Tiªu chuÈn ngµnh,

Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam

Bé giao th«ng vËn t¶I

Quy tr×nhThÝ nghiÖm c¸c

chØTiªu c¬ lý cña ®¸

22 TCN 57-84

Cã hiÖu lùc tõ21-12-1984

(Ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 2916/KHKT ngµy 21-12-84)

I.Quy ®Þnh chung1.1.§¸ lµ mét lo¹i vËt liÖu quan träng vµ ®îc dïng phæ biÕn trong c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, x©y dùng d©n dông, x©y dùng c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, quèc phßng vµ trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ díi nhiÒu h×ng thøc kh¸c nhau. C¸c lo¹i ®¸ dïng trong x©y dùng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o còng nh c¸c tÝnh chÊt c¬ lý hoµ kh¸c nhau v× cã nguån gèc kh¸c nhau. (Tham kh¶o c¸c t×nh chÊt cña mét sè lo¹i ®¸ chñ yÕu ë môc 1).vÞ vËy, khi x©y dùng c«ng tr×nh, tuú theo ®iÒu kiÖn vËt liÖu t¹i chç hoÆc ë gÇn vµ kh¶ n¨ng khai th¸c cho phÐp, cÇn ph¶i dùa vµo c¸c b¼ng ph©n lo¹i ®¸ ®Ó tuyÓn chän lo¹i ®¸ da vµo sö dông cho thÝch hîp tríc khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu c¬ lý chñ yÕu cã liªn quan riªng ®èi víi x©y dùng ®êng giao th«ng, cã thÓ tham kh¶o b¶ng ph©n lo¹i ®¸ x©y dùng ®êng ë phô lôc II.Tuú theo yªu cÇu, v©t liÖu ®¸ thêng ®îc ®a vµo sö dông trong c«ng tr×nh theo 3 d¹ng: §¸ nguyªn khai ®¸ d¨m vµ ®¸ sái.§¸ nguyªn khai: (§¸ héc) lµ lo¹i ®¸ cã kÝch thíc cì lín, s½n cã trong thiªn nhiªn hay khai th¸c th«ng thêng b»ng ph¸ næ ë c¸c má ®¸ nhng cha qua kh©u gia c«ng nghiÒn sµng.§¸ d¨m: lµ lo¹i ®¸ ®· ®îc nghiÒn sµng (hay ®Ëp nhá) tõ c¸c lo¹i ®¸ nguyªn khai, cã kÝch cì thay ®æi kh¸c nhau tõ 1x2cm ®Õn 6x8 cm§¸ sái; §îc t¹o thµnh tõ qu¸ tr×nh phong ho¸ tù nhiªn c¸c lo¹i gèc ®¸, råi bÞ níc cuèn ®i, bÞ mµi mßn thµnh c¸c d¹ng h¹t nh½n cã h×nh thï , kÝch thíc mµu s¾c kh¸c nhau.§¸ d¨m hay ®¸ sái cïng mét kÝch cì hay nhiÒu kÝch cì phèi hîp thêng ®îc dïng lµm phÇn cèt liÖu r¾n trong vËt liÖu bª t«ng hay vËt liÖu ¸o ®êng, mãng c«ng tr×nh.1.2.Quy tr×nh nµy quy ®Þnh nh÷ng ph¬ng ph¸p thÝ nghiÖm c¬ lý th«ng th-êng ®Ó x¸c ®Þnh:1.Khèi lîng riªng cña ®¸ R

2.Khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p lùc ®Èy nåi thuû tÜnh vµ ph¬ng ph¸p bäc tÜnh, V

3.®é rçng cña ®¸, n4.§é hÊp thô níc (®é chøa Èm) theo ph¬ng ph¸p b·o hoµ tù dovµ b·o hoµ cìng bøc, W.5.Thµnh phÇn h¹t cña ®¸ d¨m, ®¸ sái,A0.6.Hµm lîng h¹t thái dÑt cña ®¸ d¨m, P0.7.Hµm lîng bïn ®Êt, hµm lîng h÷u c¬ lÉn trong ®¸ d¨m, ®¸ sái, PB

8.Kh¶ n¨ng dÝnh kÕt cña bét ®¸ theo ph¬ng ph¸p nÐn vµ ph¬ng ph¸p tan r·.9.Cêng ®é chÞu nÐn tøc thêi cña ®¸ nguyªn khai, BK.10.Cêng ®é chÞu nÐn b·o hoµ níc vµ hÖ sè ho¸ mÒm cña ®¸.

11.Cêng ®é chÞu c¾t cña ®¸, .BC

12.§é ch¾c (®é kiªn cè) theo ph¬ng ph¸p gi· vôn vµ theo tÝnh to¸n, F.13.§é mµi mßn cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p §êvan tríc khi ®a vµo sö dông, D.1.3. MÉu ®¸ lÊy ë hiÖn trêng vÒ phßng thÝ nghiÖm ph¶i tiªu biÓu cho toµn bé má ®¸ hay khu vùc ®ang khai th¸c. NÕu ë cïng mét n¬i s¶n xuÊt mµ ®¸ cã thí vµ mµu s¾c kh¸c nhau th× ph¶i chän l¸y ®ñ mµu ®¸ cã thí vµ mµu s¾c nh vËy ®Ó thÝ nghiªm. Khi lÊy mÉu, ph¶i ghi râ lý lÞch mÉu: nguån gèc mÉu, ®Þa ®IÓm s¶n xuÊt, ph-¬ng ph¸p khai th¸c, môc ®Ých sö dông vµ ghi râ sè thø tù lÊy mÉu, yªu cÇu thÝ nghiÖm tríc khi ®ãng gãi. Mçi mÉu göi vÒ phßng thÝ nghiÖm ph¶i ®¶m b¶o ®ñ sè lîng tèi thiÓu nh sau:- S¸u côc ®¸ cì 20x15x10cm nÕu lµ ®¸ nguyªn khai.-60 viªn ®¸ cì 4x6cm nÕu lµ ®¸ dïng ®Ó r¶i ®êng.-15kg ®¸ d¨m hay ®¸ sái cã ®ñ c¸c lo¹i kÝch cì h¹t nÕu lµ ®¸ dïng ®Ó trén bª t«ng hay r¶i ®êng.1.4.Khi tiÕp nhËn ®¸ ë hiÖn trêng göi vÒ thÝ nghiÖm, ph¶i vµo sè mÉu ®¸, ®¸nh sè thø tù cña phßng thÝ nghiÖm ghi râ tªn c¬ quan göi mÉu, sè c«ng v¨n hoÆc giÊy giíi thiÖu kÌm theo, ngµy th¸ng giao mÉu, nh÷ng yªu cÇu cÇn thÝ nghiÖm, vµ ngµy hÑn tr¶ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.

II-Ph¬ng ph¸p thÝ nghiÖm2.1.X¸c ®Þnh khèi lîng riªng cña ®¸.2.1.1.Khèi lîng riªng cña ®¸ lµ khèi lîng cña mét ®¬n vÞ thÓ tÝch phÇn cèt cøng cña ®¸, lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu dïng ®Ó ph©n lo¹i mÉu ®¸ vµ xÐt ®o¸n c¸c tÝnh chÊt c¬ lý kh¸c cña ®¸. TrÞ sè khèi lîng riªng cßn ®îc dïng ®Ó tÝnh trùc tiÕp ®é rçng cña ®¸ sau khi d· x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng thÓ tÝch.2.1.2.Dông cô , vËt liÖu vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã;-Cèi vµ chµy m· n·o hay cèi gi· tû träng,-R©y 0,2mm,-B×nh tû träng víi dung tÝch 100cm3,-C©n kü thuËt cã ®é nhËy ®Õn 0,01g,|-Cèc má b»ng thuû tinh dung tÝch 200500 cm3,-B¸t sø ®êng kÝnh 15 25 cm,-B×nh hót Èm, -Tñ sÊy,-BÕp c¸t,-PhÔu thuû tinh vµ chæi l«ng,-Bóa con,-NhiÖt kÕ, -Khay men,-Níc cÊt,2.1.3.Röa s¹ch ®¸ råi hong giã cho kh«.lÊy bóa con ®Ëp nhá ®¸, sau ®ã dïng chµy vµ cèi m· n·o nghiÒn nhá vµ r©y qua r©y 0,2mm. LÊy kho¶ng 50g h¹t lät qua r©y ®Ó lµm thÝ nghiÖm. §æ mÉu vµo b¸t sø vµ ®em sÊy ë nhiÖt ®é 1050

1100C cho ®Õn khi khèi lîng kh«ng thay ®æi (vµo kho¶ng 6 8 giê). Sau ®ã ®em b¸t ®ùng mÉu ®· sÊy ®Æt vµo b×nh hót Èm tõ 30 phót ®Õn 1 giê cho nguéi dÇn cho ®Õn nhiÖt ®é b×nh thêng.C©n kho¶ng 10g bét ®¸ võa sÊy kh« vµ ®Ó nguéi trªn c©n kü thuËt víi ®é ch×nh x¸c ®Õn 0,01g råi dïng phÔu vµ bót l«ng cho vµo b×ng tû träng.2.1.4. §æ níc cÊt vµo kho¶ng 1/3 b×nh tû träng råi l¾c nhÑ tay cho bét ®¸ thÊm ®Òu níc. §Æt b×nh lªn bÕp c¸t ®iÖn ®Ó ®un s«i níc vµ duy tr× ®é s«i

trong 29 30 phót nh»m ®Èy hÕt kh«ng khÝ lÉn trong bét ®¸ ra ngoµi. NÕu thÊy cã kh¶ n¨ng bÞ trµo th× n©ng nhÑ b×nh lªn khái mÆt bÕp c¸t råi l¹i ®Æt xuèng cho tiÕp tôc s«i hay dïng èng thuû tinh nhá thªm tõng giät níc vµo b×nh.§un xong, ®Ó nguéi tõ tõ råi ®æ thªm níc cÊt cho ®Õn ngang v¹ch ngÊn råi dïng kh¨n b«ng hay v¶i mµn s¹ch thÊm hÕt níc bªn ngoµi.§em c©n vµ ghi lÊy sè lîng b×nh cã níc cÊt vµ bét ®¸.C©n, xong, më nót b×nh ra vµ dïng nhiÖt kÕ ®o nhiÖt ®é cña níc trong b×nh.2.1.5. §æ níc cÊt vµ bét ®¸ ra khái b×nh. Röa b×nh thËt s¹ch vµ tr¸ng l¹i b»ng níc cÊt råi sau ®ã l¹i ®æ ®Çy níc cÊt ®Õn ngang v¹ch ngÊn. Khèng chÕ cho nhiÖt ®é níc trong b×nh ®óng b»ng nhiÖt ®é ®· ghi ®îc trong b×nh cã níc cÊt lÉn bét ®¸. Lau kh« bªn ngoµi råi ®em c©n khèi lîng b×nh cã níc cÊt.2.1.6.Khèi lîng riªng cña ®¸, tÝnh chÝnh x¸c ®Õn 0,001g/cm3, ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

Trong ®ã: g: Khèi lîng bét ®¸ tÝnh theo (g)g1: Khèi lîng b×nh + níc cÊt, tÝnh theo gam.G2: khèi lîng b×nh + níc cÊt + bét ®¸, tÝnh theo gam. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm lµ trÞ sè trung b×nh c¸c kÕt qu¶ cña hai lÇn thÝ nghiÖm liªn tiÕp ®èi víi cïng mét mÉu ®¸, KÕt qu¶ gi÷a hai lÇn thÝ nghiÖm nµy kh«ng ®îc vît qu¸ 0,02g/cm3

2.2.X¸c ®Þnh khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp 2.2.1. Khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ lµ khèi lîng cña mét ®¬n vÞ thÓ tÝch mÉu thö cã cÊu t¹o vµ ®é Èm ë tr¹ng th¸i tù nhiªn. ThÓ tÝch nµy bao gåm thÓ tÝch phÇn cèt cøng vµ thÓ tÝch c¸c kÏ hë cã chøa níc vµ chÊt khÝ lÉn trong ®¸.Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp ®Ó x¸c ®Þnh khèi lîng thÓ tÝch lµ mét ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®îc dïng khi cã s½n mÉu khoan h×nh trô ®Ó chuÈn bÞ thÝ nghiÖm cêng ®é chÞu nÐn cña ®¸.2.2.2.Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-M¸y khoan ®¸.-M¸y mµi ®¸.-M¸y ca ®¸.-Tñ sÊy.-Thíc cÆp.-C©n kü thuËt cã ®é chÝnh x¸c 1g.2.2.3.Khoan mÉu h×nh trô, ca hai ®Çu vµ mµi nh½n víi ®iÒu kiÖn 2 mÆt ®¸y cña mÉu ph¶i song song víi nhau. (CÇn gi÷ mÉu l¹i ®Ó sau nµy tiÕp tôc lµm thÝ nghiÖm vÒ cêng ®é chÞu nÐn)Röa s¹ch mÉu vµ sÊy kh«. Dïng thíc cÆp ®o chiÒu cao mÉu ë 3 ®êng sinh kh¸c nhau vµ do ®êng kÝnh mÉu còng ë 3 vÞ trÝ kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh c¸c trÞ sè chiÒu cao vµ ®êng kÝnh trung b×nh.§em c©n mÉu ®Ó t×m khèi lîng2.2.4.Khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ Khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸, tÝnh theo ®¬n vÞ g/cm3, ®îc x¸c ®Þnh theo;

Trong ®ã:g: khèi lîng mÉu, tÝnh theo gam.d: trÞ sè trung b×nh cña ®êng kÝnh mÉu, tÝnh theo cm

h: TrÞ sè trung b×nh cña chiÒu cao mÉu, tÝnh theo cm.KÕt qu¶ thÝ nghiÖm lµ trÞ sè trung b×nh cña 2 lÇn thÝ nghiÖm ®èi víi 2 côc mÉu cña cïng mét lo¹i ®¸.2.3.X¸c ®Þnh khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p ®Èy nåi thuû tÜnh 2.3.1.Ph¬ng ph¸p lùc ®Èy nåi thuû tÜnh ( cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p c©n trong n-íc) ®Ó x¸c ®Þnh khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ ®îc ¸p dông cho c¸c lo¹i ®¸ chÆt sÝt, kh«ng ít r· vµ cã h×nh d¹ng h×nh häc bÊt kú.2.3.2.Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-C©n thuû tÜnh, (c©n kü thuËt cã bé phËn c©n trong níc)-Tñ sÊy.-ChØ ®Ó buéc ®¸.-ChËu ®Ó ng©m mÉu2.3.3.Lùa chän lÊy 4 5 viªn ®¸ cã kÝch cì 24cm trong ®èng mÉu, ®em röa s¹ch sÊy kh« vµ ®¸nh sè thø tù cña tõng viªn ®¸. §em c©n tõng viªn ®¸ vµ ghi lÊy khèi l¬ng. 2.3.4.Dïng chØ buéc c¸c viªn mÉu ®em ng©m cho ngËp h¼n trong níc kho¶ng 12 giê, sau ®ã, kÐo c¸c viªn mÉu lªn, dïng v¶i thÊm kh« níc bªn ngoµi, c©n nÆng tõng viªn ®¸ vµ ghi lÊy khèi lîng ®¸ b·o hoµ níc.Sau ®ã, dïng c©n thuû tÜnh c©n trong níc tõng viªn ®¸ vµ ghi lÊy khèi lîng.2.3.5.Khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸, tÝnh chÝnh x¸c ®Õn 0,01g/cm3, ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

Trong ®ã:g: Khèi lîng c¸c viªn ®¸ kh«, tnhs theo gam.RN: Khèi lîng riªng cña níc, lÊy b»ng 1g/cm3.g1: Khèi lîng c¸c viªn ®¸ b·o hoµ níc.g2: Khèi lîng c¸c viªn ®¸ c©n trong níc, tÝnh theo gam2.4.X¸c ®Þnh khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸, theo ph¬ng ph¸p bäc s¸p2.4.1.Ph¬ng ph¸p lùc ®Èy nåi thuû tÜnh cã bäc s¸p ( gäi t¾t lµ ph¬ng ph¸p bäc s¸p)®Ó x¸c ®Þnh khèi lîng cña ®¸ ®îc ¸p dông cho c¸c lo¹i ®¸ cã tÝnh ít r·, bë rêi, dÔ vôn n¸t hay cã nhiÒu lç hæng lín.2.4.2. Dông cô thiÐt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-C©n thuû tÜnh,-Tñ sÊy,-S¸p (paraphin),-ChØ ®Ó buéc ®¸.-ChËu ng©m mÉu,-B¸t men ®Ó ®un s¸p.-BÕp ®iªn.2.4.3.Lùa chän ®¸ mÉu vµ c©n khèi lîng c¸c viªn ®¸ kh« gièng nh ë ®iÒu 2.3.3.2.4.4.Dïng chØ buéc c¸c viªn mÉu vµ nhóng tõng viªn vµo s¸p nãng ch¶y( ë nhiÖt ®é 60 700C) ®Ó phñ mét líp s¸p máng lªn mÉu. NÕu thÊy trªn bÒ mÆt s¸p cã c¸c bét kh«ng khÝ th× ph¶i dïng kim chäc thñng vµ miÕt s¸p l¹i.Nhóng s¸p xong, ®em c©n trong kh«ng khÝ tõng viªn mÉu vµ ghi lÊy khèi lîng.Sau ®ã, dïng c©n thuû tÜnh c©n c¸c viªn mÉu trong níc vµ ghi lÊy khèi lîng.2.4.5.Khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ ®îc x¸c dÞnh theo:

Trong ®ã:g: Khèi lîng c¸c viªn ®¸ kh«, tÝnh theo gam.g1: Khèi lîng c¸c viªn ®¸ cã bäc s¸p, c©n trong kh«ng khÝ, tÝnh theo gam.g2: khèi lîng c¸c viªn ®¸ cã bäc s¸p c©n trong níc, tÝnh theo gam.S: Khèi lîng riªng cña s¸p lÊy b»ng 0,93g/cm3.2.5.X¸c ®Þnh ®é rçng cña ®¸2.5.2. §é rçng cña ®¸ ®îc biÓu thÞ b»ng tû lÖ% gi÷a phÇn thÓ tÝch cña c¸c lç rçng cã trong mét ®¬n vÞ thÓ tÝch cña ®¸.2.5.2 Sau khi x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng riªng vµ khèi lîng thÓ tÝch b»ng thÝ nghiÖm, ®é rçng cña ®¸ ®îc tÝnh to¸n trùc tiÕp theo c«ng thøc sau ®©y:

Trong ®ã: R vµ V lÇn lît lµ khèi lîng riªng vµ khèi läng thÓ tÝch cña ®¸.2.6.X¸c ®Þnh ®é hÊp thô níc cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p b·o hoµ tù do2.6.1. §é hÊp thô níc (hay ®é chøa Èm) cña ®¸ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng hÊp thô vµ gi÷ l¹i mét lîng níc nhÊt ®Þnh ë trong ®¸ khi nhóng nã vµo trong níc ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ¸p xuÊt kh«ng khÝ b×nh thêng. ®é hÊp thu níc ®îc biÓu thÞ b»ng tû lÖ % gi÷a khèi lîng níc bÞ hÊp thô vµ khèi lîng ®¸ kh« tuyÖt ®èi.2.6.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-C©n kü thuËt,-Tñ sÊy,-B×nh hót Èm.-ChËu ®ùng níc.2.6.3. Röa s¹ch mÉu thÝ nghiÖm ( cã thÓ lµ mÉu h×nh trô 5x5cm, h×ng lËp ph¬ng 5x5x5 hay lµ ®¸ cì 4x6cm cã h×ng d¹ng bÊt kú) vµ saýy kh« mÉu ë nhiÖt ®é 1050 1100C cho ®Õn khi khèi lîng kh«ng thay ®æi. Sau khi sÊy kh«, ®Ó nguéi mÉu trong b×nh hót Èm ®Õn nhiÖt ®é bïnh thêng råi ®em c©n vµ ghi lÊy khèi l¬ng.2.6.4. §Æt mÉu vµo trong chËu vµ ®æ níc vµo cho ngËp tíi 1/3 ciÒu cao mÉu, sau 2 giê l¹i ®æ níc tiÕp cho ngËp ®Õn 2/3 chiÒu cao mÉu vµ sau 2 giê n÷a th× ®æ níc cho ngËp h¼n mÉu vµ cao h¬n mÆt mÉu Ýt nhÊt lµ 2cm.Thêi gian ng©m mÉu cã thÓ kÐo dµi 1 3 5 ®Õn 30 hay 45 ngµy ®ªm tuú theo yªu cÇu sö dông cña tõng lo¹i c«ng tr×nh nhng v× ®é hÊp thô nãc t¨ng rÊt nhanh vµ thêng ®¹t tíi trÞ sè lín nhÊt sau 3 5 ngµy ®Çu tiªn nªn còng kh«ng cÇn ng©m mÉu qu¸ l©u.Ng©m xong, vít mÉu ra, lÊy kh¨n s¹ch lau kh« bªn ngoµi råi ®em c©n vµ ghi lÊy khèi lîng. Chó ý ph¶i ®em c©n c¶ phÇn níc ch¶y ra tõ bªn trong mÉu sau khi ®· lau bªn ngoµi.2.6.5. §é hÊp thô níc cña ®¸, tÝnh theo tû lÖ % ®îc x¸c ®Þnh theo:

Trong ®ã:gBH: Khèi lîng cña ®¸ sau khi b·o hoµ níc, tÝnh theo gam.g: Khèi lîng mÉu ®· kh«, tÝnh theo gam.2.7. X¸c ®Þnh ®é hÊp thô níc cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p b·o hoµ cìng bøc

2.7.1. ý nghÜa, dông cô vµ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña viÖc x¸c ®Þnh ®é hÊp thô níc cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p b·o hoµ cìng bøc còng t¬ng tù nh khi thÝ nghiÖm theo ph¬ng ph¸p b·o hoµ tù do, trong ®ã chØ cã sù kh¸c nhau vÒ tr×nh tù thÝ nghiÖm nh sau:Sau khi c©n mÉu ®· sÊy kh«, ®Æt mÉu vµo trßng chËu ngËp níc råi ®un s«i trong 4 giê liÒn. Trong qu¸ tr×nh ®un s«i cÇn tiÕp níc cho møc níc trong chËu lu«n lu«n ngËp mÉu. Sau ®ã ®Ó mÉu nguéi tõ tõ ®Õn nhiÖt ®é b×nh thêng råi vít ra lau kh« bªn ngoµi råi ®em c©n lÊy khèi lîng m·u ®· b·o hoµ níc.2.7.2. Ph¬ng ph¸p nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi lo¹i ®¸ cã mét sè cÊu tõ bÞ tan r· díi t¸c dông cña níc ®un s«i ë nhiÖt ®é 1000C.2.8.X¸c ®Þnh thµnh phÇn h¹t cña ®¸ d¨m, ®¸ sái.2.8.1. §¸ d¨m hay ®¸ sái dïng ®Ó trén bªt«ng xim¨ng,bª t«ng nhùa ®êng hay ®Ó r¶imÆt ®êng cÊp phèi ph¶i cã tû lÖ phèi hîp gi÷a c¸c thµnh phÇn h¹t ®¶m b¶o theo yªu cÇu cña thiÕt kÕ ®Ó cho kÕt cÊu cã ®ñ ®é chÆt chÏ cÇn thiÕt. 2.8.2. Dông cô, thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã :-Bé sµng cÊp phèi cã c¸c mÆt sµng 80, 40, 20, 10, 5 mm.-C©n bµn cã ®é chÝnh x¸c 1g.-XÎng xóc.2.8.3. C©n kho¶ng 10kg ®¸ ®· ph¬i kh« vµ trén ®Òu trong ®èng mÉu ®Ó thÝ nghiÖm, ghi lÊy khèi lîng.XÕp bé sµng theo thø tù sµng cã m¾t to ë phÝa trªn, ®æ ®¸ vµo råi sµng tõng sµng mét. C©n tõng lîng ®¸ cßn l¹i trªn mçi sµng råi ghi kÕt qu¶ vµo mét b¶ng ®Ó tÝnh to¸n.

B¶ng 1

tû lÖ thµnh phÇn h¹t

Cìsµng

Khèi lîng trªn sµng gn (g) Tû lÖtrªn sµng

Tû lÖ tÝch luü

Tû lÖ lät qua sµng

LÇn 1 LÇn 2 LÇn 3 B/qu©n

804020105

A80 _ _ _ A5

B80 _ _ _ B5

C80 _ _ _ C5

2.8.4. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®îc lÊy theo trÞ sè b×nh qu©n cña c¸c kÕt qu¶ c©n vµ ®o trong 3 lÇn thÝ nghiÖm liªn tiÕp ®èi víi cïng mét lo¹i mÉu ®¸.C¸c kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cÇn ®îc ghi tuÇn tù vµo b¶ng mét ®Ó cuèi cïng vÏ thµnh biÓu då cÊp phèi h¹t theo c¸c bíc nh sau:-TÝnh tû lÖ h¹t cßn l¹i trªn mçi sµng An (n lµ chØ sè ghi cì sµng vÝ dô 80 , 40 , 20 v v )-TÝnh tû lÖ h¹t cßn l¹i trªn mçi sµng Bn vµ tû lÖ h¹t lät qua sµng ®ã Cn .-X¸c ®Þnh ®êng kÝnh lín nhÊt Dmax cña ®¸. -VÏ biÓu ®å cÊp phèi h¹t vµ nhËn ®Þnh vÒ quy c¸ch cña mÉu ®¸ thÝ nghiÖm.2.8.5. Sau khi sµng vµ c©n khèi lîng tõng cì ®¸ cßn l¹i trªn mçi sµng, tû lÖ h¹t cßn l¹i trªn mçi sµng ®îc tÝnh theo :

Trong ®ã : gn : Khèi lîng ®¸ cßn l¹i trªn mçi sµng tÝnh theo gam.g : Khèi lîng toµn mÉu thÝ nghiÖm tÝnh theo gam, 2.8.6. Tû lÖ h¹t tÝch luü trªn mçi sµng lµ tæng sè c¸c tû lÖ h¹t cßn l¹i trªn tõng sµng cã ®êng kÝnh m¾t sµng lín h¬n hay b»ng ®êng kÝnh m¾t sµng ®ã. Nh

vËy, ta cã :B80=A80

B40=A80+A40 ................................................B5=A80+A40+A20+A10+A5.

Tû lÖ h¹t lät qua sµng ®îc tÝnh theo:Cn = 100 % - Bn

2.8.7. Sau khi tÝnh to¸n song x¸c ®Þnh ®êng kÝnh lín nhÊt Dmax cña mÉu ®¸ theo quy ®Þnh nh sau:§êng kÝnh mÆt sµng bÐ nhÊt trong sè c¸c sµng cã tû lÖ h¹t tÝch luü trªn sµng kh«ng vît qu¸ 5% ®îc xem lµ ®êng kÝnh lín nhÊt Dmax cña mÉu ®¸ ®ã

2.8.8.Dùa vµo biÓu ®å cÊp phèi h¹t hîp lý ®· cã s½n hoÆc vÏ tríc theo yªu cÇu cô thÓ cña c«ng tr×nh (®îc giíi thiÖu kh¸i qu¸t ë h×nh 1.), vÏ ®êng biÓu diÔn tû lÖ thµnh phÇn h¹t cña mÉu ®¸ thÝ nghiÖm vµo biÓu ®å ®ã.NÕu ®êng biÓu diÔn n»m trong phÇn g¹ch chÐo cña biÓu ®å th× mÉu ®¸ ®¹t yªu cÇu.NÕu ®êng biÓu diÔn cã ®o¹n lät ra ngoµi phÇn g¹ch chÐo, mÉu ®¸ cha hîp quy c¸ch,phÇn b¸o c¸o kÕt qu¶ cho c¬ quan thiÕt kÕ hay thi c«ng biÕt ®Ó xö lý phèi hîp l¹i vËt liÖu.2.9 X¸c ®Þnh hµm lîng h¹t thái dÑt cña ®¸ sái , ®¸ d¨m2.9.1. Trong cÊu tróc cña nhiÒu hçn hîp vËt liÖu, hµm lîng h¹t thái dÑt cña ®¸ sái, ®¸ d¨m, kh«ng ®îc phÐp vît qu¸ 1 trÞ sè nhÊt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chÞu lùc ®ång ®Òu cña vËt liÖu.

2.9.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã :-Thíc cÆp,-C©n bµn hay c©n ®Üa cã ®é chÝnh x¸c 1g,-Khay men.2.9.3.C©n kho¶ng 3000g ®¸ ®· ph¬i kh« vµ ghi lÊy khèi lîng .R¶i ®¸ lªn khay réng, t×m nhÆt bá c¸c viªn ®¸ cã chiÒu cao(hay ®é dµy ) bÐ h¬n hay b»ng 1/6 tæng chiÒu réng vµ chiÒu dµi céng laÞ hay cã kÝch thíc c¹nh nhá nhÊt bÐ h¬n hay b»ng 1/4 kÝch thíc c¹nh lín nhÊt.Dïng thíc cÆp kiÓm tra l¹i kÝch thíc c¸c h¹t khi m¾t thêng thÊy cã nghi ngê .C©n sè ®¸ cßn l¹i vµ ghi lÊy khèi lîng.2.9.4.Hµm lîng h¹t thái dÑt ®îc x¸c ®Þnh theo :

Trong ®ã:g : khèi lîng ®¸ thÝ nghiÖm ,tÝnh theo gam,g1: khèi lîng cßn l¹i sau khi nhÆt bá h¹t thái dÑt .2.10.X¸c ®Þnh hµm lîng bïn ®Êt trong ®¸ 2.10.1.§¸ d¨m hay ®¸ sái dïng ®Ó trén bª t«ng xim¨ng hay bªt«ng nhùa ®ßng kh«ng ®ù¬c cã lÉn nhiÒu bïn ®Êt ®Ó kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng dÝnh b¸m cña c¸c chÊt dÝnh kÕt (xim¨ng hay nhùa ®êng) víi ®¸.NÕu hµm lîng bïn ®Êt vît qu¸ trÞ sè quy ®Þnh, th× b¾t buéc ph¶i röa s¹ch ®¸ tríc khi ®a vµo sö dông.2.10.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã :-Tñ sÊy,-ChËu nh«m hoÆc tr¸ng men-C©n ®Üa cã ®é chÝnh x¸c 1g.2.10.3.SÊy kh« mÉu ®¸ cho tíi khi khèi lîng kh«ng thay ®æi. C©n kho¶ng 2000g ®¸, cho vµo chËu, ®æ níc vµo cho ngËp qu¸ mÆt ®¸ 2-3 cm. §Ó yªn mét lóc cho bïn ®Êt t¬i ra råi dïng que gç khuÊy ®¶o ®Òu. §Ó cho c¸t, ®¸ l¾ng xuèng th× g¹n bïn ra.L¹i ®æ níc vµo chËu vµ lµm nh vËy nhiÒu lÇn cho ®Õn khi níc g¹n ra vÉn trong th× th«i.§em ph¬i hoÆc sÊy kh« ®¸ råi c©n l¹i khèi lîng.2.10.4.Hµm lîng bïn ®Êt lÉn trong ®¸ ®îc tÝnh theo:

Trong ®ã:g: khèi lîng ®¸ thÝ nghiÖm, tÝnh theo gam,g1: khèi lîng ®¸ sau khi röa s¹ch bïn ®Êt.TÝnh theo gam.2.11.X¸c ®Þnh hµm lîng h÷u c¬2.11.1. Còng t¬ng tù nh ®èi víi bïn ®Êt, lîng t¹p chÊt h÷u c¬ lÉn trong ®¸ kh«ng ®îc vît qu¸ 1 trÞ sè cho phÐp ®· nªu trong c¸c quy tr×nh thi c«ng ®Ó kh«ng g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn chÊt lîng cña chÊt dÝnh kÕt trong hçn hîp vËt liÖu.Ph¬ng ph¸p thêng dïng ®Ó ®¸nh gi¸ hµm lîng h÷u c¬ lµ ph¬ng ph¸p so mÇu víi mét dung dÞch chuÈn.2.11.2.Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã : - èng do 500mlvµ 10ml, -Cèc má 250ml vµ 50ml- C©n tiÓu ly vµ hép c©n (chÝnh x¸c ®Õn 0,01 g),

- èng pipÐt , -S¸ng cã ®êng kÝnh m¾t 20mm.2.11.3.C¸c ho¸ chÊt cÇn thiÕt ®Ó pha mÇu tiªu chuÈn nh sau:-Hydr«xit natri thuÇn (NaOH),-Cån 900 (C2H5OH) -Axit tanic,-Níc cÊt .C¸ch pha mÇu tiªu chuÈn nh sau:-Röa s¹ch cèc má, èng ®o, hép c©n vµ tr¸ng l¹i b»ng níc cÊt.-C©n 15g NaOH nguyªn chÊt, ®æ vµo èng ®o, råi hoµ thªm 485ml níc cÊt ®Ó pha thµnh dung dÞch NaOH, 3%,-C©n 0,5g cån nguyªn chÊt(C2H5OH) ®æ vµo èng ®o, råi cho thªm 485ml níc cÊt ®Ó pha thµnh dung dÞch rîu ªtylic,1%.-C©n 0,2g a xÝt tanic 2% vµ 195 ml dung dÞch NaOH 3% råi pha lÉn víi nhau thµnh dung dÞch mµu tiªu chuÈn.2.11.4. §em ph¬i n¾ng hoÆc hong giã cho kh« mÉu ®¸ (kh«ng ®îc sÊy kh« ®Ó kh«ng lµm ph©n huû mét sè t¹p chÊt h÷u c¬). Sµng mÉu ®¸ qua sµng 20mm råi lÊy mét Ýt ®¸ lät qua sµng cho vµo èng ®o 500ml ®Õn v¹ch 260ml. Sau ®ã, ®æ dung dÞch NaOH,3% vµo èng cho ®Õn v¹ch 400ml vµ l¾c m¹nh èng ®Ó cho c¸c dung dÞch bao quanh kh¾p c¸c viªn ®¸. §Ó yªn 24 giê råi ®em mµu so víi mµu dung dÞch chuÈn.2.11.5.Khi so mµu, nÕu mµu cña dung dÞch ®¸ nh¹t h¬n mµu tiªu chuÈn th× t¹p chÊt h÷u c¬ trong ®¸ cha ®¹t ®Õn møc cã h¹i, ngîc l¹i nÕu ®Ëm h¬n mµu chuÈn th× ph¶i xö lý b»ng c¸ch röa s¹ch råi ®em thÝ nghiÖm l¹i ®Ó quyÕt ®Þnh xem mÉu ®ã cã dïng ®îc hay kh«ng.2.12.X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng dÝnh kÕt cña bét ®¸ theo ph¬ng ph¸p nÐn hay ph¬ng ph¸p tan r·.2.12.1. Khi lu lªn ®¸ d¨m ngoµi mÆt ®êng, cã mét phÇn c¹nh s¾c cña ®¸ bÞ vì ra vµ bÞ nghiÒn thµnh bét. NÕu lo¹i bét ®¸ nµy cã kh¶ n¨ng dÝnh kÕt cao th× díi t¸c dông cña níc tíi lªn mÆt ®¸ khi r¶i ®êng nã sÏ trë thµnh mét líp v÷a bÞt chÆt c¸c kÏ ®¸ vµ liªn kÕt c¸c viªn ®¸ víi nhau lµm cho mÆt ®êng thªm chÆt, khã bÞ bong bËt.2.12.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-R©y 0,2mm:-Khu«n ®óc mÉu h×nh trô trßn 2,5 x 2,5cm:-Lß sÊy :-M¸y Ðp 5T,-M¸y bóa thÝ nghiÖm cã qu¶ nÆng 1 kg:-èng ®o 100ml, 200ml:-ChËu thuû tinh.-C©n kü thuËt:-Dao g¹t.2.12.3.NghiÒn ®¸ b»ng tay hay b»ng m¸y thµnh d¹ng bét råi sÊy kh« rèi r©y qua r©y 0,2mm ®Ó lÊy thµnh phÇn h¹t lät qua r©y lµm thÝ nghiÖm.2.12.4. Khi thÝ nghiÖm theo ph¬ng ph¸p nÐn th× ®æ 90ml níc vµo 500g bét. §¸ råi nhµo trén cho ®Òu råi cho dÇn vµo khu«n b»ng c¸ch dïng ngãn tay Ên bét ®ã vµo khu«n theo tõng líp cho ®Õn khi ®Çy khu«n. §Æt khu«n mÉu lªn m¸y Ðp vµ Ðp víi lùc 600kg. Sau ®ã, dïng dao g¹t ph¼ng mÆt mÉu, th¸o khu«n ra vµ ®Æt mÉu lªn tÊm kÝnh ph¼ng.B»ng c¸ch nãi trªn, ®èi víi mçi lo¹i bét ®¸, lÇn lît ®óc 6 côc mÉu ®Ó thÝ nghiÖm.

Sau khi ®Ó mÉu qua ®ªm trong phßng thÝ nghiÖm ®Ó se bít níc, ®em sÊy mÉu trong 4 giê ë nhiÖt ®é 050C. LÊy mÉu ra ®Ó nguéi tõ tõ råi ®Æt mÉu lªn m¸y bóa cã qu¶ nÆng 1kg. §iÒu khiÓn cho qu¶ nÆng r¬i ®Òu ë ®é cao 1cm cho ®Õn khi mÉu bÞ vì hoµn toµn. Ghi lÊy sè lÇn bóa r¬i ®Ó lÊy trÞ sè b×nh qu©n cña c¸c kÕt qu¶ thÝ nghiÖm trªn 6 côc mÉu.2.12.5. Khi thÝ nghiÖm theo ph¬ng ph¸p tan r· th× c©n lÊy 300g bét ®¸ råi ®æ thªm vµo tõ 45 ®Õn 60ml níc ®Ó trén thµnh v÷a råi cho dÇn vµo khu«n ®Ó ®óc mÉu vµ Ðp mÉu víi lùc nÐn 500kg. Sau ®ã còng ®Ó cho mÉu se bít níc vµ sÊy kh«.§Æt c¸c côc mÉu lªn mét tÊm líi, ®Ó vµo chËu thuû tinh vµ ®æ ngËp níc.theo dâi vµ ghi lÊy thêi gian tõ khi b¾t ®Çu ng©m vµo níc cho ®Õn khi mÉu hoµn toµn bÞ tan r· ®Ó tÝnh trÞ sè b×nh qu©n cña c¸c kÕt qu¶ thÝ nghiÖm liªn tiÕp ®èi víi 6 côc mÉu.2.12.6. Kh¶ n¨ng dÝnh kÕt cña bét ®¸ ®îc ®¸nh gi¸ tæng qu¸t theo sè nh¸t bóa r¬i hay theo thêi gian ng©m níc lµm mÉu tan r· nh ë b¶ng sau ®©y :

Kh¶ n¨ng dÝnh kÕt Sè nh¸t bóa r¬i

Thêi gian lµm mÉu tan r· (phót)

TètVõaKh«ng tèt

>7525-75<25

3’1’-3’ 1’

2.13.X¸c ®Þnh cêng ®é chÞu nÐn tøc thêi cña ®¸2.13.1.Cêng ®é chÞu nÐn lµ mét chØ tiªu c¬ lý quan träng ®Ó biÓu thÞ kh¶ n¨ng chèng l¹i sù ph¸ háng v× nÐn vì cña ®¸ trong c«ng tr×nh.Do nguån gèc cÊu t¹o c¸c lo¹i ®¸ kh¸c nhau nªn cêng ®é chÞu nÐn cña chóng còng kh¸c nhau (xem thªm ë phô lôc 1).V× vËy tuú theo tÝnh chÊt chÞu lùc cña c¸c bé phËn kÕt cÊu trong c«ng tr×nh, cÇn ph¶i xÐt chän ®Ó ®a vµo sö dông lo¹i ®¸ cã c-êng ®é chÞu nÐn vµ mét sè chØ tiªu c¬ lý kh¸c cho thÝch hîp.2.13.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-M¸y khoan ®¸,-M¸y ca ®¸,-M¸y mµi ®¸,-M¸y Ðp thuû lùc 50T,-Thíc cÆp,-Tñ sÊy,-B×nh chèng Èm,-ChËu ®ùng níc,-C¸t ®Ó khoan (c¸t cã ®é cøng cao nh c¸t th¹ch anh,c¸t cã ranh ®«ng).2.13.3.Qu¸ tr×nh t¹o mÉu thÝ nghiÖm (3 mÉu ®Ó Ðp kh«,3 mÉu ®Ó Ðp b·o hoµ níc) tiÕn hµnh nh sau:Chän 6 hßn ®¸ cì 20 x 20 x 20 cm trë lªn ®Ó khoan. §Æt mÉu lªn gi¸ khoan, kÑp chÆt cho mÉu kh«ng bÞ chuyÓn dÞch trong khi khoan. QuÊn giÓ quanh lìi khoan ®Ó gi÷ l©u níc lµm m¸t lìi khoan (quÊn giÎ c¸ch lìi khoan tõ 1cm trë lªn ®Ó khái bÞ víng vµo lìi khoan trong khi quay).Cho m¸y ch¹y vµ theo dâi ®iÒu chØnh bµn n©ng cho lìi khoan lu«n tiÕp xóc víi mÉu.NÕu líi khoan kh«ng gÇn h¹t hîp kim cøng hoÆc kim c¬ng th× dïng c¸t khoan lµm h¹t c¸t b»ng c¸ch tõng lóc n©ng dao khoan lªn cho c¸t ch¶y lät tõ tõ xuèng ®¸y, tr¸nh hiÖn tîng ®Ó c¸t mµi trªn mÆt hoÆc xung quanh mÉu lµm cho mÉu bÞ mÊt d¹ng h×nh trô trßn xoay.

Trong khi khoan, tíi níc vµo tõ tõ ®Ó lµm m¸t lìi khoan vµ lµm cho lîng bét ®¸ t¹o thµnh bÞ ®Èy ra ngoµi.Khoan xong, lÊy mÉu ra, ®o chiÒu dµi mÉu , dïng bót ch× ®¸nh dÊu ®o¹n cã ®ñ tiªu chuÈn h×nh häc ®îc gi÷ l¹i lµm thÝ nghiÖm råi ®un mÉu lªn m¸y ca (mÉu thÝ nghiÖm cã chiÒu cao b»ng ®êng kÝnh vµ b»ng 50mm).Khi ca mÉu, cÇn ®Ó l¹i song song víi nhau.Trong qu¸ tr×nh mµi dïng thíc cÆp cã ®é chÝnh x¸c 0,1mm ®Ó kiÓm tra l¹i kÝch thíc mÉu. MÉu thÝ nghiÖm ph¶i cã chiÒu cao vµ ®êng kÝnh b»ng 50mm víi sai sè kh«ng dîc qu¸ 0,5mm vµ ph¶i cã hai dÊy song song víi nhau.2.13.4.Sau khi gia c«ng xong, ®a mÉu vµo sÊy ë nhiÖt ®é 100+1050C cho ®Õn khi khèi lîng kh«ng thay ®æi råi ®Æt vµo b×nh chèng Èm tõ 30 phót dÕn mét giê.m Sau ®ã, ®em c©n sè lîng vµ ®o l¹i chiÒu cao, ®êng kÝnh mÉu ®Ó kÕt hîp x¸c ®Þnh khèi lîng thÓ tÝch, ®é hÊp thô níc cña ®¸ vµ tÝnh to¸n tiÕt diÖn mÉu dîc ®em thÝ nghiÖm Ðp.2.13.5. Tríc khi Ðp, quÊn giÎ quanh mÉu ®Ó tr¸nh cho m¶nh vôn khái v¨ng ra xa khi mÉu bÞ Ðp vì ,nhng ph¶i quÊn h¬i láng tay vµ kh«ng chêm lªn 2 mÆt mÉu ®Ó khi Ðp th× giÎ kh«ng bÞ chÌn vµo hai mÆt mÉu lµm cho kÕt qu¶ thiÕu chÝnh x¸c.§Æt mÉu vµo ®óng t©m cña bµn m¸y Ðp thuû lùc.VÆn cho kim ®ång hå ®o lùc vÒ sè 0.Khi Ðp lªn íc lîng s¬ bé kh¶ n¨ng chÞu lùc cña tõng lo¹i ®¸ ®Ó dïng ®èi träng cho thÝch hîp. Cho m¸y Ðp ch¹y tõ tõ víi tèc ®é t¨ng t¶i n»m trong ph¹m vi 510 kg cm2/gi©y. Khi mÉu bÞ ph¸ ho¹i th× mét kim sÏ dõng l¹i vµ mét kim bËt trë vÒ sè 0.Lóc ®ã, ngõng thÝ nghiÖm vµ ghi l¹i trÞ sè chØ trªn ®ång hå.2.13.6.Cßng ®é chÞu nÐn kh« cña ®¸ ®îc x¸c ®Þnh theo :

Trong ®ã: Pmax: t¶i träng lín nhÊt, t¸c ®éng lªn mÉu khi bÞ ph¸ ho¹i, tÝnh theo kg. F0 : tiÕt diÖn ngang cña mÉu tÝnh theo cm3

KÕt qu¶ thÝ nghiÖm lµ trÞ sè b×nh qu©n cña 3 lÇn Ðp 3 côc mÉu.Ghi chó :-§èi víi lo¹i ®¸ cã ph©n líp, ph©n thí th× ph¶i thÝ nghiÖm hai lÇn theo hai híng song song vµ vu«ng gãc víi mÆt líp hay theo hai híng ngang thí vµ däc thí.-NÕu mÉu thÝ nghiÖm cã chiÒu cao vµ ®êng kÝnh kh«ng b»ng nhau th× ph¶i tÝnh ®æi kÕt qu¶ theoc«ng thøc:

Trong ®ã : RK : cêng ®é t¬ng ®¬ng cña mÉu chuÈn (cã tû sè d/h = 1) R'K: cêng ®é cña mÉu chÞu nÐn ®ang thÝ nghiÖm cã tû sè d/h #1.2.14 .X¸c ®Þnh cêng ®é chÞu nÐn cña b·o hoµ níc vµ hÖ sè ho¸ mÒm cña ®¸.2.14.1. ThÝ nghiÖm cêng ®é chÞu nÐn cña b·o hoµ níc cña ®¸ còng t¬ng tù nh thÝ nghiÖm cêng ®é chÞu nÐn kh«,trong ®ã chØ kh¸c nhau ë chç: Sau khi sÊy ®¸ng lÏ ®em Ðp ngay th× l¹i ®em mÉu ng©m ngËp vµo níc trong 12 giê vµ sau ®ã,vít mÉu ra,lau kh« råi míi Ðp.

2.14.2. HÖ sè ho¸ mÒm cña ®¸ biÓu thÞ møc suy gi¶m vÒ cêng ®é chÞu nÐn cña ®¸ khi ng©m lÉn trong níc ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

Trong ®ã: n. kh«ng cã thø nguyªn vµ n<1.RBH :cêng ®é chÞu nÐn b·o hoµ, tÝnh theo kg/cm2

RK : cêng ®é chÞu nÐn kh« cña ®¸, tÝnh theo kg/cm22.15.X¸c ®Þnh cêng ®é chÞu c¾t cña ®¸.2.15.1. Khi lùc c¾t theo mét ph¬ng nµo ®ã vît qu¸ søc chèng c¾t bªn trong cña ®¸ th× ®¸ b¾t ®Çu mÊt tÝnh bÒn:lóc ®ã cã thÓ x¶y ra hiÖn tîng c¾t trît gi÷a phÇn ®¸ nä víi phÇn ®¸ kia, hiÖn tîng c¾t vì nhanh v× tÝnh rßn cña ®¸ tuú theo ®¸ thuéc lo¹i xèp, mÒm hay cøng. Cêng ®é chÞu c¾t lµ mét chØ tiªu c¬ lý ®îc chó ý nhiÒu khi ®¸nh gi¸ ®é bÒn cña c¸c lo¹i ®¸ cøng hay nöa cøng vµ trong nh÷ng trêng hîp nµy,ngêi ta chØ lµm thÝ nghiÖm c¾t díi c¸c gãc 300 , 450 ,600 lµ ®ñ.2.15.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã :-M¸y khoan ®¸,-M¸y ca ®¸,-M¸y mµi ®¸,-M¸y nÐn 50T,-Tñ sÊy,-B×nh chèng Èm,-Thíc cÆp-Bé dông cô c¾t xÐn.2.15.3.Bé dông cô c¾t xÐn lµ nh÷ng khu«n b»ng thÐp ®ùng võa khÝt mÉu thÝ nghiÖm cã ®êng kÝnh 5cm, cao 5cm gåm 2 nöa phÇn trªn vµ phÇn díi b»ng nhau vµ ®îc t¸ch víi nhau theo mÆt c¾t xiªn 300, 450 , hay 60 0 so víi tiÕt diÖn ngang cña khu«n.Khi ®Æt khu«n cã chøa mÉu lªn m¸y nÐn, nhê cã viªn bi trßn vµ vµnh bi vßng gÇn ë 2 n¾p khu«n mµ lóc lùc nÐn do m¸y nÐn t¹o ra khi vît qóa mét giíi h¹n nµo ®ã sÏ lµm cho hai phÇn trªn díi cña khu«n bÞ trît theo mÆt c¾t xiªn khiÕn mÉu ®¸ bÞ c¾t xiªn 300, 450 hay 600 tuú theo khu«n ®îc sö dông. 2.15.4. Qu¸ tr×nh t¹o 9 côc mÉu (®Ó lµm ®ñ 3 lÇn thÝ nghiÖm ®èi víi c¸c gãc c¾t 300 , 450 hay 600) tiÕn hµnh nh ë môc 2.13.3. dÎ t¹o mÉu thÝ nghiÖm vµ cêng ®é chÞu nÐn.2.15.5.L¾p mÉu vµo khu«n c¾t xiªn, mÉu ph¶i ®îc ®Æt s¸t víi 2 ®¸y khu«n, nÕu cßn hë th× ph¶i dïng nh÷ng phiÕn nhá chÌn cho mÉu Ðp thËt s¸t, kh«ng thÓ bÞ chuyÓn dÞch trong khi thÝ nghiÖm.§Æt khu«n chøa mÉu vµo ®óng t©m cña bµn m¸y nÐn. §iÒu chØnh kim ®ång hå ®o lùc vµ cho m¸y nÐn ch¹y tõ tõ víi tèc ®ä t¨ng t¶i trong khi thÝ nghiÖm vÒ cêng ®é chÞu nÐn. Khi mÉu bÞ trît th× ngõng thÝ nghiÖm vµ ghi l¹i trÞ sè chØ trªn dång hå.2.15.6. §èi víi mçi mÉu thÝ nghiÖm, tuú theo gãc c¾t lµ 300 , 450 hay 600, cêng ®é chÞu c¾t ®îc x¸c ®Þnh theo:

Trong ®ã: P : lùc nÐn chØ ë ®ång hå ®o lùc, khi mÉu bÞ ph¸ ho¹i, tÝnh theo kg. F : tiÕt diÖn ngang cña mÉu, tÝnh theo cm2. : gãc c¾t cÇn thÝ nghiÖm.

Khi ( = 300 hay ( = 600 th× RC,300 = RC,60

0 =0,433 (kg/cm2)Khi ( = 450 th×: RC,45

0 = 0,5 (kg/cm2)Cêng ®é chÞu c¾t theo mét gãc lµ trÞ sè b×nh qu©n cña 3 lÇn thÝ nghiÖm ®èi víi 3 mÉu thö.Cêng ®é chÞu c¾t cña ®¸ dîc lÊy b»ng trÞ sè nhá nhÊt trong 3 trÞ sè b×nh qu©n nµy.2.16.X¸c ®Þnh ®é ch¾c (®é kiªn cè) cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p gi· vôn hay tÝnh to¸n.2.16.1. §é ch¾c (®é kiªn cè) lµ mét chØ tiªu c¬ lý tæng hîp cña ®¸ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng bÒn v÷ng chèng l¹i t¸c nh©n ph¸ ho¹i bªn ngoµi.®é ch¾c cã quan hÖ víi kh¶ n¨ng chÞu nÐn , chÞu khoan dÔ hay khã.Víi lîng tiªu hao thuèc næ khi ph¸ ®¸, còng nh víi ®é æn ®Þnh cña v¸ch khi ®µo ngÇm c«ng tr×nh. HÖ sè ®é ch¾c cña ®¸ phô thuéc vµo thµnh phÇn th¹ch ho¸, ®é nøt nÎ, ®é phãng ho¸ ®é Èm vµ ®é bÒn cña nã.HÖ sè ®é ch¾c cã thÓ x¸c ®Þnh trùc tiÕp b»ng ph¬ng ph¸p gi· vôn hay suy diÔn gi¸n tiÕp tõ kÕt qña thÝ nghiÖm vÒ cêng ®é chÞu nÐn kh« (tøc thêi).2.16.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-C©n kü thuËt,-èng gi· mµu,-R©y 0,5mm,-Khay men,-Chæi l«ng.-èng ®o lîng bôi.2.16.3.LÊy mÉu ®¸ ®· ®Ëp nhá thµnh ®¸ d¨m cì 1x2cm chia lµm 5 phÇn nhá ®Ó lµm thÝ nghiÖm 5 lÇn liªn tiÕp. ë mçi phÇn, c©n kho¶ng tõ 20 50g ®¸ cho vµo èng gi· vµ gi· ®ñ sè nh¸t chµy tù quy ®Þnh tríc (tõ 5 dÕn 15 nh¸t).Sè nh¸t chµy tù quy ®Þnh nµy ph¶i gi÷ b»ng nhau cho n¨m lÇn thÝ nghiÖm 5 phÇn cña mÉu ®¸ vµ lÊy tèi thiÓu lµ 5 ®èi víi ®¸ mÒm vµ tèi thiÓu lµ 15 ®èi víi ®¸ cøng.Khi gi·, dïng mét tay che vßng quanh miÖng èng gi· ®Ó lµm c÷ cho mçi lÇn kÐo qu¶ gi· lªn võa ch¹m tay th× th¶ d©y cho qu¶ gi· r¬i xuèng.Gi· xong, ®æ ®¸ qua vµ r©y b»ng r©y 0,5mm. Dïng chæi l«ng quÐt lîng bét ®¸ lät qua r©y cho vµo èng ®o vµ x¸c ®Þnh chiÒu cao cña cét bôi ®¸.2.16.4.TuÇn tù lµm l¹i thÝ nghiÖm víi 4 phÇn cßn l¹i cña mÉu ®¸ ®Ó tÝnh kÕt qu¶.2.16.5.Sau mçi lÇn thÝ nghiÖm hÖ sè ®é ch¾c ®îc tÝnh theo:

Trong ®ã:n: sè nh¸t chµy trong mét lÇn gi·.H: chiÒu cao cña cét bôi ®¸ trong èng ®o, tÝnh theo cm.KÕt qu¶ thÝ nghiÖm lµ trÞ sè b×nh qu©n cña 5 lÇn thÝ nghiÖm liªn tiÕp ®èi víi 5 phÇn cña mÉu ®¸.Ghi chó : Khi kh«ng cã ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm trùc tiÕp, hÖ sè ®é ch¾c cña ®¸ còng cã thÓ x¸c ®Þnh theo:

Trong ®ã : RK : cêng ®é chÞu Ðp kh« cña ®¸ , tÝnh theo kg/cm2.

HÖ sè ®é ch¾c cña ®¸ cßn cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c h¬n theo c«ng thøc cña L.T.Baron:

2.17.X¸c ®Þnh ®é mµi mßn cña ®¸ theo ph¬ng ph¸p §¬ - van2.17.1.ë r¶i mÆt ®êng trªn cïng, ®¸ bÞ mµi mßn dÇn v× vÕt b¸nh xe qua l¹i. §é mµi mßn cµng nhá th× ®¸ dïng ®Ó r¶i ®êng cµng cã lîi .2.17.2. Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm gåm cã:-Trèng quay §¬-van,-C©n kü thuËt cã ®é chÝnh x¸c 0,1g,-Tñ sÊy,-R©y 5mm,-Khay tr¸ng men,-Bóa ®inh.2.17.3. LÊy kho¶ng 60 viªn ®¸ ®óng cì 4x6cm, lo¹i bá nh÷ng viªn cã nhiÒu c¹nh s¾c vµ nøt r¹n do bóa ®Ëp khi gia c«ng mÉu, råi röa s¹ch vµ sÊy kh« trong 48 giê ë nhiÖt ®é100-1050C cho ®Õn khi khèi lîng kh«ng thay ®æi.Chän lÊy tõ 48 ®Õn 52 viªn ®Ó c©n cho võa ®ñ 5kg råi chia lµm 2 phÇn ®Òu nhau vµ cho vµo 2 thïng quay cña trèng §¬-van. §Ëy n¾p thïng quay vÆn chÆt èc vµ ®iÒu chØnh hép d¬ sè vßng quay vÒ sè 0. Cho trèng quay ®ñ 10.000 vßng råi ngõng m¸y, lÊy mÉu ra cho qua r©y 5mm ®Ó sµng bá nh÷ng lo¹i ®¸ bÞ vì vôn lät qua r©y. §em röa s¹ch nh÷ng viªn cßn l¹i trªn r©y, sÊy kh« ®Õn khèi lîng kh«ng thay ®æi råi ®em c©n chÝnh x¸c ®Õn 0,1 g.2.17.4.§é mµi mßn, tÝnh chÝnh x¸c ®Õn 0,1%, ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

Trong ®ã : g : khèi lîng ®¸ tríc khi cho vµo thïng quay (g)g1: khèi lîng ®¸ cßn l¹i trªn r©y 5mm, sau khi quay 10.000 vßng,(g).

phÇn phô lôc

Phô lôc 1 C¸c tÝnh chÊt cña mét sè lo¹i ®¸ chñ yÕuTheo nguån gèc t¹o thµnh, ®¸ ®îc ph©n chia theo 3 lo¹i:-§¸ m¸c ma-§¸ trÇm tÝch-§¸ biÕn chÊt.I-§¸ m¸c ma§¸ m¸c ma cßn ®îc gäi lµ ®¸ ho¸ thµnh ®îc chia lµm 2 lo¹i: §¸ x©m nhËp vµ ®¸ phón xuÊt.1.§¸ x©m nhËp : cã kiÕn tróc chÆt chÏ, cÊu t¹o h¹t ®ång ®Òu vµ kÕt tinh hoµn toµn.®¹i diÖn cho lo¹i nµy lµ ®¸ granit (hoa c¬ng) vµ gabr«.2.§¸ phón xuÊt : Do ®«ng cøng trªn mÆt ®Êt nªn cã d¹ng b¸n tÝnh, kiÕn tróc chÆt chÏ mÞn. §¹i diÖn cho lo¹i nµy lµ ®¸ poocphia vµ bazan.Mét sè tÝnh chÊt cña ®¸ ho¸ thµnh ®îc tãm t¾t, trong b¶ng sau ®©y :

Tªn ®¸ Miªu t¶ Khèi lîng thÓ tÝch cña ®¸ (g/cm2)

Cêng ®é chÞu nÐn b·o hoµ (kg/cm2)

I . X©m nhËpGranit

Siªnit

Gabr«

II. Phón xuÊt-PoocphiaLiparit

-An®ªsitBazan

KiÕn tróc h¹t ®ång ®Òu, mµu xÉm, x¸m s¸ng, x¸m tèiTinh thÓ ®Òu ®Æn, xÉm, phít hång, nhiÒu khi xanh xÉm

Tinh thÓ h¹t ®ång ®Òu, xÉm xanh, xanh « liu, n©u xanh

KÕt cÊu b¸n tinh, d¹ng lèm ®èm §¸ nói löa míi, cÊu t¹o vi b¸n tinh, ®ñ mµu s¾c X¸m ®en x¸m tèi CÊu t¹o chÆt chÏ ,Èn tÝnh (kh«ng nh×n râ c¸c h¹t tinh thÓ,mµu x¸m tèi

2,60 2,65 2,65 2,70

2,703,00

2,502,65

2,703,30

1200 3000

1300 2000

2000

1500 1800

2000 3000

II-§¸ trÇm tÝch§îc t¹o thµnh do sù liªn kÕt chÆt chÏ c¸c h¹t kho¸ng vËt l¾ng ®äng trong níc. Lo¹i nµy thêng hay gÆp ë d¹ng ®¸ th¹ch, ®¸ v«i:Mét sè tÝnh chÊt cña ®¸ trÇm tÝch ®îc nªu trong b¶ng díi ®©y: Tªn ®¸ Miªu t¶

Cêng ®é chÞu nÐn kh«(kg/cm2)

TrÇm tÝch c¬ häc-Sa th¹ch si lÝc

Sa th¹ch th¹ch anh

-Sa th¹ch v«i ( Ýt Æp )TrÇm tÝch cacbonat -§¸ v«i -§¸ v«i vá sß -Tóp v«i -§«l«mit

KÕt cÊu chÆt chÏ, cÊu t¹o h¹t mÞn, ®ñ mµu s¾cH¹t th« H¹t th«H¹t võa H¹t mÞn Mçu x¸m cã ph©n líp

CÊu t¹o tinh thÓ d¹ng h¹t, ®ñ mµu s¾c§é rçng línCÊu t¹o ®a d¹ngCÊu t¹o tinh thÓ ®a d¹ng, kÕt cÊu chÆt, ®ñ mµu s¾c, r¾n h¬n ®¸ v«i

1000 3000

009001500

800 1200

800 1000200800

800 1200

III-§¸ biÕn chÊtDo thµnh t¹o thø sinh nªn cã nhiÒu lo¹i ®¸ kh¸c nhau tuú theo ®¸ gèc nh:PhiÕn th¹ch kÕt tinh, phiÕn th¹ch mica, quarzit, cÈm th¹ch....Trong sè nµy, cã 2 lo¹i lµm vËt liÖu x©y dùng tèt lµ:1.Quarzit : Lµ ®¸ sa th¹ch biÕn chÊt, cã kÕt cÊu tinh thÓ ®Òu ®Æn chÆt chÏ, ®îc cÊu t¹o bëi c¸c h¹t th¹ch anh vµ dîc gan kÕt l¹i b»ng xim¨ng th¹ch anh. Quarzit cã ®ñ mµu s¾c tr¾ng, vµng, ®á, cã cêng ®é cao(>300kg/cm2) nhng rßn, khã phong ho¸.Khi vì vôn cã nhiÒu c¹nh s¾c nhän, trong thùc tÕ dÔ nhÇm víi ®¸ sa th¹ch.2.CÈm th¹ch: Lµ ®¸ v«i biÕn chÊt cã kÕt cÊu tinh thÓ ®Òu ®Æn, chÆt chÏ, cã mµu s¾c sÆc sì tuú theo thµnh phÇn vµ cã cêng ®é chÞu nÐn kho¶ng 1800 kg/cm2.

Phô lôc 2

ph©n lo¹i ®¸ lµm §êng§¸ dïng lµm vËt liÖu x©y dùng ®õ¬ng ®îc ph©n lµm 5 cÊp tuú theo c¸c chØ tiªu c¬ lý quy ®Þnh theo b¶ng sau:Nhãm ®¸

TÝnh chÊt CÊp ®¸

Cêng ®é chÞu nÐn b·o hoµ(kg)

§é mµi mßn %Tang trèng

§¬van

1 2 3 4 5Macma Chñ yÕu lµ kÕt tinh nguyªn

kh«i,®ñ mµu s¾c, cøng r¾n, cµng cãnhiÒu th¹ch anh th× dÝnh b¸m víi nhùa cµng kÐm

12345

1000600600600600

2535455555

4571515

§¸ v«i §¸ c¸cbon¸t, mµu s¸ng tõ tr¾ng ®Õn vµng, vËt liÖu tèt ®Ó lµm mÆt ®êng, dÝnh b¸m tèt víi nhùa

12345

1000800600>300<300

304050 60

56122020

§¸ sa th¹ch

H¹t liªn kÕt xi m¨ng, mµu x¸m tr¾ng vµ vµng, kh¶ n¨ng dÝnh b¸m víi nhùa cã kh¸c nhau

12345

1000800600600600

2535455555

5781212

§¸ phiÕn

KÕt cÊu d¶i, dÔ bãc tõng líp, cã ®é cøng kh¸c nhau

12345

1000800600600600

2535455555

5791515