214 bo thu tieng hoa
DESCRIPTION
bo thu tieng hoaTRANSCRIPT
214 B TH HN T
I. 214 B TH TING HOA:
B th l mt yu t quan trng ca Hn t, gip vic tra cu Hn t tng i d dng v nhiu ch c gom thnh nhm c chung mt b th. T i Hn, Ha Thn phn loi ch Hn thnh 540 nhm hay cn gi l 540 b. Th d, nhng ch, , u lin quan ti ngn ng, li ni, m lun v.v... nn c xp chung vo mt b, ly b phn(ngn) lm b th (cng gi l thin bng). n i Minh, Mai ng T xp gn li cn 214 b th v c dng lm tiu chun cho n nay. Phn ln cc b th ca 214 b u l ch tng hnh v hu nh dng lm b phn ch ngha trong cc ch theo cu to hnh thanh (hay hi thanh). Mi ch hnh thanh gm b phn ch ngha (hay ngha ph) v b phn ch m (hay m ph). a s Hn t l ch hnh thanh, nn tinh thng b th l mt iu kin thun li tm hiu hnh-m-ngha ca Hn t.
Ch ting Hoa mi nhn vo, cm thy rt phc tp, kh vit, v khng bit bt u vit t u. Nhng tht ra cng rt n gin, nu nh chng ta nm bt c cc quy tc ca n, gm:
1. Ngang trc s sau2. Phy trc mc sau3. Trn trc di sau4. Tri trc phi sau5. Ngoi trc trong sau6. Ngoi trc, trong, ng khung sau7. Gia trc hai bn sauTing Hoa c tt c l 214 b th c bn. C b th biu t c ngha, nhng c b khng t mnh biu t ngha. Cho nn, ngi hc vit ch Hoa, tm thi ng n vic c c ci b , m dng tn Hn Vit ghi nh n l mt b th (khng nh tn n cng khng sao, nhng phi nh n l mt b th, ri chng ta s gp li n trong bi hc, lc , chng ta s c v thy c ngha ca n ). Mt khi nm bt c tt c cc b th , th vic vit ch Hoa s tr thnh chuyn nh, cn c th dng nhng b th tra t in na.
V d:
Ch xing gm c 3 b ghp li : b Mc, b Mc v b Tm (b Mc bn tri vit trc, sau ti b Mc bn phi, cui cng l b Tm di.)
Ch chun gm c 3 b ghp li : b Chu, b Nhi v b Khu (b Chu bn tri vit trc, b Nhi bn phi nm trn vit sau, cui cng l b khu di)
Cc b th ting Trung:Trung Quc c n hng ngn ch nhng c phn loi thnh 214 b ch, mi b ch c i din bng mt thnh phn cu to chung gi l b th. Da theo s nt, cc b th bao gm:
STTBTN BPHIN M NGHA
1.NhtyiS Mt
2.CnknNt S
3.Chzhim, Chm
4.PhitpiNt S Xin Qua Tri
5.tyV Tr Th 2 Trong Thin Can
6.QuytjuNt S C Mc
7.NhrS Hai
8.utu(Khng C Ngha)
9. ()Nhn(nhn ng)rnNgi
10.NhirTr Con
11.NhprVo
12.BtbS Tm
13.QuynhjingVng Bin Gii Xa; Hoang a
14.MchmTrm Khn Ln
15.BngbngNc
16.KjGh Da
17.KhmknH Ming
18.()aodoCon Dao, Cy ao (V Kh)
19.LclSc Mnh
20.BaobBao Bc
21.ChubCi Tha (Ci Mung)
22.PhngfngT ng
23.HxChe y, Giu Gim
24.ThpshS Mi
25.BcbXem Bi
26. Titjit Tre
27.HnhnSn Ni, Vch
28.Kh, tsRing T
29.HuyuLi Na, Mt Ln Na
30.KhukuCi Ming
31.ViwiVy Quanh
32.Thtt
33.SshK S
34.Trzhn Pha Sau
35.Tuysii Chm
36.Tchxm Ti
37.idTo Ln
38.NnN Gii, Con Gi, n B
39.TzCon Trai; tnx Ngi Th 2
40.MinminMi Nh, Mi Che
41.Thncnn V Tc (o Chiu Di)
42.TiuxioNh B
43.UngwngYu ui
44.ThishXc Cht, Thy Ma
45.TritchMm Non, C Non Mi Mc
46.SnshnNi Non
47.XuynchunSng Ngi
48.CnggngNgi Th, Cng Vic
49.KjBn Thn Mnh
50.CnjnCi Khn
51.CangnThin Can, Can D
52.YuyoNh Nhn
53.NghimnMi Nh
54.DnynBc Di
55.CnggngChp Tay
56.DcyBn, Chim Ly
57.CunggngCi Cung ( Bn Tn)
58.Kju Con Nhm
59.SamshnLng, Tc Di
60.XchchBc Chn Tri
61.()Tm( Tm ng)xnQu Tim, Tm Tr, Tm Lng
62.QuagCy Qua (Mt Th Binh Kh Di)
63.HhCa Mt Cnh
64.()Th(Ti Gy)shuTay
65.ChizhCnh Nhnh
66.()Phcp
67.Bn VnwnVn V, Vn Chng, V Sng
68.uduCi u ong
69.CnjnCi Ba, Ru
70.PhngfngVung
71.VwKhng
72.NhtrNgy, Mt Tri
73.VityuNi Rng
74.NguytyuThng, Mt Trng
75.McmG, Cy Ci
76.KhimqinKhim Khuyt, Thiu Vng
77.ChzhDng Li
78.idiXu Xa, T Hi
79.ThshBinh Kh Di, Ci Gy
80.VwCh, ng
81.TbSo Snh
82.MaomoLng
83.ThshH
84.KhqHi Nc
85.()ThushiNc
86. ()HahuLa
87.TrozhoMng Vut Cm Th
88.PhfCha
89.HoyoHo m, Ho Dng (Kinh Dch)
90.()TngqingMnh G, Ci Ging
91.PhinpinMnh, Tm, Ming
92.NhayRng
93. ()NgunuTru
94. ()KhuynqunCon Ch
95.HuynxunMu en Huyn, Huyn B
96.Ngcy Qu, Ngc
97.QuaguQu Da
98.NgawNgi
99.CamgnNgt
100.SinhshngSinh , Sinh Sng
101.DngyngDng
102.intin
103. ()Thtpn V o Chiu Di, Tm (Vi)
104.NchnBnh Tt
105.BtbGt Ngc Li, Tr Li
106.BchbiMu Trng
107.BpDa
108.MnhmnBt Da
109.McmMt
110.MumoCy Gio m
111.ThshCy Tn, Mi Tn
112.Thchsh
113.()Th (K)shCh Th; Thn t
114.NhuruVt Chn, Lt Chn
115.HahLa
116.HuytxuHang L
117.Lplng, Thnh Lp
118.TrczhTre Trc
119.MmGo
120. (-)MchmSi T Nh
121.Phufu Snh
122. (- )VngwngCi Li
123.DngyngCon D
124.()VyLng V
125.LoloGi
126.NhirM, V
127.LiliCi Cy
128.NhrTai (L Tai)
129.DutyCy Bt
130.NhcruTht
131.ThnchnBy Ti
132.TzT Bn Thn, K T
133.Chzhn
134.CujiCi Ci Gi Go
135.ThitshCi Li
136.SuynchunSai Suyn, Sai Lm
137.ChuzhuCi Thuyn
138.CngnQu Cn (Kinh Dch); Dng, Bn Cng
139.ScsMu, Dng V, N Sc
140.()ThocoC
141.HHVn Vn Ca Con H
142.TrngchngSu B
143.HuytxuMu
144.Hnhxngi, Thi Hnh, Lm c
145.()Yyo
146.yChe y, p Ln
147. ()KinjinTrng Thy
148.GicjuGc, Sng Th
149.()NgnynNi
150.CcgKhe Nc Chy Gia Hai Ni
151.uduHt u, Cy u
152.ThshCon Heo, Con Ln
153.TrizhLoi Su Khng Chn
154.()BibiVt Bu
155.XchchMu
156.Tuzui, Chy
157.TczChn, y
158.ThnshnThn Th, Thn Mnh
159.()XachChic Xe
160.TnxnCay, Vt V
161.ThnchnNht, Nguyt, Tinh; Thn (12 Chi); Chi Th 5 a Chi
162. ()Quai XcchuCht Bc i Cht Dng Li
163.()pyVng t, t Phong Cho Quan
164.DuyuMt Trong 12 a Chi
165.BinbinPhn Bit
166.LlDm; Lng Xm
167KimjnKim Loi; Vng
168. (-)TrngchngDi; Ln (Trng)
169.()MnmnCa Hai Cnh
170.()Phfng t, G t
171.idiKp, Kp n
172.Truy, ChuyzhuChim ui Ngn
173.VyMa
174.()ThanhqngMu Xanh
175.PhifiKhng
176.()DinminMt, B Mt
177.CchgDa Th; Thay i, Ci Cch
178.()ViwiDa Thuc Ri
179.Ph, CujiRau Ph (H)
180.mynm Thanh, Ting
181.()Hityu; Trang Giy
182.(-)PhongfngGi
183.()PhifiBay
184. (-)Thcshn
185.Thshu
186.HngxingMi Hng, Hng Thm
187. ()MmCon Nga
188.CtgXng
189.CaogoCao
190.Bu, TiubioTc Di; Sam (Shn)=C Ph Mi Nh
191.uduChng Nhau, Chin u
192.SngchngRu Np; Bao ng Cy Cung
193.Cchg, lG = Tn Mt Con Sng Xa; L = Ci nh
194.QugiCon Qu
195. ()NgyCon C
196.()iunioCon Chim
197.Llt Mn
198.LclCon Hu
199.()MchmLa Mch
200.MamCy Gai
201.HonghungMu Vng
202.ThshLa Np
203.HchiMu en
204.ChzhMay o, Khu V
205.MnhmnCon ch; C Gng (Mnh Min)
206.nhdngCi nh
207.CgCi Trng
208.ThshCon Chut
209.TbCi Mi
210. (-)TqNgang Bng, Cng Nhau
211. (-)XchRng
212.()LonglngCon Rng
213.(-)QuyguCon Ra
214.DcyuSo 3 L
II. CCH NH 214 B TH D DNG:1. 10 cu u gm 32 b:--
Mc-cy, Thu-nc, Kim-vng---Ho-la, Th-t, Nguyt-trng, Nht-tri--
Xuyn-sng, Sn-ni, Ph-i(1)---T-con, Ph-b, Nhn-ngi, S-quan(2)-
Min-mi nh, Hn-sn non(3)---Nghim-hin, H-ca, cng-Mn, L-lng-
Cc-thung lng, Huyt-ci hang---Tch-khuya, Thn-sm(4), d-Dng, H-hm-
Ngo-ngi t, Phu-snh nung---rung-in, thn-p(5), qu-Ung, Lo-gi
Ghi ch:
Nhng ch vit hoa l m Hn vit, nhng ch vit thng l ngha. Vd: Mc-cy, tc l ch Mc ngha l cy ci (thc ra mc = g).a) 2 cu u ni tht diu (mt trng, mt tri v 5 ngi sao trong h mt tri Kim, mc, thu, ho, th) - tc l ni v Thin.
b) 2 cu tip theo ni v a v Nhn (cc th trn mt t, v cc dng ngi).c) 2 cu tip na l nhng khi nim do con ngi to ra, s dng, c tr.
d) 2 cu tip na ni v thi hng hoang, trong hang ni, bt u c khi nim v bui sng, bui ti, cng nh thin ch (h) v thc n (d). Ngi TQ c i nui d rt sm (thc ra Dng = cu).
e) 2 cu cui ni v thi k tm ra la, bit nung ngi, nung gm s. Lm rung, i sng con ngi tt hn, nng cao tui th, nn c ch Lo = ngi gi.
(1) Ph ngha gc l qu i t, thng dng trong cc ch Hn ch a danh.(2) S l ngi c hc, y v bt vn, nn ti cho S = quan li. V ch c ngi c hc mi c th lm quan.
(3) Hn ngha gc l ch sn ni (non) rng ri, dng lm ni sn xut, v vy m ngi ta mi ly n lm ch Chang3 (cng xng).(4) Ch Thn ngha l Thn (1 trong 12 con gip), cng c ngha l ngy gi (Vd: ct nht lng thn = ngy lnh gi tt). C vn dng ging nh chl bui sm, y v bt vn, ti cho Thn = bui sm.
(5) Ch p ngha l t vua ban, nhng ngi VN min nam thng dng ch p vi ngha l 1 khu vc, 1 thn lng, v vy ti cho thn = p.2. Cu 11 20 gm 31 b:-
Dn-i gn, Sc-i xa (1)--
Bao-m, B-snh, Cng-l chp tay(2)--
iu-chim, Tro-vut, Phi-bay---Tc-chn, Din-mt, Th-tay, Hit-u(3)-
Ti u l tc, Nhi l ru(4)---Nha-nanh, Khuyn-ch, Ngu-tru, Gic-sng-
Dc-cc tru, K-dy thng(5)---Qua-da, Cu-h, Ma-vng, Trc-tre(6)--
Hnh-i, Tu-chy, Xa-xe---Mao-lng, Nhc-tht, da-B, Ct-xngCh gii:
1. Hai b Dn, Sc c ngha rt rng, thng ch v hnh ng, c bit l s i li, y ti tm dch Dn = i trong phm vi gn, Sc = i trong phm vi xa. (Cng l cho bt vn).2. Bao = bao bc, m p, bao che. Nn ti vit Bao = m. B = so snh. B Cng c ngha l 2 tay chp li nng 1 vt no , hoc chp tay li. (C vn v b Cng l hnh 2 bn tay)
3. B Hit v ci u ngi . Ch phn bit vi b Th (v u con th, ngha gc Th= u con th- L Lc Ngh)
4. B Tiu ngha l tc di, cc ch ch v ru tc thng c b ny. B Nhi vn l 1 ch tng hnh, v chm ru di cm (L Lc Ngh). Sau ny ngi ta gi t (mn ch Nhi ny ch 1 ngha khc). Cho nn ngy nay b Nhi tr thnh 1 h t trong ting Hn. Trong 1 vi ch Hn c cha b nhi, b Nhi vn mang ngha l ru cm. (nhn ni, b nh ru, au, phi nhn ni), (chi a, n b vn khng c ru, th m b N li i vi b Nhi (ru).5. B Dc = cc buc mi tn, hoc sc vt. y ti dch l cc buc tru, cng ch l lin tng m thi.B K cng l v 1 si dy thng (L Lc Ngh) sau , ngi ta cng gi t n lm 1 trong 10 thin can. (Vd: nm K mi). V cn gi t lm ngha K = ti, bn thn, mnh. Ngha gc ca ch K l ch K. Ngi nguyn thy ghi nh bng cch ly 1 si dy thng tht li nhiu nt. Mi nt l 1 s kin.6. Ngha l Vng (hoc M trong ting min nam). Ngi min nam VN gi vng l M v h bt chc cch c ch zhima ca ngi Qung ng. B Ma cn c ngha l cy gai v.v- Hai cu u ni v cc ng tc ca con ngi (chn v tay).- Cu 3 ni n loi chim.- Cu 4 c tnh bin ngu : Tc, Din, Th, Hit- Th //Tc ; Din//Hit. (chn &tay, u & mt).- Cu 5 ni tip ch Hit = u ngi (nn c tc, c ru).- Cu 6 c tnh bin ngu: Nha, Khuyn, Ngu, Gic (Ch c rng nanh nhn, Tru c sng cong). ng thi Tru ch, cng l 2 con vt i i vi nhau. (Ngu thc ra l b, tru l shuiniu).- Cu 7 c tnh ni lin: Cc tru, Dy thng (cc buc tru t phi c dy thng).- Cu 8 ni v thc vt. Qua, Cu, Ma, Trc.- Cu 9 ni n Giao thng, cc t u nm trong cng trng ngha (i li).- Cu 10 ni n cc b phn trn c th. Mao, Nhc, B , Ct. ng thi cng c tnh bin ngu. Mao i vi B (da & lng) Ct i vi Nhc (xng & tht).3. Cu 21 30 gm 31 b:
,
Khu l ming, X l rng,,,ngt Cam, mn L, di Trng, kiu Cao,
Ch l n, Nhp l vo,,,B-mui, Cu-ci, ao-dao, Mnh-bn,,
Vit-rng, Lp-ng, li-Ngn,,
Long-rng, Ng-c, Quy-con ra,
Li-cy rung, Tr-thu tha,,,Huyn-en, Yu-nh,Mch-t,Hong-vng,,
Cn-ru, Thch-, Thn-gang,,,Nh-2, Bt-8, Phng-vung, Thp-10Ch gii:
1. Cu 1 ni v ming v rng (cng trng ngha)
2. Cu 2 ni tip cu 1, ni v v gic , ngt , mn, sau chuyn tip n s trng thnh (cao, di).
S trng thnh c lin quan mt thit n rng.
3. Cu 3 tip tc ni n nhng iu lin quan vi ming. (n, vo trong ming)4. Cu 4 ni v dng c lm bp. (mui mc canh (tha-spoon)), ci gi go, con dao, ci bt mnh (ti tm dch l ci bn cho bt vn).5. c n ri th phi ni, cu ny l nhng ch v vic qun t Lp Ngn. (vit = ni rng, v lp ngn (to dng uy tn, ting ni cho ring mnh).6. Cu tip theo bt u l con rng(n nh rng cun, ni nh rng leo).Cu ny gm 3 loi thu tc, trong u l linh vt. (Long, quy) v 1 con c th ho rng (ng-c).7. Cu ny l chuyn tip, ni sang vic nng tang (cy rung, thu tha)
8.Thu th cn c ch , nn cu tip theo ni v b mch = t v cc b Huyn , yu , u c hnh dng ging b Mch. v b Hong = mu vng = > mu sc, t sc vng. (ng thi Huyn, hong thng i vi nhau, yu mch cng vy, v i khi dng vi ngha nh nhau).
9. Cu ny ni v cn o, ong, m, Cn = ru = 1 cn (n v o trng lng) Thch = , = 1 thch (n v o khi lng) =1stone, thn = 1 tc, l n v o chiu di, y bt vn ti dch 1 thn = 1 gang tay (sai nhng d lin tng).
10. Cu 10 l nhng b th dng m, 2, 8, 10. c thm b Phng = phng hng. (thp phng).4. Cu 31 40 gm 31 b:
,
N-con gi, Nhn- chn ngi(1),,
Kin-nhn, Mc-mt, Xch-di chn i(2)
tay cm que gi l Chi (3),
dng chn l Bt,cong th l T(4)
tay cm ba gi l Th(5),,,Kh-khng, Phong-gi, V-ma, T-u(6),,
Lc-hu, M-nga, Th-heo,,
sng-Sinh, Lc-kho, i-theo bt v(7),
Vng l li, Chu-thuyn b,,
Hc-en, Bch-trng, Xch th auGii thch:
1. B Nhn (v hai chn ca loi ngi). C th thy iu ny trong ch Kin (nhn): trn v mt, di v 2 chn ngi, ng : ch c loi ngi th mi c "kin gii" "kin thc"
2. Ni n n = phi p, l phi p th khin cho ngi ta phi nhn ngm (b kin) nhn th bng mt (b Mc) v nhn thy ri s theo ui (b Xch= bc i)
3. Ch Chi ny ngha gc l "1 cnh, 1 que" v bn tay v 1 cnh cy nh c 3 ci l thnh ra ch. Xin lu rng b Hu thng c ngha l bn tay trong cc ch ghp (phn th). (ngun: L lc Ngh).4. Dng chn l Bt v 2 bn chn dng ra, qua 1 qu trnh lch s bin i t dng( hnh dng ch) lu di, n c hnh dng nh ngy nay. Vd: bc ln (thng l lm l nhn ngi, t tri t qu thn): gm v (1 loi ng thc n thi xa lm t g) ng chn bc ln, bng theo ng thc n t l. (ngun: L Lc Ngh - nh trn).**B T: no idea. (ti thy ging 1 ci g cong cong).5. B Th: v bn tay cm 1 cng c ph (ging nh ci ba thi c i) bn trn l ba, bn di l b Hu = bn tay.
6. B Kh : v m hi bc ln. B Phong: gm ch phm ch m c, b trng = su b, ng gi ni th cn trng sinh ra (theo Nguyn Khu). B V: nt l bu tri; ntl t trn xung; ntl ch mt vng; bn chm l v cc ht ma. (theo L Lc Ngh). B T : v 3 bng la tr u nhau, cy gia mc trn t cao nn cao nht, 2 cy 2 bn mc t thp hn, nn bng la cng thp hn. (theo L Lc Ngh) b T ny bin i t dng rt ln, kh nhn ra c.bn no c iu kin, tm coi ch T vit theo li tiu trin s r.
B T thm vo cnh gi ma, kh hu, ng mong mun thi tit iu ho. T = ty, u 1 lt: vd: t thin i thnh = i thnh ty tri(to bng tri). nht t: cng(u).
7. Tip n ni v loi th quen thuc vi ngi TQ: hu, nga, heo. V cc c tnh ca chng: sc Sinh, kho mnh. cui cng l vic ui bt chng (b i).Cui cng ni v sng nc thuyn b (giang h) nn c hc, c bch, ng thi cng c c bn (cng sn).5. Cu 41 50 gm 30 b:
Thc- n, u-nh nhau(1)Th-tn, Cung-n, Mu-mu, Qua-ng(2)i-xng, Huyt-mu, Tm-lng(3)Thn-mnh, Thi-xc, nh-chung,Cch-ni(4)
Khim-thiu thn,Thn-by ti(5)V-ng, Phi-ch, Mnh thi ba ba(6)Nhu-chn, Thit-li, Cch-da(7)Mch-m, Ho-la, Th l cy ng(8)
Tiu l nh, i l to(9)Tng-ging, Suyn-dm, Phin-t, Vi-vy(10)Gii thch:1. Thc l n, bi v n ung m con ngi tranh ginh => nh nhau(u). B Thc gm Nhn v Lng (ch ny ngha gc l lng thc). B u c 2 ch Vng (vua), c th coi nh 2 ng vua i t xa n nh nhau.2. nh nhau th phi dng n v kh nn c: Th = mi tn, Cung = ci cung ( y bt vn, ti gi l N), Mu= ci mu (v kh ca Trng Phi l ci Bt x mu), Qua = ci ng, 1 th v kh c xa (Truyn kiu c cu: Vc ng cht sn).3. nh nhau th ri xng mu nn c b i = xng tn, Huyt= mu, v Tm= tim, tm lng, (lun i cng vi ch Huyt).4. nh nhau c k cn sng, gi c Thn, k b xc (b Thi), k lm vua th c nh (Vd: cu nh Hu), c ni to (Cch = ci ni rt ln).5. K thua trn phi thn phc lm b ti(b Thn), b ti th lun lun thiu thn, thiu st (b Khim).6. Cu ny chuyn ngot, khuyn rn b ti, ch lm iu phi php (V, Phi) v ni v ng vt (con Baba).7. Tip theo ni v ng vt, Nhu = vt chn th, Thit= li (loi ng vt, loi ngi), v Cch (da th thuc, c th lm giy, qun o, ti v.v) u l nhng th cung cp cho con ngi.8.Tip n l cc loi ng cc. Mch = la mch, gm ch Mc + 2 ch Nhn (2 bng la mch) v bn di v r cy la mch.+++. B Ho gm b Mc thm 1 pht bn trn ng bng la go. B Th gm b Ho ng cy la. B Nhn= v tri bp ng, bn di l v 1 ci li bp ng, v 4 ht bp ng. (ging b Thu nhng ko c ngha l nc).9. Tiu, i = nh , to, l ni n nhng b i ngha.10. Tip theo s l Tng>tng i Phung => Phng. Sau ngi ta thm b Sc vo cho r ngha hn. (Sc = i xa, ng hnh ng, v.v)B Tuy trng rt ging b Tr, nn i khi ngi hc d b nhm ln. Nhng bn ch cn 1 cht l s phn bit c.Vd: Ch=+++.B Mch l cy la mch, nn v Mc = cy, hai ch Nhn l v 2 bng la nng tru, bn di v r cy la mch.2. Ch T ban u chnh l v ci mi. Sau ngi ta mn ch "Mi" ny ch ngha T = T , T mnh. V vy cn phi to ra 1 ch khc ch ci mi, chnh l ch T. (m c c ca T v T gn ging nhau).
(T)=(t)+(t). Ch T = mi c to mi l 1 ch Hnh thanh (b T bn trn ch ngha, ch T bn di ch m c)T =(in)+(Cng). T = em cho .Bn trn v b in , tng trng 1 gi qu, ta c th coi nh 1 chic bnh chng cho d nh.Bn di v hai bn tay (b Cng = hai bn tay chp li nng mt vt). Ng , em qu i tng. (m bc Kinh Bi4)B Nh v ci tai. b bin i t dng rt nhiuB Th v u con th, c 2 sng pha trn, kh ging u 1 con b. Ch phn bit vi b Hit v u ngi, khng c 2 sng bn trn.3. B Thanh ngha l mu xanh.=+C vn vit bn trn l Sinh (Sanh) ch m c (Ghi ch: m c Hn c v m Hn hin i khc nhau, c l thi c i , ch Sinh v ch Thanh c m c tng i ging nhau). Bn di l an = mu , ng mu xanh lun i i vi mu .B Tho v 2 ngn c, c vn v hin nay u d dng nhn ra iu .B Sc = mu sc, v con K nhng ui di, 2 nt trn cng l ci u con k nhng, phn gia v ci thn con k nhng, nt cong di cng v ci ui con k nhng, v k nhng thng thay i mu rt nhanh, nn ngi tq ly n ch ngha mu sc.4. B Tr (hoc Si, Tri) v hnh 1 con th ui di, bn trn l ci u c mm nhn, rng di. c th phn ra thnh :- u con th = b nguyt vit nghing- Lng v ui con th l nt cong bao bn ngoi- 4 chn con th tng trung = 2 nt cong bn trong (v y l hnh v con th nhn nghing).Nhng loi th d, xng sng di thng dng b Tr ny ch Vd:.
B K v ci u con heo, c mm di, rt kh nhn ra, nhng ta c th thy tn d ca n trong cc ch Hn ang dng ngy nay: vn l 1 lai heo rng, sau mn dng lm ch San trong kinh dch.5.B Th l con chut, c vn v hnh 1 con chut, sau din bin thnh hnh ch nh ngy nay. Nu bn ly ch Th tiu trin quay ngc kim ng h 90 , s thy kh ging 1 con chut ang b.Hin nay, mun nh c ch ny, bn c th nh theo cch sau: Th thuc b Cu = ci ci xay go. Con chut "xay"go cng kh l d, cho nn ly b Cu tng trng cho ci u ca n. Phn bn di v 3 nt di 4 nt ngn. 3 nt di tng trng cho mnh v ui con chut, 4 nt ngn = 4 ci chn.6. B Hng = thm, bn trn v b Ha = cy la, bn di v b Cam(sau bin thnh Vit) ngha l ngt ngo. Gp 2 li => mi bng la chn ngt ngo v thm tho.=+=+B M v hnh 1 bng la, sau ch ngha l go. trng hnh ch kh ging bng la. Nhng ch Hn c cha b M thng ch v cc loi ht, ht nh, thm ch nh n mc khng nhn thy vd:,B Trit v 1 ngn c, tng trng cho loi ru, b ny t dng.B Dng v hnh 1 qu chung(khng c nm).Ngi xa t n trn bn lm vic, khi cn "DNG" n lnh hu, ngi th dng tay nm ly lc cho ku. do vy m ngi TQ v ci chung ny ch ngha Dng, s dng.7. B u v hnh 1 ci u ong go. Ngi TQ c i ong bng u. Nu bn no l ngi Vn gc min bc chc s d hiu hn, v ngi vn min bc vn dng n v "u" ong go cho n tn nhng nm 80 ca th k 20.8. B Can l ci l chn, hc l ci dng c dng dng gio mc thi xa. Nay bin hnh ch, kh nhn ra, tuy nhin n cng rt n gin, ch c 3 nt, nn cng kh d nh.B Cng v hnh ci thc th (ging nh thc T ngy nay) 1 dng c ly gc vung ca ngi th TQ c i. Nu bn no c chuyn mn v xy dng s d dng hnh dung ra hn.9. B Th v hnh 1 ci bn th thi tin s (h dng 1 mt lm mt bn, chm 3 khc g lm chn) nn b Th hin nay vit : nt trn cng l thc n cng t, nt ngang th 2 l mt bn th, 3 nt c chiu thng l v chn bn. b Th hin c 2 cch vit c chp nhn:10. B Ngc v 1 chui ngc , c vn vit Ngcv Vngging nhau, sau ny ngi ta mi thm 1 chm nh vo b Ngc phn bit vi ch Vng, Rt nhiu ngi hc ch Hn thng nhm l b "Vng" thc ra, khng h c b Vng, ch c b Ngc, b ngc khi nm trong cc ch Hn phc tp, c hnh dng ca ch Vng . Vd:,,,,,B Bi v hnh ci v s, hai nt di cng l hai ci khp trn v con s bin. Ngi TQ c i trao i hng ha bng v s, h dng v s thay th tin. Do vy, Bi c ngha m rng l tin bc, qu him, ca bu, vd trong ting vit: Bo bi.Qua 1 thi gian di bin hnh, nn b Bi kh nhn ra c hnh dng v s, nhng n thng nm trong cc ch ch v tin bc, mua bn, trao i, bi thng v.v7. Cu 61 70 gm 19 b:
u l bt ng th-
Sng-chung ru ngh, Du-v ru tm-
Y-l o, Cn-l khn-
Hu-bn tay phi, Ch- chn; tm dng-
t chim n, Trng-cn trng-
Chuy-chim ui ngn, V -lng chim tri-
Quynh-vy 3 pha bn ngai-
Vi-vy 4 pha, Khm-thi h su()-Phc-nh nh, Thi-hi rau--K-bn, Dut-bt, Tn-dao hnh hnhGii thch:
1. B u v hnh 1 lai dng c ng thc n bng g ca ngi TQ c i , nt ngang bn trn v ci np, b khu l v phn thn ng, 3 nt di cng v ci chn .2. B Sng(Xng) v hnh 1 chung ru (thng l ru ngh) dng cng t thi c i. C th phn b Sng ra nh sau :Sng =(phn thn cha ru)+(2 l ngh)+(4 chm tng trng go/ng cc)+(ci mui mc ru)B Duv hnh 1 v ru (thi c) . Nu ta nhn vo ch Dutiu trin, s thy kh ging 1 v ru. Trong vn t c, Duc i khi ch ngha ru, sau ny ngi TQ ft minh ra can chi, h ly ch Duny lm chi Du (g), v to mi ra ch Tu= ru bng cch thm vo 3 chm thy.
3. B Y v hnh 1 ci o, ch Y c vn rt ging 1 chic o c 2 ng tay, 1 vt, sau qu trnh bin i t dng, n c hnh dng nh ngy nay, hi kh nhn ra l 1 ci o. Nu bn nhn vo ch Y tiu trin s thy ging chic o.Hin nay b Y c 2 cch vit :B Cn v hnh 1 ci khn c treo trn cc.+=.B Hu l 1 b kh n gin, nhng ngha li rt quan trng, theo L Lc Ngh, b Hu v hnh bn tay lm vic, bn tay gii lao ng. (ch , b Hu l ch vit nn c gin lc nhiu , ch v bn tay vi 3 ngn, hn na rt kh nhn ra)Tuy nhin ngy nay b Hu c mn dng lm h t , nhng trong cc ch ghp c cha b Hu, n vn mang ngha l bn tay lao ng. (Cc bn hc ch gin th ch :b Hu trong ch gin th phn ln u khng c ngha l bn tay lao ng, n ch l cch gim bt nt ca ch Phn th m thi)Vd:,(=Hin=ngi gii vic, hin nhn-ch c)Nhng trong cc ch gin th nh :,,,v.v hu u khng h c ngha l bn tay gii lm vicB Ch tng t nh b Hu, v 1 bn chn, nhng b bin hnh rt nhiu, nn kh lng nhn ra c . Ngy nay Ch cng c mn dng lm h t, ngha l dng li, nh ch. Nhng trong cc ch Hn c cha b Ch, n thng c ngha l bn chnVd:, , , 4. B t l 1 trong mi thin can ca TQ, n rt n gin ch c 1 nt. B t theo ng L Lc Ngh vn v hnh 1 con chim n, sau mn ch ny ch thin can. Cc bn mi hc ch Hn cng nn hc thuc Thin Can gm 10 ch kh c bn. Gip t Bnh inh Mu K Canh Tn Nhm Qu. Tuy rng chng khng phi l ch rt thng dng nhng cng c dng kh nhiu. Hn na , chng nm trong cc ch Hn rt thng dng.Thin can:trong cc chl rt thng dng, ngai ra cc ch cn liu nm trong cc ch rt thng dng khc nh :B Trng v hnh 1 con rn h mang, ch Trng ngy nay vn cn gi li kh tt hnh dng con rn h mang. phn trn l ch Trung ging nh ci u con rn h mang, 2 nt bn di v hnh n ang cun trn. Ngoi ra bn c th ghi nh c rng Trung => Trng (v m c). Ngy nay b Trng c dng chung ch cc loi khng fi chim m cng khng phi th, cc con vt trong thn thoi. Ch , vd nh loi di, vn thuc loi th, nhng v ngi TQ c i nhm ln nn xp n vo loi trng. S fn bit gia Chim, Th, Trng, Ng trong h thng ch Hn cng ch l tng i.5. Ch Truy (Chuy) l v con chim c ui ngn (theo L Lc Ngh - Tm v ci ngun ch Hn)nu coi ch tiu trin th hnh dng kh ging 1 con chim (nh loi s). Nhng b ch chim ui tng i ngn thng dng b Truy. Trong h thng ch Hn, ngi ta dng song song 2 b Truy v iu ch lai chim (ui ngn v ui di) Nhng i khi cng c s ln ln, s phn bit ny khng phi han tan l chnh xc tuyt i. V d nh ch K = con g, c th vit l b Truy, cng c th vit l b iu. B V v hnh i cnh chim, trng kh ging 1 i cnh, min bnh lun.6. B Quynh v 1 ci khung vy 3 pha. Theo 1 s sch c ghi l vng t xa. Ni chung ti cm thy b Quynh c 1 s ngha, nn ty vo n trong ch no gii thch c th.
B Vi c ngha l bao vy, v 1 ci khung vy 4 pha. min bnh lun7. B Khm c ngha l ci h su. Ta c th thy r iu ny trong ch Hung = im d, khng tt lnh;(Hung )=(Khm)+(V hnh 2 ngn chng)Ngi ta v 1 ci h chng ng rng rt "hung him", vy nn Khm r rng l hnh ci h su.Ngoi ra bn nn ty vo truong hp c th an ngha b th.8. B Phc v hnh 1 tay cm que nh . ngha ca n kh a dng, nhng thng thng l ngha dng tay v nh, nh nh, hoc ng tc din ra nhanh chng.==(que)+(tay)Vd:(bn phi v bn tay cm que, bn tri v hnh ci trng)(bn tri v con b= sc vt, bn phi v bn tay cm que qut nh chn b) Mc = chn dt(Phn bn trn l ch cch c, bn di l b phc ng rt nhanh chng ) Bin = bin i, bin ha.
9. B Thi, Si ngha l hi rau, la chn. Bn trn v b Tro ng bn tay hi rau, bn di v b Mc ng loi thc vt.=+10. B K v hnh 1 ci bn thi c.B Dut c vn v hnh bn tay ang cm vit. Nn trong ch Th = sch c b Dut (tay cm vit) v bn di l v 1 cun sch:=+B Tn v hnh 1 con dao dng thch ch ln mt ca bn qu tc thi xa dng hnh hnh ti phm, sau n c ngha m rng l cay ng cng nh ngha vay mn l Tn (thin can trong lch TQ, vd; nm Tn du).Cc ch Hn cha Tn vi ngha l dao hnh hnh :=+V ti, hnh thanh, C ch m c, Tn ch ngha==+Ti, ct mi, hi , T = ci mi, Tn = con dao hnh hnh=+=Quan T, cai qun, B min = ci nh ca quan, b Tn = con dao hnh quyt th hin quyn uy.8. Cu 71 82 gm 25 b:
Vn l ch vit , vn minh
Cn l qu Cn , ging hnh bt cm-
Ma l Qu , ting l m-
C l nh trng , Dc cm so chi
Th l h ca con ngi-
Bc l xem bi , Nch thi m au-
Bng l Sam , vch l Ho----che , Mch-ph , S u ngha nan---S , Pht , Mc , Ch - nt n---H Phng Bng Tit th dn nt i-
V l khng - Nht mt thi
Mua vui gp nht i li din Nm.
Gii thch:1. B Vn v hnh 1 ngi dang ng, th hin r nht phn thn mnh(hnh tam gic gia ch Vn). Theo L Lc Ngh, Vn ngha gc l Xm mnh. Ti c bit ngi Vit c c tc xm mnh, nn c l chng ta mi t nhn l Vn Langchng?=(ci u)+(hai tay)+(thn mnh v 2 chn)Sau Vn mi c ngha thm l vn t , ch vit.vn minh v.v2. B Cn ngha gc l v hnh 1 bt n c ca ngi TQ. l v hnh ci phn ng thc n, nt ngang bn trong ch thc n. Phn bn di ch Cn v hnh ci chn ca dng c ny(sau qu trnh bin i t dng lu di, nn kh nhn ra)n khi pht minh ra Kinh Dch, Bt qui, ngi TQ bn mn ch Cn ny ch 1 thut ng, tc l Qu Cn trong bt qui. Ngha l bt ng thc n mt i.Chng ta c th thy ngha gc ca ch Cn trong cc ch:(thc n cho con ngi)(bn l M=go, bn l bt ng thc n) (n xong ri, quay mt i ni khc = xong, ).
3. B Qu v hnh 1 con ma, ci u rt to (nt pht + b in) 2 chn di () v ci v kh ca con ma (ging nh kiu li hi thn cht).=++B m n nay ti vn cha c ti liu no gii thch, nhng ti xin a ra cch nh ch ca ti, cc bn c th tham kho:
(m thanh, ting )=(ngi va bit ng,bit i)+(bt u tp ni y th l m)B Lp = ng, ti tm cho l tr con mi chp chng bit iB Vit = ni rng, ni nng, ti cho l tr con bt u tp ni.Ch m trong ting vit: m thanh, m nhc, m vc, m hc, khuych m,tng m, ghi m (k m), m giai, m hng, v.v