เทาทปรากฏหลกฐาน พบวามเจาอาวาสปกครองวดเกาะแกว คณะมหานกาย มดงน1. พระอธการ (เพง)2. พระอธการ (อย)3. พระอธการ (พม)

ทง 3 รป ปกครองวดกอน พ.ศ.2409 แตไมทราบวาปกครองนานรปละกป จนเมอ พ.ศ.2409ปฏสงขรณวดเสรจเปลยนเปนคณะธรรมยต ไดรบการพระราชทานนามวดใหมเปน “วดมณชลขนธ”(คงรปการเขยนแบบเดม) และมเจาอาวาสตามลำดบ ดงน

ĀÈĉòíòçòêçñÔáÓõÊåÂñÓÑČ

ป พ.ศ. 2409 เปนพระอารามหลวง ชนตร คณะธรรมยต

รปท รายนาม/สมณศกด จากวด ปกครอง จาก ถง รวมป

1 พระครมหทธเมธาจารย (พระครแสง) วดโสมนสวหาร 2409 2418 10 2 พระครวนยาภรต (ยม) วดมกฎกษตรยาราม 2419 2435 17 3 พระครวนยธรรม (เฉย) วดเสนาสนาราม 2437 2449 14 4 พระครวนยาภรต (กราง) วดนเวศธรรมประวต 2450 2452 3 5 พระครวนยาภรต (เฟอง) วดโบสถ จ.สงหบร 2453 2473 21 รก. พระมหาสดใจ วดบวรนเวศวหาร 2474 - 1 6 พระเทพวรคณ (อำ ภทราวโธ) วดสรจนทรนมตรวรวหาร 2475 2511 37 7 พระศลวรคณ (นวล วทโต) ป.ธ.5 วดมณชลขณฑ 2512 2530 19 8 พระครวนยรตนมน (ถมยา ปญญโก) วดมณชลขณฑ 2531 2533 3 รก. พระครวนยาภรต วดมณชลขณฑ 2534 2535 2 9 พระครพรหมจรยาทร (พรหมา

ทนตจตโต) ป.ธ.4 วดมณชลขณฑ 2536 ปจจบน

ขณะน (พ.ศ. 2546) วดมณชลขณฑมพระครวนยธรธรรมนญ ฐตวฑฒโน เปนผชวยเจาอาวาสและพระธรรมธรคชาเทพ สมตโต เปนเลขานการเจาอาวาส มไวยาวจกร คอ นายสำเภา ทองสก ตงแตป พ.ศ 2538 ถงปจจบน และนายวลาศ สรฤกษ ตงแต พ.ศ. 2540 ถงปจจบน

พระเทพวรคณ (อำ) เจาคณะจงหวดลพบร-อางทอง–สระบร (ธรรมยต) เจาอาวาสวดมณชลขณฑระหวาง พ.ศ. 2475 -2511 รวม 36 ป ขณะทปกครองวดมณฯ ไดสรางความเจรญรงเรองแกวด-และพระพทธศาสนา มความสามารถในการสอน การเทศนและมงานเขยนทสำคญคอประวตวดเขาพระงามซงเรยบเรยงแตครงเปนพระศลวรคณ ทานถอสนโดษ มวตรปฏบตทบรสทธ งดงามตลอดชวตแมในยามทอาพาธ ดงทพระซบ สทธญาโณ (คลานปฏฐาก) ไดเลาถงความเครงในพระวนยของหลวงป(พระเทพวรคณ)แมขณะทอาพาธ ไววา

“อนทจรงพระเดชพระคณในระยะหลง ๆ ทผานมาปสองปอาพาธ มกจะกระเสาะกระแสะ เพราะ-วยชราอยเสมอกตามท ถงกระนนพระเดชพระคณ ไมเคยละเวนกจประจำวนทเคยปฏบตมา คอการสวดมนต-ไหวพระเชาเยน และนงสมาธ

วนท ๑๑ พ.ศ. ๒๕๑๑ ซงตรงกบวนถวายพระเพลง อาการของทานกทรดลงอยางนาวตก ทองเดนอาเจยนหลายครง แตละครงไดเรยนใหทานถายในหมอเมร ทานกลบบอกวา “ขเรามนเหมน เกรงใจคนท-จะเอาไปเท” เมอไดเรยนทานวา ตองการจะเอาอจจาระไปใหหมอด เพอประกอบการรกษา ขณะทกำลง-จะจดหาภาชนะอยนน ทานกบอกวา “มนออกมาแลวละ ไปไมทน พรอมกบอาเจยนออกมาดวย” เหนวาอาการ-เปนทนาวตก ไดเรยนทานเพอจะนำสงโรงพยาบาล ทานบอกวา “ไมไป ตายกบพวกลกหลานในโบสถน”ไดเรยนทานอกวา “พวกกระผมและเณร ๆ จะตามไปปฏบตอยดวยเปนประจำ ไดรบคำตอบจากทานวา“ ซบ ฉนปวยครงน ปวดทองขางซาย ปวดเปนพก ๆ บางครงปวดแทบใจขาด เธอจะใหฉนไปปวยโรงพยาบาล-ทำไม ไปกตาย อยกตาย ไมไหวแน ” เมอเหนพระเดชพระคณ ไมยอมไปรกษาโรงพยาบาล เลยตดสนใจไป-ตามหมอบญชวย โดยได ส.ณ.สวสด เปนเพอน เพราะขณะนนเวลา ๒๔.๐๐ น. แลว เมอคณหมอ

พระเทพวรคณ (ภทราวโธ อำ)

บญชวยไดทราบอาการแลวกไมไดรอชา ซงเปนสงทนาอนโมทนา และสรรเสรญ เปนการกระทำอนประทบใจของขาพเจาฯ ไปชวนานเทานาน และตลอดการถวายการรกษาคณหมอไมเคยคดคายาหรออยางอนใดจงขออนโมทนาไว ณ โอกาสนดวย หลงจากทคณหมอไดตรวจอาการโดยทวไปแลวถวายยาฉน ถงเวลา๐๒.๐๐ น. อาการอจจาระรวงไดทเลา คณหมอไดเรยนเพอใหพระเดชพระคณไปรกษาทโรงพยาบาลพระคณทานกยนยนวา “ไปกตาย อยกตาย จะขออยในโบสถน ตายตอหนาพระประธาน และลกหลาน”คณหมอบญชวยเหนวา พระคณทานไมยอมไป จง ไดถวายการแนะนำ และมอบยา ปรอทวดไข และได-ปวารณาไวอกวาเมอมอาการผดปกตใหไปตามไดทกเวลา

หลงจากคณหมอไดกลบไปแลว พระเดชพระคณทานกไดคยเรองตาง ๆ ใหพระภกษสามเณรฟงบางเรองกนาขบขน เสยดายทขาพเจาจดจำไมไดหมด เทาทจำไดตอนหนงพระคณทานเลาวา “ตวทานได-เกดในปาอม พอแมเลยตงชอวา “อม” (มตนไมชนดหนงชาวอสานเรยกวาตนอม เพราะมกลนหอม ชาวภาคกลางนยมเรยกวา “ตนเนยม”) เมอมาอยกบพชายแลว เลยเปลยนชอใหมวา “อำ” (หมายถงทานเจาคณอบาลคณปมาจารย) ขณะทพระคณทานไดเลาอยนนเปนประหนงวาทานไมไดเจบปวยอะไร ตรงกน-ขามทานกลบมใบหนายมแยม ไดถามพระเณรปฏบตไขวา “วนนเปนวนถวายพระเพลง พระเณรลงศาลากนหรอเปลา” ไดเรยนวา “พระเณรลงศาลากนหมด และไดถามถงทานพระครวฑตธรรมขณฑ และพระคร-ประสาธน วาอยหรอไม เมอเรยนทานวาอยศาลา ไดมบญชาใหสามเณรไปตามทานทงสองมาพบ เมอทาน-ทงสองมาแลว ไดเลาเรองตาง ๆ อนเกยวกบชวประวตของทาน เมอครงสมยเปนเดก จนกระทงไดมาบวช-เปนสามเณรกบพชายทกรงเทพฯ และพดถงการเดนทางธดงคตาง ๆ เมอทานพระครทงสองกลบไปแลวไดเรยนทานวาหมอสงใหพกผอนมาก ๆ ทานกลบนงสมาธ

วนท ๑๒ พ.ศ. ๒๕๑๑ เวลา ๖.๐๐ น. คณหมอมาเยยมตรวจดอาการ เวลา ๙.๐๐ น. วดความดน-โลหต วนนอาหารทงเชา-เพล ไมมอะไร คงฉนนมสดและองน ทานบอกวา “มนกลนไมลง” ไดใชวธหยอด-ดวยหลอดกาแฟ พอฉนไดบาง แตละครงทหยอด ทานจะมองดนาฬกาเสมอ ถาเทยงแลวจะไมยอมแตะตอง-เลย เมอเรยนทานวาหมอสงใหฉน ทานกลบตอบวา “ซบ ถงแมฉนจะตาย ขอใหฉนบรสทธ เวลานเวทนา-มนเลนงาน ฉนกตาย ไมฉนกตาย ฉนพรอมแลว ขอความบรสทธของฉนไว”

เวลา ๒๑.๐๐ น. พระคณทานหยดกระสบกระสาย นงเอนหลงพงหมอนในทาสบาย เหมอนกบ-วนกอน ๆ ททานเคยพกผอน

เวลา ๒๔.๐๐ น. พระคณทานไดเรยกเขาไปใกล สงวาเวทนามนไมยอมหยดหยอน เหนจะไมไหวแน ตอนนเหนทานมอาการสงบ ไดจบชพจรดคอยมาก แตกนกวาพระคณทานยงไมเปนไร เพราะไมม-อาการผดปรกต คงเปนเหมอนกบทานนงสมาธในวนกอน ๆ นนเอง ครนเวลา ๐๑.๐๐ น. เหนผดปรกต เพราะ-การเตนของชพจรคอยลงมาก ตามบรเวณใบหนาและหทงสองแดงกำผดสงเกต ไดใหเณรไปปลกพระเถระ-ในวด มาประชมเพอดอาการ

เวลา ๐๒.๒๕ น. ถงไดรวาพระเดชพระคณทาน ไดมรณภาพเสยแลว ดวยอาการอนสงบทามกลางพระเถรานเถระและภกษสามเณรทเฝาอปฏฐาก ในทานงเอนหลงพงหมอน เหมอนหลบตามปรกต-ซงยงความเศราสลด อาลยรกใหเกดขนแกพระภกษสามเณรและบรรดาศษยานศษยเปนอยางยง เปนทนาสงเกตวา พระเดชพระคณทานแมจะมเวทนากลา พระคณทานไมเคยแสดงอาการวกลวการอะไรเลยจนกระทงมรณภาพกอยในทานงเอนหลงพงหมอน ซงยากนกทสามญชนโดยทวไปจะทำไดอยางนน”

คณะกรรมการจดทำหนงสอเหนวาทานเปน “พระเถระทเปนมงขวญของวด เปนกำลงของคณะเปนศรพระศาสนา และเปนศรของจงหวดลพบร” จงไดนำประวต ผลงาน และสำเนาจดหมายลาจาก-ตำแหนงฐานานกรมทพระครปลด ซงพมพเผยแพรในงานพระราชทานเพลงศพพระเทพวรคณ (อำ) ณวดมณชลขณฑ เมอ วนท 9 มนาคม พ.ศ. 2512 มาพมพเผยแพรอกครงหนง

ประวตพระเทพวรคณทานเจาคณ พระเทพวรคณ (ภทราวโธ อำ สภสร) หลวงสโภระประการ (สอน สภสร) เปน

บดา แกว สภสร เปนมารดา, เปนชาวบานหนองไหล ตำบลหนองไหล อำเภอเมอง จงหวดอบลราชธานเกดเมอวนพฤหสบด ท ๑๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๑๙ ตรงกบแรม ๑๑ คำ เดอน ๗ ปชวด จลศกราช ๑๒๓๘ร.ศ.๙๕ เปนนองรวมมารดาบดาเดยวกนกบทานเจาคณพระอบาลคณปมาจารย (สรจนโท)

เมออายได ๑๐ ป พ.ศ.๒๔๒๙ บวชเปนสามเณรทวดศรทอง จงหวดอบลราชธาน ทานเจาคณพระอบาลคณปมาจารย (สรจนโท) แตครงยงเปนเปรยญเปนพระอปชฌายะ เมอบรรพชาแลวไดศกษาพระธรรมวนยอยทจงหวดอบลฯ ตามควรแกภาวะ

อปสมบท ณ วนอาทตย ท ๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๓๙ ตรงกบแรม ๑๑ คำ เดอน ๘ ปวอกจลศกราช ๑๒๕๘ เวลา ๑๓.๐๙ น. ณ วดเทพศรนทราวาส จงหวดพระนคร สมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส ทรงเปนพระอปชฌายะ หมอมเจา พระศรสคตคตยานวตร วดเทพศรนทราวาสทรงเปนพระกรรมวาจาจารย, ทานเจาคณ พระอบาลคณปมาจารย (สรจนโท) แตครงดำรงสมณศกดเปนประครวจตรธรรมภาณ เปนพระอนสาวนาจารย. พระอปชฌายะทรงประทานนามฉายาวา “ภทราวโธ”เมออปสมบทแลว ไดศกษาพระธรรมวนยตอมา เขาสอบนกเรยนตร แหงมหามกฎราชวทยาลยไดเมอ พ.ศ.๒๔๓๙ และสอบนกเรยนตรพเศษ ไดเมอ พ.ศ. ๒๔๔๐ ณ มหามกฎราชวทยาลยแหงเดยวกน.

เมอจำพรรษาอยทวดสปฏนาราม จงหวดอบลฯ ไดเปนผชวยครใหญสอนหนงสอไทยอย ณโรงเรยนอบลวทยาคม แลวไดเลอนเปนครใหญในโรงเรยนนน เมอ พ.ศ. ๒๔๔๔ ครนถง พ.ศ. ๒๔๔๕ เปนผจดการและเปนครใหญโรงเรยนพนธสโมสร วดทงศรเมอง จงหวดอบลฯ พ.ศ. ๒๔๔๖ เปนผชวยเจาคณะ-มณฑลอบลราชธาน กำกบการจงหวดรอยเอด ไดรบพระราชทานคาพาหนะปละ ๕๐๐ บาท เปนผชวยเจาคณะมณฑลอย ๔ ป ถง พ.ศ. ๒๔๔๙ ไดลาออกจากหนาทการงานทงปวง แลวมาจำพรรษาอยทวดบรมนวาส จงหวดพระนคร

ถงปชวด พ.ศ. ๒๔๕๕ ลาออกจากตำแหนงพระครปลดและไปจำพรรษาอยทถำเขาบองามจงหวดลพบร อนเปนสถานทตงเขาพระงามอยบดน ในปแรกแหงการจำพรรษาทถำเขาบองามน มพระมา-จำพรรษาอยดวยอก ๒ รป คอ ทาน สงกจโจ (ลำเจยก) ซงภายหลงไดรบพระราชทานสมณศกดทพระศลวรคณ อดตเจาอาวาสวดสรจนทรนมตรน และทานฐตวโร (ทา)

ทานเจาคณ พระเทพวรคณ (ภทราวโธ) ปรากฏเกยรตคณวาเปนผมปฏปทาและอธยาศยนอมไป-ในการบำเพญวปสสนาธระ กลาวกนวาทานไดตดตามทานเจาคณพระอบาลฯ ออกรกขมลประพฤตธดงควตรบำเพญวปสสนาธระตงแตบวชเปนสามเณร และไดปฏบตตอมาในเมอมโอกาสโดยมไดขาด แมเมอออก-มาอยวดสรจนทรนมตร ตลอดกระทงเมอยายไปเปนเจาอาวาสวดมณชลขณฑ ในจงหวดลพบร ซงมภาระ-หนาทในทางคนถธระ ทงในดานการกอสราง ซอมแซมเสนาสนะและในดานการบรหารหมคณะอยอยางเตมมอแลวกตาม ถงดงนนทานกยงหาโอกาสหลกออกจากหมสทสงด เพอบำเพญวปสสนาธระตามโอกาส-

อนควรอยเสมอถงแมทานจะเปนผมอธยาศยดงกลาวนนกตาม แตการปฏบตกจพระศาสนาในทางคนถธระ

ทานกไมทอดทง ไดรบภาระของคณะทำกจพระศาสนาในดานนดวยความเอาใจใส และเปนผลดตลอดมาทานจงไดรบมอบหมายจากทางราชการใหปฏบตหนาทตาง ๆ หลายตำแหนง และมความเจรญในสมณศกด โดยลำดบ คอ

ตำแหนงหนาทการงานพ.ศ. ๒๔๕๕ เปนเจาอาวาสวดสรจนทรนมตร เขาพระงามพ.ศ. ๒๔๖๗ เปนพระอปชฌายะพ.ศ. ๒๔๗๕ เปนเจาอาวาสวดมณชลขณฑพ.ศ. ๒๔๗๖ เปนเจาคณะธรรมยต จงหวดลพบรพ.ศ. ๒๔๙๖ เปนเจาคณะธรรมยตจงหวดลพบร-อางทองพ.ศ. ๒๔๙๗ เปนเจาคณะธรรมยตจงหวดลพบร-สระบร-อางทอง

สมณศกดพระเทพวรคณ (อำ) เมอครงอยวดสปฏนาราม จงหวดอบลราชธาน ไดเปนพระปลดฐานานกรม

ของทานเจาคณ พระอบาลคณปมาจารย (สรจนโท) แตครงดำรงสมณศกดเปนพระญาณรกขต เจาคณะ-มณฑลอบลราชธาน, เมอทานอยวดบรมนวาส ไดเลอนเปนพระครปลด ฐานานกรมของทานเจาคณพระอบาลฯ แตครงดำรงสมณศกดเปนพระราชกว

ถงปชวด พ.ศ. ๒๔๖๗ ในรชกาลพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดรบพระราชทาน-สมณศกดเปนพระครศลวรคณ เมอยายจากวดสรจนทรนมตร เปนเจาอาวาสวดมณชลขณฑ (จงหวดลพบร)ไดเลอนเปนพระราชาคณะในนามเดม เมอในรชกาลท ๘ พ.ศ. ๒๔๘๑ , ในรชกาลปจจบนน (รชกาลท ๙)ไดรบพระราชทานเลอนสมณศกดเปนพระราชาคณะชนราชในนามเดม เมอ พ.ศ. ๒๔๙๓ แลวเลอนเปนพระเทพวรคณ พระราชาคณะชนเทพ เมอวนท ๕ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๐๓

เกยรตคณของทานอยางหนงทควรกลาวถงกคอ ทานเปนผฉลาดในเทศนาโวหาร สามารถแสดง-ธรรมใหผฟงอาจหาญราเรง เกดปตปราโมทยไดเปนอยางด และทานมอธยาศยยนดในสลเลขปฏบตมกนอย-สนโดษ มพรหมวหารธรรมแผไปในบรรดาศษยทงบรรพชตและคฤหสถโดยทวไป เปนผทบรรดาศษยเคารพ-สกการะ และกราบไหวดวยความสนทใจ นบวาทานเปนพระเถระทเปนมงขวญของวดเปนกำลงของคณะ เปนศรของพระศาสนา และโดยเฉพาะเปนศรของจงหวดลพบร อยรปหนงในบดน

งานของพระเทพวรคณสมยอยปกครองวดมณชลขณฑ

เมอทานเจาคณพระเทพวรคณ ไดยายมาเปนเจาอาวาสวดมณชลขณฑ เมอวนท ๒๘ มกราคมพ.ศ.๒๔๗๕ ขน ๓ คำ เดอน ๓ ซงเวลานนยงเปนทพระครศลวรคณ ทานไดปฏบตกรณยกจอำนวยใหเกดประโยชนและความเจรญ แกวดมณชลขณฑหลายสถาน เชน

ดานการปกครอง ไดเอาใจใสแนะนำพรำสอนพระภกษสามเณรใหรกษาระเบยบแบบแผน-

ประเพณ และใหตงใจในการประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนย วนธรรมดานำพระภกษสามเณรลงทำวตร-สวดมนตทงเชาและเยนเปนประจำ ตอนเยนหลงจากทำวตรสวดมนตแลว ไดอบรมตกเตอนสงสอนพระภกษ-สามเณร ใหสำนกในสมณสญญา ใหทำความไมประมาทในการทำคณงามความดทงสวนตวและสวนรวมถาเปน ภายในพรรษากอานบพพสกขาเปนประจำ วนธรรมสวนะกนำภกษสามเณรลงทำวตรฟงเทศน ทง-ตอนเชาและตอนเยนเสมอ ยงเปนวนสำคญในทางพระพทธศาสนา เชน วนมาฆบชา วนวสาขบชา และ-วนมหาปวารณา ทานจะตองนำพระภกษสามเณรลงทำวตรสวดมนตตอนเยน มการแสดงธรรมและฟงเทศนตลอดคนยงรง จะขาดกจวตรเหลานกตอเมออาพาธหรอมกจจำเปนจรง ๆ นบวาทานไดทำใหเปนตวอยาง-อนดแกพทธบรษทเปนประจำเสมอมา

ดานการศกษา นบแตมาเปนเจาอาวาสวดมณชลขณฑ ไดเอาใจใสในเรองการศกษาอยมากโดยอำนวยการใหภกษผมวฒเปนครสอน สนบสนน สงเสรม สงเคราะหดวยปจจยลาภ เพอใหครมกำลง-ใจสอนธรรมและบาล ปรากฎวาผทเขาสอบในสนามหลวงมผสอบไลไดทกปมา ทงนกธรรมและเปรยญธรรมระหวางทครองวดมณชลขณฑ เวลา ๓๖ ป มผสอบเปรยญธรรมได ตงแตประโยค ๓ ถงประโยค ๖ประมาณ ๔๐ รปเศษ ตามปกต ภกษสามเณรทอยประจำวดมณฯ มประมาณปละ ๔๐ รปขนไป บางท-มถง ๘๐ รปกเคยม

ดานการเผยแผ แสดงธรรมสงสอนพทธบรษทเปนประจำในวนธรรมสวนะ นอกจากนยงไดแสดง-ธรรมอบรมสงสอนประชาชนและหนวยราชการตาง ๆ เชน สอนทหาร นกเรยน เปนตน บางคราวทางการ-กอาราธนาใหไปแสดงธรรมอบรมสงสอนประชาชน ในอำเภอตาง ๆ เปนเวลาหลายวนมเขตอำเภอบานหมเปนตน ประโยชนสวนรวมทานเอาใจใสมาก

ดานการสาธารณปการ นบแตครองวดมณฯ มาปท ๓ พ.ศ. ๒๔๗๗ ไดจดการบรณะ-ปฏสงขรณเสนาเสนะ ถาวรวตถตาง ๆ ภายในวด ซงชำรดทรดโทรมใหคนสสภาพมนคงแขงแรงขน เชนพระประธานในพระอโบสถและพระอโบสถ พระเจดยทง ๒ องค ศาลาและเขอนวด ตลอดถงเสนาสนะ-อน ๆ อก สวนกอสรางขนใหมมพระประธานประจำศาลา ,กฏ , ศาลา , หอระฆง , หอสมด และเมรเปนตน ในสมยททานครองวดอย ไดมผมศรทธาถวายนาไว ๒ แปลงเพอใหเปนสมบตของวด การทงหลาย-เหลานทจะลลวงมาได กเพราะไดทนมาจากการขอความอปถมภจากรฐบาล และประชาชนผมศรทธาทงหลาย และกดวยคณธรรมทมอยในตวของพระคณทานอก ททำใหประชาชนผพบเหนแลวไดเกดความ-เลอมใส นกเปนคณธรรมอกประการหนงททำใหพระคณทานบรหารงานตาง ๆ ใหลลวงมาดวยดเสมอ

กจททานทำเปนประจำ คอ ตามปกตทานตนนอนต ๔ กจวตรททำในตอนน มไหวพระสวดมนตเจรญภาวนา เดนจงกรมเปนอาท กจเหลานทำเปนประจำทงกลางวนกลางคนมไดขาด เวนแตม-เหตจำเปน ยงมอกอนหนงซงทานถอวาเปนกจจำเปน นนคอ ออกบณฑบาต เมอโอกาสอำนวย ทานจะออกไปแสวงหาทวเวก เพอบำเพญสมณธรรมบางคราวกไปแสวงหาในทไกล บางคราวกไมขามเขตจงหวด-ทอย สถานทอยบำเพญสมณธรรม บางครงกปาชา บางครงกถำแหงภเขา สดแลวแตทไหนเปนทสปปายะ-กอยทนน วนเวลาทอยกไมกำหนดตายตว บางครงกอยเปนเดอน บางครงกในราย ๑๕ วน ๒๐ วน กกลบวด นเหนจะเนองกบโอกาส กจทกลาวมาน ทานประพฤตเปนประจำเสมอมา

(สำเนา)(จดหมายลาจากตำแหนงฐานานกรม ทพระครปลด)

ทพกถำบองามลพบร

วนท ๒๗ กรกฎาคม ร.ศ.๑๓๑

นมสการมายงเจาคณราชกว

ดวยพวกเกลากระผมไดลงไปรกขมลเพอแสวงหาวเวก บดนไดพากนไปอยถำเขาบองามแขวงลพบรกมความสบายดวยกนทกรป แตพรรษานพวกเกลากระผม ตงใจจะพากนอยตามถำเพอความสำราญในจต-สกคราวหนง ตามสตกำลงความสามารถ

อนง สวนตวเกลากระผมนบแตเบองตนมาคอ เมอ ศก ๑๑๒ ไดลาโยมทง ๒ ลงมาเลาเรยนใน-กรงเทพฯ เมอศก ๑๑๔ บรรพชาเปนสามเณร ศก ๑๑๕ อปสมบท ศก ๑๑๘ ไดกลบขนไป เมองอบล-ตามทไดสญญาไวกบโยม ศก ๑๑๙ ไดเปนครท ๒ ศก ๑๒๐ เปนครท ๑ โรงเรยนอบลวทยาคมชนภาษา-ไทย ศก ๑๒๑ ไดเปนครใหญและเปนผจดการโรงเรยนพนธสโมสร ไดรบความบำรงโดยลำดบมาครนศก ๑๒๒ ไดรบทพระครปลดฐานาของเจาคณะมณฑล และเปนผชวยเจาคณะมณฑลประจำบรเวณ-รอยเอด มสวนพระราชทรพยบำรงปละ ๕๐๐ บาท ตลอดมา ถงศก ๑๒๕ เปนเวลาทโยมทงสองลวงลบ-ไป เมอเสรจฌาปนกจแลวไดลาออกจากตำแหนงผชวยเจาคณะมณฑล และลาออกจากทพระครปลดดวยศก ๑๒๖ ลงมาอยกรงเทพฯ กลบไดรบทปลด สวนเจาคณกบงเอญไดรบพระราชทานตำแหนงเจาคณะ-มณฑลราชบร จนทบร กรงเทพฯ ตลอดมาถงศก ๑๓๐ เกลากระผมกไดสนองพระเดชพระคณตามลำดบมา กแลเหนวาพอสมควรแกความสามารถของตนแลว ในการบำรงวดและสงเคราะหภกษ-สามเณรทายกทายกา เกยวเกาะอยในหมในคณะมาได ๑๗ พรรษาแลว เมอศก ๑๓๑ นเปนโอกาสวาง-เกลานบนมสการลาจากหมคณะ เพอแสวงหาวเวกตามสตกำลบสบไป

เพราะเหตนนเกลากระผมขอบารมเปนทพง ขอลาจากทพระครปลด เพอใหพนจากการเกยวเกาะ-เพอแสวงหาวเวก สนองพระเดชพระคณบดามารดา ครอปชฌายอาจารย พระราชราชามหาอำมาตยเปนผศาสนปถมภก.

ควรมควรขอบารมเปนทพงพระครปลดอำ

(หมายเหต)(จดหมายนใชหรอไม ทเปนอปถมภกปจจย ดลบนดาล ใหเขาบองาม เปนเขาพระงามพระพทธปฏมา และวดกงามตระหงาน และทำใหผมศรทธาปสาทะในพระพทธศาสนา เปน-

อนมาก ซงไดมา ณ ทน เปนผมใจงามไปดวย.)ธ.ด.

(สำเนา)(จดหมายขอลาพระผรวมงาม)

ทพกถำเขาบองาม ลพบร

วนท ๒๗ กรกฎาคม ร.ศ.๑๓๑

คำนบมายงทานทงหลาย ผเปนสงฆสมาคมสำหรบวดบรมนวาส ซงเปนผเคยไดรวมการงานใน-วดดวยกนมาหลายปแลว ทราบ

ดวยสมยน ขาพเจาไดลาเจาคณออกไปเทยวแสวงหาวเวกตามสมณวตร กมความสขสบายดตามประสาปา ๆ ดอน ๆ นนเอง

อนง ขาพเจามาดำรหถงตนวาชาตนมชวตเปนมาแลว ในเบองตนกไดตงใจศกษาเลาเรยนตาม-กำลง แลไดชวยครอปชฌายอาจารย บดา มารดา ภกษ สามเณร ทายกอบาสกอบาสกาตามความสามารถ-ของตน กเขาใจวาพอสมควรอยแลว เพราะเหตนนในศกนเปนตนไป ขาพเจาขออนญาตแดทานทงหลายซงเปนทเคยไดรวมการงานดวยกนมา ขอลาจากทประชมไปแสวงหาวเวก ตามสตกำลงความสามารถของ-ตนชวคราว ขอใหทานทงหลายเมตตาถงขาพเจาดวย อนง ดวยอำนาจพระพทธ, พระธมม, พระสงฆ,๓ รตนนอนบรสทธศกดสทธ จงอภบาลบำรงทาน ทงหลายทกองค ๆ ใหมความสำราญกาย วจจตตในทางพทธศาสนาตลอดทางทกกาลทกเมอเทอญ.

โดยความเคารพคดถงอยางสงพระครปลดอำ

(จดหมายตอบ จากวดบรมนวาส)

ทวดบรมนวาส

วนท ๓๐ กรกฎาคม ร.ศ.๑๓๑

ถงพระปลดอำ

ดวยจดหมายของเธอซงลาจำพรรษาทถำ และลาออกจากตำแหนงพระครปลดนน ไดทราบความ-ตลอดแลว ฉนไดระลกการหนหลงแตเบองตนมาถงบดน ซงเธอจะไดทำสงซงไมเปนทพอใจของฉน ๆ ยง-ระลกไมไดเลย ฉนมความรกวานอง เปนเพอนชวตคนหนง ซงเธอลาออกจากตำแหนงเสยนน กเทากบมผควกเอาดวงหทยหรอลกตาหรอตดเอาแขนซายแขนขวาของฉนไป ความจรงใจการวเวกยอมเปนทพอใจของฉนอยางทสด ลาเพอวเวกกยอมเปนทยนดของฉนไมมสวนเปรยบ แตความอาลยในเธอ ไมอยากให-ออกกไมมสวนเปรยบเหมอนกน แตมาคดถงความดทเธอไดทำไวแกฉน คอชวยอปการะแกบดามารดาแลชวยการวดวาอารามเตมกำลง เธอคงคดวาเมอเวลาฉนมการหนกกไดชวยเตมกำลงแลว ในสมยนเธอเขาใจวา ฉนเบากายเบาใจแลว ถงไมอยชวยกคงไมเปนอะไร ความเหนนนกถกตองจรงอยางนนความคดนนฉนกเหนชอบดวยทกประการ แตความอาลยไมอยากใหลา ไมอยากใหไปอยหางไกลนนกยงม-อยนนเอง แตถงอยางไรฉนกไมใหขดใจ ฉนตองจำใจอนญาต ใหเธอออกจากตำแหนงพระครปลดตาม-ความประสงค เพอตดปลโพธกงวล เครองเกยวเกาะใหสน จงอตสาหตงหนาบำเพญสมณธรรมใหเตมศรทธาความสามารถเถด แตอยางไรกดตองเขาใจวาฉนขาดเครองมออนสำคญ ถาหากวากรรมเวรมน-บนดาลใหหลกเลยงจากหนาทการงาน อนสำคญอยางใดอยางหนง ซงดไมเหนในเบองหนาจะเกดมขนซงเธอจะเหนไปวาชางทานเถด อยางนดกจะไมสมควร.

พระราชกว

หมายเหต :สำเนาจดหมายทง ๒ ฉบบขางตน และจดหมายฉบบน พระศลวรคณ (สงกจโจ) เกบรกษาไว-

เหนวาเปนสำคญและมสารตถะ เนองดวยชวประวตของพระมหาเถระ และพระเถระทกลาวมาถงนน จงนำ-พมพรวมไวในเลมน เพอเปนการรกษาไว มใหขาดสญ และคาดวาจะเปนทฏฐานคต ของผสนใจในธม-มานธมมปฏบตไดดวย.

ธ.ด.

* ธ.ด. คอ พระธรรมดลก วดบรมนวาส ซงเปนผรบผดชอบในการจดพมพหนงสออนสรณในงานพระราชทานเพลงศพพระเทพวรคณ (อำ)

พระครวนยรตนมน (หลวงพอถมยา ปณณโก)

พระครวนยรตนมน (ถมยา ปณณโก) นามเดม ถมยา งบตรตน เกดเมอวนพธท 4 กมภา-พนธ 2456 ตรงกบวนขน 10 คำ เดอน 3 ปฉล จลศกราช 1275 เวลา 07.30 น. ทบานสระเสวย หมท4 ตำบลพรหมาสตร อำเภอเมอง จงหวดลพบร

บดาชอ เชย งบตรตน มารดาชอ สข งบตรตน มพนองรวมบดา มารดาเดยวกน รวม 7 คน คอ1. นายแมน งบตรตน ถงแกกรรม2. นางบญมา คงด “3. นายมล งบตรตน “4. นายเสา งบตรตน “5. นางสาวละมย งบตรตน “6. พระครวนยรตนมน (ถมยา งบตรตน มรณภาพ เมอ 22 พฤษภาคม 2534)7. พระภกษกมล (ยม งบตรตน) ชวฒนะ

การศกษาเลาเรยน โรงเรยนประชาบาล (ศาลาโคกหม) วดมณชลขณฑ จบชนประถม 1แลวออกไปชวยบดา - มารดาประกอบอาชพ

การบรรพชา อปสมบท เมออายครบ 21 ป จงขอบรรพชาอปสมบท ณ พทธสมาวดมณชลขณฑตำบล พรหมาสตร อำเภอเมอง จงหวดลพบร เมอวนท 21 กรกฎาคม 2477 เวลา 14.10 น.พระครศลวรคณ (อำ ภทราวโธ) เปนพระอปชฌาย พระใบฎกาฟอน ฐตเปโม เปนพระกรรมวาจาจารย พระมง(พระครมงคลภาณ) มงคโล เปนพระอนสาวนาจารย โดยคณโยมทองอนทร - คณโยมทองใบ จนทรปรงคหบดตลาดลพบร เปนผอปการอปสมบท การศกษาพระปรยตธรรม สอบได นกธรรมตร

ตำแหนงและสมณศกด1. พระครสมหถมยา ปณณโก2. พระครธรรมธรถมยา ปณณโก3. พระครวนยธรถมยา ปณณโก

ทง 3 ตำแหนงน เปนฐานานกรม พระเทพวรคณ (อำ ภทราวโธ) เจาคณะจงหวดลพบร - อางทอง- สระบร (ธรรมยต)

4. พระครสญญาบตร ชนโทพระอารามหลวง ทพระครวนยาภรต เมอ 5 ธนวาคม 25145. พระครสญญาบตร ชนเอกพระอารามหลวง ท พระครวนยรตนมน เมอ 5 ธนวาคม 2532ตำแหนงการปกครอง

1. ผชวยเจาอาวาสพระอารามหลวง ท 12/2512 ณ 17 กนยายน 25122. รกษาการแทนเจาอาวาสพระอารามหลวงท 1/2530 ณ 1 กรกฎาคม 25303. เจาอาวาสพระอารามหลวง ท 6/2531 ณ 15 มถนายน 25314. เจาคณะตำบลพรหมาสตร-ทาวง (ธ.) ท 25/2534 ณ 22 มกราคม 25345. พระอปชฌาย ท 1/2534 ณ 19 กมภาพนธ 2534

ผลงานสาธารณปการพ.ศ.25311. สราง “สวนรชมงคลาภเษก ร.9” บรเวณหนาวดตลอดแนว ขนาด 4 x 100 เมตร จดเปน 4

แปลง ลกษณะฐานคอนกรตบนเสรมลกกรงเหลก เปนเงน 77,963.- บาท (ในจำนวนเงนนไดรบเงนอดหนนจาก กรมการศาสนา ประจำป เปนเงน 30,000.- บาท

2. ทาสและเปลยนกระจก หอสมด (อำ ภทราวโธ) พระเทพวรคณ เปนเงน 2,843.- บาท3. ลาดยางมะตอย บรเวณลานหนาวดและดานตะวนออก ตลอดแนวเปนเงน 160,000.- บาทพ.ศ.25321. เทพนคอนกรตภายใน ซอมหลงคา และสรางฐานมณฑป ประดษฐานพระพทธรป พระวหาร

เปนเงน 15,760.- บาท (ในจำนวนเงนน คณแมชน บวบาน บรจาค 15,000.- บาท)2. สรางกฏ “ศาลาหลวงพอแสง” ลอมาจากบรเวณพระเจดยหลวงพอแสงดดแปลงจากอาคาร-

เดมเปน 2 ชน ชนลางเปนตกชนบนเปนไม ขนาด 6 x 12” เมตร เปนเงน 141,462.- บาท ในจำนวนเงนนไดรบอดหนนจาก กรมการศาสนา ประจำป 70,000.- บาท

3. สรางกฏ “อนสรณนายเพยร – นางทองด มะยมทอง” เปนตก 2 ชน ขนาด 6 x 7 เมตร จำนวน2 หลง ราคาหลงละ 402,00.- บาท รวมเปนเงน 804,000.- บาท

4. สรางทอระบายนำเสยดานหลงวด เปนเงน 3,500.- บาท (โดยรบความรวมมอจากพระภกษ-สามเณร บรจาค)

พ.ศ.25331. สรางกฏ “ไพเราะ - สำเรง ไทยมณ” เปนตกชนเดยวขนาด 6 x 9 เมตร เปนเงน 400,000.- บาท

(กฏเจาอาวาส)2. สรางกฏ “นตธญญรตนา” เปนตกชนเดยว ขนาด 6 x 7 เมตร เปนเงน 250,00.- บาท3. สรางกฏ “อนสรณคณแมเงนหงษ ลมปญญาเลศ” เปนตก 2 ชน ขนาด 6 x 13 เมตร เปนเงน

452,100.- บาท4. สรางเขอนลอมรอบบรเวณพระเจดยหลวงพอแสง โดยใชงบประมาณซงกรมชลประทาน เปน-

หนวยดำเนนงาน เปนเงนประมาณ 6,000,000.- บาท5. สรางเขอนคอนกรตรอบเขอนพระเจดยหลวงพอแสง ความยาว 166 เมตร เปนเงน199,200.-

บาท (ไมรวมคาทำแผนปายหนออน)6. ทาสพระอโบสถ และพระวหาร เปนเงน 5,893.- บาท7. สรางหอกระจายเสยง พรอมเครองขยายเสยงและอปกรณ เปนเงน 16,930.- บาท ในนาม

พระนวกะ 2533 รวมดวยอบาสก-อบาสกา วดมณชลขณฑ8. ซอมแซมกฏ “ชลประทาน” เปนเงน 35,000.- บาทพ.ศ.25341. เทพนคอนกรตหนาพระวหาร ผานหนากฏเจาอาวาส จดถนนดานทศตะวนออก เปนเงน

28,785.- บาท2. สรางสวมสาธารณะ เปนตก ขนาด 5 x 6 เมตร เปนทชาย 5 หญง 5 เปนเงน 46,163.- บาท3. ซอมพนคอนกรตชานนอกหนาศาลาการเปรยญ เปนเงน 30,000.- บาท4. เคลอนยายกฏไม 2 หลง “กฏอดตเจาอาวาส 2475 และกฏปรางคสำอางคเอยมประสทธ 2478

ขนาด 8 x 12 เมตร และ 6 x 9 เมตร สรางสวมประจำกฏและชานบนได ทง 2 หลง เปลยนซอมหลงคา-เปนกระเบองทง 2 หลง และทาสใหมทง 2 หลง รวมทงสนเปนเงน 159,228.- บาท

5. ซอดนถมพนทเตรยมปลกกฏใหม 2 หลง เปนเงน 26,000.- บาท6. สรางรว “รชมงคลาภเษก” และเบดเตลด คณไพเราะ-สำเรง ไทยมณ บรจาค 25,000.-บาท

คณแวง-ปราณ ไทยมณ 1,800.- บาท และคณบญสง-สมพร ไทยมณ บรจาค 500.- บาท รวมทงสนเปนเงน 27,300.-บาท

นายสำเภา ทองสก ผคดลอก

พระครพรหมจรยาทร (พรหมา ทนตจตโต)

พระครพรหมจรยาทร เจาอาวาสองคท 9 ของวดมณชลขณฑ พระอารามหลวงชนตร ชาตภม-เกดวนท 28 มนาคม พ.ศ. 2471 โยมบดาชอนายบญมา ศรเสมอ โยมมารดาชอนางหมน ศรเสมอ อาชพ-ทำนา มบตรธดา 6 คน เปนหญง 4 คน ชาย 2 คน ทานเปนคนอำเภอมหาชนะชย จงหวดอบลราชธานแตในปจจบนนสงกดจงหวดยโสธร ในหมบานชนบทแหงหนงชอบานนำออม ตำบลนำออม อำเภอคอวงจงหวดยโสธร บวชเปนสามเณรตงแต พ.ศ. 2485 ณ วดชยชนะ ต.นำออม อ.มหาชนะชย จ.อบลราชธานจนถงปจจบน

การศกษาทางโลก สอบไดชนมธยมปท 2 จากโรงเรยนอบลวชาคม จงหวดอบลราชธานการศกษาทางธรรม สอบนกธรรมชนตรได พ.ศ. 2486สอบนกธรรมชนโท ได พ.ศ. 2487สอบนกธรรมชนเอกได พ.ศ. 2489เมอเรยนนกธรรมจบชนเอกแลว กคดเรยนบาล การเรยนบาลประโยค ป.ธ.3 นน สำนกเรยนใน

ชนบทไมมครสอนจงไดตดสนใจไปเรยนทวดสปฏนาราม จงหวดอบลราชธาน ไดญตตเปนพระธรรมยต เมอ-วนท 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2493 ณ วดศรอบลรตนาราม อำเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน มพระศรธรรมวงศาจารยเปนพระอปชฌาย พระครวจตรธรรมภาณและพระมหาตวน นทเทสโก เปนพระคสวดไดรบฉายา ทนตจตโต

สอบประโยค ป.ธ.3 ได พ.ศ. 2494 อาย 23 พรรษา 3 สำนกเรยนวดสปฏนาราม จงหวด-อบลราชธาน

พ.ศ. 2496 ยายไปอยวดนรนาถสนทรการาม กรงเทพมหานคร และไดศกษาในสภาการศกษา-มหาวทยาลยพระพทธศาสนาแหงประเทศไทยประมาณ 5 ป กลาออก

พ.ศ. 2500 สอบประโยค ป.ธ.4 ได สำนกเรยนวดนรนาถสนทรการาม และไดเปนครสอนปรยตธรรม-ประจำสำนกเรยนวดนรนาถสนทรการาม มตราตงเปนหลกฐาน โดยสมเดจพระมหามนวงศเปนผแตงตง

พ.ศ. 2506 จำพรรษาทวดปาโรงธรรมสามคค จ.เชยงใหมตอมา พ.ศ. 2507 วดมณชลขณฑไมมครสอนปรยตธรรม เจาสำนกเรยนทางลพบรขอไป พระคร-

พรหมจรยาทร จงไดยายมาจากวดนรนาถสนทรการาม มาอย วดมณชลขณฑเมอวนท 16 กมภาพนธ พ.ศ.2507 พอมาอยแลวไดทำงาน 2 อยางคอ

1. เปนครสอนปรยตธรรม2. เปนเลขานการเจาคณะอำเภอเมองลพบร ตงแต พ.ศ. 2507 – 2530พ.ศ. 2534 – 2535 ไดออกธดงคไปจงหวดรอยเอด – ยโสธร นอนตามปาเขาลำเนาไพร ตามถำ,

ตามโคนตนไมเปนเวลา 2 ป ขณะททางวดมณชลขณฑเจาอาวาสวางลง หาผใดมาดำรงตำแหนงไมได พระ-เดชพระคณทานพระครมงคลภาณเจาคณะจงหวดลพบร พรอมดวยทายกทายกา พอคา ประชาชนขาราชการชนผใหญมทานผวาราชการจงหวดลพบร นายอำเภอเมองลพบร เปนตน เปนผสนบสนนสงเสรม-พระพทธศาสนา และเปนการเสรมปาระมใหพระครพรหมจรยาทรอกสวนหนง ปาระมสวนนอำนวยใหพระครพรหมจรยาทร ไดรบตราตงเจาอาวาสวดมณชลขณฑ เมอวนท 30 เดอนตลาคม พ.ศ. 2536ตำแหนงหนาท

พ.ศ. 2507 - เปนเลขานการเจาคณะอำเภอเมองลพบรพ.ศ. 2516 - เปนผชวยเจาอาวาสวดมณชลขณฑพ.ศ. 2522 - เปนพระครสญญาบตรพ.ศ. 2534 - จำพรรษาวดปายโสธร บานนำคำนอย ต.นำคำใหญ อ.เมอง

จ.ยโสธรพ.ศ. 2535 - จำพรรษา วดหอกอง ต.ฟาหยาด อ.มหาชนะชย จ.ยโสธรพ.ศ. 2536 - จำพรรษา วดเทพกญชรฯ30 ต.ค. 2536 - ปจจบน - เจาอาวาสวดมณชลขณฑ

พระครพรหมจรยาทร พยายามทจะพฒนาวดมณชลขณฑใหเปนทเล อมใสศรทธาของพทธศาสนกชน มงมนทจะบรณะปฏสงขรณโบสถ วหาร ศาลาการเปรยญ เจดยหลวงพอแสง เจดยลอมฟาง รววด บรเวณวด ฯลฯ จนทำใหวดมณชลขณฑเปนวดทไดรบรางวลของจงหวดลพบร แตการ-พฒนาดงกลาวตองอาศยความรวมมอจากพระภกษทกรปในวด อบาสก อบาสกา และพทธศาสนกชน-ทกคน จงจะทำใหศาสนกจประสบความสำเรจลลวงได