22. ung dung vien tham

8/3/2019 22. Ung Dung Vien Tham

1/4

ng dng vin thm phc v cho cng tc nh gi tc ng mi

trng

Trong cng tc nh gi tc ng mi trng (TM), vic cn c nhng

thng tin y , nhanh chng v c tin cy cao v hin trng cng nh bin

ng ca mi trng do tc ng ca con ngi hoc do tai bin thin nhin gy

ra l ht sc cn thit. Hin nay, vin thm ang c coi l gii php cng

ngh thch hp nht gii quyt bi ton ny.

Xin gii thiu khi qut v mt s ng dng vin thm phc v cng tc

TM v gim st mi trng c thc hin trong nhng nm qua Trung tm

Vin thm quc gia.

ng dng vin thm xc nh nhim v TM do sc trn du

Trong khun kh D n "nh gi him ha v mi trng bin" c thc

hin nm 1994 - 1995, Trung tm Vin thm (Tng cc a chnh c) tin

hnh thnh lp b bn nhy cm mi trng i vi s c trn du t l 1:

100.000 bng t liu nh v tinh SPOT 4. Ni dung chnh ca bn bao gm

cc vng c mc nhy cm cc cp khc nhau i vi nhim du,

phn theo 3 nhm vng:

Nhm vng nhy cm ca cc h sinh thi ven bin: Rng ngp mn, san h,

c bin, vng nui trng thy sn, t nng nghip, m ly, khu dn c, bi

bi, m ph, sng sui, ao h, bi nng ven b, bi ct, rung ci, rng, rung

mui, o nh, vng bin nng cn ct, t trng.

Nhm vng nhy cm ca cc loi ng b: ng b c che chn kn,

trung bnh v thuc cc bi ct th, ct mn, ct ln cui, cui, bi bn, bi

ph sa, b , vch .Nhm vng nhy cm ca cc khu c dng: Vn quc gia, khu d tr sinh

quyn, khu bo tn loi v ni c tr, khu bo v cnh quan v cc khu du lch,

ngh mt.

B bn ny ln u tin c thnh lp Vit Nam cng nh trong khu

vc, cho php s dng xy dng k hoch ng ph, nh gi nhng tc ng

v mi trng v lng tnh c nhng thit hi kinh t do s c trn du gy

ra.


2/4

Nm 2007, dc ven bin Vit Nam xut hin cc vt du loang tri dt vo b

khng r nguyn nhn. Theo s ch o ca B TN&MT, Trung tm Vin thm

quc gia tin hnh nghin cu xc nh ngun gc pht sinh du trn bng

vic s dng cc loi nh radar (nh v tinh Envisat Asar v Alos Palsar). Bng

vic phn tch nh a thi gian c tnh n tc ng ca sng, gi, thy triu xc nh c v tr khng gian ca vt du v a ra kt lun: Ngun gy

nhim du t cc m khai thc, ging khoan thm d ca Trung Quc khu vc

pha Ty Bc o Hi Nam, ta 10845 kinh tuyn ng, 2050 v tuyn

Bc v t im c nh nm pha Ty Nam o Hi Nam (c th l dn khoan)

ta 1090047 kinh tuyn ng, 172957 v tuyn Bc. Ngun gy nhim

du t pha Nam o i Loan ta 115 15 kinh tuyn ng, 1931 v

Bc. Ngun gy nhim du do tu x du trn vng bin min Trung (trntuyn ng hng hi quc t), in hnh l vt du cch b bin Bnh nh 40

km ngy 22/4/2007, di khong 57 km.

ng dng vin thm trong quy trnh TM

Nm 2003 - 2004, Trung tm Vin thm tin hnh thc hin D n s

dng vin thm phc v cng tc TM i vi cc d n u t. Cng vic ny

c tin hnh khu "sng lc" cn gi l "lc duyt" D n. Trong thc t,

c 2 cch c dng "sng lc" D n, l xc nh theo danh mc cc d

n v xc nh theo b ch tiu. Trong b ch tiu gm c ch tiu v ngng,

kiu D n v ch tiu v cc vng nhy cm mi trng. Nh vy, vic ng

dng vin thm y ch dng li vic xc nh ch tiu v vng nhy cm

mi trng i vi cc d n u t. Ch tiu ny khng nhng xc nh c

thng tin thuc tnh, m cn c thng tin v phn b khng gian.

Kt qu th nghim D n ti khu vc Hi Phng xc nh c cc vng

nhy cm mi trng theo 4 nhm, vng sau y:

Nhm cc vng sinh thi quan trng d b tn thng: Vn quc gia, khu d

tr thin nhin, khu bo tn loi v noi c tr, khu bo v cnh quan, khu rng

phng h, khu rng c dng, rng ngp mn, rng t nhin nguyn sinh, khu

vc c cc loi ng, thc vt qu him c nguy c b tuyt chng, bi triu ly,

bi bi ca sng - ven bin, vng nc ca sng, rn san h, thm c bin, h

thng o nh, m ph, h ln.


3/4

Nhm cc vng c ngha quan trng v kinh t - x hi: Khu di tch lch s -

vn ha, khu danh lam thng cnh, khu vc khai qut kho c, lng ngh truyn

thng, khu c di sn vn ha, trung tm cc tn gio, khu dn c th ng

c, khu vc qun s - an ninh quc gia, khu vc c xung t v phn chia ti

nguyn - tranh chp lnh th, ngun nc chnh cho sinh hot, vung c timnng cao v khong sn, vng c cy dc liu - cy c sn qu him, khu

cng nghip -khu ch xut, sn bay, bn cng.

Nhm cc vng c a hnh c bit, cc vng d xy ra tai bin thin nhin:

Vng ni , vng a hnh c dc cao, vng d b ngp lt, vng thng

xuyn b kh hn, vng b xi l - xi mn - trm t.

Nhm cc vng b nhim vt qu tiu chun mi trng cho php: Vng

c mi trng nc, khng kh, t b nhim hoc thoi ha nghim trng.

Trong s cc nhm vng nu trn, 3 nhm vng u tin c xc nh ch

yu bng t liu nh v tinh SPOT 5 v kt qu iu tra ngoi thc a kt hp

vi cc ngun ti liu khc; cn nhm vng th 4 ch yu l dng cc ti liu

iu tra v nhim mi trng c sn dng bn hoc dng ti liu khc

(trong thc t, loi ti liu ny c rt t v thiu ng b).

Cc vng nhy cm mi trng i vi D n u t cn c phn cp theomc nhy cm, trn c s nh gi theo cc thang im v s dng php

phn tch nhn t (Factor score).

ng dng vin thm gim st v TM ca cc hot ng cng nghip

n mi trng sinh thi

Trong khun kh cc ti khoa hc cng ngh v d n sn xut th nghim

nm 2009 - 2010, Trung tm Vin thm quc gia thc hin mt s cng trnh

nghin cu khoa hc lin quan n vic ng dng vin thm gim st ti

nguyn v TM.

Hot ng khai thc khong sn, c bit l khai thc l thin lun gy ra

nhng tc ng tiu cc n mi trng v cc h sinh thi xung quanh. Bng

thng tin nh vin thm a thi gian c th gim st nhanh, thng xuyn

a ra nhng nh gi v nhng tc ng nh bin ng ca a hnh, lp ph

rng, mng li thy vn, cnh quan - sinh thi; pht hin cc s c st l, tri

trt t, ln st b moong, sn bi...; tnh trng t ai b suy thoi, hoang

ha; xc nh v tnh ton c phm vi cc khu vc t canh tc, t b ln


4/4

chim; theo di c qu trnh hon th v hon nguyn mi trng sau khai

thc. Ngoi ra, cn c th pht hin v gim st c nhng khu vc khai thc

nh l, phn b khng tp trung nh cc im khai thc khong sn tri php

nm su trong vng rng ni, vi din tch khong vi trm m2 tr ln.

Ngoi vic s dng vin thm tham gia vo pht hin ngun nc thi b nhim ti cc khu cng nghip, khu th a t ra trong D n, theo ngun

kinh ph s nghip mi trng c trin khai nm 2010 - 2011. Bng vic s

dng php t hp nh theo nhiu mc khc nhau tm ra hm tung quan gia

bc x ph nh vi mc nhim c o theo mu ly ngoi thc a, cho

php tm ra cc h s xc nh cc vng nc b nhim. Kt qu ban u

cho thy, c kh nng xc nh c trn nh v tinh SPOT 5 cc vng nc

mt c ch tiu BOD, COD, TSS vttiu chun cho php.

ng dng nh vin thm nghin cu nhim khng kh ln u tin c

thc hin Vit Nam trong khun kh ca 1 ti khoa hc - cng ngh cp

B. Bn cht ca phng php l xc nh s tng quan gia cc thnh phn

nhim khng kh t s liu quan trc hoc o c ngoi thc a, vi gi tr

soi kh (bi kh) bng php hi quy tuyn tnh. Kt qu nghin cu ca ti c

th xc nh c mc nhim khng kh ca 4 thnh phn l TSP, CO,

SO2, NO2bng t liu vin thm, m bo c tin cy cn thit. T y,

t ra vn , c th s dng kt hp phng php vin thm vi phng php

truyn thng, quan trc ti cc trm mt t tng cng cht lng gim st,

p ng yu cu nhanh v gim c chi ph.

Vic ng dng vin thm Vit Nam phc v cc lnh vc qun l ca B

TN&MT c lnh o B rt quan tm v ng h. Hin nay, trm thu nh v

tinh ca Vit Nam do Trung tm Vin thm qun l hon ton c th p ng

c cc yu cu v nh v tinh phn gii t 2,5 - 300 m vi cc loi nh

quang hc v nh radar, cho php s dng vi nhiu mc ch khc nhau

V nh Tho

Trung tm Vin thm quc gia

TCMT 10/2011

22. ung dung vien tham

Documents