การศกษาหลกอานาปานสตสการออกแบบบานพกผสงอาย

โดย นายอาทตย ชลประทาน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบภายใน ภาควชาออกแบบตกแตงภายใน

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การศกษาหลกอานาปานสตสการออกแบบบานพกผสงอาย

โดย นายอาทตย ชลประทาน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบภายใน ภาควชาออกแบบตกแตงภายใน

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ANAPANASATI STUDY TO DESIGN AN ELDERLY ACCOMMODATION

By Artit Cholprathan

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF FINE ARTS

Department of Interior Design Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2011

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การศกษาหลก อานาปานสตสการออกแบบบานพกผสงอาย” เสนอโดย นายอาทตย ชลประทาน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบภายใน

....................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท .......... เดอน ............................ พ.ศ. .............

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ผชวยศาสตราจารยเทดศกด เหลกด คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ร.ต.อ. ดร. อนชา แพงเกษร) ............/.......................... /............

.................................................... กรรมการ ................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารยธรศกด วงศคาแนน) (ผชวยศาสตราจารยพยร โมสกรตน) ............/.......................... /............ ............/......................../..............

.................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารยเอกชาต จนอไรรตน) ............/.......................... /............

ง

51154313 : สาขาวชาการออกแบบภายใน คาสาคญ : อานาปานสต / การออกแบบบานพกผสงอาย

อาทตย ชลประทาน : การศกษาหลกอานาปานสตสการออกแบบบานพกผสงอาย. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ผศ.เทดศกด เหลกด. 192 หนา.

การศกษาครงนมวตถประสงค เพอศกษาหลกอานาปานสตในขนกายานปสสนาสต

ปฏฐาน คอ การมสตระลกรอยกบลมหายใจในทกขณะ โดยอาศยกายผานผสสะทง 5 เพอชวยพฒนาสภาพจตใจ และการดาเนนชวตของผสงอายใหดขน อกทงนาเอาองคความรทไดมาปรบใชสงานออกแบบภายในของบานพกผสงอาย รวมถงสภาพแวดลอม และบรบทโดยรอบของโครงการ

วธการดาเนนงานวจย โดยศกษาจากเอกสารทเกยวของ เพอเปนประโยชนพนฐานนาไปสประเดนสาคญของเครองมอในการศกษา โดยสงเกตการณ สารวจแบบสอบถาม และสมภาษณผทเกยวของในการศกษาประเดนดงกลาว

สวนการวเคราะหขอมลทไดจากการศกษา ซงสามารถแบงออกไดเปน 2 สวน คอ การวเคราะหถงหลกอานาปานสต และประเดนปญหาดานสภาพจตใจ รวมถงประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวตของผสงอาย เพอนาผลของการวเคราะหดงกลาวมาพฒนาแนวคดสงานออกแบบ

ผลของการศกษาพบวา การนาแนวคดทไดไปปรบใชสงานออกแบบภายในโครงการบานพกผสงอาย โดยออกแบบพนทใชสอยภายในตวอาคาร ตลอดจนรปแบบของเฟอรนเจอร สภาพแวดลอม และบรบทโดยรอบ ในการคานงถงรปทรง การใชและการจดวางวสด ส ใหสอดคลอง และเออประโยชนตอการใชงาน รวมถงการดาเนนของผสงอายชวต

ภาควชาออกแบบตกแตงภายใน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554 ลายมอชอนกศกษา ....................................................... ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ .......................................................

จ

51154313 : MAJOR : INTERIOR DESIGN

KEY WORDS : ANAPANASATI / AN ELDERLY ACCOMMODATION DESIGN

ARTIT CHOLPRATHAN : ANAPANASATI STUDY TO DESIGN AN ELDERLY

ACCOMMODATION. THESIS ADVISORS : ASST. PROF. TERDSAK LAKEDEE. 192 pp.

The Purpose of this research was to study Anapanasati in part of Kayanupatsanasatipatthan.

It is remember with breath by dint to body pass to sensation. To help develop the state of

mind and get better the way of life for the elders. Moreover, to fulfill the objectives then the

researcher apply acquired knowledge to design an elderly accommodation include an

environment surrounding of project.

Study procedures were to reviewed from concerned documents as basic sources to

main point of study media, observation, questionnaires including interviewed the expertise in

point of specific fields.

The data studied were analyzed and classified qualification of Anapanasati and the

problem of the state of mind also the other problems that effected to the way of elder's life and

develop analyzed result to design.

The results of study were: Bring the application of concepts to interior design an

elderly accommodation project by designated area in the building in connection with the

furniture and environment surrounding. In consideration of Shape, to use and put the

materials, color to ensure consistent and benefit to use including the way of elder’s life.

Department of Interior Design Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011

Student’s signature ……………………………………………….

Thesis Advisor’s signature ……………………………………………….

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจไดดวยความกรณา และความชวยเหลอจาก ผชวยศาสตราจารยเทดศกด เหลกด อาจารยทปรกษาวทยานพนธ โดยใหความร คาแนะนาและชแนะแนวทาง รวมถงเปนแรงผลกดนและกาลงใจในการศกษามาโดยตลอด ผวจยขอกราบขอบพระคณทานเปนอยางสงมา ณ โอกาสน อกทงขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารยธรศกด วงศคาแนน อาจารยทปรกษารวม ทอทศเวลาในการใหคาแนะนาอนเปนประโยชน และสาระทดตอวทยานพนธของผวจยเปนอยางด

ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารยปญญา ดเจรญโชต, รองศาสตราจารยเอกชาต จนอไรรตน, ผชวยศาสตราจารย ร.ต.อ. ดร.อนชา แพงเกษร, ผชวยศาสตราจารยพยร โมสกรตน, อาจารยเอกพงษ ตรตรง, อาจารยไพบลย จรประเสรฐกล และคณาจารยทเกยวของ ทกรณาถายทอดความรอนเปนประโยชนตลอดระยะเวลาการศกษา

นอกจากนขอขอบคณ คณนลน โลหชงชยฤทธ นกสงคมสงเคราะหชานาญการของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม และคณสวรรณา เลกคลาย ผชวยผจดการอาคารสวางคนเวศ สภากาชาดไทย ทใหการอนเคราะหในการสบคน รวมถงการใหขอมลทเปนประโยชนตอผวจยในการนาความรทได ไปพฒนาสงานในลาดบตอไป

ขอขอบคณครอบครวชลประทานทใหการสนบสนนในเรองของการศกษาตลอดระยะเวลาทผวจยไดทาการศกษาทมหาวทยาลยศลปากร

สดทายขอขอบคณเพอนๆ มหาวทยาลยศลปากรทคอยใหความชวยเหลอ และสนบสนนในเรองของขอมลขาวสารของมหาวทยาลยเปนอยางด

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ................................................................................................................ ง บทคดยอภาษาองกฤษ ........................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ................................................................................................................. ฉ สารบญตาราง ........................................................................................................................ ญ สารบญภาพ ........................................................................................................................... ฏ บทท 1 บทนา .......................................................................................................................... 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา ............................................................ 1 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา .................................................. 1 สมมตฐานของการศกษา ................................................................................... 2 ขอบเขตของการศกษา ....................................................................................... 2 ขนตอนและวธการดาเนนการศกษา .................................................................. 2 ขอจากดของการศกษา ....................................................................................... 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ............................................................................... 3 นยามศพทเฉพาะ ............................................................................................... 3 2 การศกษาขอมลและทฤษฎทเกยวของ ....................................................................... 7 แนวคดเกยวกบการฝกอานาปานสต ................................................................. 7 การเจรญอานาปานสตภาวนาในขนกายานปสสนาสตปฏฐาน ......................... 10 วตถประสงคของอานาปานสตภาวนา ............................................................... 13 ประโยชนของการทาอานาปานสต ................................................................... 14 ความจากดเกยวกบผสงอาย ............................................................................... 15 สถานการณและปญหาดานสขภาพของผสงอาย ............................................... 15 การเปลยนแปลงในวยสงอายทเกยวของกบสภาพแวดลอมทางกายภาพ .......... 21 ความตองการของผสงอาย ................................................................................. 26 3 ระเบยบวธในการดาเนนงานวจย ................................................................................ 28 แนวทางในการดาเนนงานวจย .......................................................................... 28 วธการเลอกกลมตวอยางของการดาเนนงานวจย ............................................... 29

ซ

บทท หนา เครองมอทใชในการวจย ................................................................................... 30 เกณฑการใหคะแนน ......................................................................................... 33 การนาเสนอผลงานวจย ..................................................................................... 34 4 สรปหลกและวธการปฏบตอานาปานสต .................................................................... 36 การวเคราะหความหมายของอานาปานสต ........................................................ 36 สรปการวเคราะหอานาปานสต ขนกายานสมปนนาสตปฏฐาน ........................ 39 5 สรปประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวตของผสงอายและวเคราะหกรณศกษา .. 41 สรปขอมลจากการสมภาษณและเกบตวอยาง ................................................... 41 การวเคราะหและสรปผล .................................................................................. 54 ประเดนปญหาดานตางๆ ทสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของผสงอาย ......... 54 กรณศกษางานวจยทเกยวของ ........................................................................... 55 6 การพฒนาแนวความคดสงานออกแบบ ...................................................................... 88 แนวความคดการบรหารจดการโครงการ .......................................................... 88 กระบวนการพฒนาแนวความคดในการออกแบบโครงการ .............................. 88 การออกแบบผงโครงการ .................................................................................. 90 แนวคดการศกษาหลกอานาปานสตสการออกแบบบานพกผสงอาย ................. 118 แนวคดในการออกแบบเฟอรนเจอรภายในโครงการ ........................................ 122 การออกแบบตวอาคาร ...................................................................................... 123 การออกแบบพนททางเขาตวอาคาร .................................................................. 124 การออกแบบพนทฝกปฏบตตน ........................................................................ 125 การออกแบบพนทภายในอาคาร ....................................................................... 126 7 สรปผลของการศกษาและขอเสนอแนะ ...................................................................... 133 สรปผลของการศกษา ........................................................................................ 133 ขอเสนอแนะ ..................................................................................................... 134 บรรณานกรม ......................................................................................................................... 135 ภาคผนวก .............................................................................................................................. 137

ฌ

หนา ภาคผนวก ก แบบสอบถามในการทาวจยเรองการศกษาหลกอานาปานสต สการออกแบบบานพกคนชรา ................................................... 138 ภาคผนวก ข การออกแบบสภาพแวดลอมผสงอาย และคนทกวย .................. 149 ภาคผนวก ค กฎกระทรวงกาหนดสงอานวยความสะดวกในอาคาร สาหรบผพการหรอทพพลภาพและคนชรา พ.ศ. 2548 .............. 174 ภาคผนวก ง การออกกาลงกายสาหรบผสงอาย ............................................. 190 ประวตผวจย .......................................................................................................................... 192

ญ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 ประมาณการประชากรจาแนกตามกลมอายทวราชอาณาจกร : ขอสมมตภาวะเจรญพนธระดบปานกลาง ............................................... 15 2 การวเคราะหความจากดของผสงอาย และผลกระทบตอผสงอาย ดานสภาพแวดลอม ................................................................................. 21 3 สภาพแวดลอมทมนษยมความตองการในการดาเนนชวต ................................. 24 4 การบนทกจานวนประชากรกลมตวอยางในการวจยครงน ................................ 30 5 หลกเกณฑการใหคะแนนของแบบประเมน ...................................................... 34 6 ตารางการสรปวเคราะหอานาปานสต ขนกายานสมปสสนาสตปฏฐาน ........... 40 7 จานวนผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม ผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ......................................................... 66 8 อตราของผสงอายทเขามารบบรการทมสาเหตแตกตางกน ............................... 67 9 ภมลาเนาของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการ สงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ................................................ 67 10 อายของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม ผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ......................................................... 68 11 พนฐานความรของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการ ................ จดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ........................... 68 12 สถานภาพของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการ จดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ........................... 69 13 อาชพของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการ สงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ................................................ 69 14 รายไดของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการ สงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ................................................ 70 15 หนวยงานทสงผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการ สงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ................................................ 70

ฎ

ตารางท หนา 16 การแบงกลมตามศกยภาพในการชวยเหลอตนเอง และผอนของผสงอาย ทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม ผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ......................................................... 73 17 สรปการใหบรการตางๆ ภายในบานพกผสงอายของกรณศกษา ทผวจยไดทาการศกษา ............................................................................ 77 18 สรปอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานในเรองของการแทนคาวสด การสอความหมายของวสด สการนาไปใชเพอการออกแบบ .................. 119

ฏ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 สรปการแสดงการพจารณากายของอานาปานสตขนกายานปสสนา สตปฏฐาน ............................................................................................... 12 2 จานวนประชากรรวมและจานวนประชากรอายตงแต 60 ปขนไป (ตอ 1,000) พ.ศ. 2503 - 2573 .................................................................. 16 3 รอยละการเพมของประชากรและประชากรอายตงแต 60 ปขนไป ระหวาง พ.ศ. 2533 - 2573 คานวณโดยใชประชากรป พ.ศ. 2523 เปนฐาน รอยละการเพมของประชากร .................................................................. 17 4 ความเรวของการสงอายทางประชากร : จานวนปทสดสวนประชากร อายตงแต 65 ปขนไปจะเพมจาก 7% เปน 14% ....................................... 18 5 อตราการเจรญพนธรวมและรอยละของประชากรอายตงแต 60 ปขนไป พ.ศ. 2503 - 2573 .................................................................................... 18 6 อายการคาดหมายการคงชพเมออาย 60 ป จาแนกตามเพศ ประมาณการ โดยสานกงานสถตแหงชาต และแผนกประชากรของ องคการสหประชาชาต ............................................................................ 19 7 รอยละของประชากรอายตงแต 60 ปขนไปทอยในครวเรอนขามรน จาแนกตามเขตทพกอาศย พ.ศ. 2537 และ พ.ศ. 2550 ............................. 20 8 การออกแบบกระบวนการในการศกษาวจย ...................................................... 29 9 หลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานของพระอาจารย มตซโอะ คเวสโก .................................................................................... 37 10 หลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานของทานอาจารย พทธทาสภกข .......................................................................................... 38 11 หลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานของพระไพศาล วสาโล ........... 39 12 ความสมพนธของการระลกไดโดยอาศยหลกอานาปานสต .............................. 40 13 แผนภมแสดงจานวนรอยละของจานวนประชากรสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 42

ฐ

ภาพท หนา 14 แผนภมแสดงจานวนรอยละอายเฉลยของผสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 43 15 แผนภมแสดงจานวนรอยละภมลาเนาของผสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 43 16 แผนภมแสดงจานวนรอยละศาสนาของผสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 44 17 แผนภมแสดงจานวนรอยละสถานภาพของผสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 44 18 แผนภมแสดงจานวนรอยละการศกษาของผสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 45 19 แผนภมแสดงจานวนรอยละอาชพของผสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 46 20 แผนภมแสดงจานวนรอยละการมบตรของผสงอายททาแบบสอบถาม ระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา ............................................................................. 46 21 แผนภมแสดงจานวนรอยละของสาเหตทผสงอายภายในบานพกคนชรา เลอกทจะอาศยอยในสถานทดงกลาว ...................................................... 47 22 แผนภมแสดงจานวนรอยละของความสมพนธทผสงอายภายใน บานพกคนชรามตอเพอนรวมหอง .......................................................... 47 23 แผนภมแสดงจานวนรอยละของพนททผสงอายภายในบานพกคนชรา ชอบมากทสด .......................................................................................... 48 24 แผนภมแสดงจานวนรอยละของกจกรรมทผสงอายภายในบานพกคนชรา ชอบมากทสด .......................................................................................... 48

ฑ

ภาพท หนา 25 แผนภมแสดงจานวนรอยละของความคดเหนในเรองความสะดวกสบาย ของผสงอาย ............................................................................................ 49 26 แผนภมแสดงจานวนรอยละของการพกอาศยของผสงอาย ทไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา .................................................... 50 27 แผนภมแสดงจานวนรอยละของสาเหตทผสงอายทไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชรา แตจะเลอกเขามาใชบรการ .................................. 50 28 แผนภมแสดงจานวนรอยละของกจกรรมทผสงอายทไมไดอย ภายในบานพกคนชราชอบมากทสด ....................................................... 51 29 แผนภมแสดงจานวนรอยละของผสงอายทงทอาศย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชราเกยวกบความคดเหนทมตอบานพกคนชรา ในเรองของพนทกวาง ความโปรง ความเปนสดสวน และ เสยงรบกวนของสถานท ......................................................................... 52 30 แผนภมแสดงจานวนรอยละของผสงอายทงทอาศย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชราเกยวกบความคดเหนทมตอบานพกคนชรา ในเรองของความเรยบรอย ความสะดวกสบาย ความสวาง และ ความเยนสบายของสถานท ..................................................................... 53 31 แผนภมแสดงจานวนรอยละของผสงอายทงทอาศย และไมไดอาศยอย ภายในบานพกคนชราเกยวกบความคดเหนทมตอบานพกคนชรา ในเรองของความเงยบสงบ กลนและความสะอาด รวมไปถง ความปลอดภยของสถานท ...................................................................... 53 32 บรเวณทตงดานหนาของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณเชยงใหม ....................................................................... 65 33 บรเวณทตงดานขางของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณเชยงใหม ....................................................................... 65 34 หองกายภาพบาบดของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณเชยงใหม ....................................................................... 72 35 อาคารเอนกประสงคการของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณเชยงใหม ....................................................................... 72

ฒ

ภาพท หนา 36 ผสงอายกลม A ทสามารถชวยเหลอตนเองและผอนได ภายในของศนย พฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม.......... 73 37 ผสงอายกลม B ของอาคารพกอาศยชาย ทสามารถชวยเหลอตนเองไดบาง ภายในของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณ เชยงใหม ...................................................................... 74 38 ผสงอายกลม C ทสามารถชวยเหลอตนเองไดเลกนอยหรอแทบไมไดเลย ภายในของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณ เชยงใหม ...................................................................... 74 39 ภาพแสดงอาคารพกอาศยภายในของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม ผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ......................................................... 75 40 หองนาสาหรบผสงอายภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม ผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ......................................................... 75 41 คณนลน โลหชงชยฤทธ นกสงคมสงเคราะหชานาญการของศนยพฒนาการ จดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม .......................... 76 42 พนทโดยรอบโครงการสวางคนวาส ................................................................. 81 43 บรเวณดานหนาทางเขาของโครงการสวางคนเวศ ............................................. 82 44 อาคารสถานกาชาดท 5 สวางคนวาส ................................................................. 82 45 แบบจาลองผงและตวอาคารโดยรอบของโครงการสวางคนเวศ 2 .................... 83 46 แผนภมแสดงโครงสรางบคลากรภายในโครงการสวางคนเวศ ......................... 85 47 แผนภมแสดงแผนผงใหบรการผสงอายโครงการสวางคนเวศ .......................... 87 48 ความสมพนธระหวาง “อานาปานสต” สงานออกแบบ ..................................... 89 49 ปญหาซงสงผลตอการปรบตวในการดาเนนชวตอยางมความสขของผสงอาย .. 89 50 แนวคดการแปรรปของอานาปานสตสงานออกแบบบานพกผสงอาย ............... 90 51 แบบจาลองผงและตวอาคารโดยรอบของโครงการบานพกผสงอาย ................. 90 52 การแสดงความตอเนองภายในโครงการ ........................................................... 92 53 การจดวางแปลนโครงการ ................................................................................. 93 54 การจดวางแปลนอาคาร Type A ชนท 1 ........................................................... 94 55 การจดวางแปลนอาคาร Type A ชนท 2 ........................................................... 95 56 การจดวางแปลนอาคาร Type A ชนท 3 ........................................................... 96

ณ

ภาพท หนา 57 การจดวางแปลนอาคาร Type A ชนท 4 ........................................................... 97 58 การจดวางแปลนอาคาร Type A ชนท 5 ........................................................... 98 59 การจดวางแปลนอาคาร Type A ชนท 6 ........................................................... 99 60 การจดวางแปลนอาคาร Type A ชนดาดฟา ....................................................... 100 61 การจดวางแปลนหลงคาดาดฟาของอาคาร Type A .......................................... 101 62 การจดวางแปลนอาคาร Type B ชนท 1 ............................................................ 102 63 การจดวางแปลนอาคาร Type B ชนท 2 ........................................................... 102 64 การจดวางแปลนอาคาร Type B ชนท 3 ........................................................... 103 65 การจดวางแปลนอาคาร Type B ชนท 4 ........................................................... 103 66 การจดวางแปลนอาคาร Type B ชนท 5 ........................................................... 104 67 การจดวางแปลนอาคาร Type B ชนท 6 ........................................................... 104 68 การจดวางแปลนอาคาร Type B ชนดาดฟา ...................................................... 105 69 การจดวางแปลนหลงคาดาดฟาของอาคาร Type B ........................................... 105 70 การจดวางแปลนอาคาร Type C ชนท 1 ............................................................ 106 71 การจดวางแปลนอาคาร Type C ชนท 2 ............................................................ 106 72 การจดวางแปลนอาคาร Type C ชนท 3 ............................................................ 107 73 การจดวางแปลนอาคาร Type C ชนท 4 ............................................................ 107 74 การจดวางแปลนอาคาร Type C ชนท 5 ............................................................ 108 75 การจดวางแปลนอาคาร Type C ชนท 6 ............................................................ 108 76 การจดวางแปลนอาคาร Type C ชนดาดฟา ....................................................... 109 77 การจดวางแปลนหลงคาดาดฟาของอาคาร Type C ........................................... 109 78 สญลกษณของระบบไฟฟาภายในโครงการบานพกผสงอาย ............................. 110 79 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type A ชน 1 ............. 110 80 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type A ชน 2 ............. 111 81 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type A ชน 3 ............. 111 82 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type A ชน 4 และ 6 ... 112 83 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type A ชน 5 ............ 112 84 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type B ชน 1 ............ 113 85 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type B ชน 2 และ 4 .. 113

ด

ภาพท หนา 86 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type B ชน 3, 5 และ 6 ........................................................................................ 114 87 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type C ชน 1 ............. 114 88 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type C ชน 2 และ 5 .. 115 89 รายละเอยดการจดวางงานระบบไฟฟาภายในตวอาคาร Type C ชน 3, 4 และ 6 ........................................................................................ 115 90 รายละเอยดการจดวางแปลนรปดานของหองพกภายในโครงการ ..................... 116 91 รายแบบขยายละเอยดของหองพกภายในโครงการ ........................................... 116 92 รายแบบขยายละเอยดของหองพกภายในโครงการ ........................................... 117 93 รายแบบขยายละเอยดของพนทปฏบตตน และกาแพงโคงภายในโครงการ ...... 117 94 รายแบบขยายละเอยดของพนทปฏบตตน และกาแพงโคงภายในโครงการ ...... 118 95 วสดทนามาใชภายในโครงการบานพกผสงอาย ................................................ 122 96 การออกแบบตวอาคารของโครงการ ................................................................. 123 97 การออกแบบพนททางเขาสตวอาคาร ................................................................ 124 98 การออกแบบกาแพงทมการเชอมตอ space ภายในและภายนอกของโครงการ . 125 99 การออกแบบพนทฝกปฏบตตนสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการ ................ 126 100 การออกแบบหองออกกาลงกายสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการ ................ 127 101 การออกแบบหองสมดสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการ ............................... 128 102 การออกแบบพนทพกผอนภายในโครงการ ...................................................... 129 103 การออกแบบพนทภายในหองพระของโครงการ .............................................. 129 104 การออกแบบพนทหองประชมหรอหองอเนกประสงคภายในโครงการ ........... 130 105 การออกแบบพนทภายในหองพกอาศยของโครงการ ....................................... 131 106 การออกแบบพนทภายในหองพกอาศยของโครงการ ....................................... 131 107 การออกแบบหองนาภายในหองพกอาศยของโครงการ .................................... 132 108 ขนาดและสดสวนตางๆ สาหรบผทใชรถเขน ................................................... 150 109 ตวอยางทางลาดสาหรบผทใชรถเขน ................................................................ 151 110 ลกษณะทางลาดแบบตรง .................................................................................. 151 111 ลกษณะทางลาด 180 องศา ................................................................................ 152 112 ลกษณะทางลาด 90 องศา .................................................................................. 152

ต

ภาพท หนา 113 อตราสวนความลาดเอยง 1:20 .......................................................................... 153 114 ทางลาดขอบถนน .............................................................................................. 154 115 ทางลาดขอบถนนความกวางอยางนอย 90 ซม. และทางลาดดานขาง ความชน 1:12 .......................................................................................... 154 116 พนทวางอยางนอย 1.20 เมตรปลายทางลาดทตดกบถนน ................................. 155 117 ตวอยางลกษณะทวไปของราวจบ ..................................................................... 156 118 ตวอยางบนได ................................................................................................... 157 119 ตวอยางลฟต ...................................................................................................... 158 120 ตวอยางทจอดรถ ............................................................................................... 159 121 ตวอยางทจอดรถทางเขาอาคาร ทางเดนระหวางอาคาร ทางเชอมระหวางอาคาร .......................................................................... 160 122 อปกรณทแขวนสงจากระดบพนไมตากวา 2 เมตร ............................................ 161 123 ระยะความกวางของทางเดนสาหรบผทใชรถเขน - เกาอเขนคนพการ .............. 162 124 ตวอยางทอระบายนา หรอรางระบายนา ............................................................ 163 125 ตวอยางประตสาหรบผพการ ............................................................................. 163 126 ตวอยางประตสาหรบผพการ ............................................................................. 164 127 ตวอยางประตสาหรบผพการ ............................................................................. 165 128 ตวอยางหองนาสาหรบผทใชรถเขน .................................................................. 166 129 ตวอยางหองนาสาหรบผทใชรถเขน .................................................................. 167 130 หองอาบนาสาหรบผทใชรถเขน ........................................................................ 168 131 หองอาบนาสาหรบผทใชรถเขน ........................................................................ 169 132 ตวอยางราวปรบมมสาหรบผทใชรถเขน ........................................................... 170 133 ตวอยางอางลางมอสาหรบผทใชรถเขน ............................................................ 170 134 ตวอยางอางลางมอสาหรบผทใชรถเขน ............................................................ 171

1

บทท 1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ปจจบนพฒนาการทางดานการแพทยและสาธารณสขมความเจรญกาวหนาอยางมาก สงผลใหคนไทยมสขภาพดมอายยนยาวขน มความรและทกษะในการปองกนและดแลสขภาพไดเปนอยางด

สาหรบประเทศไทย สานกงานสถตแหงชาตระบวาประเทศไทยไดถกจดใหเปนประเทศทอยในสงคมผสงอาย มาตงแตป พ.ศ. 2548 จานวนประชากรผสงอายของไทยเพมขนเปนรอยละ 10.7 ของประชากรทงประเทศ1 อกทงปจจบนการดาเนนชวตของผคนเตมไปดวยความเรงรบผนวกกบการเปลยนแปลงทงทางดานเศรษฐกจ สงคมทมความซบซอน ทาใหผคนมเวลาใหกบคนใกลชดรวมไปถงผสงอายภายในครอบครวนอยลง นอกจากนยงมปญหาในเรองของสขภาพจตทเกดขนโดยไดรบผลกระทบจากสมาชกภายในครอบครว ทาใหผสงอายอาจมความรสกโดดเดยว อางวาง รสกเหงา ทตองเผชญชวตตามลาพง ทาใหรสกวาตนเองไรคาและสนหวง รวมไปถงความรสกไมปลอดภยในการดาเนนชวต

ผวจยเหนวา ปจจบนเทคโนโลยการแพทยมความเจรญกาวหนา แตยงขาดในเรองของการดแลสภาพจตใจ ดงนน ผวจยจงไดเลงเหนถงความสาคญในการนาเอาหลกของอานาปานสตมาปรบใชในงานออกแบบบรบทสภาพแวดลอมภายนอก และภายในของบานพกผสงอาย เพอชวยพฒนาดานสภาพจตใจ และการดาเนนชวตของผสงอายใหดยงขน ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา

1. ศกษาหลกและแนวทางการปฏบตอานาปานสต 2. ศกษาถงปญหาดานสภาพจตใจ และประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวตของ

ผสงอาย

1สานกขาวกรมประชาสมพนธ, 5 เมษายน 2551.

2

3. วเคราะหขอมลทไดจากขบวนการศกษานามาเปนแนวทางคดเพอออกแบบบานพกผสงอาย

สมมตฐานของการศกษา

การนาหลกอานาปานสตมาใชในการออกแบบบานพกผสงอาย แลวจะสามารถทาใหผใชเกดสต เพอเปนการกลอมเกลาจตใจใหเกดความสงบ ซงจะนาไปสการดาเนนชวตทมความสขและยงยน ขอบเขตของการศกษา

1. ศกษาเกยวกบหลกอานาปานสตและแนวทางการปฏบต ในขนของกายานปสสนาสตปฎฐาน

2. ศกษาถงประเดนปญหาและสภาพจตใจ ทสงผลตอการดาเนนชวตของคนทอาศยอยในบานพกผสงอาย

3. ศกษาถงพนทตง ขนาด และกจกรรมภายในโครงการ ใหสอดคลองตอผทเขามาใชงาน ขนตอนและวธการดาเนนการศกษา

1. ขนตอนการศกษาหาขอมล 1.1 ศกษาขอมลเบองตน

1.1.1 การเกบรวบรวมขอมลและเอกสารเกยวกบหลกอานาปานสต และแนวทางการปฏบต

1.1.2 ตงปญหาหรอประเดนทตองการทาเพอการเรยนรภายในโครงการ โดยกาหนดพนทใชสอยภายใน เพอประโยชนในการออกแบบ

1.1.3 การเกบรวบรวมขอมล เอกสาร และหนงสอ เกยวกบงานออกแบบเพอพฒนาสการออกแบบบานพกผสงอายในลาดบตอไป

1.2 การเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม 1.2.1 การสารวจ และถายภาพของพนททตงโครงการ 1.2.2 การสมภาษณผทมความร และผทเกยวของ 1.2.3 การทาแบบสอบถามผสงอาย เกยวกบประเดนปญหาทสงผลกระทบตอ

สภาพจต

3

2. ขนตอนการออกแบบ 2.1 วเคราะหพนทตง และขนาดของโครงการจากขอมลทไดทาการศกษา และ

กาหนดแนวทางในการออกแบบ 2.2 เสนอแบบรางการวางผงของอาคารตามแนวคดทกาหนดไว เพอใหตอบสนอง

การใชงานของพนทไดอยางมประสทธภาพสงสด 2.3 ทาการศกษา และพฒนาแกไขแบบราง 2.4 นาเสนอผลงานการออกแบบในขนสมบรณ 2.5 ประเมนผลการออกแบบ และรบฟงขอเสนอแนะ

ขอจากดของการศกษา

จากการศกษาพบวามความจากดของการศกษาทสาคญ คอ โครงการวจยนทาการศกษาแนวทางในการออกแบบบานพกผสงอาย โดยอาศยหลกอานาปานะสตในเรองของการมสต สมาธ เพอบรรเทาปญหาสขภาพกายและสขภาพจตทกาลงเกดขนอยภายในบานพกผสงอาย แตในการปฏบตใหจตใจสงบและมสตนนกไมสามารถบรรเทาปญหาทางจตไดเทากนทกคนขนอยกบความร และประสบการณของแตละบคคล ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ประโยชนทผใชพงจะไดรบ คอ เปนสถานททสมารถชวยในการบาบด และพฒนาสขภาพจต ใหอยในภาวะทปกต ใหมสตในการกระทากจกรรมตางๆ อยตลอดเวลา นอกจากนยงเปนสถานทใหแนวทางในการปฏบตตน เพอการดาเนนชวตทมความสขในบนปลายของผสงอายอยางแทจรง

นยามศพทเฉพาะ

สขภาพจต คอ ความสามารถของบคคลทจะปรบตวใหมความสขอยกบสงคมและสงแวดลอมไดด มสมพนธภาพอนดงามกบบคคลอนและดารงชวตอยไดดวยความสมดลอยางสขสบาย รวมทงสนองความสามารถของตนเองในโลกทกาลงเปลยนแปลงนไดโดยไมมขอขดแยงภายในจตใจ

4

อานาปานสต มาจากคาวา อานะ2 (อสสาสะ) คอ ลมหายใจเขา สวนอาปานะ3 (ปสสาสะ) คอ ลมหายใจออก สาหรบ อานะ + อาปานะ คอ อานาปานะ ลมหายใจเขา ลมหายใจออก และสต คอความระลกร การกาหนดรในปจจบนไมใชการคดหรอจาเอา ดงนนอานาปานสต คอ การกาหนดรลมหายใจเขา ลมหายออก ในปจจบน แตละขณะ เปนการทาสมาธโดยการใชสตกาหนดลมหายใจเขาออกอยตลอดเวลา

กายานปสสนาสตปฎฐาน คอ การกาหนดสตในการตามเหนกาย โดยอาศยลมหายใจกบทางรางกายทสมพนธกนอย เพอควบคมมนใหได

สมปชญญะ คอ ความรตวทวพรอม, ความรตระหนก, ความรชดเขาใจชด ซงสงทนกได; มกมาคกบ สต ขยายความ สมปชญญะหมายถง การมสตทวพรอม ไมใชการมสตอยแตในสงๆ เดยวทกาหนด (อารมณ) แตเปนสตชนดทวพรอม ทหมายถงยงมสตเนองสมพนธในสงอนๆอกดวย กลาวงายๆ กคอ ยงมสตเทาทนตอเนองในสงอนๆ อกดวยนนเอง ไมเฉพาะเจาะจงแตสตในอารมณนนๆ แตฝายเดยว, หรอการรตวทวพรอมในกจหรองานททานนเอง

อรยาบถ คอ การเคลอนไหวของรางกาย ผสงอาย4 หมายถง บคคลซงมอาย 60 ปบรบรณขนไป โลกตรธรรม5 หมายถง การพนจากโลกทจตสมผสผานทางตา ห จมก ลน กาย และใจ

อยางสนเชง สาธารณสข6 คอ ศาสตรและศลปะทเกยวของกบการดแลและจดการสขภาพทงปวงของ

ชมชน อภธรรม7 คอ ธรรมทยงใหญ เพราะเปนอนตตา ไมอยในอานาจบงคบบญชาของผใด

2พระธรรมปฎก [ป.อ. ปยตโต], พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท (กรงเทพฯ : โรงพมพมหา

จฬาลงกรณราชวทยาลย, 2538), 116. 3วดหนองปาพง, “มตทประชมคณะสงฆและสาขา ป 2542,” 16 มถนายน 2542. (อดสาเนา) 4“พระราชบญญตผสงอายแหงชาต พ.ศ. 2546,” ราชกจจานเบกษา เลมท 120, ตอนท 130 (31

ธนวาคม 2546) : 1. 5โลกตรธรรม [ออนไลน], เขาถงเมอ 15 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.dhammahome.com

/front/webboard/show.php?id=2270 6สาธารณสข [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/

สาธารณสข 7อภธรรม [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://board.palungjit.com/f10/

อภธรรม-คอ-ธรรมทยงใหญ-172327.html

5

เจตสก8 หมายถง ธรรมชาตชนดหนงซงประกอบกบจต ปรงแตงจตใหมความเปนไป ตางๆ

ปราณ แปลวา ลมหายใจ เวทนา9 เปนนามธรรมอยางหนงมการกลาวถงในพระพทธศาสนา หมายถง การเสวย

อารมณ, ความรสก จตต คอ ภาวะทางจตใจ ทมลกษณะสนไหวงาย รบรความรสกไดเรว ธมม คอ สภาพททรงไว หรอทกสงทปรากฏอยในการรบร บพพกจ10 คอ กจเบองตนของผทจะเขาปฏบต นวรณ11 แปลวา เครองกน ใชหมายถงธรรมทเปนเครองปดกนหรอขดขวางไมใหบรรล

ความด ไมเปดโอกาสใหทาความด และเปนเครองกนความดไวไมใหเขาถงจต เปนอปสรรคสาคญททาใหผปฏบตบรรลธรรมไมไดหรอทาใหเลกลมความ ตงใจปฏบตไป

พระบรมศาสดา คอ ผกอตงศาสนา หรอผคดคน รเรมในการนาคาสอนไปเผยแผ อรยมรรค12 คอ แนวทางดาเนนอนประเสรฐของชวตหรอกาย วาจา ใจ เพอความหลดพน

จากทกข มหาสตปฏฐานสตร13 เปนหลกแนวปฏบตทเนนเฉพาะเพอการรแจง คอใหมสตพจารณา

กากบดสงทงหลาย ใหรเหนเทาทนตามความเปนจรงโดยไมใหถกครอบงาไวดวยอานาจกเลสตาง ๆ โดยมแนวปฏบตเปนขนตอน 4 ระดบ คอพจารณากาย, ความรสก (เวทนา), จต, และธรรมทเกดในจต

อาสวะ14 หมายถง กเลสอยางละเอยดทนอนจมอยกบจต เหมอนดงตะกอนทนอนอยภายใตนาทใส

8เจตสก [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://www.med-kku.com/index.

php?topic=8654172.0 9เวทนา [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/เวทนา 10บพพกจ [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://board.palungjit.com/f4/

บพพกจ-คอ-กจเบองตนของผทจะเขาปฏบต-321766.html 11นวรณ [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/นวรณ 12อรยมรรค [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://www.mattaiya.org.

index.php?lay=show&ac=article&Id=539077637 13มหาสตปฏฐานสตร [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.

org/wiki/ มหาสตปฏฐานสตร 14อาสวะ [ออนไลน], เขาถงเมอ 6 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://www.oknation.net/blog/

times/2009/07/04/entry-1

6

นพพทา คอ ความหนายคลายกาหนด และความหลงใหลในกาย วฏสงสาร หมายถง การเวยนวายตายเกดอยในภพภมตางๆ ของสตวโลก ดวยอานาจของ

กเลส กรรม และวบาก หมนวนไปตามภพภมตางๆ

7

บทท 2

การศกษาขอมลและทฤษฎทเกยวของ

เนองจาก อานาปานสตเปนการเจรญสตดวยการระลกรถงอรยาบถตางๆ อยทกขณะ เพอทาจตตงมนอยในอารมณเดยวและแนวแนมนคง ไมปลอยใหจตถกครอบงาจากอานาจใดๆ และเมอจตมสตกจะทาใหสงบและเยอกเยน รจกละวาง ทาใหจตใจสบาย เกดความผอนคลาย ไมวอกแวก ไมฟงซาน เมอเราเจรญอานาปานสตเปนประจา เราจะมสตตลอดเวลาสามารถจดการกบงานไดอยางเปนระบบ เพราะเมอรสกวนวาย สตจะกากบใหกลบมาทลมหายใจทนท จตจะเรมสงบและรบรสงตางๆ ตามความเปนจรงทละอยาง ทาใหเกดปญญาทจะแกไข หรอจดการกบงานเหลานนใหสาเรจ ซงการเจรญอานาปานสตนนสามารถกระทาไดทกเพศ ทกวย โดยเฉพาะอยางยงผสงอายถาไดมการทาสมาธแบบอานาปานสตอยางตอเนอง กจะชวยใหผสงอายมสภาพจตใจทด สงผลใหสขภาพรางกายแขงแรงไปดวย ดงนนผวจยไดทาการศกษาโดยการนาหลกของอานาปานสตมาเปนแนวทางสการออกแบบบานพกคนชรา โดยมประเดนตางๆ ดงตอไปน

1. แนวคดเกยวกบการฝกอานาปานสต 2. การเจรญอานาปานสตภาวนาในขนกายานปสสนาสตปฏฐาน 3. วตถประสงคของอานาปานสตภาวนา 4. ประโยชนของอานาปานสต 5. ความจากดเกยวกบผสงอาย 6. สถานการณและปญหาดานสขภาพของผสงอาย 7. การเปลยนแปลงในวยผสงอายทเกยวของกบสภาพแวดลอมทางกายภาพ 8. ความตองการของผสงอาย

1. แนวคดเกยวกบการฝกอานาปานสต

พระอาจารยมตซโอะ คเวสโกไดใหคาอธบายทสอดคลองกบทานพทธทาสเกยวกบความหมายของอานาปานสตทวา อานะ (อสสาสะ) คอ ลมหายใจเขา สวนอาปานะ (ปสสาสะ) คอ ลมหายใจออก สาหรบอานะ + อาปานะ คอ อานาปานะ ลมหายใจเขา ลมหายใจออกและสต คอ ความระลกร การกาหนดรในปจจบน ไมใชการคดจาเอา ดงนนอานาปานสต คอ การกาหนดระลกถงลม

8

หายใจเขาออก เปนการทาสมาธโดยการใชสตกาหนดลมหายใจเขาออกอยตลอดเวลา เมอจตมสตจงทาใหใจสงบเยอกเยน เปนการฝกเจรญสต รวมไปถงการรกษาความรสกใหเปนปกต คอ เบาสบาย

1.1 ความสาคญของการฝกอานาปานสต การฝกอานาปานสตเปนวธการเจรญสมาธทพระพทธเจาทรงสรรเสรญมาก และ

เปนสมาธภาวนาแบบทพระพทธเจาไดปฏบตและตรสร การฝกอานาปานสตนนมขอดทโดดเดนจากการฝกภาวนาวธอนๆ หลายประการ ดงทานพทธทาสภกข (2530) กลาววา “อานาปานสตเปนวธการฝกจตทเหมาะกบจรตทกจรต จงเหมาะสาหรบทกคน” นอกจากนการฝกอานาปานสตยงประกอบดวยสมถภาวนาและวปสสนาภาวนาอยในระบบเดยว ทาใหเกดไตรสกขา ไดแก ศล สมาธ และปญญา แกผฝกอยางครบถวน ซงทาใหผฝกสามารถเขาถงทงกระบวนการปฏบต ผลของการปฏบต พรอมทงไดรบความรจากการปฏบตโดยตรงดวย สามารถปฏบตไดทกสถานท ทกอรยาบถ นอกจากนอานาปานสตยงเปนวธทปลอดภย เพราะเปนการฝกจตทประณต ไมสรางความกลว ความตนเตน ความวาวน หรอความสบสนใหเกดขน

1.2 จดมงหมายของการฝกอานาปานสต 1.2.1 จดมงหมายเบองตนเพอการรตว อานาปานสตมงใหผฝกไดสมผสและรเทา

ทนในกระแสความเคลอนไหวภายในรางกายและจตใจอยางชดเจน ผฝกจะไดประสบกบการรตว และเจรญสตมากขนจากการอานาปานสต ซงในทสดจะนาผฝกไปสการประจกษแจงในตนเองตามความเปนจรง

1.2.2 จดมงหมายสงสด เพอโลกตรธรรม การฝกอานาปานสตมจดมงหมายสงสดอยทการเขาถง “โลกตรธรรม” หรอธรรมอนอยเหนอความเปนโลก ซงเปนการบรรลอสรภาพทางจตวญญาณ การตรสร การรแจง โมกษะ และนพพาน เปนตน (พทธทาสภกข 2530)

1.3 องคประกอบของอานาปานสต อานาปานสตมองคประกอบ 2 ประการ ไดแก สต และวตถแหงสต ดงตอไปน 1.3.1 สต อานาปานสตเปนระบบการฝกจตทใหความสาคญแกสตเปนอยางยง

เนองจากสตเปนปจจยทกอใหเกดปจจยอนๆ ของความเจรญทางจตใจดวย (พทธทาสภกข, 2530) อยางไรกตาม “อภธรรม” หรอจตวทยาของพทธศาสนามบนทกวา สตเปนเจตสกสาธารณะทจาเปนตองม “อารมณ” หรอวตถแหงสตมารองรบเพอใหครบองคประกอบของการระลกไดตามธรรมชาตของจต

1.3.2 วตถแหงสต ในการฝกอานาปานสต พระพทธเจาไดทรงกาหนดวตถแหงสตเพอใชเปนเครองฝกจต 4 ประการ ไดแก “ปราณ” หรอลมหายใจ เปนสงทมความสมพนธและสงผลตอทงรางกายและจตใจโดยตรง “เวทนา” หรอความรสก ซงจะมมผลสบเนองมาถงทางกาย

9

ดวยเชนกน “จตต” คอภาวะทางจตใจ ทมลกษณะสนไหวงาย รบรความรสกไดเรว และตองประกอบกบธาตทเปนวตถ คอ กาย จงจะสามารถแสดงออกถงภาวะจตได และ “ธมม” หรอทกสงทปรากฏอยในการรบร ซงเปนศนยกลาง หรอสนามการรบรของบคคล (พทธทาสภกข 2530)

1.4 การเตรยมฝกอานาปานสต การฝกอานาปานสตมระเบยบวธการฝกทละเอยดและรดกม จงจาเปนตองมการ

เตรยมฝก เรยกวา “บพพกจ” หรอสงทพงปฏบตกอนการฝก เพอใหผฝกไดรบประโยชนจากการฝกอานาปานสตอยางเตมท (พทธทาสภกข 2530) ซงมขอปฏบต ดงตอไปน

1.4.1 การรกษาศล เปนระเบยบเบองตนกอนการฝกอานาปานสต เนองจากศลชวยขจดเรองรบกวนใจ อนเกดจากการปฏบตตนไมถกตองหรอไมเหมาะสม การรกษาศลไมใชพธกรรม หากแตเกยวของกบการมชวตทถกตอง ขณะเดยวกนการฝกอานาปานสตเองกเปนการรกษาศลอยในตวดวย

1.4.2 การขจดสงรบกวน สงรบกวนเปนอปสรรคสาคญของการมชวต การฝกอานาปานสตจงมงใหผฝกขามพนสงรบกวนใจ ดงทานพทธทาสภกข (2530) แนะนาวา สาหรบการฝกอานาปานสต ผฝกตองปลอยวาง หรอตดสงรบกวนใจทมกมาในรปแบบของการครนคดและความกงวลอยางเดดขาด อนเปนการปรบคลนรบกวนใจใหกลายมาเปน “อารมณ” ของการฝกอานาปานสต และนาผฝกกลบมาสปจจบนขณะอยางแทจรง

1.5 หลกปฏบตอานาปานสตสมาธ การฝกอานาปานสตตองมการเตรยมความพรอม (พทธทาสภกข 2530 : 22) ซง

ผวจยสรปได ดงน 1.5.1 การเตรยมสงแวดลอม คอการหาโอกาส เวลาและสถานททพอเหมาะสาหรบ

การฝก 1.5.2 การเตรยมรางกายใหพรอม ถอเปนเรองสาคญ และสามารถสงเสรมการฝกอา

นาปานสตใหดยงขนดวย 1.5.3 การเตรยมอารมณ อารมณมกเปนนวรณรบกวนผฝก ดงนน จงควรปลอยวาง

อารมณ และพยายามตดความกงวลในเรองตางๆ จากใจ ทงยงไมคดถงอดตและอนาคตใหอยกบปจจบนเทานน

1.5.4 การซอมการหายใจ การฝกอานาปานสตเปนการฝกจตทเกยวเนองกบลมหายใจ โดยเฉพาะการฝกในหมวดกายานปสสนาสตปฏฐาน ดงนน ผฝกจงควรซอมหายใจกอนการฝกจรง เพอใหรจกและทาความเขาใจลมหายใจในลกษณะตางๆ

10

2. การเจรญอานาปานสตภาวนาในขนกายานปสสนาสตปฏฐาน พระบรมศาสดาไดทรงแสดงอานาปานสต คอสตทกาหนดลมหายใจเขาลมหายใจออก

ซงอานาปานสตในหมวดธรรมนแสดงอานาปานสต 16 ชน โดยทจดเปนขนกายานปสสนา 4 ชน เวทนานปสสนา 4 ชน จตตานปสสนา 4 ชน และธรรมานปสสนา 4 ชน

ในทนผวจยขอทาการศกษาอานาปานสตขนทหนง คอการกาหนดสตในการตามเหนกาย โดยอาศยลมหายใจกบทางรางกายทสมพนธกน ซงสามารถกระทาไดทกบคคลและไมยากจนเกนไปแมจะไมเคยปฏบตมากอนกตาม นนกคอชนของกายานปสสนาประกอบดวย 4 ชน เมอไดสถานท และไดจดการนงเรยบรอยแลว กตงใจมศลเพอเปนพนฐานของสมาธ และใหกาย วาจา ใจ เปนทตงและรองรบทซงยดเหนยวรงใจเอาไว จากนนกปฏบตตามทพระพทธเจาทรงสงสอน ใหมสตรโดยรอบ คอ รใหทวถงทงหมด

กายานปสสนา พระไพศาล วสาโล ไดใหคาอธบายเกยวกบกายานปสสนาทสอดคลองกบทานพทธทาส

และพระอาจารยมตซโอะ คเวสโกทวา “กายานปสสนา เปนทงการฝกสต และใหใชสตพจารณากาย หรอตามดรเทาทนตามจรงในสงขารกายตางๆ ตลอดจนเพอนาสตทฝกหดดแลวนนนามาพจารณาและปฏบตใน เวทนา จต และธรรมอกตอไป” ซงพระอาจารยมตซโอะ ยงไดใหความคดเหนเกยวกบประเดนดงกลาวเพมเตมทวา อานาปานสตเปนการตงสตพจารณาสงทงหลาย ม กาย เวทนา จตและธรรม กเพอศกษาถงกายกบใจ ซงเมอพจารณากายกจะเหนวาเปน วตถทมนาหนก มปรมาตร เปนตวเราทเดนไปเดนมา ประกอบไปดวยอาการ 32 ทเปนอวยวะตางๆ รวมกนอยในรางกายทกวางศอก ยาววา หนาคบ คอ ธาตทงส ภายในตวเรานเอง สวนการพจารณาใจพระอาจารยมตซโอะไดอธบายวา เปนความรสกนกคดตางๆ และถาเราเขาใจความจรงวา กายนประกอบดวย ธาตดน นา ลม ไฟ ไมใชสตว บคคล ไมใชเรา ไมใชเขา ไมใชตว ไมใชตน เปนอนตตา เปนเพยงวตถกอนหนงเทานน ความทกขของเรา กจะคอยๆ ดบไป นอกจากนทานพทธทาสภกขกไดอธบายเพมเตมถงคาวา “กาย” ในอานาปานสตไว 2 กาย คอ กายเนอ หมายถง รางกายนเองทประกอบไปดวยธาต 4 ไดแก ธาตดน ธาตนา ธาตลม และธาตไฟ อนนเรยกวา กายเนอ สวนกายลม หมายถง ลมหายใจเขาออก ตามระบบของอานาปานสต สงทเรยกวา “ลมหายใจ” กเปนกายชนดหนงเหมอนกน ระหวางกายเนอกบกายลมเปนสงทสมพนธกน ถาไมมกายลม คอ ไมมลมหายใจเขาออก กายเนอกอยไมได จะตองตาย หรอมไมไดเหมอนกน ดงนน ระหวางกายเนอกบกายลมตองเกยวของสมพนธกนโดยธรรมชาต

ลาดบการทางานทางจตในหมวดกายานปสสนาสตปฏฐาน คอ 1. พจารณา กายในกาย เปนภายใน บาง

11

2. พจารณา กายในกาย เปนภายนอก บาง 3. พจารณา กายในกาย ทงภายในและภายนอก บาง คาวา พจารณา กายในกาย เปนภายใน หมายถง พจารณา นามกายทเกดจากจตยดถอ

ความนกคดถงเรองราวทางใจภายใน ซงซอนอยในรปรางกายเนอของผปฏบต ซงจะตองฝกทาจตใหสงบโดยการปฏบตสมาธใหคลองแคลวเปนพนฐานเสย กอน

คาวา พจารณา กายในกาย เปนภายนอก หมายถง พจารณา นามกายทเกดจากจตยดถอความนกคดทเกดจากการรบรอารมณภายนอกทผานเขามาทาง ตา ห จมก ลน กายสมผส (รวม 5 ทาง) เปนกายละเอยดทซอนอยในรปรางกายเนอของผปฏบต ซงจะตองทาจตใหสงบดวยอานาจปญญาทสงสมไวจากการปฏบตสมาธขอแรก

และคาวา พจารณา กายในกาย ทงภายในและภายนอก จงหมายถง การพจารณา นามกายทเกดจากจตยดถอทงความนกคดเรองราวทางใจภายใน และความนกคดจากการรบรอารมณภายนอกรวม 5 ทาง เปนกายละเอยดทซอนอยในรางกายเนอของผปฏบต ซงจะตองปฏบตพรอมกนไป จนสามารถทาไดอยางคลองแคลว กลายเปนอรยมรรคในทสด

กลาวโดยสรปของคาวา กายในกาย กคอ นามกายซงเกดจากจตยดถอความนกคดในใจทซอนอยในรปรางกายเนอ หรออกนยหนง นามกายกคอความนกคดทเกดขนเมอมอารมณมากระทบจต ซงเรยกวา รปกบนาม นนเอง สาหรบในบรรพะทกลาวดวยรางกายเนอ (ปฏกล, ปาชา 9) คาวา กายในกาย ยงหมายถง สวนประกอบยอยๆ สวนใดสวนหนงทตงอยในรปกายเนอทงหมดดวย

กายม 3 ชน คอ 1. กายธรรม (จต) เปนกายชนในสด มองไมเหนดวยตาเนอ เปนอมตธรรม 2. นามกาย (กายทพย) เปนกายละเอยดทหอหมกายธรรมไว มองไมเหนดวยตาเนอ เปน

กายทเกดจากจตยดถอความนกคดถงอารมณไว นามกายจะซอนอยในกายเนอ เมอกายเนอตาย นามกายกจะจตและปฏสนธ เพอสรางกายเนอชดใหมเปนภพชาตตอไป แตถาปฏบตจนถงขนสงสดแลว กจะแยกเรองทนกคดออกไปไดอยางสนเชง นามกายจะแตกตายสนท ดงนน เมอรปกายเนอตาย กจะไมมนามกายจต - ปฏสนธตอไปอกเลย คงเหลออยแตจตบรสทธ ทเรยกวา กายธรรม

3. รปกาย (กายเนอ) เปน กายชนนอกสด ประกอบดวยธาต 4 (ดน นา ลม ไฟ) และเหนไดดวยตาเนอ ซงนามกายสรางขนเพอใชเปนสอรบรอารมณตางๆ ในโลก (ไชยทรง จนทรอารย 2536 : 171 - 173)

12

ภาพท 1 สรปการแสดงการพจารณากายของอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐาน ทมา : ไชยทรง จนทรอารย, ธรรมประทป 9 ธรรมะภาคปฏบต (กรงเทพฯ : ม.ป.ท., 2536), 171 - 173.

ซงกายานปสสนามจดประสงค คอ เปนการฝกสตในขนแรก แลวใชสตนนพจารณากาย เพอใหเกดนพพทาความหนายคลายกาหนด และความหลงใหลในกาย

พระพทธเจาไดตรสสอนไวในขอกายในมหาสตปฏฐานสตร15 ซงเปนคาสงสอนของพระพทธเจาโดยตรง สามารถทจะปฏบตไดมดวยกนทงหมด ซงมอย 4 ชนตามลาดบ ดงน

1. หายใจเขายาวกใหร หายใจออกยาวกใหร ในขนนกเรมตงแตมสตหายใจเขา มสตหายใจออก คอรวมจตเขามากาหนดลมหายใจเขาออกทเปนไปอยโดยปรกตน โดยทาความรในลมหายใจเขา กผานจมกเขาไป และเมอหายใจออกกผานจมกออกมา กาหนดดใหรความกระทบของลมเมอเขาเมอออก ตลอดจนถงอาการททองพองหรอยบนน ใหรตลอด ดงนกเรยกวายาว กเปนไปโดยปรกตนนเอง

2. หายใจเขาสนกใหร หายใจออกสนกใหร ทวาสนนน เมอไดตงใจกาหนดอยดงน ใจกสงบเขา กายกสงบเขา เมอกายและใจสงบเขา ลมหายใจเขาลมหายใจออกกละเอยดเขา ละเอยดเขาเอง และเมอละเอยดเขาเองกสนเขาเอง เมอเปนดงนกใหรวาทแรกนนกหายใจเขาหายใจออกยาว และเมอกายใจละเอยดเขา ลมหายใจละเอยดเขา หายใจเขาหายใจออกกสนเขาเอง เมอยงยาวนน หายใจเขาหายใจออกทวทอง ทองกพองหรอยบ และเมอละเอยดเขาอาการททองพองทองยบนนกลดลง จนถงเหมอนอยางไมพองไมยบ คราวนหายใจไมทวทองเสยแลว เหมอนอยางลงมาเพยงครงหนง แคอระคอทรวงอก และเมอกายและใจละเอยดเขาอก ลมหายใจกละเอยดเขาอก กสนเขา

15สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก, วดบวรนเวศวหาร [ออนไลน], เขาถงเมอ 15 กมภาพนธ 2554. เขาถงไดจาก http://sites.google.com/site/smartdhamma/part1_sangarat_anapa

รปกาย

นามกาย

กายธรรม

13

อก เหมอนอยางมาแผวๆ อยแคปลายจมกเทานน และเมอละเอยดเขา อกอาการแผวๆ นนกหายไปไมปรากฏ เหมอนอยางไมหายใจ แตอนทจรงนนไมใชไมหายใจ หายใจ แตวาละเอยดมากเปนไปเอง เพราะกายและใจละเอยดมากเขา อาการหายใจกละเอยดเขาๆ จนถงทแผวๆ ปลายจมกกไมปรากฏ เปนลมทผานเขาผานออกทไมปรากฏ จตใจกจะมความปลอดโปรง มความสงบมากขน

3. ศกษาคอตงใจสาเหนยกกาหนดไววา เราจกรทวถงกายทงหมดหายใจเขา เราจกรทวถงกายทงหมดหายใจออก คอการรในกายทงหมด ทงทเปนสวนรปกาย สวนนามกาย ซงคลายๆ กบวารลมหายใจนเองทงหมด ใจมารวมอยรลมหายใจทงหมด กเหมอนอยางวากายทงหมดนมานงอยในลมหายใจทกาหนดรนน และความรทงหมดนนกไมไปทไหน กมารวมอยทลมหายใจเทานน เพราะฉะนน จงเปนความรทมาตงอยภายใน ทงลมหายใจ ทงรปกาย ทงนามกายมารวมอยในความรอนเดยวกนทงหมดไมแตกแยกไปขางไหน ดงนกเปนขนท 3 รกายทงหมดหายใจเขาหายใจออก ซงในการปฏบตนนกตองอาศยการศกษาคอความตงใจสาเหนยกกาหนดวาเรา จะรกายทงหมดหายใจเขาหายใจออก แลวกจะเกดความรกายทงหมดขนมา

4. ศกษาคอสาเหนยกกาหนดวา เราจกระงบกายสงขารเครองปรงกาย หายใจเขา เราจกระงบกายสงขารเครองปรงกาย หายใจออก ซงทานชเอาวากายสงขารนนกคอตวลมหายใจนแหละเปนเครองปรงกาย เพราะฉะนนกระงบลมหายใจนใหละเอยดเขาๆ ซงความระงบลมหายใจนกเปนไปเองอยแลวตามการปฏบต แตเมอมความศกษากาหนดดแลวกปฏบตใหสงบยงขน กทาใหสงบยงขนๆ ไปโดยลาดบขนเอง กแปลวาสนเขาๆ ดงทกลาวมาในขอ 2 นน จนถงแผวๆ อยปลายจมก หรอจนถงแผวๆ นนกไมม หายไป แตอนทจรงนนไมใชหายไปไหน กคงอยทเดม แตวากายใจละเอยดทสด ลมหายใจกละเอยดทสด จนถงไมปรากฏอาการแผวๆ ทปลายจมก ซงในขนนทองพองยบอะไรกหายหมด ไมม ลมแผวๆ ปรากฏทปลายจมกกหายหมด ไมม เหมอนอยางอยเฉยๆ ไมหายใจ แตอนทจรงนนหายใจ แตวาละเอยดมากละเอยดทสด ดงนกเปนขนท 4 ระงบกายสงขารเครองปรงกาย กเปนอนจบขนกายานปสสนา 3. วตถประสงคของอานาปานสตภาวนา

การเจรญสมาธภาวนา มวตถประสงคทสาคญอย ซงเปนประโยชนโดยตรงทจะเกดกบผฝกปฏบต คอ

3.1 เพอความสขทนตาเหนในปจจบน หมายความวา ในขณะทจตเปนสมาธกจะพบกบความอมเอบใจและความสขทเกดจากจตทวางจากกเลสชวคราว ดวยอานาจแหงสมาธ

3.2 เพออานาจอนเปนทพย ซงหมายถงอานาจจต เปนอานาจพเศษเหนอกวาคนธรรมดา ลวนแตเปนเรองของปาฏหารยทงสน

14

3.3 เพอความสมบรณของสตสมปชญญะ ถารบการฝกสมาธท ถกว ธ ผฝกจะมสตสมปชญญะทสมบรณขน มความรวดเรวในการตดสนใจ มปฏภาณไวพรบในการแกไขปญหาของการดาเนนชวตไดเปนอยางด

3.4 เพอการทาอาสวะใหสนไป หมายถง การทากเลสภายในจตใจใหหมดไป คอการเจรญสมาธดวยการกาหนดพจารณาสงทงหลายทงปวงวาเปนความไมเทยง (อนจจง ) เปนทกข (ทกขง) และไมมตวตน (อนตตา) จนกระทงนาไปสการปลอย 4. ประโยชนของการทาอานาปานสต

จากการทผวจยไดทาศกษา ผวจยพบวามนกจตวทยาและนกวทยาศาสตรหลายทานมความเหนตรงกนเกยวกบการฝกอานาปานสตทวา การฝกอานาปานสตนนมผลดตอรางกายและจตใจ มประสทธภาพในการกาจดความเครยด (Benson and Wallance 1972 ; Benson et al 1978 ; Golberg 1982 ; Delmote 1985 ; Lipworth and Burney 1985 ; Fulton 1990 ; Kabat - Zinn et al 1992 ; Moyer 1993 quoted in Shapiro 1994) เชน ชวยลดความกงวล และความตองการทจะใชยา ขณะเดยวกนกชวยเพมความไวในการรบร ความเขาใจอยางรวมรสก การรบผดชอบในตนเอง รวมไปถงความรสกเปนสขในชวตประจาวนของผฝกดวย

นอกจากน การฝกอานาปานสตมขอดหลายอยาง โดยเฉพาะเรองสขกายสบายใจสามารถทาไดงาย ทาไดทกเวลาทตองการ ซงไดประโยชนหลากหลายจากการหายใจ คอ

4.1 ทาใหเลอดออกนอยลงเมอเกดบาดแผล เพราะลมหายใจทสงบระงบ คอยาว ชา ละเอยด ทาใหจตใจผอนคลาย รางกายกพลอยสงบระงบตามไปดวย จงชวยลดความดนโลหต เหมาะสาหรบผกาลงไดรบบาดแผล

4.2 ผอนคลายความรอนของอากาศโดยรอบ ชวงทอากาศรอน ถาทาอานาปนสตสาเรจ จะชวยคลายความรอนลงได

4.3 ทาใหเหนอยนอยลง หากในขณะทางาน หายใจแบบอานาปนสตไปดวย ทางานไปดวย เหมาะสาหรบผใชแรงงานทวไป

4.4 ทาใหงานประณต ขอนเหมาะสาหรบศลปน เพราะชวยใหใจเยน มสมาธด ทางานไดดขน

4.5 คณแมทตงครรภอย การหายใจแบบอานาปนสตจะชวยใหลกมสขภาพด จตใจด เยอกเยน เหตเพราะเมอคณแมกาย ใจ สงบระงบ กยอมสงผลถงลกไปดวย

4.6 เปนการพกผอน หรอหยอนใจอยางแทจรง เวลาทวาง หากไดนงหรอนอนเลนรมหนาตาง หายใจยาว ชา ละเอยด สกครงชวโมง รางกายจะไดรบการพกผอนอยางแทจรง

15

4.7 ชวยลดความประหมา หากตองแสดงออกตอหนาคนหมมาก เหมาะสาหรบนกพด 4.8 ลดความรนแรงของอารมณตางๆ ทมากระทบ เชนเมอไดรบขาวราย การหายใจยาว

ชา ละเอยด จะชวยคลายความกงวล จตใจอยกบเนอตว พอทจะตดสนปญหาตอไปได 4.9 ชวยใหความจาดขน หากนกอะไรไมออก ลองหยด แลวหายใจแบบอานาปนสต จะ

คอยๆ นกได 4.10 ลดปญหาทอาจมาจากกเลส เพราะการหายใจทาใหจตใจสงบระงบ จงทนไดยงคด

กอนทจะกระทาอะไรลงไปเพราะการทมสตอยกบเนอกบตว 4.11 ชวยใหเกดจนตนาการไดด หรอเรยบเรยงความคดไดด ขอนเปนประโยชนสาหรบ

นกเขยนกอนลงมอเขยน ทาอานาปนสตสกพก จะสงบ เขยนเรองไดดขน เหลานคอประโยชนของการหายใจ แมบางคนอาจพอใจทลมหายใจชวยคณไดในดาน

ทางรางกาย แตเมอไดรบการฝกไปเรอยๆ จะพบวาลมหายใจสามารถโนมนาวใหเขาหาธรรมชาต เขาหาความจรงเพอความสงบทยงขนไปนนเอง 5. ความจากดเกยวกบผสงอาย

ความชราเปนเรองของวยสดทายของชวต ประเทศไทยถอเอาอาย 60 ปบรบรณ เปนเกณฑกาหนดความเปนผสงอายของบคคล (ธน ชาตธนานนท 2550) เชนเดยวกบพระราชบญญตผสงอายแหงชาตพ.ศ. 2546 ใหความหมาย คาวา ผสงอาย หมายถง บคคลซงมอาย 60 ปบรบรณขนไป 6. สถานการณและปญหาดานสขภาพของผสงอาย

โครงสรางประชากรไทย ไดมการเปลยนแปลงโดยเฉพาะจานวนประชากรของผสงอาย มจานวนเพมขนอยางตอเนองหลงจากป 2513 เรอยมา ดไดจากตาราง ดานลางน

ตารางท 1 ประมาณการประชากรจาแนกตามกลมอายทวราชอาณาจกร: ขอสมมตภาวะเจรญพนธระดบปานกลาง

ป ประชากรประมาณ

การ (พนคน) 0 - 14 ป % 15 - 59 ป % 60+ %

2513 34,397 15,547 45.20 17,130 49.80 1,720 5.00 2533 54,548 15,944 29.23 34,589 63.41 4,015 7.36 2543 60,916 14,772 24.25 40,381 66.29 5,763 9.46 2549 65,233 14,792 22.68 43,594 66.83 6,847 10.50

16

ตารางท 1 (ตอ)

ป ประชากรประมาณ

การ (พนคน) 0 - 14 ป % 15 - 59 ป % 60+ %

2550 65,694 14,678 22.34 43,977 66.94 7,038 10.72 2552 66,598 14,390 21.61 44,677 67.08 7,531 11.31 2554 67,041 14,245 21.25 44,954 67.05 7,842 11.70

ทมา : 1) ป 2513 - 2543 สานกงานสถตแหงชาต, “สามะโนประชากรและของประเทศไทย พ.ศ. 2530 - 2543.” (อดสาเนา)

2) ป 2548 - 2554 สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, สานกพฒนาสงคมและคณภาพชวต, “การคาดประมาณประชากรของประเทศ พ.ศ. 2543 - 2568.” (อดสาเนา)

6.1 ขนาดและสดสวนประชากรสงอาย การกาวสสงคมสงอายเปนปรากฏการณทชดเจนของสงคมไทยในศตวรรษท 21

จากขอมลจะพบวา ขนาดหรอจานวนของประชากรรวมและประชากรสงอายเพมขนจากในป พ.ศ. 2503 จนถงปจจบน และมแนวโนมจะเพมขนตอไปในอนาคต ภาพท 2 จานวนประชากรรวมและจานวนประชากรอายตงแต 60 ปขนไป (ตอ 1,000) พ.ศ. 2503 - 2573 ทมา : 1) ป 2503 - 2533 สานกงานสถตแหงชาต, “สามะโนประชากรและของประเทศไทย พ.ศ. 2530 - 2543.” (อดสาเนา)

2) ป 2543 - 2573 สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, สานกพฒนาสงคมและคณภาพชวต, “การคาดประมาณประชากรของประเทศ พ.ศ. 2543 - 2568.” (อดสาเนา)

17

6.2 ความเรวของการสงอายทางประชากร อตราการเพมของประชากรในวยสงอายไดเพมขนในอตราทเรวกวาอตราการเพม

ของประชากรโดยรวมอยางมากเมอเทยบกบประชากรในป พ.ศ. 2523 (ภาพท 3)

ภาพท 3 รอยละการเพมของประชากรและประชากรอายตงแต 60 ปขนไป ระหวาง พ.ศ. 2533 ถง

พ.ศ. 2573 คานวณโดยใชประชากรป พ.ศ. 2523 เปนฐานรอยละการเพมของประชากร ทมา : 1) ป 2543 - 2573 สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, สานกพฒนาสงคมและคณภาพชวต, “การคาดประมาณประชากรของประเทศ พ.ศ. 2543 - 2568.” (อดสาเนา)

2) ป 2503 - 2533 Sanderson, W. and Scherbov S., World Population Ageing (New York : United Nations, 2007), 128.

เมอเปรยบเทยบความเรวของการสงอายทางประชากรของประเทศไทย กบประเทศทพฒนาแลว พบวา การเพมขนเปนเทาตวของสดสวนประชากรอายตงแต 65 ปขนไป (จากรอยละ 7 เปนรอยละ 14) นน ประเทศไทยใชเวลาเพยงประมาณ 22 ป ในขณะทประเทศทพฒนาแลวใชเวลากวาครงศตวรรษ หรอกวาศตวรรษ กลาวอกนยหนงคอ ประเทศไทยมเวลาสนกวาประเทศพฒนาแลวมาก ในการทจะเตรยมความพรอมของบคคล ชมชน และประเทศ เพอรองรบสงคมสงวย (ภาพท 4)

18

ภาพท 4 ความเรวของการสงอายทางประชากร : จานวนปทสดสวนประชากรอายตงแต 65 ปขนไปจะเพมจาก 7% เปน 14%

ทมา : K.Kinsella and Y.J. Gist, Older Workers, Retirement and Pensions: A Comparative International Chartbook (n.p. 2005),20. and K. Kinsella and D. Philips, “The Challenge of Global Aging,” Population Bulletin 60, 1 (2005), quoted in Population Reference Bureau 2006.

6.3 กระบวนการทางประชากรทนาไปสการสงอายทางประชากร สาเหตหลกทางประชากรททาใหประเทศไทยกาวเขาสสงคมสงวยอยางรวดเรว

ไดแก การลดภาวะเจรญพนธหรอภาวะการเกดไดอยางรวดเรวภายในชวง 4 ทศวรรษทผานมา ดวยการพฒนาดานการแพทยและการสาธารณสข ทาใหอตราการตายของประชากรลดลง ทาใหประชากรไทยมอายยนยาวขน (ภาพท 5 และ 6) ภาพท 5 อตราการเจรญพนธรวมและรอยละของประชากรอายตงแต 60 ปขนไปพ.ศ. 2503 - 2573 ทมา : จอหน โนเดล และนภาพร ชโยวรรณ, การสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอาย ในประเทศไทย แนวโนมในอดต สถานการณปจจบนและทาทายในอนาคต Papers in Populations Ageling No.5 (กรงเทพฯ : กองทนประชากรแหงสหประชาชาต ประจาประเทศไทย, 2552), 20.

19

ภาพท 6 อายการคาดหมายการคงชพเมออาย 60 ป จาแนกตามเพศประมาณการโดยสานกงาน

สถตแหงชาต และแผนกประชากรขององคการสหประชาชาต ทมา : จอหน โนเดล และนภาพร ชโยวรรณ, การสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอาย ในประเทศไทย แนวโนมในอดต สถานการณปจจบนและทาทายในอนาคต Papers in Populations Ageling No.5 (กรงเทพฯ : กองทนประชากรแหงสหประชาชาต ประจาประเทศไทย, 2552), 20.

6.4 ลกษณะทเปราะบางของประชากรสงอาย หากพจารณาถง การมบตร และแมวาผสงอายจะมบตร แตปจจยทางประชากรใน

เรองการยายถนของบตรมผลตอการใหการดแลและเกอหนนผสงอายโดยเฉพาะทางดานกายภาพ ซงอาจสงผลตอการมคณภาพชวตทดของผสงอาย โดยผสงอายในเขตชนบทมความเปราะบางทจะไดรบการดแลจากบตรมากกวาผสงอายในเขตเมอง อกทงยงนาไปสปรากฏการณ ทเรยกวา “ครวเรอนขามรน” (skip generation household) ซงหมายถง ครวเรอนทประกอบดวยผสงอาย และหลานอยางนอย 1 คน แตไมมบตรทสมรสหรอบตรเขย/บตรสะใภของผสงอายพกอาศยอยดวยกนในครวเรอน ทงนเพราะบทบาททสาคญประการหนงของผสงอายคอชวยดแลหลาน ซงหากหลานทพกอาศยกบผสงอายมอายนอย หรออยในวยทตองไดรบการดแล กยงจะเปนการเพมภาระทงดานเศรษฐกจ การดแลดานกายภาพ และมผลตอการเพมความเปราะบางในคณภาพชวตของผสงอายมากขน

20

ภาพท 7 รอยละของประชากรอายตงแต 60 ปขนไปทอยในครวเรอนขามรน จาแนกตามเขตทพก

อาศย พ.ศ. 2537 และ พ.ศ. 2550 ทมา : จอหน โนเดล และนภาพร ชโยวรรณ, การสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอาย ในประเทศไทย แนวโนมในอดต สถานการณปจจบนและทาทายในอนาคต Papers in Populations Ageling No.5 (กรงเทพฯ : กองทนประชากรแหงสหประชาชาต ประจาประเทศไทย, 2552), 20.

หมายเหต : ครวเรอนขามรน คอ ครวเรอนทมผสงอายกบหลานสายตรง (บตรของบตร) อยางนอย 1 คน แตไมมบตรทสมรส หรอบตรเขย/สะใภอยดวย

กลาวโดยสรป ป พ.ศ. 2550 เปนปทสงคมไทยถกกลาวขานจากนกประชากรศาสตรวาเปนสงคมสงวย เพราะมประชากรอายตงแต 60 ปขนไปคดเปนรอยละ 10 ของประชากรทงประเทศ นอกจากสงคมไทยจะเปนสงคมทมประชากรวยสงอายเปนสดสวนทสงแลว ประชากรสงอายยงเพมอยางรวดเรวดวย นอกจากนยงพบวาแนวโนมการเปลยนแปลงรปแบบการพกอาศยของผสงอายตงแตอดตจนถงปจจบน พบวา ผสงอายทอยคนเดยว และผสงอายทอยเพยงลาพงกบคสมรสเทานนมแนวโนมทจะเพมสงขนอยางตอเนอง ซงมผลตอการใหการดแลผสงอายทางรางกาย และหากพจารณาถงการมบตรในการใหการดแลผสงอายโดยไมคานงถงรปแบบและคณภาพของการดแลกพบวา ผสงอายในเขตเมองมบตรทมชวตนอยกวา รวมไปถงการยายถนของบตรนอกจากจะสงผลใหมบตรทใหการดแลผสงอายทางกายภาพลดลงแลว ยงนาไปสการพกอาศยใน “ครวเรอนขามรน” ของผสงอาย ซงสถานการณน อาจเปนการเพมภาระในการดแลหลานทยงเดกในกลมผ สงอายดวย ดงนนอาจกลาวไดวาปจจบน มผ สงอายจานวนไมนอยทมความเปราะบาง (vulnerability) เพราะผสงอายตองตกอยในสภาพการณทมภาระอนหนกหนวงเกนขด

21

ความสามารถของตน อยในสภาวะทไมมนคง และมโอกาสหรอความเสยงทจะไดรบผลกระทบตางๆ ทบนทอนคณภาพชวต 7. การเปลยนแปลงในวยสงอายทเกยวของกบสภาพแวดลอมทางกายภาพ

7.1 การเปลยนแปลงทางรางกาย ผสงอายมการเปลยนแปลงในทกระบบของรางกาย โดยความสามารถในการทางาน

ตางๆ จะลดลง ซงการเปลยนแปลงทางดานรางกายของผสงอายทมผลตอการใชงานพนทภายนอกอาคารดวยเชนกน เพองายตอความเขาใจผวจยจงไดทาการสรปผลกระทบตางๆ ทเกดจากระบบการทางานทลดลงของผสงอาย เปนแนวทางการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมสาหรบผสงอายตอไป ตารางท 2 การวเคราะหความจากดของผสงอาย และผลกระทบตอผสงอายดานสภาพแวดลอม ท ขอจากดของผสงอาย ผลกระทบตอผสงอายดานสภาพแวดลอม

ดานสายตา 1 สายตายาว มองวตถในระยะใกลไมชดเจน 2 กระจกตาขน ตองการแสงสวางมากกวาปกตเพอใหการมองเหนชดเจน 3 ความเขมของเปลอกตาลดลง

แสงสวางเขาตามากขน สของวตถทจะมองตองชดเจนและเขมขนมากขน

4 เลนสตาเปนสเหลอง การมองสไมชดเจนโดยเฉพาะสนาตาล ฟา เขยว มวง และ สเทาแกมแดง (Beiges)

5 ตอกระจกเลนสขน การจองมองทาไดลาบาก 6 รมานตาลดขนาดลง การปรบสายตาชาลง 7 ลานสายตาแคบลง การมองเหนแคบลง ผวหนง กลามเนอ 8 ญาณสมผสชา การไดรบสงกระตนลดลง 9 อณหภมรางกายตา มความไวตออณหภมแวดลอมทตา ไดรบผลกระทบงาย 10 ประสาทรบสมผสชา การตอบสนองตอสงกระตน การรกษาความสมดลการ

ปองกนภยใหตนเองทาไดชาลง

22

ตารางท 2 (ตอ) ท ขอจากดของผสงอาย ผลกระทบตอผสงอายดานสภาพแวดลอม 11 ความแขงแรงตงตวของ

กลามเนอลดลง การเปลยนอรยาบถจากนงเปนยนชา เดนลากเทาและเหนอยงาย

12 ขอตด ขนบนไดลาบาก ตองการราวบนได บนไดตองเปนชวงๆ ประตตองมลกบด

อนๆ 13 ความจาสน ลมทจะดสงแวดลอมใหปลอดภย เชน การลมกญแจ

ประต การเปดแกส 14 หตง ฟงเสยงไมชดเจน 15 การไดกลนชา การสงเกตกลนควน แกส ทผดปกตลดลง 16 กลนปสสาวะไมได อจจาระ

ลาบาก ตองการหองนาทสะดวกสบายมราวเกาะยดหองนา อยใกลทนอน

17 ใชยาหลายอยาง ความดนโลหตตา หนามดบอยๆ

หกลมงายตองการพนบานทเรยบงาย โลง ไมลนไมควรมของเกะกะ

7.2 ภาวะสขภาพจตโดยรวมของผสงอาย

สานกงานสถตแหงชาตไดรวมมอกบกรมสขภาพจต สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล และสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ จดทาการสารวจ สขภาพจตคนไทย และพบวาเมอจาแนกตามระดบสขภาพจต พบวาครงหนงของผสงอาย (รอยละ 50.60) เปนผทมสขภาพจตเทากบคนทวไป ปญหาสขภาพจตทเกดขนในผสงอายเปนผลมาจากการเปลยนแปลงทางรางกาย การเสอมของระบบตางๆ ในรางกายทกอใหเกดความวตกกงวล ความเครยด ความรสกกดดน ตลอดจนการเปลยนแปลงบทบาททางสงคม ซงลวนแตมผลกระทบ ตอจตใจของผ สงอายทงสน แตผวจยยงพบวาการนาหลกคาสอนของศาสนามาปรบใชในชวตประจาวน สามารถชวยใหสขภาพจตของผสงอายดขน

7.3 การเปลยนแปลงทางดานสงคม บทบาทของผสงอายจะขนกบสภาพของสงคมนนๆ วาเนนความสาคญของคนกลม

ไหน ถาหากสงคมนนเนนความสาคญของคนหนมสาว กจะทาใหผสงอายรสกวาตนเองไรประโยชน และเปนภาระแกสงคม แตถาหากสงคมนนยงยกยองผสงอายวามคณคา มประสบการณ

23

มความเฉลยวฉลาดทใหประโยชนแกสงคมตงแตระดบครอบครว ชมชนและประเทศชาต ผสงอายกจะไมรสกยงยาก และกระทบกระเทอนการสญเสยบทบาทอยางรวดเรวนก (มธรส โภคาปกรณ 2526 : 17)

7.4 การออกกาลงกายในผสงอาย การออกกาลงกายในผสงอาย นอกจากจะเพอสงเสรมสขภาพ และปองกนการเกด

โรคตางๆ ยงสามารถใชในการบาบดฟนฟสมรรถภาพรางกายไดอกดวย เชน การบรหารเพอบาบดอาการขอตด เขาเสอม เปนตน กจกรรมออกกาลงกายทเหมาะสมผสงอายและสามารถทาภายนอกอาคารมมากมาย เชน การเดน การวง การขจกรยานอยกบท โยคะ เตนรา แอโรบก รามวยจน เปนตน ซงในแตละกจกรรมตองมการเตรยมพนททเหมาะสมสาหรบผสงอาย

7.5 ปญหาของผสงอาย การพฒนาทไดเกดขนตามภมภาคตางๆ มสวนชวยใหมาตรฐานการดารงชวตสงขน

มภาวะโภชนาการ และสขภาพอนามยดขน ซงเปนสาเหตหนงททาใหผสงอายมากขน นอกจากนยงนามาซงแบบแผนใหมๆ ของชวต และคานยมใหมๆ ซงไมอานวยประโยชนแกผสงอาย ทาใหผสงอายประสบปญหาในการดารงชวตในสงคมสมยใหมมากขน (Kimmel 1980 : 559 ; Impact 1982 : 198)

7.6 ปญหาดานรางกาย การวจยเกยวกบผสงอายในประเทศไทยตางไดผลตรงกนวา ปญหาดานรางกายเปน

ปญหาหลกของผสงอาย เนองจากการเปลยนแปลงทางดานสรรภาพ (พรสทธ คานวณศลป และคณะ 2523 : 161 ; เนาวรตน พลายนอย และศภวลย พลายนอย 2525 : 68 ; จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สถาบนวจยสงคม 2525 : 4 - 2) ปญหาดานจตใจและอารมณเปนปญหาทสาคญอกประการหนงของผสงอาย ซงผสงอายจะตองปรบตวใหเขากบสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป ผนวกเขากบสภาวะของผสงอายทมการเปลยนแปลงทางอารมณ และจตใจ มกาลงและความกระตอรอรนลดลง ซงเปนปญหาทตองปรบตวมากขน

7.7 ปญหาดานเศรษฐกจ ในสงคมทมระดบการพฒนาสง พบวา ผ สงอายจะมปญหาทางเศรษฐกจ

คอนขางมาก เพราะผสงอายถกกดกนโดยระบบของสงคมทนยมรบบคคลในวยออนกวาเขามาทางานประกอบกบลกษณะงานในสงคมสมยใหมนนตองการทกษะ ความชานาญเฉพาะอยางซงตองการฝกอบรมใหม เปนโอกาสใหคนรนเยาวกวาไดเปรยบ ประกอบกบนายจางมกจางคนรนเยาวกวาเขาทางาน ทาใหผสงอายมปญหามากขน ในกรณทผสงอายโดนปลดเกษยณแลวบางคนม

24

รายไดลดลงถง 50% ขณะทตองเผชญกบความแปรปรวนทางเศรษฐกจมากขน (Moon 1977 quoted in George and Bearon 1980 :154)

7.8 ปญหาดานสงคม ในสงคมดงเดมนน ผสงอายมบทบาทในครอบครวและสงคมในฐานะผร ผทควร

ไดรบการขอคาปรกษา หรอ เปนผรขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมตางๆ แตเมอสงคมเปลยนไปเปนสงคมทมความซบซอนขน บทบาทเหลานนของผสงอายไดรบการยอมรบนบถอลดนอยลง การศกษาสงคมไทยในอดต พบวา ผสงอายมบทบาทในครอบครวและสงคมมาก การมบทบาทดงกลาว ทาใหผสงอายไดรบความอบอน ไดรบการดแล ไมถกทอดทง และไดรบการเคารพนบถอมากเปนพเศษ (Young 1955 : 23 ; Blanchard 1957 : 80 ; Kaufman 1960 : 24) เมอลกษณะสงคมเปลยนไป บทบาทดงกลาวนของผสงอาย กเปลยนแปลงไปดวย ทาใหผสงอายรสกวาตนเองหมดความสาคญในสงคมลง

7.9 ความสาคญของสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบผสงอาย ศศพฒน ยอดเพชร (2549 : 201) ใหความหมายคาวา การจดสภาวะแวดลอม

หมายถง การวางแผนและการดาเนนการ เพอกอใหเกดการเปลยนแปลงในสภาวะแวดลอมทงมวล โดยมงใหบคคลเกดการปรบเปลยนและพฒนาสงใหมขน เพอนาไปสสงทดและเหมาะสมกวา สภาพแวดลอมมอทธพลและมความสาคญตอบคคลทกวย โดยเฉพาะผสงอายหากมการจดสภาพแวดลอมท เหมาะสม จะชวยใหผ สงอายมชวตอสระ ลดการพงพาผ อน และจะเปนเครองกระตนใหผสงอายตระหนกและพงพาตนเอง รวมทงทาประโยชนตอสงคมอยางเตมศกยภาพ แตหากการจดสภาพแวดลอมไมด สงเหลานจะกอใหเกดความเครยด ความไมสะดวกสบาย ความสบสน และการจากดการเคลอนไหวของผสงอาย อกทงอาจทาใหผสงอายเกดอบตเหตได และเพองายตอความเขาใจ ผวจยไดนาทฤษฎประยกตของ Maslow ทวาดวยเรองความพงพอใจของสภาพแวดลอมทมนษยตองการ ดงตารางท 3 ตารางท 3 สภาพแวดลอมทมนษยมความตองการในการดาเนนชวต

ความตองการของบคคล สภาพแวดลอมทบคคลตองการ การบรรลสจจะแหงตน (Self - Actualization)

พนททจะสงเสรมศกยภาพทกดานของบคคลสภาพการณทกระตนเรา พนทสวยงามและมบรรยากาศของการผอนคลาย

การเปนบคคลทมคณคา (Self Esteem)

บานหรอทอยอาศยทบคคลมความรก ภาคภมใจมการตกแตงและมสญลกษณของสถานภาพของตน

25

ตารางท 3 (ตอ)

ความตองการของบคคล สภาพแวดลอมทบคคลตองการ การเปนบคคลทไดรบการเชอถอ (Trust)

สถานททบคคลรสกมนใจ สามารถควบคมและดาเนนชวตไดดในดานตางๆ อปกรณใชสอย อณหภม และแสงสวาง

การเปนบคคลทเปนทรก (Love)

สถานททบคคลชนชอบในความเปนอย มความคนเคย สะดวกสบาย มสงทตนชอบ มอปกรณใชสอยเพยงพอ

การเปนบคคลทมความมนคง (Security)

สภาพแวดลอมทปลอดภย ความสามารถคมครองทรพยสนของตน แสงสวางทพอเหมาะ มสญญาณเตอนภยและสภาพทอยอาศยทสามารถลนกญแจได

ความตองการดานสรระวทยา (Physiological)

ทอยอาศยมการถายเทอากาศเพยงพอ อณหภมของหองพอเหมาะ มสงอานวยความสะดวกและเครองใชสอยทพรอมใชและไมมสตวรบกวน

จากการทผวจยไดทาการศกษาเรองการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมสาหรบผสงอาย

แลวนน ผวจยยงเลงเหนถงองคประกอบของสภาพแวดลอมทางกายภาพในเรองแสงสวาง (Lighting) ส (Color) เสยง (Sound) และอณหภม มความสาคญมากในสภาพแวดลอม (Koncecil 1982)

เรองของแสงสวางจะมผลกระทบมากสาหรบผสงอาย เพราะวาความสวางในเวลากลางคนไมเพยงพอใหผสงอายเหนไดชดเจน นอกจากนผสงอายจะปรบสายตาจากสวางไปมด หรอจากมดไปสวางไดชากวาคนหนมสาว อกทงแสงสวางจะเปนตวกระตนและสงเสรมประสาทการรบรของคนชราใหเกดขนในพนท ในสภาพแวดลอมควรจะมการสะทอนแสงใหสมดลจากแหลงทกาเนด ทงนเนองจากระดบคาของแสงจะมความแตกตางกน

นอกจากนการพจารณาการใชสในสภาพแวดลอมหรอพนท ควรพจารณาถงพนผวของส ความกวางของพนท การใชเนอส ควรใชสทมแสงสวาง ในอาคารควรพจารณาองคประกอบของผนง เพดาน พน แสงสวางในการใชส นอกจากนสภาพแวดลอมทมความสมดลกนระหวางรายละเอยดและสวนประกอบตางๆ จะเปนตวสะทอนถงพนผว รายละเอยด ลวดลายของพนท

ในเรองเสยงควรมการควบคมการใชเสยงจากปจจยในสภาพแวดลอมไดแก ผนง ชน สงตกแตงตางๆ จะชวยบรรเทาไมใหเกดเสยงในสภาพแวดลอมได

26

อณหภมกเชนกน พบวาในหองนาควรมการกาหนดอณหภมของนา และทอนาใหเหมาะสมกบการใชงานของผสงอาย 8. ความตองการของผสงอาย

โดยปกตแลวผสงอายกเหมอนกบบคคลทวไปในสงคมทมความตองการทหวงจะไดรบการตอบสนองในดานตางๆ (บรบรณ พรพบลย 2525 : 171) ซงความตองการของผสงอายเหลานสามารถจาแนกออกเปนประเดนความตองการหลกๆ ไดดงน

8.1 ความตองการดานรางกาย ผสงอายมความตองการใหสขภาพอนามยของรายกายดขน และมชวตทยนยาว

ตองการดาเนนชวตอยางปกตเหมอนกบผอน มความเปนอยอยางมชวตชวา สามารถคดทาสงใดไดโดยอสระ และไมเดอดรอนจากความเจบปวยพการ

8.2 ความตองการดานเศรษฐกจ การเปลยนแปลงของสงคมในปจจบน ทาใหผสงอายตองประสบกบปญหาทางดาน

เศรษฐกจมากขน จงทาใหผสงอายมความตองการความมนคงและมนใจวาตนเองจะไมมความเดอดรอนในเรองของคาใชจายเพอการยงชพ

8.3 ความตองการดานทอยอาศย ทอยอาศยเปนปจจยสของบคคล แตสาหรบผสงอายแลว ทอยอาศยนนเปนเรอง

สาคญมากเรองหนง แตผสงอายมความตองการทอยอาศยทมลกษณะพเศษออกไปคอ ตองการเพยงหองๆ เดยวทพอจะทาอะไรในหองนนได เปนทสงบไมมเสยงรบกวน พนหองไมลน มแสงสวางเพยงพอ

นอกจากนผสงอายยงตองการเปนสวนหนงทยงมความสาคญของครอบครวและสงคม และตองการปรบตนใหเขากบสงคมใหได

จากการทผวจยไดทาการศกษาถงการทบทวนวรรณกรรมในเรองของหลกอานาปานสตมา และประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวตของผสงอายนน ผวจยไดสรปสาระสาคญของทงสองประเดนได ดงน

อานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานเปนการเจรญสมาธขนพนฐาน โดยอาศยการมสตระลกรอยกบลมหายใจอยทกขณะ ในทกอรยาบถ โดยผานกายภายในอนประกอบไปดวยธาตทง 4 คอ ธาตดน ธาตนา ธาตลม ธาตไฟ และกายภายนอกทเกดจากการรบรทผานเขามาทาง ตา ห จมก ลน และกายสมผส

27

เนองจากปจจบน ประชากรผสงอายมแนวโนมเพมมากขน และผสงอายเหลานขาดผดแลจงทาใหรสกไมปลอดภย อกทงปญหาทางดานสงคมทเขามารมเรา จนทาใหผสงอายเกดความวตกกงวล สงผลตอสภาพจตใจ และรางกายตามมา ดงนนผวจยจงเหนวาการทมสถานทสาหรบผสงอายทเพยบพรอมไปดวยการดแลทางดานรางกาย และจตใจ จะเปนการชวยเหลอผสงอายไดอกทางหนง

28

บทท 3

ระเบยบวธในการดาเนนงานวจย

การศกษาเรอง หลกอานาปานสตสการออกแบบบานพกผสงอาย ผวจยไดทาการศกษาขอมลจากเอกสาร ตารา และวทยานพนธทเกยวของจากแหลงขอมลตางๆ แลวนามาวเคราะหหาขอสรปของประเดนปญหาทเกยวของกบงานวจย เพอนาไปใชประกอบการสงเกตการณ และการสมภาษณในการลงสถานทจรงของกลมตวอยาง เพอตอยอดในการพฒนาบานพกผสงอายตอไปในอนาคต

รายละเอยดของขนตอนการศกษาเพอนามาสแนวทางการออกแบบมดง ตอไปน

แนวทางในการดาเนนงานวจย 1. ศกษาถงประเดนปญหาเพอกาหนดวตถประสงคในการดาเนนงานวจย 2. ทาการศกษาคนควาโดยการเทยบเคยง ในเรองของวรรณกรรมทเกยวของโดยนา

หลกของพทธศาสนาในเรองของ อานาปานสต มาเปนแนวทางในการออกแบบสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในของบานพกผสงอาย รวมถงทบทวนบทความ งานวจยตางๆ และบทสมภาษณผมประสบการณในเรองของอานาปานสต เปนตน

3. การกาหนดแนวทางการดาเนนงานวจย โดยการใชเครองมอในการเลอกกลมตวอยาง รวมถงแบบสอบถาม และการสมภาษณ เพอนาไปสการวเคราะหและสรปผล ในการนาไปใชประโยชนตองานออกแบบในลาดบตอไป

4. การวเคราะหและแปลความหมายของหลกอานาปานสตในแงมมตางๆ เพอนามาสรปผลและกาหนดกรอบความคดในการนาไปประยกตใชตองานออกแบบบานพกผสงอายตอไป

5. การศกษาวเคราะหขอมลทเกยวของ ปญหาทเกยวกบพฤตกรรม และการดาเนนชวตของผสงอาย รวมไปถงกรณศกษาของโครงการทมลกษณะคลายคลงกน เพอนาไปพจารณาถงการปรบใชใหเหมาะสมกบโครงการ โดยโครงการจะสามารถตอบโจทยและเปนประโยชนตอผทจะเขามาใชโครงการไดอยางแทจรง

6. นาการสรปผลจากการวเคราะหในประเดนตางๆ มาแปรรปสงานอกแบบเพอตอบโจทยวตถประสงคในการดาเนนการวจยครงน

29

เพองายตอการเขาใจ ผศกษาจงไดทาแผนภมการออกแบบกระบวนการในการศกษาวจย ตามทเหนดานลางน

ภาพท 8 การออกแบบกระบวนการในการศกษาวจย วธการเลอกกลมตวอยางของการดาเนนงานวจย

สาหรบการเลอกสมกลมตวอยาง ทผวจยนามาใชในการศกษาครงน ผวจยไดเลอกแนวทางเชงคณภาพ โดยใชวธการสมภาษณ สงเกตการณ และเลอกแนวทางเชงปรมาณ โดยการใชแบบสอบถามมาเปนขอมลในการประเมนเพอพฒนาสการออกแบบ และการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมแกผสงอายทอาศยอยภายในบานพกผสงอาย โดยผวจยไดแบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลม ดงตอไปน

1. กลมผสงอายชาย และหญง อายตงแต 60 ปขนไป ทอาศยอยภายในบานพกคนชรา เพอใหไดขอมลเกยวกบความตองการ และปญหาตางๆ ในการดาเนนชวตของผสงอาย

ตงวตถประสงคของการศกษา

ศกษาขอมลงานวจยทเกยวของ

กาหนดแนวทางการดาเนนงานวจย

การวเคราะหและจาแนกความหมายของหลกอานาปานสต

ศกษาถงพฤตกรรมและกรณศกษาทใกลเคยง

แปรรปสงานออกแบบ

สรปผล

30

2. กลมบคคลทวไปทงชาย และหญงตงแตอาย 60 ปขนไป ทไมเคยอาศยอยภายในบานพกคนชรา และเพอศกษาวาถาในกรณทกลมบคคลดงกลาว มความตองการ หรอมความจาเปนทจะเขาไปอาศยอยภายในบานพกคนชราจรง กลมบคลนจะมความตองการสภาพแวดลอมความเปนอยอยางไรสาหรบการดาเนนชวต ทงนผวจยไดทาการบนทกจานวนประชากรกลมตวอยางตามตารางดานลางน ตารางท 4 การบนทกจานวนประชากรกลมตวอยางในการวจยครงน

กลมผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชรา กลมผสงอายทไมเคยอาศยอย

ภายในบานพกคนชรา เพศ จานวน เพศ จานวน ชาย 9 ชาย 7 หญง 11 หญง 13 รวม 20 รวม 20

แบบสงเกตการณจดสภาพแวดลอมของบานพกคนชรา และ กรณศกษาทเกยวของ

1. ศกษาถงกลมผใช 2. ศกษาถงตาแหนงทตง 3. ศกษาถงลกษณะการใชงาน 4. การวเคราะหถงขอด และขอเสยของโครงการ

เครองมอทใชในการวจย

1. ขอมลทตยภมเปนการศกษาขอมลจากเอกสาร ตาราและรายงานการวจย โดยนาหลกแนวคด และวธปฏบต รวมไปถงเอกสารงานวจยทเกยวของในขนตน เพอสรางกรอบและประเดนในการศกษา

2. ขอมลปฐมภม เปนขอมลเบองตนทไดจากการเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยใชกลองถายรป เทปบนทกเสยง และแบบสารวจความคดเหนโดยการสมประชากรตวอยางผสงอาย ซงเปนแหลงขอมลในการศกษาเรองดงกลาวโดยตรง โดยการสารวจจะใชการสงเกตการณและการสมภาษณกลมผสงอายทสงผลตอสภาพจตใจและการดาเนนชวต ประกอบไปดวย

2.1 การสงเกตการณและการสมภาษณถงสงทสงผลตอสภาพจตใจของผสงอาย

31

2.2 การสงเกตการณและการสมภาษณถงประเดนปญหาตางๆ ทสงผลสบเนองตอการดาเนนชวตของผสงอาย

โดยในขอเสนอการศกษานน ผศกษาไดทาแบบสอบถาม ดวยการตงคาถามทสามารถใหคาตอบทสมพนธกบปญหาททาการศกษา โดยแบบสอบถามแบงออกเปน 2 ชด เนองจากผศกษาตองการแยกแยะถงพฤตกรรม และประเดนปญหาในการดาเนนชวตของแตละกลมไดอยางชดเจน เพอนาไปเปนแนวทางสการออกแบบในลาดบตอไป อนประกอบดวย

แบบท 1 แบบสอบถามสาหรบผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชรา โดยเนอหาแบงออกเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ประกอบไปดวย เพศ อาย ภมลาเนา ศาสนา สถานภาพ วฒการศกษา อาชพ รายได และจานวนบตร ซงเปนคาถามแบบเลอกตอบ ดงน

1. เพศ 2. อาย 3. ภมลาเนาบานเกด 4. ศาสนา 5. สถานภาพ 6. การศกษาของทาน 7. อาชพเดมของทาน 8. รายไดเฉลยตอเดอนของทาน (ในอดต) 9. จานวนบตรของทาน ตอนท 2 แบบสอบถามวดพฤตกรรมของกลมตวอยางอนมผลกระทบตอการ

ดาเนนชวต เปนคาถามแบบมาตราสวนประมาณคา โดยแบงระดบความคดเหนออกเปน 5 ระดบ โดยมคาถามแบบเลอกตอบ และคาถามปลายเปดซงเปนการวดพฤตกรรมในการดาเนนชวต ทมผลตอภาพลกษณในการออกแบบ ดงน

1. สาเหตใดททาใหทานเลอกใชบานพกคนชรา 2. ทานมความสมพนธกบเพอนรวมหองภายในบานพกคนชราดหรอไม 3. ทานคดวาพนทสวนใดของบานพกคนชราเปนพนทททานชอบมากทสด 4. กจกรรมใดภายในบานพกคนชราททานชนชอบมากทสด 5. ทานสามารถเขาไปใชบรการในสวนตางๆ ภายในบานพกคนชราไดอยาง

สะดวกหรอไมอยางไร

32

ตอนท 3 แบบสอบถามเพอเปนการประเมนความพงพอใจของผตอบคาถาม ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา โดยแบงระดบความคดเหนออกเปน 5 ระดบ ซงเปนการประเมนคาถงจดเดน และสวนทควรปรบปรงเพอเปนแนวทางในการออกแบบบานพกผสงอายตอไป ซงประเดนคาถามจะมหวขอ ดงตอไปน

1. ความกวางขวางของสถานท 2. ความโปรงของสถานท 3. ความเปนสดสวนภายในของสถานท 4. เสยงรบกวนภายในสถานท 5. ความเรยบรอยของสถานท 6. ความสะดวกสบายภายในสถานท 7. ความสวางภายในสถานท 8. ความเยนสบายภายในสถานท 9. ความเงยบสงบภายในสถานท 10. กลนสะอาดของสถานท 11. ความสะอาดของสถานท 12. ความปลอดภยภายในสถานท

แบบท 2 แบบสอบถามสาหรบผสงอายทไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา โดยเนอหาแบงออกเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ประกอบไปดวย เพศ อาย ภมลาเนา ศาสนา สถานภาพ วฒการศกษา อาชพ รายได และจานวนบตร ซงเปนคาถามแบบเลอกตอบ ดงน

1. เพศ 2. อาย 3. ภมลาเนาบานเกด 4. ศาสนา 5. สถานภาพ 6. การศกษาของทาน 7. อาชพเดมของทาน 8. รายไดเฉลยตอเดอนของทาน (ในอดต) 9. จานวนบตรของทาน

33

ตอนท 2 แบบสอบถามวดพฤตกรรมของกลมตวอยางอนมผลกระทบตอการดาเนนชวต เปนคาถามแบบมาตราสวนประมาณคา โดยแบงระดบความคดเหนออกเปน 5 ระดบ โดยมคาถามแบบเลอกตอบ และคาถามปลายเปดซงเปนการวดพฤตกรรมในการดาเนนชวต ทมผลตอภาพลกษณในการออกแบบ ดงน

1. ปจจบนทานอาศยอยกบบคคลใด 2. สาเหตใดททาใหทานตดสนใจเลอกใชบานพกผสงอาย 3. กจกรรมใดททานพงพอใจกระทาเมอทานมเวลาวาง ตอนท 3 แบบสอบถามเพอเปนการประเมนความพงพอใจของผตอบคาถาม

ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา โดยแบงระดบความคดเหนออกเปน 5 ระดบ ซงเปนการประเมนคาถงจดเดน และสวนทควรปรบปรงเพอเปนแนวทางในการออกแบบบานพกผสงอายตอไป ซงประเดนคาถามจะมหวขอ ดงตอไปน

1. ความกวางขวางของสถานท 2. ความโปรงของสถานท 3. ความเปนสดสวนภายในของสถานท 4. เสยงรบกวนภายในสถานท 5. ความเรยบรอยของสถานท 6. ความสะดวกสบายภายในสถานท 7. ความสวางภายในสถานท 8. ความเยนสบายภายในสถานท 9. ความเงยบสงบภายในสถานท 10. กลนสะอาดของสถานท 11. ความสะอาดของสถานท 12. ความปลอดภยภายในสถานท

เกณฑการใหคะแนน

ผวจยไดทาการออกแบบเครองมอวจยทใชในการประเมนประสทธภาพของงานวจย โดยผวจยไดสรางแบบประเมนแบบมาตรสวนประมาณคา (Rating Scale) ชนด 5 ระดบ ตามวธของไลเครท (Likert) ไดกาหนดคานาหนก ดงน

34

ดมาก 5 คะแนน ด 4 คะแนน พอใช 3 คะแนน ปรบปรง 2 คะแนน ไมเหมาะสม 1 คะแนน

เกณฑการยอมรบประสทธภาพของโปรแกรม พจารณาจากคะแนนเฉลยของกลมคะแนนเฉลยอยในระดบดขนไป ประสทธภาพของโปรแกรมไดกาหนดเกณฑโดยประกอบดวยมาตรอนดบ (Rating Scale) เชงคณภาพ 5 ระดบ และมาตรอนดบเชง ปรมาณ 5 ระดบ ตามวธของไลเครท ( Likert ) ดงตารางท 5 ตารางท 5 หลกเกณฑการใหคะแนนของแบบประเมน

ระดบเกณฑการใหคะแนน ความหมาย

เชงคณภาพ เชงปรมาณ ดมาก 4.51 - 5.00 ระบบสนบสนนและรองรบการทางานไดอยางมประสทธภาพ

ในระดบ ดมาก ด 3.51 - 4.50 ระบบสนบสนนและรองรบการทางานไดอยางมประสทธภาพ

ในระดบ ด พอใช 2.51 - 3.50 ระบบสนบสนนและรองรบการทางานไดอยางมประสทธภาพ

ในระดบ พอใช ปรบปรง 1.51 - 2.50 ระบบสนบสนนและรองรบการทางานไดอยางมประสทธภาพ

ในระดบ ปรบปรง ไมเหมาะสม 1.00 - 1.50 ระบบสนบสนนและรองรบการทางานไดอยางมประสทธภาพ

ในระดบ ไมเหมาะสม การนาเสนอผลงานวจย

ผวจยไดนาขอมลทไดจากการศกษาเอกสาร ผลจากการสารวจจากการสมภาษณ และสงเกตการณ เพอสรปผลของการศกษา และถายทอดสการออกแบบบานพกผสงอายทมทงความสะดวกสบาย ความปลอดภย ซงเปนสถานททใหทงความสขกาย สบายใจในการใชบนปลายชวตของผสงอาย ซงผวจยไดสรปการนาเสนอขอมลจากการสรปผล ดงตอไปน

35

1. การนาเสนอในรปแบบพรรณนาในประเดนขอคนพบจากการศกษาหลกอานาปานสต และประเดนปญหาดานสภาพจตใจ รวมถงปญหาและอปสรรคตอการดาเนนชวตของผสงอาย และงานวจยทเกยวของ

2. การนาเสนอตาราง ภาพ ประกอบคาบรรยาย รวมถงการวเคราะหคาทางสถตทปรากฏในตารางตางๆ ในเรองของขอมลทวไป ปญหา และความตองการ

3. การสงเคราะหขอมล และสรปผลทไดจากการวจยทมผลตอแนวคด พรอมขอเสนอแนะเชงการออกแบบ

36

บทท 4

สรปหลกและวธการปฏบตอานาปานสต

ในการศกษาถงเรองใดนน ผศกษาจะตองทาความเขาใจและทาการศกษาใหแจมแจงเสยกอน แลวจงจะเขาใจถงความสมพนธวาเปนอยางไร มความเกยวของกบองคประกอบภายในอยางไร รวมไปถงมความสมพนธอยางไรกบสงแวดลอมภายนอกและบรบทโดยรอบ ซงในการศกษาปรชญาทางพระพทธศาสนา จะตองทาการศกษาวาปรชญาของอานาปานสตคออะไร มรายละเอยดเปนอยางไร และสอดคลองอยางไรกบบรบทโดยรอบ พรอมทงทาการวเคราะห และแยกแยะความหมายเพอนามาเปนแนวทางไปสการออกแบบในลาดบตอไป การวเคราะหความหมายของอานาปานสต

พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก16 ไดใหคาอธบายเกยวกบอานาปานสตไว ดงน “อานะ (อสสาสะ) คอ ลมหายใจเขา อาปานะ (ปสสาสะ) คอ ลมหายใจออก อานะ + อาปานะ คอ อานาปานะ ลมหายใจเขา ลมหายใจออก สต คอ ความระลก การกาหนดร อานาปานสต คอ การระลกรลมหายใจเขาลมหายใจออกในปจจบนแตละขณะ” อกทงพระอาจารยมตซโอะ คเวสโก ยงไดกลาวถงอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏ

ฐานทวา “เปนการศกษากาย ซงกายเปนวตถหนงทมนาหนก มปรมาตร เปนตวเราทเดนไปเดนมา ประกอบไปดวยอาการ 32 ทเปนอวยวะตางๆ รวมกนอย ในรางกายทกวางศอก ยาววา หนาคบน ถาเราเขาใจความจรงวา กายนประกอบดวย ธาตดน นา ลม ไฟ ไมใชสตว บคคล ไมใชเรา ไมใชเขาไมใชตว ไมใชตน เปนอนตตา เปนเพยงวตถกอนหนงเทานน ความทกขของเรา กจะคอยๆ ดบไป กเลสของเรากจะคอยๆ หมดไป การพจารณากายในอานาปานสตนน เราเอาธาตลมมาพจารณาเปน

16พระมตซโอะ คเวสโก, อานาปานสต : วถแหงความสข 1 ชวตทงหมดใหอยดวยอานาปานสต

(กรงเทพฯ : มลนธมายาโคตรม, 2550), 130.

37

กาย คอ เอาลมหายใจออก ลมหายใจเขา มาเปนหวขอในการพจารณา เมอเราเขาใจลมหายใจเขา - ออกตามความเปนจรงแลว เรากเขาใจ ธาตดน นา ลม ไฟ ทประกอบเปนกายนทงหมด” ภาพท 9 หลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานของพระอาจารยมตซโอะ คเวสโก

ทานอาจารยพทธทาส17.อานาปานสตไว ดงน “อานาปานสตมาจาก 3 คา ทวา “อานะ” เรยกวา อสสาสะ สวน “อาปนะ” เรยกวา

ปสสาสะ กได, สต แปลวา ความระลกได หรอความไมเผลอ, อานาปานสต แปลได 2 ความหมาย ความหมายท 1 แปลโดยพยญชนะวา สตตามดลมหายใจเขา - ลมหายใจออก ความหมาย

นแสดงใหเหนวา มสตอยกบลมหายใจเขา - ลมหายใจออกอยางเดยว ความหมายท 2 สตตามดตามเหนสงใดสงหนงอยทกลมหายใจเขา ทกลมหายใจออก” นอกจากน ทานพทธทาสภกขไดอธบายคาวา “กาย” ในอานาปานสตไว 2 กาย คอ 1. กายเนอ หมายถง รางกายนเองทประกอบไปดวยธาต 4 ไดแก ธาตดน ธาตนา ธาต

ลม และธาตไฟ อนนเรยกวา กายเนอ กายลม หมายถง ลมหายใจเขาออก ตามระบบของอานาปานสต สงทเรยกวา “ลมหายใจ” กเปนกายชนดหนงเหมอนกน

2. ระหวางกายเนอกบกายลม เปนสงทสมพนธกน ถาไมมกายลม คอ ไมมลมหายใจเขาออก กายเนอกอยไมได จะตองตาย หรอมไมไดเหมอนกน ดงนน ระหวางกายเนอกบกายลมตองเกยวของสมพนธกนโดยธรรมชาต

17 พระมตซโอะ คเวสโก, อานาปานสต : วถแหงความสข 1 ชวตทงหมดใหอยดวยอานาปานสต (กรงเทพฯ : มลนธมายาโคตรม, 2550), 130

อานาปานสต

กายานปสสนาสตปฏฐาน

กายสงขาร

ธาตดน, ธาตนา, ธาตลม, ธาตไฟ สต

กายลม

38

ภาพท 10 หลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานของทานอาจารยพทธทาสภกข

พระไพศาล วสาโล18 ไดใหคาอธบายเกยวกบอานาปานสตทวา “อานาปาน เปนคาสมาส ระหวางคาวา อานะ และ อปานะ ทหมายถง ลมหายใจเขา และลมหายใจออกทมอยแลวตามธรรมชาต ความทมสต สมปชญญะ การระลกรสภาพธรรมทเปนปจจบน ความรสกสมผส (นาม) ทเกยวของกบลมหายใจ (รป) โดยตระหนกรกบลมหายใจเขาและออก และเปนเพยงผสงเกตการณทมสต ณ หวงเวลานน เทานกไดชอวา เรากาลงเจรญหรอทา อานาปานสตภาวนา อยนนเอง”

อกทงพระไพศาล วสาโล ยงไดอธบายถง กายานปสสนาสตปฏฐานไววา “เปนสตปฏฐานหมวดแรก โดยใชสตเขาไปรเหนกายทงหลายอยางตอเนอง” โดยการพจารณา กายในกาย ทงภายในและภายนอก หมายถง การพจารณา นามกายทเกดจากจตยดถอทงความนกคดเรองราวทางใจภายใน และความนกคดจากการรบรอารมณภายนอกรวม 5 ทาง เปนกายละเอยดทซอนอยในรางกายเนอของผปฏบต ซงจะตองปฏบตพรอมกนไป จนสามารถทาไดอยางคลองแคลว กลายเปนอรยมรรคในทสด

นอกจากนพระไพศาล ยงกลาวอกวา กายมดวยกนทงหมด 3 ชน สามารถแบงได ดงน 1. กายธรรม (จต) เปนกายชนในสด มองไมเหนดวยตา 2. นามกาย (กายทพย) เปนกายละเอยดทหอหมจตไว เปนกายทเกดจากจตยดถอความ

นกคดถงอารมณไว

18กายานปสสนาสตปฏฐาน [ออนไลน], เขาถงเมอ 21 กมภาพนธ 2554. เขาถงไดจาก

http://superkreang-variety.blogspot.com/2011/02/blog-post_14.html

อานาปานสต

กายานปสสนาสตปฏฐาน

กายเนอ

ธาตดน, ธาตนา, ธาตลม, ธาตไฟ สต

กายลม

39

3. รปกาย (กายเนอ) เปนกายชนนอกสด ประกอบดวยธาต 4 (ดน นา ลม ไฟ) และเหนไดดวยตา ซงนามกายสรางขนเพอใชเปนสอรบรอารมณตางๆ ในโลก

ภาพท 11 หลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานของพระไพศาล วสาโล

สรปการวเคราะหอานาปานสต ขนกายานสมปนนาสตปฏฐาน จากขอความดานบนสรปไดวา พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก, ทานอาจารยพทธทาสภกข

และ พระไพศาล วสาโลไดใหความหมายเกยวกบอานาปานสตทสอคลองกนไววา อานาปานสต คอ การระลกรลมหายใจเขาลมหายใจออกในปจจบนแตละขณะ โดยมสตตามดตามเหนสงตางๆ อยทกลมหายใจเขา ทกลมหายใจออก โดยอาศยผานทางกายสงขาร และสต ซงทงสองสงนจะตองเกยวเนอง สมพนธกน และจะขาดสงหนงสงใดไปไมได

นอกจากน ทงสามทานยงใหคาอธบายเกยวกบอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฎฐานทสอดคลองกนอกดวย คอ เปนการศกษากายโดยใชสตเขาไปรเหนกายทงหลายอยางตอเนอง และถาเราเขาใจความจรงทวา กายนนประกอบดวย ธาตดน ธาตนา ธาตลม ธาตไฟ ทมวนเสอมสลาย ไมมอะไรจรงยงยน ถาเราเขาใจเชนนแลว กจะทาใหกเลสในตวเราคอยๆ หมดไป และจะทาใหจตของเราบรสทธนนเอง

อานาปานสต

กายานปสสนาสตปฏฐาน

รปกาย

ธาตดน, ธาตนา, ธาตลม, ธาตไฟ สต

นามกาย

40

ภาพท 12 ความสมพนธของการระลกไดโดยอาศยหลกอานาปานสต

และเพอใหงายตอความเขาใจ ผวจยจงไดสรปการวเคราะหอานาปานสต ขนกายานสมปนนาสตปฏฐานจากผรทงสามทานวามการใหความเหนทสอดคลองกน หรอแตกตางกนอยางไร ออกมาในรปแบบของการสรป ตามตารางทเหนดานลางน ตารางท 6 ตารางการสรปวเคราะหอานาปานสต ขนกายานสมปสสนาสตปฏฐาน

ผเชยวชาญอานาปานสต การระลกร อยทกขณะ

การศกษากายโดย พจารณาถงรปกาย หรอกายสงขารอน

ประกอบดวยธาตทง 4 โดยผานผสสะทง 5

การศกษากายโดยพจารณานามกาย หรอกายลม

พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก ทานอาจารยพทธทาสภกข พระไพศาล วสาโล

การ ระลก ร

สต กาย สงขาร

41

บทท 5

สรปประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวตของผสงอาย และวเคราะหกรณศกษา สรปขอมลจากการสมภาษณและเกบตวอยาง

1. ขอมลจากการสมภาษณ 1.1 การสมภาษณผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชรา

จากการทผวจยไดทาการสมภาษณผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชราไมวาจะเปนทบานพกคนชราบานบางแค หรอศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม ในประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวต และดานสภาพจตใจ ผสงอายสวนใหญไดใหความเหนทสอดคลองกนเกยวกบบานพกคนชรา คอ บานพกคนชรามการจดหองนอนแบบรวม จงทาใหผสงอายรสกวาไมมความเปนสวนตว และความสะดวกสบายในการใชงานนอยลง อกทงการเอออานวยรวมถงความปลอดภยในการใชพนทตางๆ ผสงอายสวนใหญคดวาเปนการไมสะดวกสาหรบผทใชเครองชวยเดน หรอผทใชรถเขน เนองจากทางลาดมความสงตาแตกตางกนไมไดตามมาตรฐาน พนทใชสอยบางแหงมพนผวทไมเหมะสมกบการใชงานของผสงอาย จนทาใหผสงอายมความรสกไมปลอดภย และไมมนใจในการใชพนทดงกลาว ปายหรอสญลกษณตางๆ บางแหงไมมเลย หรอมขนาดไมไดมาตรฐาน นอกจากนแสงสวาง รวมไปถงการถายเทของอากาศในแตละสถานไมดเทาทควร และจากประเดนดงกลาวผสงอายยงไดใหความเหนอกวาปญหาทพบในการดาเนนชวต สภาพแวดลอมตางๆ สงผลใหสภาพจตใจของผสงอายนนด หรอแยลงตามไปดวย

1.2 การสมภาษณผสงอายทไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา จากการทผวจยไดทาการสมภาษณผสงอายทไมไดอาศยอยภายในบานพก

คนชรา ในประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวต และดานสภาพจตใจ ผสงอายไดใหความเหนเกยวกบประเดนดงกลาวทวา ปญหาในการดาเนนชวตภายในบานพกของตนเองนน คอ ความปลอดภยในการดาเนนชวต และการจดพนทใชสอยภายในบานทไมเออประโยชนตอการใชงาน หรอไมมสงอานวยความสะดวกตอผสงอาย อกทงยงเปนในเรองของสภาพจตใจ เนองจากผสงอายบางคนตองอาศยอยคนเดยวตามลาพงอาจเปนเพราะคสมรสเสยชวตไปแลว บตรแยกครอบครวออกไป หรอบตรออกไปทางานในเวลากลางวน จงทาใหผสงอายมความรสกเหงา บางครงทาใหคด

42

ฟงซานไดหรอเปนเพราะสมาชกในครอบครวทอาศยอยรวมกนมชวงอายทแตกตางกน จงทาใหมความคดเหนไมตรงกน

1.3 การสมภาษณเจาหนาททเกยวของภายในบานพกคนชรา จากการทผวจยไดทาการสมภาษณเจาหนาททเกยวของภายในบานพกคนชรา

ในประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวต และดานสภาพจตใจ เจาหนาทสวนใหญไดใหความเหนในประเดนดงกลาววา เนองจากบานพกคนชราบางแหงไดมการกอสรางมานาน อกทงสงอานวยความสะดวกในบางสถานทไมไดออกแบบมาตงแตแรก แตเปนการทาเพมภายหลงจงทาใหพนทดงกลาวไมไดมาตรฐานเทาทควร และเนองจากบานพกคนชราบางแหงไดมการจดหองพกแบบรวม และไมมการกาหนดพนทสอยใชของแตละบคคลไดอยางชดเจน ทาใหบางครงผสงอายมความคดเหนไมตรงกนตอการใชพนทดงกลาว นอกจากนการออกแบบบานพกคนชราไมไดมการคานงถงบรบทโดยรอบเทาทควร จนอาจทาใหสงผลกระทบตอสภาพรางกาย และสภาพจตใจของผสงอายเชนกน

2. ขอมลจากแบบสอบถาม การสารวจความคดเหนจากแบบสอบถาม (สามารถดรปแบบสอบถามไดจาก

ภาคผนวก) ทงหมด 40 คน ซงแบงกลมเปาหมายในการสอบถามออกเปน 2 ลกษณะ คอ ผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชรา และผสงอายทไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา ซงพบวา

ผสงอายเพศหญง มจานวนเฉลยสงกวาผสงอายเพศชาย โดยผสงอายเพศหญงมอตราเฉลยรอยละ 60 และเพศชายรอยละ 40

ภาพท 13 แผนภมแสดงจานวนรอยละของจานวนประชากรสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศ

ชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

43

ประชากรผสงอายทงเพศหญง และเพศชายสวนใหญทมอายเฉลยสงตอนตนมอตราเฉลยของประชากรมากกวา ผสงอายทมอายเฉลยตอนกลางและตอนปลาย เนองจากปญหาสภาพรางกายทมการเปลยนแปลงไปตามอายขยนนเอง

ภาพท 14 แผนภมแสดงจานวนรอยละอายเฉลยของผสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศชาย

และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

จากการประเมนแบบสอบถามครงน พบวา ผสงอายสวนใหญมภมลาเนาอยทกรงเทพมหานคร และมเพยงบางสวนทมภมลาเนาอยในตางจงหวด

ภาพท 15 แผนภมแสดงจานวนรอยละภมลาเนาของผสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศชายและเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

44

ผสงอายมากวา 97% นบถอศาสนาพทธ และผสงอายสวนใหญในกลมดงกลาว ยงใหขอคดเหนทวา หลกคาสอนทางพระพทธศาสนามสวนชวยในการนาไปเปนแนวทางในการดาเนนชวตได

ภาพท 16 แผนภมแสดงจานวนรอยละศาสนาของผสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศชายและเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

ผสงอายสวนใหญมสถานภาพสมรส หรออยเปนคมากกวาอยคนเดยว ซงการอยคนเดยวผสงอายไดใหความเหนวา มปญหาหลายอยาง ไมวาจะเปนความรสกเหงา ไมมใครควรใหความชวยเหลอ หรอดแลในยามเจบปวย นอกจากนการสารวจยงพบอกวาสถานภาพของผสงอายทพบนอยทสด คอ การแยกกนอยกบคของตน

ภาพท 17 แผนภมแสดงจานวนรอยละสถานภาพของผสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

45

ผ สงอายสวนใหญมการศกษาสงสดอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และนอกจากนยงพบอกวา มผสงอายทไมมการศกษาสงกมอตราเฉลยทถงแมจะไมมากนก แตกสงผลกระทบถงประเดนปญหาในเรองของสขภาพจตเชนเดยวกน เนองจากผสงอายทไมมการศกษานน มกจะคดฟงซานไปตางๆ นานามากกวาผสงอายทมการศกษา ดงนนสภาพแวดลอมรอบดาน และรวมถงทอยอาศยกมสวนทาใหสภาพจตใจของผสงอายนนดขน หรอแยลงตามไปดวย

ภาพท 18 แผนภมแสดงจานวนรอยละการศกษาของผสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

ในอดตผสงอายกลมนมอาชพหลกคอ อาชพรบจาง ตามมาดวยคาขาย หรอทาธรกจ

สวนตว ราชการ และพนกงานเอกชน ซงรายไดเฉลยของกลมดงกลาวผทไมมรายไดคดเปนรอยละ 12.5% สวนผทมรายไดจะมรายไดเฉลยโดยประมาณ 8,000 บาท

46

ภาพท 19 แผนภมแสดงจานวนรอยละอาชพของผสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศชาย และเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

นอกจากนการประเมนผลยงพบอกวากลมผสงอายกลมนมเปอรเซนตของการมบตร

ในจานวนทลดลงกวาในอดต เฉลยจานวนบตร 2 คนตอหนงครอบครว ซงมความสอดคลองกบการลดลงของจานวนประชากรทมการเกดในปจจบน

ภาพท 20 แผนภมแสดงจานวนรอยละการมบตรของผสงอายททาแบบสอบถามระหวางเพศชายและเพศหญงทงทอาศยอย และไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา

47

2.1 ขอมลแบบสอบถามสาหรบผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชรา สาเหตหลกทผสงอายภายในบานพกคนชราเลอกทจะใชบรการบานพกคนชรา

นน คอการไมมผดแลในการชวยเหลอในการทากจกรรมตางๆ ไมวาจะเปนกจวตรประจาวน อาหาร หรอผดแลในยามเจบปวย เปนตน

ภาพท 21 แผนภมแสดงจานวนรอยละของสาเหตทผสงอายภายในบานพกคนชราเลอกทจะอาศยอยในสถานทดงกลาว

ผสงอายทอยภายในบานพกคนชรามกมความสมพนธทดกบเพอนรวมหอง ซง

ผวจยไดขอคดเหนจากกลมผสงอายดงกลาวทวา คนรนเดยวกนอยดวยกนมกจะพดจาประสาเดยวกนรเรอง และเขาใจงายกวาคนทมวยแตกตางกน

ภาพท 22 แผนภมแสดงจานวนรอยละของความสมพนธทผสงอายภายในบานพกคนชรามตอเพอนรวมหอง

48

พนทใชสอยสวนใหญชอบเปนพเศษ นนกคอหองนอน โดยผสงอายบอกวาเปนพนททผสงอายมความรสกเปนสวนตว และสามารถกระทาการใดๆ กไดในพนทของตน

ภาพท 23 แผนภมแสดงจานวนรอยละของพนททผสงอายภายในบานพกคนชราชอบมากทสด

จากการประเมนยงพบอกวากจกรรมทผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชราทชอบมากทสด คอ กจกรรมในโอกาสพเศษตางๆ เพราะเปนกจกรรมทสนกสนาน และใหความสนใจ ใสใจผสงอายอยางแทจรง รองลงมาคอกจกรรมทางพระพทธศาสนาเนองจากผสงอายเหนวา กจกรรมดงกลาวทาใหผสงอายมความสงบภายในจตใจ ไมคดฟงซาน และเปนประโยชนในการดาเนนชวต

ภาพท 24 แผนภมแสดงจานวนรอยละของกจกรรมทผสงอายภายในบานพกคนชราชอบมากทสด

49

ผสงอายทอาศยอยภายในบานพกคนชรามากกวา 60% ลงความเหนวา สถานบรการในสวนตางๆภายในบานพกคนชราไมสามารถเขาไปใชพนทดงกลาวไดอยางสะดวกเทาทควร อนเนองมาจากบางพนทใชสอยไมเอออานวยตอผสงอายทใชรถเขน หรอเครองมอทชวยในการเดน สาเหตเพราะบางพนทไมไดออกแบบมาเพอการใชงานผสงอายสาหรบกลมดงกลาวมาตงแตแรก หรอมขนาดทางลาดทไมไดมาตรฐาน มการเสรมหรอเพมเตมเขาไปเพอเปนการปรบใชแมวาพนทในสวนตางๆจะไมเอออานวยกตาม

ภาพท 25 แผนภมแสดงจานวนรอยละของความคดเหนในเรองของความสะดวกสบายทผสงอาย

2.2 ขอมลแบบสอบถามสาหรบผสงอายทไมเคยอาศยอยภายในบานพกคนชรา จากการสารวจพบวาผสงอายสวนใหญทไมเคยอยภายในบานพกคนชรา

ปจจบนมกอาศยอยกบคสมรสของตนเอง รองลงมาอยคนเดยว หรอไมกบตรหลาน โดยสอดคลองกบขอมลทผวจยไดศกษาคอ ปจจบนผสงอายสวนใหญมกจะอาศยอยกบคสมรสของตน โดยมการดแลซงกนและกนระหวางสาม ภรรยา หรอไมกถกทงไวกบบตรหลาน โดยทลกของตนเองนนออกไปทางาน หรอยายถนฐานไปอยตามตวเมองธรกจเพอหางานทา และทงลกของตนไวกบป ยา ตา ยาย เพอใหผสงอายชวยเลยงดนนเอง

50

ภาพท 26 แผนภมแสดงจานวนรอยละของการพกอาศยของผสงอายทไมไดอาศยอยภายในบานพก

คนชรา

ผสงอายสวนใหญทไมเคยอยบานพกคนชรามากอน แตหากตองมเหตผล หรอความจาเปนทตองเขาไปอย สาเหตหลกนนมาจากไมมผดแลผสงอายนนเอง

ภาพท 27 แผนภมแสดงจานวนรอยละของสาเหตทผสงอายทไมไดอาศยอยภายในบานพกคนชรา แตจะเลอกเขามาใชบรการ

และจากการประเมนแบบสอบถามพบวา กจกรรมทผสงอายสวนใหญทไมเคย

อาศยอยภายในบานพกคนชรานนทา คอ การดทว รองลงมาคอ การอานหนงสอ การประดษฐสงของ ทาอาหาร และอนๆ ตามลาดบ

สาเหตททาใหทานตดสนใจเลอกใชบานพกผสงอาย

51

ภาพท 28 แผนภมแสดงจานวนรอยละของกจกรรมทผสงอายทไมไดอยภายในบานพกคนชราชอบ

มากทสด

2.3 ขอมลแบบสอบถามเกยวกบประเดนความคดเหนของผสงอายทมตอบานพกคนชรา

จากการประเมนแบบสอบถามพบวา ทงผสงอายทอาศยอยและผสงอายทไมไดอาศยภายในบานพกคนชรา มความเหนทสอดคลองกนเกยวกบบานพกคนชราวา ผสงอายตองการไดพนทกวางมากพอสาหรบการดาเนนชวต ตองการความโปรง ความเปนสดสวน ความเงยบสงบปราศจากเสยงรบกวน ความเรยบรอยมการจดการอยางเปนระเบยบ ความสะดวกสบายในการใชงาน ความสวางทเพยงพอตอการดาเนนชวต นอกจากนผสงอายตอการอากาศทถายเท เยนสบาย ความเงยบสงบ ความสะอาด และกลนสะอาดของสถานท รวมไปถงความปลอดภยภายในบานพกคนชรา ซงจะเหนไดจากแผนภมดานลางน

52

ภาพท

29 แผน

ภมแส

ดงจานว

นรอย

ละขอ

งผสง

อายท

งทอาศย

และไมไ

ดอาศยอ

ยภายใน

บานพ

กคนช

รา เกยวกบ

ความคด

เหนท

มตอบ

านพก

คนชร

า ใน

เรองของพน

ทกวาง ค

วามโ

ปรง ค

วามเปน

สดสว

น และ

เสยงรบ

กวนข

องสถ

านท

53

ภาพท 30 แผนภมแสดงจานวนรอยละของผสงอายทงทอาศย และไมไดอาศยอยภายในบานพก

คนชรา เกยวกบความคดเหนทมตอบานพกคนชรา ในเรองของความเรยบรอย ความสะดวกสบาย ความสวาง และความเยนสบายของสถานท

ภาพท 31 แผนภมแสดงจานวนรอยละของผสงอายทงทอาศย และไมไดอาศยอยภายในบานพก

คนชรา เกยวกบความคดเหนทมตอบานพกคนชรา ในเรองของความเงยบสงบ กลนและความสะอาด รวมไปถงความปลอดภยของสถานท

54

การวเคราะหและสรปผล จากการเกบขอมลทงเอกสารขนตนและจากการสงเกตการณ ทางผวจยไดมการวเคราะห

ขอมลดงตอไปน 1. การวเคราะหขอมล

1.1 วเคราะหถงหลกอานาปานสตเพอทราบถงแกนและแนวทางปฏบต 1.2 วเคราะหถงประเดนปญหาของสภาพจตใจ และปญหาดานอนๆ ทสงผลตอ

การดาเนนชวตของผสงอาย 1.3 วเคราะหความพงพอใจในทอยอาศยของผสงอาย และหลกของอานาปานสตท

สามารถนามาปรบใชเปนแนวทางในการดาเนนชวต และการจดบรบทของสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอผสงอาย

2. การสรปผล เนองจากอานาปานสตถอไดวาเปนสวนหนงในชวตประจาวนและสามารถปฏบตได

ทกชวงเวลา และทกอรยาบถ เมอเรามสตระลกไดถงลมหายใจทกขณะ ทาใหเราสามารถควบคมทงกายและจตใหสงบได อกทงจากการทผวจยไดทาการศกษา และสงเกตการณเกยวกบพฤตกรรมของผสงอายทไดนาหลกปฏบตดงกลาวมาปรบใชในชวตประจาวน พบวาผสงอายกลมนมการตอบสนองทางรางกาย และจตใจทดขน เนองจากการปฏบตอานาปานสตชวยลดการทางานของระบบทซบซอนของรางกาย และทาใหเกดความผอนคลาย มประสทธภาพในการบรรเทาความเครยด ซงเปรยบเสมอนเปนเกราะปองกนในขนตนใหกบตวเอง

ดงนน ผวจยจงเลงเหนความสาคญของการใชหลกปฏบตอานาปานสตดงกลาวมาปรบใชในการออกแบบโครงการรวมไปถงบรบทโดยรอบน เพอใหสอดคลองกบพฤตกรรมการ และวตถประสงคในการใชสอยพนทเพอตอบสนองตอการดาเนนชวตของผสงอาย ประเดนปญหาดานตางๆ ทสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของผสงอาย

การวเคราะหถงประเดนปญหาดานสภาพจตใจ และประเดนปญหาทสงผลตอการดาเนนชวตของผสงอายนน เรยกไดวาเปนปญหาสาคญทรฐบาล และหนวยงานตางๆ ตองใหความสนใจและใสใจ เพอใหผสงอายมความสขในการใชชวตบนปลาย เนองจากผสงอายเปนผทสามารถถายทอดความร และประสบการณ อกทงยงเปนผนา และเปนผทาประโยชน ใหแกสงคม หากผสงอายมสขภาพรางกายแขงแรง และสขภาพจตทด จะเปนมงขวญของครอบครว และเปนผถายทอดมรดกทางวฒนธรรม ใหแกลกหลานและเยาวชนไดเปนอยางด

55

ซงผวจย ไดทาการวเคราะหถง ประเดนปญหาตางๆ และปญหาสภาพจตใจทสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของผสงอายสรปไดวา เมอเขาสวยสงอายจะพบปญหาสาคญ คอมการเปลยนแปลงทางดานรางกายทมประสทธภาพในการทางานลดนอยลง ซงความเสอมโทรมทางรางกายมผลกระทบตอความสามารถทางสมองหรอสต ปญญา สวนปญหาสภาพจตใจนนเกดขนจากความสอดคลองของปญหาทางดานสขภาพอนามย เศรษฐกจ การสญเสยบทบาททางสงคม สญเสยบคคลอนเปนทรก ตลอดจนตองปรบเปลยนแบบแผนในการดาเนนชวต ทาใหผสงอายมอารมณวตกกงวล สงผลกระทบกระเทอนใจไดงาย และจะนาไปสปญหาสขภาพจตได สาหรบปญหาดานเศรษฐกจของผสงอายนนสบเนองมาจากผสงอายมปญหาทงดานสขภาพกาย สขภาพจต จงมขอจากดในการทางาน บทบาท และภาระหนาททางสงคมของผสงอายทาใหรสกวาตนเองไมมคณคา สญเสยความเคารพนบถอ สญเสยสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจ เนองจากตองออกจากงาน หรอหมดภาระหนาทรบผดชอบ ขาดเพอน ขาดความผกพนทเคยมตอสงคม ขาดรายไดหรอรายไดลดลงทาใหผสงอายตองพยายามปรบตวตอการเปลยนแปลงทเกดขน สงตางเหลานลวนแลวแตเปนอปสรรคและปญหาทสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของผสงอาย ฉะนน ชวงทเขาสวยสงอาย ซงเปนวยสดทายของชวต จงควรตองมการเตรยมตว และปรบตวใหเขากบสถานการณ สงคม และสงแวดลอมไดอยางมความสข

ดงนน เพอใหผสงอายดารงชวตอยไดในชวงบนปลายของชวตอยางมความสข ผวจยจงมความคดเหนทจะชวยลดปญหาและชองวางทเกดขน โดยพฒนาใหมสถานททสามารถรองรบกลมผสงอายดงกลาว ในการนาหลกอานาปานสตมาใชในการออกแบบใหมความสอดคลองกบบรบททงภายในและภายนอกของโครงการ กรณศกษางานวจยทเกยวของ

รฐบาลไดกาหนดนโยบายทสาคญทจะสงเสรมสนบสนนใหประชาชนมสภาพความเปนอยทด มคณภาพ และดารงชพอยในสงคมไดอยางปกตสข รฐบาลไดเหนความสาคญ และความจาเปนของการใหความชวยเหลอผสงอาย เพราะเปนผทมสวนรบผดชอบในการชวยเหลอชาตบานเมองในฐานะคนหนมสาวในอดต ฉะนนจงสมควรไดทดแทนคณงามความด เมอบคคลเหลานไมสามารถชวยตนเองได รฐบาลโดยกรมประชาสงเคราะห จงไดจดตงสถานสงเคราะหคนชราขน เปนแหงแรกในปพ.ศ. 2496 คอ บานบางแค

วตถประสงคของการสงเคราะหคนชรา (กรมประชาสงเคราะห ม.ป.ป. : 1 - 4) มดงน คอ

56

1. เพอใหการสงเคราะหคนชราทไมสามารถชวยเหลอตนเองได หรอประสบปญหาความทกขยากเดอดรอน ยากจน ไมมทอยอาศย หรอไมสามารถอยกบครอบครวได

2. เพอใหบรการแกคนชราทอยกบครอบครวของตน แตมความตองการรบบรการสงเคราะหคนชราบางอยาง เชน การรกษาพยาบาล กายภาพบาบด นนทนาการ

3. เพอแบงเบาภาระของครอบครวผมรายไดนอยหรอยากจนทไมสามารถอปการะเลยงดคนชราไวในครอบครวได

4. เพอปองกนและแกไขปญหาสงคมอนเกยวกบคนชรา ไมใหเรรอนทาความเดอดรอนราคาญแกสงคม และใหสามารถอยในสงคมไดอยางผาสกตามสมควรแกอตภาพ

5. เพอเปนการตอบแทนคณความดทคนชราไดทาประโยชนใหแกประเทศชาต 6. เพอผสงอายจะไดคลายวตกกงวลเมอชราภาพ ไมสามารถประกอบอาชพตอไปได

แลว ทางรฐบาลมหนาทจะเปนผอปการะเลยงดตอไป ประเภทของการสงเคราะหคนชรา การสงเคราะหคนชราภายในไดดาเนนการมาตงแตปพ.ศ. 2496 จนถงปจจบนมสถาน

สงเคราะหคนชรา จานวน 12 แหง โดยรบคนชราทมความทกขยากเดอดรอนตามคณสมบตทกาหนดไว การสงเคราะหประเภทนไดแยกเปน 3 ประเภท คอ

1. ประเภทสามญ ใหการอปการะเลยงด โดยไมเสยคาบรการใดๆ อาศยอยรวมกน หองละหลายคน ชายหญงไมปะปนกน

2. ประเภทเสยคาบรการ จดใหอยในหองคนชรา ชาระคาบรการประเภทเตยงเดยว อตราคนละ 500 บาทตอเดอน ประเภทเตยงค อตรา 1,060 บาทตอเดอน มเฉพาะทสถานสงเคราะหคนชราบานบางแคแหงเดยว จานวน 40 หอง

3. ประเภทพเศษ โดยปลกบานอยเองตามแบบแปลนทกรมประชาสงเคราะหกาหนดในทดนของสถานสงเคราะห โดยทาสญญาปลกสรางเสรจ แลวยกกรรมสทธใหทางราชการ และผปลกสรางอยอาศยไดจนตลอดชวต ขณะนมสถานสงเคราะหคนชราวาสนะเวศม จ.อยธยา เพยงแหงเดยว ราคาหลงละ 420,000 - 650,000 บาทขนไป

การจดบรการสวสดการตางๆ ใหแกคนชราทอยในสถานสงเคราะห คาใชจายตางๆ ไดรบจากเงนงบประมาณประจาป และการสนบสนนจากภาคเอกชน ดงนคอ

1 ใหบรการเลยงดดวยอาหาร 3 มอ 2. เสอผา เครองนอน เครองใชประจาตว ตามความจาเปนและเหมาะสม 3. ใหบรการตรวจสขภาพทวไป การรกษาพยาบาลเมอเจบปวย และการรกษาดานเวช

ศาสตรฟนฟ

57

4. บรการใหคาปรกษา และแกไขปญหาทางอารมณ จตใจ และการปรบตวโดยนกสงคมสงเคราะห

5. บรการจดกจกรรมนนทนาการ งานรนเรงในวนนกขตฤกษตางๆ รวมทงภาคเอกชนและหนวยงานตางๆ ภายนอกสถานสงเคราะหไดมาจดกจกรรมทเปนประโยชนแกคนชรา

6. บรการดานศาสนกจ สนบสนนใหคนชรา ประกอบพธทางศาสนาตามลทธทตนนบถอ

7. บรการฌาปนกจศพใหคนชราทไมมญาต 1. กรณศกษาสถานสงเคราะหคนชราบานบางแค กรงเทพมหานคร

สาเหตทผวจยเลอกศกษาสถานสงเคราะหคนชราบานบางแค กรงเทพมหานคร เนองจากผวจยเหนวา เปนสถานสงเคราะหคนชราทเปดใหบรการมายาวนาน อกทงยงมความหลากหลายของประเภทกลมผสอายทมความแตกตางของอาชพ และการดาเนนชวต ผนวกกบความหลากหลายของประเภททพกอาศยทรองรบแตละกลมของผสงอายทมความตองการและปญหาตางๆ รวมถงการดาเนนชวตทแตกตางกน ซงผวจยไดเลงเหนวาสถานสงเคราะหคนชราบานบางแค กรงเทพมหานคร จะเปนประโยชนแกผวจยในการนาความรทไดมาปรบใช เพอตอยอดแนวความคดสการออกแบบบานพกผสงอายในลาดบตอไป

สถานสงเคราะหคนชราบางแค เปนสถานสงเคราะหคนชราแหงแรกของประเทศไทย กอตงขนเมอป พ.ศ. 2496 โดยใหการสงเคราะหตามนโยบายสงคมสงเคราะหของรฐบาล เพอใหการสงเคราะหคนชราทประสบความเดอดรอน หรออยกบครอบครวไมมความสข (กรมประชาสงเคราะห ม.ป.ป. : 1 - 3)

สงกดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กรมประชาสงเคราะห กองสวสดการสงเคราะห

สถานทต ง เลขท 81 ถนนเพชรเกษม หมท 15 แขวงบางหว า เขตภาษ เจรญ กรงเทพมหานคร มบรเวณพนททงหมดประมาณ 21 ไร 2 งาน เปนทดนของราชพสด

ทศเหนอ จรดถนนเพชรเกษม ทศใต จรดโรงเรยนวดนมมานรต ทศตะวนออก จรดชมชนแสงหรญ ทศตะวนตก จรดคลองราชมนตร 1.1 วตถประสงค

1.1.1 เพอใหการสงเคราะหคนชราทยากจน ประสบปญหาความทกขยาก เดอดรอนไมมทอยอาศย ขาดผอปการะเลยงด หรออยกบครอบครวไมมความสข

58

1.1.2 เพอเปนการแบงเบาภาระของครอบครวทมรายไดนอย หรอยากจน ไมสามารถอปการะเลยงดคนชราใหอยกบครอบครวได

1.1.3 เพอเปนการตอบแทนคณความดของคนชราทไดทาประโยชนใหกบประเทศชาตเมอครงยงอยในวยหนมสาวและเพอรกษาประเพณวฒนธรรมอนดงามของไทย ในการทจะโอบอมและชวยเหลอคนชราเพอแสดงความกตญกตเวทตอคนชราของประเทศ

1.2 ประเภทผรบการสงเคราะห 1.2.1 ประเภทสามญ ใหการอปการะเลยงดแกผสงอายโดยไมตองเสย

คาบรการใดๆ ทงสน ปจจบนมเรอนพกสามญ จานวน 4 อาคาร คอ 1.2.1.1 บานสขสนต 1.2.1.2 บานพบลสข 1.2.1.3 บานสวสดผล 1.2.1.4 อาคารมหาดไทย 100 ป สาหรบผสงอายทชวยเหลอตวเอง

ไมไดปจจบน 1.2.2 ประเภทเสยคาบรการ ใหผสงอายพกอยในหอพก ซงแบงออกเปน

หองๆ มหองนาในหองพกเสยคาบรการคนละ 550 บาทตอเดอน (เตยงเดยว) และหองเตยงค เดอนละ 1,060 บาท (รวมคาอาหาร คาซกรด และคาทาความสะอาด) มทงหมด 40 หอง

1.2.3 ประเภทพเศษ (บงกะโล) กรมประชาสงเคราะหไดอนญาตใหผสงอายปลกบานในสถานสงเคราะหตามแบบแปลนทกรมฯ กาหนดไว เพอผปลกสามารถพกอยไดตลอดชวต และจะตองยกกรรมสทธใหกบกรมประชาสงเคราะห เมอถงแกกรรม ปจจบนมบงกะโลจานวน 7 หลง

1.2.4 สถานแรกรบและฟนฟคนชราบานทพยสคนธ เปนบานประเภทสามญ ตงอยทหมบานเศรษฐกจโดยนางสาวทพยสคนธ ศรรอด ยกใหเปนกรรมสทธของกรมประชาสงเคราะห เพอรบคนชราประเภทสามญใหปรบสภาพรางกาย และจตใจกอนทจะเขาอยในสถานสงเคราะหคนชราบางแค

1.3 ลกษณะของสถานสงเคราะหคนชราบางแค สถานสงเคราะหคนชราบางแค กรงเทพมหานคร เปนสถานสงเคราะหคนชรา

ทรบผสงอายทมภมลาเนาอยในเขตกรงเทพมหานคร และเขตปรมณฑล ไดแก จงหวดนนทบร จงหวดปทมธาน จงหวดสมทรปราการ มจานวนผสงอายจากสถตจานวนผสงอายในสถาน

59

สงเคราะหคนชราแหงน ประจาป 255419 พบวา มผสงอายจานวน 259 ราย เปนเพศชาย 86 คน และเพศหญง 173 คน มอายเฉลยประมาณ 60 - 90 ป มเจาหนาทปฏบตงานในสถานสงเคราะหคนชราแหงน จานวน 87 คน ประกอบดวย ขาราชการ 9 คน พนกงานราชกา 10 คน และเจาหนาทอนๆ ไดแก ลกจาง ลกจางชวคราว ลกจางมลนธ รวม 68 คน ลกษณะของสถานสงเคราะหคนชราแหงนมทพกอาศยทงหมด 5 อาคาร มพเลยงดแลประจาอาคารในอตราสวน 1 ตอ 25 คนสาหรบผสงอายทชวยเหลอตวเองได และพเลยง 1 ตอ 8 คน สาหรบผสงอายทชวยเหลอตวเองไมได

1.4 เกณฑในการพจารณารบผสงอายเขาในสถานสงเคราะหคนชราบางแค ผสงอายทมความประสงคจะเขารบบรการในสถานสงเคราะหคนชราบางแค

ตดตอและยนใบสมครไดทกรมประชาสงเคราะห และคณะกรรมการประชาสงเคราะห จะพจารณาคณสมบตและหลกฐานตางๆ โดยผสงอายจะตองมคณสมบตตามทกาหนดไว ดงน

1.4.1 ชาย หญง อาย 60 ปขนไป 1.4.2 ไมเปนผพการ หรอทพพลภาพ หรอจตฟนเฟอน 1.4.3 ไมเปนโรคเรอรง หรอโรคตดตออนตราย 1.4.4 ขาดผดแลชวยเหลอหรออยกบครอบครวไมมความสข

1.5 งานบรการทจดใหแกผสงอายในสถานสงเคราะหคนชราบางแค สาหรบงานบรการทจดใหแกผสงอายในสถานสงเคราะหคนชะราบางแค มอย

หลายประเภท ไดแก 1.5.1 บรการดานการเลยงด สถานสงเคราะหคนชราบางแคใหบรการดานท

พกอาศย อาหาร เสอผา เครองนงหม เครองหลบนอน และเครองใชสวนตวในกจวตประจาวน มเจาหนาทพเลยงคอยดแลความสะอาดทพกอาศย เครองนงหม รวมทงดแลความสะดวกสบายดานอนๆ อกดวย

1.5.2 บรการดานการกษาพยาบาล มสถานพยาบาลในสถานสงเคราะหมเจาหนาทพยาบาลคอยดแล และใหการรกษาผสงอายทเจบปวยเบองตน เปนพยาบาลประจา 5 คน ใหบรการรกษาพยาบาลตลอดเวลา 24 ชวโมง นอกจากนยงมแพทยอาสาสมคร 1 คน มาตรวจรางกายผสงอาย และใหการรกษาในชวงเวลาบายทกวนจนทรและวนศกร ถามผสงอายมอาการเจบปวยมากจะนาสงโรงพยาบาล สาหรบผสงอายทมอาการปวยทางจต นกสงคมสงเคราะหจะ

19สถตจานวนผสงอายในสถานสงเคราะหคนชราบางแค [ออนไลน], เขาถงเมอ 29 กนยายน 2554.

เขาถงไดจาก http://www.banbangkhae.go.th/olddata.php

60

เปนผประสานงานใหขอมลแกแพทย เพอชวยพจารณาในการรกษา ตลอดจนไปเยยมผสงอายทเจบปวย และตองรกษาตวในโรงพยาบาล

1.5.3 บรการดานกายภาพบาบด สถานสงเคราะหคนชราบางแคไดจดบรการดานกายภาพบาบดสาหรบผสงอายทมสขภาพไมแขงแรง และฟนจากการเจบปวยใหม หรอเรมจะมอาการเปนอมพาต โดยสถานสงเคราะหคนชราบางแคมหองทากายภาพบาบดพรอมอปกรณและเครองมอสาหรบรกษาทางกายภาพบาบด พรอมเจาหนาททมความร คอยดาเนนการตามแผนการรกษาของแพทยอยางถกวธ

นอกจากน สถานสงเคราะหคนชราบางแคยงใหการรกษาแบบกลม เปนการบรหารรางกายใหผสงอายไดมการเคลอนไหว โดยบรหาร คอ แขน มอ ลาตว เทา ขา และทกสวนของรางกาย โดยมนกศกษาจากจฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนอาสาสมครในชวงเวลา 07.00 น. ของทกวนจนทร วนพธ และวนศกร และจะมนกสงคมสงเคราะหเปนผชกชวน และกระตนใหผสงอายทกคนมาเขารบบรการ

1.5.4 บรการดานสงคมสงเคราะห นกสงคมสงเคราะหประจาสถานสงเคราะหคนชรามบทบาทในการชวยเหลอ และใหกาลงใจ แกผสงอายทเขารบการสงเคราะห ซงสวนใหญเปนผทขาดผอปการะเลยงด จงมความรสกวาถกทง วาเหว ใหสามารถดาเนนชวตทเหลออยอยางมความสข นอกจากนนกสงคมสงเคราะห มหนาททาประวตผสงอายเยยมบาน ตดตอญาต หรอบคคลภายนอกสถานสงเคราะหคนชรา เยยมผสงอายทเจบปวย และไปรกษาตวตามโรงพยาบาลตางๆ การใหคาปรกษา การใหบรการทางสขภาพจต และบรการดานอนๆ

1.5.3 บรการดานงานอดเรกและอาชวบาบด สถานสงเคราะหคนชราบางแคไดสงเสรมและสนบสนนใหผสงอายทมสขภาพแขงแรงและสมครใจ จะทางานอดเรกเพอใหมรายไดและเปนการใชเวลาวางใหเปนประโยชน ทงยงเปนการแกปญหาทางอารมณและจตใจ

1.5.3 บรการดานนนทนาการ เปนการจดกจกรรมเพอใหผสงอายไดรบความบนเทงสนกสนานโดยวธการใชกจกรรมกลม เปนเครองมอในการจดกจกรรมตางๆ ตองคานงถงความเหมาะสมกบผสงอาย เปนไปตามความสนใจ ความถนด และความสามารถของผสงอายเอง

นอกจากน สถานสงเคราะหคนชราบางแคไดจดใหผสงอายไดรบรขาวสารตางๆ โดยการจดหาขาวตางๆ จากทางหนงสอพมพ วทย และโทรทศน มาออกประกาศเสยงตามสายใหผสงอายไดรบทราบทกวน

61

1.5.3 บรการดานศาสนกจ สถานสงเคราะหคนชราบางแค มการจดทาวตรเชาและเยนทกวนในวนธรรมสวนะไดนมนตพระภกษแสดงพระธรรมเทศนาใหแกผสงอายในสถานสงเคราะหคนชรา และเมอผสงอายถงแกกรรม กจดฌาปนกจศพใหตามประเพณ

1.6 ปญหาของผสงอายในถานสงเคราะหคนชราบางแค เนองจากวยสงอายเปนวยแหงการเปลยนแปลงในดานตางๆ ทงรางกาย, จตใจ,

อารมณ และสงคม ซงลวนแตเปนสาเหตทกอใหเกดปญหาสขภาพกายและสขภาพจต จนเกดเปนความเจบปวยขนได ปญหาสขภาพทางกายมกเกดจากความเสอมของอวยวะตางๆ ทาใหผสงอายมปญหาภาวะสขภาพ ยงพบอกวา ผสงอายมปญหาความวตกกงวลในเรองตางๆ กสงผลกระทบตอปญหาทางดานรางกายดวยเชนกน เชน การปรบตวในการอยรวมกนกบผสงอายอนๆ ในสถานสงเคราะหคนชราหรอการเปลยนทอยใหม เปนตน

1.7 สรป ปจจบนผสงอายทพกอาศยอยในสถานสงเคราะหคนชรา ซงเปนสถานททจด

ใหสาหรบผสงอายทมความจาเปน ไมสามารถอยกบครอบครวได มแนวโนมทจะเพมจานวนขน อยางไรกตามสถานทดงกลาวกยงมพนททจากด ผนวกกบบรบทโดยรอบกไมเอออานวยตอการใชชวตทสงบของผสงอายมากนก เนองจากสถานทคอนขางตดกบถนน อาจไดยนเสยงรบกวนจากการจราจรดานนอก มพนทจากดเนองจากอยภายในเขตชมชน ทาใหไมสามารถปลกตนไมหรอสวนขนาดใหญสาหรบการเดนออกกาลงกาย หรอทากจกรรมตางๆ เพอความผอนคลายมากนก และผสงอายเหลานยงมปญหาทางดานสขภาพกายและสขภาพจตอกดวย ซงเกดมาจากการเปลยนแปลงทเกดขนตลอดระยะเวลาการดารงชวตทาใหผสงอายมความทอถอยในการดารงชวต ดงนน เพอใหผสงอายมความเขาใจในสขภาพรางกายทเปลยนแปลงไป และมความเขาใจทางอารมณ อนนามาสการมชวตบนปลายทสงบมความสขอยางแทจรง ทางสถานสงเคราะหคนชราบางแคจงไดดาเนนความพยายามในการจดกจกรรมตางๆ เพอใหผสงอายไดรบบรการทซงจะเปนประโยชนตอผสงอายทงทางดานรางกายและจตใจ เทาทขดความสามารถของหนวยงานจะดาเนนการได

2. กรณศกษาศนยบรการผสงอายดนแดง กรงเทพ สาเหตทผวจยเลอกศกษาศนยบรการผสงอายดนแดง กรงเทพในลาดบท 2 นน ผวจย

เหนวาศนยบรการผสงอายดนแดง กรงเทพ เปนสถานทซงมความแตกตางจากสถานบรการผสงอายประเภทแรกซงเปนสถานบรการไปเชาเยนกลบซะสวนใหญ โดยมวตถประสงคหลกทจะชวย และใหความรแกผสงอายในการเตรยมความพรอมตอการเปลยนแปลงเมอเขาสวยผสงอาย อยในโลกปจจบนไดดวยตนเองโดยไมตองพงพาผอน นอกจากนยงเปนสถานบรการทางสงคมเพอจด

62

กจกรรมตางๆ ในการสงเสรมใหผสงอายมสขภาพกายและสขภาพจตทดขนอกดวย ซงผวจยเหนวาการบรการของศนยดงกลาวผวจยสามารถนากจกรรม หรอการบรการตางๆ รวมถงเปนการเพมกลมตวอยาง เพอนามาปรบใชกบบานพกคนชราตอไปในอนาคตได

2.1 ประวตความเปนมา ศนยบรการทางสงคมผสงอายดนแดง เปดดาเนนการอยางเปนทางการ ในวนท

21 มนาคม 2528 เดมสงกด กรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จากนนในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2546 ศนย บรการทางสงคมผสงอายดนแดง มการถายโอนมาสงกด กองสงคมสงเคราะห สานกสวสดการสงคมกรงเทพมหานคร ตามพระราชบญญตการกระจายอานาจสองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.2542 และในวนท 10 มถนายน 2548 กรงเทพมหานครไดมการปรบเปลยนโครงสรางการบรหารภายในกรงเทพมหานครในสวนของสานกสวสดการสงคม เปนผลใหศนยบรการทางสงคม ผสงอายดนแดง ไดเปลยนชอและหนวยงานตนสงกดเปนศนยบรการผสงอายดนแดง สงกด สานกงานการสงเคราะหและสวสดภาพสงคม สานกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร

2.2 สถานทตง ศนยบรการผสงอายดนแดง ตงอยเลขท 4641 ถนนมตรไมตร แขวงดนแดง

เขตดนแดง กรงเทพมหานคร 10400 หมายเลขโทรศพท 0 2246 8662 ซงเปนพนททไดรบบรจาคจากโรงเรยนพบลประชาสรรค

ทงน ศนยบรการผสงอายดนแดง มหนวยงานยอย คอ หนวยบรการทางสงคมหวยขวาง ตงอยบรเวณอาคารแฟลต 2 เคหะชมชนหวยขวาง ถนนประชาสงเคราะห แขวงดนแดง เขตดนแดง กรงเทพมหานคร 10400

2.3 วตถประสงคในการดาเนนงาน การดาเนนงานศนยบรการผ สงอายดนแดง มวตถประสงคหลกในการ

ใหบรการ ดงน 2.3.1 เพอเปนการขยายบรการดานการสงเคราะหผสงอายอยางกวางขวาง

และประชากรสงอายไดรบบรการอยางทวถง 2.3.2 เพอเปนการใหบรการดานสวสดการแกผสงอายในดานตางๆ เชน

บรการดานการแพทย สขภาพอนามย การสงคมสงเคราะห การใหคาปรกษา นนทนาการ ฯลฯ 2.3.3 เพอเปนศนยกลางรวบรวมและเผยแพรขอมลขาวสาร และใหความร

ตางๆทเปนประโยชน เพอเตรยมตวรบการเปลยนแปลงเมอเขาสวยผสงอาย ดวยการระดมความรวมมอจากหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชน

63

2.3.4 เพอเปนศนยกลางจดกจกรรมตางๆ ทเปนประโยชนตอผสงอาย เนนกจกรรมทเปดโอกาสใหผสงอายไดแสดงศกยภาพ ความสามารถในสาขาตางๆ เพอใหสงคมตระหนกในคณคาและยอมรบบทบาทของผสงอายมากขน

2.3.5 เพอเปนศนยกลางประสานงานทงหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน ทดาเนนงานเกยวกบผสงอายหรอหนวยงานทเกยวของ เพอแลกเปลยนขอมลขาวสารใหความรทเปนประโยชนเกยวกบผสงอาย รวมทงกระตนใหชมชนเขามามสวนรวมในการใหบรการดานสวสดการผสงอาย

2.3.6 เพอใหการสงเคราะหแกผสงอายทประสบปญหาความเดอดรอนเฉพาะหนา ทงทางดานรางกายและจตใจ ปญหาดานทอยอาศย ขาดผอปการะเลยงด พลดหลง ฯลฯ โดยการรบผสงอายเขาพกในบานพกฉกเฉน และดาเนนการตามกระบวนการทางดานสงคมสงเคราะหเพอแกไขปญหา

2.4 การดาเนนงานการจดสวสดการและการสงเสรมผสงอาย การจดสวสดการแกผสงอายในศนยบรการผสงอายดนแดง สงกด สานกงาน

การสงเคราะหและสวสดภาพสงคม สานกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร มหนาทจดสวสดการและใหบรการสงเคราะหชวยเหลอผสงอาย โดยแบงการดาเนนงานออกเปน 2 สวน คอ

2.4.1 การใหบรการแกผสงอายทวไป เปนการบรการทางสงคมเชงรก โดย มวตถประสงคเพอใหศนยฯ เปนสถานทในการพบปะพดคย แลกเปลยนความร ประสบการณ และจดกจกรรมตางๆรวมกน เพอสงเสรมใหผสงอายมสขภาพกายและสขภาพจตทด โดยศนยฯจะจดกจกรรมในวน เวลาราชการ ใหบรการแบบไป - กลบ ซงผสงอายทตองการเขารวมกจกรรมตองสมครเปนสมาชกของศนยฯ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไป โดยไมเสยคาใชจายใดๆ ทงสน (ปจจบนมสมาชกทขนทะเบยนประมาณ 850 คน มาใชบรการวนละประมาณ 120 คน)

2.4.2 การใหบรการผสงอายบานพกฉกเฉน เปนบรการเลยงดผสงอายชาย - หญง อาย 60 ปขนไป ในบานพกฉกเฉน เพอใหความชวยเหลอหรอใหการสงเคราะหผสงอายทประสบปญหาความเดอดรอนเฉพาะหนา ขาดคนเลยงด พลดหลง เรรอน หรอถกนาสงมาจากหนวยงานตางๆ เชน โรงพยาบาล สถานตารวจ หนวยงานภาครฐหรอเอกชน ฯลฯ เพอตดตามหาญาต หรอสงตอในสถานสงเคราะหคนชรา หากไมมญาต ซงผสงอายทเขารบบรการดานปจจยส การพยาบาล สขภาพอนามย กายภาพบาบด รวมทงสามารถเขารวมกจกรรมกบผสงอายภายนอกทมาใชบรการ โดยไมตองเสยคาใชบรการแตอยางใด พกอาศยชวคราวไดครงละ 15 วน และอยภายใตระเบยบการเขาพกอาศยของศนยบรการผสงอายดนแดง ซงสามารถรบผสงอายไดวนละ 30 คน

64

2.5 สรป จะเหนไดอยางชดเจนวา ศนยบรการผสงอายดนแดงนมพนททจากดเนองจาก

อยภายในเขตชมชน ไมมพนทเพยงพอตอการใหบรการแบบพกอาศย ดงนนการบรการสวนใหญภายในศนยจะเปนกจกรรมเพอใหผสงอายมความเขาใจในสขภาพรางกายทเปลยนแปลงไป และมความเขาใจทางอารมณ อนนามาสการมชวตบนปลายทสงบมความสขอยางแทจรง อกทงเพอใหผสงอายสามารถนาความรททางศนยไดจดหาให ไปเปนแนวทางในการดาเนนชวตไดดวยตนเอง โดยตระหนกถงการมศกยภาพ และความรความสามารถของตวผสงอายเอง

3. กรณศกษาศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม สาเหตทผวจยเลอกศกษาศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรม

ปกรณ เชยงใหม เนองจากผวจยเหนวาเปนสถานบรการผสงอายประเภทหนงทตงอยตางจงหวดแตกมการรองรบกลมผสงอายคลายคลงกบสถานสงเคราะหคนชราประเภทแรกทตงอยในเขตกรงเทพฯ แตแตกตางตรงทวาศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหมแหงน เปนการใหบรการผสงอายแบบไมมคาใชจายเพยงประเภทเดยว เนองจากผสงอายทจะเขามารบบรการภายในสถานทแหงน จะตองมคณสมบตตรงตามทศนยกาหนดไว โดยทางศนยจะมเจาหนาทไปตรวจสอบคณสมบตของผสงอายกอนเขามารบบรการ ซงเปนสถานบรการของภาครฐทรองรบกลมผสงอายทมภมลาเนาอยในเขตภาคเหนอตอนบน โดยเปนการกระจายการรองรบผสงอายและไมเปนการกระจกตวเขาสศนยกลางเพยงอยางเดยว

3.1 ประวตความเปนมา รฐบาลไดอนมตงบประมาณใหกรมประชาสงเคราะหดาเนนการจดตงสถาน

สงเคราะหคนชรา ขนทจงหวดเชยงใหม เปนแหงทสองของประเทศไทย ใหชอวา "สถานสงเคราะหคนชราบานธรรมปกรณ (เชยงใหม)" เพอสงเคราะหคนชราทประสบปญหาความเดอดรอน ทมภมลาเนาใน 17 จงหวดภาคเหนอ โดยเรมเปดดาเนนการตงแต วนท 1 ตลาคม 2498 เปนตนมา และเมอวนท 1 ตลาคม 2545 กรมประชาสงเคราะห ไดปรบเปลยนชอเปน กรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และสถานสงเคราะหคนชราบานธรรมปกรณ (เชยงใหม) จงไดเปลยนชอเปน ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ (เชยงใหม) ตงแตวนท 2 พฤศจกายน 2548 โดยมภารกจในการสนบสนนการจดสวสดการสงคมผสงอาย

65

ภาพท 32 บรเวณทตงดานหนาของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณ

เชยงใหม ภาพท 33 บรเวณทตงดานขางของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย บานธรรมปกรณ

เชยงใหม

66

3.2 สถานทตง ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม ตงอย

เลขท 1 ถนนมลเมอง อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ทศเหนอ จรดวดทรายมล ทศใต จรดถนนมลเมอง ทศตะวนออก จรดถนนมลเมอง ทศตะวนตก จรดวดทรายมลเมองพมา

3.3 วตถประสงคในการดาเนนงาน

3.3.1 ใหบรการดานการจดสวสดการแกกลมเปาหมายอยางมคณภาพไดมาตรฐาน

3.3.2 สงเสรมสนบสนนชมชนและเครอขายในการจดสวสดการสงคมแกกลมเปาหมาย

3.3.3 สงเสรมใหหนวยงานเปนศนยการเรยนรการจดสวสดการผสงอาย 3.3.4 พฒนาบคลากรเพอเพมศกยภาพในการปฏบตงาน

3.4 ประเภทผรบการสงเคราะห ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม ไดให

การบรการแบบประเภทสามญ ซงเปนการอปการะเลยงดแกผสงอายโดยไมตองเสยคาบรการใดๆ ทงสน แตผทจะเขามาใชบรการนนจะตองมคณสมบตตามทศนยไดกาหนดไว

ตารางท 7 จานวนผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย

บานธรรมปกรณเชยงใหม

ตารางแสดงจานวนผสงอายทรบและจาหนาย

ประเภทบรการ ยอดคงเหลอจาก งบประมาณ

2551

ยอดรบใหม ปงบประมาณ

2552

ยอดจาหนาย ปงบประมาณ

2552

ยอดคงเหลอ ปงบประมาณ

2552 1. สามญ 117 40 43 114 2. ฉกเฉน - 3 3 -

รวม 117 43 43 114

67

3.5 สาเหตทผสงอายมาเขารบบรการ สาหรบสาเหตทผสงอายมาเขารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการ

สงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม นนมประกอบดวยกนหลายสาเหต ดงตารางดานลางน

ตารางท 8 อตราของผสงอายทเขามารบบรการทมสาเหตแตกตางกน

ตารางแสดงสาเหตผสงอายเขารบบรการ

สาเหต จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. ขาดผเลยงด 42 38 80 50.95 2. ไมมทอยอาศย 39 31 70 44.59 3. อยกบครอบครวไมมความสข 2 2 4 2.55 4. ครอบครวฐานะยากจน 2 1 3 1.91

รวม 85 72 157 100.00

และจากตารางดานลางจะเหนไดอยางชดเจนวาศนยแหงน กลมผสงอายสวนใหญจะเปนผสงอายทมภมลาเนาอยในจงหวดภาคเหนอ

ตารางท 9 ภมลาเนาของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม

ผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงภมลาเนาของผสงอายทเขารบบรการ

ภมลาเนา จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. เชยงใหม 42 35 77 49.04 2. ภาคเหนอ (ยกเวนเชยงใหม) 30 26 56 35.67 3. ภาคกลาง 12 10 22 14.01 4. ภาคใต 1 - 1 0.64 5. ภาคตะวนออก - 1 1 0.64

รวม 85 72 157 100.00

68

ตารางท 10 อายของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงอายของผสงอายทเขารบบรการ

ชวงอาย จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. 60 - 69 ป 23 12 35 22.29 2. 70 - 79 ป 30 36 66 42.04 3. 80 - 89 ป 24 19 43 27.39 4. 90 ป ขนไป 2 3 5 3.18 5. ไมมขอมล 6 2 8 5.10

รวม 85 72 157 100.00 ตารางท 11 พนฐานความรของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม

ผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงพนฐานความรของผรบบรการ

การศกษา จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. ไมไดรบการศกษา 32 35 67 22.29 2. อานออกเขยนได

(เรยนไมจบชนประถมศกษา) 43 31 74 42.04

3. ประถมศกษา 10 5 15 27.39 4. มธยมศกษา - 1 1 3.18 5. สงกวามธยมศกษา - - - 5.10

รวม 85 72 157 100.00

69

ตารางท 12 สถานภาพของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงสถานภาพของผสงอายทเขารบบรการ

สถานภาพ จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. โสด 26 9 35 22.29 2. หมาย (ตายจากกน) 49 58 107 68.15 3. แยกกนอย 5 4 9 5.73 4. หยาราง 2 - 2 1.27 5. สมรส/อยดวยกน 3 1 4 2.56

รวม 85 72 157 100.00 ตารางท 13 อาชพของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย

บานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงอาชพของผสงอายกอนเขารบบรการ

อาชพ จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. รบจาง 48 38 86 54.78 2. เกษตร 12 9 21 13.38 3. คาขาย 2 9 11 7.01 4. รบราชการ 5 1 6 3.82 5. อนๆ 9 9 18 11.46 6. ไมไดประกอบอาชพ 9 6 15 9.55

รวม 85 72 157 100.00

70

ตารางท 14 รายไดของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงรายไดของผสงอายกอนเขารบบรการ

รายได จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. ตากวา 1,000 บาท 4 7 11 7.01 2. 1,000 - 3,000 บาท 51 47 98 62.42 3. 3,000 - 5,000 บาท 6 8 14 8.92 4. 5,000 - 7,000 บาท 7 1 8 5.09 5. 7,000 ขนไป 8 3 11 7.01 6. ไมมรายได 9 6 15 9.55

รวม 85 72 157 100.00 ตารางท 15 หนวยงานทสงผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคม

ผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงหนวยงานทสงผสงอายเขารบบรการ

หนวยงาน จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. สมครเอง 20 25 45 28.66 2. กรมพฒนาสงคมและสวสดการ

(สวนกลาง) 1 - 1 0.64

3. บานพกเดกและครอบครว 2 2 4 2.55 4. ศนยพฒนาผสงอาย 2 1 3 1.91 5. ศนยพฒนาสงคม 1 1 2 1.27 6. สานกงานพมจ./ประชาสงเคราะห 30 32 62 39.49 7. องคกรปกครองสวนทองถน 5 2 7 4.46 8. โรงพยาบาล 3 1 4 2.55 9. สถานตารวจ 3 2 5 3.18

71

ตารางท 15 (ตอ)

ตารางแสดงหนวยงานทสงผสงอายเขารบบรการ

หนวยงาน จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

10.องคกรเอกชน - - - - 11.อนๆ 18 6 24 15.29

รวม 85 72 157 100.00

นอกจากน ภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหม มการแบงประเภทผสงอายไวอยางชดเจน โดยมการแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ ตามทเหนดงตารางท 16 จากการทผวจยไดทาการศกษา และสมภาษณนกสงคมสงเคราะหภายในศนย ผวจยไดสงเกตวาศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายแหงนมการแบงอาคารตางๆ ไวอยางชดเจนดวย 5 อาคาร คอ

1. อาคารผสงอายเพศหญงทสามารถชวยเหลอตนเอง และชวยเหลอผอนได 2. อาคารผสงอายเพศหญงทสามารถชวยเหลอตนเองไดบาง 3. อาคารผสงอายเพศชายทงทสามารถชวยเหลอตนเอง และชวยเหลอผอนได

รวมถงผสงอายเพศชายทสามารถชวยเหลอตนเองไดบาง 4. อาคารผสงอายทงเพศชายและเพศหญงทไมสามารถชวยเหลอตวเองไดเลย โดย

ตองมพเลยงเปนคนชวยดแล 5. อาคารอเนกประสงคเพอจดกจกรรมตางๆ ภายในศนยแกผสงอาย

72

ภาพท 34 หองกายภาพบาบดของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ

เชยงใหม ภาพท 35 อาคารเอนกประสงคการของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ

เชยงใหม

โดยอาคารทงหมดภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณเชยงใหมมพนททจากด รวมถงความสะดวกสบายในการเออประโยชนตอการดาเนนชวตของผสงอายยงไมไดมาตรฐาน และมอยนอยมาก แมทางศนยจะมการจากดจานวนผเขามาใชบรการ หรอมการจดวางการบรการ การจดกจกรรมตางๆ เพออานวยความสะดวกตอผสงอายเปนอยางด

73

ซง ณ ปจจบนมผสงอายทอยภายในศนยทงหมด 110 คน และการใหบรการเตมอตราของศนยนสามารถรองรบไดถง 140 คน นอกจากนปญหาสาคญอกอยางหนงของศนยนกคอพเลยงทคอยดแลกลมผสงอายทงหมด โดยเฉลยแลวพเลยง 1 คนตองดแลผสงอายถง 7 คนเลยทเดยว ไมวาจะเปนการดแลในเรองของการทากจวตรประจาวน หรอแมกระทงพาผสงอายไปโรงพยาบาล

ตารางท 16 การแบงกลมตามศกยภาพในการชวยเหลอตนเอง และผอนของผสงอายทเขามารบบรการภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

ตารางแสดงการแบงกลมตามศกยภาพในการชวยเหลอตนเองและผอนของผรบบรการ

สาเหต จานวน (คน)

รอยละ ชาย หญง รวม

1. กลม A (ชวยเหลอตนเองได, ชวยเหลอผอนได)

45 45 90 57.32

2. กลม B (ชวยเหลอตนเองไดบาง) 19 2 21 13.38 3. กลม C (ไมสามารถชวยเหลอ

ตนเองได) 21 25 46 29.30

รวม 85 72 157 100.00

ภาพท 36 ผสงอายกลม A ทสามารถชวยเหลอตนเองและผอนได ภายในของศนยพฒนาการจด

สวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

74

ภาพท 37 ผสงอายกลม B ของอาคารพกอาศยชาย ทสามารถชวยเหลอตนเองไดบาง ภายในของ

ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม ภาพท 38 ผสงอายกลม C ทสามารถชวยเหลอตนเองไดเลกนอยหรอแทบไมไดเลย ภายในของศนย

พฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

75

ภาพท 39 ภาพแสดงอาคารพกอาศยภายในของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบาน

ธรรมปกรณเชยงใหม ภาพท 40 หองนาสาหรบผสงอายภายในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรม

ปกรณเชยงใหม

76

3.6 คณสมบตของผเขารบบรการ ผเขารบบรการมภมลาเนาอยใน จงหวดภาคเหนอ คอ เชยงใหม เชยงราย ลาพน

แพร นาน แมฮองสอน พะเยา โดยใหยนใบสมครไดท สานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ทตนมภมลาเนาอย หรอ ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

3.6.1 สญชาตไทย อาย 60 ปขนไป และ มความสมครใจ 3.6.2 ไมทพพลภาพ หรอ จตฟนเฟอน 3.6.3 ไมเปนโรคเรอรง หรอ โรคตดตออนตราย 3.6.4 ประสบปญหาความเดอดรอน

3.6.4.1 มฐานะยากจน 3.6.4.2 ไมมทอยอาศย 3.6.4.3 ขาดคนอปการะ หรออยกบครอบครวไมมความสข

3.6.5 ตองไมอยระหวางการดาเนนคดอาญา

ภาพท 41 คณนลน โลหชงชยฤทธ นกสงคมสงเคราะหชานาญการของศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณ เชยงใหม

77

3.7 สรป จากการศกษาผวจยพบวาศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรม

ปกรณเชยงใหมแหงนมการรองรบผทเขามาใชบรการไดจานวนจากด อกทงบรบท สภาพแวดลอมของสถานทตงดานหนาและดานขางตดถนนใหญทาใหมเสยงรบกวนจากภายนอกเขาสภายในสถานบรการตลอดเวลา และตวอาคารยงไมเอออานวยตอการดาเนนชวตของผสงอายเทาทควรเพราะตวอาคารไมไดถกออกแบบมาเพอรองรบการบรการดงกลาว นอกจากนพนทในการทากจกรรม และสนทนาการตางๆ ภายในศนยยงมไมมากเทาทควร

นอกจากนผวจยยงไดทาการสรปการใหบรการของกรณศกษาทผวจยไดทาการหยบมา ณ ขางตน เพอประโยชน และนาไปตอยอดแนวความคดในการปรบใชใหเหมาะสมกบโครงการทผวจยกาลงศกษาอย อกทงผวจยยงตองการใหผทไดทาการศกษาไดนาความรตางๆ ไปปรบใช หรอพฒนาแนวความคดใหเหมาะสมกบโครงการ หรองานวจยทเกยวของตอไปในอนาคต ตารางท 17 สรปการใหบรการตางๆ ภายในบานพกผสงอายของกรณศกษาทผวจยไดทาการศกษา

หมายเหต 1. มคาใชจายในการกอสราง* คอ ทาการกอสรางภายในพนท และรปแบบตามทสถาน

บรการกาหนด และอยอาศยไดตลอดชวต แตไมสามารถโอนกรรมสทธใหผอนได

78

2. งานอดเรก* คองานทสถานบรการจดหาให เปนการใชเวลาวางใหเปนประโยชน และเพอใหผสงอายมรายได

จากขอสรปในการใหบรการภายในบานพกผสงอายตามตารางขางตนนน ผวจยไดนาการใหบรการตางๆ มาปรบใชภายในโครงการบานพกผสงอายของผวจยเชนกน โดยผวจยไดทาการปรบแนวความคดของประเภททพกอาศยใหเปนในรปแบบผสมผสานระหวางการเกบคาใชจายแบบรายเดอนในขนตา เพอสนบสนนและชวยเหลอรฐบาลในการจดสรรทพกอาศยกบผสงอายทมรายไดไมมากนก แตมบรการภายในโครงการทครบถวน และมการขายหองพก พรอมกบการใหบรการทครบถวนรวมถงความสะดวกสบายตางๆ ตอผสงอายทมกาลงทรพยในการซอหองชดและสามารถอยอาศยไดตลอดชวต แตไมสามารถโอนกรรมสทธใหผอนได นอกจากนภายในโครงการยงมโปรแกรมในการใหบรการทางการแพทยอยางครบถวน โดยมแพทย และพยาบาลมาประจาโครงการทกวน รวมไปถงเจาหนาทดแลในการใหความสะดวกสบายในดานตางๆ รวมถงพนกงานรกษาความปลอดภยประจาภายในโครงการตลอด 24 ชวโมง มรถพยาบาลประจาในการอานวยความสะดวกจากทพกภายในโครงการ เพอนาสงไปยงโรงพยาบาลทผสงอายตองการทาการรกษา มหองอเนกประสงคในการจดกจกรรมนนทนาการ และสนทนาการตางๆ รวมไปถงหองพระในการจดกจกรรมตามวาระสาคญทางศาสนา สระวายนา พนทพกผอน หองออกกาลงกาย และหองกายภาพบาบดทมอปกรณทเหมาะสมสาหรบผสงอาย อกทงภายในโครงการยงแวดลอมไปดวยธรรมชาต ซงมผลดตอสขภาพกายและจตใจของผสงอาย

อยางไรกตามผวจยไดตดทอนการใหบรการในเรองของงานอดเดกออกไป เนองจากกลมผสงอายภายในโครงการอาจมความสนใจในการทากจกรรมตางๆ ทแตกตางกนออกไป อาจเปนผลมาจากสถานะ และรายได รวมถงการดาเนนชวตในชวงกอนวยเกษยณอายทตางกน ในเรองของความคดเหน หรอทศนคตในแตละบคคลกเปนสาเหตหนงดวยเชนกน

4. โครงการทพกผสงอาย อาคารสวางคนเวศ สภากาชาดไทย 4.1 แนวคดของโครงการ

จากความเจรญกาวหนาทางการแพทยและความตระหนกเอาใจใสตอการดแลสขภาพของคนไทย สงผลใหสดสวนของประชากรผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไปมจานวนเพมขนอยางตอเนอง ทาใหโครงสรางประชากรของไทยกาลงเปลยนไปสโครงสรางประชากรผสงอายในสดสวนทเพมมากขนเปนลาดบ สภากาชาดไทยโดยบทบาทสาคญทใหบรการดานการแพทยและสาธารณสขแกประชาชน จงมแนวคดในการพฒนาโครงการตนแบบเพอเปนทพกอาศยทเหมาะสมและสมพนธกบความเปลยนแปลงทางดานรางกายของผสงอายโดยเฉพาะ

79

สวางคนเวศ ไดรบการออกแบบโดย รศ.ไตรรตน จารทศน หวหนาหนวยปฏบตการวจยสภาพแวดลอมทเหมะสมกบผสงอายและคนพการ จากคณะสถาปตยกรรมศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยใหเปนทพกอาศยทตอบสนองความตองการของผสงอายอยางแทจรง โดยใหความสาคญกบการออกแบบสภาพแวดลอมและสงอานวยความสะดวกทเหมาะสมในการดารงชวต และเปนมตรกบผสงอาย สงเสรมใหผสงอายสามารถชวยเหลอตนเอง และดารงชวตอยในสงคมไดอยางมคณภาพ และมคณคา20

4.2 ทมาของโครงการ “โครงการทพกผสงอาย อาคารสวางคนเวศ 2 สภากาชาดไทย” เปนโครงการ

ตนแบบสาหรบทอยอาศยของผสงอาย และศนยการสนบสนนงานวจยและการเรยนการสอน (Research and Training Center) โดยไมไดแสวงหาผลกาไร ภายใตการดาเนนงานของสภากาชาดไทย “เปนการพฒนาโครงการเพอถวายแดสมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร องคอปนายกาผอานวยการสภากาชาดไทย ในวโรกาสททรงเจรญพระชนมมาย 40 พรรษา และเพอลดชองวางของเวลา และความแตกตางของวย ทเปนเหตสาคญทาใหเกดการละเลยตอผสงอาย ทงนโครงการดงกลาวจะชวยสงเสรมการดารงชวตของผสงอายใหมสภาพรางกาย และจตใจทแขงแรง โดยไดกอสรางแลวเสรจไปเมอป 2539 ภายในบรเวณสถานพกฟนสวางคนวาส สภากาชาดไทย ซงประสบความสาเรจเปนอยางด และมาในป 2554 น ทางสภากาชาดไทย ไดเลงเหนวาการพฒนาโครงการดงกลาวเปนประโยชนตอการดารงชวต และสภาพจตใจของผสงอาย จงไดตอยอดโดยการพฒนาโครงการสวางคนเวศ สวนตอขยาย เพอรองรบความตองการทอยอาศยของผสงอายทมจานวนมากขน โดยใหความสาคญในทกการออกแบบ ตงแตหองชดพกอาศย สภาพแวดลอม และสงอานวยความสะดวกตางๆ ภายในโครงการ เพอใหเหมาะสมตอการใชชวต และสามารถตอบสนองความเปนอยและความตองการอยางแทจรง” และจากการทสวางคนเวศไดรบความสนใจและมผจองสทธเตมทกหองแลว รวมทงยงมผสนใจโครงการอกหลายรอยรายในกรณทจะมการจดทาโครงการสวน ตอขยาย เมอประกอบกบในปจจบนโครงสรางประชากรของไทยทแนวโนมทจะเปลยนไป โดยมสดสวนประชากรผสงอายเพมมากขน อาจทาใหเกดปญหาผดแลไมเพยงพอ ดงนน การใหความสาคญในการสรางทพกอาศยทสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางดาน รางกายของผสงอาย จะทาใหผสงอายสามารถใชชวตประจาวนไดดวยตวเอง ซงจะสามารถยดระยะเวลาการพงพาผ อนลงได โดยทานผสงอายสามารถอยไดอยางอสระ มคณคา พงพาตนเอง ทางสภากาชาดไทยจงไดมแนวคดทจะสรางสวางคนเวศ 2 ซงเปนสวนตอขยายจากโครงการแรก

20แนวคดโครงการสวางคนเวศ [ออนไลน], เขาถงเมอ 15 กรกฎาคม 2554. เขาถงไดจาก http://www. sawangkanives.com/index.php?option=com_content&view=article&id=21&Itemid=2

80

ภายในบรเวณเดยวกน โดยสวนตอขยายนจะประกอบไปดวยอาคารพกอาศยสง 6 ชน จานวน 8 อาคาร รวม 300 ยนต พนทยนตละประมาณ 40 ตารางเมตร

4.3 วตถประสงคและจดมงหมายของโครงการทพกผสงอาย อาคารสวางคนเวศ 2 สภากาชาดไทย

เพอใหเปนทพกอาศยคณภาพสาหรบผสงอาย ทงในดานสภาพแวดลอม และการดแลสขภาพกายและใจ โดยเลงเหนวา ทอยอาศยมความสาคญตอการดาเนนชวตประจาวนของผสงอาย เนองจากสภาพแวดลอมทดจะสามารถชวยยดระยะเวลาในการพงพาออกไปได

4.3 การวเคราะหสภาพแวดลอมและลกษณะการวางผง สภาพแวดลอมโครงการ ทตง สถานทตงของโครงการ ตงอยบรเวณ หมท 2 ถนนสขมวท ต.ทายบาน อ.เมอง

จ.สมทรปราการ อาณาเขตตดตอ ทศเหนอ ตดตอกบ ถนนสขมวท ทางหลวงหมายเลข 3 ทศใต ตดตอกบ ทะเลอาวไทย ทศตะวนออก ตดตอกบ ทเอกชน ทศตะวนตก ตดตอกบ วดอโศการาม การเขาถงโครงการ การเดนทางสามารถเดนทางไดอยางสะดวก เพยงใชถนนสายสขมวทเพยง 5.5

กโลเมตรจากถนนศรนครนทร หรอนงรถสองแถววนรถ 36, รถประจาทางปากนา - คลองดาน หรอรถตสาโรง - คลองดาน โดยเดนทางจากตลาดปากนา เพยงระยะทางประมาณ 6 กโลเมตร

81

ภาพท 42 พนทโดยรอบโครงการสวางคนวาส

82

4.4 วเคราะหรปแบบการวางผง ซงภายในโครงการจะประกอบไปดวยสถานทสาคญตางๆ ดงน อาคารสถานกาชาดท 5 สวางคนวาส ดานหนาทางเขาของโครงการสวางค

นเวศเมอเขามากจะพบอาคาร 3 ชน อยทางดานซายมอ ซงเปนอาคารสถานสภากาชาด 5 คอยใหบรการตรวจรกษาใหกบบคคลทงภายในโครงการสวางคนเวศ และบคคลทวไป

ภาพท 43 บรเวณดานหนาทางเขาของโครงการสวางคนเวศ ภาพท 44 อาคารสถานกาชาดท 5 สวางคนวาส

83

เวชศาสตรฟนฟสถานกาชาด 5 จะเปนอาคาร 2 ชน โดยใหการบรการรกษาพยาบาล และฟนฟสมรรถภาพแกผปวยทเขามารบการรกษาทางดาน เวชศาสตรฟนฟโดยเฉพาะ ไมวาจะเปนกายภาพบาบด กจกรรมบาบด อรรถบาบด จตบาบด นนทนาการ สงคมสงเคราะห

อาคารพกอาศยสวางคนเวศโครงการ 2 รวม 8 อาคาร เปนบรเวณทตงโครงการทพกผสงอายสวางคนเวศ ซงมพนทจอดรถไดโดยประมาณ 128 คน สวนการจดวางผงเปนแบบเรยบงายโดยแบงกลมของอาคารเปน 2 ฝง และมธารนาลอมรอบ รวมไปถงยงมศาลารมนาสาหรบการพกผอนไวคอยรองรบผทอาศยอยภายในโครงการ อกทงบรเวณโดยรอบของอาคารจะมการออกแบบและมการวางผงของอาคารทกระจายตวอยโดยรอบพนทของโครงการ ซงแบบของอาคารจะม 2 แบบ คอ อาคาร A ประกอบดวย 5 อาคาร และอาคาร B ประกอบดวย 4 อาคาร ดงน

ภาพท 45 แบบจาลองผงและตวอาคารโดยรอบของโครงการสวางคนเวศ 2

84

อาคาร A1 และ B1 จะเปนอาคาร 6 ชน 2 หลงตดกน โดยดานหนาของตวอาคารหนหนาไปทางทศตะวนออกเฉยงใต ซงประกอบไปดวย

ชนท 1 ประกอบไปดวย สานกงาน หองกายภาพบาบด หองเจาหนาทสขภาพ หองควบคม หองพระ และหองสมด สวนดานขางของอาคารนนจะมสระวายนาไวคอยบรการสาหรบผทพกอาศยภายในโครงการทางดานวารบาบด

ชนท 2 เปนสวนของพกอาศย และมพนทเชอมตดกนระหวางตวอาคาร โดยอาคาร A1 มจานวนหองพกทงหมด 4 หอง โดยแตละหองจะมพนทตงแต 48.5 - 85 ตารางเมตร และอาคาร B1 มจานวนหองพกทงหมด 8 หอง โดยแตละหองจะมพนทตงแต 45.5 -86.5 ตารางเมตรโดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

ชนท 3 - 6 เปนสวนของพกอาศย โดยอาคาร A1 มจานวนหองพกทงหมด 16หอง โดยแตละหองจะมพนท 41 ตารางเมตร และอาคาร B1 มจานวนหองพกทงหมด 32 หอง โดยแตละหองจะมพนทตงแต 38 - 41.5 ตารางเมตรโดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

อาคาร A2 - A5 เปนอาคาร 6 ชน โดยดานหนาของตวอาคารหนหนาไปทางทศตะวนออกเฉยงใต ซงประกอบไปดวย

ชนท 1 เปนสวนของพกอาศย มจานวนหองพกทงหมด 4 หอง โดยแตละหองจะมพนท 48.5 ตารางเมตร โดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

ชนท 2 - 6 เปนสวนของพกอาศย มจานวนหองพกทงหมด 20 หอง โดยแตละหองจะมพนท 41.5 ตารางเมตร โดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

อาคาร B2 - B4 เปนอาคาร 6 ชน โดยดานหนาของตวอาคารหนหนาไปทางทศตะวนออกเฉยงใต ซงประกอบไปดวย

ชนท 1 เปนสวนของพกอาศย มจานวนหองพกทงหมด 8 หอง โดยแตละหองจะมพนทตงแต 47.5 - 49 ตารางเมตร โดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

ชนท 2 - 6 เปนสวนของพกอาศย มจานวนหองพกทงหมด 40 หอง โดยแตละหองจะมพนทตงแต 37.5 - 41.5 ตารางเมตร โดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน

85

และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

อาคารพกอาศยสวางคนเวศโครงการ 1 เปนอาคารพกอาศย 8 ชน โดยชนแรกจะมสวนของสานกงาน หองออกกาลงกาย หองกายภาพบาบด หองพยาบาล หองสมด หองประชม หองซกรด หองครวและสวนรบประทานอาหาร ภายในตวอาคารจะเปนโถงโลงเชอมตอกนตงแตชนท 1 - 8 สวนชนท 2 - 8 จะเปนสวนของพกอาศยโดยแตละชนมหองพกประมาณ 20 หอง

อนสรณสถานทาน ออ จอ เหลยง ดานหลงของโครงการจะเปนพนทอนสรณสถานของเจาของทดนทไดบรจาคทดนใหกบสภากาชาดไทย คอทาน ออ จอ เหลยง และเปนบานพกอาศยของพนกงานภายในสวางคนเวศ ซงตดกบทะเลอาวไทย

4.5 โครงสรางบคลากรของโครงการ

ภาพท 46 แผนภมแสดงโครงสรางบคลากรภายในโครงการสวางคนเวศ

ประธานคณะกรรมการบรหาร

อนกรรมการบรหาร

ผจดการอาคารสวางคนเวศ

ผชวยผจดการอาคารสวางคนเวศ

เลขา

เจาหนาทฝายธรการ

งานพยาบาล งานบรหารงานทวไป งานบรการ

แพทยเวร

พนกงานชวยการพยาบาล

นกกายภาพบาบด

เจาหนาทฝายกรเงนและการบญช

เจาหนาทฝายบนทกขอมล

เจาหนาทงานบรการ

เจาหนาทรกษาความปลอดภย

เจาหนาทขนสงและสวสดการ

เจาหนาทพเลยง

86

4.6 แผนการดแลสขภาพของโครงการทพกผสงอาย อาคารสวางคนเวศ โดยทางโครงการจะจดเจาหนาทไวคอยใหการบรการแกผพกอาศยไว ดงน 4.6.1 เยยมอาการในหองพกในรายทเจบปวย 4.6.2 ดแลดานสภาพโดยการวดความดนโลหต ชงนาหนกตวเพอประเมน

ภาวะสขภาพ 4.6.3 ใหความชวยเหลอและตดตามดแลทงสขภาพกาย และสขภาพจต

รวมถงรวมกนหาแนวทางปองกนโรค 4.6.4 บรการเจาะเลอด เกบปสสาวะ อจจาระ เพอสงตรวจทางหองปฏบตการ

โรงพยาบาลจฬาฯ และเจาะหานาตาลในเลอด 4.6.5 ประสานงานกบสถานกาชาด 5 ศนยเวชศาสตรฟนฟ โรงพยาบาลจฬาฯ

และหนวยงานดานการรกษาอนๆ ในการสงผสงอายทมปญหาดานสขภาพเขารบการรกษาอยางตอเนอง

4.6.6 กรณฉกเฉนจะดาเนนการสงตอโรงพยาบาลใกลทสดทผสงอายระบไว โดยรถ Ambulance ของศนยนเรนทร

4.6.7 จดบอรดใหความรดานสขภาพทเกดขนไดบอยในผสงอาย 4.6.8 สนบสนนผสงอายในการใชอปกรณในหอออกกาลงกายตามความ

เหมาะสมกบสภาพรางกายของผสงอาย แผนการดแลผปวยทมสงเสรมสขภาพ เมอผสงอายเกดอาการเจบปวย หรอม

อาการผดปกตเกดขน ทมสงเสรมสขภาพจะดาเนนการ ดงตอไปน ขนตอนท 1 ทมสงเสรมสขภาพจะใหการพยาบาลขนตน โดยประเมนอาการ

และปฐมพยาบาลเบองตนกอน ขนตอนท 2 หลงจากททมสงเสรมสขภาพไดทาการปฐมพยาบาลเบองตนแลว

ถาอาการดขนทมสงเสรมสขภาพจะรายงานใหพยาบาล และแพทยประจาเวรทราบ แตในกรณทอาการไมดขนทมสงเสรมสขภาพจะสงผปวยไปยงสถานกาชาดท 5 หรอนาสงโรงพยาบาลทใกลทสด รวมถงรายงานใหพยาบาล และแพทยประจาเวรทราบ และหลงจากอาการพนภาวะวกฤตแลวจงนาสงทานไปรกษาทโรงพยาบาลของแตละทาน

หมายเหต กรณทมอาการเจบปวยและแพทยลงความเหนวามความจาเปนตองพกรกษาตวทโรงพยาบาลและไมประสงคจะใหผดแลกลางไปดทหองพก สามารถนอนพกทโรงพยาบาลไดโดชวงเวลากลางวนจะไดรบการดแลจากเจาหนาทสานกงาน หรอผดแลกลาง แตชวงเวลากลางคนตองมผดแลสวนตว หรอผดแลกลางเปนผดแล

87

4.7 แผนผงใหบรการผสงอายโครงการสวางคนเวศ ภาพท 47 แผนภมแสดงแผนผงใหบรการผสงอายโครงการสวางคนเวศ

88

บทท 6

การพฒนาแนวความคดสงานออกแบบ

แนวความคดการบรหารจดการโครงการ ผวจยไดทาการศกษา และจดทาโครงการน ใหเปนโครงการเสนอแนะ ซงทงภาครฐ

และภาคเอกชน สามารถนาโครงการดงกลาวไปประยกตใช และบรหารจดการภายใตองคกรของตนเองได

ซงผวจย มแนวคดในการบรหารจดการโครงการโดยทาการขายสทธใหกบผทตองการอยอาศย แตไมสามารถโอนสทธใหกบผอนได และเพอสนบสนนนโยบายของภาครฐ ทตองการชวยเหลอสาหรบการจดหาสถานททเหมาะสมสาหรบผสงอายทมปญหาสขภาพจต และประเดนปญหาอนๆ ทสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของผสงอาย

ดงนน ผวจยคดวา สดสวนทเหมาะสมทจะใหโครงการนสามารถดาเนนการ และพงพาตนเองได โดยรอยละ 25 ของโครงการจะสนบสนนกลมผสงอายทมปญหาในประเดนดงกลาวโดยทไดรบการคดกรองจากหนวยงานของภาครฐ ซงผทผานการคดกรองจะตองอยอาศยรวมกน 2 คนตอ 1 หอง ซงตองเปนเพศเดยวกน และมคาใชจายตอคนโดยประมาณ 3,000 บาทตอเดอน และผสงอายกลมนจะไดรบสทธประโยชนเชนเดยวกบผอาศยทานอนของโครงการ กระบวนการพฒนาแนวความคดในการออกแบบโครงการ

ผวจยไดทาการศกษาถงหลกอานาปานสต ผวจยจงสรปวา อานาปานสตเปนหนทางหนงทสามารถนาไปปรบใชในชวตประจาวนได อกทงยงเปนประโยชนและสงผลดตอสขภาพกายและสภาพจตใจสาหรบผทไดนาไปปฏบตใช อานาปานสตเปนการระลกรถงอรยาบถตางๆ อยทกขณะ หรอมนยทสาคญอกอยางหนงกคอ การมสตระลกร ถงแมวาจะมปญหารมเราเขามากจะมสตเพอเปนภมคมกนทจะคลคลายปญหาตางๆ ไดโดยงาย

ดงนน ผวจยจงเหนวา อาปานสตสามารถสะทอน สงผลตอแนวความคด และพฒนาสงานออกแบบสถาปตยกรรมภายในของบานพกผสงอาย โดยการนาความสาคญของอานาปานสตมาปรบใชในงานออกแบบในลาดบตอไป

89

ภาพท 48 ความสมพนธระหวาง “อานาปานสต” สงานออกแบบ

ณ ปจจบนจะพบวา ผสงอายประสบปญหามากมายในการดาเนนชวต โดยเฉพาะอยางยงปญหาในเรองของสภาพรางกาย และสภาพจตใจ

ภาพท 49 ปญหาซงสงผลตอการปรบตวในการดาเนนชวตอยางมความสขของผสงอาย

ดงนน ผวจยจงทาการศกษาเกยวกบหนทางในการแกไขปญหาดงกลาวทจะชวยเหลอผสงอายในเรองของปญหาสภาพรางกายทมประสทธภาพในการทางานลดลง และปญหาสภาพจตใจทจะสงผลกระทบอยางรนแรงตอภาวะจต อกทงจะมผลตอสภาพรางกายของผสงอาย หากผสงอายไมสามารถแกไขหรอคลคลายปญหาได โดยผวจยจะนาหลกของอานาปานสตในขนของ กายานปสสนาสตปฎฐาน ทวาดวยเรองของการมสตระลกรโดยอาศยกาย และกายนนประกอบดวยธาตทง 4 มาใชในการออกแบบโครงการ รปลกษณและงานตกแตงภายในของตวอาคาร รวมไปถงการมสงอานวยความสะดวก ความปลอดภย ในการเออประโยชนสงสดสาหรบการใชงานและการดาเนนชวตของผสงอาย

อานาปานสต การมสตระลกรถงอรยาบถ อยทกขณะโดยผานทางกาย

งานสถาปตยกรรมภายใน

คอ ถายทอดส

สงผลตอ ปญหาหลกทสงผลตอผสงอายโดยตรง 1. ความเสอมของสภาพรางกาย

อวยวะตางๆ มประสทธภาพในการทางานลดลง

ความสามารถทางสตปญญาและสมองลดลง

2. ปญหาสภาพจตใจ ความวตกกงวล ซมเศรา อางวาง ความเครยด ความทอแทและหมดหวงในชวต

การปรบตวในการดาเนนชวตอยางมความสข

90

50

8 3

51

91

1. อาคาร A จะประกอบดวยพนท 3 โซน คอ พนท public ซงเปนพนทของชนท 1 เปนสวนของหองออกกาลงกาย หองกายภาพบาบด หองนวดบาบด หองพยาบาล หองสมด และชน2 ประกอบดวย พนทพกผอน และหองพระ สวนพนท semi public จะอยทชน 3 ประกอบไปดวยหองประชม และหองสานกงาน และ สวนพนท private คอชนท 4 - 6 เปนสวนของพนทพกอาศยมจานวนหองพกทงหมด 33 หอง โดยหองพกอาศย Type A ซงมทงหมด 24 หอง โดยมพนท 63.84 ตารางเมตร หองพกอาศย Type B ซงมทงหมด 3 หอง โดยมพนท 54.23 ตารางเมตรและหองพกอาศย Type C ซงมจานวนหองพกทงหมด 6 หอง มพนท 47.56 ตารางเมตร โดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนนงเลน สวนรบประทานอาหาร สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

2. อาคาร B จะประกอบไปดวยอาคาร B1 - B3 เปนอาคาร 6 ชน ซงประกอบไปดวย ชนท 1 จะเปนพนทเปดโลง เนองจากสภาพแวดลอมของโลกไดมการเปลยนแปลงไป ดงนนผวจยจงเหนความสาคญในประเดนดงกลาว รวมถงความปลอดภยโดยมการจดวางผงซงคานงถงเหตการณ และวกฤตอทกภยทอาจเกดขนในอนาคต โดยใหพนทนเปนสวนของพนทอเนกประสงคในชวงเวลาปกต สวนชนท 2 - 6 เปนสวนของพกอาศย มจานวนหองพกรวม 3 อาคารทงหมด 105 หอง โดยแตละหองจะมพนท 63.84 ตารางเมตร โดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนนงเลน สวนรบประทานอาหาร สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน

3. อาคาร C จะประกอบไปดวยอาคาร C1 - C4 เปนอาคาร 6 ชน ซงประกอบไปดวยชนท 1 จะเปนพนทเปดโลง สวนชนท 2 - 6 เปนสวนของพกอาศย มจานวนหองพกรวม 4 อาคารทงหมด 80 หอง โดยแบงหองพกอาศยเปน 2 Type ซง Type B ซงมทงหมด 20 หอง โดยมพนท 54.23 ตารางเมตร และหองพกอาศย Type C ซงมจานวนหองพกทงหมด 20 หอง มพนท 47.56 ตารางเมตร โดยภายในหองพกในแตละหองสามารถพกได 2 ทาน และมการแยกสวนของหองนา หองครว สวนนงเลน สวนรบประทานอาหาร สวนพกอาศย และสวนระเบยง หรอสวนหยอมไวเปนสดสวน ซงผออกแบบไดมการจดแสดงการเชอมโยงพนท และการจดวางแปลนภายในโครงการไวตามรปภาพดานลาง ดงตอไปน

92

52

93

53

94

54

Type

A

1

95

55

Type

A

2

96

56

Type

A

3

97

57

Type

A

4

98

58

Type

A

5

99

59

Type

A

6

100

60

Type

A

101

61

Type

A

102

62 Type B 1

63 Type B 2

103

64 Type B 3

65 Type B 4

104

66 Type B 5

67 Type B 6

105

68 Type B

69 Type B

106

70 Type C 1

71 Type C 2

107

72 Type C 3

73 Type C 4

108

74 Type C 5

75 Type C 6

109

76 Type C

77 Type C

110

78

79 Type A 1

111

80 Type A 2

81 Type A 3

112

82 Type A 4 6

83 Type A 5

113

84 Type B 1

85 Type B 2 4

114

86 Type B 3, 5 6

87 Type C 1

115

88 Type C 2 5

89 Type C 3, 4 6

116

ภาพท 90 รายละเอยดการจดวางแปลนรปดานของหองพกภายในโครงการ ภาพท 91 รายแบบขยายละเอยดของหองพกภายในโครงการ

117

ภาพท 92 รายแบบขยายละเอยดของหองพกภายในโครงการ ภาพท 93 รายแบบขยายละเอยดของพนทปฏบตตน และกาแพงโคงภายในโครงการ

118

ภาพท 94 รายแบบขยายละเอยดของพนทปฏบตตน และกาแพงโคงภายในโครงการ แนวคดการศกษาหลกอานาปานสตสการออกแบบบานพกผสงอาย

จากการศกษาในประเดนตางๆ ตามขนตอนการศกษา ผวจยไดทาการวเคราะหขอมลทไดมาใชเปนแนวทางในการออกแบบบานพกผสงอาย โดยไดสรปความหมายของอานาปานสต คอการระลกรอยทกขณะ โดยผานทางกายสงขาร และสต สการออกแบบพนทใหสอดคลองตอการดาเนนชวตของผสงอาย

ทสาคญผวจยไดทาการศกษาความหมายของกายสงขาร และไดถายทอดความหมายดงกลาว คอ กายอนประกอบไปดวย ธาตดน ธาตนา ธาตลม และธาตไฟ ซงผวจยไดทาการแปลความหมายของธาตทง 4 ดงตอไปน

119

18

120

18 (

)

121

18 (

)

122

ภาพท 95 วสดทนามาใชภายในโครงการบานพกผสงอาย แนวคดในการออกแบบเฟอรนเจอรภายในโครงการ

การออกแบบเฟอรนเจอรภายในโครงการบานพกผสงอาย ผวจยไดนาแนวความคดมาจากหลกอานาปานสต ซงมเนอหาทเปนประโยชนตอผปฎบต คอ การมสตระลกรผานทางลมหายใจอยกบเหตการณปจจบน ไมหลดไปกบสงปรงแตงรอบตว ผวจยจงไดนาแนวคดดงกลาวมาถายทอดสการออกแบบเฟอรนเจอรภายในโครงการดวยการแทนคาจตทไดหลดจากการรบร หรอเกดความไมสงบภายในใจดวยเสนตง และจตทรบรแตไมหลดไปกบสงปรงแตงรอบตว ทาใหเกดความสงบภายในใจดวยเสนนอน

ดงนน ผวจยจงไดนาแนวความคดนมาปรบใชกบเฟอรนเจอรทงหมดภายในโครงการ เพอสอใหเหนถงความเรยบงาย สงบ โดยเฟอรนเจอรนนจะเนนถงเนอวสดจรง ไมมการแตงเพมเตม มการใชเสนสายทเรยบงาย ไมซบซอน ยงเหยงในการตกแตง แตมการปรบรปแบบ และรปทรงของเฟอรนเจอรใหเหมาะสมกบการใชงานของผสงอาย คานงถงความสะดวกสบาย และความปลอดภย โดยเฟอรนเจอรสวนใหญจะใชไมเพอใหผใชงานรสกถงความเบา ดวยสของเนอไม

123

ทมสออน สบายตา ไมรสกอดอด หรออดอ อกทงเฟอรนเจอรออกแบบมาใหมความโคงมนไมเปนอนตราย มการออกแบบใหมความโปรงเพอชวยในการถายเทอากาศ แตกคงไวซงการใชงานทสะดวกสบายโดยการเพมเบาะทนง และมการปรบใหเหมาะสมกบพฤตกรรมและการใชงานในการดาเนนชวตของผสงอาย การออกแบบตวอาคาร

ในการออกแบบรปลกษณตวอาคารผวจยไดใชหลกอานาปานสต ขนกายานปสสนาสตปฎฐาน คอการมสตโดยอาศยธาตทง 4 มาแปรรปสงานออกแบบ ซงวสดทใชในการตกแตงอาคารจะเปนวสดทแสดงถงพนผวทแทจรงของวสดนนๆ และตวอาคารจะมชองเปดโลงเพอใหอากาศไหลเขาออกไดอยางสะดวก อกทงมการยดและควานบางสวนของตวอาคารเพอเปนการเชอมพนททงภายนอกและภายในเขาไวดวยกน รวมไปถงแสงแดดทสองมาโดนตวอาคาร ทาใหเกดแสงเงา มมต และแสงบางสวนไดผานเขาไปในตวอาคาร ซงผอาศยจะไดสมผสกบธรรมชาต รบรถงกาลเวลาและบรบทโดยรอบทเปลยนไปอยางแทจรง นอกจากนผวจยยงไดนากระจกมาใชในการออกแบบระเบยงแทนการกอกาแพงเพอเปนการเปดพนทใหดโลง ไมปดกน ซงกระจกสามารถสะทอนใหเหนถงอรยาบถตางๆ ทาใหผอาศยมสตระลกรในทกอรยาบถ จะเหนไดจากรปดานลางน ภาพท 96 การออกแบบตวอาคารของโครงการ

124

การออกแบบพนททางเขาตวอาคาร ตรงบรเวณทางเขาของตวอาคารหลกทเปนพนทสวนกลางสาหรบผทอยอาศยภายใน

โครงการ เนองจากพนทบรเวณนตดกบสระวายนาดงนนผวจยไดทาการออกแบบทางเขาโดยมกาแพงกนเพอรกษาความเปนสวนตวของผทกาลงใชพนทบรเวณดงกลาวอย อกทงทางเขากยงคงมชองเพอใหอากาศ และแสงสามารถรอดผานเขามา รวมไปถงผทเดนผานหรอผทใชสระวายนาบรเวณดงกลาวสามารถรบรถงบรบท โดยรอบทเปลยนแปลงไป นอกจากนพนผวของบรเวณทางเขาผวจยไดออกแบบโดยใชพนผวทเรยบและไมเรยบสลบกน เพอใหผทไดใชงานมสตระลกรถงอรยาบถทกาลงกระทาอย ภาพท 97 การออกแบบพนททางเขาสตวอาคาร

125

การออกแบบพนทฝกปฏบตตน สาหรบการออกแบบพนทฝกปฏบตตนผวจยไดทาการออกแบบเปน 2 สวน อนประกอบ

ไปดวยสวนการปฏบตอรยาบถการเดน คอสวนของกาแพงโคงโดยม 3 นยทสาคญ ดงตอไปน 1. ผวจยไดออกแบบกาแพงโคงโดยใชเหลกขนสนมเพอสอถงความไมจรง ทกสงยอม

เสอมไปตามกาลเวลา อกทงกาแพงเหลกยงไดมการเจาะเปนชองวงกลม หลายวงเพอใหผทปฏบตตนไดสมผสถงบรรยากาศภายนอกเพยงบางสวน และเมอจตเตลดกใหดงจตกลบมาสกาย ซงเปนการฝกจตอกวธหนง

2. นอกจากนกาแพงโคงผวจยตองการสอถงการตดความวนวายจากโลกภายนอก 3. การออกแบบกาแพงโคงน ผ วจยตองการสอถงการนาหลกอานาปานสตท

ประกอบดวยธาตทง 4 อนกอเกดเปนกาย ซงเปนการรวมตวของอาคารเขาไวดวยกน

ภาพท 98 การออกแบบกาแพงทมการเชอมตอ space ภายในและภายนอกของโครงการ

126

สวนการปฏบตอรยาบถการนงนน ผวจยไดมการออกแบบใหมเสนสายทมความตอเนองมาจากตวกาแพง และจมลงไปในพนดนเปรยบเสมอนความวาง อกทงภายในพนทดงกลาว ผวจยไดใชนามาเปนสอในการสะทอนใหเหนถงตวตน นอกจากนผปฏบตยงไดรบรถงอณหภมของนาในระหวางทผปฏบตไดกาวขามจากพนทสวนกาแพงมาสพนทนงปฏบต รวมไปถงการทผวจยไดคานงถงการใชเสนสายทตอเนองจากตวกาแพงโคง และมชองเปดเพอเปนตวบงบอกถงการเปลยนแปลงของบรบทโดยรอบไปตามกาลเวลาดงรปภาพดานลางน

ภาพท 99 การออกแบบพนทฝกปฏบตตนสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการ

การออกแบบพนทภายในอาคาร จากบรเวณทางเขาจนถงตวอาคารหลก ผวจยไดออกแบบบรเวณชนท 1 และชนท 2 ให

เปนพนทสวนกลางสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการ โดยชนท 1 จะพบกบหองออกกาลงกายทผวจยไดมการใชวสดทแสดงถงพนผวทเรยบงาย มประตบานพบทมชองระบายอากาศขนาดใหญ เพอใหอากาศถายเทไดอยางสะดวก รวมไปถงอปกรณกฬาทใชในหองดงกลาวลวนแตเปนอปกรณทลดแรงกระแทก และไมกระทบกระเทอนตอการใชงานของผสงอาย นอกจากนหองออกกาลงกาย

127

ยงมพนทเชอมตอกบหองกายภาพบาบด เพอสะดวกตอผททากายภาพบาบดจะมาใชพนทดงกลาว โดยมนกกายภาพบาบดคอยใหคาแนะนาและดแลอยางใกลชด

ภาพท 100 การออกแบบหองออกกาลงกายสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการ

สวนพนทถดมาของชนท 1 นน ผวจยไดทาการรออกแบบใหเปนหองสมด เนองจากผวจยตองการใหมความเงยบสงบตอผทเขามาใชพนท และการทผวจยไดทาการออกแบบใหหองสมดอยชนลางนน ผวจยตองการสอใหเหนวาคนเราทกคนยอมตองเรยนรจากการอานกอนซงเปนพนฐานแรกสดของความรตางๆ อกทงยงมการออกแบบใหมแสงสวางเพยงพอตอการใชงานของผสงอาย รวมถงมชองเปดเพอใหแสงรอดเขามาเพอเพมความสวางภายในหอง และรบรถงบรบทโดยรอบ พนทบรเวณชนหนงสอผวจยไดคานงถงผทใชรถเขนไดคนหาและสามารถใชงานในพนทไดอยางสะดวก นอกจากนเฟอรนเจอรทใชภายในหองผวจยไดคานงถงความปลอดภยและรายละเอยดในการใชงานทครอบคลมแตดเรยบงาย ดงรปภาพดานลางน

128

ภาพท 101 การออกแบบหองสมดสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการ

บรเวณชนท 2 ผวจยไดออกแบบใหมพนทพกผอนภายในโครงการสาหรบผสงอายทตองการพบปะพดคย หรอใชในการพกผอน ซงผวจยไดมการออกแบบพนทใหเปดโลง และใชกระจกในการเชอมพนทระหวางภายในและภายนอก โดยผทใชพนทสามารถรบรและสมผสกบธรรมชาต รวมถงสงแวดลอมโดยรอบของโครงการ

ภาพท 102 การออกแบบพนทพกผอนภายในโครงการ

129

พนทภายในหองพระมการออกแบบทเรยบงาย โดยใชไมมาทาการตกแตงเพอใหความรสกทอบอน ดเบา สบาย รวมถงมการออกแบบใหอากาศไหลผานไดอยางสะดวก นอกจากนไดมการออกแบบซมพระพทธรปเพอเปนจดศนยรวม ทาใหเกดความรสกสงบ

ภาพท 103 การออกแบบพนทภายในหองพระของโครงการ

บรเวณชนท 3 ผวจยไดทาการออกใหเปนพนท semi public โดยมสานกงานของเจาหนาททปฏบตหนาทภายในโครงการแบบ และจดใหมหองประชมหรอหองอเนกประสงคสาหรบผทอาศยอยภายในโครงการในการจดทากจกรรมตามโอกาสตางๆ ซงหองประชมหรอหองอเนกประสงคนสามารถรองรบผทเขามาใชบรการไดประมาณ 100 คน โดยมการออกแบบใหมอากาศไหลผานทวทงหองไดอยางสะดวกถงแมจะมผมาใชบรการเปนจานวนมากกตาม

130

ภาพท 104 การออกแบบพนทหองประชมหรอหองอเนกประสงคภายในโครงการ

สวนบรเวณชนท 4 - 6 ของตวอาคารหลก และบรเวณชนท 2 - 6 ของตวอาคารอนๆ นน ผวจยไดทาการออกแบบใหเปนพนทสวนตวสาหรบหองพกอาศยภายในโครงการ โดยทกหองจะมการตกแตงทเรยบงาย และมการจดแบงพนทใชสอยไวอยางชดเจนตามขนาดของหอง แตครบครนและครอบคลมทกการใชงาน ไมวาจะเปนพนทรบประทานอาหารทถดจากพนทครว มการออกแบบเฟอรนเจอรทลอยตวสามารถเคลอนยายไดอยางสะดวก มพนทระเบยงสาหรบการพกผอน นอกจากนหองนาไดมการออกแบบโดยคานงถงความปลอดภย ในเรองของการตดตงอปกรณมอจบ การตดตงทนง และชนวางอปกรณสาหรบการอาบนา พรอมสงอานวยความสะดวกตางๆ ทเหมาะสมกบการใชงานของผสงอาย แตผวจยกยงคงไวซงแนวความคดของอาปานสตทจะทาใหผอาศยนนสามารถระลกรและสมผสไดกบแนวความคดดงกลาว ดวยการใชวสดทแสดงถงพนผวทแทจรง รวมไปถงการใชแสงและเฟอรนเจอรทระลกไดถงบรบทโดยรอบหรอกาลเวลาทเปลยนแปลงไป

131

ภาพท 105 การออกแบบพนทภายในหองพกอาศยของโครงการ ภาพท 106 การออกแบบพนทภายในหองพกอาศยของโครงการ

132

ภาพท 107 การออกแบบหองนาภายในหองพกอาศยของโครงการ

133

บทท 7

สรปผลของการศกษา และขอเสนอแนะ สรปผลของการศกษา

1. สรปผลดานปรชญาทศกษาและวเคราะห อานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานเปนการเจรญสมาธขนพนฐาน โดยอาศย

การมสตระลกรอยกบลมหายใจอยทกขณะ ในทกอรยาบถ โดยผานกายภายในอนประกอบไปดวยธาตทง 4 คอ ธาตดน ธาตนา ธาตลม ธาตไฟ และกายภายนอกทเกดจากการรบรทผานเขามาทาง ตา ห จมก ลน และกายสมผส

โดยเนอหาและสาระทแทจรงของการเขาถงอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐานนน เปนการใชสตพจารณากาย หรอเปนการรเทาทนตามความเปนจรงในปจจบนอยทกขณะ

ผลทไดจากการศกษา โดยการรวบรวมขอมลทเกยวของกบอานาปานสต ในสวนของกายานปสสนาสตปฏฐาน และการทผวจยไดลงมอปฏบตจรง เพอใหเกดความเขาใจในการปฏบต ตงแตการเรมตน สงทเกดขนในขณะปฏบต และผลทไดรบหลงจากการปฏบต ซงสาระทไดจากประเดนดงกลาวเปนรปแบบของนามธรรม ความจรงทผปฏบตไดรบในทนท คอการมสตรเทาทนในการกระทาอยทกขณะ ทาใหไมคดฟงซาน มการจดการงานตางๆไดอยางเปนระบบ อานาปานสตสามารถรบรไดกตอเมอลงมอปฏบตดวยตวเองเทานน และผลทไดรบจากการปฏบต จะเปนประโยชนมากตอผปฏบตทงทางดานสภาพจตใจ และทางดานรางกาย

2. สรปผลดานงานออกแบบสถาปตยกรรมภายใน ผลทไดจากการศกษาทสาคญของการนาหลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏ

ฐานมาถายทอดสงานออกแบบ ผวจยคนพบวา การเจรญสมาธในประเดนดงกลาว คอ การมสตระลกรอยกบลมหายใจ โดยพจารณากายสงขารอนประกอบดวยธาตทง 4 และการรบรทางอารมณโดยผานผสสะทง 5

ลกษณะการจดวางผงและพนทภายในโครงการ ผวจยไดนาความรทไดจากการประมวลผลในเรองของการพจารณากายทงกายภายนอกและกายภายใน มาทาการจดวางตวอาคารและบรบทโดยรอบโครงการ อกทงผวจยยงไดนาองคความรในเรองของการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบผสงอาย มาประยกตใชในเการออกแบบสถาปตยกรรมภายใน นอกจากนผวจยยงได

134

คานงถงการออกแบบพนทใชสอยใหเหมาะสมกบผสงอายสาหรบการใชงาน และการดาเนนชวตอกดวย

ลกษณะของวสดทผวจยไดนามาใชภายในโครงการ เปนวสดทสอดคลองกบการศกษาตามหลกอานาปานสต ซงเปนวสดทเรยบงาย แสดงความเปนตวตน และไมมการปรงแตงเพมเตม

ลกษณะของรปทรง เฟอรนเจอร และสทใชภายในโครงการ ผวจยไดคานงถงความปลอดภย อกทงสงอานวยความสะดวกสาหรบผสงอายดวยเชนกน โดยรปทรงของเฟอรนเจอรจะมขนาดทเหมาะสมทงผสงอายทวไป ผสงอายทใชเครองชวยเดน และผสงอายทใชรถเขน รวมถงความปลอดภยในการใชเฟอรนเจอรตางๆ สวนการใชสผวจยไดใชโทนสทสบายตา ไมหนก ซงมผลตอสภาวะทางดานจตใจอกดวย ขอเสนอแนะ

1. จากการศกษาหลกอานาปานสตขนกายานปสสนาสตปฏฐาน ซงเปนขนพนฐานแรกของหลกอานาปานสตทมความนาสนใจ สามารถนามาศกษาและวเคราะหขยายผลเพอเปนแนวความคดในการออกแบบสถาปตยกรรมภายในได แตหลกอานาปานสตยงมรายละเอยดในสวนอนอกมากทนาสนใจ และเปนประโยชนตอผปฏบต จงมความเหนสมควรใหมการศกษาเพมเตมใหมความครบถวนสมบรณ เพอนาไปสการพฒนาแนวคดตอไปในอนาคต

2. สามารถนาผลทไดจากการศกษา ไปประยกตใชแนวคดในการจดทาโครงการทเปนสถานพกฟนผสงอาย บานพกขาราชการ พนกงานบรษทเอกชนหลงเกษยณอายการทางาน หรอคอนโดมเนยมผสงอาย ทมการจดพนทใชสอยทเหมาะสม ความสะดวกสบาย และความปลอดภยตอการใชงานของผสงอาย

135

บรรณานกรม

ภาษาไทย เกษม ตนตผลาชวะ และกลยา ตนตผลาชวะ. การรกษาสขภาพในวยสงอาย. กรงเทพมหานคร :

อรณการพมพ, 2528. เกยรตวรรณ อมาตยกล. สมาธ 2000. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542. จอหน โนเดล และนภาพร ชโยวรรณ. การสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอายใน

ประเทศไทย : แนวโนมในอดต สถานการณปจจบน และความทาทายในอนาคต Papers in Population Ageing No.5. กรงเทพมหานคร : กองทนประชากรแหงสหประชาชาตประจาประเทศไทยและสานกงานภาคพนเอเชยและแปซฟก, 2552.

ตช นท ฮนห. ปจจบนเปนเวลาประเสรฐสด. แปลโดย ส. ศวรกษ. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร : สานกพมพศยาม, 2540.

นภาพร ชโยวรรณ. “สถานการณผสงอายในประเทศไทย.” เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการการพฒนาโครงการเพอผสงอายในทองถนตามแผนผสงอายแหงชาต 20-22 พฤศจกายน 2551 ณ โรงแรมกรงศรรเวอร จงหวดพระนครศรอยธยา, 2551. (อดสาเนา)

ประมวญ ดคคสน. วยทาย-วยทอง จตวทยาพฒนาการ. กรงเทพมหานคร : แพรพทยา อนเตอรเนชนแนล, 2520.

พระคมภรญาณ อภปญโญ. อานาปานสต คอ ทางสพระนพพาน. กรงเทพมหานคร : สถาบนบนลอธรรม, 2550.

พระมตซโอะ คเวสโก. อานาปานสต : วถแหงความสข 1 ชวตทงหมดใหอยดวยอานาปานสต. กรงเทพมหานคร : มลนธมายาโคตรม, 2550.

พระศรวสทธกว. การพฒนาจต. กรงเทพมหานคร : มหามกฎราชวทยาลย, 2527. พทธทาสภกข. อานาปานสตสมบรณแบบ. กรงเทพมหานคร : ธรรมสภา, 2530. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. รายงานการศกษาโครงการสรางระบบการตดตามและ

ประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2. กรงเทพมหานคร : วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551.

ศศพฒน ยอดเพชร. สวสดการณผสงอาย. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544. ศรวรรณ ศรบญ และมาลน วงษสทธ. ขอเทจจรงและทศนคตของผสงอายและคนหนมสาวใน

กรงเทพมหานครตอบทบาททางเศรษฐกจและสงคมของผสงอาย. กรงเทพมหานคร : สถาบนประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2535.

136

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. การคาดประมาณประชากรของประเทศไทย 2543-2573. กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท., 2550.

สานกงานสถตแหงชาต. “รายงานการสารวจการเปลยนแปลงประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2507-2538.” (อดสาเนา)

________. “สามะโนประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2530-2543.” (อดสาเนา) โสรช โพธแกว. เอกสารประกอบการเรยนวชาจตวทยาการปรกษา. กรงเทพฯ : คณะจตวทยา

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542. อนชา แพงเกษร. รายงานวจยฉบบสมบรณ การออกแบบสภาพแวดลอมภายในสถาบนการศกษา

ดานศลปะและการออกแบบเพอคนพการ. นครปฐม : มหาวทยาลยศลปากร, 2553. ภาษาองกฤษ Boubekri, Mohamed, Robert B. Hulliv, and Lester L. Boyer. “Effect of Sunlight Penetration on

Office Occupants' Mood and Satisfaction : A Novel Way of Assessing Sunlight.” Environment and Behavior 23, 4 (July 1991) : 474-493.

Chiara, Joshep De, Julius Panero, and Martin Zelik. Time-Saver Standards for Housing and Residential Development. New York : McGraw-Hill International Editions, 1984.

Deasy, C.M. Designing Places for People. New York : Whitney Library of Design, 1985. Eliopoulos, Chariotte. Geriatric nursing. New York : Harper & Row. 1979. Koncelik, Joseph A. Design and Outfitting of Patient – Resident Accessible Spaces” in

Designing The open Nursing Home. USA : Dowden, Hutchinson & Ross, 1976. ________. Designing The open Nursing Home. USA : Dowden, Hutchinson & Ross, 1976. ________. Development of The Geriatric Personal Furnishing System : a Case Study in Aging

and The Product Environment. New York : Hutchinson & Ross Publishing Company, 1982.

________. Lighting, Color and Sound in Aging and The Product Environment. New York : Hutchinson & Ross Publishing Company, 1982.

Panero, Julius, and Martin Zelik. Human Dimension & Interior Space. New York : Watson- Guptill Publications. 1975.

ภาคผนวก  

ภาคผนวก ก แบบสอบถามในการทาวจยเรองการศกษาหลกอานาปานสตสการออกแบบบานพกคนชรา

139

แบบสอบถามเรอง ความคดเหนทมตอบานพกผสงอาย (No. 001) ผทาการวจย นายอาทตย ชลประทาน นกศกษาปรญญาโท คณะมณฑนศลป

ภาควชาการออกแบบภายใน มหาวทยาลยศลปากร โครงการวจย การศกษาหลกอานาปานสตสการออกบานพกผสงอาย วตถประสงคของการศกษา ศกษาถงปญหาดานสภาพจตใจ และประเดนปญหาทสงผลตอการ

ดาเนนชวตของคนทอาศยอยในบานพกคนชรา เพอนามาเปนแนวทางสการออกบานพกผสงอายตอไปในอนาคต

นยามศพทเฉพาะ อานาปานสต คอ การกาหนดรลมหายใจเขา ลมหายออก ในแตละขณะ ซงเปนการทาสมาธทตงมน นามาซงความมสตในการดาเนนชวต

คาชแจง แบบสอบถามแบงออกเปน 3 หวขอ ดงตอไปน 1. คาถามเกยวกบขอมลทวไปของผสงอาย 2. คาถามเกยวกบปญหาทสงผลตอสภาพจตใจและการดาเนนชวต

ของผสงอาย 3. คาถามเกยวกบประเดนความคดเหนทมตอบานพกผสงอาย

ทางผวจยตองขอขอบคณเปนอยางยง สาหรบการเสยสละเวลาอนมคาของทาน เพอตอบ

แบบสอบถามในครงน ซงผวจยหวงเปนอยางยงวา จะไดนาขอมลจากการตอบแบบสอบถามน ไปตอยอดทางแนวความคดในการพฒนาการออกแบบบานพกคนชราตอไปในอนาคต และขอมลททานตอบแบบสอบถามน ทางผวจยจะเกบขอมลของทานไวเปนความลบ

หมายเหต กรณากรอกแบบสอบถามและสงกลบมาภายในวนท 20 มถนายน 2554

140

สวนท 1 ขอมลทวไปของผสงอาย กาเครองหมาย ในวงเลบหนาขอททานเลอกตอบ 1. เพศ [ ] หญง [ ] ชาย 2. อายของทาน ป 3. ภมลาเนาบานเกด 4. ศาสนา

[ ] พทธ [ ] ครสต [ ] อสลาม [ ] อนๆ (โปรดระบ)

5. สถานภาพ [ ] โสด [ ] แตงงาน [ ] มาย [ ] หยาราง [ ] แยกกนอย [ ] อนๆ (โปรดระบ)

6. การศกษาของทาน [ ] ไมไดศกษา [ ] ตากวาประถมศกษา [ ] ประถมศกษา [ ] มธยมศกษาตอนตน [ ] มธยมศกษาตอนปลาย [ ] สายอาชพ (ปวช.) [ ] สายอาชพชนสง (ปวส.) [ ] ปรญญาตร [ ] สงกวาปรญญาตร [ ] อนๆ (โปรดระบ)

7. อาชพเดมของทาน [ ] ไมไดทางาน [ ] คาขาย/ธรกจ [ ] รบจางทวไป [ ] รบราชการ [ ] พนกงานบรษทเอกชน/หางราน [ ] พนกงานรฐวสาหกจ [ ] นกวชาการ [ ] อนๆ (โปรดระบ)

8. รายไดเฉลยตอเดอนของทาน (ในอดต) [ ] ไมมรายได [ ] มรายได ตอเดอน

9. จานวนบตรของทาน [ ] ไมมบตร [ ] มบตรจานวน คน

141

สวนท 2 ขอมลเกยวกบประเดนปญหาทสงผลตอสภาพจตใจและการดาเนนชวตของผสงอาย 10. สาเหตใด ททาใหทานเลอกใชบานพกคนชรา

[ ] อยากมเพอน [ ] ไมมผดแล [ ] ความจาเปนทางดานการเงน [ ] อนๆ (โปรดระบ)

11. ทานมความสมพนธกบเพอนรวมหองภายในบานพกคนชราด หรอไม [ ] ด [ ] เฉยๆ [ ] ไมด

12. ทานคดวา พนทสวนใดของบานพกคนชรา เปนพนทททานชอบมากทสด กรณาเรยงลาดบความชอบจากมากไปหานอยโดยใชตวเลข (1 คอ ชอบมากทสด ถง 5 คอ ชอบนอยทสด)

___ หองนอน ___ หองนา ___ บรเวณทางเดน ___ บรเวณสวน ___ หองกจกรรม ___ อนๆ (โปรดระบ)

13. กจกรรมใดภายในบานพกคนชราททานชนชอบมากทสด กรณาเรยงลาดบความชอบจากมากไปหานอยโดยใชตวเลข (1 คอ ชอบมากทสด ถง 6 คอ ชอบนอยทสด)

___ การทาอาชวบาบด ___ ดนตร ___ กายภาพบาบด ___ การออกกาลงกาย ___ กจกรรมทางศาสนา ___ กจกรรมเนองในโอกาสพเศษตางๆ ___ อนๆ (โปรดระบ)

14. ทานสามารถเขาไปใชบรการในสวนตางๆ ภายในบานพกคนชราไดอยางสะดวกหรอไมอยางไร โปรดระบ

[ ] สะดวกสบาย โปรดระบ [ ] เปนบางสถานท โปรดระบ [ ] ไมสะดวก โปรดระบ [ ] อนๆ (โปรดระบ)

142

สวนท 3 ขอมลเกยวกบประเดนความคดเหนทมตอบานพกคนชรา

ความคดเหนทมตอบานพกคนชรา ระดบการประเมน

1. ความกวางขวางของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 2. ความโปรงของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 3. ความเปนสดสวนภายในของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 4. เสยงรบกวนภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 5. ความเรยบรอยของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 6. ความสะดวกสบายภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 7. ความสวางภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 8. ความเยนสบายภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 9. ความเงยบสงบภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก

10. กลนสะอาดของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 11. ความสะอาดของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 12. ความปลอดภยภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก

143

สวนท 4 ขอมลเพมเตมเพอแสดงความประสงคในการเขารวมเปนสวนหนงของการวจยครงน ซงทานสามารถใหขอมลในสวนนตามความสมครใจ

หมายเหต ขอมลจากแบบสอบถามชดน จะมประโยชนตอการวจยอยางยง ถาทาน

สามารถใหขอมลเพมเตม หลงจากผวจยไดรบเอกสารชดนกลบคนโดยการแสดงความประสงคเขารวมเปนสวนหนงของการวจยครงน คอ

1. ทานสามารถใหสมภาษณและตอบคาถามเพมเตมเกยวกบทอยอาศยของทาน 2. กรณาเขยนชอและนามสกลของทาน

ทอย (ทสามารถสงเอกสารทางไปรษณยได)

หมายเลขโทรศพททสามารถตดตอได

ทงนทานจะไดรบการตดตอกลบ เพอนดเวลาในการสมภาษณจากผทาการวจยตอไป

ขอแสดงความขอบคณมา ณ ทน นายอาทตย ชลประทาน

144

แบบสอบถามเรอง ความคดเหนทมตอบานพกผสงอาย (No. 002) ผทาการวจย นายอาทตย ชลประทาน นกศกษาปรญญาโท คณะมณฑนศลป

ภาควชาการออกแบบภายใน มหาวทยาลยศลปากร โครงการวจย การศกษาหลกอานาปานสตสการออกบานพกผสงอาย วตถประสงคของการศกษา ศกษาถงปญหาดานสภาพจตใจ และประเดนปญหาทสงผลตอการ

ดาเนนชวตของคนทอาศยอยในบานพกคนชรา เพอนามาเปนแนวทางสการออกบานพกผสงอายตอไปในอนาคต

นยามศพทเฉพาะ อานาปานสต คอ การกาหนดรลมหายใจเขา ลมหายออก ในแตละขณะ ซงเปนการทาสมาธทตงมน นามาซงความมสตในการดาเนนชวต

คาชแจง แบบสอบถามแบงออกเปน 3 หวขอ ดงตอไปน 1. คาถามเกยวกบขอมลทวไปของผสงอาย 2. คาถามเกยวกบปญหาทสงผลตอสภาพจตใจและการดาเนนชวต

ของผสงอาย 3. คาถามเกยวกบประเดนความคดเหนทมตอบานพกผสงอาย

ทางผวจยตองขอขอบคณเปนอยางยง สาหรบการเสยสละเวลาอนมคาของทาน เพอตอบ

แบบสอบถามในครงน ซงผวจยหวงเปนอยางยงวา จะไดนาขอมลจากการตอบแบบสอบถามน ไปตอยอดทางแนวความคดในการพฒนาการออกแบบบานพกคนชราตอไปในอนาคต และขอมลททานตอบแบบสอบถามน ทางผวจยจะเกบขอมลของทานไวเปนความลบ

หมายเหต กรณากรอกแบบสอบถามและสงกลบมาภายในวนท 20 มถนายน 2554

145

สวนท 1 ขอมลทวไปของผสงอาย กาเครองหมาย ในวงเลบหนาขอททานเลอกตอบ 1. เพศ [ ] หญง [ ] ชาย 2. อายของทาน ป 3. ภมลาเนาบานเกด 4. ศาสนา

[ ] พทธ [ ] ครสต [ ] อสลาม [ ] อนๆ (โปรดระบ)

5. สถานภาพ [ ] โสด [ ] แตงงาน [ ] มาย [ ] หยาราง [ ] แยกกนอย [ ] อนๆ (โปรดระบ)

6. การศกษาของทาน [ ] ไมไดศกษา [ ] ตากวาประถมศกษา [ ] ประถมศกษา [ ] มธยมศกษาตอนตน [ ] มธยมศกษาตอนปลาย [ ] สายอาชพ (ปวช.) [ ] สายอาชพชนสง (ปวส.) [ ] ปรญญาตร [ ] สงกวาปรญญาตร [ ] อนๆ (โปรดระบ)

7. อาชพเดมของทาน [ ] ไมไดทางาน [ ] คาขาย/ธรกจ [ ] รบจางทวไป [ ] รบราชการ [ ] พนกงานบรษทเอกชน/หางราน [ ] พนกงานรฐวสาหกจ [ ] นกวชาการ [ ] อนๆ (โปรดระบ)

8. รายไดเฉลยตอเดอนของทาน (ในอดต) [ ] ไมมรายได [ ] มรายได ตอเดอน

9. จานวนบตรของทาน [ ] ไมมบตร [ ] มบตรจานวน คน

146

สวนท 2 ขอมลเกยวกบประเดนปญหาทสงผลตอสภาพจตใจและการดาเนนชวตของผสงอาย 10. ปจจบนทานอาศยอยกบบคคลใด

[ ] ครอบครว [ ] บตรหลาน [ ] คสมรส [ ] อยคนเดยว [ ] อนๆ (โปรดระบ)

11. สาเหตใดททาใหทานตดสนใจเลอกใชบานพกผสงอาย [ ] อยากมเพอน [ ] ความจาเปนทางดานการเงน [ ] ไมมผดแล [ ] อนๆ (โปรดระบ)

12. ทานมทศนคตอยางไรกบบานพกผสงอายโปรดระบ

13. กจกรรมใดททานพงพอใจกระทาเมอทานมเวลาวาง กรณาเรยงลาดบความพงพอใจจากมากไปหานอยโดยใชตวเลข (1 คอ ชอบมากทสด ถง 6 คอ ชอบนอยทสด)

___ การประดษฐสงของ ___ การอานหนงสอ ___ การปฏบตธรรม ___ การทาความสะอาด ___ การทาอาหาร ___ การดโทรทศน ___ อนๆ (โปรดระบ)

147

สวนท 3 ขอมลเกยวกบประเดนความคดเหนและความพงพอใจของสถานทททานอยากพกอาศย

ความคดเหนทมตอบานพกคนชรา ระดบการประเมน

1. ความตองการพนททกวางขวางของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 2. ความโปรงของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 3. ความเปนสดสวนภายในของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 4. เสยงรบกวนภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 5. ความเรยบรอยของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 6. ความสะดวกสบายภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 7. ความสวางภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 8. ความเยนสบายภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 9. ความเงยบสงบภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก

10. กลนสะอาดของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 11. ความสะอาดของสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก 12. ความปลอดภยภายในสถานท นอย 1 2 3 4 5 มาก

148

สวนท 4 ขอมลเพมเตมเพอแสดงความประสงคในการเขารวมเปนสวนหนงของการวจยครงน ซงทานสามารถใหขอมลในสวนนตามความสมครใจ

หมายเหต ขอมลจากแบบสอบถามชดน จะมประโยชนตอการวจยอยางยง ถาทาน

สามารถใหขอมลเพมเตม หลงจากผวจยไดรบเอกสารชดนกลบคนโดยการแสดงความประสงคเขารวมเปนสวนหนงของการวจยครงน คอ

1. ทานสามารถใหสมภาษณและตอบคาถามเพมเตมเกยวกบทอยอาศยของทาน 2. กรณาเขยนชอและนามสกลของทาน

ทอย (ทสามารถสงเอกสารทางไปรษณยได)

หมายเลขโทรศพททสามารถตดตอได

ทงนทานจะไดรบการตดตอกลบ เพอนดเวลาในการสมภาษณจากผทาการวจยตอไป

ขอแสดงความขอบคณมา ณ ทน นายอาทตย ชลประทาน

ภาคผนวก ข การออกแบบสภาพแวดลอมผสงอาย และคนทกวย

150

Universal Design เปนแนวความคดสากลทองคการสหประชาชาตไดเผยแพร และสงเสรม และไดมการพฒนาตามลาดบจนเปนทยอมรบโดยทวไป หลกการของ Universal Design ทเรมดวยการเทาเทยมกนในการใชสอยของผใชทตางวย และตางความสามารถ ปรบเปลยนการใชได และใชงายดวยตนเอง การสอความหมายเปนทเขาใจ ทนตอการใชทผดพลาด เบาแรง และมขนาดและทวางเพอการเขาถง และใชได ขนาดและสดสวนตางๆ สาหรบผทใชรถเขน ภาพท 108 ขนาดและสดสวนตางๆ สาหรบผทใชรถเขน สงอานวยความสะดวกในอาคาร

1. ทางลาด 1.1 ความยาวทางลาด < 6 ม. มความกวางมากกวา หรอ เทากบ 0.90 ม.

151

1.2 ความยาวทางลาด > 6 ม. มความกวางมากกวา หรอเทากบ 1.50 ม. พนผววสดไมลน

1.3 ความยาวชวงละไมเกน 6 ม. ถาเกนตองมชานพกกวาง 1.50 ม. 1.4 ถายาวตงแต 2.50 ม. ตองมราวจบทง 2 ขาง 1.5 ทางลาดดานทไมมผนงกนใหยกขอบสงจากพนผวของทางลาดไมนอยกวา 15

ซม. และมราวกนตก

ภาพท 109 ตวอยางทางลาดสาหรบผทใชรถเขน ภาพท 110 ลกษณะทางลาดแบบตรง

152

ภาพท 111 ลกษณะทางลาด 180 องศา

ทางลาดควรจะมความกวางอยางนอย 90 ซม. ในกรณททางลาดมความยาวทกชวงรวมกนตงแต 6 เมตรขนไป ตองมความกวางสทธไมนอยกวา 1.50 เมตร ภาพท 112 ลกษณะทางลาด 90 องศา

153

ภาพท 113 อตราสวนความลาดเอยง 1:20 หากระดบพนภายในอาคาร ภายนอกอาคาร หรอภายในกบภายนอกอาคาร มความ

ตางระดบกนไมเกน 20 มลลเมตร ควรทาพนลาดใหเชอมตอกนไมสะดด โดยมอตราสวนความลาดเอยง 1:20 (กฎกระทรวงฯ 2548 กาหนดวา ตองทาพนทางลาดใหพนเชอมตอกนได โดยไมสะดดไมเกน 45 องศา ซงเทากบ 1:1)

154

ภาพท 114 ทางลาดขอบถนน

ทางลาดขอบถนนควรมความกวางอยางนอย 90 ซม. โดยไมรวมทางลาดดานขาง ความชนของทางลาดตองไมเกน 1:12 (รอยละ 8) และขอบหนสงไมเกน 15 ซม. ภาพท 115 ทางลาดขอบถนนความกวางอยางนอย 90 ซม. และทางลาดดานขางความชน 1:12

155

ภาพท 116 พนทวางอยางนอย 1.20 เมตรปลายทางลาดทตดกบถนน

ทางลาดขอบถนนบรเวณมมถนน เปนทางลาดขอบถนนทตดขอบถนนลงไปโดยไมมทางลาดดานขาง ขอบควรขนานกบทศทางการเดนของผใชทางเทา พนทปลายทางลาดขอบถนนทตดกบถนนควรมพนทวางอยางนอย 1.20 เมตร และทวางนนตองอยในทางขามถนนทกาหนดไว

ราวจบ ทาดวยวสดเรยบ มลกษณะกลม เสนผาศนยกลาง 3 - 4 ซม. ตดตงสงจากพน 80 - 90 ซม. ตดตงหางจากผนงอยางนอย 4 - 5 ซม. (สาหรบกาแพงพนผวเรยบ) สงจากจดยดอยางนอย 12 ซม.

156

ภาพท 117 ตวอยางลกษณะทวไปของราวจบ

2. บนได 2.1 บนไดควรมความกวางสทธไมนอยกวา 1.50 เมตร 2.2 มชานพกทกระยะในแนวดงไมเกน 2 เมตร 2.3 มราวบนไดทงสองขาง 2.4 มลกตงสงไมเกน 15 ซม. (ลกตงบนไดไมไดเปดชองโลง) 2.5 ลกนอนกวางไมนอยกวา 28 ซม. 2.6 พนผวของบนใชวสดไมลน 2.7 ราวจบควรยนออกมาในระยะ 30 ซม. แตไมเกน 40 ซม. ตามแนวนอนตรงสด

ทางลาด / บนได 2.8 ทางลาดทมความยาวตงแต 2.50 เมตร ขนไปตองมราวจบทงสองดาน 2.9 ระยะหางระหวางราวจบสองดาน ควรมความกวางไมนอยกวา 90 ซม. แตไม

ควรเกน 1.50 เมตร

157

ภาพท 118 ตวอยางบนได

158

3. ลฟต มราวจบโดยรอบหองลฟต มไฟเตอนขณะลฟตขดของ มโทรศพทแจงเหตฉกเฉน

ตงแตในระดบ 90 - 120 ซม. จากพน มระบบการทางานใหลฟตลงจอดทระดบพน และประตเปดอตโนมตมเสยงบอกเลขชน และเสยงบอกประตเปด - ปด

ภาพท 119 ตวอยางลฟต

159

4. ทจอดรถ

ภาพท 120 ตวอยางทจอดรถ

4.1 ทจอดรถสาหรบผทใชรถเขน ตองเปนพนทสเหลยมผนผามความกวางไมนอยกวา 2.40 เมตร และยาวไมนอยกวา 6 เมตร

4.2 ตองจดใหมวางขางทจอดรถ กวางไมนอยกวา 1 เมตร ตลอดความยาวของทจอดรถ โดยทวางดงกลาวตองมลกษณะพนผวเรยบ และมระดบสมอกบทจอดรถเพอใหเพยงพอสาหรบการเคลอนยายของผใชรถเขน ระหวางเกาอรถเขนและตวรถ และเพยงพอในการเปดประตรถไดอยางเตมท

4.3 จานวนทจอดรถไมเกน 51 - 100 คน มทจอดรถสาหรบผทใชรถเขนอยางนอย 2 คน

4.4 จานวนทจอดรถทเพมขนทก 100 คน ใหจดทจอดรถสาหรบผทใชรถเขนเพมขน 1 คน โดยเพมจาก 100 คนแรก

4.5 ทจอดรถสารบผใชรถเขนตองไมขนานกบทางเดนรถ

160

5. ทางเขาอาคาร ทางเดนระหวางอาคาร ทางเชอมระหวางอาคาร ภาพท 121 ตวอยางทจอดรถทางเขาอาคาร ทางเดนระหวางอาคาร ทางเชอมระหวางอาคาร

5.1 เปนพนผวเรยบเสมอกนไมลน ไมมสงกดขวาง หรอสวนของอาคารยนลา

ออกมา 5.2 อยในระดบพนถนนภายนอกอาคาร หรอพนลานจอดรถ 5.3 มความกวางสทธไมนอยกวา 1.50 เมตร 5.4 ทอระบายนา หรอรางระบายนาบนพนมฝาปดสนท ถาฝาเปนแบบตะแกรงม

ขนาดของชองตะแกรงกวางไมเกน 1.3 ซม. 5.5 ในบรเวณทเปนทางแยก หรอทางเลยวใหมพนผวตางสมผส และตองมผนง

หรอราวกนตกทงสองดานโดยมราวจบ 5.6 อปกรณทแขวนอยในเขตทางสญจร ใหแขวนสงจากระดบพนไมตากวา 2 เมตร

เพอใหผทสญจรผานไดอยางสะดวก และปลอดภย

161

ภาพท 122 อปกรณทแขวนสงจากระดบพนไมตากวา 2 เมตร

6. ทางเดน 6.1 ทางเดนระหวางอาคาร และทางเชอมระหวางอาคาร ควรเปนพนผวเรยบเสมอ

กน ไมลน ไมมสงกดขวาง 6.2 สาหรบความกวางทเหมาะสมกบกลมคนจานวนนอย (หรอทางเดนทไมมการ

สวนกน) มขนาดอยางนอย 90 ซม. 6.3 ความกวางของทางเดน และทางเชอมระหวางอาคาร ทสามารถใหเกาอเขนคน

พการสวนกนไดตองมขนาดความกวางไมนอยกวา 1.50 เมตร สาหรบการเคลอนทโดยการหกเลยว 180 องศา ควรมขนาดความกวางไมนอยกวา 1.20 เมตร

162

ภาพท 123 ระยะความกวางของทางเดนสาหรบผทใชรถเขน - เกาอเขนคนพการ

163

ภาพท 124 ตวอยางทอระบายนา หรอรางระบายนา

7. ประต ประตควรเปด - ปดไดงาย ไมตดตงอปกรณบงคบประตใหปดเอง ในกรณทประต

เปนแบบบานใหเปดผลกเขา - ออก สทางเดนหรอระเบยงมพนทวางขนาดกวางไมนอยกวา 1.50 เมตร และยาวไมนอยกวา 1.50 เมตร สาหรบประตทมระบบเปด - ปดอตโนมต ควรมปมกดทคนพการสามารถควบคมการเปด - ปดไดดวยตนเอง ทงภายในและภายนอก (ไมใชระบบเซนเซอร เปด - ปดอตโนมต)

ภาพท 125 ตวอยางประตสาหรบผพการ

164

ภาพท 126 ตวอยางประตสาหรบผพการ

7.1 มมอจบทมขนาดเทากบราวจบมาตรฐานในแนวดงทงดานใน และดานนอกของประต

7.2 ซงมปลายดานบนสงจากพนไมนอยกวา 1 เมตร และปลายดานลางไมเกน 0.80 เมตร

7.3 ในกรณทประตเปนกระจกหรอลกฟกเปนกระจก มการตดเครองหมาย หรอแถบสทสงเกตเหนไดชดเจน

7.4 อปกรณเปด - ปดประต เปนชนดกานบด หรอแกนผลกอยสงจากพนไมนอยกวา 1 เมตร แตไมเกน 1.20 เมตร

7.5 ในสถานททประตเปดออกสพนทดานนอกและตดกบทางลาดดานนอก ควรมพนทวางบรเวณทประตบานเปดออกสภายนอกอยางนอย 1,500 x 1,500 มลลเมตร

7.6 ควรมกนสาดบรเวณพนทหนาทางเขา

165

ภาพท 127 ตวอยางประตสาหรบผพการ

8. หนาตาง 8.1 หนาตางไมควรสงเกนไป และควรทาใหสามารถมองเหนววภายนอกได 8.2 การเปด - ปดหนาตางไมควรฝด หรอลนเกนไป 8.3 หากมเหลกดดควรมชองทสามารถเปดไดงายยามฉกเฉน 8.4 หนาตางทมมงลวด สามารถถอดมาทาความสะอาดได 8.5 กระจกทสามารถเออมถงควรเปนกระจกนรภย

166

9. หองสวม

ภาพท 128 ตวอยางหองนาสาหรบผทใชรถเขน 9.1 พนทวางภายในหองสวมเพอใหเกาอเขนสาหรบผสงอายสามารถหมนตวกลบ

ได มเสนผาศนยกลางไมนอยกวา 1.50 เมตร 9.2 พนหองนาควรมระดบเสมอกบพนภายนอก ถาเปนพนตางระดบตองมลกษณะ

เปนทางลาด 9.3 วสดทใชทาพนหองนาควรเปนวสดทไมลน กนนา และทาความสะอาดงาย

และควรมระบบระบายนาทด 9.4 ประตหองนาควรจดใหอยในลกษณะทเปนการเปดออกทางดานขาง ทงนประต

ทเหมาะสมทสด คอ ประตบานเลอน 9.5 ภายในหองนา ควรมปมหรอเชอกสญญาณฉกเฉน เพอขอความชวยเหลอจาก

ภายนอก โดยมปายระบไวอยางชดเจน

167

ภาพท 129 ตวอยางหองนาสาหรบผทใชรถเขน

สญลกษณ 1. โถสวม 10. ราวปรบมม Ø 0.40 2. ฟลชวาลว 11. ราว Ø 0.40 3. ปมกดฟลชวาลว 12. พดลมเปาแหง 4. ฝาครอบโถสวม 13. ประตเปดออกสภายนอกโดยตรงเปดคางได ไมนอย 5. อาง กวา 90 องศา หรอเปนแบบบานเลอน 6. กอกนากานโยก 14. ปมกดสญญาณเสยงกรณฉกเฉน 7. ทอดกกลน 15. ทใสกระดาษเชดหนา 8. ทใสกระดาษชาระ 9. ราวรปตว L Ø 0.40

168

ภาพท 130 หองอาบนาสาหรบผทใชรถเขน

169

ภาพท 131 หองอาบนาสาหรบผทใชรถเขน

170

ดานขางโถสวมดานทไมชดผนงมราวจบตดผนงแบบพบเกบไดในแนวราบ เมอกางออกใหมระบบลอกใหมระบบลอกทสามารถปลดลอกไดงาย

ภาพท 132 ตวอยางราวปรบมมสาหรบผทใชรถเขน ภาพท 133 ตวอยางอางลางมอสาหรบผทใชรถเขน

171

ภาพท 134 ตวอยางอางลางมอสาหรบผทใชรถเขน การจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภยสาหรบผสงอาย

แนวคดการออกแบบสภาพแวดลอมและทพกอาศยของผสงอาย มหลกการ 4 ขอ ดงน 1. มความปลอดภยทางกายภาพ ความปลอดภยทางดานรางกายและสขภาพอนามย เชน

มทพกเพยงพอแยกเปนสดสวน มระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการทด มระบบการปกปองจากภายนอก เชน เสยง แสงทด จดใหมแสงสวางเพยงพอ บรเวณบนไดและทางเขา มราวจบในหองนาพนกระเบองไมลน มสญญาณฉกเฉนหวเตยง หรอหองนาสาหรบขอความชวยเหลอ เปนตน

2. สามารถเขาถงไดงาย การมทางลาดสาหรบรถเขน ความสงของตทผสงอายสามารถหยบของไดสะดวก หรอการจดใหอยใกลแหลงบรการตางๆ เชน วด โบสถ หองสมด โรงละคร สถาบนเพอการศกษา บรการดานสขภาพ อยภายในระยะทสามารถเดนถงได และการจดใหใกลแหลง ระบบขนสงมวลชน และใกลแหลงชมชนเดมเพอใหญาตมตรสามารถมาเยยมเยยนไดสะดวก

3. สามารถสรางแรงกระตน การตกแตงสภาพแวดลอม และทอยอาศยทมความนาสนใจ การเลอกใชสทเหมาะสม มความสวางและชดเจนจะทาใหการใชชวตดกระชมกระชวย ไมซมเศรา และการเขารวมกจกรรมตางๆ กระตนใหเกดการนาความสามารถตางๆ ของผสงอายมาใชอยางเตมท เปดโอกาสใหผสงอายไดใชความสามารถทมกอประโยชนใหกบชมชน เชน จดทอย

172

อาศยผสงอายไวใกลกบโรงเรยนสอนเดกเลกหรอหองสมด เปนตนซงสงเหลานจะชวยยดเวลาทผสงอายสามารถทจะดารงชวตไดโดยไมตองพงพาผอน มคณภาพชวตทดขน

4. ดแลรกษางาย บานสาหรบผสงอายควรจะออกแบบใหดแลรกษางาย ดวยเหตนบานทวๆ ไปควรจะเลก ถาเปนหลงใหญควรจะมหองซงงายตอการปดเอาไวเพอสะดวกสบายในการดแล บานอาจมบานเลอนอลมเนยมปองกนพาย และสนามหญาทมพมไมเตยๆ เพอลดงานสนาม แนวคดการออกแบบอปกรณไฟฟาและงานระบบอนๆ

1. แสงไฟ 1.1 ควรมแสงไฟท งภายในและภายนอกอาคารเพอชวยในการมองเหนของ

ผสงอาย 1.2 ใชแสงสะทอน (Indirect Lighting) ทมความสวางพอเหมาะ 1.3 ในบรเวณทอยอาศยควรมความสวางทงในเวลากลางวนและกลางคน 1.4 ทางเดน ควรมแสงสวางเพยงพอ และมราวสาหรบจบทสามารถเหนไดชดเจน

2. ระบบไฟฟา 2.1 ตดตงระบบตดไฟอตโนมตกรณไฟฟา ลดวงจร 2.2 มระบบไฟฟาแสงสวางฉกเฉนบรเวณหองนอน หองรบแขก และทางเขาบาน

3. สวตซ 3.1 สงไมเกน 90 เซนตเมตร เพอหลกเลยงการเออม 3.2 สวตซใหญ และมแสงตอนปดสวตซ 3.3 สวตซสามารถปดเปดไดในระยะเออมถงจากเตยงนอน

4. สวตซ - ปลกไฟ 4.1 สงจากพน อยางนอย 45 เซนตเมตร เพอหลกเลยงการกม 4.2 มสวตซสาหรบปด - เปดปลก

5. ระบบสขาภบาล 5.1 ทวทงบานมการระบายนาทดไมมนาทวมขง 5.2 มระบบถงนาสารอง (ใตดน หรอหลงคา)

173

แนวคดการออกแบบอปกรณไฟฟาและงานระบบอนๆ 1. สและพนผว

อปกรณและสวนของอาคารควร ใหมสทตดกนหรอแตกตางจากสของสวนตอเนองของอปกรณและสวนของอาคารนนนอยางเดนชด ดงตอไปน

1.1 พนทางเดน พนตางระดบ พนหองสวม และพนผวตางสมผส 1.2 ผนงและบวเชงผนง 1.3 ประต ธรณประต วงกบหรอขอบประต ประตทางเขา และประตลฟต 1.4 บนได บนไดเลอน ทางเลอน และทางลาด 1.5 ลกนอนกบลกตง ของขนบนได หรอลกนอนขนทหนงกบพนหอง 1.6 บรเวณจมกบนได 1.7 ราวบนได ราวทางลาด ราวระเบยง ราวยดเกาะในหองสวม และทางเดน 1.8 ปาย แผนผง ตวอกษร เครองหมาย และสญลกษณ 1.9 แผงสวตซ เตารบ และเตาเสยบ 1.10 เสา สงกดขวาง และสวนยนจากผนงบนทางเดน 1.11 สขภณฑ และอปกรณสงอานวยความสะดวกอนๆ

ภาคผนวก ค กฎกระทรวง

กาหนดสงอานวยความสะดวกในอาคารสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา พ.ศ. 2548

175

กฎกระทรวง กาหนดสงอานวยความสะดวกในอาคาร

สาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา พ.ศ. ๒๕๔๘

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๕ (๓) แหงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ และมาตรา ๘ (๑) (๔) (๕) (๖) (๗) (๘) และ (๙) แหงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๔๓ อนเปนพระราชบญญตทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา ๓๑ มาตรา ๓๕ มาตรา ๔๘ มาตรา ๔๙ และมาตรา ๕๐ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยโดยคาแนะนาของคณะกรรมการควบคมอาคารออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน

ขอ ๑ กฎกระทรวงนใหใชบงคบเมอพนกาหนดหกสบวนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป

ขอ ๒ ในกฎกระทรวงน “สง อานวยความสะดวกสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา”

หมายความวา สวนของอาคารทสรางขนและอปกรณอนเปนสวนประกอบของอาคารทตดหรอตงอยภายในและภายนอกอาคาร เพออานวยความสะดวกในการใชอาคารสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา

“ลฟต” หมายความวา อปกรณทใชสาหรบนาคนขนลงระหวางพนของอาคารทตางระดบกน แตไมใชบนไดเลอนหรอทางเลอน

“พนผวตางสมผส” หมายความวา พนผวทมผวสมผสและสซงมความแตกตางไปจากพนผวและสในบรเวณขางเคยงซงคนพการทางการมองเหนสามารถสมผสได

“ความกวางสทธ” หมายความวา ความกวางทวดจากจหนงไปยงอกจดหนงโดยปราศจากสงใดๆ กดขวาง

176

ขอ ๓ อาคารประเภทและลกษณะดงตอไปน ตองจดใหมสงอานวยความสะดวกสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราตามทกาหนดในกฎกระทรวงน ในบรเวณทเปดใหบรการแกบคคลทวไป

(๑) โรงพยาบาล สถานพยาบาล ศนยบรการสาธารณสข สถานอนามย อาคารททาการของราชการ รฐวสาหกจ องคการของรฐทจดตงขนตามกฎหมาย สถานศกษา หอสมดและพพธภณฑสถานของรฐ สถานขนสงมวลชน เชน ทาอากาศยาน สถานรถไฟ สถานรถ ทาเทยบเรอทมพนทสวนใดของอาคารทเปดใหบรการแกบคคลทวไปเกน ๓๐๐ ตารางเมตร

(๒) สานกงาน โรงมหรสพ โรงแรม หอประชม สนามกฬา ศนยการคา หางสรรพสนคาประเภทตางๆ ทมพนทสวนใดของอาคารทเปดใหบรการแกบคคลทวไปเกน ๒,๐๐๐ ตารางเมตร

หมวด ๑ ปายแสดงสงอานวยความสะดวก

ขอ ๔ อาคารตามขอ ๓ ตองจดใหมปายแสดงสงอานวยความสะดวกสาหรบผพการ หรอทพพลภาพ และคนชรา ตามสมควร โดยมรายละเอยดดงตอไปน

(๑) สญลกษณรปผพการ (๒) เครองหมายแสดงทางไปสสงอานวยความสะดวกสาหรบผพการ หรอ

ทพพลภาพ และคนชรา (๓) สญลกษณ หรอตวอกษรแสดงประเภทของสงอานวยความสะดวก

สาหรบผพการ หรอทพพลภาพ และคนชรา ขอ ๕ สญลกษณรปผพการ เครองหมายแสดงทางไปสสงอานวยความสะดวกสาหรบ

ผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา และสญลกษณหรอตวอกษรแสดงประเภทของสงอานวยความสะดวกสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา ตามขอ ๔ ใหเปนสขาวโดยพนเปนสนาเงน หรอเปนสนาเงนโดยพนเปนสขาว

ขอ ๖ ปายแสดงสงอานวยความสะดวกสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา ตองมความชดเจน มองเหนไดงาย ตดอยในตาแหนงทไมทาใหสบสน และตองจดใหมแสงสองสวางเปนพเศษทงกลางวนและกลางคน

177

หมวด ๒ ทางลาดและลฟต

ขอ ๗ อาคารตามขอ ๓ หากระดบพนภายในอาคาร หรอระดบพนภายในอาคารกบภายนอกอาคาร หรอระดบพนทางเดนภายนอกอาคารมความตางระดบกนเกน ๒๐ มลลเมตร ใหมทางลาดหรอลฟตระหวางพนทตางระดบกน แตถามความตางระดบไมเกน ๒๐ มลลเมตร ตองปาดมมพนสวนทตางระดบกนไมเกน ๔๕ องศา

ขอ ๘ ทางลาดใหมลกษณะ ดงตอไปน (๑) พนผวทางลาดตองเปนลกษณะทไมลน (๒) พนผวของจดตอเนองระหวางพนกบทางลาดตองเรยบไมสะดด (๓) ความกวางสทธไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร ในกรณททางลาดมความยาว

ของทกชวงรวมกนตงแต ๖,๐๐๐ มลลเมตร ขนไป ตองมความกวางสทธไมนอยกวา ๑,๕๐๐ มลลเมตร

(๔) มพนทหนาทางลาดเปนทวางยาวไมนอยกวา ๑,๕๐๐๐ มลลเมตร (๕) ทางลาดตองมความลาดชนไมเกน ๑:๑๒ และมความยาวชวงละไมเกน

๖,๐๐๐ มลลเมตร ในกรณททางลาดยาวเกน ๖,๐๐๐ มลลเมตร ตองจดใหมชานพกยาวไมนอยกวา ๑,๕๐๐ มลลเมตร คนระหวางแตละชวงของทางลาด

(๖) ทางลาดดานทไมมผนงกนใหยกขอบสงจากพนผวของทางลาด ไมนอยกวา ๕๐ มลลเมตร และมราวกนตก

(๗) ทางลาดทมความยาวตงแต ๒,๕๐๐ มลลเมตร ขนไป ตองมราวจบทงสองดานโดยมลกษณะ ดงตอไปน

(ก) ทาดวยวสดเรยบ มความมนคงแขงแรง ไมเปนอนตรายในการจบและไมลน

(ข) มลกษณะกลม โดยมเสนผานศนยกลางไมนอยกวา ๓๐ มลลเมตร แตไมเกน ๔๐ มลลเมตร

(ค) สงจากพนไมนอยกวา ๘๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๙๐๐ มลลเมตร (ง) ราวจบดานทอยตดผนงใหมระยะหางจากผนงไมนอยกวา ๕๐

มลลเมตร มความสงจากจดยดไมนอยกวา ๑๒๐ มลลเมตร และผนงบรเวณราวจบตองเปนผนงเรยบ

178

(จ) ราวจบตองยาวตอเนอง และสวนทยดตดกบผนงจะตองไมกดขวางหรอเปนอปสรรคตอการใชของคนพการทางการมองเหน

(ฉ) ปลายของราวจบใหยนเลยจากจดเรมตน และจดสนสดของทางลาด ไมนอยกวา ๓๐๐ มลลเมตร

(๘) มปายแสดงทศทาง ตาแหนง หรอหมายเลขชนของอาคารทคนพการทางการมองเหนและคนชราสามารถทราบความหมายได ตงอยบรเวณทางขนและทางลงของทางลาดทเชอมระหวางชนของอาคาร

(๙) ใหมสญลกษณรปผพการตดไวในบรเวณทางลาด ทจดไวใหแกผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา

ขอ ๙ อาคารตามขอ ๓ ทมจานวนชนตงแตสองชนขนไปตองจดใหมลฟตหรอทางลาดทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราใชไดระหวางชนของอาคาร

ลฟตทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราใชไดตองสามารถขนลงไดทกชน มระบบควบคมลฟตทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราสามารถควบคมไดเอง ใชงานไดอยางปลอดภย และจดไวในบรเวณทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราสามารถใชไดสะดวก

ใหมสญลกษณรปผพการตดไวทชองประตดานนอกของลฟตทจดไวใหผพการหรอทพพลภาพ และคนชราใชได

ขอ ๑๐ ลฟตทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราใชไดทมลกษณะเปนหองลฟตตองมลกษณะ ดงตอไปน

(๑) ขนาดหองลฟตตองมความกวางไมนอยกวา ๑,๑๐๐ มลลเมตร และยาวไมนอยกวา ๑,๔๐๐ มลลเมตร

(๒) ชองประตลฟตตองมความกวางสทธไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร และตองมระบบแสงเพอปองกนไมใหประตลฟตหนบผโดยสาร

(๓) มพนผวตางสมผสบนพนบรเวณหนาประตลฟตกวาง ๓๐๐ มลลเมตร และยาว ๙๐๐ มลลเมตร ซงอยหางจากประตลฟตไมนอยกวา ๓๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๖๐๐ มลลเมตร

(๔) ปมกดเรยกลฟต ปมบงคบลฟต และปมสญญาณแจงเหตฉกเฉนตองมลกษณะ ดงตอไปน

(ก) ปมลางสดอยสงจากพนไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร ปมบนสดอยสงจากพนไมเกนกวา ๑,๒๐๐ มลลเมตร และหางจากมมภายในหองลฟตไมนอยกวา ๔๐๐ มลลเมตร ในกรณทหองลฟตมขนาดกวางและยาวนอยกวา ๑,๕๐๐ มลลเมตร

179

(ข) มขนาดเสนผานศนยกลางไมนอยกวา ๒๐ มลลเมตร มอกษรเบรลลกากบไวทกปม เมอกดปมจะตองมเสยงดงและมแสง

(ค) ไมมสงกดขวางบรเวณทกดปมลฟต (๕) มราวจบโดยรอบภายในลฟต โดยราวมลกษณะตามทกาหนดในขอ ๘

(๗) (ก) (ข) (ค) และ (ง) (๖) มตวเลขและเสยงบอกตาแหนงชนตางๆ เมอลฟตหยด และขนหรอลง (๗) มปายแสดงหมายเลขชนและแสดงทศทางบรเวณโถงหนาประตลฟตและ

ตดอยในตาแหนงทเหนไดชดเจน (๘) ในกรณทลฟตขดของใหมทงเสยงและแสงไฟเตอนภยเปนไฟกระพรบส

แดง เพอใหคนพการทางการมองเหนและคนพการทางการไดยนทราบ และใหมไฟกระพรบสเขยวเปนสญญาณใหคนพการทางการไดยนไดทราบวาผทอยขางนอกรบทราบแลววาลฟตขดของและกาลงใหความชวยเหลออย

(๙) มโทรศพทแจงเหตฉกเฉนภายในลฟตซงสามารถตดตอกบภายนอกได โดยตองอยสงจากพนไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๑,๒๐๐ มลลเมตร

(๑๐) มระบบการทางานททาใหลฟตเลอนมาอยตรงทจอดชนระดบพนดนและประตลฟตตองเปดโดยอตโนมตเมอไฟฟาดบ

หมวด ๓ บนได

ขอ ๑๑ อาคารตามขอ ๓ ตองจดใหมบนไดทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราใชไดอยางนอยชนละ ๑ แหง โดยตองมลกษณะ ดงตอไปน

(๑) มความกวางสทธไมนอยกวา ๑,๕๐๐ มลลเมตร (๒) มชานพกทกระยะในแนวดงไมเกน ๒,๐๐๐ มลลเมตร (๓) มราวบนไดทงสองขาง โดยใหราวมลกษณะตามทกาหนดในขอ ๘ (๗) (๔) ลกตงสงไมเกน ๑๕๐ มลลเมตร ลกนอนเมอหกสวนทขนบนไดเหลอม

กนออกแลวเหลอความกวางไมนอยกวา ๒๘๐ มลลเมตร และมขนาดสมาเสมอตลอดชวงบนได ในกรณทขนบนไดเหลอมกนหรอมจมกบนไดใหมระยะเหลอมกนไดไมเกน ๒๐ มลลเมตร

(๕) พนผวของบนไดตองใชวสดทไมลน

180

(๖) ลกตงบนไดหามเปดเปนชองโลง (๗) มปายแสดงทศทาง ตาแหนง หรอหมายเลขชนของอาคารทคนพการ

ทางการมองเหนและคนชราสามารถทราบความหมายได ตงอยบรเวณทางขนและทางลงของบนไดทเชอมระหวางชนของอาคาร

หมวด ๔ ทจอดรถ

ขอ ๑๒ อาคารตามขอ ๓ ตองจดใหมทจอดรถสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราอยางนอยตามอตราสวน ดงน

(๑) ถาจานวนทจอดรถตงแต ๑๐ คน แตไมเกน ๕๐ คน ใหมทจอดรถสาหรบผพการ หรอทพพลภาพ และคนชราอยางนอย ๑ คน

(๒) ถาจานวนทจอดรถตงแต ๕๑ คน แตไมเกน ๑๐๐ คน ใหมทจอดรถสาหรบผพการ หรอทพพลภาพ และคนชราอยางนอย ๒ คน

(๓) ถาจานวนทจอดรถตงแต ๑๐๑ คน ขนไป ใหมทจอดรถสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราอยางนอย ๒ คน และเพมขนอก ๑ คน สาหรบทกๆ จานวนรถ ๑๐๐ คนทเพมขน เศษของ ๑๐๐ คน ถาเกนกวา ๕๐ คน ใหคดเปน ๑๐๐ คน

ขอ ๑๓ ทจอดรถสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราใหจดไวใกลทางเขาออกอาคารใหมากทสด มลกษณะไมขนานกบทางเดนรถ มพนผวเรยบ มระดบเสมอกน และมสญลกษณรปผพการนงเกาอลออยบนพนของทจอดรถดานทตดกบทางเดนรถ มขนาดกวางไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร และยาวไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร และมปายขนาดกวางไมนอยกวา ๓๐๐ มลลเมตร และยาวไมนอยกวา ๓๐๐ มลลเมตร ตดอยสงจากพนไมนอยกวา ๒,๐๐๐ มลลเมตร ในตาแหนงทเหนไดชดเจน

ขอ ๑๔ ท จอดรถส าห รบผพ การหรอทพพลภาพ และคนชราตอง เปนพนทสเหลยมผนผา กวางไมนอยกวา ๒,๔๐๐ มลลเมตร และยาวไมนอยกวา ๖,๐๐๐ มลลเมตร และจดใหมทวางขางทจอดรถกวางไมนอยกวา ๑,๐๐๐ มลลเมตร ตลอดความยาวของทจอดรถ โดยทวางดงกลาวตองมลกษณะพนผวเรยบและมระดบเสมอกบทจอดรถ

181

หมวด ๕ ทางเขาอาคาร ทางเดนระหวางอาคาร และทางเชอมระหวางอาคาร

ขอ ๑๕ อาคารตามขอ ๓ ตองจดใหมทางเขาอาคารเพอใหผพการหรอทพพลภาพ และคนชราเขาใชไดโดยมลกษณะ ดงตอไปน

(๑) เปนพนผวเรยบเสมอกน ไมลน ไมมสงกดขวาง หรอสวนของอาคารยนลาออกมาเปนอปสรรคหรอาจทาใหเกดอนตรายตอผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา

(๒) อยในระดบเดยวกบพนถนนภายนอกอาคารหรอพนลานจอดรถ ในกรณทอยตางระดบตองมทางลาดทสามารถขนลงไดสะดวก และทางลาดนใหอยใกลทจอดรถ

ขอ ๑๖ ในกรณทมอาคารตามขอ ๓ หลายอาคารอยภายในบรเวณเดยวกนทมการใชอาคารรวมกน จะมรวลอมหรอไมกตาม ตองจดใหมทางเดนระหวางอาคารนน และจากอาคารแตละอาคารนนไปสทางสาธารณะ ลานจอดรถหรออาคารทจอดรถ

ทางเดนตามวรรคหนงมลกษณะ ดงตอไปน (๑) พนทางเดนตองเรยบ ไมลน และมความกวางสทธไมนอยกวา ๑,๕๐๐

มลลเมตร (๒) หากมทอระบายนาหรอรางระบายนาบนพนตองมฝาปดสนท ถาฝาเปน

แบบตะแกรงหรอแบบร ตองมขนาดของชองตะแกรงหรอเสนผานศนยกลางของรกวางไมเกน ๑๓ มลลเมตร แนวรองหรอแนวของรางจะตองขวางกบแนวทางเดน

(๓) ในบรเวณทเปนทางแยกหรอทางเลยวใหมพนผวตางสมผส (๔) ในกรณทมสงกดขวางทจาเปนบนทางเดน ตองจดใหอยในแนวเดยวกน

โดยไมกดขวางทางเดน และจดใหมพนผวตางสมผสหรอมการกนเพอใหทราบกอนถงสงกดขวาง และอยหางสงกดขวางไมนอยกวา ๓๐๐ มลลเมตร

(๕) ปายหรอสงอนใดทแขวนอยเหนอทางเดน ตองมความสงจากพนทางเดนไมนอยกวา ๒,๐๐๐ มลลเมตร

(๖) ในกรณทพนทางเดนกบพนถนนมระดบตางกน ใหมพนลาดลาดทมความลาดชนไมเกน ๑:๑๐

ขอ ๑๗ อาคารตามขอ ๓ ทมทางเชอมระหวางอาคาร ตองมผนงหรอราวกนตกทงสองดานโดยมราวจบซงมลกษณะตามขอ ๘ (๗) (ก) (ข) (ค) (ง) และ (จ) ทผนงหรอราวกนตกนน และมทางเดนซงมลกษณะตามขอ ๑๖ (๑) (๒) (๓) (๔) และ (๕)

182

หมวด ๖ ประต

ขอ ๑๘ ประตของอาคารตามขอ ๓ ตองมลกษณะ ดงตอไปน (๑) เปดปดไดงาย (๒) หากมธรณประต ความสงของธรณประตตองไมเกนกวา ๒๐ มลลเมตร

และใหขอบทงสองดานมความลาดเอยงไมเกน ๔๕ องศา เพอใหเกาอลอหรอผพการหรอทพพลภาพ และคนชราทใชอปกรณชวยเดนสามารถขามไดสะดวก

(๓) ชองประตตองมความกวางสทธไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร (๔) ในกรณทประตเปนแบบบานเปดผลกเขาออก เมอเปดออกสทางเดนหรอ

ระเบยงตองมพนทวางขนาดกวางไมนอยกวา ๑,๕๐๐ มลลเมตร และยาวไมนอยกวา ๑,๕๐๐ มลลเมตร

(๕) ในกรณทประตเปนแบบบานเลอนหรอแบบบานเปดใหมมอจบทมขนาดเทากบราวจบตามขอ ๘ (๗) (ข) ในแนวดงทงดานในและดานนอกของประต ซงมปลายดานบนสงจากพนไมนอยกวา ๑,๐๐๐ มลลเมตร และปลายดานลางไมเกน ๘๐๐ มลลเมตร ในกรณทเปนประตบานเปดออกใหมราวจบตามแนวนอนดานในประต และในกรณทเปนประตบานเปดเขาใหมราวจบตามแนวนอนดานนอกประต ราวจบดงกลาวใหสงจากพนไมนอยกวา ๘๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๙๐๐ มลลเมตร ยาวไปตามความกวางของประต

(๖) ในกรณทประตเปนกระจกหรอลกฟกเปนกระจก ใหตดเครองหมายหรอแถบสทสงเกตเหนไดชด

(๗) อปกรณเปดปดประตตองเปนชนดกานบดหรอแกนผลก อยสงจากพนไมนอยกวา ๑,๐๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๑,๒๐๐ มลลเมตร

ประตตามวรรคหนงตองไมตดตงอปกรณชนดทบงคบใหบานประตปดไดเองทอาจทาใหประตหนบหรอกระแทกผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา

ขอ ๑๙ ขอกาหนดตามขอ ๑๘ ไมใชบงคบกบประตหนไฟและประตเปดปดโดยใชระบบอตโนมต

183

หมวด ๗ หองสวม

ขอ ๒๐ อาคารตามขอ ๓ ทจดใหมหองสวมสาหรบบคคลทวไป ตองจดใหมหองสวมสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราเขาใชไดอยางนอย ๑ หองในหองสวมนน หรอจะจดแยกออกมาอยในบรเวณเดยวกนกบหองสวมสาหรบบคคลทวไปกได

สถานบรการนามนเชอเพลงตามกฎหมายวาดวยการควบคมนามนเชอเพลง ตองจดใหมหองสวมสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราเขาใชไดอยางนอย ๑ หอง

ขอ ๒๑ หองสวมสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา ตองมลกษณะ ดงตอไปน (๑) มพนทวางภายในหองสวมเพอใหเกาอลอสามารถหมนตวกลบได ซงม

เสนผานศนยกลางไมนอยกวา ๑,๕๐๐ มลลเมตร (๒) ประตของหองทตงโถสวมเปนแบบบานเปดออกสภายนอก โดยตองเปด

คางไดไมนอยกวา ๙๐ องศา หรอเปนแบบบานเลอน และมสญลกษณรปผพการตดไวทประตดานหนาหองสวม ลกษณะของประตนอกจากทกลาวมาขางตน ใหเปนไปตามทกาหนดในหมวด ๖

(๓) พนหองสวมตองมระดบเสมอกบพนภายนอก ถาเปนพนตางระดบตองมลกษณะเปนทางลาดตามหมวด ๒ และวสดปพนหองสวมตองไมลน

(๔) พนหองสวมตองมความลาดเอยงเพยงพอไปยงชองระบายนาทงเพอทจะไมใหมนาขงบนพน

(๕) มโถสวมชนดนงราบ สงจากพนไมนอยกวา ๔๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๕๐๐ มลลเมตร มพนกพงหลงทใหผพการหรอทพพลภาพ และคนชราทไมสามารถนงทรงตวไดเองใชพงไดและทปลอยนาเปนชนดคนโยก ปมกดขนาดใหญหรอชนดอนทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราสามารถใชไดอยางสะดวก มดานขางดานหนงของโถสวมอยชดผนงโดยมระยะหางวดจากกงกลางโถสวมถงผนงไมนอยกวา ๔๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๕๐๐ มลลเมตร ตองมราวจบทผนง สวนดานทไมชดผนงใหมทวางมากพอทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราทนงเกาอลอสามารถเขาไปใชโถสวมไดโดยสะดวก ในกรณทดานขางของโถสวมทงสองดานอยหางจากผนงเกน ๕๐๐ มลลเมตร ตองมราวจบทมลกษณะตาม (๗)

(๖) มราวจบบรเวณดานทชดผนงเพอชวยในการพยงตว เปนราวจบในแนวนอนและแนวดงโดยมลกษณะ ดงตอไปน

184

(ก) ราวจบในแนวนอนมความสงจากพนไมนอยกวา ๖๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๗๐๐ มลลเมตร และใหยนลาออกมาจากดานหนาโถสวมอกไมนอยกวา ๒๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๓๐๐ มลลเมตร

(ข) ราวจบในแนวดงตอจากปลายของราวจบในแนวนอนดานหนาโถสวม มความยาววดจากปลายของราวจบในแนวนอนขนไปอยางนอย ๖๐๐ มลลเมตร

ราวจบตาม (๖) (ก) และ (ข) อาจเปนราวตอเนองกนกได (๗) ดานขางโถสวมดานทไมชดผนงใหมราวจบตดผนงแบบพบเกบไดใน

แนวราบ เมอกางออกใหมระบบลอกทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราสามารถปลดลอกเองไดงาย มระยะหางจากขอบของโถสวมไมนอยกวา ๑๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๒๐๐ มลลเมตร และมความยาวไมนอยกวา ๕๕๐ มลลเมตร

(๘) นอกเหนอจากราวจบตาม (๖) และ (๗) ตองมราวจบเพอนาไปสสขภณฑอนๆ ภายในหองสวม มความสงจากพนไมนอยกวา ๘๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๙๐๐ มลลเมตร

(๙) ตดตงระบบสญญาณเสยงใหผทอยภายนอกแจงภยแกผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา และระบบสญญาณแสงและสญญาณเสยงใหผพการหรอทพพลภาพ และคนชราสามารถแจงเหตหรอเรยกหาผชวยในกรณทเกดเหตฉกเฉนไวในหองสวม โดยมปมกดหรอปมสมผสใหสญญาณทางานซงตดตงอยในตาแหนงทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราสามารถใชงานไดสะดวก

(๑๐) มอางลางมอโดยมลกษณะ ดงตอไปน (ก) ใตอางลางมอดานทตดผนงไปจนถงขอบอางเปนทวาง เพอใหเกาอ

ลอสามารถสอดเขาไปได โดยขอบอางอยหางจากผนงไมนอยกวา ๔๕๐ มลลเมตร และตองอยในตาแหนงทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราเขาประชดไดโดยไมมสงกดขวาง

(ข) มความสงจากพนถงขอบบนของอางไมนอยกวา ๗๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๘๐๐ มลลเมตร และมราวจบในแนวนอนแบบพบเกบไดในแนวดงทงสองขางของอาง

(ค) กอกนาเปนชนดกานโยกหรอกานกดหรอกานหมนหรอระบบอตโนมต

ขอ ๒๒ ในกรณทหองสวมสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราอยภายในหองสวมทจดไวสาหรบบคคลทวไป และมทางเขากอนถงตวหองสวม ตองจดใหหองสวมสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราอยในตาแหนงทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราสามารถเขาถงไดโดยสะดวก

185

หองสวมสาหรบบคคลทวไปตามวรรคหนง หากไดจดสาหรบผชายและผหญงตางหากจากกนใหมอกษรเบรลลแสดงใหรวาเปนหองสวมชายหรอหญงตดไวทผนงขางทางเขาในตาแหนงทสามารถสมผสได

ขอ ๒๓ ในกรณทเปนหองสวมสาหรบผชายทมใชหองสวมสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชราตามขอ ๒๐ และขอ ๒๑ ใหมทถายปสสาวะทมระดบเสมอพนอยางนอย ๑ ท โดยมราวจบในแนวนอนอยดานบนของทถายปสสาวะยาวไมนอยกวา ๕๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๖๐๐ มลลเมตร มความสงจากพนไมนอยกวา ๑,๒๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๑,๓๐๐ มลลเมตร และมราวจบดานขางของทถายปสสาวะทงสองขาง มความจากพนไมนอยกวา ๘๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๑,๐๐๐ มลลเมตร ซงยนออกมาจากผนงไมนอยกวา ๕๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๖๐๐ มลลเมตร

ขอ ๒๔ ราวจบหองสวมใหมลกษณะตามทกาหนดในขอ ๘ (๗) (ก) และ (ข)

หมวด ๘ พนผวตางสมผส

ขอ ๒๕ อาคารตามขอ ๓ ตองจดใหมพนผวตางสมผสสาหรบคนพการทางการมองเหนทพนบรเวณตางระดบทมระดบตางกนเกน ๒๐๐ มลลเมตร ททางขนและทางลงของทางลาดหรอบนไดทพนดานหนาและดานหลงประตทางเขาอาคาร และทพนดานหนาของประตหองสวม โดยมขนาดกวาง ๓๐๐ มลลเมตร และมความยาวเทากบและขนานไปกบความกวางของชองทางเดนของพนทตางระดบ ทางลาด บนได หรอประต และขอบของพนผวตางสมผสอย หางจากจดเรมตนของทางขนหรอทางลงของพนตางระดบ ทางลาด บนได หรอประตไมนอยกวา ๓๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๓๕๐ มลลเมตร

ในกรณของสถานขนสงมวลชน ใหขอบนอกของพนทผวตางสมผสอยหางจากขอบของชานชาลาไมนอยกวา ๖๐๐ มลลเมตร แตไมเกนกวา ๖๕๐ มลลเมตร

186

หมวด ๙ โรงมหรสพ หอประชม และโรงแรม

ขอ ๒๖ อาคารตามขอ ๓ ทเปนโรงมหรสพหรอหอประชมตองจดใหมพนทเฉพาะสาหรบเกาอลออยางนอยหนงททกๆ จานวน ๑๐๐ ทนง โดยพนทเฉพาะนเปนพนทราบขนาดความกวางไมนอยกวา ๙๐๐ มลลเมตร และความยาวไมนอยกวา ๑,๔๐๐ มลลเมตร ตอหนงท อยในตาแหนงทเขาออกได

ขอ ๒๗ อาคารตามขอ ๓ ทเปนโรงแรมทมหองพกตงแต ๑๐๐ หองขนไป ตองจดใหมหองพกทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราเขาใชไดไมนอยกวาหนงหองตอจานวนหองพกทก ๑๐๐ หอง โดยหองพกดงกลาวตองมสวนประกอบและมลกษณะ ดงตอไปน

(๑) อยใกลบนไดหรอบนไดหนไฟหรอลฟตดบเพลง (๒) ภายในหองพกตองจดใหมสญญาณบอกเหตหรอเตอนภยทงสญญาณท

เปนเสยงและแสงและระบบสนสะเทอนตดตงบรเวณทนอนในกรณเกดอคคภยหรอเหตอนตรายอยางอน เพอใหผทอยภายในหองพกทราบวามคนอยในหองพก

(๓) มแผนผงตางสมผสของอาคารในชนทมหองพกทผพการหรอทพพลภาพ และคนชราเขาใชได มอกษรเบรลลแสดงตาแหนงของหองพก บนไดหนไฟ และทศทางไปสบนไดหนไฟโดยตดไวทกงกลางบานประตดานในและอยสงจากพนไมนอยกวา ๑,๓๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๑,๗๐๐ มลลเมตร

(๔) มสญลกษณรปผพการตดไวทประตดานหนาหองพกสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา

ขอ ๒๘ หองพกในโรงแรมทจดสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา ตองมทอาบนาซงเปนแบบฝกบวหรอแบบอางนาโดยมลกษณะ ดงตอไปน

(๑) ทอาบนาแบบฝกบว (ก) มพนทวางขนาดความกวางไมนอยกวา ๑,๑๐๐ มลลเมตร และ

ความยาวไมนอยกวา ๑,๒๐๐ มลลเมตร (ข) มทน ง สาหรบอาบน าทมความสงจากพนไมนอยกวา ๓๕๐

มลลเมตร แตไมเกน ๕๐๐ มลลเมตร (ค) มราวจบในแนวนอนทดานขางขอทนง มความสงจากพนไมนอย

กวา ๖๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๗๐๐ มลลเมตร และยาวไมนอยกวา ๖๕๐ มลลเมตร แตไมเกน

187

๗๐๐ มลลเมตร และมราวจบในแนวดงตอจากปลายของราวจบในแนวนอน และมความยาวจากปลายของราวจบในแนวนอนขนไปอยางนอย ๖๐๐ มลลเมตร

(๒) ทอาบนาแบบอางอาบนา (ก) มราวจบในแนวดงอยหางจากผนงดานหวอางอาบน า ๖๐๐

มลลเมตร โดยปลายดานลางอยสงจากพนไมนอยกวา ๖๕๐ มลลเมตร แตไมเกน ๗๐๐ มลลเมตร มความยาวอยางนอย ๖๐๐ มลลเมตร

(ข) มราวจบในแนวนอนทปลายของราวจบในแนวดง และยาวไปจดผนงหองอาบนาดานทายอางอาบนา

ราวจบในแนวนอนและในแนวดงอาจเปนราวตอเนองกนกได และมลกษณะตามทกาหนดในขอ ๘ (๗) (ก) และ (ข)

(๓) สงของ เครองใชหรออปกรณภายในทอาบนาใหอยสงจากพนไมนอยกวา ๓๐๐ มลลเมตร แตไมเกน ๑,๒๐๐ มลลเมตร

บทเฉพาะกาล

ขอ ๒๙ อาคารทมอยกอน หรอไดรบอนญาตหรอไดยนขออนญาตกอสราง หรอดดแปลงอาคาร หรอไดแจงตอเจาพนกงานทองถนและไดดาเนนการตามมาตรา ๓๙ ทว แลว กอนวนทกฎกระทรวงนใชบงคบ ใหไดรบยกเวนไมตองปฏบตตามกฎกระทรวงน

ขอ ๓๐ การดดแปลงอาคารสาหรบอาคารทไดรบยกเวนตามขอ ๒๙ ใหไดรบยกเวนไมตองปฏบตตามกฎกระทรวงน ทงน ภายใตเงอนไขดงตอไปน

(๑) ไมเปนการเพมพนทอาคารรวมกนทกชนเกนรอยละสองของพนทอาคารรวมกนทกชนทไดรบอนญาตไวกอนกฎกระทรวงนใชบงคบ

(๒) ไมเปนการเพมความสงของอาคาร (๓) ไมเปนการเพมพนทปกคลมดน (๔) ไมเปนการเปลยนตาแหนง หรอขอบเขตของอาคาร ใหผดไปจากท

ไดรบอนญาตไวกอนกฎกระทรวงนใชบงคบ การดดแปลงอาคารทไมเปนไปตามเงอนไขในวรรคหนง หรอการเปลยนการใช

อาคารทเขาลกษณะอาคารตามขอ ๓ ตองจดใหมสงอานวยความสะดวกสาหรบผพการหรอทพพล

188

ภาพ และคนชราตามขอ ๔ ขอ ๕ ขอ ๖ ขอ ๑๒ ขอ ๑๓ ขอ ๑๔ ขอ ๑๕ ขอ ๑๘ ขอ ๑๙ ขอ ๒๐ ขอ ๒๑ ขอ ๒๒ ขอ ๒๓ ขอ ๒๔ และ ขอ ๒๕

ใหไว ณ วนท ๘ มถนายน พ.ศ. ๒๕๔๘

พลตารวจเอก ชดชย วรรณสถตย รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ โดยทเปนการสมควรกาหนดใหอาคารบางประเภทตองมสงอานวยความสะดวกสาหรบผพการหรอทพพลภาพ และคนชรา เพอใหบคคลดงกลาวมโอกาสเขารวมกจกรรมตางๆ ในสงคมได ประกอบกบมาตรา ๕๕ และมาตรา ๘๐ วรรคสอง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ไดบญญตวาบคคลดงกลาวมสทธไดรบสงอานวยความสะดวกอนเปนสาธารณะ ความชวยเหลออน และการสงเคราะหจากรฐ จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

ภาคผนวก ง การออกกาลงกายสาหรบผสงอาย

190

การออกกาลงกายสาหรบผสงอาย นพ.ชาตร บานชน อธบดกรมการแพทย21 ไดใหรายละเอยดเกยวกบการออกกาลงกาย

สาหรบผสงอายไววา การออกกาลงกายนนเปนสงจาเปนตอสขภาพของผสงอาย เนองจาก 1. ชวยใหระบบไหลเวยนของเลอดทางานไดด ไปเลยงสวนตางๆ ไดมากขน ปองกน

โรคหวใจ โรคความดนโลหตตา มภมตานทานของรางกายดขน และปองกนโรคตางๆ เชน โรคเบาหวาน โรคอวน โดยเฉพาะโรคขอเสอมททาใหการดาเนนชวตประจาวนเปนไปอยางยากลาบากเปนภาระตอตนเอง ผอน กอใหเกดปญหาทางดานคณภาพชวตและจตใจตามมาอกดวย

2. ชวยในการควบคมนาหนก การทรงตว และทาใหเคลอนไหวคลองแคลวขน 3. ชวยใหระบบขบถายทางานไดดขน 4. ชวยลดความเครยด และทาใหการนอนหลบพกผอนดขน ในการออกกาลงกายทกครง ผสงอายควรจะประเมนความเหมาะสม และความสามารถ

กอน หรอ ควรปรกษาแพทยวาควรออกกาลงกายประเภทใด และมากนอยเพยงใด การเรมออกกาลงกายนนควรเรมจากการศกษาหลกการใหถกตองกอน แลวคอยๆ เรม ไมควรหกโหมมากในครงแรกๆ เพอเปนการปรบสภาพรางกายกอน การออกกาลงกายทด ควรเปนการออกกาลงกายทตอเนอง ควรเรมจากการอนรางกาย (ประมาณ 5 - 10 นาท) ออกกาลงกาย (15 - 20 นาท) และจบดวยการผอนคลาย (5 - 10 นาท) ทกครง ในการออกาลงกายทกครงไมควรกลนหายใจ หรอสดลมหายใจอยางแรง ควรหายใจเขา และออกยาวๆ เพอชวยระบบการหายใจของรางกาย การออกกาลงกายทเหมาะสมของผสงอายนน ขนอยกบสภาพรางกายของแตละคน ตวอยางของการออกกาลงกายแบบตางๆ ไดแก

1. เดน เวลาเดนออกกาลงกาย ผสงอายควรเดนใหเรว เพอใหหวใจมการเตนเพมขน และควรแกวงแขนเบาๆ ไปมา เพอบรหารกลามเนอสวนอนๆ หากเดนเรวมากไมได ตองเพมเวลาในการเดนใหมากขน ควรใชรองเทาทเหมาะสม และควรเดนในตอนเชาในททอากาศบรสทธ ปลอดโปรง

2. วง ควรวงชาๆ เฉพาะผทมขอเทาด และเลอกใสรองเทาทเหมาะสมกบการวง ถารสกเหนอยมากควรหยด หรอเปลยนเปนเดนเมอหายเหนอยแลวจงวงตอ ถารางกายแขงแรงควรวงใหนานขน ควรเพมระยะเวลาวงดกวาเพมความเรวในการวง

21การออกกาลงกายสาหรบผสงอาย [ออนไลน], เขาถงเมอ 1 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://

www.bangkokbiznews.com/2006/01/16/w007_62388.php?news_id=62388

191

3. โยคะ การออกกาลงกายแบบโยคะ จะเปนการออกกาลงกายทผสมผสานไปกบการหายใจใหออกซเจนไดเขาสรางกายดขน นอกจากนยงชวยใหผสงอายการทาสมาธ และมจตใจทปลอดโปรงแจมใสดวย อยางไรกตามควรฝกกบครผชานาญ เพอปองกนปญหาทอาจเกดขนได

4. การขจกรยาน หรอการใชอปกรณในการออกกาลงกาย 5. วายนา หรอออกกาลงกายในนา ซงจะลดการกระแกของขอตอตางๆ ไดเปนอยางด ทงนการออกกาลงกายนบวาเปนยาวเศษขนานแท เพราะทาใหเกดความแขงแรงและ

ความทนทานของกลามเนอ ชวยเพมความแขงแรงของเนอเยอและมวลกระดก การเคลอนไหวของขอตอสาหรบผสงอาย

192

ประวตผวจย

ชอ - สกล นายอาทตย ชลประทาน ทอย เลขท 86 ถนนวงเดม แขวงวดอรณ เขตบางกอกใหญ กรงเทพ 10600

โทรศพท 086 - 6520623 ประวตการศกษา

พ.ศ. 2548 สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต สาขาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

พ.ศ. 2551 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบภายใน ภาควชาการออกแบบตกแตงภายใน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการทางาน

พ.ศ. 2547 ตาแหนง Interior Designer บรษท Polygrame Co., Ltd., Bangkok

พ.ศ. 2550 ตาแหนง Interior Designer บรษท D&S Co., Ltd., Bangkok พ.ศ. 2553 ตาแหนง Senior Interior Designer บรษท Archigram พ.ศ. 2554 - ปจจบน มณฑนากรอสระ