magazine.hormozgan.ac.irmagazine.hormozgan.ac.ir/article-1-74-en.pdf · 2"1#$% 01 ' )...

1390 تابستان ،2شمارة –هاي فرسایش محیطی پژوهش

70

زنی بذر گونه قیچ ثیر تیمارهاي پیش رویشی بر روي صفات جوانهأبررسی ت

(Zygophyllum atriplicoides )

3رضا باقري، 2رحمان اسدپور، 1سلطانی پور محمدامین

چکیده

گونـه در ایـن باتوجه به اهمیت . هاي مهم مرتعی استان هرمزگان است یکی از گونه (Zygophyllum atriplicoides)قیچ

. آن مورد تحقیق قـرار گرفـت رهايزنی بذ تغذیه دام، حفاظت خاك و پرورش زنبورعسل، در این بررسی صفات جوانه

دقیقـه، 15و 10، 5مـدت بـه درصـد 98آب جوش، اسید سولفوریک خیساندن در تیمار پیش رویشی 7اي این کار بر

زنـی، روز صـفات درصـد جوانـه 14گونه قیچ اعمال و پس از رهايو شاهد بر بذدرصد 2/0، نیترات پتاسیم دهیسرما

این بررسـی در قالـب طـرح کـامال . شدگیري چه و شاخص بنیه بذر اندازه چه، طول ساقه زنی، طول ریشه سرعت جوانه

ایج نشان داد بین تیمارهاي پیش رویشی اعمال شده اختالف بسیار معنی داري وجود نت. تکرار انجام گرفت 3تصادفی با

ها نشان داد که از تیمارهاي پیش رویشی اعمال شده، تیمار نیترات پتاسیم بیشترین درصد و سرعت مقایسه میانگین. دارد

. را داشت چه چه و شاخص بنیه بذر و تیمار آب جوش بیشترین طول ریشه زنی، طول ساقه جوانه

:کلمات کلیدي

چه، طول شهیزنی، طول ر زنی، سرعت جوانه تیمارهاي پیش رویشی، درصد جوانه، ( Zygophyllum atriplicoides)قیچ

چه، شاخص بنیه بذر ساقه

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Email:[email protected] :پست الکترونیک، طبیعی هرمزگان منابعتحقیقات کشاورزي و مرکزهیات علمی عضو. 1

Email: [email protected]آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسالمی واحد بافت دانش. 2

Email: [email protected] دانشگاه آزاد اسالمی بافتهیات علمی عضو. 3

Edited with the trial version of Foxit Advanced PDF Editor

To remove this notice, visit:www.foxitsoftware.com/shopping

Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020

http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-74-en.html

( Zygophyllum atriplicoides) زنی بذر گونه قیچ بررسی تأثیر تیمارهاي پیش رویشی بر روي صفات جوانه

71

Study of pre-treatments on seed germination

of Zygophyllum atriplicoides

Soltani Poor M.A.1, AsadPoor A.2, Bagheri R3,.

Abstract

Zygophyllum atriplicoides is one of the most important rangelands species of Hormozgan province.

With regard to importance of it in domesticated animal nourishment, soil protection and honeybees

training, this study on seed germination of Zygophyllum atriplicoides was carried out. In this

investigation, the effects of seven pre-treatments as hot water, sulphuric acid for 5, 10 and 15

minutes, 0.2% KNO3, cold and controlled on seed germination of Zygophyllum atriplicoides were

tested. Seeds were sown in Petri dishes for 14 days. This experiment was conducted completely

randomized design with three replication.

According to the results, applying 0.2% KNO3 as pre-treatment on seeds had higher values of

seed germination percent, germination rate, plumage growth and vigor index. Also, warm water had

higher values of radicle growth.

Keywords:

Zygophyllum atriplicoides, pre-germination treatments, seed germination percentage, vigor

index, radicle and plumage growth

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Academic member of Hormozgan agricultural and natural resource research center Email: [email protected] 2. Msc. in range management graduated from Islamic Azad University of Baft. Email: [email protected] 3. Academic member of Baft Azad University Email: [email protected]



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



72

:مقدمه

، رده (Magnoliophyta)متعلـق بـه شـاخه گیاهـان گلـدار گیاهی چند سـاله (Zygophyllum atriplicoides)قیچ

ــه ــا اي دولپ ــر رده (Magnoliopsida)ه باشــد مــی Zygophyllaceae خــانوادهو Sapindales، راســته Rosiidaeزی

)Cronquist ،1981 .(ها واژ مرغی، کاسبرگ قی یا واژ تخمها قاش یک متر، برگحدود اي، به ارتفاع گیاهی درختچه

هـا، میـوه کپسـول، تقریبـا ها بلندتر از گلبـرگ ها واژ تخم مرغی نوك کند زرد رنگ، پرچم تخم مرغی پهن، گلبرگ

هـاي ایـن گونـه از اسـتان ). 2و1و تصاویر 1371اخیانی، (دانه در هر حجره 1-2کروي، دانه کلیوي شکل، داراي

تان، کرمان، سمنان، یزد، فارس، مرکزي، اصفهان، بوشهر، خوزستان، گـیالن و هرمزگـان خراسان، سیستان و بلوچس

هـاي شـرقی، باشد که اغلب در اسـتان به طور کلی گونه خاص مناطق استپی و حاشیه کویر می. گزارش شده است

نمکـی، آب در استان هرمزگـان منـاطق تونـل ). 1366حبیبی، (جنوب شرقی، مرکزي و جنوب غربی پراکنده است

نجفـی، (باشـد هـاي گونـه مـی شیرین، تونل تنگ زاغ، دشت نساء، دشت صالح آباد و باغات از مهمترین رویشگاه

میـزان . باشـد مـی ) 1372حبیبیان، (ها مرتع بوده و میوه و برگ آن خوراك دام 2گونه قیچ از گیاهان کالس ). 1381

اي از قبیل جو، ذرت، یونجـه، شـبدر و ه با سایر گیاهان علوفههاي آن در مقایس ها و گل باالي پروتئین خام در برگ

اي علف باغ قابل توجه است و در ضمن میزان خاکستر و عصاره عاري از ازت این گیاه نسـبت بـه گیاهـان علوفـه

هـاي مهـم در محـدوده جغرافیـایی اسـتان هرمزگـان گونه قیچ یکی از گونـه ). 1371اصغري، (باشد دیگر شبیه می

ـ . عسل اهمیت دارد د که از نظر حفاظت خاك، تولید علوفه و پرورش زنبورباش می مین أمردم محلی نیز به منظـور ت

چراي بی رویـه و مفـرط رونـد . نمایند می هاي این گیاه کن نمودن پایه سوخت، گاهی به اجبار اقدام به قطع و ریشه

بـا توجـه بـه مـوارد یـاد شـده و ). 1381، نجفـی (هاي موجود این گونه حاکم نموده اسـت تخریب را بر رویشگاه

ـ بذرهاهاي مختلف سبز کردن همچنین زادآوري محدود گونه، بررسی در خصوص روش نظـر ه بسـیار ضـروري ب

. رسد می

سـایر گیاهـان وجـود دارد ولـی تـا کنـون بذرهايزنی ثیر تیمارها روي بهبود جوانهاگرچه گزارشاتی مبنی بر تأ

. بذر قیچ صورت نگرفته استزنی تحقیقی بر روي جوانه

ـ ) 1381(شعبانی و همکـاران م بـر شکسـت سـختی بـذر یتـرات پتاسـ یی و نیمـار دمـا یش تیدر بررسـی اثـر پ

کســالهیونجـه یســبز شـده بـذرهاي شـمار درصــد 2/0م یتـرات پتاسـ یمــار نیکسـاله نشــان دادنـد کـه ت یونجـه ی

)Medicago scutellata (طی و همکـاران ر بلـو یـ قاسمی پ. دهد ش مییرا افزا)مارهـاي یدر بررسـی اثـر ت ) 1386

اه دارویی منطقـه چهـار محـال و بختیـاري نشـان یزنی بذر پنج گونه گ ک جوانهیمختلف در شکستن خواب و تحر



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



73

زنـی بـذر بیشـترین اثـر مثبـت را بـر شکسـتن خـواب و جوانـه 2/0دادند کـه تیمـار نیتـرات پتاسـیم بـا غلظـت

و بادیـــان رومـــی) Hyssopus angustifolius( ، زوفـــا)Thymus daenensis(آویشـــن دنـــایی هـــاي گونـــه

)Trachyspermum copticum (شریفی و همکـاران . داشتند)در بررسـی تیمارهـاي مختلـف بـر شکسـتن ) 1381

را یکی از بهترین تیمارهاي شکستن خـواب بـذر ایـن گونـه ) 2/0(خواب بذر گونه بومادران، تیمار نیترات پتاسیم

.ندک می معرفی

شکســـتن خـــواب بـــذر گونـــه دارویـــی مـــوردهـــاي در ارزیـــابی روش) 1383(فرهـــودي و همکـــاران

)Myrtus communis ( زنی ایـن گونـه اثـر معنـی داري دارد بر درصد جوانهمشخص نمودند که تیمار سرمادهی .

Plantago(رویـی اسـفرزه دا هاي گونهزنی بذر گزارش کردند که اثر سرما بر جوانه) 1383(دوازده امامی و همکار

psyllium( بارهنگ تخم مرغی ،)Plantago ovata(تیغال ، ماري)Silybum marianum ( و زیره سبز)Cuminum

cyminum( فرهـادي و همکـاران . معنی دار بـود % 1سطح در)پوسـته بـذر و سـرمادهی تـأثیر در بررسـی ) 1385

پوسـت کنـده شـده و بـذرهاي زنی بـذر در بیشترین جوانهزنی بذر سفید پلت گزارش کردند که مرطوب بر جوانه

ها در سـطح داري با سایر گروه درصد بوده است که اختالف معنی 66/59با میزان موفقیت روزه 20تیمار سرمادهی

هـاي بیوشـیمیایی، نشان داد که در بررسی اثـرات سـرما بـر برخـی ویژگـی ) 1380(صدق آمیز . درصد نشان داد 5

در محـدوده دمـاي بـذرهاي زنـی دو صفر، جوانـه )Brassica napus(کلزا ویش و عملکردي دو رقم زنی، ر جوانه

در بررسـی بهبـود ) 1387(عزیزي و همکـار . درصد است 95زنی بیش از درجه سانتی گراد درصد جوانه 25-15

و و سـرمادهی نشـان با استفاده از تیمارهـاي نـوري، شستشـ )Hypericum perforum( گل راعیزنی فرآیند جوانه

. متعلق به تیمار شستشو و نـور و سـه هفتـه سـرمادهی اسـت ) درصد 75/83( زنی دادند که بیشترین درصد جوانه

Ribes( قـات قـره دار کـردن بـذر گیـاه دارویـی ثر در جوانـه ؤدر بررسـی عوامـل مـ ) 1384(احدزاده و همکـاران

biebersteinii( کردن بذر سرمادهی دار جوانه عاملنشان دادند مهمترین)روز 10به مدت ) درجه سانتی گراد -12

نشـان ) Wees )2007. پذیر نبود دار شدن بذر امکان جوانه وجه بطوریکه در تیمار بدون اعمال سرما به هیچ باشد می

. دهـد درصـد افـزایش مـی 80بـه 40از )Acantholepis orientalis(ار د گونـه سـرخ دار کـردن داد که سرما جوانـه

Lohengrin )2000 (زنی بـذر گزارش کردند که جوانهPhacelia secunda یابـد تحـت تیمـار سـرما افـزایش مـی .

Phartial (ند که بذر افراي هیمالیا عنوان کرد) 2003(و همکارانAcer himalianensis( براي سـبز شـدن نیـاز بـه

ـ . دارد دهیهفته سرما 48-24 ر افـراي هیمالیـا مـواد مـانع ذدر این تحقیق مشخص شـد کـه در عصـاره پوشـش ب

. باشـند قطبی نظیر ترپن و یا ترکیبات قطبی نظیـر مـواد فنلـی مـی دارد که از ترکیبات شیمیایی غیر زنی وجود جوانه

گردد و از طرفی سرما باعث غلبه بر آبسی زنی می سرماي مرطوب باعث نفوذپذیري بذر و شستشو مواد مانع جوانه



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



74

.شود واب فیزیولوژیک میسیک اسید درونی بذر و رفع خ

Muhammed and Amusa )2003 ( ثر در ؤنوان تیمار مع دقیقه به 61درصد به مدت 49تیمار اسید سولفوریک

.کنند می گزارش )Tamarindus indica(تمرهندي زنی بذر جوانه

Orphanos )1983 (بذر کور اثر اسید سولفوریک روي)Capparis spinosa (ر داد و نتیجـه را مورد مطالعه قرا

40در مقایسه بـا شـاهد تـا بذرهايدقیقه درصد سبز شدن 30تا 15گرفت که در تیمار اسید سولفوریک به مدت

هاي اطراف رویان و توسعه موسیالژ بر روي پوسته بـذر به نظر وي پوسته بذر و سایر قسمت .درصد افزایش یافت

گردد و همچنـین بـه ژ مانع رسیدن اکسیژن به رویان کور میباشد چون موسیال از موانع اصلی در سبز شدن بذر می

Scarisbrickو Gizachew .گـردد زنـی بـذر مـی گزارش ایشان در بذر اسفناج نیز توسعه موسـیالژ مـانع از جوانـه

تحـت تیمارهـاي شـاهد، اسـید Chamaecytisus palmensisزنی بـذر گونـه نشان دادند که درصد جوانه )1999(

بـه گـزارش . باشند درصد می 4/44و 2/66، 6/49، 2/4آب جوش و خراش با کاغذ سمباده به ترتیب سولفوریک،

Fang خیساندن بذر گونه ،)1998(و همکارانCarex heterostachya ـ تـا 20مـدت ه در اسید سولفوریک غلیظ ب

جهـت تعیـین کـارایی )1998(و همکـاران Nasroun. گـردد مـی % 88زنی تـا دقیقه باعث افزایش درصد جوانه 30

هـاي درختـی تیمارهاي جوشاندن در آب و خیساندن در اسید سولفوریک براي شکستن خواب بذر بعضی از گونه

) Parkinsonia aculeata(درمان عقرب ) Acacia seyal(کاسیا سیال ا ،)Acacia tortilis(بومی عربستان شامل گبر

دقیقـه و 5معنـی داري وجـود دارد و جوشـاندن در آب بـه مـدت ها و تیمارها اختالف نتیجه گرفتند که بین گونه

سپس تیمار اسید سولفوریک بهترین تیمارهاي پیش رویشی بوده اسـت و همچنـین هـر دو تیمـار باعـث افـزایش

Atriplexتـازه برداشـت شـده گونـه بـذرهاي گـزارش داد کـه تیمـار ) Thurk )1998. انـد زنی شده درصد جوانه

nummularia زنـی ایـن بـذر نسـبت بـه شـاهد درصد باعث افزایش جوانه 5/21د سولفوریک داراي غلظت با اسی

ـ در تحقیقی کـه بـر روي جوانـه ) 1998(و همکاران Devesa. گردد می ).Trifolium spp( ی شـبدرهاي وحشـی زن

ایـن گیاهـان ثر شکستن خواب بـذر ؤداشتند نتیجه گرفتند که اسید سولفوریک، عامل م) اسپانیا(جنوب غربی اروپا

، Brachiaria brizanthaهاي شکست خواب بذر گونـه در ارزیابی روش) 1997(و همکاران Montorio. باشد می

ـ 15مدت ه تیمارهایی شامل اسید سولفوریک غلیظ ب مـدت ه دقیقه، ایجاد سوراخ در بذر، خیساندن در آب مقطـر ب

بکار بردنـد و نتیجـه گرفتنـد پوشینه دقیقه و حذف 30مدت ه درجه سانتی گراد ب 85ساعت، خیساندن در آب 24

تیمـار ساعت و 24مدت ه تیمار خیساندن در آب مقطر ب، ترتیب تیمار اسید سولفوریک غلیظه که بهترین تیمارها ب

ـ ) 1998(و همکاران Stabell. باشند می پوشینهحذف 5/1مـدت ه گزارش دادند که تیمار اسید سولفوریک غلـیظ ب



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



75

. گـردد مـی )Cynoglossum officinale(زنی بذر گونه سگ زبان دهی مکانیکی باعث افزایش جوانه خراش دقیقه و

Dharmendra )1999 (زنـی گونـه لوبیـاي درختـی جوانـه دهی و اسـید سـولفوریک بـر روي در تعیین اثر خراش

)Sesbania rostrata(ُ دهی مکانیکی و شیمیایی نتیجه گرفت که خراش)عث افزایش درصـد و با) اسید سولفوریک

Nicoloso. دهـد درصد افزایش می 3/99زنی را تا شوند و تیمار اسید سولفوریک غلیظ جوانه زنی می سرعت جوانه

تیمارهـاي Apuleia leiocarpaدهی براي شکستن خواب بذر هاي خراش در بررسی اثر روش) 1997(و همکاران

ـ ثانیه و اسید س 120و 60، 30، 15مدت ه آب جوش ب دقیقـه بکـار 20و 10، 5، 2ثانیـه و 30مـدت ه ولفوریک ب

در بـذرها وقتی که بیشتر از دو دقیقه ه ویژهبردند و نتیجه گرفتند که تیمار اسید سولفوریک کارآیی بیشتري داشته ب

ثـر در تعیین ا) Paul )1997و Borah. شود آن خیسانده شده باشند و جوشاندن در آب باعث از بین رفتن بذرها می

تیمارهایی شامل خیساندن در آب گـرم ) Vinga radiata(تیمارهاي پیش رویشی جهت نرم کردن پوسته بذر ماش

مـدت ه مدت دو دقیقه، خراش دهی با کاغذ سمباده و خیساندن در اسید کلریدریک غلیظ به گراد ب درجه سانتی 80

دهی و خیسـاندن در آب گـرم و ترتیب خراشه رها بثانیه مطالعه نمودند و نتیجه گرفتند که بهترین تیما 150تا 30

.ثانیه بوده است 120مدت ه اسید کلریدریک ب

ها مواد و روش

باشـد مـی هـاي اصـلی آن بذر گونه از منطقه دشت صالح آباد واقع در شمال استان هرمزگان که یکـی از رویشـگاه

بیشـینه و 9/5سـردترین مـاه سـال میـانگین ینـه کممیلیمتر، 195بارندگی ساالنه منطقه میانگین. آوري گردید جمع

:وضعیت خاك در این منطقه به شرح ذیل است. درجه سانتی گراد است 5/42گرمترین ماه سال میانگین

تـا 25/3، درصد آهک بین 8/4تا 8/2موس بر سانتی متر، اسیدیته خاك بین میلی 2/6تا 13/1هدایت الکتریکی

میلی اکـی واالن 5/9تا 1/7کربنات بین ، بی1/6تا 19/2، کلسیم 22تا 21/6یزیم بین ، من4/8تا 5، سدیم بین 38/5

.در لیتر و بافت خاك لومی شنی است

:به شرح زیر اعمال گردید بذرهاتیمارهاي مورد نظر بر روي

اعت در دماي س 24مدت ه گراد را به آنها اضافه نموده و ب درجه سانتی 70بذر در بشر ریخته و آب با دماي -1

.آزمایشگاه گذاشته شد گراد سانتیدرجه 28

در ،دقیقـه 5در تیمار اول به مدت اضافه نموده و % 98در بشر ریخته و به آنها اسید سولفوریک غلیظ هابذر -2

سپس بذرها را بـا آب فـراوان دقیقه هم زده شد و 15در تیمار سوم به مدت ودقیقه، 10تیمار دوم به مدت

.اده تا اثر اسید باقی نماندشستشو د



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



76

درجـه 28ساعت در دمـاي 24مدت ه درصد اضافه نموده و ب 2/0در بشر ریخته و به نیترات پتاسیم رهابذ -3

.آزمایشگاه گذاشته شد گراد سانتی

.گذاشته شد گراد سانتیدرجه 5ساعت در دماي 24مدت ه در بشر ریخته و ب هابذر -4

آزمایشـگاه گراد سانتیدرجه 28ساعت در دماي 24مدت ه مقطر اضافه نموده و ب آب، در بشر ریخته هابذر -5

.گذاشته شد

دقیقه ضد عفونی گردیدند و سپس براي هر 5در هزار به مدت 5در محلول بنومیل بذرهابعد از اعمال تیمارها

دیش کشت افی و داخل پتريبذر در نظر گرفته شد و بذرها بر روي کاغذ ص 100 شمارتکرار به 4ترکیب تیماري

در )ژرمینـاتور ( اتاقـک تسـت پایـداري ل لیتر آب مقطر اضافه گردید و سپس در داخ میلی 7ها دیش به پتري. شدند

زده از جوانه بذرهايشمارش . ساعت روشنایی گذاشته شدند 12ساعت تاریکی و 12با گراد سانتیدرجه 25دماي

طور روزانه انجام گرفت و پس از انجام شـمارش نهـایی تعـداد هعد از کاشت بروز ب 14اولین روز بعد از کاشت تا

با خط کش اندازه گیري شـده و از میـانگین آنهـا در چه ساقهچه و زده در روز چهاردهم، طول ریشه بذرهاي جوانه

، طـول زنـی، شـاخص بنیـه بـذر زنی، سـرعت جوانـه در این مطالعه صفات درصد جوانه. محاسبات استفاده گردید

هـاي زنی و شاخص بنیه بـذرها از فرمـول گیري سرعت جوانه براي اندازه. گیري شد چه اندازه چه و طول ساقه ریشه

).1375سرمدنیا، (زیر استفاده گردید

R=ΣΝ÷D

R :سرعت جوانه زنی

N :بذر جوانه زده در هر روز شمار

D :روزهاي سپري شده شمار

شاخص بنیه بذر= )درصد جوانه زنی×اقه چهمیانگین طول ریشه چه و س/(100

. سـطح بـود 7تیمارهـاي پـیش رویشـی در . تکرار انجام پذیرفت 3این آزمایش در قالب طرح کامال تصادفی با

.شاخص بنیه بـذر بودنـد چه و چه، طول ساقه طول ریشه زنی، زنی، سرعت جوانه صفات مورد مطالعه، درصد جوانه

ها نیز بـه روش دانکـن انجـام آنالیز و مقایسه میانگین SPSSوسیله نرم افزار ه بتیمار هرها بطور جداگانه براي داده

. رسم شدند Excelبوسیله نرم افزار ها شکلشده و

نتایج

زنی درصد جوانه -1

هـا دار بـود و تیمار زنی بذر قیچ بسیار معنی با توجه به جدول تجزیه واریانس اثر تیمارهاي مختلف بر درصد جوانه



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



77

درصـد و 2/0درصد مربوط به تیمار نیترات پتاسیم 66زنی به میزان بیشترین سرعت جوانه. گروه قرار گرفتند 5در

. زنـی قـرار داشـتند درصـد جوانـه 40دقیقه با 15درصد و تیمار اسید سولفوریک 46پس از آن تیمارهاي سرما با

).1شکلو 1جدول (ار شاهد بود درصد مربوط به تیم 16زنی به میزان کمترین درصد جوانه

زنی سرعت جوانه -2

زنی بذر قیچ بسیار معنی دار بود و تیمارها با توجه به جدول تجزیه واریانس اثر تیمارهاي مختلف بر سرعت جوانه

2/0عدد در روز مربوط به تیمار نیتـرات پتاسـیم 3/13زنی به میزان بیشترین سرعت جوانه. گروه قرار گرفتند 5در

. عـدد در روز قـرار داشـتند 1/9دقیقـه بـا 10و تیمار اسید سولفوریک 2/10درصد و پس از آن تیمارهاي سرما با

. )2 شکلو 1جدول(عدد در روز مربوط به تیمار شاهد بود 6/3زنی به میزان کمترین سرعت جوانه

چه طول ساقه -3

چه بذر قیچ بسیار معنی دار بود و تیمارهـا در طول ساقهبا توجه به جدول تجزیه واریانس اثر تیمارهاي مختلف بر

درصـد، 2/0سانتی متر مربوط به تیمارهاي نیترات پتاسیم 4/1چه به میزان بیشترین طول ساقه. گروه قرار گرفتند 2

سـانتی متـر مربـوط بـه تیمـار اسـید 1چه به میـزان کمترین طول ساقه. دقیقه بود 5آب جوش و اسید سولفوریک

).3شکلو 1جدول (دقیقه بود 10فوریک سول

چه طول ریشه -4

دار بـود و تیمارهـا در چه بذر قیچ بسیار معنی با توجه به جدول تجزیه واریانس اثر تیمارهاي مختلف بر طول ریشه

در ها ربقیه تیما. سانتی متر مربوط به تیمار آب جوش بود 1/1چه به میزان بیشترین طول ریشه. گروه قرار گرفتند 2

2/0سانتی متر مربوط به تیمار شاهد و نیتـرات پتاسـیم 5/0چه به میزان کمترین طول ریشه. گروه دوم قرار گرفتند

).4شکلو 1جدول (درصد بود

شاخص بنیه بذر -5

4ر دار بود و تیمارهـا د با توجه به جدول تجزیه واریانس اثر تیمارهاي مختلف بر شاخص بنیه بذر قیچ بسیار معنی

درصد و پـس از 2/0مربوط به تیمار نیترات پتاسیم 2/64بیشترین شاخص بنیه بذر قیچ به میزان . گروه قرار گرفتند

کمترین شاخص بنیـه بـذر . قرار داشتند 9/35دقیقه با 15و تیمار اسید سولفوریک 4/41با دهیآن تیمارهاي سرما

. )5شکلو 1 جدول(مربوط به تیمار شاهد بود 7/12قیچ به میزان

گیري بحث و نتیجه

هـا مقایسـه میـانگین . داري وجـود دارد نتایج نشان داد بین تیمارهاي پیش رویشی اعمال شده اختالف بسیار معنـی



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



78

نشان داد که از تیمارهاي پیش رویشی اعمال شده، تیمار نیترات پتاسیم بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی، طـول

. چه را داشت تیمار آب جوش بیشترین طول ریشهچه و شاخص بنیه بذر و ساقه

مشـخص شـد )Trachyspermum copticum(زنی گونه بادیان رومـی جوانهسی اثر تیمارهاي مختلف بر ردر بر

قاسـمی پیربلـوطی (دارد زنـی ی مثبـت بـر جوانـه کننـدگ بیشترین اثر تحریک) درصد 2/0(که تیمار نیترات پتاسیم

ــایر م). 1386و همکــاران، ــه س ــر جوان ــیم ب ــرات پتاس ــی را توســط نیت ــرات مثبت ــین اث ــی حقق ــادران زن ــذر بوم ب

)Achillea milifolium () ،ــاران ــریفی و همک ــی ، )1381ش ــروس وحش ــاج خ )Amaranthus graecizans(ت

Medicago scutellata، )1999، ساري و همکـاران ( Echinacea angustifoliaو ) 1381محمودزاده و همکاران، (

.کنند معرفی می) 1381 و همکاران، شعبانی(

بـه احتمـال گیـاهی هاي گونهزنی بذر هاي شیمیایی مانند نیترات پتاسیم بر جوانه یکی از دالیل اثر مثبت محرك

. باشـد اسید مـی رشد نظیر آبسی سیک هاي مربوط به تعادل رسیدن نسبت هورمونی در بذر و کاهش مواد بازدارنده

بنابراین با توجه به نتـایج ایـن آزمـایش . شوند عث شکستن خواب فیزیولوژیکی بذر میهاي شیمیایی با این محرك

و اسـتقرار گیـاه قـیچ در مرتـع توصـیه کـردن درصد را براي سبز 2/0توان پیش خیساندن بذر با نیترات پتاسیم می

.نمود

هاها به روش دانکن بین تیمار مقایسه میانگین -1جدول

چه طول ساقه شاخص بنیه بذر

)سانتی متر(

چه طول ریشه

)سانتی متر(

صفات تیمار زنی درصد جوانه زنی سرعت جوانه

7/12 d 1/1 b 5/0 b 6/3 e 16e شاهد

7/28 cb 4/1 a 1/1 a 2/7 cd 23de آب جوش

7/22 cd 4/1 a 7/0 b 1/6 de 7/22 de دقیقه 5اسید

6/26 bcd 1b 6/0 b 1/9 bc 33cd دقیقه 10اسید

9/35 bc 1/1 b 6/0 b 7/4 de 40bc دقیقه 15اسید

4/41 b 1/1 b 7/0 b 2/10 b 46b سرما

2/64 a 4/1 a 5/0 b 3/13 a 66a نیترات پتاسیم

سطح احتمال 1% 1% 1% 1% 1%

دار در سطح احتمال مربوطه است حروف متفاوت بیانگر اختالف معنی



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



79

0

10

20

30

40

50

60

70

شاهد آب

جوش

اسید 5

دقیقه

اسید 10

دقیقه

اسید 15

دقیقه

سرما نیترات

پتاسیم

(%ی(

زنه

وانج

قیچ در تیمارهاي مختلف بذرهاي زنی درصد جوانه -1 شکل

0

2

4

6

8

10

12

14

شاهد آب

جوش

اسید 5

دقیقه

اسید 10

دقیقه

اسید 15

دقیقه


پتاسیم

یزن

ه وان

جت

رعس

قیچ در تیمارهاي مختلف بذرهايزنی سرعت جوانه -2شکل

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

شاهد آب

جوش

اسید 5

دقیقه

اسید 10

دقیقه

اسید 15

دقیقه


پتاسیم

(cm

)ه

چه

ساقل

طو

قیچ در تیمارهاي مختلف بذرهاي) سانتی متر(چه طول ساقه -3شکل



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



80

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

شاهد آب

جوش

اسید 5

دقیقه

اسید 10

دقیقه

اسید 15

دقیقه


پتاسیم

(cm

)ه

چه

شری

ل طو

قیچ در تیمارهاي مختلف بذرهاي) متر سانتی(چه طول ریشه -4شکل

0

10

20

30

40

50

60

70

شاهد آب

جوش

اسید 5

دقیقه

اسید 10

دقیقه

اسید 15

دقیقه


پتاسیم

ذره ب

بنیص

خشا

قیچ در تیمارهاي مختلف بذرهايشاخص بنیه -5شکل

( Zygophyllum atriplicoides)گونه قیچ میوه -1 نگاره



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



81

( Zygophyllum atriplicoides)گونه قیچ -2 نگاره

منابع

ثر در جوانه دار کردن بـذر گیـاه ؤبررسی عوامل م. 1384 ، بابک،و شجاع ، محمدزاده احدزاده، بابک، ضعیفی -1

.دارویی قره قات، دانشکده کشاورزي دانشگاه آزاد اسالمی اردبیل

.صفحه 49موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، . فلور ایران تیره اسفند. 1371 ،دیجهاخیانی، خ -2

آت اکولوژي گونه قیچ در زیست بوم حفاظت شده توران، پایان نامه کارشناسـی . 1372 ،اصغري، حمیدرضا -3

.صفحه 116ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبیعی گرگان،

بررسی وضعیت اکولوژیکی رویشگاههاي قیچ استان یزد، مجموعـه مقـاالت سـمینار . 1366 ،بیبی، حسینح -4

.جنگلکاري، احیا جنگلها و درختکاري کشور، سازمان جنگلها و مراتع کشور

مرفولـوژي و خـاك منطقـه ع گیـاهی در رابطـه بـا واحـدهاي ژئو بررسی جوامـ . 1372 ،حبیبیان، سید حمید -5

.صفحه 210، ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانسروستان فارس

دارویـی اسـفرزه، هـاي گونـه زنـی بـذر اثر سرما بر جوانه. 1383 شاه منصوري، عماد،دوازده امامی، سعید و -6

.صفحه 297همایش گیاهان دارویی، دانشگاه شاهد، تیغال و زیره سبز، بارهنگ تخم مرغی، ماري

.صفحه 288 انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، .تکنولوژي بذر .1375 ،.ح .غ سرمدنیا، -7

بررسی تیمارهاي مختلف بر شکسـتن خـواب .1381 ،مجتبی، آسمانه و مدرس ،شریفی، منصوره، طهماسب -8

.2-8 صص، 56و 57بذر گونه بومادران، پژوهش و سازندگی، شماره

ـ . 1381 ،، احمـد نـژاد و تركخسرو ، زيیعز ر،یام رت، قالوند،یک سین نیشعبانی، قباد، نازن -9 مـار یش تیاثـر پ

ن، ص ی، دانشـگاه آزاد ورامـ )Medicago scutellata(کساله یونجه یم بر شکست سختی بذر یترات پتاسیی و نیدما

.رانیدار در ایش راهکارهاي توسعه کشاورزي پای، هما136



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



82

زنـی، رویـش و هـاي بیوشـیمیایی، جوانـه رما بـر برخـی ویژگـی بررسی اثرات سـ . 1380 ،یآمیز، عل صدق -10

229پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده علـوم دانشـگاه تربیـت معلـم تهـران، :عملکردي دو رقم کلزاي دو صفر،

.صفحه

زنی گل راعـی بـا اسـتفاده از تیمارهـاي بررسی بهبود فرآیند جوانه .1387 ، حسین،عزیزي، مجید و آرویی -11

.ي، شستشو و سرمادهی، دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسی مشهدنور

ـ . 1385 ،علیرضـا ، و کوهرخی ،حشمت اهللا ،حیدر، مهديفرهادي، مصطفی، شریفانی، -12 ثیر پوسـته بـذر و أت

.زنی بذر سفیدپلت، نشریه علوم کشاورزي و منابع طبیعی گرگان، شماره خرداد و تیر سرمادهی مرطوب بر جوانه

بررسی روشهاي شکستن خواب . 1383 ، حسینعلی،باديآتفتی و نقدي ،زاده، مریم، ودي، روزبه، مکیفره -13

.صفحه 297، همایش گیاهان دارویی، دانشگاه شاهد، ) Myrtus communis(بذر گونه دارویی مورد

بررسی اثـر .1386 ، علیرضا،و نویدمجید ، ریاحی دهکردي ،احمدرضا گلپرور، قاسمی پیر بلوطی، عبداهللا، -14

زنی بذر پنج گونه گیاه دارویی منطقه چهار محال و بختیاري، مختلف در شکستن خواب و تحریک جوانههاي تیمار

. 185-192 ص، ص74پژوهش و سازندگی، شماره

تلف در شکستن خـواب بررسی اثر تیمارهاي مخ. 1381. ، زهراو باقري ، مجید،محمودزاده، احمد، نوجوان -15

.13-26،صص 25وس وحشی، مجله علمی کشاورزي، تاج خرهاي زنی دانه ک جوانهو تحری

، بررسی برخی از ویژگیهاي اکولوژیـک گونـه قـیچ در اسـتان هرمزگـان، 1381. نجفی تیره شبانکاره، کیان -16

.صفحه 181موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،

17- Borah, R. B. and S. R. Paul., 1997. Effect of pre- treatments to overcome hardseediness in

green gram. PKV- Research- Journal. 21: 2, pp. 222-223.

18- Cronquist, A. 1981. An integrated system of classification of flowering plants, Colombia

University Press, Newyork.

19- Devesa, J., T. Ruiz and P. Rodriguez., 1998. Seed germination in wild clovers from south

western Europe. Plant- Biosystems. 132: 3, pp. 225-232.

20- Dharmendra, K., L. Pyare and D. Kumar., 1999. Improving germination of Sesbania rostrata

green manure crop. Seed Research. 27: 1, pp. 20-24.

21- Fang, L., L. Qingfeng, L. shujun and X. Jun., 1998. Some methods for stimulating

germination of carex seeds. Pratacultural – Science. 15: 5, pp. 39-43, 48.

22- Gizachew, L. and D. Scarisbrick., 1999. Germination of Shamaecytisus palmensis as affected

by ageing and method of pre- germination treatment. African – Crop- Science – Journal. 7: 2, pp.

165-171.

23- Lohengrin, A. T. K. Arroy., 2000. Seed germination response to cold stratification period

and thermal regime in Phacelia secuvda. Kluwer Academic Publishers.

24- Montorio, G., A. Braccini, C. Scapim and V. Oliveira., 1997. Evaluation of methods for



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020



83

breaking seed dormancy in Brachiavia brizautha. Revista- UNIMAR. 19: 3, pp. 797 -809.

25- Muhammed, S. and N. A. Amusa., 2003. Effects of sulfuric acid and hot water treatments on

seed germination of Tamarind, African Journal of Biotechnology.

26- Nasroun, TH., Y. Ali and S. Subaiee., 1998. the effectiveness of treating seeds of some local

trees by boiling in water or soaking in concentrated sulphuric acid for breaking their dormancy.

Journal- of – king - Saud – university, Agricultural sciences. 10: 1, pp. 113-124.

27- Nicoloso, F. T., A. Garlet and F. ZancheHi., 1997. Effects of scarification methods on

dormancy break of seeds and of substrates on germination and on development of grapia (Apuleia

leiocarpa). Ciencia – Rural. 27: 3, pp. 419-424.

28- Orphanos, P. I., 1983. Germination of caper (Capparis spinosa L.) Seeds. Journal of

Horticultural Science. 58: 2. pp. 267-270.

29- Phartyal, S. S., Thapliyal, R. C., Nayal, J. S. and Joshi, G. 2003. Seed dormancy in Hymalian

maple (Acer caesium), Seed Science and Technology. 13: 13-20.

30- Sari, A., O., M. R. Morales and J. E. Simon., 1999. Echinacea angustifolia Anemeging

medicinal, ASHS Press, Alexanderia, pp. 490-493. 31- Thurk, M., 1998. Old man saltbush seed treatment for germination improvement.

Agricultural- Tropical- et. Subtropical. No. 31, pp. 53-59.

32- Wees, D., 2007. Stratification and priming may improve seed germination of purple

coneflower, blue-flag Iris and evening primrose, Medicinal and Aromatic plants.

.



Dow

nloa

ded

from

mag

azin

e.ho

rmoz

gan.

ac.ir

at 1

2:04

+03

30 o

n S

unda

y S

epte

mbe

r 27

th 2

020


magazine.hormozgan.ac.irmagazine.hormozgan.ac.ir/article-1-74-en.pdf · 2"1#$% 01 ' )...

Documents