การออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร

โดย นายธรรมธร ศรสรยไพศาล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2555

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร

โดย นายธรรมธร ศรสรยไพศาล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2555

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร

โดย นายธรรมธร ศรสรยไพศาล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2555

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

GRAPHIC IDENTITY DESIGN OF SAMUTSAKHON PROVINCE

By

Mr. Thammathorn Srisureepaisan

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Fine Arts Program in Visual Communication Design Department of Visual Communication Design

Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2012

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การออกแบบเลขนศลปเพอ แสดงอตลกษณของจงหวดสมทรสาคร” เสนอโดย นายธรรมธร ศรสรยไพศาล เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป

........................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ) คณบดบณฑตวทยาลย

วนท...........เดอน.......................พ.ศ................

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. อาจารยกญชลกา กมปนานนท 2. อาจารยอนชา โสภาคยวจตร

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

...................................................ประธานกรรมการ (อาจารยธนาธร เจยรกล) ........./........................../..............

...................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยชยนนท ชะอมงาม) ........./........................../..............

...................................................กรรมการ ...................................................กรรมการ (อาจารยกญชลกา กมปนานนท) (อาจารยอนชา โสภาคยวจตร) ........./........................../.............. ........./........................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

53151306 : สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ค าส าคญ : เลขนศลป / อตลกษณจงหวดสมทรสาคร ธรรมธร ศรสรยไพศาล : การออกแบบเลขนศลปสงแวดลอมเพอแสดงอตลกษณของ จงหวดสมทรสาคร มอาจารยทปรกษาวทยานพนธ : อ.กญชลกา กมปนานนท และ อ .อนชา โสภาคยวจตร. 145 หนา. การวจยครงนมวตถประสงคเพอสบคนอตลกษณของจงหวดสมทรสาครเพอน าไปใชในการ ออกแบบเลขนศลป ใหสามารถสะทอนถงอตลกษณทางศลปวฒนธรรมประเพณไดอยางชดเจน ซงจะ ชวยสงเสรมใหภาพลกษณของจงหวดสมทรสาครเกดความชดเจนขน มความเป นเอกภาพ ทงนเพราะท ผานมาอทธพลทางวฒนธรรมพมาจากแรงงานตางดาวทมจ านวนมากถงหนงเทาตวของประชากรทองถน สงผลตอวฒนธรรมทองถนเปนอยางมาก แนวทางการศกษาหารปแบบของเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณของจงหวด มวธการวจยโดย เรมจากการคนควาเก บรวบรวมขอมลทางเอกสารทเกยวของกบจงหวด และการสมภาษณเชงลก เพอท จะไดขอมลทาง ดานเชอชาต วถการด าเนนชวต อาชพ ศลปวฒนธรรม ภมปญญาชาวบาน จาก กลมตวอยางทเปนคนไทยทองถนอาศยอยในจงหวดสมทรสาครมากกวา 50 ป จ านวน 12 ทาน จาก นนสรปผลการวเคราะหศลปวฒนธรรมทเปนอตลกษณของจงหวดเพอเปนแนวทาง ในการออกแบบ จาก นนน าผลงานออกแบบไปประเมนผลโดยกลมผเชยวชาญดานการออกแบบ ผทรงคณวฒของจงหวด และ ประชากรในจงหวด เพอประเมนประสทธผลของผลงานออกแบบในแงการสอสาร การออ กแบบ การใช งานหาขอบกพรองและขอเสนอแนะ เพอเปนประโยชนตอการศกษารวมทงเปนขอมลส าหรบอางองให แกผทสนใจการออกแบบอตลกษณของจงหว ดทตองการแสดงถงศลปวฒนธรรม ประเพณ อนเปน เอกลกษณ ของทองถนไดอยางเหมาะสม ผลงานการวจยสามารถสรปออกมาเปนผลงานการออกแบบไดดงน ตราสญลกษณประจ าจงหวดสมทรสาครใหม , ตวอยางตวอกษรภาษาไทยและภาษาองกฤษ , ตวอยางส ประจ าจงหวด , ตวอยางเลขนศลปพนฐานประจ าจงหวด , ตวอยางสอสงพมพและงานโฆษณา ประชาสมพนธ, ตวอยางเลขนศลปบนบรรจภณฑ, ตวอยางเลขนศลปสงแวดลอม ภาควชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา............................................................. ปการศกษา 2555 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ............................................ 2. .............................................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

53151306 : MAJOR : VISUAL COMMUNICATION DESIGN

KEY WORD : GRAPHIC / IDENTITY DESIGN OF SAMUTSAKHON PROVINCE

THAMMATHORN SRISUREEPAISAN : GRAPHIC IDENTITY DESIGN OF SAMUT-

SAKHON PROVINCE. THESIS ADVISORS : KUNCHALIKA KUMPANANON, AND ANUCHA

SOPARKVIJITRA. 145 pp.

This research has the objective to search for identity for Samutsakorn to use for

designing graphic art that indicates identity clearly for culture to improve image for Samutsakorn.

The way to find the pattern of designing graphic to shows the identity of province is

to make a research for collecting all documents about province and get an exclusive interview to

get a data for nationality, way of life, career, culture and folk wisdom.

From the example group for local Thai in Samutsakorn region for more than 50

years, 12 persons and then make a conclusion for culture as an identity for province to be a

guideline for design then getting the task to evaluate by an expert of province in designing and

people in designing for evaluate the task of design in the way of communication, the design for

usage to find the flaws and suggestions to be an advantage for education and be a reference for

ones who interested in designing identity for province that indicate culture, tradition that are the

symbolic of local area properly.

The result of research should conclude as the task of design as,

The crest of Samutsakorn province, example with Thai and English, the color of province, basic

designing graphic of province, publish and public relation, basic designing graphic for package,

designing graphic for environment.

Department of Visual Communication Design Graduate School, Silpakorn University

Student’s signature.......................................................... Academic Year 2012

Thesis Advisors’ signature 1. .................................................. 2. ..................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การท าวจยฉบบนส าเรจลล วงได เนองดวยความอนเคราะห ชวยเหลออยางดยงจากบคคล หลายทาน ดงรายนามตอไปน อาจารยกญชลกา กมปนานนท และอาจารยอนชา โสภาคยวจตร อาจารยทปรกษา วทยานพนธซง กรณาสละเวลาใหค าแนะน าและขอคดเหนตาง ๆ ในการท าวจยมาโดยตลอด อาจารยธนาธร เจยรกล , รองศาสตราจารยชยนนท ชะอมงาม และคณาจารยภาควชา การออกแบบนเทศศลป คณะมณฑนศลป และบคลากรของมหาวทยาลยศลปากรทกทาน นายมณฑล ไกรวตนสสรณ , นายอดม ไกรวตนสสรณ , นายสภาพ แซเฮง , นายชวลต

ลมธนสาร, นางพรมลกษมณ รวมสข , นายสนทร วฒนาพร , อาจารยนศรา สระทองใจ , นายชโลทร ศวารตน, นายธนรตน มทาพร และกลมประชากรชาวจงหวดสมทรสาครทสละเวลาในการใหค าแนะน า และขอคดเหนตาง ๆ เพอท าใหวจยฉบบน สมบรณ คณพอประพนธ ศรสรยไพศาล , นางจรานช ศรสรยไพศาล และทกคนในครอบครว ส าหรบ ความชวยเหลอใหค าแนะน าทดเสมอมา เพอนปรญญาโท ภาควชาออกแบบนเทศศลป คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร รน 13 ทกทาน ทชวยเปนแรงผลกดนและก าลงใจทมใหเสมอมา ทายน ขอขอบพระคณบคคลอกหลายทานทมไดเอยนามในทน ขอขอบพระคณเปนอยางสง

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย .......................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ .................................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง .................................................................................................................................. ฎ สารบญภาพ ..................................................................................................................................... ฏ บทท 1 บทน า ............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ............................................................ 1 วตถประสงคของการวจย ................................................................................... 2 สมมตฐานของการวจย ....................................................................................... 2 ขอบเขตของการวจย .......................................................................................... 2 ขนตอนของการวจย ........................................................................................... 2 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ................................................................................. 2 นยามค าศพทเฉพาะ .......................................................................................... 2 2 เอกสารขอมลและงานวจยทเกยวของ .............................................................................. 3 การออกแบบเอกลกษณองคกร ......................................................................... 3 ความหมายของเอกลกษณองคกร ......................................................... 3 ความเปนมาของเอกลกษณองคกร......................................................... 4 ความส าคญของเอกลกษณองคกร ......................................................... 8 องคประกอบของเอกลกษณองคกร ....................................................... 10 รปแบบเพอสรางเอกลกษณองคกร ........................................................ 14 คณสมบตของสญลกษณทด ................................................................... 24 กระบวนการในการสรางเอกลกษณองคกร ............................................ 26 ขอมลเพอการออกแบบเอกลกษณองคกร .............................................. 27 การออกแบบเอกลกษณองคกร .............................................................. 28 การใชงานและการประเมนผล................................................................ 31

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา ขอมลทวไปของจงหวดสมทรสาคร .................................................................... 35 ประวตความเปนมา ............................................................................... 35 ทตงและอาณาเขต ................................................................................. 35 ขนาดพนท ............................................................................................ 36 สภาพภมประเทศ .................................................................................. 36 สภาพภมอากาศ .................................................................................... 36 การปกครองและประชากร .................................................................... 37 การศกษา ............................................................................................... 37 มรดกทางธรรมชาต และมรดกวฒนธรรมทองถน .................................. 37 ภมปญญาชาวบาน และเทคโนโลยทองถน ............................................ 62 เอกลกษณของจงหวดสมทรสาคร ......................................................... 67 การวเคราะหศกยภาพดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมของจงหวดสมทรสาคร ................................................. 72 สถานการณดานเศรษฐกจ ...................................................................... 72 สถานการณดานสงคม ........................................................................... 77 สถานการณดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ........................... 77 สถานการณดานการทองเทยว ............................................................... 81 ปญหาทส าคญของจงหวดสมทรสาคร .................................................. 85 การวเคราะหสภาวะแวดลอม ................................................................ 87 ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดสมทรสาคร ......................................................... 88 วสยทศน ................................................................................................ 88 เปาประสงคภาพรวม ............................................................................. 88 ประเดนยทธศาสตร ............................................................................... 88 ตวชวดและคาเปาหมายการพฒนาจงหวดภาพรวม .................................. 88 3 วธการด าเนนการวจย ...................................................................................................... 91 การศกษาภาคเอกสาร ....................................................................................... 91 การวเคราะหขอมลภาคเอกสาร ......................................................................... 91 การวเคราะหขอมลภาคสนาม............................................................................. 91 การออกแบบ ..................................................................................................... 92 การประเมนผลงานออกแบบ ............................................................................. 92

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

บทท หนา กลมผประเมนผลงานออกแบบ .......................................................................... 92 4 ผลการวเคราะหขอมล ..................................................................................................... 94 การวเคราะหขอมล (กอนการออกแบบ) ............................................................ 94 ผลงานออกแบบ ................................................................................................ 104 ประเมนผล (หลงการออกแบบ) ......................................................................... 131 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ................................................................................. 135 สรปผลการวจย .................................................................................................. 135 การอภปรายผลการวจย ..................................................................................... 136 ขอเสนอแนะ ...................................................................................................... 136 รายการอางอง ............................................................................................................................. 138 ภาคผนวก ................................................................................................................................... 140 แบบสอบถามความคดเหนจากกลมผเชยวชาญดานการออกแบบ และผทรงคณวฒทเกยวของกบจงหวดสมทรสาคร ................................................ 141 แบบสอบถามความคดเหนจากประชากรในจงหวดสมทรสาคร ...................................... 143 ประวตผวจย............................................................................................................................. .... 145

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 ตารางแสดงจ านวนโรงงานทตงอยในจงหวดสมทรสาครแยกตามอ าเภอ (รวม 3 อ าเภอ) ป พ.ศ. 2553 ................................................................................ 74 2 ตารางสรปผลการวเคราะหศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณของอ าเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร .................................................................................................. 95 3 ตารางสรปผลการวเคราะหศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณของอ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร .................................................................................................. 102 4 ตารางสรปผลการวเคราะหศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณของอ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร .................................................................................................. 107 5 ตารางสรปผลการวเคราะหศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแตละอ าเภอทยอมรบ และเปนทจดจ าของจงหวดสมทรสาคร .................................................................... 117 6 ตารางสรปผลการประเมนผลงานออกแบบจากกลมผเชยวชาญดานการออกแบบ และผทรงคณวฒเกยวกบจงหวดสมทรสาครจ านวน 7 ทาน ....................................... 135 7 ตารางสรปผลการประเมนผลงานออกแบบจากกลมประชากรทอาศยอย ในจงหวดสมทรสาครจ านวน 400 คน ......................................................................... 133 8 ตารางสรปผลแบบประเมนผลการออกแบบจากทง 2 กลม .............................................. 134

สำนกหอ

สมดกลาง

ฎ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 ตราสญลกษณ โครงการปการทองเทยวไทย 2541-2542 (Amazing Thailand) ............ 4 2 สญลกษณน ามนโมบล 2 แบบ คอทงแบบสญลกษณรปมา และสญลกษณ และสญลกษณตวอกษรสน าเงน O สแดง ............................................................... 5 3 สญลกษณตว M ของโมโตโรลา สญลกษณเดมมไดมวงกลมลอมรอบตวอกษรแตไดมการใชงาน

โดยลอมรอบดวยวงกลม สามเหลยม หรอสเหลยม ในป ค.ศ. 1965 จงไดใหใชวงกลม ลอมรอบตวอกษร M และใชเรอยมาจนปจจบน ..................................................... 6

4 สญลกษณทใชชอตามผกอตง Heinz ............................................................................... 10 5 สญลกษณทใชชอบคคลในประวตศาสตร พนทายนรสงห ................................................. 10 6 สญลกษณทใชชอในเทพนยาย Ajax ................................................................................. 11 7 สญลกษณทใชชอบคคลทวไป Chanel ............................................................................. 11 8 สญลกษณทใชชอทเกดจากการสรางค าขนใหม (Esso) .................................................... 12 9 สญลกษณ Philadelphia Cream Cheese เปนสญลกษณทใชชอตามสถานท ทางภมศาสตร ......................................................... .............................................. 12 10 เครองหมาย Woolmark เปนเครองหมายสากลทมลกษณะเปนภาพนามธรรม เปนเครองหมายรบรองวาผลตจากขนแกะ ............................................................. 15 11 เครองหมายบงคบ เปนภาพทสอความหมายโดยเลยนแบบของจรง ................................. 16 12 เครองหมายหวกะโหลกไขว เปนภาพทสอความหมายถงสงมพษ เปนภาพตดทอน ใหเปนโครงอยางงาย ๆ ........................................................................................... 16 13 สญลกษณมหาวทยาลยกรงเทพ เปนเครองหมายอปมา ................................................... 17 14 สญลกษณน ามนเชลล เปนภาพของสงทคนทวไปรจกคนเคย ............................................ 17 15 สญลกษณรถซตรอง เปนสญลกษณทน ามาจากแบบของสวนระบายความรอน ดานหนาของรถยนตซตรองในรนแรก ๆ ................................................................. 18 16 สญลกษณแฮรอดส เปนสญลกษณทใชตวอกษรเปนสญลกษณ และเปนทจดจ าไดทวโลก ........................................................................................ 18 17 สญลกษณชารค คล ไบท เปนสญลกษณทใชตวอกษรมาออกแบบใหมลกษณะ เปนรปปลาฉลามตามชอของสนคา ......................................................................... 19 18 สญลกษณตวอกษร เอฟ บ ไอ ใชแทนชอองคกรทยาวและจ าไดยาก ................................ 19 19 สญลกษณนาซา เปนสญลกษณชอยอทใชแทนชอเดม ...................................................... 20

สำนกหอ

สมดกลาง

ฏ

ภาพท หนา 20 ตราสญลกษณโกดกซ ........................................................................................................ 22 21 ตราสญลกษณธนาคารไทยพาณชย ...................................................................................... 23 22 ตราสญลกษณประจ าจงหวดสมทรสาคร ........................................................................... 67 23 ลกษณะใบของตนสตตบรรณ ........................................................................................... 67 24 ลกษณะของดอกตนสตตบรรณ ........................................................................................ 68 25 หอยพม ............................................................................................................................. 69 26 ภาพแสดงการใชตวอกษรไทยและอกษรภาษาองกฤษเพอแสดงอตลกษณ จงหวดสมทรสาคร .................................................................................................. 115 27 ภาพแสดงการคดเลอกสเพอแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาครส าหรบอ าเภอเมอง .......... 116 28 ภาพแสดงการคดเลอกสเพอแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาครส าหรบอ าเภอกระทมแบน 117 29 ภาพแสดงการคดเลอกสเพอแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาครส าหรบอ าเภอบานแพว ..... 118 30 ภาพแสดงสรปสเพอแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร ..................................................... 119 31 ภาพแสดงตราสญลกษณและเลขนศลปประจ าจงหวดสมทรสาคร .................................... 120 32 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพทวไป (ชดจดหมาย) .............................................. 121 33 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพทวไป (งานโฆษณาประชาสมพนธ) ......................... 122 34 ภาพตวอยางการใชงานบนสอสงพมพทวไป (งานโฆษณาประชาสมพนธ) ......................... 123 35 ภาพตวอยางการใชงานบนสอสงพมพทวไป (บรรจภณฑชนดซอง) ................................... 124 36 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพทวไป (บรรจภณฑชนดถงและกลอง) ..................... 125 37 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพทวไป (บรรจภณฑชนดกลองบรรจกลวยไม) .......... 126 38 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพทวไป (บรรจภณฑชนดกลองบรรจผลไม) ............... 127 39 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (สญลกษณภาพ, ลกศร และตวอยางซมประต) ....................................................... 128 40 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (บอรดประชาสมพนธ)....................... 129 41 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (ตวอยางปายบอกทศทาง และปายบอกขอมล) ...................................................... 130 42 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (ตวอยางปายชอถนน และเสาไฟ) ..... 131

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1

บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา จงหวดสมทรสาคร หรอทเรยกกนวา “มหาชย” ภมประเทศเปนทราบลมมเนอทประมาณ 872 ตารางกโลเมตร แบงออกเปน 3 อาเภอ คอ อาเภอเมอง อาเภอกระทมแบน และอาเภอ บานแพว ประชากรสวนใหญของจงหวดสมทรสาครเปนคนไทยเชอสายจน และคนไทยเชอสายรามญ ซงเขามาตงถนฐานในเขตอาเภอเมองและอาเภอบานแพว เปนผลใหประชาชนในแตละกลมยดถอ และ ปฏบตตามความเชอทางวฒนธรรมและประเพณของตนเรอยมาหลอหลอมเปนอตลกษณแเฉพาะตวของ จงหวดสมทรสาคร แตเนองดวยปจจ บนจงหวดสมทรสาครมการเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจเปน อยางมาก ซงเปนปจจยสาคญในการดงดดแรงงานตางดาวจานวนมากเขามาในจงหวด1 โดยเฉพาะชาว รามญและชาวพมา แรงงานเหลานมการรวมกลมพกพงตามสวนตาง ๆ ของจงหวด และสรางครอบ - ครวเกดลกหลานมากมายจนกลายเปนประชากรแฝงทมจานวนเกอบเทา ๆ ประชากรทงจงหวด2 และ เมอวนท 30 พฤษภาคม พ .ศ. 2555 นางอองซาน ซ จ ได เดนทางมาศนยแการเรยนรแรงงานขามชาต เพอพบปะกบตวแทนแรงงานชาวพมา และเรยกรองสทธตาง ๆ ให กบชาวพมาทอาศยในประเทศไทย จงเปนแรงสนบสนนอยางหนงทสงผลใหกลมชาวพมาเขมแขงยงขน จากการสงเกตพบวาการรวมกลม ของชาวพมานน ชาวพมาพยายามทจะแสดงถงอตลกษณแทางวฒนธรรมและสงคมของตน ซงอาจสงผล กระทบใหอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครเกดการเบยงเบนได ผวจยมความเหนวาหาก มการศกษาคนควา สบคน ดานอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร อยางจรงจงและใหสาธารณชนรบรเขาใจผานทางสอตาง ๆ ในชวงเวลาหนง เพอใหเกดการซมซบไปใน ความรสกของประชาชนชาวสมทรสาคร เกดเปนอตลกษณแรวมกนทชดเจน และยงสามารถพฒนาไปส เศรษฐกจในดานตาง ๆ ของจงหวดได

1ธนะพงษแ โพธปต , โครงการกจกรรมการเชอมโยงงานวจยกบภาคนโยบาย , แรงงานตาง ดาวไรฝมอจากประเทศพมา ลาว และกมพชาในอนาคต และความตองการแรงงานตางดาว ไร ฝมอส าหหรบภาวะสงคมสงอาย , เขาถงเมอ 5 กนยายน 2555, เขาถงไดจาก http://prp.trf.or.th/ ContactView.aspx?id =63&page=3 2คณะกรรมการบรหารงานจงหวดแบบบรณาการจงหวดสมทรสาคร , “แผนพฒนาจงหวด สมทรสาคร พ.ศ. 2553 - 2556,” 21 เมษายน 2555.

สำนกหอ

สมดกลาง

2

วตถประสงคของการวจย เพอออกแบบเลขนศลปทสามารถสะทอนอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร สมมตฐานของการวจย การออกแบบเลขนศลปมทมาจากรากเหง าทางวฒนธรรมของจงหวดสมทรสาคร ทสามารถ สะทอนถงอตลกษณแของจงหวดได ขอบเขตของการวจย 1. การศกษาครงนมงศกษาเฉพาะอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร 2. การศกษาครงนมงศกษาการออกแบบเลขนศลปทสะทอนถงอตลกษณแของจงหวด สมทรสาคร ขนตอนของการวจย 1. รวบรวมขอมลทเกยวของ 2. ประมวลขอมลเพอสรางแบบสอบถามสาหรบสมภาษณแเชงลก เพอสอบถามความคด เหนเกยวกบอตเอกลกษณแของจงหวดสมทรสาคร 3. รวบรวมขอมลทไดจากการสมภาษณแ ทาการวเคราะหแ เพอเปนแนวทางในการออกแบบ 4. สรางผลงานออกแบบ และประเมนผลงานออกแบบโดยนาเสนอตอผเชยวชาญ 5. สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดผลงานออกแบบเลขนศลปทสะทอนถงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร 2. ไดแนวทางการออกแบบเลขนศลปทสะทอนถงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร นยามค าศพทเฉพาะ อตลกษณแ หมา ยถง ลกษณะเฉพาะ ราชบณฑตยสถาน ไดใหความหมายดงน คาวา อตลกษณแ (อานวา อต -ตะ-ลก) ประกอบดวยคาวา อต (อต-ตะ) ซงหมายถง ตน หรอ ตวเอง กบ ลกษณแ ซงหมายถง สมบตเฉพาะตว คาวาอตลกษณแตรงกบภาษาองกฤษวา Identity หมายถง ผลรวม ของลกษณะเฉพาะของสงใดสงหนงซงทาใหสงนนเปนทรจกหรอจาได

สำนกหอ

สมดกลาง

3

3

บทท 2

เอกสารขอมลและงานวจยทเกยวของ งานวจยฉบบน ผวจยมงเนนการศกษาแนวทางการออกแบบเลขนศลปทสะทอนอตลกษณแ ของจงหวดสมทรสาคร โดยเนนการใชองคแประกอบการออกแบบเอกลกษณแองคแกรใหเหมาะสมในการ สอสาร และสามารถสะทอนถงอตลกษณแขอ งจงหวดสมทรสาครใหเปนรปธรรม โดยผ วจยไดทาการ ศกษาประเดนตาง ๆ ดงตอไปน สวนท 1 การออกแบบเอกลกษณแองคแกร สวนท 2 ขอมลทวไปของจงหวดสมทรสาคร สวนท 3 การวเคราะหแศกยภาพดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต ศลปวฒนธรรม วถการดาเนนชวต และสงแวดลอมของจงหวดสมทรสาคร สวนท 4 ยทธศาสตรแการพฒนาจงหวดสมทรสาคร

สวนท 1 การออกแบบเอกลกษณองคกร ในการดาเนนกจการใด ๆ ทกหนวยงานหรอองคแกรตาง ๆ กมความมงหวงทจะทาใหหนวย งาน หรอองคแกรของตนมภาพล กษณแทดมความเปนเอกลกษณแเฉพาะตวทแตกตางจากผอน รวมทงได รบการยอมรบและเชอถอจากบคคลทวไป และการทองคแกรจะไดมาซงสงเหลาน นอกเหนอจากการ มระบบการบรหารงานทด มบคลากร และสภาพแวดลอมทดแลว สงทมความสาคญไมยงหยอนไปกวา สงทกลาวมาแลวนนกคอการมระบบเอกลกษณแองคแกรทด ซงจะเป นสวนเสรมสรางภาพลกษณแทดให แกองคแกร 1. ความหมายของเอกลกษณองคกร คาวา “เอกลกษณแองคแกร” หรอ Corporate Identity (CI) หมายถงการแสดงออกให เหนถงภาพลกษณแ (Image) ทปรากฎตอสายตาผอน พรอม ๆ กบแสดงถงความเปนเอกลกษณแ (Identity) ขององคแกรนน โดยอาศยองคแประกอบกราฟฟกหรออาจกลาวใหเขาใจงาย ๆ กคอ หมายถง การสอสารภาพลกษณแขององคแกรอยาง เปนระบบและเปนรปธรรมทชดเจน เพอสรางความเปน เอกลกษณแ และความเปนอนหนงอนเดยวกน รวมทงสรางความเขาใจอนดใหเกดแกองคแกร บคลากร ตลอดจนบคคลตาง ๆ ทเกยวของกบองคแกรนน ๆ จะเหนไดวาเอกลกษณแองคแกรเปนสงทมความอยาง ยงตอองคแกรโดยเฉพาะในโลกทมการแขงขนกนอยางมากเชนปจจบน

สำนกหอ

สมดกลาง

4

คาวา “Corporate Identity” นเดมทจะเปนคาทใชเกยวกบการวางระบบเอกลกษณแ องคแกรเทานน แตในปจจบนการวางระบบเอกลกษณแองคแกรมไดใชเฉพาะองคแกรหรอบรษทหางรานอก ตอไป แตมการใชตอเนองไปถงตราสนคา (Brand) ดวยเนองจากองคแกรบางแหงอาจใหความสาคญกบ ตราสนคามากกวาชอขององคแกรจงเปนทมาจากการสรางระบบเอกลกษณแ ใหกบสนคา (Brand Identi-ty) ดงนนจงมบางคนใชคาวา “Brand Identity” แทนคาวา “Corporate Identity” ในความหมาย ของเอกลกษณแองคแกรเชนกน นอกเหนอจากทกลาวขางตนแลวยงมการวางระบบเอกลกษณแใชในโครงการตางๆ อาท โครงการ ปการทองเทยวไทย 2541-2542 (Amazing Thailand) งานแสดงสนคานานาชาต (EXPO) การแขงขนกฬาโอลมปก การแขงขนกฬาเอเชยนเกมสแ เปนตน ภาพท 1 ตราสญลกษณแ โครงการปการทองเทยวไทย 2541-2542 (Amazing Thailand) เนองจากโครงการเหลานตางกมความตองการทจะสรางภาพลกษณแทด และมความ เปนอนหนงอนเดยวกนทงโครงการเชนกน การสรางเอกลกษณแองคแกรกเปรยบเสมอนกบการทคนเราร จกปรงแตงรปรางหนาตาการแตงกายใหสวยงามเหมาะสมกบบคลกภาพของคน เพอดงดดความสนใจ ใครอยากรจ กเชนเดยวกบองคแกรทมเอกลกษณแทด ไดรบการออกแบบทด ผลตภ ณฑแสนคาหรอบรการ มรปลกษณแทสวยงาม กจะสามารถดงดดหรอกอใหเกดความสนใจใครลองใชสนคาหรอบรการนน ๆ ยง ถามคณภาพดดวยแลว กยงจะทาใหสนคาหรอบรการนนประสบความสาเรจในการเพมยอดขายยงข น เราตองยอมรบความจรงทวาสนคาทวางจาหนายโดยใชชอผผลตทแตกตางกนนน ในความเปนจรงแลว คณภาพของสนคาเหลานน คอนขางใกลเคยงกน ดงนน สงทจะเปนตวชวยกระตนใหเกดการตดสนใจ ซอกคอความนาเชอถอ และความไววางใจในตราสนคาเหลานน ซงเกดขนจากการสรางภาพลกษณแ ทดใหแกสนคา หรอบรษทผผลตนนกคอการสรางเอกลกษณแองคแกรทดนนเอง 2. ความเปนมาของเอกลกษณองคกร เปนการยากทจะกลาววาเอกลกษณแองคแกรนนมจดเรมตนจากใคร เมอไร แตกพอจะ กลาวไดวา มตนกาเนดในทวปยโรปเปนแหงแรกในราวศตวรรษท 19 โดยเรมจากความตองการ ของ ผคาซงมความประสงคแทจะแสดงความเปนเอกลกษณแองคแกรเฉพาะตวในตวสนคาหรอบรการใหแกผ ซอโดยมการใชกบสนคาหตถกรรมเปนสนคาประเภทแรก สญลกษณแทแสดงความเปนเอกลกษณแ

5

องคแกรเหลาน จะปรากฏอยบนสง ของทกอยาง ไมวา จะเปน กระดาษเขยนจดหมาย ซองจดหมาย จนถงปายหนาราน เปนตน ในสหรฐอเมรกาไดมการใชสญลกษณแเพอแสดงความเปนเจาของในกลมผประกอบอาชพปศสตวแทางภาคตะวนตกของประเทศ ทเรยกวาเครองหมาย Cattle Brand ไดแก เครองหมายทใช ตตราสตวแเลยงในฟารแม โดยจะใช เครองหมายหรอสญลกษณแอยางงาย ๆ หรอใชตวอกษรชอยอของ เจาของฟารแม เปนตน ในเวลานนยงไมมผใดใหความสนใจเรองของรปแบบ และความงามตราบจน กระทงไดมการดาเนนธรกจและเกดการแขงขนกนอยางแพรหลาย นกธรกจทงหลายหนมาใหความ สนใจและเหนความสาคญของการออกแบบซงมสวนชวยในการเพม ยอดขายจงไดเกดการเปลยนแปลง ครงสาคญในชวงศตวรรษ 1930 หลงชวงเศรษฐกจตกตาครงใหญในสหรฐอเมรกา ไดมบรษทบาง บรษทซงไดกลายมาเป นบรษทยกษแใหญในเวลาตอมา เลงเหนถงความสาคญดงกลาว และพรอมทจะ ปรบปรงการออกแบบสนคาของตน รวมทงปรบกลยทธแ ทางการตลาดเสยใหม จงทาใหสนคาเหลานน ประสบความสาเรจม ชอเสยงเปนทรจกแพรหลาย สนคาเหลานน ไดแกสดทชแบอย (Dutch Boy) โทรทศนแอารแ ซ เอ (RCA) นามนโมบล (Mobil) เปนตน แตเนองจากการออกแบบเอกล กษณแองคแกร ในยคนนมไดมการประสานขอมลระหวางผ บรหารกบนกการตลาด จงทาใหการออกแบบเอกลกษณแ องคแกรในยคแรกนนไมสมฤทธผลเทาทควร ภาพท 2 นามนโมบลใชสญลกษณแทง 2 แบบ คอทงสญลกษณแรปเปนมา และสญลกษณแตวอกษร สนาเงนทมตว O สแดง ในตอนปลายของทศวรรษ 1930 ไดมการตงโรงเรยนบาเฮาสแ (Bauhaus) ซงเปน โรงเรยนทเปดสอนดานการออกแบบในสาขาตาง ๆขนเปนแหงแรก จงเปนจดเรมตนของการพฒนาดาน การออกแบบอยางจรงจง จนกอใหเกดกระแสความตองการเครองหมายหรอสญลก ษณแ เพอใชเปน เครองหมายการคา (Trademark) ทแสดงถง คณสมบตเฉพาะของผลตภณฑแขน

6

นบจากชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ซงเปนชวงเวลาทมการเจรญเตบโตทาง อตสาหกรรมเปนตน มาไดมนกออกแบบทมความรความสามารถจากสถาบนทมชอเสยงหลายคนเปน ผจดประกายใหกบวงการการออกแบบนเทศศลป (Graphic Design) ดวยการนาองคแประกอบ กราฟฟกมาใชในการสรางสญลกษณแ และการออกแบบเอกลกษณแองคแกร อาท พอล แรนดแ (Paul Rand) ผออกแบบสญลกษณแใหกบไอบเอม (IBM) หรอมอรแตน โกลแดชอลลแ (Morton Goldsholl) ผ ออกแบบสญลกษณแ M ใหกบโมโตโรลา (Motorola) เปนตน อยางไรกด ในชวงนนบเปนจดเปลยน แปลงทสาคญ เนองจากกอนหนานงานออกแบบกราฟฟกไดถกใชเปนเพยงสวนตกแตงใหสวยงามแต เพยงอยางเดยว โดยมไดตระหนกถงความสมพนธแระหวางการออกแบบกบความสาเรจทางการต ลาด จงนบเปนจดเรมตนของการออกแบบเลขนศลปทสาคญซงถอเปนรากฐานของการออกแบบในปจจบน ภาพท 3 สญลกษณแตว M ของโมโตโรลา สญลกษณแเดมมไดมวงกลมลอมรอบตวอกษรแตได

มการใชงานโดยลอมรอบดวย วงกลม สามเหลยม หรอสเหลยม ในป ค.ศ. 1965 จงไดใหใชวงกลมลอมรอบตวอกษร M และใชเรอยมาจนปจจบน

ในทศวรรษ 1950 ซงเปนยคทบรษทตางๆ มการเจรญเตบโตในรปแบบธรกจขามชาต และ บรษทรวมธรกจไดมจานวนเพมขน จงกอใหเกดความตองการการออกแบบเครองหมายการคาใหม โดย เชอวาเปน การแสดงใหเหนถงขนาดและขอบเขตของธรกจน น ๆ ไดดยงขน อยางไรกด การเปลยน แปลงเครองหมายการคาเปนเรองททกฝายในบรษทควรจะตองพจารณาอยางถถวน เพราะเปนเรองท อาจกอใหเกดความเสยหายอยางใหญหลวงใหแก บรษท ยกตวอยางเชน ในป ค .ศ. 1958 เมอบรษท อารแ เจ เรยแโนลดแ (R.J. Reynolds) ตดสนใจทจะปรบเปลยนสญลกษณแของบหรคาเมล (Camel) ดวย การลดจานวนปรามดในสญลกษณแและเปลยนตวอกษรใหดทนสมยขน แตหลงจากออกวางตลาดไดไม นานยอดขายของบหรคาเมลลดลงอยางเหนไดชด รวมทงมเส ยงแสดงความไมพอใจจากผบรโภ คถง รปแบบใหมจนตองมการแกไขอยางรบดวน เปนตน เหตการณแในครงนนแสดงใหเหนวาความ คดเหน ของผบรโภคมความสาคญเกนกวาทจะมองขาม ในชวงตนและชวงกลางทศวรรษ 1960 ระบบการออกแบบเอกลกษณแองคแกรไดกลาย เปนแนวคดสความสาเรจททกองคแกรทกบรษทตางตนตวกนอยางมาก ในการทจะสรางสญลกษณแ และ

7

ระบบเอกลกษณแองคแกรใหกบบรษทหรอสนคาของตน ในชวงนเองทเชอรแมาเยฟ และไกสแมารแ (Cher-mateff & Geismar) ไดออกแบบสญลกษณแใหกบธนาคารเชส แมนฮตตน (Chase Manhattan) โดยนาลกษณะทเปนนามธรรม (Abstract) มาใชในงานออกแบบสญลกษณแดวยการสรางความเรยบ งายทลงตว มความสวยงาม ไมลาสมย ซงไดกลายมาเปนตนแบบของแนวคดในการออกแบบ สญลกษณแในทศวรรษ 1960 และในเวลาตอมา ในทศวรรษ 1970 ไดมการเพมจานวนองคแกรทตองการพฒนาเอกล กษณแองคแกรใน องคแกรของตนขนเปนจานวนมาก เนองจากบรษทเหลานนตระหนกถงผลตอบแทนทไดรบ และตางก ทมเงนมหาศาลในการสราง และเปดตวสญลกษณแใหม รวมทงแผนรณรงคแตาง ๆ จนกระทงเกดกรณ วอเตอรแเกต (Watergate) ซงทาใหสหรฐอเมรกาประสบปญหาทงทางเศร ษฐกจ และสงคมจนทาให องคแกรตาง ๆ พากนระงบแผนพฒนาเอกลกษณแองคแกร ดวยการหนไปใหการสนบสนนกจกรรมทเกยว ของกบสงคม เพอสรางภาพลกษณแทดใหกบองคแกรของตนแทน เนองจากมคาใชจายทตากวา จงนบได วาเปนชวงของการถดถอย เนองจากบรษทสวนใหญ ไมเหนความสาคญในเรองของเอกลกษณแองคแกร ทาใหการพฒนาเอกลกษณแองคแกรตองชะงกไปชวระยะเวลาหนง

ในชวงกลางทศวรรษ 1980 เปนชวงเวลาทคอมพวเตอรแไดเรมเขามามบทบาทในการ ทางาน และในชวตประจาวนมากยงขน ในวงการการออกแบบกเชนกน ไดมการคดโปรแกรม สาเรจ รปตาง ๆ เพอชวยอานวยความสะดวกในการออกแบบขนมากมาย จงอาจกลาวไดว าทศวรรษ 1980 เปนอกชวงเวลาหนงทความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยเปนตวผลกดนใหเกดการเปลยนแปลง ในวงการออกแบบ และยงคงมการพฒนาอยางตอเนองมาจนถงปจจบน สาหรบประเทศไ ทยนน อาจกลาวไดวาการใชเอกลกษณแองคแกรไดเรมแพรหลาย และ เปนทยอมรบวามความสาคญประมาณ 10 ปทผานมานเอง แมวาในความเปนจรงการออกแบบ เลขนศลปจะเปนทรจกกนในวงการโฆษณาในประเทศไทยตงแตทศวรรษ 1980 กตามดงจะเหนไดจาก การออกแบบในระยะแรกจะเปนการออกแบบสญลกษณแ สงพมพแธรกจหรอสงพมพแโฆษณาให กบบรษท หรอองคแกรตาง ๆ โดยยงมไดมการวางระบบเอกลกษณแองคแกรใหกบบรษทหรอองคแกรเหลานน เนอง จากทงผวาจางและผออกแบบยงมไดตระหนกความสาคญของการมระบบเอกลกษณแองคแกรนนเอง งานออกแบบและวางระบบเอกลกษณแองคแกรทเปนจดเรมตนของการออกแบบเอกลกษณแ องคแกรใน ปจจบนเหนจะไดแกการออกแบบเอกลกษณแองคแกรใหกบบรษท การบนไทย จากด (มหาชน) โดย บรษท วอลเตอรแ แลนเดอรแ แอนดแ แอสโซซเอท จากด (Water Lander and Associates, Co., Ltd.) สาหรบ งานออกแบบเอกลกษณแองคแกรในปจจบนทเหนควรหยบยกเปนตวอยาง ไดแก การออกแบบเอกลกษณแ องคแกรโครงการปการทองเทยวไทย พ.ศ. 2541-2542 การออกแบบเอกลกษณแองคแกรการแขงขนกฬา อาเชยนเกมสแครงท 13 เปนตน

8

3. ความส าคญของเอกลกษณองคกร แมวาองคแกรจะมภาพลกษณแทดเพยงใด แตถาภาพลกษณแนนมไดรบการเผยแพรส สาธารณชน หรอผบรโภคกลมเปาหมาย ภาพลกษณแทดยอมไมกอใหเกดประโยชนแแกองคแกรเทา ทควร ดวยเหตนองคแการทประสบความสาเรจหลายอยาง จงไดกาหนดใหมแผนสาหรบเอกลกษณแองคแกรรวม อยในแผนบรหารงานขององคแกร ดวยการเปลยนแปลงซงสงผลตอความสาเรจขององคแกรนน มไดเกด ขนจากการบรหารงานภายในองคแกรเทานน แตยงรวมถงการเปลยนแปลงปจจย ภายนอก อาท สภาวการณแทางการตลาด คแขง เปนตน การมแผนสาหรบเอกลกษณแองคแกรทดจงเปนวธการ หนงท ชวงรบมอการเปลยนแปลงดงกลาว เหตทองคแกรสวนใหญตองการเอกลกษณแองคแกรนน มกมเหตมา จากสาเหต 2 ประการ คอ 3.1 องคแกรนนเปนองคแกรทตงขนใหม และมคแขงในธรกจนนเปนจานวนมากจงตอง การสรางเอกลกษณแองคแกรเฉพาะตวสาหรบองคแกรนน 3.2 องคแกรนนเปนองคแกรทตงมานานพอสมควร และเหนวาจาเปนทจะตองมการ พฒนารปแบบเอกลกษณแองคแกรเสยใหม ซงระยะเวลาทเหมาะสมสาหรบการเปลยนแปลงเอกลกษณแ องคแกรนนขนอยกบ 3.2.1 ลกษณะธรกจแตละประเภท เชน ถาเปนธรกจเกยวกบแฟชน เครอง แตงกาย เครองสาอางคแ ฯลฯ อาจมความจาเปนทจ ะตองปรบเปลยนเอกลกษณแองคแกร บอยครงกวา ธรกจทเกยวของกบการเงน เชน ธนาคาร เปนตน 3.2.2 แผนการตลาดองคแกรตาง ๆ ควรมแผนการบรหารงานระยะยาว ซงรวม เอกลกษณแองคแกรอยในแผนนนดวย เพอให การสรางเอกลกษณแองคแกรเปนไปอยางตอเนอง และม ทศทางทชดเจน เหตผลในการปรบเปลยนเอกลกษณแองคแกรไมวาจะมทมาจากการท “สญลกษณแ” ซงถอวาเปนองคแประกอบเบองตนทสาคญทสดในการสรางเอกลกษณแองคแกรนน ไดใช งานมานานพอสมควรแลว หรอเกดจ ากความตองการของฝายบรการกตาม สงทองคแกรควรตงคาถาม ถามตวเองใหชดเจนเสยกอนกคอ องคแกรจะเปลยนแปลงอยางไร จะคาดหวงวาจะไดอะไร จากการ เปลยนแปลงนน เพราะคาตอบทไดจะเปนสงสาคญอยางยงตอการกาหนดแนวทางในการปรบเปลยน เอกลกษณแองคแกร กระบวนการในการสรางภาพลกษณแทประสบความสาเรจ จะเปนกระบวนการท ดาเนนไปอยางชา ๆ คอยเปนคอยไป รวมทงตองมการวางแ ผนทดและตอเนอง เพราะการกระ ทำใด ๆ ทกอใหเกดความ ผดพลาด อาจนาองคแกรไปสความหายนะดวยเหตนองคแกรจงจาเปนตองมการ พจารณาอยางถถ วนและรอบคอบอาจกลาวไดวาสงทจะเปนดชนบงชใหเหนถงเวลาทควรจะมการ ปรบเปลยนเอกลกษณแองคแกรขององคแกรนนมดงน

9

1. ชอและสญลกษณแทลาสมยเมอสญลกษณแขององคแกรมการใชงา นเปนระยะ เวลานานพอสมควรกมความจาเปนทจะตองปรบเปลยนรปแบบให มความทนสมย และเหมาะสม ยงขน สงทองคแกรพงระวง คอ พยายามหลกเลย งความสบสนทจะเกดแกผบรโภค ดวยการสอสาร ใหผบรโภครบรและเขาใจถงการปรบเปลยนสญลกษณแนน ๆ 2. การขยายองคแกร จะเกดขนเมอองคแกรไดดาเนนธรกจและมผลกาไรเกดข น จงเกดการขยายองคแกรเปนบรษทสาขา หรออาจเกดการขยายตวไปสธรกจประเภทอน ซงทาใหตอง การสญลกษณแทสามารถแสดงหรอครอบคลมขอบเขตของธรกจนน ๆ ไดดยงขน 3. การเลกดาเนนธรกจบางสวน การปรบโครงสราง หรอเปลยนแปลงการ บรหารงานใน องคแกร ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงกลยทธแในการบรหาร และผลกระทบตอภาพรวม ขององคแกร 4. ตลาดของธรกจมการเปลยนแปลง เชน มคแขง เพมขน หรอมการเปลยน แปลงขอกาหนดของอตสาหกรรมนน ๆ 5. เมอสนคาหรอบรการเปนทรจกและจดจาไดมากกวาสญลกษณแขององคแกร ตวอยางเชน นเวยเปนผลตภณฑแทคนทวไปรจกมากกวาชอบรษท เบยรแสคอรแฟ ซงเปนบรษทผผลต เปนตน 6. ผลประกอบการลดลง สดสวนของผลกาไรหรอสวนแบงทางการตลาดทลดลง ลวนเปนดชนบงชทชดเจนทองคแกรจะตองรบหนมาพฒนาตนเองอยางรบดวนองคแ กรท สาธารณชน เปนผกาหนดในการซอสนคาหรอบรการ มกจะอาศยภาพลกษณแขององคแกรเปนสาคญ ภาพลกษณแทเกดขนไมวาจะเปนทางบวกหรอทางลบ สวนใหญเปนผลสบเนองจากความรสกทเกดขน ไมเฉพาะผบรโภค แตรวมถง ผลงทนและลกคาในอนาคตอกดวย การมเอกลกษ ณแองคแกรทดจะมสวน ชวยเพม ผลกาไร และชวยใหองคแกรนนสามารถดารงอยในตลาดตอไปได 7. เมอบรษทลกทอยภายใตบรษทแมทมชอเสยง ตองการสรางภาพลกษณแ ของตนเองใหชดเจนและประสบความสาเรจเทยบเทาบรษทแม 8. เกดปญหาในเรองการสรรหาบคล ากรเพอมาทางานในองคแกร หรอเกด ปญหา ภายในระหวางฝายตาง ๆ หรอระหวางฝายกบองคแกร ทกลาวมาทงหมดน เปนเพยงดชนบงชบางประการ ทองคแกรสามารถใชประกอบ การ พจารณาเพอปรบเปลยนเอกลกษณแองคแกร ซงอาจมประเดนอนนอกเหนอจากทกลาวขางตน ข น อยกบขนาดและความซบซอนในการบรหารงานขององคแกรนน ๆ อยางไรกตาม การเปลยนแปลงเอกลกษณแองคแกรแตเพยงอยางเดยวไมไดทาให ภาพลกษณแองคแกรดดขน หรอทาใหผลตภณฑแทมคณภาพตาใหกลบมภาพลกษณแทดขนได จาเปนตอง อาศยการทางานรวมกนระหวา งนกออกแบบ ผบรหารองคแกร นกการตลาด ฯลฯ จงจะทาใหเกด ระบบเอกลกษณแองคแกรทมประสทธภาพ

10

โดยทวไปแลวการสรางเอกลกษณแประกอบดวยองคแประกอบทสาคญ 2 สวน คอ ชอและเครองหมายการคา แตในการวางระบบเอกลก ษณแใหสมบรณแนน ยงมองคแประกอบอนทมควา ม สาคญไมยงหยอนไปกวาชอและเครองหมาย ไดแก ตวอกษร (Typography) สเอกลกษณแ (Color Signature) ขอความประกอบ (Tag Line) รวมถงรปแบบเพอสรางเอกลกษณแ (Signatured Pattern) ซงองคแประกอบนทงหมดอาจเรยกอกชอหนงวาองคแประกอบหลก (Main Identity) หรอองคแประกอบ พนฐาน (Core Identity) ในการสรางเอกลกษณแ 4. องคประกอบของเอกลกษณองคกร 4.1 ชอ (Names) ชอของบรษทเปนสงทมความสาค ญเปนอนดบแรกกวาได ดงนน จงใคร ขอทา ความเขาใจถงทมาของชอตาง ๆ วาโดยทวไปแลวมกมการตงชอ องคแกรอยางไร และชอแตละ แบบ มขอไดเปรยบหรอขอเสยเปรยบอยางไร แบงการตงชอออกเปนประเภทตางๆ ดงน 4.1.1 ชอบคคล (Personal Names) แบงออกเปน 4.1.1.1 ชอผกอตง (Founder Names) บรษททเกดในยคตน ๆ มก จะนยมตงชอตามผกอต ง เชน ซอลมะเขอเทศไฮนสแ (Heinz) ครมโกนหนวดยลเลต (Gillete) สบ ดร.มนตร เปนตน บางบรษทอาจใชลายเซนหรอลายมอทเขยนโดยผกอตงมาใชเปนสญลกษแกได ภาพท 4 สญลกษณแทใชชอตามผกอตง Heinz 4.1.1.2 ชอบคคลในประวตศาสตร เชน รถลนคอรแน (Lincoln) นาพรกเผา พนทานรสงหแ เปนตน ภาพท 5 สญลกษณแทใชชอบคคลในประวตศาสตรแ พนทายนรสงหแ

11

4.1.1.3 ชอในเทพนยายหรอวรรณคด เชน เอแจกชแ (Ajax) ปอปอาย (Popeye) ยาอวนวนทอง ยาดองขนแผน เปนตน

ภาพท 6 สญลกษณแทใชชอในเทพนยาย Ajax 4.1.1.4 ชอบคคลทวไป เชน ชาแนล (Chanel) นาพรกแมประนอม เปนตน ภาพท 7 สญลกษณแทใชชอบคคลทวไป Chanel 4.1.2 ชอทอธบายถงคณลกษณะ (Descriptive Names) ชอประเภทนจะเปนชอท อธบายถงลกษณะธรกจของบรษท ซงขอดกคอ เขาใจไดงายแตบางครงทอาจกอใหเกดปญหา ในการจดทะเบยนเครองหมายการคา หากชอนนเปนชอ ทวไป (Generic Name) ซงหมายถงชอทแสดงคณลกษณะหรอคณสมบตของสนคา เชน ใชชอนาปลา ไสตนไมได เพราะแสดงถงสวนผสมทนาปลาทกยหอใชการตงชอจงตองใชชออย างอน เชน นาปลาตรา ตราชง นาปลาทพรส เปนตน สาหรบชอทเปนตวอยางของชอทอธบายคณลกษณะนน ไดแก แปงเดก นารก นายาปรบผานมฟฟ เปนตน 4.1.3 ชอทเกดจากการสรางค าขนใหม (Coined Names) ชอลกษณะนจะเปนการนาสระพยญชนะมาผสมกนเปนคาใหม ทแมจะ ไมมความหมายแตกสามารถสรางชอกาหนดเฉพาะได เชน เปนคาสน ๆ จดจางาย มพลง อานออก เสยงไดไพเราะหรอเปนคาทเมอนาตวอกษรมาเรยงกนแลวดนาสนใจ หรอสามารถออกแบ บจดเรยงให

12

สวยงามได เปนตน ขอพงระวง สาหรบการสรางคากคอ พยายามหลกเลยงการพองเสยงกบคาทม ความหมายทไมดในภาษาอน ซงอาจสงผลไมดถงภ าพลกษณแของสนคาได นอกจากนน การสรางคาขน มาใหมตองใชงบประมาณคอนขางสงในการทจะทาใหชอของสนคา นนเปนทรจกแพรหลายอกดวย ชอ ประเภทน ไดแก โกดก (Kodak) เอซโว (Esso) โซน (Sony) ซรอกซแ (Xerox) เปนตน ภาพท 8 สญลกษณแทใชชอทเกดจากการสรางคาขนใหม (Esso) 4.1.4 ชอทมความหมาย (Dictionary Words) ชอประเภ ทนเปนชอทมความหมายหรอคาแปลทชดเจนตาม พจนานกรม ซงมขอ ไดเปรยบค มความหลายหลายและสามารถจดจาไดงาย เชน สบไดอล (Dial) บะหมควก (Quick) 4.1.5 ชอตามสถานทภมศาสตร (Geographical Names) ชอประเภทนเปนชอทเรยกตามชอเมอง อาเภอ หรอตาบล ทมการผลต สนคานน ๆ เชน ฟลาเดลเฟย ครมชส (Philadelphia Cream Cheese) ชาแมระมงคแ กาแฟ เขาชอง ผลตภณฑแดอยคา เปนตน ภาพท 9 สญลกษณแ Philadelphia Cream Cheese เปนสญลกษณแทใชชอตามสถานททาง

ภมศาสตรแ 4.1.6 ชอทมความสมพนธกบตวสนคา (Associative Names) ชอประเภทนจะแสดงใหเหนถงคณสมบตของสนคานน ซงงายตอการ ทาใหเหนภาพ และสอความหมายใหเขาใจไดงาย เชน รถจารแกว (Jaguar) เปนตน

13

4.1.7 ชอทตดทอนจากชอเตม (Abbreviated Names) ชอลกษณะนจะเปนชอทนาชอเตมขององคแกรมาตดทอน เพอใหเรยก ไดงายขน ซงถงแมชอเหลานนจะไมใชชอทจดทะเบยน แตเราสามารถใชชอเหลานในการ สราง เอกลกษณแได เชน แพนแอม (PanAm) แทนชอ แพนอเมรกา แอรแไลนแ (Pan American Airline) เคเอฟซ (KFC) แทนชอ เคนตกก ฟรายชคเกน (Kentucky Fired Chicken) อย. แทนชอองคแการ อาหารและยา เปนตน 4.1.8 ชอยอและตวเลข (Initials and Numbers) คอการนาชอยอของสนคาหรอตวเลขใด ๆ มาใชเปนชอของสนคา ซง การตงชอประ เภทนนบเปนร ปแบบทยากทสด ในการสรางใหเกดการรบรและจดจา เชน อารแซเอ (RCA) เจวซ (JVC) นาหอม 4711 กย 15 เปนตน 4.2 เครองหมาย (Marks) ไมวาจะเปนองคแกรทมขนาดใหญหรอเลก เครองหมายนบเปนกญแจสาคญทกอ ใหเกดระบบเอกลกษณแทมประสทธภาพ เครอ งหมายทสรางขนอาจเปนเพยงการใชชอ ตวอกษร หรอ อาจเปนผสมผสานระหวางภาพกบตวอกษร หรอภาพทเกดจากองคแประกอบกราฟฟก เพยงลาพงกได เครองหมายนนอาจสอความหมาย โดยตรงถงชอหรอลกษณะของธรกจทบรษทนนดาเนนการอย หรอ อาจเปนภาพนามธรรม (Abstract) ซงไมมความหมายใด ๆ กไดนบเปนเรองทถกเถยงกนพอสมควร ถงเรองการออกแบบและสมฤทธผล ในการใชงานของเครองหมายในเชงจตวทยาทมตอ ผบรโภคหลาย คนยอมรบวาส งทเงยบงายและดธรรมดาทสด มกจะประสบความสาเรจ ในการใชงานมากกวาสงทด ซบซอนวนวาย ในขณะเดยวกนสงใดทดแลวสมเหตสมผลกวากจะสามารถสรางใหเกดการยอมรบได งายกวาเชนกน 4.3 ตวอกษร (Typography) ในการวางระบบเอกลกษณแจาเปนตองมการกาหนดแบบตวอกษรทใชในงานทง ระบบโดยทวไปแลวนกออกแบบจะกาหนดแบบตว อกษร (Font) ทใชกบสญลกษณแ และเลอกแบบ อน ๆ ทเขากนไดดกบแบบตวอกษรนนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ เตรยมเผอไวสาหรบการใชงาน รวมกบตวอกษรทใชเปนสญลกษณแอก 3-4 แบบ เพอกาหนดโครงสรางรวมในกรสรางความเปนอน หนงอนเดยวกนแกองคแกร 4.4 สเอกลกษณ (Color Signature) สจดวาเปนองคแประกอบหนงทใชเปนตวแทนองคแกรไดเปนอยางด มกมทมาจาก สของสญลกษณแทนกออกแบบสรางใหเกดการจดจาขนในใจผบรโภค เชน เมอนกถงนามนเชลลแ เราจะ มไดนกถงเพยงแคสญลกษณแรปหอยเชลลแเทานน แตยงน กถงสเหลองและสแดงทใช กบสญลกษณแนน ดวย ดงนนในการวางระบบเอกลกษณแนกออกแบบจงกาหนดสเอกลกษณแและโครงสอน ๆ ทใชรวมกบ

14

สเอกลกษณแนนขนจานวนหนง เพอใหการออกแบบมความยดหยนไดบาง แตขณะเดยวกนกยงคงไว ซงโครงสรางเอกลกษณแเดยวกน 4.5 ภาพประกอบ (Illustration) ภาพประกอบเปนอกองคแประกอบหนงทชวยสงเสรมการรบรทางดาน สนทรยศาสตรแ โดยผานการสรางสรรคแไมวาจะเปนการใชเสน รปราง รปทรง พนผว และแสงเงา มา ประกอบเปนองคแประกอบทสมบรณแ ซงจะชวยใหการสอความ หมายของเอกลกษณแในองคแกรนน ๆ ชดเจน ไดดยงขน

5. รปแบบเพอสรางเอกลกษณองคกร การกาหนดรปแบบเพอสรางเอกลกษณแองคแกร คอ การกาหนดรปรางหนาตาของ องคแกรหรอภาพทสรางขนในใจผบรโภค เพอใหเกดการรบรและเขาใจถงความเปนองคแกรเดยวกน ดวย การออกแบบตกแตง บรษท สาขา หรอรานคายอย ใหมรปลกษณแทเหมอนกนทกสาขา ไมวาองคแกร นนจะตงอยทใดหรอมกสาขากตาม โดยกาหนดรปแบบการจดวางชอหรอสญลกษณแบนปายหนาราน การจดวางสนคา การออกแบบภายใน และโครงสใหเหมอนกนทงหมด เชน ธนาคา ร เอเชย จากด (มหาชน) รานเซเวนอเลฟเวน (Seven Eleven) เปนตน 5.1 เครองหมายการคา (Trademarks) การทเอกลกษณแขององคแกรจะประสบความสาเรจไดหรอไมนนขนอยกบ คณสมบต 2 ประการ กลาวคอ เอกลกษณแนนสามารถแนะนาหรอเชญชวนใหใชสนคาหรอบรก าร นน ๆ (Suggestiveness) และอกประการหนงคอ ทาใหผบรโภคระลกถงองคแกรผผลตสนคา หรอ บรการนน ๆ ไดอยางถกตอง ยกตวอยางเชน เมอผบรโภคต องการซอสนคาชนดใดชนดหนง ผ บรโภคสามารถนกถงสนคาโดนระบตราหรอยหอของสนคา และเลอกซ อสนคานนไดอยางถกตอง เรา เรยกวา Suggestiveness และเมอผบรโภคซอสนคาหรอบรการใด ผบรโภคสามารถเชอมโยงสนคา หรอบรการนนเขากบบรษทผผลตหรอองคแกรนน ๆ ไดเราเรยกกระบวนการนวา Recall บางครง ภาพลกษณแขององคแกรอาจไมเปนไปตามทองคแกรนน ๆ ตองการใหเปนหรอเอกลกษณแ และภาพลกษณแ ขององคแกรอาจไมเปนไปในทศทางเดยวกน อนเนองมาจากการมองปญหาและวเคราะหแปญหาไมถก ตองหรออาจเกดจากการไดขอมลไมถกตอง ฯลฯ ซงสงเหลานลวนสงผลตอการสรางเอกลกษณแของ องคแกรทงสน จากองคแปร ะกอบของเอกลกษณแทไดกลาวถงแลว จะเหนไดวาการทจะไดเอกลกษณแทด นน จาเปนตองมเครองหมายการคาหรอสญลกษณแ ทดเปนจดเรมตน ดวยเหตนเราจงควรศกษาเกยว กบองคแประกอบ หรอรปแบบของเครองหมายการคาใหเขาใจเสยกอนดงน ในสหรฐอเมรกาไดมการใหคาจากดความของเครองหมายการคา (Trademarks) วาหมาย ถงสงใดๆกไดไมวาจะเปน ชอ สญลกษณแ เครองหมาย หรอการใชสงตาง ๆทกลาวมานรวมกน จะใชโดยบคคลใดบคคลหนงหรอใชในองคแกรใด ๆ กตามเพอสรางความแตกตางใน การสอความหมาย แสดงความเปนเจาของมเอกลกษณแเฉพาะตว และแสดงถงความเปนมาของเครองหมาย ซงอาจกลาว

15

สรปคานยามไดวา เครองหมายการคาประกอบดวย 3 สวนทสาคญคอ เครองหมาย การใชงาน และ จดมงหมายซงไดมการแยกประเภทหรอชอเรยกของเครองหมายการคาใหเหนชดเจน ดงไดกลาวมาแลวเครองหมายการค านนคอ สงใดกไมวาจะเปนคา ชอสญลกษณแ หรอการผสมผสานระหวางสงเหลานน ดงนนเพอใหเขาใจไดงาย จงมการแบงโครงสราง หรอรปแบบ เครองหมายการคาใหเหนชดเจน ดงน 5.2 เครองหมายกราฟฟก (Graphic Marks) ไดแกเครองหมายทนาลกษณะหรอเคาโครงของรปรางใด ๆ มาตดทอนใหม ความเรยบงาย แต ยงคงความเปนสงนนไดชดเจน เพยงพอทจะทาใหเกดการรบรและเขาใจ แบงออก ไดเปน 2 ประเภท คอ เครอง หมายภาพ (Picture Marks) และเครองหมายตวอกษร (Letter Marks) ซงเครองหมายทง 2 ประเภทน ใหประโยชนแในการใชงานทแตกตางกน เครองห มายภาพ อาจใชประโยชนแในการสอความหมายถงประเภทธรกจไดดกวา ในขณะทเครองหมายตวอกษรอาจชวย ในการจดจาชอองคแกรไดงายกวา เปนตน ดวยเหตนจงมหลายองคแกรทใชเครองหมายทง 2 ประเภท นรวมกนแบงออกไดเปน 5.2.1 เครองหมายภาพ (Picture Marks) ไดแกเครองหมายทเปนทรจกกนดในชอ Symbol-type หรอ Symbol-only Marks เครองหมายประเภทนเปนการนารปทรง รปรางตาง ๆ ไมวาจะเปนรปคน สตวแ สงของ รปทรงเรขาคณต ตลอดจนรปทรงทไมมความหมาย (Abstract) มาใชเปนสญลกษณแจงทาใหเกดเปน ชอเรยกยอยเพมขนอกชอหนงวา Abstract Marks ตามลกษณะของรปทนามาใช เครองหมายประเภท นอาจแบงวธคดออกไดเปน 2 ลกษณะใหญ ๆ กลาวคอ เปนการสรางสญลกษณแ โดยเนนทการ สอ ความหมาย สวนอกลกษณะหนงเนนทการสรางภาพลกษณแ มากกวาการสอความหมาย ซงการเนนท ภาพลกษณแจะมขอเสยเปรยบ คอ ไมสามารถแสดงถงความเปนองคแกรนน ๆ ไดชดเจนเพยงพอจงอาจ ไมเหมาะสาหรบองคแกรทตองกาารขายสนคาโดยตรง

ภาพท 10 เครองหมาย Woolmark เปนเครองหมายสากลทมลกษณะเปนภาพนามธรรมเปน เครองหมายรบรองวาผลตจากขนแกะ

16

เครองหมายภาพแบงออกไดเปน 2 ประเภท ไดแก เครองหมายทแสดง รปราง (Figurative Marks) และเครองหมายทไมแสดงรปราง (Non-figurative Marks) 5.2.2 เรองหมายทมความหมายชดเจน (Figurative Marks) หมายถง เครองหมายทสามารถสอความหมายไดโดยใชรปรางของวสดเปนตวแทน แบงออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ 5.2.2.1 เครองหมายทสอความหมายหรอบงบอกถงลกษณะองคกร (Descriptive) เปนเครองหมายทสอ ความหมายโดยตรงถงประเภทของธรกจ หรอสนคาขององคแกร นน ๆ เครองหมายนเปนไดทง 2 ลกษณะคอ เปนภาพทเลยนแบบของจรง (Image) หรอเปนภาพ ตดทอนใหเปนเคาโครงอยางงาย ๆ (Diagram) ยกตวอยางเชน เครองหมายหนากากทใชเปน สญลกษณแสาหรบการแสดงน นจดเปน Image สวนเครองหมายหวกะโหลกไขวทอยขางขวดยาฆา แมลงจดเปน Diagram เปนตน ภาพท 11 เครองหมายบงคบ เปนภาพทสอความหมายโดยเลยนแบบของจรง ภาพท 12 เครองหมายหวกะโหลกไขว เปนภาพทสอความหมายถงสงมพษ เปนภาพตดทอนใหเปน

เคาโครงอยางงาย ๆ

17

5.2.2.2 เครองหมายอปมา (Metaphoric Marks) เครองหมายน เปนเครองหมายทสอความหมายถงล กษณะธรกจขององคแกรดวยการอปมา หรอดงเอาตราสญลกษณแ มความหมายแฝงทบคคล ทวไปเขาใจมาใชประกอบในการสอความหมายถ งธรกจนน ซงการสอความ หมายนแบงไดเปน 2 ระดบ กลาวคอ ในระดบแรกจะเปนการใชการสอความหมายจากประสบการณแ รวมทบคคลทวไปรบรปไดสวนในระดบทสองจะเปนการใชภาพทแสดงถงธรกจนนโดยตรง ยกตวอยาง เชน สญลกษณแของมหาวทยา ลยกรงเทพเปนรปเ พชรในชยพฤกษแ การสอความหมายในระดบแรก คอ เพชรเปนอญมณทมคาสงสด เมอนามาสอความหมายรวมกบหนงสอ และชอชยพฤกษแซงหมายถง เรองการศกษาหาความร เปนเครองหมายอปมาทหมายถงสถ าบนการศกษาทเปนแหลงความร ผลต บณฑตทมคณคาดจดงเพชร เปนตน

ภาพท 13 สญลกษณแมหาวทยาลยกรงเทพ เปนเครองหมายอปมา 5.2.2.3 เครองหมายทใชภาพของสงทรจกกนทวไป (Found Marks) เปนเครองหมายใด ๆ กไดทบคคลทวไปร จกและสามารถจดจาไดงาย ทงน เครองหมาย ดงกลาวไมจาเปนตองมสวนเกยวของหรอสอความหมายถงสนคาหรอบรการขององคแกรนน ๆ เลยกได เชน สญลกษณแนามนเชลลแทเปนรปเปลอกหอยเชลลแ เปนตน ภาพท 14 สญลกษณแนามนเชลลแ ใชภาพของสงทคนทวไปรจกคนเคย

18

5.2.3 เครองหมายทไมสอความหมาย (Non-figurative Marks) เครองหมายลกษณะนสรางขนโดยไมคานงถงความสมพนธแกบสงท ตองการสอความหมายโดยตรง ซงจะตองมการอธบายถงกา รแทนความหมายในสญลกษณแนนเปน เครองหมายทไมแสดงถงรปรางและรปทร งใด ๆ แตจะคานงถงความสะดดตา สวยงาม และสราง ภาพลกษณแ ทดแกองคแกรนนมากกวาตวอยางสญลกษณแประเภทน ไดแก ลญลกษณแรถยนตแเมอเซเดส - เบนซแ สญลกษณแรถซตรอง เปนตน ภาพท 15 สญลกษณแรถซตรอง เปนสญลกษณแทนามาจากแบบของสวนระบายความรอนดานหนารถ

ของรถยนตแซตรองในรนแรก ๆ 5.2.4 เครองหมายตวอกษร (Letter Marks) คนทวไปคนกนในชอ Lettering-only Marks หรอ Logotype เรยก สน ๆ วา Logo เปนคาทมาจากภาษากรก หมายถงตวอกษร ในสหรฐอเมรกาบางครงคาวา Logo-type จะหมายถง เครองหมายตวอกษรทเปนชอเตมและอานได ในขณะทโลโก (Logo) จะหมายถงชอ สน ๆอาท ชอยอหรอการใชอกษรยอ เชน ซบเอส (CBS) เอฟบไอ (FBI) เปนตน ซงบางครงทง 2 คาน กอาจใชเรยกเครองหมายการคาทเปนกราฟฟก (Graphic Trademarks) ทงหมดรวมถงเครองหมาย ภาพ (Picture Marks) ดวยเชนเดยวกบในประเทศไทยทคนสวนใหญมกจะเรยกสญลกษณแทก ประเภทวา “โลโก” (Logo) ทง ๆ ทความจรง “โลโก” เปนเพยงรปแบบหนงของเครองหมายเทานน นอกจากชอทไดกลาวมาแลว ยงอาจพบในชอเรยกอกชอหนงวา Typographic Marks ซงแสดงให เหนวาเปนการออกแบบเครองหมายทใชตวอกษร (Typography) เปนหลก ภาพท 16 ส ญลกษณแแฮรอดสแ เปนสญลกษณแทใชตวอกษรเปนสญลกษณแและเปนทจดจาไดทวโลก

19

เครองหมายการคา (Trademarks) โดยทวไปจะเปนการสอสารโดยใช รปราง รปทรง ในขณะทเครอ งหมายตวอกษรจะสอสารในรปภาษา (ตวสะกด ) รวมถงการออกเส ยง ดวย อนทจรงเครองหมายประเภทนดเหมอนจะเกยวของกนเฉพาะเรองของภาษาเทานน แตในความเปน จรงนนการเลอกใชตวอกษรทมความเหมาะสมกบลกษณะหรอภาพลกษณแขององคแกรกมสวนสาคญ อยางยงตอการสอความหมายทนกออกแบบมอาจมองขาม เครองหมายตวอกษรสวนใหญจะมลกษณะ ทสามารถสอสาร หรออธบายถงความเปนสงนน ๆ ไดเครองหมายนจะทาหนาทสอสารถงองคแกรเมอม การเอยชอองคแกร สอสารถงคณภาพเมอทาหนาทเครองหมายของบรษท หรอสนคาถาเมอใดทเครอง หมายแสดงใหเหนถงบคลกขององคแกรไดอยางชดเจนเครองหมายนนกจะเปนเครองหมายทสรางการ รบรถงองคแกรนน และในกรณทเครองหมายดงกลาวสามารถสอมารถงประเภทของสนคาหรอองคแกร เครองหมายนนกจะกลายเปนเครองหมายททาหนาทจงใจแทน เครองหมายตวอกษรมขอไดเปรยบเครองหมายทเปนภาพประการเดยว คอ สามารถสรางความรบรและจดจาไดงายกวา แตหากเปนการใชชอยอขององคแกรเปนสญลกษณแ จะตองใชเวลาและงบประมาณจานวนมาก ในการสรางใหผบรโภครบรและจดจาชอยอนน เว นเสยแต ชอเตมขององคแกรนนเปนทรจกกนอยางแพรหลายมาเปนระยะเวลาหนงแลว บางครงอาจมการใชชอ เตมขององคแกรประกอบกบชอยอ เพอใหสอสารไดชดเจน ยงขน สวนขอเสยเปรยบกคอ อกษรยอหรอ ชอยอนนอาจกลายเปนชอทใชเรยกกนจนตดปาก และเปนทรจก แพรหลาย กอใหเกดความสบสน ระหวางเครองหมายอกษรยอกบเครองหมายเดมทเปนชอเตมได เมอทก คนลมทมาของควมเปน เครองหมายดงเดมนน ตวอยางเชน FBI กบ The Federal Bureau of Investigation เปนตน ภาพท 17 สญลกษณแชารแค คล ไบทแ เปนสญลกษณแทใชตวอกษรมาออกแบบใหมลกษณะเปน รปปลาฉลามตามชอของสนคา

ภาพท 18 สญลกษณแตวอกษร เอฟ บ ไอ ใชแทนชอองคแกรทยาวและจาไดยาก

20

เครองหมายตวอกษรมหลายรปแบบ ดงน 5.2.4.1 เครองหมายชอ (Name Marks) เครองหมายประเภทนสวน ใหญมกจะมาจากชอขององคแกร เครองหมายชอกเหมอนกบเครองหมายการคาตาง ๆ ททาหนาทเปน ตวแทนองคแกรหรอสนคาทสามารถสอสารได โดยเกยวของกบการสะกดและการออกเสยง เสยงทเปลง ออกมาเปนชอนนเปนจดเรมตน ลาดบแรกของการอธบายความหมาย ทาหนาทแทนวตถประส งคแหลก คอ ตวองคแกรหรอสนคาซงหากตวอกษรทใช เปนชอนนไมมลกษณะของการสอความหมายตามเสยงท เปลงออกมาแลว เ ครองหมายนนกจะทาหนาทเพย งสรางการรบรใหเกดขนเทานน ในขณะทระดบท สองของการอธ บายความหมายเสยงอาจจะแทนสงซงอาจจะเปนตวองคแกร หรอแนวความคด (Con-cept) หรอสงใดสงหนง โดยเสยงทเรยกชอขององคแกรนนไมมความเกยวของกนแตอยางใด เครองหมายนน กจะทาหนาทเพยงแคสรางการรบรเชนกน เวนเสยแตเครองหมายชอนนจะเป นชอท ตงโดยการเลยนเสยงธรรมชาต (Onomatopoeic Names) ทสามารถอธบายความหมายหรอสอสาร ถงองคแกรหรอสนคานน ๆ ได เชน สระวายนายหอสแปลช (Splash) ใหความรสกถงเสยงนาทแตก กระจาย เปนตน กลาวโดยสรปไดวา ในการอธบ ายความหมายสาหรบเ ครองหมายชอ ยกเวนชอทตง ขนโดยการเลยนเสยงแบบธรรมชาต ความสมพนธแระหวางเสยงทเรยกชอกบตวองคแกร หรอสนคาจะเปนเพยงสราง การรบรใหเกดขนเทานน เครองหมายชอแบงออกเปน 5 ลกษณะ ไดแก 1. ชอทสอความหมายโดยตรง (Descriptive Names) ชอประเภทน จะเปนชอทอธบายถงลกษ ณะหรอประเภทของธรกจหรอสนคา เปนชอทสรางภาพลกษณแ (Images) ขนในใจผบรโภค ชอทตง นนอาจฟงดธรรมดา ๆ แตเปนประโยชนแอยางยงสาหรบลกคาใหม เนองจาก ชอทใชสามารถบงบอกถงธรกจนน ๆ ไดชดเจน มกใชกบชอหนงสอพแหรอนตยสาร เชน เดลนวสแ บาน และสวน ยานยนตรแ เปนตน บางครงผตงชอจะข วนขวายหาชอทมความหมายชดเจน จนทาใหชอทตง นนยาวเกนไปจาเปนตองใชชอยอ ชอยอนนอาไมสามารถอธบายความหมายไดเหมอนชอเตม แต กลาย เปนชอทคนทวไปรจกกนด เชน The National Aeronautics and Space Administration (NASA) หรอ Federal Bureau of Investigation (FBI) หรอองคแกรอาหารและยา (อย.) เปนตน ภาพท 19 สญลกษณแนาซา เปนสญลกษณแชอยอทใชแทนชอเตม

21

การอธบายความหมายของชอประเภทนแบงไดออกเปน 3 ระดบ กลาวคอเรมตน จากสรางการรบร ตอมาเปนการอธบายความหมาย และทายสดจงเกดการรบรถงชอ และ ลกษณะของธรกจขององคแกร 2. ชออปมา (Metaphoric Names) ในขณะทชอประเภทแรกจะ อธบายความ หมายถงธรกจโดยตรง ชออปมานจะอธบายโดยออมดวยการกลาวถงลกษณะของสนคา หรอองคแกรรวมกบคณสมบต โดยอาศยสงทมจดเดนหรอคณสมบตเฉพาะตวเปนทยอมรบกนทวไปวา เปนทหนงมาแทนความ หมาย ตวอยางเชน ไกยางหาดาว แสดงถงคณภาพและรสชาตทเปนเลศ เน อง จากหาดาวแทนความหมายข องความเปนทหนง หรอรถยนตแ มสแตง (Mustang) ใชชอตามชอมา มสแตง ซงเปนทรจกกนดวาเปนมาทวงเรว สงางาม และปราดเปรยว เปนการแทนความหมายดวย สงทบคคลทวไปรจกและยอมรบ การอธบายความหมายของชอรถยนตแม สแตงนแบงไดเปน 4 ระดบ คอ ระดบท 1 การรบรในชอและการออกเสยงเรยกชอ ระดบท 2 การรบรวาชอนนหมายถงสตวแอะไร ระดบท 3 เปนการอธบายความหมา ยถงคณสมบตเฉพาะตวของสงน น ซงในกรณนกคอความรวดเรว ปราดเปรยว ระดบท 4 จงเปนการร วมความรบรและอธบายความหมายทงหมดเขาดวยกนเปนภาพ ของรถสปอรแตท สวย วงเรว ปราดเปรยว เปนตน 3. ชอทรจกกนทวไป (Found Names) หมายถงชอทมาจากคาใด ๆ ก ไดทคนทวไปรจกและเขาใจความหมาย โดยทวไปแลวชอประเภทนมกจะไมมความส มพนธแในเชงสอ ความหมายกบสนคาหรอองคแกรนน ๆ เชน นามนเชลลแ (Shell) การอธบายความหมายของชอประเภทนแบงไดเปน 3 ระดบ ระดบท 1 คอการรบรในการออกเสยงเรยกชอ ระดบท 2 คอการรบรในลกษณะของสงทเรยกชอ ระดบท 3 คอความเชอมโยงทเกดขนในใจและสนคาเขาดวยกน 4. ชอเฉพาะ (Proper Names) หมายถง ชอเจาของหรอผกอตง มขอ ไดเปรยบ คอ เปนการแสดงถ งความภาคภมใจของผเปนเจาของ รวมถงเปนการรบรองคณภาพของ สนคาหรอองคแกรนน ๆ ชอเฉพาะนไมจาเปนวาจ ะตองเปน ชอผกอตงเทานน อาจเปนชอใด ๆ กไดท เหนวาเหมาะสมกบภาพลกษณแ โดยมจาเปนตองอธบายความหมายถงประเภทของสนคาหรอองคแกร นน ๆ ชอประมาณนไดแก ยาสตรเพญภาค ผลตภณฑแ BRAUN เปนตน การอธบายความหมายแบงออกเปน 2 ระดบ คอ สรางการรบร และ เชอมโยงการรบรเขากบสนคาหรอองคแกร

22

5. ชอทตงขนใหม (Artificial Names) ในขณะทชอทง 4 ขางตนมาจาก ชอคน สตวแ หรอสงของทคนทวไปคนเคย หรอปรากฎในพจนานกรม ชอประเภทนกลบแตกตางจาก ชอทง 4 ลกษณะ อยางสนเชงเนองจากเปนชอทตงขนใหมสาหรบสนคาหรอองคแกรนน ๆ โดยเฉพาะ ไดแก ซรอกซแ (Xerox) โกดก (Kodak) เอลฟ (Elf) เปนตน การอธบายความหมายแบงออกเปน 2 ระดบ เชนเดยวกบชอเฉพาะ (Proper Names) ภาพท 20 ตราสญลกษณแโกดกซแ 5.2.4.2 เครองหมายทใชชอยอ (Abbreviations) มกจะเกดจากการ ทชอขององคแกรมความยาวมาก จงมการตดทอนเพอใหเรยกไดงาย แบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ ลกษณะท 1 เรยกชอสวนตนและตดบางสวนในตอนทายออก เชน Thai แทนชอ Thai Airways International เปนตน ลกษณะท 2 จะใชเฉพาะอกษรตวตนและตวสดทาย เชน เจอารแ (Jr.) มาจากคา วาจเนยรแ (Junior) เปนตน ลกษณะท 3 จะเปนการผสมผสานลกษระท 1 และ 2 เขาดวยกน โดยการนาอกษรตวแรกของแตละคามาเรยกเปนชอยอ ซงมกจะประกอบดวยตวอกษรมาก กวา 2 ตว ลกษณะนคอนขางเปนทนยมใชมากกวา 2 ลกษณะแรก เชน ซเอนเอน (CNN) ยบซ (UBC) ซบเอส (CBS) เปนตน ในการแบงประเภทของชอยอนน อาจแบงการเรยกชอใหชดเจนแบง เปน 4 ลกษณะ คอ ลกษณะท 1 ชอยอทเกดจากอกษรยอ (Initial Abbreviations) ชอท ตดทอนใหสนลงสวนมากมกจะเกดจากอกษรยอ เชน ไอบเอม (IBM) เคเอฟซ (KFC) ซงในบางครงชอ ทเกดจากอกษรยอกฟงดไมไพเราะหรอจาไดยาก และมกจะสรางความเปนสงใหมทไมมใครรจกมาก กวาทจะแสดงถงเอกลกษณแ ซงจาเปนตองอาศยทงเวลาและงบประมาณเปนจานวนมากในการโฆษณา ประชาสมพนธแเพอสรางการรบรใหเกดขน

23

ลกษณะท 2 ชอยอทผสมเปนค าใหม (Acronyms Initial Abbrevia-tions) เปนการนาอกษรยอตวตนของคามาสรางเปนคาใหม เชน นาซา (NASA) มาจากชอเตมวา The National Aeronautics and Space Administration เปนตน เมอชอนนเปนทรจกแพรหลายและ คนทวไปมความคนเคยกบชอนนจนลมถงความเปนอกษรยอทประกอบกนเปนชอย อ ชอนนกจะกลาย เปนเสมอนชอจรงขององคแกรซงจะจดจาไดงายกวา ลกษณะท 3 ชอยอทมไดผสมเปนค าใหม (Non-acronym Initial Ab-breviations) ไดแก ชอยอทนาตวอกษรมาเรยงกนโดยอานออกเสยงทละตว ไมไดผสมเปนคาใหม เชน ทรท. แทนชอพรรค ไทยรกไทย เปนตน เครองหมาย Monogram ทใชตวอกษรตวเดยวโดด ๆ เชน ตราประจาราชวงศแ หรอตราประจาตระกลกจดอยในชอยอประเภทนดวยเชนกน ลกษณะท 4 ชอยอทมไดเกดจากอกษรยอ (Non-Initial Abbrevia-tions) ไดแก ชอทเกดจากการนาอกษรยอมาป รบปรงแตงใหออกเสยงไดไพเราะ หรอออกเสยงไดงาย ขน เชน ดแทค (DTAC) เปนตน 5.3 องคประกอบกราฟฟกทมใชเครองหมายกราฟฟก (Non-Graphic Marks) ไดแก สงใดกไดไมวาจะเปนรปราง รปทรง เสน ส หรอองคแประกอบอน ๆ ท สามารถสอถงสนคาหรอองคแกรนน ๆ ไดแมจะใชองคแประกอบกราฟฟกนนโดยลาพง ตวอยางเชน แถบ เสนโคงทประกอบสญล กษณแโคง หรอแมกระทง รปรางของขวดบรรจนาอดลมโคคาโคลา ทมลกษณะ เฉพาะตวสงเหลานลวนเปนองคแประกอบทสามารถใชในการสรางเอกลกษณแองคแกรรวมกบสญลกษณแ ไดเปนอยางด อนง การเรยกชอเครองหมายยงมการเรยกชอใหเฉพาะเจาะจงยงขนไปอก อาท Al-lusive Logos หมายถงเครองหมายทสอความหมายโดยออมกลาวคอสามารถสอความหมายใหเขาใจได เมอไดมการพนจพเคราะหแ หรอทราบถงแนวคดในการออกแบบเครองหมายนนมากอน แตไมสามารถ สอสารไดโดยตรงหรอทนททไดเหนเปนครงแรก เชน สญลกษณแของธ นาคารไทยพาณชยแ เมอเหนครง แรกคนทวไปอาจไมสามารถรบรได วาเปนรปใบโพธ แตเมอไดม การพนจพเคราะหแ จงสามารถเขาใจถง แนวคดทเปรยบเทยบธนาคารกบตนโพธทมความมนคงแผกงกานสาขาใหความรมเยน เปนตน

ภาพท 21 ตราสญลกษณแธนาคารไทยพาณชยแ

24

นอกจากน ยงมชอเรยกเครองหมายทสามารถสอสารความหมายถงชอผลตภณฑแ หรอประเภท ของธรกจขององคแกรนนไดอยางตรงไปตรงมา ชดเจน เฉพาะเจาะจงลงไปอกวา Descriptive Symbols หรอมชอเรยก อกชอหนงวา Associative Logos ยกตวอยางเชน สญลกษณแ Mother & Child ทใชการจดวางตวอกษรใหสามารถ สอความหมายถงประเภทธรกจทเกยวของกบแมและเดกไดเปนอยางด 6 คณสมบตของสญลกษณทด 6.1 มความเรยบงาย (Simplicity) ความเรยบงายนบเปนหวใจสาคญในการสรางสญลกษณแ และนาเสนอค วามเปน องคแกรนนไดอยางชดเจน เครอ งหมายทมรายละเอยดปลกยอยมาก จะจดจาไดยากกวาเครองหมาย ทมความเรยบงายไมซบซอน ยกตวอยางเชน สญลกษณแรปดาวของรถยนตแเมอรแเซเดซ เบนซแ เปน ตวอยางของสญลกษณแทดอนดบหนงทมความเรยบงายชดเจนรวมถงงายตอการใชงาน เพราะสามารถ สอความเปนสญลกษณแรปดาวไดอยางไมผดเพยนไมวาจะจบหมนไปในทศทางใดกตาม 6.2 มลกษณะเฉพาะตว (Uniqueness) นกออกแบบจะพบวาบอยครงทสญลกษณแซงไดจากขอสรปทนกออกแบบ พยายามคดใหดธรรมดาทสด ตรงก บผลการวจยท สดกลบกลายเปนสงทนาเบอทสดเชนกน และ สญลกษณแ นนอาจไมไดรบความสนใจจากบคคลทวไปเนองจากขาดลกษณะเฉพาะตว (Uniqueness) การสรางสญลกษณแใหมลกษณะเฉพาะตวนน มความสาคญอยางยง เพราะเปนการสราง “ความไม ซาแบบใคร” ซงจะทาใหผบรโภคจดจาและรบรในความแตกตาง เมอไดเหนสญลกษณแนน ตวอยางเชน สญลกษณแหมะสขาวบนยอดเขามองบลง (Mont Blanc) ทปรากฏอยบนผลตภณฑ ตาง ๆ เปน สญลกษณแทมความเฉพาะตวซงสามารถใชงานไดอยางตอเนองมาหลายยคหลายสมย และเปนทจดจา ของบคคลทวไป เปนตน 6.3 เปนสญลกษณอนทรงคณคา (Value) ความมพลงในตวของสญลกษณแ ขนอยกบความสามารถทจะทาใหเกดการจดจา ซงจาเปนตองอาศยการออกแบบและสอความหมายอยางเปนระบบ เพอสรางความเปนเอกลกษณแท ชดเจนใหแกองคแกร ความสนใจในสญลกษณแจะเกดข นได ตองอาศยความโดดเดนททาใหผบรโภค เหลยวมองและจดจาไดตงแตวนาทแรกทเหนสญลกษณแน น เชน สญลกษณแนามนคาลเทกซแ ทมการ ปรบรปแบบใหมใหมความโดดเดน สะดดตา ดทนสมยยงขน 6.4 มความแตกตาง (Differentiate) สงทเปนปญหาทสด ในการออกแบบ คอ การ สรางความแตกตาง เนองจากการ ออกแบบโดยทวไป มกจะได รบอทธพลจากการสรางแนวความคด ดวยการสรางเงอนไขในการคดถง สญลกษณแกราฟฟกทเหมาะสม สาหรบภาพลกษณแขององคแกรแตละประเภทเพยงประการเดยว โดยม ไดคานงถงการสรางความแตกตางจงทาใหสญลกษณแนนเปนเพยงสญลกษณแทวไป (Generic Symbol) ซงไมมความแตกตางจากสญลกษณแขององคแกรอนทประกอบธรกจประเภทเดยวกน ยกตวอยางเชน

สำนกหอ

สมดกลาง

25

นกออกแบบเมอจะออก แบบสญลกษณแใหกบสถาบนการเงน กมกจะคานงถงแตการสรางภาพลกษณแท นาเชอถอ เพอให เหมาะสมกบการเปนสถาบนการเงนเพยงประการเดยว โดยลมนกไปวากลมลกคา ของสถาบนการเงนนนคอใคร และเราควรจะสรางความแตกตางจากสถาบนการเงนอน ๆ อยาง ไร ดงนน วธทสามารถหลกเลยงกา รออกแบบทเปนสญลกษณแทวไปกคอ นกออกแบบควรมงความสนใจ ไปทการสรางความแตกตางระหวางลกคากบคแขงมากกวาการคดถงลกษณะหรอประเภทของธรกจ นน ๆ 6.5 เปนสญลกษณทบอกรายละเอยด (Descriptive) สญลกษณแนนสามารถสอความหมายไดชดเจน ไมวาจะเปนบคลากร ลกคาหรอ นกลงทน สวนใหญมกจะนยมเครองหมายหรอช อทสามารถสอความหมายได ไมดเขาใจ ยากจนเกนไป หรอมสงทสามารถ เชอมโยงถงองคแกรทเ ครองหมายนน ๆ เปนตวแทนได เครองหมายบางอนจะใชวธ ใหขาวสารรายละเอยดขอมลเกยวกบสนคา บรการ หรอธรกจขององคแกรนนแกผบรโภค ดวยการผสม ผสานภาพทแสดงถงธรกจนน ๆ ลงในสญลกษณแ เชน สญลกษณแของ The Pizza Company ทมรป ถาดพซซา ประกอบดวยตวอกษรทเปนตวใหรายละเอยดเกยวกบประเภทของธรกจนน เปนตน 6.6 เปนสญลกษณทสามารถเชอมโยงถงสนคาหรอบรการ ในการออกแบบสญลกษณแ นอกจากจะให รายละเอยดเกยวกบตวสนคา หรอ บรการแลว บางครงยงตองสามารถเชอมโยงถงตวสนคาไดดวย เชน ตวอยางในขอ 6.5 The Pizza Company ทนอกจากจะใชภาพทใชรายละเอยดถงประเภทของธรกจแลว การใชสแดงและสเขยวใน สญลกษณแยงเปนการเชอมโยงถงประเทศอตาล ซงเปนตนกาเนดของอาหารชนดนดวย เปนตน 6.7 สญลกษณทสอสารแตกตางกน (Tone of Voice) สญลกษณแขององคแกรสามารถ “พด” หรออธบายถงความเปนองคแกรหรอสนคา นน ๆ ได โดยอาศยคณลกษณะทแฝงอยในสญลกษณแนน ไมวาจะเปนความสงางามหรอท าทาย ธรรมดาหรอหรหรา แขงแรง หรอบอบบาง แสดงความเปนมนษยแหรอวตถ นยมเนนธรรมชาตหรอ เทคโนโลย อนรกษแนยมหรอสมยใหม ตวอยางเชน สญลกษณแของนามนบางจากสามารถอธบาย และ ใหภาพลกษณแขององคแกรทเปนมตรตอสงแวดลอม และชวยเหลอสงคม เปนตน 6.8 สญลกษณทมความงามเปนเลศ (Graphic Excellence) สญลกษณแท ไดจากการออกแบบใหมความสวยงาม สามารถเพมคณคา ใหแก สนคาหรอ องคแกรนน ๆ ไดทาใหผบรโภคเกดความรสกชนชม ไมเฉพาะเพยงแคสญลกษณแเทานน แต รวมถงองคแกรนน ๆ ดวย ตวอยางเชน สญลกษณแนวแมน (New Man) ทผออกแบบไดเลอกแบบ ตวอกษรทเหมาะสมนามาจดวางใหเกดรปรางของตวอกษรทลอกนเกดเปน Space ทลงตวสวยงาม

สำนกหอ

สมดกลาง

26

6.9 เปนสญลกษณทชวยตอกย าความมชอเสยงขององคกร (Reputation) ความมชอเสยงขององคแกรสามารถเพมคณ คาใหแกสญลกษณแ ซงคณคาทวาน สามารถถายทอดถงสนคาหรอบรการอน ๆ ทตามมาดวย ตวอยางเชน Yves Saint Laurent, Louis Vuitton เปนตน 6.10 ใชเปนเครองมอในการสงเสรมการขาย โดยทวไปแลวสญลกษณแขององคแกร จดไดวาเปนเครองมอทใชใน การสงเสรม การขายทมประสทธภาพอนหนง สามารถใชรวมกบการรณรงคแโฆษณา การจดทาของแจกของแถม ตลอดจนสงพมพแเพอการสงเสรมการขายตาง ๆ ได 6.11 ใชงานไดนาน (Longevity) เหมาะกบทกยคทกสมย การออกแบบสญลกษณแใด ๆ กตาม ชอและสญลกษณแควรจะใชงานไ ดนานเพยง พอทจะนาองคแกรนน ๆ บรรลเปาหมายทางธรกจ ซงอาจกลาวไดวาควร จะอยางนอย 10 ปขนไป ดงนนการออกแบบเครองหมายหรอสญลกษณแใด ๆ กตาม จงไมควรยดตดกบแฟชนหรอตวสนคา เนองจากสญลกษณแนนจะใชไมไดทนทหากมการพฒนารปแบบสนคานน อยางไรกด เราตองยอมรบวาไมมเครองหมายหรอสญลกษณแใดทจะคงทนหรอใช งานไดตลอดไป Pual Rand นกออกแบบกราฟฟกทมชอเสยงผหนงกลาววา “งานออกแบบทดนอก เหนอจากความเหมาะสม หรอความถกตองแลว ควรจะเปนสงท คงทนใชงานไดกบทกยคทกสมย แนนอนผมไมคดวาเราจะสามารถออกแบบสงใดใหคงทนอยไดตลอดไป งานออกแบบชนหนงอาจเนน ทหนาท (Function) ประโยชนแใชสอย (Usefulness) ความเหมาะสม (Rightness) หรอความสวยงาม (Beauty) อยางใดอยางหนง พระเจาเทานนทจะบอกไดวางานออกแบบชนไหนจะอยไดนานเพยงใร” 7. กระบวนการในการสรางเอกลกษณองคกร การทจะสรางเอกลกษณแองคแกรใหกบองคแกรใด ๆนน สงสาคญทจาเปนตองศกษาเปน ลาดบแรก คอ ตองรวาลกคาขององคแกรคอใคร ประกอบธรกจเกยวกบการขายสนคาหรอใหบรการ ผลตภณฑแหรอตลาดเปนอยาง ไร ธรรมชาตของธรกจ รวมถงธรรมเนยมปฎบตและวฒนธรรม ของ องคแกรเปนอยางไร สงเหลานนลวนเปนขอมลทมความสาคญยงตอการสรางเอกลกษณแองคแกรใหกบ องคแกร เราตองยอมรบความจรงทวาการสรางเอกลกษณแองคแกรมความเกยวของอยางมากกบนโยบาย การบรหารงาน ในองคแกร ดงนน จงไมแปลกอะไรทนกออกแบบจะพบวา ตนเองไดกลายเปนทปรกษา ในการบรหารงานใหกบองคแกรนน ๆ ดวย การสรางเอกลกษณแใหกบองคแกรสามารถแบงออกเปน 3 ขนตอน ดงตอไปน 7.1 ศกษา วจย และวเคราะหขอมล (Research and Analysis) ขนตอนนเปนขนตอนทนกออกแบบจะตองศกษาขอมลทงหมดของลกคา วตถประสงคแหลกของขนตอนนกคอ การหาขอมลใหม ากทสดเทาทจะทาไดขอมลทไดจะทาใหเราทราบ ถงปญหาและนามาวเคราะหแ เพอหาแนวทางในการแกปญหาในการสรางภาพลกษณ แทดแกองคแกรได

สำนกหอ

สมดกลาง

27

7.2 พฒนาการออกแบบ (Design Development) ถากลาววาการวจยเปนรากฐานสาหรบกระบวนการสรางเอกลกษณแองคแกร การ พฒนาการออกแบบกคอการสรางเอกลกษณแองคแกร โดยอาศยความคดสรางสรรคแบนรากฐานของการ วจยการทจะสรางเอกลกษณแอยางเปนระบบใหแกองคแกรนน มกจะเปนการทางา นใน 3 ลกษณะดงน คอ ลกษณะท 1 ปรบปรงสญลกษณแเดมทใชงานมาเปนเวลานาน (redesign) ลกษณะท 2 สรางเอกลกษณแสาหรบองคแกรทมการปรบปรงโครงสรางใหม ลกษณะท 3 สรางเอกลกษณแสาหรบองคแกรทตงขนใหม ในการออกแบบเอกลกษณแองคแก รใด ๆ ก ตามสงทนกออกแบบทกคนมงหวง กคอทาอยางไร จงจะใหเอก ลกษณแองคแกรนนประสบความสาเรจ ไดรบการยอมรบจากบคคลทวไป อยางไรกด การสรางเอกลกษณแองคแกรมกขนอยกบวตถประสงคแขององคแกรทตองการใหปรากฏในการ ออกแบบสญลกษณแ ซงอาจกลาวไดวาเปนจด เรมตนของกระบวนการทางความคดในการออกแบบ เพอสรางเอกลกษณแใหแกองคแกร 8. ขอมลเพอการออกแบบเอกลกษณองคกร เมอเราไดทราบถงประเภทและคณสมบตของสญลกษณแวาควรจะเปนเชนไร ขนตอน ตอมากคอ ขนตอนในการสรางสญลกษณแ และวางระบบเอกลกษณแใหไดตา มคณสมบตทกลาวมาขาง ตน ซงขนตอนในการออกแบบ และพฒนาในการออกแบบนน ขนตอนตาง ๆ มกขนอยกบความตอง การของลกคา และขนอยกบวาการออกแบบเอกลกษณแองคแกรนนเปนการปรบปรงสญลกษณแเดม หรอ เปนการออกแบบขนใหม แตหากจะกลาวถงการออก แบบโดยท วไปแลวมกเรมจากการพฒนาขอมล เพอการออกแบบ (Design Brief) ดวยการสรปขอมลและความตองการทชดเจน จดลาดบความสาคญ ของขอมลทางการตลาดทงหมดทมอย เพอใหทมนกออกแบบสามารถกาหนดทศทางในการออกแบบ ทสามารถสอสารไดอยางถกตองตรงตามวตถประสงคแ ขององคแกร เนองจากการเปลยนแปลงแนวทาง ในการออกแบบใด ๆ ยอมหมายถงคาใชจายทเพมขนคดเปนรอยละ 20-60 ของงบประมาณเดมทตงไว ขอมลเพอการออกแบบประกอบดวย 8.1 ประวตความเปนมาขององคกร ธรกจนนเปนธรกจครอบครว มเจาของเดยวหรอมผ ถอหน อะไรคอปจจยทผลก ดนใหสรางเอกลกษณแองคแกร ฯลฯ นกออกแบบควรหาขอมลใหละเอยดทสดเทาทจะทาไดรวมถง ขอมลจากเอกสารเกา ๆ ขององคแกร ไมวาจะเปนรายงานประจาป ขาวจากหนงสอพมพแหรอสงพมพแ อน ๆ ทใหขอมลเกยวกบองคแกร 8.2 โครงสรางขององคกร สงนจะเปนขอมลทชวยใหนกออกแบบเขาใจถงระบบการบรหารงานภายในตลอดจน บทบาทและความสมพนธแของสนคาและแผนกทมตอองคแกร

สำนกหอ

สมดกลาง

28

8.3 การด าเนนงานของคแขง กอนททมนกออกแบบจะสามารถวเคราะหแจดออนจดแขงของคแขงเพอทจะใช ในการกาหนดกลยทธแสาหรบองคแกร นกออกแบบจาเป นตองไดขอมลทงหมดของคแขง รวมถงตวอยาง เอกลกษณแองคแกรของคแขงดวย 8.4 การด าเนนงานการตลาดและการโฆษณา แผนการดาเนนงาน ในอดต ปจจบน และอนาคตทงหมด จะตองอยในขอมล (Brief) เพอนกออกแบบจะไดพฒนางานออกแบบทสามารถตอบสนองตอแนวทางการตลาดในอนาคต 8.5 การใชงานสญลกษณ นกออกแบบจาเปนตองทราบถงการใชงานสญลกษณแกบสงตาง ๆ เพอทจะได ทราบถงขอจากดในการออกแบบซงจะตองคดใหมความสอดคลองและใชงานไดอยางมประสทธภาพ 8.6 ขอมลจากการวจย ขอมลดงกลาวจะชวยใหนกออกแบบไดทราบถงมมมองของผบรโภคทม ตอสนคา การใหบรการหรอแมแตตวองคแกร ซงจะเปนประโยชนแตอการกาหนดแนวทางในการออกแบบ 8.7 ภาพลกษณทเหมาะสม ทมงานออกแบบควรจดประชมรวมกนเพอระดมความคดในการกาหนดแนวทาง การสรางภาพ ลกษณแทเหมาะสมสาหรบองคแกรวา ควรจะเปนไปในทศทางใด จะชวยใหนกออกแบบ ทางานไดงายขน เปนการประหยดเวลาและคาใชจาย จา กนนจงเปนหนาทของนกออกแบบ ในการท จะสรางสรรคแภาพลกษณแน นใหออกมาเปน รปธรรมในลกษณะท เปนภาพเหมอน หรอภาพนามธรรม (Abstract) ภาพลายเสนหรอภาพกราฟฟก แลวแตความเหมาะสมตอไป 9. การออกแบบเอกลกษณองคกร งานออกแบบ (design) เปนงานทเกยวของกบการออกแบบ (Process) และผลผลต (Product) กระบวนการวานนประกอบดวยความคดสรางสรรคแ การแกปญหาในเรองของสงทสามารถ รบรและมองเหนได การจดระบบและการประเมนผล ในสวนของผลผลตหมายถงผลจากสงทมองเหน ซงแสดงใหเหนอยางเดนชดถงองคแปร ะกอบภาพ (Visual Elements) วสดและการใชงานทแสดงถง ความเปนเอกลกษณแเฉพาะตวของนกออกแบบนนๆ การทจะสรางงานออกแบบทดไดนน จาเปนตองอ าศยความคดสรางสรรคแเฉพาะตว ทมอยในนกออกแบบแตละคน หากถามวาทาอยางไรจงจะทาใหเกดความคดสรางสรรคแขนไดนน ไมม ผใดสามารถใหคาตอบได เนอ งจากไมมกฎเกณฑแทแนนอนตายตว บางคนอาจไดจาก การด หนงสอ ชมภาพยนตรแ ฟงดนตร หรอนงเงยบ ๆ คนเดยว บางคนอาจไดจากการไปชมงานทพพธภณฑแ ศลปะ หรอหองแสดงภาพ ดงานออกแบบสาขาตาง ๆ อาท งานสถาปตยกรรม หรองานฝมอตาง ๆ เปนตน แตจะดวยวธใดกตามนกออกแบบทประสบความสาเรจ มกจะเปนผท รจกบนทกหรอเกบขอมล ทตนเหนวานาสนใจใสแฟมไวเสมอนเปนการเกบสะสมแนวความคดตาง ๆ ไวเลอกใชในยามทตองการ

สำนกหอ

สมดกลาง

29

ในการออกแบบ ขอมลเพอการออกแบบ (Design Brief) ทนกออกแบบไดรบเปรยบ เสมอนกบโจทยแทตองการคาตอบ แตคา ตอบทไดมานนอาจมหลายแนวทาง ขนอยกบความคดสราง - สรรคแของนกออกแบบแตละคน กา รหาแนวทางแกปญหาในงานแตละชน เปนสงททาทายความ สามารถของนกออกแบบเปนอยางยง ขนตอนของการพฒนาการออกแบบสามารถแบงออกไดดงน 9.1 ขนตอนความคดสรางสรรค ดงททราบกนดวาความคดสรางสรรคแของแตละบคคลทจะใชแกปญหาในการ ออกแบบนน ขนอยก บคณสมบตสวนตวของบคคลนน อาท ความสามารถในการรบรตอสงทมองเหน (Perceptual Awareness) ความสามารถในการคดวเคราะหแ (Intellectual Analysis) การตอบสนอง ทางอารมณแ (Emotional Responses) รวมถงความสามารถในการสงเคราะหแปญหาตาง ๆ แลวสรปให กลายมาเปนแนวคดเพยงอนเดยว อยางไรกด แมวาการคดวเคราะหแหรอความรสกจะมอทธพลตอขน ตอนความคดสรางสรรคแมา กนอยเพยงใดกตาม แตทายทสด สงทเปนตวตดสนกคอ ความสามารถของ นกออกแบบและลกษณะของปญหานน ๆ นนเอง โดย Sigmund Freud ไดแบงกระบวนการคว าม คดสรางสรรคแออกเปน 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การวเคราะห (Analysis) ขนตอนนนบวาเปนขนตอนทเขาใจได งายทสด เนองจากเกยวพนกบระดบทมการตระหนกร ซงเปนการ คดวเคราะหแอยางเปนเหตเปนผล ขน ตอนนจะเรมตนจากการทาความเขา ใจกบขอมลทงหมด แมวาความจรงในขอมลนนจะทาใหไม สามารถหาขอสรปสดทายไดกตามนกออกแบบทมประสบกา ณแจะรวาควรจะหาขอมลใดเพ มเตม และ นาขอมลทไดมาผนวกเขากบสงทรอยแลวเพอกาหนดแนวทางในการสรางวรรคแ ขนตอนท 2 การพฒนาความคด (Incubation) ขนตอนนเปนชวงเวลาของการ พฒนาแนวคดจากขนตอนแรกเพอใหอสระแกจตใจ และใหพนจากความกดดนในขนตอนวเคราะหแ โดยเปนความคดทไมตองอาศยความเปนเหตเปนผล และยอมใหพลงแหงการรบรทมอยในตวของแต ละบคคลมามสวนรวมกบระดบทพรอ มจะรบร เพอรวมกนหาแนว ทางแกไขปญหา บอยครงทแนวคด ใหม ๆ ทนามาใชแกปญหานนเกดขนในชวงทนกออกแบบเลกสนใจตอการคดทตองอาศยเหตผล ขนตอนท 3 การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration) ขนตอนนเปนการจด ประกายความคด สรางสรรคแ เปนขนตอนท อาจกลาวไดวาสาคญทสดและยากทสด ซงจะอธบายให กระจางถงวธทจะสรางแรงบนดาลใจใหเกดขน แตสาหรบผทมองเหนความคดทสดใหมขนตอนนจ ะ เปนสวนผสมทจาเปนทสด เนองจากเปนการนาจนตนาการการรบรและความเขาใจมาผสมผสาน เขา กบการวเคราะหแอยางมเหตผล เพอสงเคราะหแใหไดมาซงแนวคดทมคณคาในการออกแบบตอไป ขนตอนท 4 การตรวจสอบแนวความคด (Verification) เปนขนตอนทชง ระหวางแนวคด ในการออกแบบกบวตถประสงคแและความเปนจรงของปญหาวานกออกแบบจะใหนา หนกกบสงใดมากกวาเปนการสรปเพอหาสงทมความเปนไปไดมากทสดในการนาเสนอแบบสดทาย ซง

สำนกหอ

สมดกลาง

30

อาจครอบคลมตอเนองไปจนถงความรบผด ชอบตอการใชงานตอไปดวย นอกเหนอจากความเหมาะสม หรอความเปนไปไดมากทสดดงไดกลาวแลวนน ยงมอกประการหนงทนกออกแบบจะตองคานงถงคอ ขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ และการสอความหมาย ทแตกตางกนไปในแตละเช อชาตสงเหลาน จะมอทธพลททาใหงานออกแบบนน ๆ เปลยนแปลงไปได เชน การออกแบบสญลกษณแทมทศทางของ เสนพงลงสดานลางจะไมไดรบการยอมรบ เนองจากผวาจางจะรสกวาสญล กษณแนนใหความหมายของ ความไมเจรญกาวหนา หรอการเลอกใชสในงานออกแบบกอาจขนอยกบความเชอเชนกน เชน บาง เชอชาตจะนยมใชสบางสเปนพเศษ อาท สแดงกบคนจนเปนตน Edward de Bono นกเขยนและนกจตวทยาทมชอเสยง ไมเหนดวยกบ กระบวนการคด ทมงไปแนวทางใดแนวทางหนงแตเพยงอยางเดยว (Vertical Thinking) เนองจากเหน วาการมงคดเพยงแนวทาง เดยวจะเปนการจากดแนวคดใหแคบลงและทาใหงานออกแบบนน ขาด ความแปลกใหม ความคดในแนวทางทใกลเคยง (Lateral Thinking) จะเปนการทดลองแตก แนวคด ออกเปนแนวคดใหมไปเรอย ๆเพอสรางรปแบบใหมและความนาสนใจใหกบงานออกแบบนน ๆไดสวน ทสาคญทสดของกระบวนการความคดสรางสรรคแมาจากธรรมชาตของมนษยแซงมสญชาตญาณของ การเลน การทดลองมาตงแตเดก การเลนของเดกถอเปนกระบวนการในการเรยนร วธหนง ซงอาจ กลาวได วาเปนจดเรมตนของจนตนาการ และความคดสรางสรรคแ ของมนษยแ เมอเดกเลนของเลน เดก จะสรางจนตนาการกบของเลนชนนนดวยการแตงเตมดดแปลง แทนทจะเลนแบบเดมซา ๆ กน ซงสอด คลองกบวธคด เรองความคดในแนวทางทใกลเคยงของ Bono จงอาจกลาวไดวาประสบการณแจากสง ทมองเหนและสมผสไดรอบตวเราจะสามารถอธบายความหมายแ ละการสรางจนตนาการในแตละ บคคลนบเปนการพฒนาความคดพนฐานของแตละบคคลมาเปนความคดทมคณคามากขน อกสงหนงซงจะลมเสยไมไดกคอเรองอารมณแขน ความสามารถใน การหวเราะ และทาใหผอนหวเราะ มกจะเปนปจจยทเปดประตสแน วความคดใหมและความไมซาแบบใคร หลาย คน พบวาเขาสามารถผอนคลายความตงเครยด โดยหนมาหาเรองเบาสมอง ซงบางครงกอาจเปนเรอง ตลกทมความหมายหลายแงหลายมม อารมณแขนกเหมอนกบการเลนทเป นเครองผอนคลายจตใจ และ ลดความหมกมนในการแสวงหาแนวความคดใหม มากเกนไป อยางไรกด พงระลกอยเสมอวา เรา สามารถนาแนวคดทแปลก หรอแทรกดวยอารมณแขนสอดแทรกในงานทนาเสนอได แตตองคานงถง ความเหมาะสมและไมเปนการทาลายภาพลกษณแขององคแกรนน ๆ 9.2 หาขอสรปในการออกแบบ หลงจากทไดใหเวลากบการใชความคดสรางสรรคแมาพอสมควร กถงเวลาทนก ออกแบบจะตองตดสนใจวารปแบบใดจะเหมาะสมสาหรบองคแกรนนมากทสด โดยพจารณาจากขอมล ตาง ๆ ดงทไดกลาวขางตน บางครงอาจพบวาเราตดสนใจไมไดวาแบบใดจะเหมาะส มกวากน นกออก แบบควรทดสอบตรวจสอบถงความเปนไปไดในการใชงานตาง ๆ ดวยการรางภาพอยางหยาบ ๆ ท

สำนกหอ

สมดกลาง

31

เรยกวา Thumbnail Sketch เพอเปรยบเทยบการใชงานสญลกษณแนนกบสงพมพแ ธรกจ หรอสอ อน ๆ นกออกแบบจะตองตดสนใจวาจะคดเลอกแบบเพอนาเสนอลกคาจานวนกแบบ บางคนจะไมนยมนาเสนอแบบรางในขนตอนน แตจะเลอกแบบท เหนวาเหมาะสมใหลกคาในขนตอน สดทายเพยงอยางเดยว ซงทงสองวธนตางมขอ ไดเปรยบเสยเปรยบกนคนละอยางการเสนอแบบรางให ลกคาชวยพจารณาจะชวยประหยดเวลาและคาใชจายในการทางาน เนองจากทาใหเราไดทราบถง แนวทางทเขาเลอกตงแตตนโดยไมเสยเวลากบแนวทางอนทลกคาไมตองการ แตการเสนอแบบรางกม ขอเสยเชนกน เนองจากลกคาอาจเลอกแบบทนกออกแบบไมประสงคแเชนกน 9.3 ตรวจสอบแนวทางทเลอก ขนตอนนเกดขนหลงจาก ทนกออกแบบไดออกแบบเอกลกษณแองคแกรเสรจเรยบ รอยแลวไมมขอกาหนดแนนอนตายตววา ควรจะตองมการตรวจสอบเอกลกษณแองคแกรกบกอนนาออก ใชจรงหรอไม ลกคาทเปนองคแกรขนาดเลกสวนมากมกไมขอใหทาการตรวจสอบแบบสญลกษณแกบผ บรโภคกอนนาออกใชจรง เนองจากจ ะตองมคาใชจายเพมขน อยางไรกดการตรวจสอบแบบจะใชวธ สารวจความคดเหนจากกลมผบรโภคทเปนกลมเปาหมาย หรอนกออกแบบอ าจตรวจสอบเองอยางไม เปนทางการดวยการถามบคคลรอบขาง ตงแตสมาชกในครอบครวไปจนถงเพอนฝงหรอคนทพบปะทว ไป เพอใหทราบถงความรสกทมตอแบบสญลกษณแนน หากสญลกษณแนนไมสามารถสอสารใหคนทวไป เขาใจตามทนกออกแบบตองการไดแบบสญลกษณแนนควรไดรบการปรบปรง อาจกลาวโดยสรปไดวาการตรวจสอบแบบเปนประโยชนแตอนกออกแบบในการ ทจะไดตรวจสอบแบบของตนกอนทจะนาไปใชซ งจะชวยใหนกออกแบบไดเขาใจสภาพความเปนจรง และสามารถแกไขไดทนทวงท แตในขณะเดยวกนนกออกแบ บควรใชวจารณญาณในการตดสนใจท จะ เลอกรปแบบทเหมาะสมอนจะกอใหเกดประโยชนแสงสดตอองคแกรนน 10. การใชงานและการประเมนผล (Application and Implementation) ขนตอนสดทายของกระบวนการสรางเอกลกษณแองคแกรใหกบองคแกรกคอ การกาหนด เกณฑแหรอมาตรฐานในการใชงานระบบเอกลกษณแนนกบการสอสารทกรปแบบในองคแกร เพอใหเปน ไปตามวตถประสงคแของนกออกแบบ ซงมกจะไมมโอกาสไดเหนการใชงานใหเหนผลสาเรจเตมรปแบบ เนองจากการสรางเอกลกษณแองคแกรเปนกระบวนการทใชเวลานานกวาจะเหนผล และตองการความ เขาใจของผทเกยวของทกคนในการสรางความยงยน ในระบบเอกลกษณแเพอใหเกดความเปนอนหนง อนเดยวกน องคแกรทมระบบเอกลกษณแทดเยยม แตบคลากรในองคแกรขาดความเข าใจในเรองระบบ เอกลกษณแองคแกรขาดการใชงานอยางเสมอตนเสมอปลายตามขอกาหนด ยอมจะมประสทธผลนอย กวาองคแกรท มระบบเอกลกษณแองคแกร ทแมจะไมดเทาแตมการใชงานอยางเปนระบบ ดวยเหตนนก ออกแบบจงมหนาทจดทาคมอมาตรฐานระบบเอกลกษณแองคแกร เพอเ ปนการกาหนดรปแบบการใช งานสาหรบทก ๆ หนวยงานทเกยวของ

สำนกหอ

สมดกลาง

32

ดงทกลาวขางตนไววาชวงเวลาของการใชงานและการดาเนนงานใหเปนผลสาเรจน นบเปนชวงทใชเวลาทสดในระบบการสรางเอกลกษณแองคแกรใหแกองคแกร ระยะเวลาทจะใชมากหรอ นอยเพยงใดขนอยกบ ขนาดขององคแกร และปรมาณการใชงานทเกยวของกบระบบเอกลกษณแองคแกร นกออกแบบบางคนจะพยายามเรงการทางานในขนตอนนโดยหวงจะใหงานนสนสดโดยเรวจงทาให การวางระบบเอกลกษณแองคแกรไมเกดประสทธผลสงสด นกออกแบบตองการเวลาทจะสะทอนใหเหน ถงผลลพธแท เกดจากการออกแบบทดลองและเปรยบเทยบการใชงานเอกลกษณแใหม วตถประสงคแของ ขนตอนนจงไมใชแคเพยงการทางานใหสาเรจลลวงโดยเรว แตเพอสรางระบบการสอสารดวยภาพ กราฟฟกทมความเปนเอกภาพพอ ๆ กบมความเปนเอกลกษณแเฉพาะตว การบรหาร และวางระบบทด จะเปนกญแจสาคญในการสรางเอกลกษณแองคแกร การผลตตาง ๆ ทจะดาเนนไปดวยความราบรน และ ลดการสนเปลองคาใชจายในการเรงผลตงานได การทางานควรเรมดวยการมองภาพรวมโดยคดวาการใชงานนนสามารถแบง ตามความ ตองการไดกแนวทาง และสงไหนสามารถใชรวมกนได ควรมเวลาทจะคนควาและพฒนา การใชงาน แต ละรปแบบพรอม ๆ กบการนาการใชง านทก ๆ รปแบบมาพจารณารวมกน นกออกแบบบางคน จะไม เรมกระบวนการใด ๆ เลยจนกวาเขาจะสามารถวางแผนงานและตรวจสอบทงระบบเสยกอน ซงเปน การประหยดใหแกองคแกร ในการทางานนกออกแบบควรทาตาร างเวลา เพอกาหนดงานทจะสงใหผผลตเนอง จากลกษณะของงานมความหลากหลาย จาเปนตองระบวสด ส ฯลฯ เพอนาเสนอลกคาควรจกลาดบ ความสาคญกอนหลง สาหรบการพฒนาและการผลตตามความตองการขององคแกรและความจาเปน ของผผลต พงระวงวาในบางบรษทอาจตองใชเวลา เปนปในการแทนทสงพมพแธรกจหบหอ การขนสง ตาง ๆ ฯลฯ ดวยเอกลกษณแใหม โดยเฉพาะอยางยงในองคแกรขนาดใหญมกจะตองใชของเดมใหหมด เสยกอน เพอลดการสญเปลาซงคดเปนมลคามหาศาล อาจแบงการทางานในขนตอนการใชงานและประเมนผลได ดงน 1.10.1 การประสานงานและควบคมการใชงาน การจดการในขนตอนนเกยวของกบการประสานงานและควบคมการใชงานให สมฤทธผล ลกคาจะตองมความเขาใจดวยวาเอกลกษณแกราฟฟกน มใชเปนเพยงการตกแตงใหองคแกร ดด หรอสวยงามขนเทานน แตเปนสงทจะตองไดรบความรวมม อและปฎบตตามอยางจรงจง องคแกร หลายแหงเสยเวลาและเงนเปนจานวนมาก ในการสรางเอกลกษณแกราฟฟกใหมแตกลบลมเหลวในการ ทจะดาเนนตามแนวทางในการสรางเอกลกษณแทมประสทธภาพ การดาเนนงานในขนตอนนลกคาอาจ ทาเองไดหากองคแกรนนมหนวยงานออกแบบ ในกรณท ปรมาณงานมมากเกนกวาทจะทาโดยลาพง นก ออกแบบสามารถจางนกออกแบบอน ๆ มารบชวงในการทางานบางสวน โดยตวนกออกแบบผวาจาง ทาหนาทควบคมใหการใชงานนนเปนไปตามทกาหนด เพอใหเกดการประสานเปนอนหนงอนเดยวกน ในระบบเอกลกษณแทงหมด

สำนกหอ

สมดกลาง

33

องคแกรทมขนาดใหญบางองคแกรจะมผจดการออกแบบ (Design Manager) เพอ ทาหนาทดแลระบบเอกลกษณแใหมและดาเนนการใหเปนไปตามขอกาหนดอยางตอเนอง ดงทไดกลาว แลววาการใชงานและการทาใหเปน ผลสาเรจจะเกดขนไดกตอเมอ ผบรหารระดบสงในองคแกรใหความ สาคญกบเรองน ดวยเหตผลนผทเหมาะสมท จะมาทาหนาทผจดการการออกแบบ จงควรเปนคนทอย ในตาแหนงผอานวยการบรหาร หรอกรรมการผจดการ ซงสามารถเปนผประสานงานกบผบรหารสง สดในองคแกรนน ๆ ได หากองคแกรนนเปนองคแกรขนาดเลก และเจาของกจการไม สามารถทจะทาหนา ทจดการการออกแบบได นกออกแบบอาจตองเปนผทาหนาทนเพมขนอกหนาทหนง กลาวคอ เปนผ กาหนดแผนการใชงาน รวมทงควบคมดแลใหเปนผลสาเรจดวย ซงนกออกแบบหลายคนยนรบหนาทน เพอพฒนาความสมพนธแระยะยาวกบลกคา ในขณะทน กออกแบบบางคนอาจทางานเฉพาะสวนแรก และทาหนาทเปนเพยงทปรกษา โดยปลอยใหการควบคมดแลใหเปน ผลสาเรจเปนหนาทของลกคาเอง หรอมการตรวจสอบหลงจากทไดใชระบบเอกลกษณแนนไปสกระยะหนง 1.10.2 จดท าคมอมาตรฐานระบบเอกลกษณองคกร (Corporate Standard Manuals) รปแบบโดยทวไปของคมอมาตรฐานระบบเอกลกษณแองคแกร หรอทเรยกสน ๆ วา CI Manuals มกจะนยมเขาเลมโดยใชแฟมเจาะร เพอใหงานออก แบบแตละหนาสามารถดงออก จากเลมไดสะดวกแกการใชงาน และสามารถเปลยนแปลงหรอเพมเตมขอกาหนดการใชงาน ซงอาจม ขนภายหลงตวแฟมมกเปนแฟมปกแขง หนาปกพมพแสญลกษณแของตวองคแกรอาจทากลองบรรจแฟม นนอกชนหนงกไดขนอยกบงบประมาณและขนาดขององคแกร การจดทาคมอระบบเอกลกษณแเหมอนกบการทาหนงสอเลมหนง ซงประกอบ ดวยเนอหาเกยวกบองคแกร สญลกษณแและระบบเอกลกษณแองคแกรทงหมด ขอแนะนาและขอหามตาง ๆ ในการใชงานระบบเอกลกษณแ ตวอยางการใชงานในสอตาง ๆ เปนตน ซงจะตองมการออกแบบจด หนาใหสวยงาม และกอใหเกด ประโยชนแสงสดในการใชงาน การทาหนงสอคมอระบบเอกลกษณแจะ เหมาะสาหรบองคแกรทมขนา ดใหญทมการบรหารงานแบบกระจายอานาจ หรอมสาขากระจายอย หลายพนท ซงจะตองผลตสงพมพแตาง ๆ เอง คมอนจะเปรยบเสมอนคมภรแทใชในการควบคมระบบ เอกลกษณแใหเปนไปอยางถกตองและมความเปนอนหนงอนเดยวกน สาหรบองคแกรทมขนาดเลกและมขอบเข ตการใชงานระบบเอกลกษณแไมกวาง นกอาจไมมความจาเปนทจะทาหนงสอคมอระบบ เอกลกษณแดงทกลาวขางตน เน องจากคาใชจาย คอนขางสง นกออกแบบอาจจดทาเพยงเอกสารทกาหนดรายละเอยดขอบเขตในการใชงาน (Guide-lines) ของระบบเอกลกษณแกได อยางไรกด แมว าคมอระบบเอกลกษณแจะสมบรณแแบบเพยงไร กใชจะเปนหลก ประกนวาการใชงานระบบเอกลกษณแจะเปนไปอยางถกตองเสมอไป ดวยเหตนในคมอจงควรเขยน

สำนกหอ

สมดกลาง

34

อธบายถงความสาคญ และภาพรวมของระบบเอกลกษณแ รวมถงวธการนาไปใชงานอยางละเอยดทส ด เทาทจะทาได เนองจากผ ทเกยวของกบ การใชคมอมหลายสาขาอาชพ อาจกลาวไดวานบตงแต ประธานบรษทไปจนถงผรบเหมากวาได นอกจากน นกออกแบบควรเขยนอธบายถงเหตผลและแนวคดในการออกแบบ ลงไวในคมอดวย เพอใหคนทมารบหนาทตอไปเขาใจถงความจาเปนทจะตองปฎบต ตามมาตรฐานท กาหนดไวในคมอนกออกแบบบางคนมองวาการกาหนดมาตรฐานเหลานเปรยบเสมอนการสรางกรอบ ทเปนการปดกนความคดสรางสรรคแ ซงเปนความเขาใจผด เนองจากในความเปนจรงมาตรฐานการปด กนความคดสรางสรรคแ ซงเปนความเขาใจผดเนองจากในความเปนจร งมาตรฐานกราฟฟกเปนเพยง เครองชใหเหนถงความตองการขององคแกรทมความประสงคแทจะนาเสนอเอกลกษณแองคแกรสสาธารณะ อยางคงทสมาเสมอ การทนกออกแบบมแนวคดใหม ๆ จะเปนสงทชวยใหมาตรฐานกราฟฟกนนมชวต และมความนาสนใจขนได ในขณะเดยวกนค มอมาตรฐานน นควรสะทอนใหเหนถงหนาทวา คมอมหนาท เปนเพยงเอกสารประกอบการใชงานเทานน การนาเสนอรายละเอยดควรจดวางภาพและใชภาษาท เขาใจงาย คมอบางเลมในปจจบนออกแบบใหดหวอหวาเหมอนหนงสอออกแบบมากกวาจะเปน หนงสออางอง ซงเปนสง ทผดเน องจากเนอหาทบรรจอยในคมอมความซบซอนและเขาใจยากอยแลว การออกแบบรปเลมในลกษณะดงกลาวกลบจะไปรบกวน การนาเสนอและการอธบาย ทตองการให เกดความกระจางชดและบางครงอาจบดบงความสาคญของเอกลกษณแใหลดลงได รายละเอยดของคมอมาตรฐานระบบเอกลกษณแ (Corporate Indentity Manual) 1. รปแบบคมอมาตรฐานระบบเอกลกษณ คมอมาตรฐานระบบเอกลกษณแองคแกรทดมกจะประกอบดวยเนอหาตางๆ ดงน 1.1 บทนาทอธบายถงระบบเอกลกษณแองคแกร ประกอบดวยสารบญ สารจาก ประธาน บรษท คาแนะนาในการใชค มอมาตรฐานระบบเอกลกษณแองคแกร อภธานศพทแทใชกบระบบ เอกลกษณแ 1.2 เอกลกษณแกราฟกใหม ประกอบดวย เครองหมายสญลกษณแ ตวอกษร ทใชเปนสญลกษณแ และตวอกษรอนทจะใชรวมในงานออกแบบตาง ๆ ตวอยางการใชงาน สญลกษณแ ในลกษณะตาง ๆ และขอหามสและตวอยางสทใชในสญลกษณแ รวมถงสทจะรวมในงานออกแบบอน ๆ ดวย 1.3 ตวอยางของสงพมพแธรกจ การวางตาแหนงสญลกษณแและองคแประกอบ อน ๆ แบบ ตวอกษรทใชชนดและสของกระดาษ

สำนกหอ

สมดกลาง

35

1.4 ตวอยางของสงพมพแอน เชน รายงานประจาป หรอจดหมายขาว ควร กาหนดตารางกรด (Grid) ทใชในการออกแบบจดหนาแบบตวอกษรทใช ขนาดและระยะหางระหวาง บรรทด เปนตน 1.5 ตวอยางสงพมพแโฆษณาและสงเสรมการขาย กาหนดตารางกรด (Grid) และปฎบต ตามขอกาหนดในคมอ 1.6 ตวอยางการ ใชงานกบสถาปตยกรรมและสงแวดลอม ไดแก ปาย ตาง ๆ (Signage) กาหนดรปแบบและกราฟฟก สและวสดทใชตามขอกาหนดในคมอ 1.7 ตวอยางการใชงานกบยานพาหนะ ไมวาจะเปนรถ เรอ เครองบน กาหนด รปแบบและกราฟฟกตามขอกาหนดในคมอ

สวนท 2 ขอมลทวไปของจงหวดสมทรสาคร 1. ประวตความเปนมา จากหลกฐานประวตศาสตรแในอดตมชมชนใหญเรยกวา “บานทาจน” ตงอยบรเวณ ปากอาวไทย ในสมยแผนดนสมเดจพระมหาจกรพรรด แหงกรงศรอยธยา (พ.ศ. 2099) ไดโปรดใหยก “บานทาจน” ขนเปน “เมองสาครบร ” เพอเปนหวเมองสาหรบเรยกระดมพลเวลาเกด สงคราม และ เปนเมองดานหนาปองกนผรกรานทางท ะเล ตอมาในสมยกรงรตนโกสนทรแ พระบาทสมเดจพระจอม - เกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ทรงโปรดใหเปลยนชอเมองสาครบรเปน “เมองสมทรสาคร” และในป พ .ศ. 2456 รชกาลท 6 ไดทรงโปรดใหทางการเปลยนคาวา “เมอง” เปน “จงหวด” ทวทกแหงใน พระราชอาณาจกร เมองสมทรสาครจงไดเปลยนเปน “จงหวดสมทรสาคร ” ตงแตบดนนเปนตนมา จนถงทกวนน อนง ในป พ .ศ. 2440 รชกาลท 5 ไดทรงโปรดมพระราชดารทจะสรางสรรคแความเจรญ ใหแกทองถน โดยใชรปแบบ การปกครองแบบสขาภ บาลและเมอวนท 18 มนาคม พ .ศ. 2448 ไดทรงมพระบรมราช โองการใหยกฐานะตาบลทาฉลอมเปนสขาภบาล เรยกวา “สขาภบาลทาฉลอม” จงหวดสมทรสาครจงถอไดวา สขาภบาลทาฉลอม เปนสขาภบาลแหงแรกในหวเมองของประเทศไทย 2. ทตงและอาณาเขต จงหวดสมทรสาคร เ ปนจงหวดชายทะเล ตงอยรมแมนาทาจนในเขตพนทตอนลาง ของภาคกลางของประเทศไทย หรอประมาณเสนรงท 13 องสาเหนอ และเสนแวงท 100 องศา ตะวนออก อยบนเขตปรมณฑลนครหลวง หางจากกรงเทพฯ ตามระยะทางรถไฟสายวงเวยนใหญ - มหาชย ประมาณ 31 กโลเมตร และตามระย ะทางหลวงแผนดนหมายเลข 35 (พระราม 2) ประมาณ 30 กโลเมตร

สำนกหอ

สมดกลาง

36

ทศเหนอ ตดตอ อาเภอสามพราน และอาเภอพทธมณฑล ทศใต ตดตอ อาวไทย ทศตะวนออก ตดตอ เขตบางขนเทยน เขตหนองแขม กรงเทพมหานคร ทศตะวนตก ตดตอ อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม อาเภอบางแพ และอาเภอดาเนนสะดวก จงหวดราชบร

3. ขนาดพนท จงหวดสมทรสาครมขนาดพนท 872.347 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 545,216 ไร ครอบ คลมพนท 3 อาเภอ ไดแก อาเภอเมองสมทรสาคร 429.040 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 307,525 ไร อาเภอประทมแบน 135.276 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 84,547 ไร อาเภอบานแพว 245.031 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 153,144 ไร 4. สภาพภมประเทศ สภาพพนทโดยทวไป เปนทร าบลมชายฝงทะเลสงจากระดบ นาทะเลประมาณ 1-2 เมตร มแมนาทาจนไหลผาน โดยแยกจากแมนาเจาพระย าทบานปากคลองมะขามเฒา อาเภอสงหแ จงหวดชยนาท ไหลคดเคยวไป ตามแนวเหนอใต ขนานกบแมนาเจาพระยา ในระยะหางประมาณ 35 กโลเมตร ผานจงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐม เขาสอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร ไหลลง สอาวไทยทอาเภอเมองสม ทรสาคร กระแสนาไดก ดเซาะและพดพาเอาโคลนตมจากบรเวณพนททสง กวามาทบถมกนทาใหสภาพพนทมความอดมสมบรณแเหมาะแกการเพาะปลก พนทตอนบนขอ งจงหวดถดจากชายฝงทะเลขนไป มคลองธรรมชาต และคลองทขด ขน เพอนานาจดมาใชในการเพาะปลก ซงมโค รงขายของคลองตาง ๆ หลายสายเชอมโยงแมนาทาจน แมนาแมกลอง และแมนาเจาพระยา คลองเหลานนอกจากจะชวยระบายนาแลวยงใชในการชล - ประทานและการคมนาคมอกดวย คลอง ทสาคญทสดในเขตจงหวดสมทรสาครทเชอมโยงระหวาง

แมนาทาจนกบแมนาเจาพระยา ไดแก คลองภาษเจรญ คลองมหาช ย และคลองพทยาลงกรณแ สวน

คลองทเชอมระหวางแมนาทาจนกบแมนาแมกลอง ไดแก คลองดาเนน สะดวก และคลองสนขหอน สวนพนทตอนลางของจงหวดอยตดกบอาวไทย มชายฝงทะเลยาวประมาณ 41 กโลเมตร พนททเปนเขตกนระหวางทะเลกบแผนดนเปนปาชายเ ลน สภาพพนทบรเวณชายฝงทะเล ไม เหมาะแกการเพาะปลกเนองจากเปนดนเคม และนาทะเลทวมถง จงเหมาะแกการทานาเกลอ และการ เพาะเลยงสตวแนาชายฝง 5. สภาพภมอากาศ จงหวดสมทรสาคร มสภาพภมอากาศแบบฝนเมองรอน มความชนในอากาศสง ป พ.ศ. 2551 มปรมาณฝน 1,219.7 มลลเมตรตอป ปรมาณฝนสงสด 135.3 มลลเมตรตอวน

สำนกหอ

สมดกลาง

37

จานวนวนทฝนตก 87 วน อณหภม เฉลยตาสด 25.0 องศาเซลเซยส เฉลยสงสด 32.6 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธแเฉลย ตาสด 60.0 % เฉลยสงสด 90.6 % 6. การปกครองและประชากร 6.1 เขตการปกครอง จงหวดสมทรสาคร แบงเขตการปกครองออกเปน 3 อาเภอ คอ 1) อาเภอเมองสมทรสาคร ม 18 ตาบล 116 หมบาน 2) อาเภอกระทมแบน ม 10 ตาบล 76 หมบาน 3) อาเภอบานแพว ม 12 ตาบล 98 หมบาน 6.2 ประชาการและโครงสรางประชากร จงหวดสมทรสาครมสภาพส งคมแบบกงชนบทกงเมอง ประชากรทอาศยอยใน “เขตเมอง” สวนใหญจะตงบานเรอนกระจ กตวอยรมถนนสายหลกและสายรอง มลกษณะครอบครว เดยวประชากรทอาศยอยใน “ชนบท” ตงบานเมองกระจายตามรมแม นา ลาคลอง ประชากรสวน ใหญเปนคนไทยเชอสายจน และเชอสายรามณ ยอดรวมประชากร ขอมลสารวจ ณ เดอนธนวาคม 2554 จานวน 491,887 คน (233,688 ครวเรอน ) เปนชาย 237,906 คน หญง 253,981 คน อาเภอทประชากรมากทสด คอ อาเภอเมอง สมทรสาคร 243,866 คน รองลงมาคอ อาเภอกระทมแบน 154,985 คน และอาเภอ บานแพว 93,036 คน 7. การศกษา การศกษาในจงหวดสมทรสาคร โดยสวนใหญอยในเกณฑแดทงในดานปรมาณ และ คณภาพ เมอเปรยบเทยบกบการจดการศกษาในจงหวดอน ๆ โดยเฉพาะเรองคณภาพการศกษาประเภท และระดบตาง ๆ และใหความสาคญตอการขยายโอกาส ทางการศกษา ทงในระบบโรงเรยน และนอก ระบบโรงเรยน นอกจากนยงใหความสาคญตอการใหการศกษาแกผทมความบกพรองทาง สมองและ รางกายโดยจดใหมโรงเรยนการศกษาพเศษ 8. มรดกทางธรรมชาต และมรดกวฒนธรรมทองถน 8.1 มรดกทางธรรมชาต 8.1.1 ปาชายเลน ปาชายเลนปากแมนาทาจนมความสาคญตอคว ามสมดลของชายฝง ทะเลจงหวดสมทรสาคร และจงหวดใกลเคยงเปนอยางมาก ปาชายเลนบรเวณนเปนแหลงอาหาร แหลงวางไข และแหลงอนบาลสตวแนาวยออนนานาชนดอกทงเปนแหลงตนกาเนดหวงโซอาหารในชาย ฝงทะเลแหงน ปาชายเลนปาแมนาทาจนยงชวยเปนปอมปรากา รธรรมชาตในการปองกนการพงทลาย ของดนชายฝงทะเลและเปนทกาบงลม นอกจากนปาชายเลนยงชวยในการฟอกนาสกปรกบรเวณชาย ฝงใหสะอาด ยงเปนแหลงทอย และแหลงอาหาร ของสตวแนานาชนด เชน นกตาง ๆ เปนจานวนมาก

สำนกหอ

สมดกลาง

38

จากการศกษา ปาชายเลนบรเวณปากแมนาและรมฝงแม นาทาจน พบวาปาชายเลนบรเวณนเคยม ความอดมสมบรณแ และมพนทถงหนงแสนกวาไรในป พ .ศ. 2518 แต พ.ศ. 2536 เหลอเพยงหนงหมน กวาไรเทานน และปรากฎเปนแนวแคบประมาณ 200 เมตร จากชายฝงทะเล 20 เมตร จากรมฝง แมนาทาจน พนธแเคยสมบรณแถง 26 ชนด และปจจบนกยงปรากฏใหเหนตามบรเวณปาชายเลนทถกทาลายบนพนทนากง และนาเกลอ 8.1.2 พชพรรณไม พรรณไมทขนบรเวณปาชายเลนมหลากหลาย มลกษณะเปนป าไมผลด ใบทนตอความเคมไดด มความสาคญและเปนประ โยชนแมหาศาล เปนศนยแของพช สตวแนา ส ตวแบก นานาชนด เปนระบบนเวศนแทมคณคาพนธไมทพบมากในจงหวดสมทรสาคร ไดแก โกงกางใบเลก โกง - กางใบใหญ จาก จกทะเล ชะคราม ตะบนขาว ตะบนดา ตาตมทะเล ตนเปดทะเล ถวขาว ปรงทะเล ปรงใหญ ปรงเลก ปรงธน เถาถอบแถบ ปอทะเล ฝาดดอกขาว ฝาดดอกแดง พงกาหว สมดอกแดง พงกาหวสมดอกขาว โพทะเล ลาพ ลาแพน สามะงา แสมขาว แสมทะเล หงอนไ กทะเล หลมพอทะเล เปง และเหงอ ปล หมอดอกขาว ประโยชนทไดรบจากปาชายเลน คอ ถาน เปนการนาไมมาผานกรรมวธการเผา ไมทนามาเผา ไดแก ไมโกง - กาง ไดถานทมคณภาพด ปรมาณขเถาตาไดราคา ไมฟน จะใชไมอนทไมใชไมโกงกาง เชน โปรงขาว แสม ตะบน ไมเสาเขม และไม คายน ไมทนามาใชเปนเสาเขมและไมคายน ไดแก ไมตาตมทะเล ไม โกงกาง เนองจากลกษณะลาตนตรง ใชคายนสงกอสรางขนาดเลก ทาอปกรณแประมง หลกสาหรบเลยงหอย แมลงภ หอยกระพง นอกจากนยงนามาใชเกยวกบสมนไพร เชน เปลอกไม โกงกาง ใชรกษาแผลสด เมลดตะบน เปนยาแกบด ทองรวง ผลและใบของโพทะเลใชพอกทาแกหด แกนของ แสมขาว ตมกบนาแกกษย ขบเลอด เสยของสตร จาก เปนพชอกชนดหนงทมค วามสาคญตอการดาเนนชวต โดยเฉพาะ การตงชมชน ระยะแรกของตาบลทาฉลอมจะอาศยเยบจากเปนตบใชมงหลงคาบาน ใบจากออนนามา ตากแหงลอกใบใหบาง ตดขนาดเทากบบหรใชมวนกบยาฉนหรอยาเสนสบแทนบหร ผลของจากจะ ออกเปนกลม เรยกวา โหมงจากเนอในนามาทาขนมหวาน 8.1.3 สตวนานาชนด สตวแทพบในจงหวดสมทรสาคร เปนสตวแทมในเขตปาชายเลน ดงน กง ในเขตจงหวดสมทรสาคร เปนกงนากรอย กงทมคณคาทาง เศรษฐกจทาใหเกดรายไดสง คอ กงกลาดา กงแชบ฿วย กงกามกราม กงฝอย(เคย)

สำนกหอ

สมดกลาง

39

ปลา ปลาทมความสาคญทางเศรษฐกจ และพบมาก ไดแก ปลาท ปลากะพง ขาว ปลาดกทะเล ปลาสาล ปลาโอ ปลาเกเา ปลากเรา ปลาจะละเมด ปลาอนทร ปลานวลจนทรแ ปลาโนร ป ปทพบและรจก ไดแก ปทะเล ปมา ปแสม ซงมผนยมบรโภค เชน ปทะเล ปมา นอกจากนยงมปทไมนยมรบประทาน แตมรปรางสสนสวยงาม เชน ปกามดาบ ปเปยว หอย มทงชนดทอาศยตามผวดน และเกาะตดตามลาตน ราก กง และใบของ ไมในเขตปาชายเลน ไดแก หอยลาย หอยแครง หอยพม หอยนางรม เปนตน 8.1.4 แรธาต เกลอสมทร เกลอสมทร เป นแรธาตทผลตจากทะเล มสตรทางเคม คอ NaCl หรอ โซเดยมคลอไรดแ ทกคนใชเกลอเปนประจาในชวตประจาวน เชน ปรงอาหาร ใชในการแพทยแ เปน วตถดบในอตสาหกรรมเคม เชน ทาโซดาไฟ ผงชรส พลาสตก ฯลฯ จงหวดสมทรสาครมพนททานาเกลอจานวน 27,040 ไร ผลผ ลตเกลอ ทะเล จะเรมผลตไดตงแตตนเดอนมกราคมเปนตนไป หากปใดมสภาวะแหงแลงยาวนาน ผลผลตเกลอ กจะมปรมาณมาก ซงในป พ.ศ. 2540 เกษตรกรชาวนาเกลอของจงหวดสมทรสาครสามารถผลตเกลอ ทะเลไดจานวน 215,030 เกวยน เกลอทะเลสวนใหญใชเปนวตถดบในภาคอตส าหกรรมเกอบทก ประเภท อาทเชน โรงงานฟอกยอม โรงงานกระดาษ โรงงานกระจก โรงงานอาหารสตวแ โรงงาน - หมกดอง กระซา กระซา เปนภาษาถนของชาวบาน ทตงบานเรอนอาศยอยบรเวณทราบ ชายฝงทะเล ซงสวนใหญประกอบอา ชพประมง ใชเ รยกซากหรอเปลอกหอยตาม ธรรมชาต ทถกนา ทะเล พดพาขนมากอง ทบถมอยตามหาด และชายฝงแลวคอยๆแปรสภาพไปตามกาลเวลาเสยดสผก รอนจนกลายเปนดนในทสด ในจงหวดสมทรสาคร พบบรเวณชายฝงทะเลดานตะวนออก ตงแต ตาบลนาโคกลงไป ชาวบานนยมนากระซาไปถมทสาหรบปลกบานเรอน เน องจากมความแนนและ เกาะตดเชนเดยวกบทราย สมยโบราณชาวบานนากระซาไปเผาใชแทนปนขาว 8.1.5 ตนน าล าธาร และแหลงน าทส าคญ แมน าทาจน นบวาเปนแหลงนาสาคญสายหลกทเปนสญลกษณแของจงหวด สมทรสาคร เพราะมความเปนมาอยคกบจงหวดสมทร สาครตงแตอดตจนถงปจจบน ดงปรากฏใน พระราขพงศาวดาร ไทยรบพมา พระราชนพนธแสมเดจพระเจาบรมวงศแเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ วาในสม ยแผนดนสมเดจพระนารายณแมหาราช เอกอครราชฑตฝรงเศสไดบนทกไวในจดหมาย

สำนกหอ

สมดกลาง

40

เหตการณแเดนทางจา กกรงศรอยธยา จะไปเมองมะรด เมอ พทธศกราช 2230 เมอผาน “เมองทาจน ” ไดบรรยายวา “...เมองทาจนเปนเมองใหญตงอยรมแมนาซงเปนแม นาทงามนาดมาก แมนานลก เรอ ขนาดทระวางเพยง 100 ตน และเรอแขกมลายจอดอยในแมนาหลายลา...” การทเรอสาเภาจนมาคาขายและจอดทอดสมอ ขน ถายสนคาทปาก แมนาสายสาคญเปนประจาอยมากมาย จงเปนเหตหนงใหเรยกชอแมนาและหมบานของชมชนนวา “ทาจน ” และแมนาทาจนกยงเปนแมนาสายหลกทมความสาคญตอชวตและความเปนอยของ ประชาชนชาวจงหวดสมทรสาครมาจนถงทกวนน นอกจากนยงมแหลงนาทสาคญในจงหวดอกหลายแหง เชน คลองภาษ - เจรญ คลองดาเนนสะดวก คลองมหาชย คลองสนขหอน คลองพทยาลงกรณแ 8.2 มรดกทางวฒนธรรม 8.2.1 โบราณวตถ โบราณสถาน 8.2.1.1 โบราณวตถ หลวงพอสมฤทธ ประดษฐาน ณ วดโคกขาม ตาบลโคกขาม อาเภอ เมอง จงหวดสมทรสาคร ขนาดองคแพระหนาตกกวาง 66 เซนตเมตร รอบฐาน 153 เซนตเมตร เนอเปน ทองคาสารดหนก 37 ชง 1 ตาลง (2,964 บาท) พทธลกษณะพระองคแอวบอวน พระหนนน พระพกตรแกลม พระขนงโกงโคง พระนาสกเปนสนโค ง พระโอษฐแบาง รศมเปนเปลวสน เสนพระศก เปนตอมกลม ขดสมาธเพชร ครองผาแบบหมดอง ฐานรององคแพระเปนฐานเขยง มพทธลกษณะคลาย พระพทธสหงคแ ทฐานจารกวา “พทธศกราช 2232 พระสา กบเดอน 1 กบ 25 วน 5 10 ฯ 8 คา ปมะเมย โทศก พระยาเมชยกได (ส) ฐาปนา (พระ) พทธสหงคแองคแนเปนทอง 37 ชง จงเปนปจจย แกนพพาน” ธรรมาสนแไม ประดษฐานในศาลาการเปรยญ ตวบศบกสง 2 ศอก กวาง 2 ศอก ฐานสง 1 ศอก ตรงกลางเพดานมลายประดบมกรอบบวมรายไมงดงามมาก ขางในบษบก ปดทองทบ เสาเปนรปสเหลยมประดบมก หลงคาทาเปนชนลด 4 ชน ยอดเปนลกแกวกลม และ มมม ตาม ชนลดทาเปนรปพญานาค ชเศยร สนนษฐานวาบษบกหลงนพระเจาเสอทรงถวายเปน ธรรมาสนแ พระสงคแสาหรบใชแสดงธรรม เพออทศสวนกศลแกพนทายนรสงหแ 8.2.1.2 โบราณสถาน วดใหญจอมปราสาท ตงอยทบานทาจน ตาบลทาจน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร บรเวณทองคงรมแมนาทาจน สนนษฐานวาสรางตงแตสมยกรงศรอยธยา เดมบรเวณท ตงของวด เปนชมชนขนาดใหญมฐานะเปนเมองทาตลาดรมแมนาทาจนมพอคาจากมะละกา ชาวจน และชาวยโรป เขามาคาขายแลกเปลยนสนคากบไทยกนอยางเนองแนน วดใหญจอมปราสาทนชาวบานเรยกชอตาง ๆ กน เชน วดใหญบาง วดจอมปราสาทบาง พระบามสมเดจพระจลจอมเกลา เจาอยหว ทรงยกฐานะ

สำนกหอ

สมดกลาง

41

ใหเปนพระอารามหลวง และพระราชทานนามใหมวา “วดใหญสาครบร ” พรอมกนนใหพระราชทาน พระไตรปฎกจานวน 34 เลม ในฐานะทเปนพระอารามหลวงดวย สงทสาคญภายในวด ลกษณะของทตงของโบราณสถานทสาคญ ของวดใหญจอมปราสาทประกอบดวยอาคาร 3 หลง หนหนาออกสแมนาทาจน ในแนวระนาบเดยวกน ไดแก วหารเกา อโบสถ ซงอยในเขตกาแพงแกวเดยวกน และมศาลาการเปรยญอยนอกกาแพงแกว วหารเกา เปนอาคารกออฐถอปนทรงสเหลยมผนผา ฐานโคงแอน คลายเรอสาเภา มสภาพปรกหกพง ผนงดานทศใตและหลงคาพงทลายลงมาหมด ผนงกออฐถอปน สอบเขาดานบน ดานหนา มซมประตทรงมณฑปประดบลวดลายปนปน 1 ชอง ดานหลงปดทบ ผนงดาน ทศเหนอมเสาป ระดบผนงแบงเปน 5 ชอง ชองแรกและชองสดทายยอมมเขาไป สวนอก 2 ชองเปนผนงเรยบ ผนงกลางมชองหนาตาง 2 บาน ซมหนาตาง เปนซมหนานางประดบปนปน ทหวเสา ของผนงแตละชองประดบปนปนเปนลายกรวยเชง สนนษฐานวาวหารนสรางสมยอยธยาตอนปลาย อโบสถ ตงอยดานซายของวหาร เปนอาคารกออฐถอปน หลงคา เครองไม มงกระเบอง ชอฟาใบระกา หนาบนเปนปนปนประดบกระจก ดานหนามมขยนออกมา 1 หอง ผนงกออฐถอปน มประตทางเขา -ออก 2 บาน ซมประตเปนลายปนประดบกระจกเชนกน บานประต เปนไมแกะสลกลวดลายสวยงาม แตละบานมลวดลายไมเหมอนกน ฝมอการแกะสลกแกะลก เขาไป ในเนอไม 4 ชน ทาใหเปนภาพซอน เหมอนม ชวตจรง บานประต 2 บานแรก แกะสลกเปน ลวดลาย เครอเถาใบไม มสตวแหลายชนดอยโคนตนไม เชน สมน เกง เสอ และสตวแอนๆ สวนอก 2 บาน เปน การแกะสลกสว ยงามของตนสนมลกษณะคลายตนจาก หรอมะพราว มนกกระเรยน หรอชาวจน เรยก วานกเฮาะ เกาะอยตามกงไม นกชนดนเปนสญลกษณแของการมอายยน และอยเยนเปนสข บาน ประตทวดใหญจอมปราสาทนกรมศลปากรขนทะเบยนเปนมรดกของชาตเมอ พ.ศ. 2505 เจดยแทรงมณฑป ตงอยดานหลงวหารเกา เปนเจดยแกออฐถอปน ทรงมณฑป เรอนธาตมซมทง 4 ดาน สวนยอดเปนปรางคแชารด ทรดโทรมมาก มรากไมพนทงองคแ ฐาน ของเจดยแมรองรอย การขดคนทานเจาอาวาสเคยเลาให ฟงวาเมอประมาณ 60 ปกอน เคยมเรอสาเภา ขนของจากวดนไปถง 3 สาเภา ศาลาการเปรยญ ตงอยดานซายของอโบสถ เปนอาคารกออฐถอปน ยกพนสง ฐานโคงแอนเหมอนเรอสาเภา หลงคามงดวยกระเบองดนเผา ชองหนาตางมรปทรงแปลกตา เชน รปใบโพธแ รปไข รปสเหลยมยอมม หนาบนมลวดลายจาหล กดวยไมงดงาม ภายในพนปดวยไม แผนขนาดใหญ เครองไมสวนบนเปนไมสเหลยมรองรบอยางแขงแรง เพดานมลวดลายเขยนอยาง งดงาม เมอประมาณ 30 ปกอนในศาลาการเปรยญ เปนสภานทเกบโบราณวตถ และสวนทป รกหกพง จากวหารเกาจานวนมาก เชน ปนปนทหลนมาจ ากวหารเกา เครองปนดนเผา เครองถวยจน เครอง - สงคโลก เบญจรงคแ โองนา ต฿กตาจน ปจจบนไดสญหายไปมากทเหลออยทมคณคา คอ

สำนกหอ

สมดกลาง

42

ธรรมาสนแเกา ประกาศขนทะเบยนเปนโบราณสถานของชาต ในราชกจจานเบ กษาเลม 553 ตอนท 34 เมอวนท 27 กนยายน พ.ศ. 2497 ศาลพนทายนรสงหแ ม 2 ศาล ศาลแรกตงอยทบานพนทายนรสงหแ ตาบลพน ทายนรสงหแ อาเภอเมองสมทรสาคร จงหวดสมทร สาคร อยบรเวณพนทปาชายเลน รม คลองโคกขาม สถานทแหงน เปนแหลงประวตศาสตรแทเกยวของกบ พระราช- พงศาวดารกรงศรอยธยา เรองศาลพนทายนรสงหแ เมอพทธศกราช 2247 สมเดจพระเจา เสอเสดจโดย เรอพระทนงเอกชย เพอทรงเบด ณ ปากแมนาสาครบร เมอเรอพระทนงถงตาบลโคกขาม ซงเปนคลอง คดเคยวและมกระแสนาไหลเชยว พนทายนรสงหแซงถอทายเรอพระทนง มสามารถคด แกไขไดท น โขนเรอพระทนงกระทบกบก งไมตกลงไปในนา พนทายนรสงหแจงไดกระโดดขนฝงแลว กราบทล ใหลงพระอาญาตามพระราชกาหนดถงสามครงดวยกน เนองจากในสองครงแรกสมเดจพระเจาเสอ ทรงพระราชทานอภยโทษ เนองดวยทรงเหนวาเปนอบตเหตสดวสย แตทา ยสดตองสงใหประหารชวต พนทายนรสงหแตามคาขอ หลงจากนนจงไดสรางศาลเพยงตาขนไว ปจจบนศาลเกาชารด เหลอเพยงเสา จงสรางศาลขนใหมเปนศาลกออฐถอปนภายในประดษฐานรปพนทายนรสงหแ แตงกาย เครองแบบ ทหารโบราณสวมหมวกถอพาย และมศาลเลกอกศาลหน ง คอ ศาลเจาแมสนวล (ศาลเจาแมกวนา เกลอ) กรมศลปากรประกาศขนทะเบยนเปนโบราณสถานแหงชาต ในราชกจจานเบกษา เมอวนท 27 กนยายน พ.ศ. 2479 ปจจบน องคแกรทองถนภาคเอกชนรวมกบกรมศลปากรรวมกน พฒนาพนทจานวน 100 ไร บรเวณศาลพนทายนรสงหแ นใหเปนสถานทพกผอน และสถานท ทองเทยว ทางประวตศาส ตรแ อกแหงหนงของจงหวด โดยมแผน คอ จดกอสรางรปหลอพนทายน รสงหแ ปรบปรงเสาหลกประหาร สรางเรอพระทนงเอกชยจาลอง แบงพนททงหมดออกเปน 4 สวน สวนท 1 และ 2 เปนพนทอนรกษแ และฟนฟใหปาชายเลน สวนท 3 กอสรางสถานทรบรองนกทองเทยว สวนท 4 เปนถนน โดยกรมศลปากรจดทาแผนแมบทโดยระเอยด การกอสรางโดยเฉพาะสวนท 3 ไดจดแบง พนทเปนภมทศนแ สรางหลกประหาร อนสาวรยแพนทายนรสงหแ อาคาร พพธภณฑแกลางนา บรเวณศาล พนทายนรสงหแสรางเรอพระทนงเอกชยจาลองสรางศนยแบรเวณนกทองเทยว ศาลท 2 ตงอยตาบลโคกขาม อาเภอเมองสมทรสาคร จงหวด สมทรสาคร บรเวณปากคลองโคกขามขนาดเลก พนเปนไมยก 2 ชน มเสารองรบ 6 เสา ฝาไมลก ประกนขนาดเลก บรเวณนเดมสรางขนเปนทบวงสรวงในการถายทาภาพยนตรแเรอง “พนทายนรสงหแ” ตอมา ประชาชนม ความเลอมใส จงรวมใจกนสรางศาลถาวร กรมศลปากรประกาศขนทะเบยนเปนโบราณ สถานของชาตในราชกจจานเบกษา เมอวนท 4 มกราคม พ.ศ. 2498 ปอมวเชยรโชฎก ตงอยตาบลมหาชย อาเภอเมอ ง จงหวด สมทรสาคร บรเวณท ตงเปนทราบรมปากคลองมหาชย สรางเมอป พ .ศ. 2371 พระบาทสมเดจ

สำนกหอ

สมดกลาง

43

พระนงเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพระยาโชฎกราชเศรษฐ (ทองจน) เปนแมกลอง สรางปอมขน เนองจากสมยรชกาลท 3 ไทยเกดกรณพพาทกบญวนเรองเจาอ นวงศแเมองเวยงจนทรแ พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวทรงเกรงวาญวนจะยกทพมารกรานไทย โปรดเกลาฯ ใหสราง ปอมขนตามปากแมนาสายสาคญ ๆ ลกษณะของปอมวเชยรโชฎกกอดวยอฐถอปน กวางประมาณศอก เศษสงประมาณ 6 ศอก มหอรบ ไมมปอมยาม ตามชองกาแพงของปอมปนใหญมปนใหญประจาการไว สาหรบปองกน ขาศกทจะมาทางปากแมนา ปจจบนปอมเหลอเพยง 3 ดาน คอ ทศเหนอ ทศใต และทศตะวนตก ซงตดกบ แมนาทาจน กาแพงของปอมบางสวน ถกตดเพอใหเปนเสนทางสญจร ภายในบรเวณปอมเปนทตงของศาลหลกเมอง และสวนสาธารณะ ปนใหญทบรรจอยตามชองของปอม หลอ ดวยเหลก ปากกระบอกปนดานบนแตละกระบอก มรปมงกฎ และตวอกษร “GR” อยใตมงกฎ และสลกคาวา “BACON” ไวทกกระบอก ปจจบนไดเคลอนยายปน ใหญ มาอยทหนาศาลเจาพอ หลกเมอง 4 กระบอก และททาการเทศบาลเมองสมทรสาคร 2 กระบอก ปลองเหลยม ตงอย หมท 10 หมบานปลองเหลยม ตาบลทาไม อาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร รมฝงแมนาทาจน เดมเปนปลองไฟของโรงงานหบออยทา นาตาลทราย สรางในรชสมยพระบามสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว โดยชาวโปรตเกส ชอกปตนฮต หลงจากการทาสนธสญญาทางการคากบองกฤษ คอ สนธสญญาเบอรแน นา ตาลจดเปนสนคาสงออก ทสาคญ จงมโรงงานจานวนมากมาตง เพอหบออยทานาตาลทราย แหลงวตถดบทสาคญ คอ แถบลมแมนาทาจน นครชยศร ซงเปนแหลงปลกออยขนาดใหญ โรงงานหบ ออยทานาตาลสวนใหญ ตงอยรมแมนา ปจจบนคงปรากฎชอหมบานและชอคลอง เชน บานโรงหบ คลองบานออมโรงหบ เปนตน ตอมาความตองการนาตาลจากประเทศสยามลดนอยลง เพราะความตองการขาวมมาก ขน ประกอบกบม นาตาลจากตางประเทศทมคณภาพกวา โรงงานนาตาลในแถ บนจงลดการผลตและ ลมเลกไปในทสด หรออาจเนองจากทนาทะเลไหลเขาสแหลงปลกออย เพราะแมนาลดทางเดนกอน ออก สทะเลทาใหปรมาณการปลกออยลดนอยลง ลกษณะของปลองไฟเปนปลองแปดเหลยม กออฐถอ ปนตงบนฐาน สเหลยมกวางดานละ 4 เมตร สง 4 เมตร ตวปลองสงประมาณ 30 เมตร ปลายสอบ เขาหากนเลกนอย ดานทตดกบแมนาทาจน มซากฐานอาคารรปสเหลยมกออฐถอปน ปจจบนถก นาเซาะตลงพง เนองจากบรเวณดงกลาวเปนทองคง (สวนกลางของคงนา ) ทาใหฐานอาคารดงกลาว จมอยในนา เดมปลองนอยหางจ ากฝงแมนาทาจนประมาณ 40 เมตร ปจจบนเหลอหางเพยง 14 เมตรเทานน 8.2.1.3 แหลงประวตศาสตร คลองมหาชย หรอคลองมหาชยชลมารค คลองนเปนสวนหนงของ คลองดาน ทขดขนเพอเชอมแมนาทาจนกบแมนาเจาพระยา ชวงแรกเชอมคลองบางหลวง เรย กวา คลองดาน ชวงกลางเรยกวา คลองสนามไชย ชองสดทายเรยกวา คลองมหาชย สมยกรงศรอยธยา

สำนกหอ

สมดกลาง

44

เรยกรวมวา คลองดาน คลองเสนนมความ สาคญตงแตสมยอยธยา เปนเสนทางคมนาคมจากอยธยา ไปสทะเล สหวเมองภาคใต และภาคตะวนตก 8.2.1.4 สถาปตยกรรมดเดน จงหวดสมทรสาครเปนจงหวดชายทะเลมขดจากดในการเลอกใช วสดสาหรบกอสรางอาคารทพกอาศย พระอโบสถ สถานทราชการ เนองจากไอเคมจากนาทะเล วสดประเภท โลหะ และปน จงมอายการใชสอยนอยกวาวสดประเภทไม พระอโบสถหลายแหงสราง ดวยไมทเรยกวา “โบสถแนาเคม” เชน วดโกรกกราก วดแหลมสวรรณาราม ซงคงใชประกอบศาสนกจ ประจาทพกอาศยของผมฐานะดซงสวนใหญเปนชาวจน เดมสรางดวยไมมงหลงคาดวยจาก เมอมฐานะ ดขนจงเปลยนจากหลงคาจากเปนหลงคามงกระเบอง เชน บานศลาสวรรณ ตงอยบานเลขท 678 ถนนถวาย ตาบลทาฉลอม อาเภอ เมอง จงหวดสมทรสาคร รมฝงแมนาทาจน (ฝงตรงขามตาบลมหาชย ) สรางเสรจเมอป พ .ศ. 2465 เปนเรอนทรง มะนลา สรางดวยไมสกทองทงหลง หนวจว ปนลม เชงชาย ชองลม และระเบยง ฉลลวดลาย งามวจตรแบบเรอน ขนมปงชง (GINGER BREAD) ของยโรป ซงนยมกนแพรหลายใน รชสมยพระบาท สมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ในการสรางบานศลาสวรรณ เจาของบานไดนาแบบอยางการสราง มาจากบานหลงหนงทถนนตกในกรงเทพมหานคร เปนบาน 2 ชน ออกมข 3 ดาน สรางดวยไมสกทอง ทงหลง ขนาดของตวบานกวาง 28 เมตร ลก 16 เมตร ชนลางเปดโลง ชนบนมบนไดขนลง 2 ดาน ดานหนาเปนมขยนออกมาพรอม ดานหนาของตวบานแถวแรกเปนโถงกวาง หลงหองโถงเปนหอง เรยงในระดบเดยวกน 5 หอง หองกลางตรงกบมข เปนหองพระ และเปนหองอฐของ ตระกลศลาสวรรณ แตละหองมชอคลองจองกน คอ หองพลงจตประทาน อธษฐานบารมบพการญาณ วมานคณาวร พรสนองอทย ภายในหองเปนสถานทเกบวตถ โบราณ เครองลายคราม เครองมก มเรอกลไฟทใช เครองยนตแเปนลาแรกของจงหวดสมทรสาคร ชอเรอสดสาคร สรางโดยปเทศศลาสวรรณ เพอใหลากจง เรอโปะของตนเอง และรบจางผอนดวย เจาของบานปจจบน คอ นางวณา ตะเคยนนช (ศลาสวรรณ) ไดทา การบรณะซอมแซมปรบปรงใหอยในสภาทสมบรณแ บานศลาสวรรณนบเปนมรดกทางประวตศาสตรแ เปนเพชรเมดงามของชาวสมทรสาคร ยง คงความภาคภมใจแกผเปนเจาของสมกบวตถประสงคแในการ สรางของบรรพบรษทตอง การใหบานศลาสวรรณเปนเสม อนพพธภณฑแของตระกลศลาสวรรณ ท สะทอนความรงเรองและความวรยะอตสาหะของตระกลศลาสวรรณในอดต วดปาชยรงส ตงอย ตาบลบางปลา อาเภอเม องสมทรสาคร จงหวด สมทรสาคร สรางเมอวนท 15 เมษายน พ.ศ. 2525 สถาปตยกรรมทสรางภายในวดเปนศลปะสมยใหม ทนาเอา ศลปะโบราณ เชน ขอม ยโรป และไทยภาคเหนอ ออกแบบผสมผสานกน ทสาคญ เชน พระอโบสถ ลกษณะของอโบสถสรางตามจนตนาการทเกดจากนมตสญญาใ นอดตเปนอาคาร

สำนกหอ

สมดกลาง

45

ผสมผสานระหวางศลปะไทยกบขอม ชนบน พนและเพดานเปนไม สวนผนงและพนชนลางกอดวยหน จากเขาง จงหวดราชบร เสมารอบอโบสถกอเปนแทงสเหลยม แตละดานมการแกะสลกใหแตกตางกน ออกไป เชน ดานท 1 เปนรปชางสามเศยร ดานท 2 เปนรปเทวดา ดานท 3 จารกประวตการสราง วดอยางสน ๆ ดานท 4 เปนรปธรรมจกร โบราณวตถทสาคญอกสงหนงคอ “หลวงพอ ใหญชยรงส” ซงมอนภาพทางเมตตา มหาลาภปองกนสรรพภยของเดมมแตพระเศยร พระพกตรแเปนศลปะสมย ลพบร ตอมาทางวดไดจดใหชางทาการหลอพระพทธรป แลวนาพระเศยรดงกลาวมาประกอบเปนองคแ ทสมบรณแ อาคารสานกงานทดน (หลงเกา ) สรางเมอ พ .ศ. 2452 อยใน บรเวณปอมวเชยรโชฎก ดานทศตะวนตก ตาบลมหาชย อาเภอเมองสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร ลกษณะอาคารกออฐถอปน ชนเดยว หลงคาท รงปนหยา มงดวยกระเบองวาว พนไมสกยกพนสง 1 เมตร ใชเปนสานกงานทดนจงหวด สมทรสาครมาจนถงป พ .ศ. 2531 ปจจบนจงหวดสมทรสาคร ม แผนปรบปรงพฒนาใชเปนอาคารแสดงประวตศาสตรแ การปกครองทองถน และศนยแบรการทองเทยว ของจงหวด บานชาวจน จงหวดสมทรสาคร มพนฐานจากการตงหลกแหลง ของ ชาวจนทอพยพมาจากประเทศจน กระจดกระจายประกอบอาชพในประเทศไทย โดยเฉพาะดนแดน รมทะเล ชาวจนเหลานสรางฐานะดวยความอดทน ประหยด และอตสาหะจากอาชพประมง และ ผลตภณฑแจากประมง เชน ทาโปะ ดองกะป นาปลา จ นปจจบนมฐานะรารวย หลกฐานทปรากฏสวนใหญทอยอาศยซงส รางในพนทกวางขวางตดแมนา หรอทะเล เครองมอเครองใชสาหรบประกอบ อาชพ เชน การดองสตวแนา หรอทากะป นาปลา สวนใหญมถงซเมนตแสเหลยม ตดตอกนแตละถง กวางยาวประมาณ 6-8 เมตร ลกประมาณ 3 เมตร หลงคาเดมมงดวยจาก ปจจบนสภาพเหลานยงคง มอยบาง แตบางแหงเปลยนหลงคาเปนกระเบอง สวนทพกอาศยมความสวยงามใหญโตแบบศลปะจน และการแบงพนทใชสอยตามวฒนธรรมจน คอ แบงออกเปน 3 สวน สวนหนาเปนโถงบานใชเปนทรวม สมาชก ในบานตรงกลางจดทาเปนแทนบชาพรอมเครองบชาสกการะ ดานหนาแทนบชามไมแกะ สลกรปโคงสวยงาม ทาสทองลวดลายท แกะมกเกยวกบธรรมชาต เชน ลายดอกไม ลายตนไม ลายนก ดานบนมปายสดา ตดตวอกษร แกะสลกสทอง สวนทกนหองเปนกระดานเฟยม ปจจบนมบานลกษณะนอยกระจายทวไปในบรเวณทาฉลอม ซงนบ เปนการ อนรกษแวฒนธรรมดงเดมของชมชนชาวจนในจงหวดสมทรสาคร 8.2.1.4 รปปนอนสาวรย พระบรมราชานสาวรยแ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ประดษฐานอย ณ วดสทธวาตวราราม (วดชองลม) บรเวณดานหนาตดกบปากอาว ตาบลทาฉลอม อาเภอเมองสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร สรางขนเพอราลกถงพระมหากรณาธคณทมตออาณา ประชาราษฎรแและประเทศชาต นานปการ

สำนกหอ

สมดกลาง

46

พระบรมรปมขนาดเทาครงขององคแจรงหลอดวยสมฤทธสง 2.60 เมตร ฉลองพระองคแชดราชประ แตนพระหตถแขวาทรงถอมวนพระราชสาสแน พระหตนแซายทรงธาร พระกรหนพระพกตรแสอาว ไทยดเดนเปนสงายง พระบาทสมเดจพระภมพลอดลยเดช เสดจพระราชดาเนนไปทาง เททองหลอพระบรมรป ณ วดเบญจมบพตรดสตวนาราม เมอวนท 3 กรกฎาคม พ .ศ. 2517 และเมอ อญเชญมาประดษฐานแลว ทรงพระกรณาเสดจมาเปดพระราชานสาวรยแในวนท 23 เมษายน พ .ศ. 2519 นบตงแตนนชาวสมทรสาครและชาวไทยโดยทวไปมาสกการะพระบรมรป อยางมไดขาด โดย เฉพาะในวนปยมหาราชของทกป ทางราชการจดพธถวายราชสกการะ ณ ทพระราชานสาวรยแ แหงน พระอนสาวรยแพลเอกพระเจาบรมเธอ กรมพระกาแพงเพชร อครโยธน ประดษฐาน ณ คายกาแพงเพชรอครโยธน ตาบลสวนหลวง อาเภอกระทมแบน จงหวด สมทรสาคร เปนทตงของกองพนนกเรยนนายสบ โรงเรยนทหารสอสาร กองผลตสงอปกรณแสายสอสาร กองพนซอมบารงเขตหลง และกองพน ทหารสอสาร กองบญชาการกองทพบก ปจจบนปรบสภาพเปน กรมทหารสอสารท 1 พระรปหลอดวยสมฤทธ ประทบยน ฉลองพระองคแเครองแบบเตมยศนายพลเอก ขนาดเทาครงของพระองคแจรง พลเอก พระเจาบรมวงศแเธอ กรมพระกาแพงเพชรอครโยธน ทรงเปน ผสถาปณากจการทหารส อสารขนในประเทศไทยเปนครงแรก เมอวนท 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2467 และพฒนา ใหมความเจรญกาวหนาเปนคณปการแกกองทพและประเทศชาตนานปการ เหลาทหาร สอสารจงเทดพระเกยรต พระองคแวาทรงเปนพระบดาแหงเหลาทหารสอสาร พระองคแประสต เมอวนท 23 มกราคม พ.ศ. 2424 เปนพระโอรสองคแท 35 ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และ เจาจอมมารดาวาด พระนามเดมคอพระองคแเจาชายบรฉตรไชยากร ทรงศกษาเบองตนทโรงเรยน พระตาหนกสวนกหลาบ แลวเสดจไปศกษาตอ ณ โรงเรยน แฮรแโรวแ ประเทศองกฤษ จากนน ทรง เขาศกษาต อสาขาวศวกรรมทตรนตคอลเลจ มหาวทยาลยเคมบรดจแ และวชาทหารชางทแซตแฮม พระราชกรณยกจทสาคญ เชน ทรงวางระเบยบการทหารชางใหเปนรากฐานของกจการทหาร ทรง ปฏบต งานเกยวกบกจการรถไฟ นาความเจรญกาวหนาใหกบกจการรถไฟ ทรงรเรมกจการวทย กระจายเส ยง ทวดบานดอกไม พฒนาเปนสถานวทยกรงเทพมหานคร ทพญาไท ตงทหารสอสารโดย แยกออกจากทหารชางเมอ วนท 27 พฤษภาคม พ .ศ. 2467 ดวยคณปการอนยงใหญดงกลาว กรมทหารสอสารจงไดดาเนนการจด สรางพระอนสาวรยแของพระองคแทรงเครองแบบ เตมยศ พลเอก พระหตถแ ขวาถอพระมาลา พระหตถแซายกมกระบ ทรงเสอคลมครย ประทบยนขนาดเทา ครงพระองคแจรง เรมดาเนนการขนตอนตาง ๆ เมอ พ .ศ. 2529 ประตมากร ผปนและหลอ คอ นายสนตแ สารากรบรรกษแ

สำนกหอ

สมดกลาง

47

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราช - ดาเนนมา ทรงเปนประธานในพธวางศลาฤกษแพระอนสาวรยแ และทรงเททองหลอพระรป เมอวนศกรแท 30 ตลาคม พ.ศ. 2530 เวลา 15.09 น. และเสดจพระราชดาเนนทรงประกอบพธเปด พระอนสาวรยแ เมอวนพฤหสบดท 23 กมภาพนธแ พ.ศ. 2532 เวลา 14.30 น. และเปดปายคายกาแพงเพชรอครโยธน ในคราวเดยวกน พระอนสาวรย พระราชวรวงศเธอ กรมหมนพทยาลงกรณ พระอนสาวรยแนอยทหนาสานกงานนคมสหกรณแโคกขาม ตาบล โคกขาม อาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร ดวยสานกในการททรงเปนผบกเบกรเรมงานสหกรณแขนใน ประเทศไทย เมอ พ .ศ. 2459 ทจงหวดพษณโลกเปนการทดลองและไดผลดแกสมาชกผเปนเกษตรกร ในขณะทพระองคแดารงตาแหนง อธบดพาณชยแและสถตพยากรณแทรงเปนผรเรมการสหกรณแขนและ ดารงตาแหนงนายทะเบยนสหกรณแเปนครงแรก และทรงมพระอตสาหะในการวางรากฐานเผยแพร กจการสหกรณแใหเปนปกแผ นแพรหลายมาจนทกวนน และนคมสหกรณแโคกขามกคอสงทงอกงามผล จากการวางรากฐานของพระองคแ พระบรมวงศแเธอ กรมหมนพทยาลงกรณแประสตเมอวนท 10 มกราคม พ.ศ. 2419 เปนพระโอรสองคแท 2 ในสมเดจกรมพระราชวงบวรวไชยชาญ และ เจาจอมมารดาเลยม พระนามเดมคอ พระองคแเจารชนแจมจรส ทรงศกษาภาษาไทยกบพระมารดา และเจาพรวมเจาจอมมารดาเดยวกน ทรงเขาศ กษาในโรงเรยนพระตาหนกสวนกหลาบ จบแลวเขารบ ราชการในกระทรวงกรรมการเมอ พ .ศ. 2436 และยายไปเปนผชวยทปรกษากระทรวงพระคลง มหาสมบตตอมาในป พ .ศ. 2439 ไดโดยเสดจพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหวประพาส ยโรป และสอบเขาศกษามหาวทยาลยเคมบรดจแ แตยงมทนจบการศกษามภาระตองเสดจกลบเมอง ไทย เนองจากตองมาดารงตาแหนงสาคญเกยวของกบการขยายงานของกระทรวงพระคลง มหาสมบต เรองการจดพมพแธนบตรออกใชแทนเงนตราเหรยญกษาปณแ 8.2.1.6 สงส าคญคบานคเมอง พระพทธนวราชบพตร เปนพระพทธรปนงปางมารวชย ขนาดหนา ตก 8 นว หลอ ดวยสมฤทธผสมผงศกดสทธตาง ๆ ฐานกลบบ วทฐานบงหงาย ดานหนาทรงบรรจ พระพมพแจตรลดา หรออกชอหนงวาพระกาล งแผนดน ซงเปนพระพมพแททรงสรางขนเปนการสวน พระองคแเพอพระราชทานแกขาราชบรพาร และบคคลอน พระพทธนวราชบพตรนพระบา ทสมเดจ พระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานใหนาไปประดษฐาน ณ จงหวดตาง ๆ ทวราช อาณาจกร เพอเปนศรมงคลแกพทธศาสนกชนทวไปและเปนนมตรหมาย แหงความผกพนเปนอนหนง อนเดยวกนระหวางพระมหากษตรยแกบพสกนกรของพระองคแในทกจงหวดทวราชอาณาจกร พระพทธนวราชบพตรทพระราชทานแกจงหวดสมทรสาคร นมผง ธปจากศาลพนทายนรสงหแกบผงธปและดนจากศาลหลกเมองจงหวดสมทรสาครอยดวย

สำนกหอ

สมดกลาง

48

จงหวดสมทรสาครไดอนเชญมาประดษฐานไว ณ ศาลากลาง จงหวด สมทรสาคร เมอวนท 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2534 เปนมงขวญและศรมงคลแกชาว สมทรสาครตลอดมา ศาลหลกเมองสมทรสาคร ประเพณการสรางศาลหลกเมองของ ชนชาตไทย แตโบราณกาล เป นคตความเชอทางไ สยศาสตรแหรอพธของศาสนาพราหมณแ หลก เมองยงเปนศนยแรวมใจใน การดารงชวตของประชาชน รวมทงเปนเครองผดงความดของ ประชาชนตอผนแผนดนกาเน ดอานภาพของหลกเมองจะเปนหลกชยใหประชาชนทอาศยอย รวมกนอยเยนเปนสขรงเรองสถาพรตลอดกาลป วสาน จงหวดสมทรสาครเปนจงหวดทมประวตยนยาว ตงแต กรงศร- อยธยาตอนกลางแตตามหลกฐานทปรากฎไมมหลกเมอง เชน จงหวดอน ๆ คงมแตศาลเจา หลกเมอง ซงแตเดม พระบามสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวพระราชทานนามวา “ศาลเทพเจาจอมเมอง” ตงอย บรเวณตนศรมหาโพธ ดานหลงทวาการอาเภอเมองหลงเกา และในปจจบนศาลเจาหลก เมองใน ท ดงกลาวไมมแลว การสรางศาลหลกเมองสมทรสาครแทนศาลเดมไดเกดขนประมาณ พ.ศ. 2460-2461 โดยพระยาสาคร คณาภรกษแ เจาเมองสมทรสาคร หลวงอนรกษแนฤผดงนายอาเภอเม องฯ และ ขนสมทรมณรตนแ กานนตาบลทาฉลอม ไดดาเนนการบอกบญขอ บรจาคจากชาวสมทรสาคร ผมจต ศรทธาจนสามารถรวบรวมเงนทนสรางศาลขนมาใหม ในป พ .ศ. 2524 หมอมหลวงชงชย กาภ ดารงตาแหนงผวา ราชการจงหวดสมทรสา ครไดประชมปรกษาหารอขาราชการ พอคา ประชาชนตลอดจนคณะสงฆแใน จงหวดสมทรสาคร ทกฝายตาง เหนพองกนวา มความตองการทจะใหจงหวดสรางศาลหลกเมอง ทาน ผวาราชการจงหวดจงไดจดทาโครงการตงแตสรรหาไมมาทาศาลหลกเมอง ซงไดไมชยพฤกษแเปนไม มงคลนามจากอำเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร และจากอาเภอนาโสม จงหวดอดรธาน โดย กองหตถศลป กรม ศลปากรเปนผออกแบบ และแกะสลก มขนาดสง 2.80 เมตร เสนผานศนยแกลาง 0.50 เมตร เมอจดทาเสรจเรยบรอยแลวผวาราชการจงหวดสมทรสาคร และกรรมการไดนาขน นอมเกลาฯ ถวายพระบามสมเดจพระเจาอยหว เพ อทรงพระสหรายทรงเจม เมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2525 เวลา 15.30 น. ณ พระตาหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต สวนศาลหลกเมอง นนกองหตถศลป กรมศลปากร เปนผออกแบบมขนาด 30.80 เมตา ยาว 30.80 เมตร สง 19.00 เมตร ไดทาพธวางศลาฤกษ แ เมอวนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2524 ตรงกบวนอาทตยแท 9 เดอน 9 เวลา 09.49 โดยรฐมนตรวา การกระทรวงมหาดไทย พลเอกสทธ จรโรจนแ เปนประธาน สนเงนกอสราง 6,571,339 บาท เสรจเรยบรอย เมอวนท 25 ธนวาคม พ .ศ. 2525 สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพ ระเจาวรวงศแเธอ พระองคแเจาโสมสวล พระวรราชาทนดตามาต เสดจ แทนพระองคแ ทรงประกอบ พธเปดศาลหลกเมองในวนพฤหสบดท 3 มนาคม พ.ศ. 2526 แรม 5 คา เดอน 4 เวลา 11.19 น.

สำนกหอ

สมดกลาง

49

ศาลเจาพอหลกเมอง เจาพอหลกเมองสมทรสาคร หรอ เจาพอวเชยรโชต คอ นามของสงศกดสทธในสถานทแหงน ซงชาวบานเมองมหาชยและใกลเคยง ใหความสกการะอยางสง แตละวน ณ ศาลเจาพอแหงน มผคนจานวนมากมาบชาทานดวยดอกไม ธป เทยน และปดทองจนองคแเจาพอหลกเมองอราม ไปดวยทองคาเปลว นายบญชวย ถมยาแกว หรอพใหญรบชวงดแลศาลเจาพอหลกเมอง แหงน ตอมาจากนายฮวผเปนพอซงดแลศาลเจาพอหลกเมองมานานกวา 50 ป เลาประวตความเปนมา ของศาลเจาพอ วเชยรโชตวา “รนปยาตายาย” เคยเลาใหฟงสบตอกนมาวามแผนรปเทวารกษแไมสลก สวยงามลอยนามาขนทคลองวด ปอม เมอชาวบานไปพบจงเชญไปประดษฐานไว บนตลง จากนนจง สรางเพงหลงคามงจากเลก ๆ ใหผคนผานไปมา ทงทางนาและทางบกไดสกการะ บชา เมอมผคนมา บชาและบนบานศาลกลาวมากขน หลายคนประสบความสาเรจ ดงใจหวงชาวบานระแวกนน จงพรอม ใจกน สรางศาลเจา ขนาดใหญกวาเดม ทบรเวณกาแพงเมองเกา ซงใชเปนปอมปราการทางนารบหนา ขาศกในสมยกรงศรอยธยา “ณ ปอมปราการแหงนนมพระยาวเชยรนายทหารใหญเจาเมอง สมทรสาครเปนผปกครองและบงคบบญชาปอม ต อมาเมอทานเจาเมองเสยชวต ชาวบานเลาวา วญญาณของท านมาสถตทศาลตรงปอมปราการแหงน ” เดมศาลแหงนเปนวหาร ลกษณะคลายโบสถแ จนกระทงเมอป พ .ศ. 2525 ผวาราชการจงหวดสมทรสาครในขณะนนมดารจะสรางศาลหลกเมอง แหงใหมขนดานหลงศาลเจาแหงน แตเกรงวา เมอสรางศาลหลกเมองเสรจศาลเจาแหงนจะบ ดบงศาล หลกเมองจงคดจะรอศาลและอญเชญเจาพอวเชยรโชต ไปประทบบนศาลหลกเมองแหงใหม แตเนอง จากศาลเจาแหงนเปนทเคารพสกการะของชาวเมองมหาชยมาก ผวาราชการจงหวดไมกลารอ โดยพลการ ในขณะทกาลงตดสนใจกนวา จะรอหรอปรบปรงศาลเจาใหมด หรอไม ไดมการอญเชญ เจาพอวเชยรโชตมาประทบทรง เจาพอสงตอหนาผคนมากมายวา หามรอศาลแหงน เพราะใตศาล มของบางอยางททานฝงไว และทานไมตองการขนไปประทบบนศาลหลกเมองทจงหวดสราง ปจจบน มการสรางศาลเจาพอหลกเมองขนใหม มความ สวยงามรปแบบเ หมอนศาลเจาทวไป เหลาน คอ เรองราวความศรทธาของผทหลงไหลมากราบไหวสกการะเจาพอหลกเมองสมทรสาคร นอกจากเปน ศาสนสถานอนศกดสทธตามคาบอกเลาของผร และผท มความเลอมในศรทธาในเจาพอ บรเวณศาล ดงกลาวยงจดไดวาเปนศนยแ รวมประตมากรรมแกะ สลกทงดงามทงภายนอกและภายใน ไมวาจะเปน ซมไมแกะสลกสแดง สลบทอง ฝมอชางชาวจน โบราณชนสง ซงมคาตวแกะสลกในยคนนวนละ 4 บาท ในขณะททองคาบาทละเพยง 20-21 บาท หรอจะเปนเสามงกรฝมอชางปน ยคปจจบนจาก จงหวดสพรรณบร ทฝากฝไมลายมอไวใหลอชอไมนอยหนา ยคปยาตายายทกวนท 13-16 เมษายนของ ทกป ชาวเมองสมทรสาครจะอญเชญเจาพอหลกเมององคแนออกแหทงทางนาและทางบก เพอเปน ศรมงคลแกเขา และผรวมพธ โดยอญเชญทานเจาพอวเชยรโชตออกไปทางปากอาวกอนแลวอ ญเชญ ขนฝงแหรอบตลาดอกครง

สำนกหอ

สมดกลาง

50

วดโกรกกราก ตงอยรมแมนาทาจน ตาบลโกรกกราก อาเภอเมอง สมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร สนนษฐานวาสรางสมยกรงรตนโกสนทรแ ชอวดเรยกตามชอเครองมอ ปนดาย เพอนามาทาอวนใชในการจบสตวแนา ซงมจานวนมากบรเวณน เนองจากเปนชมชนทประกอบ อาชพประมงตงแตอดตถงปจจบน อโบสถ เปนอาคารไมทรงไทย หลงคาเครองไมมงกระเบองมชายคา ปกนก คลมโดยรอบทงสดาน รองรบโครงหลงคาดวยเสาไมกลม ชอฟาใบระกาเปนไม ประดบกระจก หนาบนเรยบ มประต เขาออกดานหนาและหลงดานละ 2 บาน หนาตางดานละ 5 บาน ภายใน อโบสถมฐานชกชประดษฐานพระพทธรป ปนปนประทบนงปางมารวชย ดานหลงพระประธานมต กระจกขนาดใหญ ดานในประดษฐานพระพทธรป ปจจบนปดทองทบไมสามารถมองเหนดานในได ปจจบนสภาพอโบสถชารดและเกรงวาระ ดบนาทะเลทสงขนจะทวมอโบสถ จงยกพนอโบสถ และ ปรบแตงผนงโบสถแ ใหมแตยงคงรกษาสภาพเดมไว เจดยแราช ตงอยใกลอโบสถม 2 องคแ ดานหนาอโบสถเปนเจดยแ กอ อฐถอปนยอไมสบสอง ตงอยบนฐานสเหลยมมกาแพงแกวขนาดเลกลอมรอบ องคแทสองเปนพระปรางคแ ขนาดเลกกออฐถอปน 8.2.2 ศลปหตถกรรม และงานชาง 8.2.2.1 ศลปหตถกรรม หตถกรรมพนบาน เปนงานฝมอททาขนจากวสดตาง ๆ ในทองถน หรออาศยวสดจากทอนมาประดษฐแดวยรปแบบ อนแสดงใหเหนถงภ มปญญาทองถน ลกษณะเฉพาะตว หรอรปแบบทคลายคลงกน ในชมชนใกลเคยงหรอภาคเดยวกน เปนงานทจดทาขนมาเพอใชใน ครวเรอนในลกษณ ะทาไวใชเอง โดยใชเวลาวางจดทาเปนงานฝมอทถายทอด มาตงแตบรรพบรษหรอ ในลกษณะครพกลกจา แตบางครอบครวจดทาเปนอาชพเสรมหลกจากวางเวนจากการปร ะกอบอาชพ หลก เชน ทานา ทาสวน แตมไมนอยททาเปนอาชพในครวเรอน หรออตสาหกรรมในครวเรอน การเยบจาก จงหวดสมทรสาครมความอดมสมบรณแดวยปาชายเลน พชพนธแ สามารถนามาใชประโยชนแไดมากมาย เชน แสม โกงกาง ตะบน โดยเฉพาะตนจาก ซงขน อยตามชายคลอง ขยายพนธแไดงายพบอยทวไป การนาจากมาใชประโยชนแ โดยนาใบของตนจากซงมลกษณะคลาย ใบมะพราวมาพบครงตรงกบไมไผขนาดเทาหวแมมอยาวประมาณ 1 เมตร ตรงดวยหวายซง ขนแซม กบไมในเขตปาชายเลน ปจจบนใชเชอกพลาสตกแทนเนองจากหวายมจานวน ลดลง และราคาสงใช เปนวสดในการมงหลงคา ทาฝาบานตงแตสมยโบราณถงปจจบน บางครงนามาสรางสงกอสราง ชวคราวในพระราชพธตาง ๆ เชน พระราชพธ ณ ทงพระเมร บรเวณทองสนามหลวง โดยสงจาก จานวนมากจากจงหวดสมทรสาครสงผานเขาคลองมหาชย ผานคลอง มหาชยคลองดานสกรงเทพฯ ผประกอบอาชพเยบจากสวนใหญเปนชาวมอญในเขตตาบลบานบอ บางกระเจา บางสคต เปนการ

สำนกหอ

สมดกลาง

51

สรางรายไดในครอบครว โดยเฉพาะในกลมผหญงและเดก เนองจากไมตองใชแรงงา นมาก การ จาหนายจะจาหนายเปนตบ นบเปน 100 ตบ นอกจากจะนาใบมาใชประโยช นแในการมงหลงคาแลว ชาวบาน จะนาสวนอนมาใชประโยชนแอก เชน การนาใบจากออนทมสเหลองนวลมา ตากแหง จนกลาย เปนสนาตาลออน นามาลอกใหบางตดออกเปนชนยาวประมาณชนละ 5 เซนตเมตร นามามวนเปน ยาฉนสบแทนบหรมกลนหอม ลาตนของ จากทชาวบานเรยกวา “ตะโพกจาก” มนาหนกเบาลอยนาได นามาตดขนาดตามค วามตองการใชแทนโฟมในการทากระทง ชวยอนรกษแธรรมชาต และสงแวดลอม ผลจากจะออกเปนกลม เมอมขนาดพอเหมาะจะนาแตละผลมาผาเนอในมรสหวานออน ๆ คลายลกชด มากลนหอมนาไปเชอมรบประทานเปลา ๆ หรอรบประทานกบนาแขงใสนาหวานเยนชนใจ เบญจรงคแ การทาเครองเบญจรงคแในจงหวดสมทรสาคร ทมชอเสยง และเปนทยอมรบของคนทวไป อยในตาบลทาเสา ตาบลดอนไกด อาเภอกระทมแบน โดยพฒนามา จากโรงงานทาเครองถวยชามในนามของโรงงานเสถยรภาพ ซงเปนโรงงานขนาดใหญ มคนงานจานวน มากตอมาประสบปญหาทาง เศรษฐกจตองปลดคนงานออกจานวนมาก จงทาใหคนงานทเคยทางาน ดานน มากอน หนมาประกอบอาชพของตนเองเปนลกษณะของอตสาหกรรมในครวเรอน ปจจบน อตสาหกรรมในครวเรอนประเภทเซรามคในอาเภอ กระทมแบน มไมนอยกวา 150 แหง มผลตภณฑแ หลายประเภท เชน ลายคราม เบญจรงคแ และศลาดล แตคนทวไปชนชมเบญจรงคแมากกวา 8.2.2.2 งานชาง ดานการประมง มการตอเรอในพนทตงแตเรอขนาเลกใชคมนาคม ตามคลองถงเรอเดนสมทรขนาดใหญ อปกรณแใชในการประมงมการประดษฐแเพอใชในครวเรอน เชน ดายสาห รบทาอวน เดมเปนเ ชอกทาจากปาน ตอมาทาดวยไนลอน เพอความคงทนและประโยชนแ ใชสอย นอกจากนยงมเครองมอประกอบในการทาอวนประเภทตาง ๆ เชน ชน ใชสาหรบใสดายทจะนามาทอเปนอวน ซงทามาจากไมไผ มขนาดตาง ๆ ขนอยกบขนาดของตาอวน ไมกไป เปนไมไผแกะเปนรปสเหลยมผนผาขนาดกวางตงแต 1-3 เซนตเมตร ยาวประมาณ 10-15 เซนตเมตร ใชเปนเกณฑแในการกาหนดขนาดของตาอวนแตละ ประเภท ลอบ เปนอปกรณแของชาวบานทอาศยอยรมทะเล ใชสาหรบดก สตวแทะเล เชน ปลาดก ปทะเล อปกรณแทใชจะเปนหวา ยมรปทรงกลมยาว ภายในใสกอนหน เพอถวง ใหจมลงใตนาเมอนาแหง จะกลอบขนเพอนาสตวแทจบไดไปใชประโยชนแ 8.2.3 ภาษาและวรรณกรรม ประเทศไทยของเรานน เปนดนแดนทมงคงดวยมรดกและวฒนธรรม ทงดานวตถ และจตใจ หากเราไดเรยนรวฒนธรรมของชาตตาง ๆ แลวจะพบความจรงขอหนงวา การม ภาษาและวฒนธรรมของตนเองนน แสดงถงความเปนชาตทเก าแกและความเปนปกแผนมาชานาน

สำนกหอ

สมดกลาง

52

เปนทยอมรบกนวาคนไทยนนมวฒนธรรมไทยเปนเอกลกษณแ ถงแมคนไทยจะมวฒนธรรมเปนอนหนง อนเดยวกน แตมไดหมายความวาการดา เนน ชวตและการประพฤตปฎบตของกลมชนในสงคมไทยจะ เหมอนกนไปหมดทกอยาง แตละกลมอาจมความแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมภมศาสตรแ ความ เชอ คานยม และสภาพสงคมของกลมชนนน ๆ เชน คนภาคใตและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (ภาคอสาน) แมจะพดภาษาไทยเหมอนกนแตกมสาเนยงทแตกตางกน และอาจมบางคาทคนภาคอน ฟงแลวไมเขาใจ เปนตน ภาษาเปนสวนหนงของวฒนธรรม ดวยเปนเครองมอทสาคญในการ เรยนรวฒนธรรมระหวางมนษยแ เปนเครองมอในการดารงภาษาและถายทอดวฒนธรรม และเปน เครองมอในการสงเสรม วฒนธร รมในทกสาขาทมความสาคญ วรรณกรรมทเกดจากภาษาพด ภาษาเขยน ทงทบนทกและไมบนทกไว ยอ เปรยบดงมรดกทางสงคมทคนในชมชนหรอในชาตนน ๆ ถายทอดกนไวและจะเปนววฒนาการตอไป อนเปนลกษณะเดนของชาตเปนรากฐานของความเปน อนหนงอนเดยวกน วรรณกรรมทเกดขนเฉพาะทหรอเฉพาะแหลงในสงคมนน ๆ เรา เรยกวา วรรณกรรมทองถนททาใหผศกษาเลาเรยนความเปนไปของชมชนนน ๆ ไดสบคนความเปนมา แตอดตมความ เปนมาอยางไร ดงนนภาษาและวรรณกรรม จงเปนสงทมความใกลชดเกยวของ และ สมพนธแกนอยางตอเนอง จากประวตศาสตรแความเปนมาของจงหวดสมทรสาคร เรมจากหมบาน ทาจน เมองสาครบร ในสมยกรงศร อยธยา หรอสมทรสาครในปจจบน การสรางบานแปลนเมอง ท ปรากฎเดมเปนถนทอยของชาวจนทมาตดตอคาขายกบคนไทย และขนถายสนคาขนลงท น หรอเปน ถนทอยของคนจน คนไทยกไมไดรงเกยจคนตางชาตทมาพงพระบรมโพธสมภาร ดงนนภาษาทใชใน การสอสารในจงหวดสมทรสาครมหลายภาษาดวยกน โดยมภาษาไทยกลาง หรอภาษาไทยมาตรฐาน เปนภาษาทใชในราชการทวไปเชนเดยวกบจงหวดอน ๆ ในประเทศไทย ภาษาจนมใชกนอยทวไปใน ยานการคา ชาวจนทอพยพมาตงถนฐานอยในจงหวดสมทรสาคร สวนใหญประกอบอาชพคาขาย สวน การใชภาษาเขยน (จน) มการสอนกนบางแหง ในลกษณะเครอญาตเพอประกอบธรกจคาขาย ซงตงแต เดมมโรงเรยนสอนภาษาจนอยหลายแหง ปจจบ นเหลอเพยงแหงเดยว คอ โรงเรยนบานแพววทยา หรอชอจนเรยกวาโรงเรยนตตง ยงมสอนภาษาจนควบคไปกบภาษาไทย นอกจากชาวจนแลวยงมชนชาตอนเขามาตงถนฐานบานเรอน และ ประกอบอาชพในจงหวดสมทรสาคร กระจดกระจายไปในทตาง ๆ หลายแหง และสวนให ญประกอบ อาชพเกษตรกรรม คอ ลาวโขง หรอมอญ ซงตางกมภาษาใชเปนของตนเอง ไดแก ภาษาลาวโขง และ ภาษารามญ (มอญ) ภาษาลาวโขง เปนภาษาคนไทยทมเชอสายลาวโขง ทกระจายตงถนฐาน ทามาหากนอยในตาบลหนองสองหอง อาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร จากหลกฐานพบวาชาวไทย

สำนกหอ

สมดกลาง

53

ทมเชอสายลาวโขง หรอไทยทรงดานอพยพมาจากจงหวดเพชรบร และมาตงรกรากในอาเภอบานแพว ซงมอาณาเขตตดตอกบตาบล โพธหก อาเภอดาเนนสะดวก จงหวดราชบร ซงเปนทมคนไทยทรงดา เชอสายลาวโขง ตงถนฐานอยเปนจานวนมาก กลมคนไทยเชอ สายลาวโขงมภาษาพด และภาษาเขยน เปนของตนเองโดยเฉพาะใชตดตอกนในกลม ปจจบนยงใชภาษาลาวโขงภายในครอบครว และกลม คนไทยเชอสายลาวโขงอย แตไมมภาษาเขยนใชแลว เพราะคนไทยเชอสายลาวโขงเขยน ภาษาไทย กลางทกหมบาน ภาษามอญหรอรามญ ใชตดตอ สอสารกนระหวางคนไทยเชอสายมอญ ดวยกนทงภายในและภายนอกบาน วดทใชเปนทประกอบพธกรรมทางศาสนา จงใชภาษามอญใน การพด สวดมนตแ และเทศนแ ภาษาเขยนมนอยเตมท ปจจบนการผสมพนธแขามกลมมมากขน จงมคนมอญหรอรามญรนใหมทเปนคนไทย เรยกตวเองว าคนไทยรามญ หนมาใชภาษาไทยกลางใน การตดตอสอสารกนมากขน แตการใชภาษามอญยงคงมใชกนอยในครอบครวและกลมคนไทยเชอสาย มอญดวยกน คนไทยเชอสายมอญตงรกรากกระจดกระจายโดยทวไปในตาบลทาทราย และตาบล บานเกาะ เขตอาเภอเมองสมทรสาคร ตาบลเจดรว ตาบลห ลกสอง ตาบลหลกสาม ตาบลบานแพว และตาบลอาแพง อาเภอบานแพว วรรณกรรมทองถนของจงหวดสมทรส าครนน ไมคอยปรากฏแพรหลายนก แตเทาทมอย ไดแก 8.2.3.1 บทเทศนภาษามอญ ซงพระในวดมอญตางๆ ใชเทศนแใน โอกาส สาคญ เทศนแจากคมภรแซงเปนภาษามอญ นอกจากนนยงมบทสวดอภธรรมทเปนทานองมอญ 8.2.3.2 ต ารายา ในจงหวดสมทรสาครมผทรงความรเรองยาสมนไพร ไดจารก ตารายาไวในสมดขอย เชน ของนายนนทแ บญช อดตแพทยแประจาหนองนกไข ซงไดรบมรดก สบทอดมจากบรรพบรษ คาดวาอายประมาณไมนอยกวา 150 ป ปจจบนเกบรกษาไวทวดหนองนกไข อาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร นอกจากนนยงมตาราการปรงยาสมนไพร ของหลวงพอฮะ (พระสมทรคณาจารยแ ) อดตเจาคณะอาเภอกระทมแบน ซงคณะศษยแไดรวบรวมและจดพมพแเผยแพร เนองในงานพระราชทานเพลงศพของทาน 8.2.3.3 การถอผเฒา เปนความเชอของชาวรามญ (มอญ) ซงสบตอกน มาแตโบราณจนถงปจจบน 8.2.3.4 การใสผมดวยน ามนมะพราว มความเชอวาทาใหผมดกดาเปน เงางามโดยเฉพาะสตร แตปจจบนจะยงมหลงเหลออยกบคนเฒาคนแกเทานน 8.2.4 การละเลนพนบาน นาฏศลป และดนตร การละเลนพนบาน ของชาวจงหวดสมทรสาคร ลกษณะจะใชวสดทหา งายใน ทองถน เชน การเลนลกขาง ทใชผลจากตนโพธทะเล ลาพ ลาแพน การเลนกระบอกโพละ ทาจากไมไผ การนาผล ของตนกระบน และกระบนมาทาเปนภาชนะสาหรบเลนขายของ สวนการละ

สำนกหอ

สมดกลาง

54

เลนอน ๆ เ หมอนการละเลนของภาคกลาง เชน การเลนปน และมากานกลวย ลงชงหลก กาฟกไข มอญซอนผา เปนตน นาฏศลป จงหวดสมทรสาครเปนเมองชายทะเล พนทอยตรงกลาง ระหวางกรงเทพมหานคร และจงหวดสมทรสงคราม ประชา กรสวนใหญเปนชาวไทยเชอสายจน ม อาชพทางการทาประมง ในอดตความเจรญรงเรองทางดานศลปวฒนธรรมจะแพรกระจายจากสวน กลางถง เมองหลวง ผานเมองสมทรสาครมาตามลานา และเขาสเมองสมทรสาค ร ดงเชนประวตของ ศาลพอขนโขน ทตงอยรมคลอง ตรงขามกบวดใหญบานบอ ตาบลบานบอโดยมเรองเลาวา ในสมย รชกาลท 2 ไดมกระบวนเรอของคณะโขนละครจากในวงหลวง เดนทางมงหนาสสมทรสงคราม ครนมา ถงบรเวณหนาวดใหญบานบ อ เรอลาดงกลาวเกดลมและจมลง บรรดาครโขนตางเสย ชวตหมดเพราะ โดนจระเขขบกดจนเสยชวต ตอมาชาวบานไดงมเรอและศรษะโขนตาง ๆ ขนมา และได ตงเปนศาลพอ ขนโขนบชาจนถงปจจบน จากเรองเลาดงกลาวสะทอนใหเหนถงเส นทางการกระจายทางวฒนธรรม ในอดตชใหเหนวาสมทรสาครเปนเพยงทางผานของวฒนธรรมเทานน ไมลงหลกปกฐานเหมอนจงหวด สมทรสงคราม ทาใหวฒนธรรมทางดานนาฎศลปของสมทรสาครมนอย จากการสารวจพนทจงหวด สมทรสาครทง 3 อาเภอปรากฎวาพบนาฎศลปอาชพเพยง 2 คณะเทานน ในเขตอาเภอบานแพว เปนคณะลเกและคณะละครประยกตแ การสบทอด ในอดตเปนแบบภายในครอบครว สวนการสบทอด ในรนตอไปยงไมชดเจนรบงานแสดงทวไปทงในจงหวดสมทรสาครและจ งหวดใกลเคยง คาจางการ แสดงอยทการตก ลงราคา ปจจบนจงหวดสมทรสาคร มคณะนาฎศลปอาชพเพยง 2 คณะ ไดแก ลเกประยกตแ คณะรงราตรดาวเรอง และละครประยกตแ คณะสธารตนแบนเทงศลป ดนตร ดนตรไทยในอดตมการสบทอดตอกนมาอย 3 สายดวยกน คอ สายวง สายวด สายบาน เมอดนตรไทยสายวงไดสญสลายไปหลงการเปลยนแปลงการปกครอง ดนตร สายวดถกจากดดวยกฎหมายของคณะสงคแ พระสงฆแเลนดนตรหรอฝกสอนไมไดมเหลออย แตเพยงวงป พาทยแสายบานเทานนทยงคงมการสบทอดอย แตในปจจบนสถาน ศกษาอนเปนองคแกรขอ งรฐองคแกร เอกชน เชน ชมรมดนตรไทย สมาคม ดนตรไทย มลนธตาง ๆ ไดมามบทบาทตอการอนรกษแ และการ สบทอดจงหวดสมทรสาครมเรองราวเกยวกบวฒนธรรมการดนตรมากมาย จากการรวบรวม ขอมลได พบวามหลากหลายของประเภทดนตร วงปพาทยแไทย วงปพาทยแมอญ วงเครองสาย วงมโหร แตรวง กลองยาว มทตงกระจดกระจายอยทวไป ทง 3 อาเภอ แยกเปนวงดนตรไทยอาชพ และวงดนตรไทย สถานศกษา 8.2.5 ศาสนา ศาสนาเปนศนยแรวมขวญและจตใจของมนษยชาตนบดวยเปนเวลา ชา นานดวยเปนแหลงความเชอถอ และพธกรรมอนเกดจากศรทธาของประ ชาชน ซงแมจะผดแผกแตก ตางกนออกไปบางตาม ความนบถอในแตละศาสนากตาม ทวาศาสนากยงเปนสงศกดสทธทเคารพ สาหรบมนษยแทกหมเหลาอยด ประชาชนในจงหวดสมทร สาครกเชนกน แมจะอยรวมเปน กลมชนใน

สำนกหอ

สมดกลาง

55

ทองถนเดยวกนแตกนบถอศาสนาแตกตางกนไป ดงท ปรากฏตามผลการสารวจการนบถอศาสนา ตามจานวนประชากรในจงหวดสมทรสาครของฝายแผนงานและตดตาม ประเมนผลจงหวดสมทรสาคร (สานกงานศกษาธการจงหวดสมทรสาคร) คอ พทธศาสนกชน 402,827 คน อสลามกชน 266 คน ครสตศาสนกชน 3,955 คน พราหมณแ ฮนด ซกซแ - คน อยางไรกตาม เมอพจารณาจานวนประชากร ผนบถอศาสนาในจงหวด สมทรสาคร สรปไดวาประชากรสวนใหญนบถอพทธศาสนาอยางตอเนองกนมาแตโบราณ และความ เคารพนบถอน ยงครอบคลมไปถงพธกรรมและความเชอเกยวกบศาสนาอกดวย 8.2.6 ศาสนพธ และพธกรรม ศาสนพธเปนพธกรรมทางศาสนา ความเชอรวมถงพธกรรมทปฎบตสบ ทอดเปนประเพณมาแตโบราณตามวถการดาเนนชวตของกลมชน ซงมกเปนพธกรรมของสวนรวม ทองถน และเพอใหบงเกดความชดเจนในพธกรรมตาง ๆ จงใครจาแนกพธกรรมดงกลาวออกเปน ศาสนพธหรอพธกรรมทางศาสนากบพธกรรมทวไป อนเปนพธกรรม ความเชอของสวนรวม และ เฉพาะกลมชนในจงหวดสมทรสาคร ดงไดแก พธทางศาสนา เปนพธกรรมทปฎบตสบตอกนมาตามความเชอทาง ศาสนาของประชาชนในจงหวดสมทรสาคร สวนใหญกเปนพธ ทางศาสนาทจดเปนประเพณเชนเดยว กบจงหวดอน ๆ อาท ประเพณ สงกรานตแ ประเพณการทาบญ รวมทงประเพณทเกยวของกบพธกรรม ทางศาสนาของมนษยแตงแตเกดบวชเรยน แตงงาน ตาย เปนตน อยางไรกตามพธกรรมทางศาสนา บางพธกอ าจปฎบตแตกตางกนไป บางในบางแหงตามความเชอและวฒนธรรมประจากลมชนทางทองถน เชน ชาวมอญในจ งหวด สมทรสาคร ไดมพธกรรมทางศาสนาบางประการทตางไปจากกลมชนอน ๆ ในจงหวดเดยวกน อาท การออกบวช ประเพณตกบาตรนาผง ประเพณ ลางเทาพระ และตกบาตรดอกไม เปนตน ดงราย ละเอยดตอไปน การบวช การบวชของมอญทว ๆ ไปคลายกบประเพณของคนไทยทวไป เวนจากวนสกดบกอนจะทาพธบวชนน ผบวชหรอนาคจะ ตองแตงกายดวยผาถงไหมสสดสวย ใหเขา กบผาสไบทหมอยางงดงาม แตงหนาทาปาก ทดดอกไม หรอคลองอบะทหขางหนง พรอมกบตกแต ง ดวยเครองประดบอน ๆ อยาง ครบถวน เชน แหวน เขมขดนาก สรอยคอ สรอยขอมอ กาไลเทา เปนตน มขบวนบรวารแหแหนนาคไปวด เพอทาพธขอขมาโทษตอศาลพระภมเจาท และฟงเทศนแ เปนภาษามอญ เรยบรอยแลวจงนานาคกลบไปทาพธตอทบาน เรมตงแตหลงจาก พระสงฆแสวดมนตแ เยนเสรจแลว จะมการทาขวญนาคซงเรยกวา “ตกเบด” โดยใชไมสน ๆ ผก สายสญจนแแทนคนเบด

สำนกหอ

สมดกลาง

56

ปลายเบดผกดวยแหวนตามฐานะเจาภาพ หมอทาขวญจะกลาวสงสอนนาคเปนภาษามอญ แลวใหเจา ภาพกบญาตพนองผลดกนใชเบดแตะตามทตาง ๆ อาท ตวนาค สงของ เครองใชในการบวชของนาค เปนการเตอนสตใ หนาครตววากาลงจะบวชเปนพระ รงขนกมพธโกนผมนาค และจดขบวนแหนาคไป อโบสถ ณ พระอโบสถภายในวด เปนอนจบพธบวชนาค ประเพณตกบาตรนาผง เปนประเพณเกาแกของชาวมอญ ซงยดถอ ปฎบตกนมาชานานเปนประจาทกป ในวนพระขน 15 คา เดอน 10 และเปนประเพณทเชอกนวา เมอทาแลวผทาจะไดอานสงสแสง เพราะนอกจากจะบชา แดพระสงฆแผสบทอดพระศาสนาแลว พระสงฆแ ยงสามารถเกบนาผงไวเปนยาได ดวยนาผงเปนสวนผสมของยาโบราณทสาคญหลากหลายชนด ดงนน ชาวบานจะนานาผ งทบรรจอยในภาชนะตาง ๆ มาตกหรอรนลงบาตรพระเหมอนกบตกขาวใส บาตรพระ และเมอ ตกบาตรนาผงจนครบจานวนคนแลว กนาบาตรพระทบรรจนาผงถวายแด พระภกษสงฆแพรอมกบรบพรจากพระภกษสงฆแเรยบรอยแลวกเปนอนเสรจพธ ประเพณลางเทาพระและตกบาตรดอก ไม หลงจากทาบญออกพรรษา เรยบรอย แลวในวนขน 15 คา เดอน 11 ชาวมอญจะจดใหมการลางเทาพระภกษสงฆแใหสะอาด หมดจด กอนทจะเขารวมทาพธปวารณาออกพรรษาในพระอโบสถ ดงนนจงรวมกนจดใหม ประเพณ ลางเทาพระกบตกบาตรดอกไมควบคกนไป โดยชาวมอญจะจดเ ตรยมภาชนะใสนาสะอาด ขนตกนา และดอกไม ธปเทยนสาหรบถวายพระ เมอเรยบรอยแลวกมานงเรยงรายตลอดสองขางทางเดนเขา สพระอโบสถ เพอร อคอยพระภกษสงฆแตามเวลาทกาหนด ขบวนของพระภกษสงฆแจะพากนเดนผาน เขาสพระอโบ สถ ครนถงตาแหนงทนงของใคร ผนนกจาใชขนตกนาทเตรยมไวราดรดลงบนหลงเทา พระภกษสงฆแ เพอลางใหสะอาดหมดจดแลวจงถวายดอกไมธปเทยนทเตรยมมาใสลงในยามพระสงฆแ เพอบชาแดพระสงฆแ พระภกษสงฆแกจะนาดอกไมธปเทยนทรบจากชาวบานเขาไปบชาพระพทธรป พรอมกบทาพธปวารณาออกพรรษาใ นพระอโบสถจนแลวเสรจ การลางเทาพระและตกบาตรดอกไม จงเปนประเพณสาคญทชาวมอญเชอวาหากไดปฎบตจะไดรบอานสงสแสง ดงนน จงไดยดถอและปฎบต สบตอมาตราบกระทงปจจบน พธกรรม สมทรสาครเปนจงหวดหนงทมวฒนธรรม และประเพณท ยดถอปฎบตสบตอมาแตโบราณ กระทงบางพธกลายเปนกลายเปนวฒนธรรมประเพณ และเอกลกษณแ เฉพาะทองถน อนมแบบ แผนมาจากตดตอสมพนธแกน ในการดาเนนชวตของคนในทองถนเดม อาท ชาวจน ชาวไทย ชาวมอญ ชาวลาวโขง เปนตน ทาใหมลกษณะของการผสมผสานใหเขากบ วฒนธรรม ประเพณ และศาสนาของกลมชนตาง ๆ อกดวย ดงจะเหนไดจากพธกรรมทวไปตาง ๆ อาท พธแหเจาพอหลกเมอง เปนประเพณทางสงคมของชมชน ซงเกดจาก ความเชอถอ และศรทธาของประชาชนตอเจาพอหลกเมอง เนองจากสมทรสาครเปนจงหวดหนง ทมผ ประกอบการดาน ประมงเปนจานวนมาก จงนบถอเพอความเปนสรมงคลในอาชพของตน ดงนน ในวนท 13 เมษายนของทกป ชาวประมง และประชาชนทวไปจงรวมใจกนอนเชญเจาพอหลกเมอง

สำนกหอ

สมดกลาง

57

ลงเรอประมงซงตกแตงประดบประดาธงทวอยางงดงาม แหขามฟากแมนาทาจนจากฝง มหาชยไปยง ฝงทาฉลอมแลวอญเชญขนจากเรอประมง เพอใหประชาชนชาวทาฉลอม ไดชมขบวนแหและสกการะ บชา หลงจากนนจงอญเ ชญกลบมาประทบทศาลฝงมหาชย ใหประชาชนไดสกการบชา เพอความ เปนสวสดมงคลสบไป พธทาบญกลางบาน ปจจบนมประเพณทาบญเชนนบางในชมชนนอก เมอง เนองจากเปนความเชอถอของชาวบาน ทจะกระทาพธนเมอมเรองเดอดรอน หรอมโรคภยไขเจบ ชาวบานจะสรางเรอดวยไมไผและกระดาษ พรอมกบปนรปคนและสตวแตาง ๆ รวมทงขาวปลาอาหาร ใสในเรอแลวนาไปลอยนา หรอทาเปนกระทงนาไปวางไวททางสามแพรง ถอเปนการสะเดาะเคราะหแ อยางหนง พธแหหางหงสแ เปนประเพณของชาวมอญ ซงตามปกตวดมอญทกวด มกจะมลกษณะของมอญซงเปนรปหงสแประด ษฐานไวบนยอดเขาสง กลาวกนวา หงสแเปนสญลกษณแให ระลกถงเมองหงสาวดของมอญในอด ตจงสราง หงสแดวยโลหะตาง ๆ ใหคงทนถาวร ประดษฐานเปน พทธบชาตามวดตาง ๆ เมอถงชวง สงกรานตแชาวมอญกจะชวยกนหาผาสสด ๆ สใดสหนงผนยาว ๆ มาขงดวยโครงไม แลวตดใหเปนเกลดๆคลายขนนก เยบดวยเขมและดายใหมลกษณะเหมอนขนทหาง หงสแ สวนปลายทเปนชายผาตกแตงดวยดายหรอไหมสตาง ๆ ผกหอยเปนพใหสวยงาม ซงเดมใชผม ของผหญงมอญมาผกกบชายผา ถอเปนการบชาพระสมมาสมพทธเจา สวนหวของผาทาเปนทเกยว สาหรบแขวนหางหงสแเขากบเสาสงหแ และกอนแขวนหางหงสแจะมการจดขบวนนาหางหงสแแหรอบวด 3 รอบแลวแขวนหางหงสแไวบนยอดเขาหงสแจนครบป จง นาหางหงสแททาใหมมาเปลยนหางหงสแอนเกา ออกไปได ดงพธแหหางหงสแ ทวดราษฎรแศรทธากะยาราม วดเจดรว อาเภอบานแพว วดบางโทรด อาเภอเมองสมทรสาคร ซงยงคงประกอบพธนอย พธศพมอญ การทาศพของมอญใชวธเผาศพเชนเดยวกบของไทย เวนแตวาผตายมไดตายตามปกต กลาวคอ ประสบอบตเหต เปนโรคตาย หรอตายโดยไมทราบสาเหต ญาตจะตองรบนาศพไปฝงทวดโดยเรวทสด จนครบปจงนาศพไปเผาได เนองจากเชอวาหากเผาศพ ผตาย ทนทอาจทาใหมผตายเพมขนอก และผนนจะลอยขนบนทองฟาในเวลาเผา อนเปนลางรา ยอาจ เกดเคราะหแรายแกครอบครวและญาตพนองเนอง ๆ ตามธรรมเนยมชาวมอญจะไมนาศพเขาบานเดด ขาดเพยงแตตงศพผตายทตายในบานไวบ นเตยงหรอแครเตย ๆ ภายในบาน พรอมกบตกแตงประดบ ดวยไมดอกใหงดงามตามฐานะของเจาภาพ เมอครบกาหนดนาศพไปประกอบ พธทวด กจะนาศพลง จากบานทางทศตะวนตกหรอทศเหนอแลวแตสะดวก เพอบรรจลงในโรงทเตรยมไวนอกบาน งานศพ ของชาวมอญจงเปนงานใหญ ซงขนอยกบฐานะของเจาภาพเปนสาคญ และหากผตายเปนพระสงฆแหรอ สมภารแล ว งานศพมกจะจดใหใหญขนไปอก ดวยการสรางโรงอ ยางวจตรทา เปนยอดคลายปราสาท การเจาะหนาตางขางโรงทงสองดานใหเหนผตายขางในโรงดวย โลงศพนจะถกเผาไปพรอมกบศพบน

สำนกหอ

สมดกลาง

58

เชงตะกอน และการเผาศพพระมขอหาม คอ หามจดไฟเผาดวยม อตองใชดอกไมเพลงทเรยกวา “ลกหน” ตอสายไปยงโลงศพ แลวยงใหลกหนใหวงไปถกโลงศพจนไฟลกขน พธเสนเรอน เปนพธสาคญพธหนงของลาวโขง ซงจะขาดหรอละเลย เสยไมได เนองจากเชอวาเปนการกระทาทเพมความเปนสวสดมงคลแกครอบครว และจะตองจดทา อยางนอยปละครง เพราะคาวา “เสน” ในภาษาลาวโขง หมายถง การเซนหรอ การสงเวย “เสนเรอน” จงหมายถงการเซนไหวผเรอนของพวกลาวโขง อนไดแก การเซนไหวป ยา ตา ยาย รวมทงบรรพบรษ ทกคนใหมารบเครองเซนทบตรหลานจดหามาเซนไหว จะไดไมอดอยากและจะไดคมครอง บตรหลาน ใหมความสขความเจรญสบไป 8.2.7 ขนบธรรมเนยมประเพณทองถน จงหวดสมทรสาคร เปนจงหวดหนงทประกอบไปดวยหลายเชอชาต นอกเหนอจากคนไทย ซงมขนบธรรมเนยมประเพณ เปนแบบไทยภาคกลางโดยทวไปแลว ยงมคนไทย เชอสายจนอกจานวนมาก ตลอดจนคนไทยเชอสายรามญหรอมอญ และคนไทยเชอสายลาวโขง อกดวยจงเปนผลใหประชา กรแตละกลมตางกสบทอด และธารงไวซงขนบธรรมเนยมประเพณ และ วฒนธรรมของกลมชนผดแผกแตกตางกนออกไป กลายเปนขนบธรรมเนยมประเพณทองถนของกลม ชนตาง ๆ อนไดแก ประเพณแหเจาพอหลกเมองและประเพณลองเจาของ ชาวจนและไทย ประเพณ สงกรานตแ ประเพณราผ ปร ะเพณตกบาตรนาผง (สขวญ ) ของลาวโขง เปนตน และการปฎบต ตามขนบธรรมเนยมประเพณทองถนดงกลางน แมจะเปลยนแปลงออกไปจากเดมบางตามสภาพ - แวดลอมทางสงคม แตสวนใหญกยงรกษาไวซงแบบแผน ทบรรพชนของตนกาหนดเปนแบบอยาง ดง จะเหนไดจากแนวปฎบต เกยวกบขนบธรรมเนยมประเพณของกลม จน มอญ และลาวโขง ในจงหวด สมทรสาคร ดงตอไปน ขนบธรรมเนยมประเพณของกลมคนไทยเชอสายจน ชาวจนเปนกลมทมการอพยพมาจากมณฑลตาง ๆ ของประเทศจน เพอ แสวงหาความเปนอยทดกวา ประกอบกบเกดความย งยากทางการเมอง และขาดแคลนอาหาร จานวน ประชากรหนาแนน เกนไป ทาใหเกดความตองการเสยงโชคในตางแดน โดยเฉพาะเขามาในเอเชย อาคเนยแ ทถอวาเปนการเดนทางทใกลทสด การอพยพมาท างเรอตงรกรากบรเวณปากแมนาทตดกบ ทะเล เชน ปากเมนาทาจนดาเนนชวตดวยการ ประกอบอาชพประมง ทาโปะ ผลตอาหารจากทะเล โดยอาศยภ มปญญาเดมจากเมองแมทอพยพมา สรางตวจนม ฐานะมนคง กลายเปนเศรษฐในทองถน นอกเหนอจากอาชพประมงยงพบวาชาวจนเขาไปมสวนรวมในการดาเนนธรกจกบรฐบาล ใน ตาแหนง เจาภาษนายอากรเปนกรรมการขดลอกคคลอง ในภาคเกษ ตรกรรมชาวจนมความชานาญดานเกษตร - กรรม เนองจากพนฐานทางเศรษฐกจทประเทศจนเปนระบบเกษตรกรรม ซงไดสงสมกนมาโดยตลอด ทาใหมประสบการณแสงสามารถผลตผลผลตทางการเกษตรไดอยางตอเนอง เชน การปลกออย เพอนา มาเปนวตถดบ ผลตนาตาลทราย ซงเดมดาเนน การโดยชาวตะวนตก เชน โปรตเกส และองกฤษ

สำนกหอ

สมดกลาง

59

โดยเฉพาะโรงงานผลตนาตาล ทรายบรเวณแมนานครชยศรตลอดสายถงแมนาทาจน แรงงานทใช ในการผลตนาตาลทราย ลวนเปนชาวจนทงสน ตงแตการปล กออย ขนตอนการผลต ระบบ ธรกจการขนสง สาเหตทชาวจนมฐานะมง คงในระดบเศรษฐอาจจะเปนพระความอสระ ของชาวจนทเขามาในประเทศไทย ไมตองสงกดมลนาย ไมตองถกเกณฑแแรงงาน ไมถกจากดพนทใน การเดนทาง เพยงจายภาษเปนรายหว ๆ ละ 4 บาท ทก ๆ 3 ป ทเรยกกนวา “ผกเบยขอมอจน ” ชาวจน เหลานจงสะสมทรพยแ สมบตจากความเพยรพยายามและอดทนจนเกดความเหลอมลาทางดาน กฎหมายจากรฐบาล ทาใหชาวจนตองมการรวมกลมเพอปกปองชวยเหลอซงกนและกนในรปสมาคม ลบทถายทอดมาจากประเทศจนดนแดนเดมของคน ชาวจนทอพยพเขามาในเอเชยอาคเนยแ นยมตงสมาคมลบ ซงถอแบบ อยางมาจากสมาคมลบในประเทศจน เรยกตวเองวา “ตวเฮย” ตามสมาคมลบในประเทศจนในรชสมย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเปลยนมาเรยกวา “องย” การรวมกลมของชาวจนเรมตงแตในสมยรชกาลท 2 เพอชวยเหลอ สงเคราะหแซงกนและกน โดยมวตถประสงคแ คอ ดานการปกครอง ชาวจนทเขามาอยในเมองไทย มกจะไมไดรบความ ยตธรรมจากขนนางไทย ชาวจนไมสามารถหาผคมครองได จาเปนตองชวยเหลอตนเองโดยการรวม กลมกนเปนสมาคมลบ ดาเนนการตอตานขนนางไทยทกดขรงแกชาวจน ดานเศรษฐกจ ชาวจนทเดนทางเขาสรนใหมนยมเรยกวา “ซนตง” ตอง อยภายใต การดแลเรองความเปนอยตลอดจนการประกอบอาชพจาก “เลาตง” คอชาวจนรนแรกๆ ทเดนทางเขามาตงรกราก โดยเลาตงจะคอยใหคาแนะนาเรองการประกอบอาชพ เมอเกดการพพาท ระหวางลกคากบนายจาง เลาตงกเปนผชวย ไกลเกลยใหความคมครอง ดานสงคม ชาวจนทอพยพมาจากบานเมองของตนมความประสงคแ จะ ชวยเหลอสงเคราะหแซงกนและกนในยามตกยาก เชน เมอเกดปญหาดานคดความสมาคมจะจายคาฤชา (คาธรรมเนยม ) หรอถาตองโทษจาคกสมาคมจะดแลความเปนอย แมกระทงถาเสยชวตสมาคมจะจด งานศพให ในเวลาตอมาสมาคมลบนเปลยนสภาพไป บทบาทของสมาคมดานการใหความชวยเหลอ เรมลดนอยลง มการใชอานาจหาผลประโยชนแทางเศรษฐกจในทางมชอบและมกประกอบอาชพทผด กฎหมาย เชน คาฝนหรอกอเหตวนวายจนทางราชการตองสง เจาหนาทเขาปราบปราม เชน กบฏจน ตวเฮยในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว เปนตน สมาคมลบเหลานถกปราบอยางจรงจง ปลายรชสมยท 5 และหมดไปในตนรชกาลท 6 หลกฐานของชาวจนทปรากฏทเมองสมทรสาครเกยวกบการคาขาย ของชาวจนในสมยรชกาลท 3 ทพอจะไดเหนคอ บรเวณตลาดส ขาภบาลทาฉลอม ดานฝงตรงขาม จะ มเรอนแถวยาม และแบงซอยเปนหองเลก ๆ สมยกอนนนชาวบานเรยกกนวา “โรงยาฝน” ผเฒาผแก

สำนกหอ

สมดกลาง

60

เลาใหฟงวา “จะมชาวจนจานวนมากในฝงทาฉลอม และฝงมหาชยจะมารวมกนอยทนและสบฝ นกน อยางเปดเผย” ปจจบนเรอนหองแถว ดงกลาวเลกใชสบฝนแลวเนองจากผดกฎหมาย และปรบปรงให กลายเปนทอยอาศยของผคนในทองถนชาวจนทเขา มาตงหลกแหลงบรเวณหวเมองชายทะเลแถบ ตะวนออกและขยายสเมองปากแมนาตาง ๆ ซงรวมทงปากแมนาทา จนไดนาขนบธรรมเนยมประเพณ จนเขามาดวยแมลกหลาน ปจจบนไดกลายเปนคนไทยแลว สวนใหญกยงคงขนบธรรมเนยมประเพณ ชาวจนไว ดงจะเหนจากการสรางศาสนสถานในรปแบบของศาลเจาตลอดแนวของตาบลทาฉลอม เรม จากศาลเจาแมทบทมมการลยไฟทกป ศาลเจาโรงเจ ซงเปน ทรวมของการกนเจของชาวทาฉลอม และ มหาชย ศาลเจาปนเถากง ศาลเจากวนอ ขนบธรรมเนยมประเพณทยงคงปฎบตสบตอกนมามดงน ประเพณการไหวเจา ในเทศกาลตรษจนและสารทของจน เทศกาล ตรษจน เปนวนขนป ใหมของชาวจนกอนถงวนตรษจน ชาวจนตองทาความสะอ าดบานครงใหญกอน วนตรษจน 1 วนจะเปนวนจาย ตองซอหาเตรยมของทกอยางในวนนในวนไหวตองไหวเจาทในตอนเชา ไหวบรรพบรษในตอนสาย และวนถอ คอ วนตรษจน ในวนนทกคนจะพดและกระทาแตสงทดงาม เปนมงคล ไมวาใหรายกนแตจะกลาวคาอวยพรทวา “ซนเจยยอ ซนนฮวดใช” หมายความวา “ขอให โชคดปใหม ” ในวนนไมมการทางานใด ๆ ทงสน เชน หามกวาดบาน เพราะจะเปนการกวาดสงด ๆ ออกไปและนาสงทไมดเขาบาน การแต฿ะเอย จะกระทาในบานทมฐานะคอนขางดถงฐานะด โดยนาเงน ทแต฿ะเอย ใสซองแดง เรยกวา “องเปา” การเลนไพวนตรษจน ภายในครอบครวจะตงวงไพ โดยเฉพาะการเลน ไพ ทฮตซง จะถอเปนการเสยงทาย ถาเลนได คอ ความเฮง (โชคด) ตลอดป ประเพณเซงเมง เปนธรรมเนยมการไหว บรรพบรษทฮวงซย ในเดอน 3 ของ คนจน ซงตร งกบเดอนเมษายนของคนไทย สสานจนในจงหวดสมทรสาครอยทวดธรรมโชต วดแหลมสวรรณาราม และสสาน นาเกกในตวเมองมหาชย การทาพธเซนไหวตองทาตอนเชากอน 12.00 น. เมอถงสสานตองจดธป 5 ดอกไหวแปะกง ซงเปนเจาทกอน จากนนจง เขาไปไหว บรรพบรษทหลมททาความสะอาดไวกอนแลว กางเตนทแหรอรมของไหวทนามาตองจดสอง ชดสาหรบบรรพบรษ และเทพยดาผนดน ม ขนมเปยะกบขาวทบรรพบรษชอบ และสงทขาดไมได คอ หอยแครงลวก ซงตามตานานของชาวจนกลาววาลก ๆ ตองกา รพบหนาพอแมไดตงจตอธษฐาน วน หนงเจาไดมาเขาฝนใหนาหอยแครงลวกไปไหวเซงเมงแลว แกะเนอออกกนทฮวงซย จงจะเกด “กระดก เนอชนกน” กระดกคอพอแมเนอคอลกเหมอนกบพอแมลกไดพบกน

สำนกหอ

สมดกลาง

61

ประเพณกนเจ คาวา เจ หรอ แจ ในภาษาจน ทางพทธศาสนาฝาย มหายานวา “อโบสถ” หมายถงการรบประทานอาหารกอนเทยง ประกอบกบการถออโบสถศลของ ชาวจน สวนมากไมกนเนอสตวแ จงกลายเปนวาการไมกนเนอสตวแเปนการกนเจ เรองราวกนเจหรอการสรางโรงเจน มกเขาใจวาเปนพธทเกยวของกบ ทางพทธศาสนา ซงในทางปฎบต ชาวจนไดประทามานานแลว แตความเปนจรงนนเปนการบชาถวาย กษตรยแเปง ซงป พ .ศ. 1810 กษตรยแเปงทรงทาอตวนบาตกรรมในขณะจะเสดจไตหวนโดยทางเรอ เมอมพระชนมายไดเพยง 8 พรรษา พธทาบญถวายพระราชกศลแตกษตรยแเปง เรมตนทมณฑล ฮกเกยน ซงเปนดนแดนผนสดทายแหงราชวง ศแซอง โดยชาวฮกเกยนใชวธถอศลกนเจถวายเปน ราชสกการะแทนพระราชพธศพ เนองจากเกรงกลวอานวจของราชวงศแหงวน ซงราษฎรสวนใหญไม ชอบเพราะเปนชาวมองโกลตางชาตและชาวจนถอเปนคนปา การทาพธกนเจจงตองจด ทาพธขนดวย การอาศยศาสนาบงหนาการเมอง เพอไมใหชาวราชวงศแหงวนรถงจดประสงคแทแทจรง ประเพณการกนเจเผยแพรเขาสประเทศไทย โดยชาวจนทอพยพมา จากมณฑลฮกเกยน แตเนองจากกาทาพธดงกลาวมงหมายถวายพระราชกศลใหแกกษตรยแ จงใชส เหลองทกสงทกอยาง เพราะ ถอวาเปนสของพระเจาแผนดน ดงนนสงทเกยวของกบการกนเจจงมกใช สเหลองแมกระทงธงทปกตามรานขายอาหารเจ เปนตน การกนเจของชาวจนในจงหวดสมทรสาคร มศนยแรวม อยทศาล เจาโรงเจเชยง เฮยงตว ตาบลทาฉลอม ในโรงเจมเทพเจา 9 องคแ ชาวจนเรยกวา “เกาฮวงฮดโจ฿ว ” แปลวา “เทพเจาเกาองคแ” เกาฮวง ฮดโจ฿วน ตามคตถอเปนผวเศษทตายแลว จตมาเปนดาวจระเขเรยงกน 9 ดวง เปนผถอบญชคนในมนษยแโลกสามารถตออายแกผสนอายขยใหยนยาวตอไปไดตาม ตองการชาวจนถงถอวาวนขน 1-9 คา เดอน 9 ตามปฎทนจน (ตรงกบเดอนตลาคม ) เปนวนทเกาฮวง ฮดโจ฿วลงมาตรวจสอบผคนในมนษยโลก เพอจดบนทกแลวบนดาลใหเปนไป ตามกรรมดกรรมชวของ แตละคน เมอรดงนนในระยะเวลาดงกลาวชนชาวจนจงพากนงดเวนอาหารเนอสตวแเสยชวคราว ดวย การสมาทานรกษาศลเพอแสดงวาตนไดประกอบกรรมดใหพระเจาทรงเหน เมอถงวนประกอบพธกมก จะไปไหวและสวดมนตแทโรงพธหรอโรงเจ ทเรยกกนวา “เจตง” กรรมการผจดการ พธกนเจจะตกแตง สถานทดวยดอกไม จดโต฿ะวางกระถางธ ป ตงเครองเซนทเปนอาหารเจ พรอมผลไม และจดโคมไฟ 9 ดวง ซงสมมตวาเปน เกาฮวง ฮดโจ฿ว แขวนไวเปนแถวโดยจดทไวตลอดเวลาทงกลางวนและกลางคน ทสาคญศาลเจาโรงเจเชยง เฮยงตวแหงนไมมการเขาทรง ดวยความเชอ ทวาเทพเจาทเส ดจมา (ฮดโจ฿ว) เปนแบบบญฤทธ ไมใชอทธฤทธแบบโรงเจอน ๆ ดงนนในการรบเจา จงใชวธอญเชญดวยการใชไมเสยงทายทานายเวลาลงมาสโลกมนษยแ และเมอพธกรรมกนเจสนสดลง ทางศาลเจาจะสรางเรอกระดาษขนาดใหญเทากบเรอจรง ภายในบรรจขาวของเครองใชททาจาก กระดาษ รวมทงประทดและดอกไมไฟ จดเปนขบวนแหไปทรมนาหนาวดสทธวาตวราร าม (วดชองลม)

สำนกหอ

สมดกลาง

62

เพอทาพธสงเทพเจากลบสสวรรคแ โดยเผาขาวของเครองใชไปพรอมกบเรอ นบวาเปนการสนสด เทศกาลกนเจ 9. ภมปญญาชาวบาน และเทคโนโลยทองถน 9.1 การตอเรอประมงดวยไมในจงหวดสมทรสาคร จงหวดสมทรสาครไดชอวาเปนจงหวดทควา มเจรญทางดานการประมง และการ แปรรปอาหารทะเลทใหญทสดในประเทศไทย เรอประม งของจงหวดสมทรสาครเปนเรอไม มความ แขงแรง และมรปทรงเปนเอกลกษ ณแเฉพาะของจงหวดสมทรสาคร เปนทรจกกนทวไปในหมบานชาว ประมงวา “เรอมหาชย” การตอเรอประมงของจงหวดสม ทรสาครถอเปนภมปญญาของทางชางของ ทองถน ทไดมการเรยนรและถายทอดและพฒนาจากชางรนหนงไปสรนหนง จนถงปจจบนนบได ประมาณ 90 ป เปนการสรางเรอประมงโดยไมตองเขยนแบบแปลน หรอทาพมพแเขยว เพยงกาหนด ความยาวความกวางทตองการแลวเขยนกงเร อเพอขนโครงรางของเรอหลงจากนนรปทรงความ สวยงามความแขงแรงจะ ถกควบคมดวยภมปญญา ความสามารถและความชานาญทมอยในสายเลอด ของชางตอเรอ วชาชางตอเรอ เรมจากชางชาวจนทอพยพหนภยจากสงครามญปนมาจาก เกาะไหหลาเขาสประเทศไทย สวนหนงมา ตงรกรากอยทตาบลทาฉลอม ชางรนแรกคอ นายหงหย และนายหงเตก สองพนองเปนชางฝมอการตอเรอชาวไหหลา เขามาประกอบอาชพรบจางตอเรอทวไป ตอมานายหงหยไดกลบไปเมองจน เหลอ เพยงนายหงเตกและลกชาย คอ นายเขงเฮยง แซหวน (นายบญ ศรโสภนา หรอ โกเขงเฮยง) ทางานซอมเรอเพยง สองคน โกเขงเฮยง ภายหลงเปลยนชอเปน บญ ศรโสภณา เปนชางตอเรอรนแรกของ จงหวดสมทรสาครมชวตระหวางป พ .ศ. 2452-2536 เปนลกพลกนองกบโกหยวนกม ชางตอเรอยค บกเบกของแมกลอง และทางานชางตอเรอในชวงระย ะเวลาเดยวกน มการสบทอดเทคนคการตอเรอ ระหวางกนโดยโกเขงซง โกสาย (หลาน) เลาวาเรอยนตแลาแรกตอทแมกลอง โดยเปนฝมอโกเขงซง ซง หลงสรางฐานะเปนปกแผนแลวไดยายไปทากจการตอเรอและคานเรอทปากนา (จงหวดสมทรปราการ ) จนถงปจจบน หลงจากกอสรางทางรถไฟสายแมกลองเสรจแลว การสงสนคาทางรถไฟมความ สาคญขนมาก ศนยแ กลางการคาจงยายจากตาบลทาฉลอม มาสตาบลมหาชย (ชาวจนเรยกวา “เซยเทา” ซงแปลวาหวรถ และ คนเฒาคนแกยงเรยกตาบลมหาชยวาหวรถ) การคาสตวแนาขยายตวความตองการสนคาส ตวแนามมากขน ชาวประมงตองการ เรอทมประสทธภาพสงจงมการพฒนาการสรางเรอประมง ในรปแบบใหมเพอตอบสนองความตองการ และสอดคลองกบลกษณะเครองมอประมงตาง ๆ ตามยคสมย จากเดมทสรางเปนเรอโปะ และเรอ โพงพาง (เรอฉลอม ) เมอมผนาเครองจกรเขาม า (เครองเผาหว เชน บรนเดอรแเชฟเฟนทแ ) จงคด สรางเรอสาหรบโยงเรอโปะ โดยนาเรอโปะมาดดแปลง ตอมาจงสรางเรอโยงจากไมใหมทงลาทปรากฎ

สำนกหอ

สมดกลาง

63

ชออยคอ เรอปวยเลง ปวยเอง สนสมทร 1 สนสมทร2 และสดสาคร เปนตน ทาใหการนาสตวแนาทจบ ไดจากโปะมาสตลาดไดเรวขน การตอเรอประมงชวงปจจบนน ยงใชแรงงานคน เครองมอทใช เชน สว สวาน มอ บดหรา เลอยลนดา เลอยชกมอ (ใช 2 คน) ใชสวานคนซอเจาะรตะป เปนตน ประมาณป พ .ศ. 2470 มอตอเรออแรกของทาฉลอมคอ อตอเรอไทฮงเสง ของ โกเขงเฮยง หรอโกเฮยง ตงอยทบรเวณรมแมนาทาจนขางศาลเจาจยบวนเนย เรอทตอรนแรกเปน เรอโปะ เรอโพงพาง ตอมาจงเปนเรอยนตแโยงโปะ วธการตอไมเขาไม นยมใชลกกะสก หรอ ลกประสก ทาจากไมแสมสาร เปนสลกยดตดกน ชางบางรายเชน โกสาย ใชตะปทองแดงขนาดตาง ๆ แทนลกกะ สกไมทใชตอเรอนนจะใชไมประด และไมตะเคยนเปน สวนใหญ ตอมาเมอไมดงกลาวขาดแคลนจงใช ไมเบญจพรรณทเปนไมเนอแขงพอ การวางรปทรงเรอ ผวาจางเปนผกาหนดความยาว ความกวางของเรอ และ เครองจกร ทจะใชชางจะเปนผทาหนาทวางแบบกง อนเปนสวนหลกของโครงเรอเรยงกนจากหวจรด ทาย แลวเลอยไมเปนกง ทกตวจนครบ นาไปตงบนกระดกง เมอฤกษแยามดจงทาพธตงโขน ซงเปน ประเพณสาห รบการตอเรอทกลา เมอตงโขน กง และสวนทายของเรอเ สรจ จงขนไมเปลอกเร อชางจะ แตงรปทรงเรอใหสวยงามตามความนยมและความชานาญ อนเปนเอกลกษณแของชางแตละคน การ แตงรปเรอใหไดตามรปทรงทตองการ ชางจะตองระวงสดสวนความสมดล ระหวางกราบซายกราบขวา เพอรกษาศนยแถวงของเรอใหด สดทายจงขนเครองบนและเกเง ซงจะกาหนดขน าดตามความตองการ และตามลกษณะของการใชงาน เชน หากจะใชทเกบปลาทจบมาไดมาก ๆ กจะเวนททาเปนระแนง บรรทกมากกวาเกเงเรอ แตอยางนอยเกเงเรอทกลาตองมทสาหรบเปนทพกของลกเรออยางเพยงพอ และขนาดของเกเงเรอตองคลมหองเครองไดหมด ป พ.ศ. 2501 เครองมอชางทเปนเครองไฟฟาเรมถกนามาใชงานอยางกวาง ขวางขนเรอย ๆ ทงกบไสไมไฟฟา สวานไฟฟา เลอยไฟฟา จงทาใหการตอเรอทาไดอยางรวดเรวยงขน และขยายไดใหญขน ทนกบการปรบเปลยนเครองมอทางดานการประมงจากเครองมอประจาทเชน โปะเปนตงเก และการทาประมงอวนลากปลานาตน ตามเทคโนโลยการประมงจากตางประเทศ หลงจากการใชเทคนคทาการประมงและอวนลาก การตอเรอประมงของ สมทรสาครได เจรญแบบกาวกระโดดจากเรอขนาด 8-12 เมตร ขยายขนาดและความจออกไปอยางไม จากด จนขณะนเรอตอดวย ไมขนาดใหญสดของมหาชยยาวถง 47 เมตร ใชเครองจกรขนาดใหญ สดเกอบ 2,000 แรงมา พฒนาจากเรอซงเดม เคยทาประมงอยเขตชายฝง เปนการทาประมง ไดไกลออกไปถงตางประเทศ เชน พมา อนโดนเซย อนเดย บงคลาเทศ เวยดนาม ออสเตรเลย และ เยเมน ฯลฯ

สำนกหอ

สมดกลาง

64

จากสภาพภมศาสตรแ และความเจรญทางดานการประมงโดยเฉพาะอยางยงม ความสะดวกทสดในการขนสงสนคาโดยรถไฟซงสรางเสรจตงแต ป พ .ศ. 2446 ทาใหจงหวด สมทรสาครเปนศนยแกลางทางดานการประมงของประเทศกอนจงหวดชายทะเลอน ๆ เรอประมงจาก จงหวดสมทรสาครออกทาประมงไปทวนาน นาสดเขตประเทศไทยมากกวา 10 ปแลว และเรมออก ทาประมงนอกนานนาไทยอยางไมเปนทางการมาแลวไม ตากวา 20 ป การตอเรอประมงในปจจบน สามารถคานวนความจ ความยาวและขนาด เครองจกรท เหมาะสมไดตามตองการ สวนประกอบของเรอทมขนาดใหญมเครนสาหรบชวยยกแ ทน รายงานคนชางตอเรอม ความชานาญมากขน สามารถคานวณ และกาหนดขนาดไดกอน การเลอยซง ทาใหการแปรรปซงสญเสยเศษไมนอยทสด การเขยนแบบกงเรอกใชวธเขยนบนพนแลวใชไมอดตดแบบ เปนชน ๆ สะดวกกวาใชไมยางแผนมาตอกเชอมตอกน เชน ในสมยกอนเทคนคว ธการตอเรอไดรบ การถายทอดตอ ๆ กนมาจากรนอาจารยแโกเขงเฮยงมาสรนตอ ๆ มาคอ โกสาย โกสน โกเหยยว โกตง โกโพง โกจเน คณองคารและจนทรแ (เฮา ) แหงอตอเรอไทยถาวร ฯลฯ และรวมถง โกเขงซงซงเปน นองชายของโกเขงเฮยง ปจจบนเปนเจาของอและคานเรอแหงแรกของจงหวดสมทรปราการ ในปจจบนมชางตอเรอเกดขนมากมาย มอตอเรอกระจายอยหลายตาบลรม แมนาทาจน เชน ทาฉลอม บางหญาแพรก มหาชย โกรกกราก ทาจน เทคนควธการกไดรบการ ถายทอดพฒนาจากรนกอนไปสรนหลง และมการพฒนาเทคนคและการใชวสด เชน เหลกมาประกอบ การกอสรางมากขน เนองจากเรอประมงจะตองมความแขงแรงมากเพอจะสามารถผจญกบคลนลม และพายในทะเลได จงมลกษณะเฉพาะในเรองรปทรงทสามารถสคลนไดดและมระวางบรรจทมากพอ มความคลองตวสง การใชวสดกอสรางโดยรวมจะ ใชไมหนา และใหญกวาเรอทใชในแมนา ลดเวลาใน การตอเรอจากอดตไดมาก เนองจากนาเครองมอททนสมยมาใชรวมกบเทคนคทสะสมมานาน เชน เรอ ขนาด 10-12 เมตร ในอดตเมอไมมเครองมอไฟฟาใชเวลาตอถง 7-8 เดอน หรอกวานน จงแลวเสรจ แตปจจบนเรอยาว 40 เมตร ใชเวลา 4-5 เดอน และใชงบประมาณการตอเรอประมาณ 14,000,000 บาท ทงนไมรวมเครองจกร และการตกแตหากรวมทงเครองจกร และเครองมอทาการประมงดวยแลว เรอลาหนง ใชงบประมาณไมตากวา 30 ลานบาท แมเรอประมงของไทยจะมเปนจานวนมากแตธรกจการตอเรอของชางตอเรอในทองถนยงมอย และถอเปนอาชพสาคญดงเดมของจงหวดสมทรสาคร อาชพทสรางกองเรอประมงขนาดใหญ เพอนาสตวแนาชนดตาง ๆ มาเลยงคนทงประเทศ และเปนวตถดบใ นการผลตอาหารทะเล เพอการสง ออกมลคาปละหลายหมนลานบาท 9.2 นาเกลอ การทานาเกลอ ทากนมากในบรเวณพนทตดทะเล ไดแก ตาบลบางหญาแพรก นาโคก กาหลง บางโทรด บานบอ บางกระเจา ชายทะเลของสมทรสาคร เปนดนเลน มคณสมบตสามารถ

สำนกหอ

สมดกลาง

65

ขงนาไมใหซมลงดนได นาเกลอทไดมาตรฐานตองมเนอทไมควรนอยกวา 25 ไร เพราะตองใช พนท ในการตามนาจานวนมาก การทานาเกลอมกรรมวธเปนขนต อน ประกอบดวยนาปลง ใชผลตเกลอ นาเชอ เปนท สาหรบรอใหเกลอตกผลก นาตาก พนทสดทายทจะไดผลตผลจากนาทะเล คอ เกลอสมทร นาปลง มการยกคนดนกนนา แบบนาขาว ความกวางของคนดนพอสาหรบ การเดนเทานน เพราะถาคนดนมขนาดใหญ ลมจะพดฝนจากคนดนทาใหเกลอสกปรก พนของนาปลง ตองใชลกกลงกลงพนนาใหเร ยบ และไดระดบเสมอกน จะปลอยใหมหญาหรอตอไมอ ยไมไดเพราะทาให นารว นาจะถกดดซมหายไป นาในนาปลง จะหายไปโดยการระเหยเพราะแสงแดดเพราะแสงแดดเผา เทานน นาปลงจะใหผลสมบรณแเตมทจะตองผานการทำมาไมนอยกวา 5 ป นาเชอ ใชสาหรบเกบนาทะเลเพอปอน ใหนาปลง มขนาดใหญกวานาปลง บาง ครง ถาเกลอราคาด อาจใชนาเชอทาเกลอเหมอนนาปลง แตตองเสยเวลา และสนเปลองคาแรงในการ หาบเกลอเกบไวในฉาง เนองจากอยไกลจากลาคลอง นาตาก จะอยจดชายทะเล มขนาดใหญมาก ตงระหดเพอใชวดนาทะเลจากราง นา ทะเลเขา นาตาก ระหดนเรยกวาระหดนอก ใบระหดกวางประมาณ 7-8 นว ใหญกวาระหดของ นาเชอ ใชฉดดวยแรงกงหนลงหรอเครองยนตแ ดงนนเราจงพบกงห นลมอยทวไปในเขตททานาเกลอ เนองจากชาวนาเกลอใชพลงลมฉดระหดแทนการใชพลงงานจากเชอเพลง ชาวนาเกลอจะเรมทาเกลอประมาณเดอนตลาคมหรอพฤศจกายนซงเปนปลายฤดฝนเพราะตองอาศยนาฝนชวยในการละเลงนา ปรบระดบใหเสมอกนโดยใชลกกลง ซงทาดวยไมยาว ประมาณ 2 เมตร เสนผานศนยแกลางประมาณ 50 เซนตเมตร หนกประมาณ 100 กโลกรม ปจจบน นาเครองจกรเขามาชวยนาปลงแตละกระทง จะตองกลงประมาณ 4-5 วน การไขนาเขาสนาปลง จะ ตองไขตอนบายพนนาจะไมแตกระแหง นาทไขเขาตองสงกวาพนนาประมาณ 4-5 นว เพอใหเกลอตก ผลกชาเมดเกลอจะแนนไมโพลงทาใหเกลอมความเคมสงในการตกผลกของเกลอ เมอนาเขมขน 20-22 ดกรโบเม จะไดเกลอจดมลกษณะเหมอนทรายเมดใหญตกจมปนกบดนชาวนา จะเกบเกลอจดเมอเลก ทานาเกลอแลว เมอความเขมขนสง 25-27 ดกรโบเม เปนระยะท เกลอเคมมากทสด ถาความ เขมขนเกน 27 ดกรโบเม จะเกดการตกผลกของดเกลอ (Magnesium) ซงมคณสมบตในการ ขาด ความชนดเกลอ จะตกผลกในชวงกลางคนเมอนาในนาปลงเยน การเกบเกลอ เรยกวา “รอเกลอ” สวนมากทาในตอนเชาหรอตอนเยน เพราะ อากาศไมรอน นาปลงทจะรอเกลอไดจะตองมนาขงใหมาก เพราะจะชวยลางเกลอ ชาวนาจะใชไมรน ซงทาดวยโคนไมไผ หรอไมกระบอกผาซกยาวประมาณครงเมตร ใชรวกเปนดามยาวประมาณ 2 เมตร เกลอจะแตกแยกออกเปนเมดเกลอ นา 1 กระทง จะชกเกลอเปนแถวไดประมาณ 5-15 แถว และ กระต อมเกลอใหเปนกอง ๆ เหมอนเจดยแแถวหนงประมาณ 12-18 กอง แลวปลอยนาในนาออก สลากระโดง (ลารางทอยตอนกลางของนาปลง ใชถายเทขนสงนาทใชทาเกลอ ) อาจนากลบมาใชปลง

สำนกหอ

สมดกลาง

66

เกลอไดอก เมอไขนาออกหมดแลวใหทงไวประมาณครงวนหรอ 1 วน เพอใหเกลอแหงมคว ามชนนอย การหาบเกลอใชแรงงานคนหาบดวยบงกเกบเกลอไวในฉาง อาชพทานาเกลอ เปนอาชพทรฐบาลไทย สงวนไวสาหรบคนไทย จงหวดสมทรสาครเรมทาอยางจรงจง ประมาณป พ .ศ. 2478 โดยการนา ของขน สมทรมณรตนแ ผ ทาประโยชนแมากมายสตาบลทาฉลอม เหนประโยชนแในกา รนาทวางมาใช เรมจาก ตาบลบางหญาแพรก และขยายออกไปรอบนอก ขนสมทรฯ ไดดาเนนการจดการสรางระบบ สาธารณปโภค พอเออประโยชนแ ตอครอบครวทมารบจางทาเกลอ เชน ใหทอย เครองปลกบาน กระดาน ตมนา เงน ขดคลอง สรางถนน และโรงเรยน รบซอและเปนตว แทนจาหนายเกลอ ทาให กจการนาเกลอ ดารงมาอยถงปจจบน เมอป พ .ศ. 2491 ไดมการจดทะเบยนเปน บรษท นาเกลอ ขนสมทรมณรตนแ จากด อาจจะนบไดวาเปนบรษทจากด ทประกอบอาชพนาเกลอ โดยแทจรงแหง เดยวในประเทศไทย นาเกลอของบรษท นาเกลอขนสมทรมณ รตยแ จากด ตงอยตาบลบางหญา แพรก หมท 6 อาเภอเมองสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร มเนอทกวา 5,000 ไร กจการนาเกลอของบรษท นาเกลอ ขนสมทรมณรตยแ จากด เปนทสนพระทยและสนใจของเจานาย และทานผใหญสมยนน ไดมโอกาสตอนรบ และนาชมกจการอยเสม อ เชน จอมพลสมเดจพระราชปตลาบรมพงศาภมข , เจา ฟาฯ กรมพระยาภานพนธวงศแวรเดช สมเดจพระเจาบรมวงศแเธอ , เจาฟาฯ กรมหลวงลพบรราเมศรแ พระเจาบรมวงศแเธอพระองคแเจาอรพน เพญภาคยแ เจาจอมพศวแในรชกาลท 5 เจาพระยาพลเทพ (เฉลม โกมารกล ณ นคร) เปนตน 9.3 ศลปหตถกรรมและงานชางทองถน ประตมากรรม บานประตวดใหญจอมปราสาท สองบานแรกแกะสลกเปนลวดลายเถาดอก ไมใบไม ประกอบไปดวยรปสตวแตาง ๆ มสมน เนอ เกง เสอ และสตวแอน ๆ อยโคนตนไม สวนลง จบอยบนกงไม งเหลอมพนอยบนตนไม เปนเรองราวของสตวแนานาชนดทแสดงถงกรยาอาการตาง ๆ ความสวยงามอยทฝมอการ แกะสลก แกะเขาไปในเนอไมลกถง 4 ชน ทาใหเปนภาพซอนเหมอน มชวตจรง สวนอกสองบานเปนการแกะสลกลวดลายของตนสน มลกษณะคลายตนจากหรอมะพราว มนกกระเรยน หรอทชาวจนเรยกวา “นกเฮาะ ” เกาะอยบน กงไมนกชนด นเปนสญลกษณแของกา มอายยน และอยเยนเปนสข บานประตวดใหญจอมปราสาทน กรมศลปากร ขนทะเบยนเปนสมบต แหงชาต เมอป พ.ศ. 2505 พระพทธรปปางสมาธ 108 องคแ ปนโดยนางทวน รถทอง ซงเรมปนเมอป พ .ศ. 2499 และ เสรจสมบรณแเมอป พ .ศ. 2501 นามาประดษฐานอยภายในกาแพงแกวรอบพระอโบสถ วดฑรสงหแ ตาบลบางโทรด อาเภอเมองสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร สวนอาหารของชาวสมทรสาครนนสวนใหญเปนอาหารทะเลเนองจากเปนแหลง ประมงทางทะเลทสาคญแหงหนง ประกอบกบเปนจงหว ดทมปาชายเลนมาก ดงนนชาวจงหวด -

สำนกหอ

สมดกลาง

67

สมทรสาคร จงนาพนธแไมทเกดตามปา ชายเลนมาประกอบอาหารสาหรบบรโภค ซงพชบางชนด เช น ชะครามนนตองนามาตมและบบ นาทงเสย กอนจงนามาประกอบอาหารได เชน แกงยอดชะคราม กบปทะเล ซงแตกอนเคยเปนอาหารทใชบรโภคประ จาวน แตในปจจบนแทบไมมผรจกแกง ยอดชะครามกบปทะเล 10. เอกลกษณของจงหวดสมทรสาคร 10.1 ตราประจ าจงหวดสมทรสาคร ภาพท 22 ตราสญลกษณแประจาจงหวดสมทรสาคร ตราประจาจงหวดสมทรสาคร เปนรปเรอสาเภาแลนในทะเล ดานหลงเปนศาลเทพเ จา จอมเมอง และปอมวเชยรโชฎก ตราประจาจงหวดสมทรสาคร เรมใชเมอป พ .ศ. 2483 ในสมยทหลวงวเศษภกด (ชน วเศษภกด) เปนผวาราชการจงหวด

10.2 ตนไมมงคลของจงหวดสมทรสาคร ตนสตตบรรณ ภาพท 23 ลกษณะใบของตนสตตบรรณ

68

ภาพท 24 ลกษณะของดอกตนสตตบรรณ สตตบรรณ ถอเปนไมมงคลของจงหวดสมทรสาคร เนองจากเมอวนท 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2537 ผวาราชการจงหวดสมทรสาคร ไดร บพระราชทานพนธแไมดงกลาวจาก สมเดจ- พระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ในวโรกาสทเสดจพร ะราชดำเนนเปนองคแประธานเปดงาน วน รณรงคแโครงการปลกปาเฉลมพระเกยรตพระบาทส มเดจพระเจาอยหวทรงครองราชยแ ปท 50 ณ ศนยแ การประชมแหงชาตสรกต และเพอความเปนศรมงคลของประชาชนชาวจงหวดสมทรสาคร ผวา ราชการจงหวดสมทรสาคร จงไดนาพนธแไมสตตบรรณ พระราชทานมาปลกเปนปฐมฤกษแ ในกจกรรม วนปลกตนไมตามโครงการปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรต เมอวนท 9 มถนายน พ.ศ. 2537 ทบรเวณ สนามหญาศาลากลางจงหวดสมทรสาคร จงถอไดวาตนสตตบรรณเปนตนไมมงคล ของจงหวด สมทรสาคร ไมสตตบรรณ (Alstonia scholaris (L.) R. Bn) อยในวงศแ Apocyuaceae เปนทรจกกนโดยทวไปในนามของตนตนเปดหรอยางขาวหรอพญาสตตบรรณ (Devil tree, Black-board tree, White cheese Word) เปนไมพนเมองของประเทศไทย จดเปนไมหวงหามประเภท ก . ตามพระราชฤกษฎกากาหนดไมหวงหาม ป พ .ศ. 2530 ลกษณะทวไปเปนพนธแไมยนตนขนาดกลางถง ขนาดใหญ สงประมาณ 25-40 เมตร โคนตนมกจะเปนพพอง เปลอกสเทาออนคอนข างหนา แตเปราะ ใบเรยงกนเปนวง ประมาณ 4-7 ใบ คลายตนเปด ผวใบเกลยงทงสองดาน ดานบนสเขยวเขม ดานลางสขาวนวล มดอกขนาดเลกสขาวอมเขยว หรอเขยวอมเหลอง ออกดอกเปนกลมบนชอทแตก กงกานออกจากจดเดยวกนผลเปนฝกกลมยาวเรยวเกลยงและหอยลงขนาดโตเสนผานศนยแกลาง ประมาณ 2-5 มลลเมตร มขนยาวออนนมปกปยตดอยทปลายทงสองขาง ลกษณะเนอไมไมมแกน สขาวอมเหลอง เสยนตรง เนอออน ไสกบตกแตงไดงาย นยมทาเปนเครองใช เชน หบใสของ ฝกมด หบศพ แจว พาย กรรเชยง ของเดกเลน เปลอกใชรกษาโรคบด แกไขหวด หลอดลมอกเสบ และเปนยาสมานลาไส ใบใชฟอกตบพษตาง ๆ ยางใชทายารกษาแผลเนาเปอย ผสมกบนามนแกปวดห

69

เปนยาบารงกระเพาะ และยาบา รงภายในหลงจากเกบไข ปจจบนนยมนามาปลกเปนไมประดบ ตกแตงสถานทใหรมรนสวยงาม นบไดวาเปนพนธแทมคณคาเปนอยางยง 10.3 หอยพม

ภาพท 25 หอยพม

หอยพมมชอสามญวา Angle’s Wing หรอปกนางฟา และชอทาง วทยาศาสตรแวา Pholat orientalis (Gmelin) หอยพมจะมรปรางกลมยาวร เปลอกขาวบางเปราะ มปมสากมอ เปลอกนถากางออกจะดคลายปกนางฟาในเทพนยาย หอยพมกนอาหารจาพวก แพลงคแตอนทลองลอยอยใกลผวหนาดนโดยการกรอง (Filter feeding) ชอบอาศยอยบรเวณแนว ระดบนาลง ตาสดพนดนเหนยวปนทรายละเอยดผวหนาดนเปนเลยบาง ๆ อาศยอยในรลกประมาณ 30-40 เซนตเมตร ปากรกวางประมาณ 1 เซนตเมตร ลกลงไปจะกวางตามตว เวลานาขน จะเคลอนตว และชงวงขนไปในนาเพอดดหาอาหาร เมอเวลานาลงจะเคลอนตวลงไปอยกนร ตวหอยแบงออกเปน 2 สวน คอ ส วนลาตวมลกษณะอวนปอมและนม ประกอบดวยปาก ซงมเขยวคลายฟนกระตาย 2 ซ ไวสาหรบบดอาหาร ตอไปเปนกระเพาะ ลาไส และอวยวะตาง ๆ อกสวนหนงมลกษณะเปนเนอเยอ ทมกลามเนอ เหนยมนมคลาย งวงชาง ใชดดอาหารจากในนา หอยพมขนาดใหญ อวนสมบรณแจะพบมากในชวงเดอน ธนวาคม -มนาคม การจบหอย พมใชวธดานาลงไปเกบดวยมอ นบวาหอยพมเปนสตวแสญลกษณแของจงหวดสมทรสาคร เนองจากแหลงทพบหอยพม มากอยบรเวณชายฝงทะเล ตาบลโกรกกราก ตาบลพนทายนรสงหแ ตาบลบางหญาแพรก และตาบลกาหลง อาเภอ สมทรสาคร ในปทผานมาเกษตรกรจงหวดสมทรสาคร จบหอยพมไดจานวน 432 ตน หอยพมสามารถนามาทา เปนอาหารไดหลายรปแบบ เชน ตากแหง ลวก แกงจด แกงสม หรอผดฉา เปนตน แตกอนทจะนามาทาเปนอาหาร ตองนาเขยวออกเสยกอน และถาจะนาหอยสด ๆ มาทาอาหารควรนาหอยเปน ๆ มาแชนาเคม 1 คน เพอใหคาย โคลนและแกะเปลอก ออกลางสวนหว รดสวนทเปนงวงเพอใหสงทยงคงคางอยภายในออกทง นาเขยวออกแลวจงนาไปประกอบอาหารตามตองการ

70

10.4 ค าขวญประจ าจงหวดสมทรสาคร “เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตร” จงหวดสมทรสาครเปนจงหวดทอยในเขตปรมณฑลของกรงเทพมหานคร ม การขยาย ตวทางดานเศรษฐกจและสงคมอยางรวดเรวดงคาขวญของจงหวดทวา “เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตรแ ” อาเภอเมองสมทรสาครมการประกอบอาชพประมง อยางกวางขวางมความชานาญท งในนานนา ไทยและนานนาสากล อาเภอกระทมแบนมโรงงาน อตสาหกรรมทนารายไดมาสจงหวดและประเทศมหาศาลในรปแบบของการผลตอาหารสาเร จรป สงของเครองใช เสอผา อาเภอบานแพวมการประกอบอาชพเกษตรกรรม สงออกผลไม ไมตดดอก หลากหลายชนด สวนคาวาประวตศาสตรแนน ชาวสมทรสาครมความภมใจในวรกรรมของ นายทายเรอ ผซอสตยแคอพนทายนรสงหแ และพระมหากรณาธคณในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ททรงมพระราชดารใหจดตง ตาบลทาฉลอมเปนสขาภบาลหวเมองแหงแรกในประเทศไทย จากคาขวญประจาจ งหวดสมทรสาครทวา “เมองประมง ดงโรงงาน ลาน เกษตร เขตประวตศาสตร ” เปนการบงชถงเอกลกษณแทชดเจนของจงหวดสมทรสาคร ในฐานะเปน แหลงประมงทสาคญของประเทศ เปนทตงของโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ มากมาย พนดนมความ อดมสมบรณแเหมาะแกการเกษตร กรรม รวมไปถงแหลงประวตศาสตรแ ทบงบอกถงววฒนาการจาก อดตมาสปจจบน ซงจะไดกลาวถงเอกลกษณแในแตละดาน ดงน สมทรสาครในฐานะเมองประมง จงหวดสมทรสาคร เปนจงหวดทมการประกอบอาชพทาการประมง และ การเพาะเลยงสตวแนาเปนอาชพหลก จงถอไดวาเปนแหลงธรกจการประมงทสาคญของประเทศ กจการ ประมงมทงประมงนาจดและนาเคม ผลผลตสวนใหญไดรบจากแหลงนาธรรมชาต ไดแก บรเวณ อาวไทย ทะเลอนดามน มหาสมทรอนเดย รวมทงทะเลดานประเทศเวยดนาม นอกจากนจงหวด ยงเปนศนยแรวมอตสาหกรรมและธรกจหลาย ประเภททเกยวเนองกบการประมง เชน ธรกจเกยวกบ การซอขายสตวแนาและผลตสตวแนา เปนตน ซงมตลาดจาหนายทงในประเทศ และตางประเทศ อาชพ ประมงสามารถจาแนกไดดงน การประมงทะเล มเรอประมงทจดทะเบยนถกตองเพอทาการ ประมง ในนานนาไทยจานวน 1,290 ลา สวนใหญคอเรออวนลากแผนตะเฆ และอวนลากค นอกจากนยงม กองเรอประมงททาการประมงนอกนานนาไทย ซงเปนเรออวนลากแผ นตะเฆ อกจานวน 152 ลา สตวแนาทะเลทจบไดสวนใหญ คอ ปลาท ปลาเปด ปลาหมก กม ป ฯลฯ ในป 2540 ปรมาณสตวแนาทจบ ไดจาหนายททาเรอประมงและสะพาน ปลาจงหวดสมทรสาครมจานวนประมาณ 114,275 ตน คด เปนมลคา 775 ลานบาท นอกจากนยงสสตวแนาทะเล อกบางชนด ไดแก ปลาโอ และปลาทนา ทงทเปนปลาสดและปลาแชแขง ถกสงปอนเขาสโรงงานเพอผลตเปนปลากระปองมจานวนถง 75,000 ตน คดเปนมลคา 8,250 ลานบาท

สำนกหอ

สมดกลาง

71

การเพาะเลยงสตวน าชายฝง ปจจบนมเกษตรกรผเพาะเลยงสตวแ นา ชายฝงจานวน 2,416 ราย พนทเพาะเลยงมจานวน 55,900 ไร สตวแนาทเพาะเลยง ไดแก กงกลาดา กงแชบ฿วย ปลากะพงขาว หอยแครง และหอยแมลงภ ปรมาณสตวแ นาทจบไดไมนอยกวาปละ 3,078 ตน คดเปนมลคา 392 ลานบาท การเพาะเลยงสตวน าจด ปจจบนมเกษตรกรผเพาะเลยงส ตวแนาจด จานวน 2,737 ราย พนทเพาะเลยง 45,644 ไร สตวแเพาะเลยงทสาคญ ไดแก ปลาสลด ปลาชอน กมกามกราม ปรมาณ สตวแนาทจบไดไมนอยกวาปละ 12,526 ตน คดเปนมลคา 371 ลานบาท จงหวดสมท รสาคร ยงมสะพานปลาทมมาตรฐาน เปนศนยแกลางในการจา หนายสตวแนา ซงนบไดวาเปนกลไกสาคญตอการสงเส รมกจการดานการประมงของจงหวด สะพานปลา เปนตลาดสาคญของผทาการประมงและผคาสตวแนา ทสะพานปลาในแตละวนจานวน มาก นอกจากน ยงมการนาสตวแนาจากจง หวดใกลเคยงโดยเฉพาะกงกลาดา มาจำหนายในลกษณะการประมลท สะพานปลาแหงนอยเปนประจา สมทรสาครในฐานะเมองอตสาหกรรม สมทรสาครเปนจงหวดทตงอยในเขตปรมณฑลของกรงเทพ มหานคร ไดรบผลกระทบ โดยตรงจากการเจรญเต บโตและการขยายตวของกรงเทพมหานคร ประกอบ กบจงหวดมโครงสรางพนฐาน และปจจยการผลตทเหมาะสมตอการลงทน โดยเฉพาะการลงทนใน ภาคอตสาหกรรม จากศกยภาพดงกลาว จงมผสนใจมาลงทนตงโรงงานอตสาหกรรม ในเขต จงหวด สมทรสาครจานวนมากปจจบนจงหวดสมทรสาครมโรงงานอตส าหกรรมทตงอยในพนทจงหวด จานวน 2,746 โรงงาน โรงงานอตสาหกรรมสวนใหญ ตงอยในเขตอาเภอเมองสมทรสาคร และอาเภอ กระทมแบน ประกอบกจการเกยวกบการทาหองเยน ผลตอาหารทะเลแชแขงและอบยาง ผลตอาหารกระปอง ปลาปน นาปลา กะป ผลตภณฑแพลาสตก ทอผา ปนดาย วงกบประต -หนาตาง หลอมโลหะ และเครองปนดนเผา เปนตน สมทรสาครในฐานะเมองเกษตรกรรม จากทไดกลาวไวในตอนตนเกยวกบการประกอบอาชพของชาวจงหวด สมทรสาคร วาการเกษตรกรรมมความสา คญตอเศรษฐกจโดยรวมของจงหวด กวารอยละ 50 ของพน ททงจงหวด ซงสวนใหญอยในเขตพนทอาเภอบานแพว และอาเภอสมทรสาคร มความอดมสมบรณแ เหมาะแกการเพาะปลก ผลผลตทสาคญ ไดแก พชผกตาง ๆ มะนาว มะมวง มะพราว องน ฝรง ชมพ พทรา และมะขา มเทศ เปนต น ซงผลผลตดงกลาว เปน ผลผลตทมคณภาพเปนทนยมบรโภคของคน ทวไป นอกจากนนยงมพนธแพชทเปนเอกลกษณแของจงหวดสมทรสาคร เชน ลาใยเพชรสาครทะวาย และชมพเพชรบานแพว เปนตน

สำนกหอ

สมดกลาง

72

ลำไยเพชรสาครทะวาย จากการศกษาของ นายเถลงศกด สวรรณรกษแ และ นายวรากร บนนาค นกวชาการเกษตรสานกงานเกษตรจงหวดสมทรสาครพบวา เมอป พ .ศ. 2535 ไดมลาไยพนธแใหมทสามารถ ออกดอกและตดผลนอกฤดกาล ทตาบลหนองสองหอง อาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร ซงเปนพนธแอดอตนหนง เจาของสวนไดทาการขยายพนธแไปปลก กยงคง ลกษณ ะเดม คอ ออกผลทะวาย ชวงท 1 จะออกผลปกต เกบเกยวไดในชวงเดอนกรกฎาคม -เดอนสงหาคม และชวงท 2 จะเกบเกยวไดในชวงเดอนธนวาคม -เดอนมกราคม ซงสานกงานเกษตร จงหวดสมทรสาคร ไดทาการทดสอบและพบวาออกผลนอกฤดไดจรงจงไดตงชอพนธแลาไยดงกลาววา “ลาไยเพชร สาครทะวาย” ลาไยเพชรสาครทะวาย เปนลา ไยพนธแเบาเจรญเตบโตรวดเรวภายใน 3 ป จะเรมใหผล ซงเมอเปรยบเทยบพนธแกบลาไยพ นธแอดอของทางภาคเหนอ จะพบวา ใบของลาไยเพชร สาครทะวายจะเลกสน และบางกวา ใบเขยวออน สวนยอดออนจะมเหลองอมชมพ เน อสขาวม เปอรแเซนตแนาตาลสง กลนหอมจด และหวานมาก และออกผลทะวายตลอดป ชวงทผลผลตออกมาก คอ ชวงเดอนกรกฎาคม-เดอนสงหาคม และชวงเดอนธนวาคม-เดอนมกราคม ปจจบนมการนาลาไยเพชรสาครทะวายไปปลกในจงหวด และภาคตาง ๆ ทวไป ทงภาคเหนอ ภาคใต ภ าคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงคาดวา จะชวยใหเกษตรกรผปลกมโอกาส ในการเพมรายไดมากขนจากการปลกลาไยพนธแน สมทรสาครในฐานะเมองประวตศาสตร เรองราวในอดตของสมทรสาคร ไดรบการบนทกและบอกเลนสบตอกนมา โดยรองรอยทางประวตศาสต รแจากสภาพสงแวดลอ ม และสงคม การจดบนทกพ ฒนาการทาง ประวตศาสตรแของทองถน รวมทงมรดกทางวฒนธรรมอนไดแก โบราณวตถ โบราณสถาน อาทเชน วดใหญจอมปราสาท ศาลพนทายนรสงหแ ปอมวเชยรโชฎก ปลองเหลยม รวมไปถงวดวาอาราม และ แหลงโบราณคดตาง ๆ มากมาย ดงไดกลาวมาแลวใน ตอนตนประวตศาสตรแทเปนเอกลกษณแเฉพาะ และเปนความภาคภมใจของชาวสมทรสาคร ทสาคญอกประการหนง กคอ ทาฉลอม ซงเปนตาบลหนง ของจงหวดสมทรสาคร ไดรบพระมหากรณาธคณจากพระบาท สมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรง มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหจดตงเปนสขาภบาลแหงแรกในภมภาคของประเทศไทย สวนท 3 การวเคราะหศกยภาพดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมของ จงหวด สมทรสาคร 1. สถานการณดานเศรษฐกจ จงหวดสมทรสาครเปนเมองแหงเศรษฐกจทมศกยภาพ ทงทางดานการอตสาหกรรม การประมง และเกษตรกรรม จากขอมลสถตผลตภณฑแภาคและจงหวด (GPP) ประจาป 2553

สำนกหอ

สมดกลาง

73

ของสานกงานคณะกรรมการ พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สคช.) พบวาจงหวดสมทรสาคร ยงเปนจงหวด 1 ใน 10 ของประเทศไทยทม มลคาผลตภณฑแมวลรวมสงตลอดมา ในป พ.ศ. 2553 จงหวดสมทรสาครม ม ลคาผลตภณฑแมวลรวมจงหวด (Gross Pro-vincial Product : GPP) เทากบ 400,878 ลานบาท เปนอนดบ 6 ของประเทศ (อนดบเดยวกนกบป พ.ศ. 2552 ทมมลคา GPP เทากบ 359,671 ลานบาท) และมมลคาผลตภณฑแมวลรวมจงหวดตอหว (GPP per capital) เทากบ 692,525 บาท เปนอนดบ 2 ของประเทศ (อนดบเดยวกนกบป พ .ศ. 2552 ทมมลคาตอหวเทากบ 612,464 ลานบาท) โครงสรางการกระจายรายไดจากการผลต (Structure) ของจงหวดสมทรสาคร ขนอยกบภาค นอกการเกษตรมมลคาเทากบ 385,476 ลานบาท คดเปนรอยละ 96.16 โดยสาขาการผลต หลกของภาคนอกเกษตร คอ สาขาอตสาหกรรม มมลคาเทากบ 339,244 ลานบาท คดเปนรอยละ 84.66 รองลงมาคอ สาขาขายสงขาย ปลกฯ 14,140 ลานบาท และสาขาไฟฟา ประปาฯ มมลคาเทา กบ 8,843 ลานบาท ตามลาดบ สวน ภาคการเกษตร มมลคาเทากบ 15,401 ลานบาท คดเปนร อยละ 3.84 โดยสาขาการผลตหลกภาคเกษตร คอ สาขาประมง มมลคา เทากบ 13,731 ลานบาท รองลงมาคอ สาขาเกษตรกรรมฯ มมลคาเทากบ 1,671 ลานบาท 1.1 การเงนการคลง การจดเกบรายไดแผนดน ในปงบประมาณ พ.ศ. 2553 จงหวดสมทรสาครมยอด เงนจากการจดเกบรายไดเปนเงนรายไดแผนดน จานวน 18,703.22 ลานบาท ประกอบดวยรายไดภาษ ทางตรง รายไดภาษการขายทวไป รายไดภาษการขายเฉพาะรายไดภาษสถานบรการ และรายไดอน ๆ การจดสรรเงนงบประมาณ จงหวดสมทรสาครไดรบจดสรรเงนงบประมาณ รายจายประจาปงบประมาณ พ .ศ. 2553 เปนเงน 3,638.63 ลานบาท ประกอบดวยงบประมาณราย จายประจา เปนเงน 3,521.83 ลานบาท และงบประมาณรายจายลงทนเปนเงน 1,116.82 ลานบาท ทงน จงหวดสมทรสาครไดรบจดสรรงบพฒนาจงหวด ประจาปงบประมาณ พ .ศ. 2554 เปนเงน 194.64 ลานบาท ประกอบดวยงบดาเนนงาน 43.07 ลานบาท งบลงทน 147.67 ลานบาท และงบรายจายอน 13.90 ลานบาท มโครงการเพอการพฒนาจงหวด จานวน 40 โครงการ (โครงการทไดรบอนมตตาม พ .ร.บ. งบประมาณ 38 โครงการ และโครงการจากเงนเหลอจาย 2 โครงการ) 1.2 สถาบนการเงน ในป พ .ศ. 2553 จงหวดสมท รสาครมธนาคารพาณชยแเปดสาขาใหบรการ จานวน 78 สาขา (ป พ.ศ. 2552 มจานวน 71 สาขา) ทาใหเกดกระแสการหมนเวยน ทางการ เงนในอตราคอนขางสง และปรมาณ เงนสะพดทหมนเวยนผานธนาคารพาณชยแ ทงเงนฝากและสนเชอ ณ วนท 31 ธนวาคม 2553 (ขอมลจากธนาคารแหงประเทศไทย , 2554) มปรมาณเงนฝากรวมจานวน 91,303 ลานบาท และยอดสนเชอรวมจานวน 60,298 ลานบาท

สำนกหอ

สมดกลาง

74

1.3 อตสาหกรรม จงหวดสมทรสาครเปนจงหวดทมศกยภาพเออตอการประกอบธรกจ อตสาหกรรม เนองจากอยในเขตปรมณฑลกรงเทพฯ มการคมนาคมขนสงทสะดวกและรวดเร ว ประกอบกบมโครงสรางพนฐาน และปจจย การผลตทเหมาะสม ตอการลงทนจงมผประกอบการดาน ธรกจอตสาหกรรมใหความสนใจมาลงทนตงโรงงานอตสาหกรรมใน เขตจงหวดสมทรสาครเปนจานวน มากตงแตป พ.ศ. 2512 ป พ.ศ. 2553 มโรงงานอตสาหกรรมตงอยในพนทจงหวดจา นวน 4,965 แหง เงนลงทน 446,870 ลานบาท ลกจางในโรงงานอตสาหกรรม จานวน 381,476 คน ประเภท อตสาหกรรมทมมาก ไดแก อตสาหกรรมผลตภณฑแโลหะ อตสาหกรรมยางและพล าสตก อตสาหกรรมอาหาร และเครองดม อตสาหกรรม สงทอ และอน ๆ อนง ขอมลจากสภาอต สาหกรรมจงหวดสมทรสาคร ระบวา ในป พ .ศ. 2550 จงหวดสมทรสาครมมลคาการสงออกมากถง 712,000 ลานบาท ทงนเนองจากจงหวดสมทรสาคร เปน แหลงทตงโรงงาน ผลตปลาทนากระปองเพอการสงออกทใหญทสดในประเทศ รวมทงโรงงานแปรรป สนคาอาหารทะเลแชแขง เพอกา รสงออกโรงงานผลตชนสวนอเลกทรอนกซแขนาดใหญ และโรงงาน ผลตภณฑแโลหะจานวนมาก

ตารางท 1 แสดงจานวนโรงงานทตงอยในจงหวดสมทรสาคร แยกตามอาเภอ (รวม 3 อาเภอ) ป พ.ศ. 2553

อาเภอ จานวนโรงงาน (แหง) เงนทน (บาท) ลกจาง (คน) เครองจกร (แรงมา)

เมองสมทรสาคร 2,751 342,030,742,945- 235,411- 3,187,285.64

กระทมแบน 2,106 102,594,153,435- 143,278- 2,808,200.01

บานแพว 108 2,245,462,588- 2,787- 86,534.27

รวม 4,965 446,870,358,968- 381,476- 6,082,019.92

ทมา : คณะกรรมการบรหารงานจงหวดแบบบรณากา รจงหวดสมทรสาคร , “แผนพฒนาจงหวด สมทรสาคร พ.ศ. 2553 - 2556,” 21 เมษายน 2555.

สำนกหอ

สมดกลาง

75

1.4 ภาคการเกษตร 1.4.1 เกษตรกรรม จากการทจงหวดสมทรสาครมพนทตอนลางตดทะเลอาวไทย จงไดรบ อทธพลจากลมบกลมทะเล รวมทงลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ทาใหมภม อากาศไมรอนมากนก และมความชนเนองจากมฝนตกตามฤดกาล และไมมภยธรรมชาตทรนแรงประกอบกบสภาพพนทเปน พนทราบลมมแมนาทาจนไหล ผานตอนกลางพนทมโครงขายแมนา ลาคลองทเช อมโยงถงกน กระจาย อยทวพนท มระบบชลประทานทด รวมทงความอ ดมสมบรณแของดนทาใหพนทในเขตอาเภอบานแพว และพนทบางสวนของอาเภอเมองสมทรสาคร และอาเภอกระทมแบน มความเหมาะสมตอการทาการ เกษตรกรรม ในป พ.ศ. 2553 จงหวดสมทรสาครมพนทเพาะปลก 58,291.60 ไร จานวนเกษตรกรผทาการเพาะปลก 15,489 ราย 9,580 ครวเรอน มลคาผลผลตทางการเพาะปลก จานวน 1,671 ลานบาท 4,079 ลานบาท จงหวดสมทรสาครเปนแหลงปลกไมผลและพชผกนานาชนด สวนการปลกขาวจะมทงนาปและนาปรงหมนเวยนกนไป นอกจากนยงมการปลกไมดอกไมประดบโดย เฉพาะกลวยไม สวนใหญเปนกลวยไมตดดอกเกษ ตรกรมความรระดบปานกลางถงความรสง มความ พยายามพฒนาและยอมรบขาวสารเทคโนโลยใหม ๆ จงทาใหผลผลตทางการเกษตรมปรมาณมาก และคณภาพสงเปนทตองการของตลาดทงในประเทศและตางประเทศ พชเศรษฐกจทสาคญของจงหวดสมทรสาคร ไดแก กลวยไม เปนพ ชเศรษฐกจทสาคญระดบประเทศ พนทเพาะเลยง กลวยไมของจงหวดสมทรสาครเปนอนดบสองรองจากจงหวดนครปฐม สามารถทารายไดใหจงหวด ปละประมาณ 500 ลานบาท โดยในป พ .ศ. 2552 จงหวดสมทรสาครมพนทเพาะเลยงกลวยไม 4,051 ไร มมลคาผลผลต 561.94 ลานบาท มะนาว เปนพชเศรษฐกจอกชนดหนงททารายไดใหแกจงหวด ในป พ.ศ. 2552 มพนทเพาะปลกมะนาว 8,888 ไร ผลผลตมะนาวทารายไดมลคาสงถง 555.50 ลานบาท ไมผล ไดแก องน มะมวง มะพราว ฝรง ชมพ พทรา ฯลฯ ในป พ .ศ. 2552 มพนทเพาะปลกประม าณ 66,459 ไร เปนพชผลเศรษฐกจททารายไดใหจงหวด ปละหลาย พนลานบาท เกลอ จงหวดสมทรสาครมพนททานาเกลอเปนอนดบ 2 รองจาก จงหวดสมทรสงคราม แหลงผลตทสาคญทสดอยในเขตอาเภอเมองสมทรสาคร ไดแก ตาบลบางหญา - แพรก ตาบลกาหลง ตาบลบางโทรด ตาบลนาโคก ตาบลบางกระเจา ในป พ .ศ. 2552 มพนททานา เกลอประมาณ 22,227 ไร ลดลงจากป พ .ศ. 2551 ประมาณ 80 ไร หรอลดลงรอยละ 0.36 ผลผลต ประมาณ 193,923 ตน มลคาประมาณ 416.93 ลานตน

สำนกหอ

สมดกลาง

76

สนคาปศสตวแ จงหวดสมทรสาครมศกยภาพเหมาะสมตอการทาปศสตวแ เนองจากมแหลงอาหารสตวแและแหลงนาอดมสมบรณแตามธรรมชาต ประกอบกบมโครงขายการ คมนาคมทสะดวก แตเน องจากการขยายตวของภาคอตสาหกรรม ทาใหประชากรหนไปทางานใน โรงงานอตสาหกรรมมากขน ถงแมวาการปศสตวแจะไดรบการสงเสรมจากทางราชการใหเปนอาชพ เสรมอก อยางหนงกตาม สวนใหญการเลยงสต วแในจงหวดสมทรสาครจะเปนการเลยงขนาดเลก เชน สกร ไก และเปด 1.4.2 การประมง จงหวดสมทรสาคร เปนจงหวดทมการประกอบอาชพทาการประมง และการเพาะ เลยงสตวแนาเปนอาชพหลก ถอไดวาเปนแหลงธรกจการประมงท สาคญทสดของประเทศ การทาประมงมทงประมง นาจดและประมงนาเคม มลคาผลผลตดานประมงรวม 13,731 ลานบาท ผลผลตสวนใหญไดจากแหลงนาธรรมชาต ไดแก บรเวณอาวไทย ทะเลอนดามน มหาสมทรอนเดย รวมทงฝงทะเลดานประเทศเวยดนาม นอกจากน ยงเปนศนยแรวม อตสาหกรรมและธรกจหลายประเภท ทเกยวเนองกบการประมง เชน ธรกจเกยวกบการซอขายสตวแนาและผลตภณฑแสตวแนา ซงมตลาด ทงภายในประเทศและตางประเทศ จงมคาขวญของจงหวดวา “เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตรแ” เกษตรกรและชาวประมงม ความกระตอรอรนในการพฒนาอาชพ ของตนเองแสวง หาเทคนคใหม เพอนามาปรบปรงกจการของตนเองอยเสมอ สภาพการทาการประมงของ จงหวด สมทรสาครสามารถจาแนกได 3 ลกษณะ คอ ประมงนาจด ประมงนากรอย และประมงทะเล 1.5 ภาคการจางงาน กาลงแรงงานในป พ .ศ. 2553 จงหวดสมท รสาครมประชากรทอยในกาลง แรงงานจานวน 363,014 คน จาแนกเปนผมงานทา จานวน 362,098 คน และผวางงานหรอไมม งานทาจานวน 916 คน ในสวนของผ ทมงานทา เปนผททางานอยในภาคเกษตรกรรม รอยละ 8.20 (29,756 คน) และผททางานอยนอกภาคการเกษตรกรรมรอยละ 93.45 (330,106 คน) โดยกลมผ ทางานภาคนอกการเกษตรจะทางานในสาขาการผลตมากทสดรอยละ 91.80 (333,258 คน) ในปจจบนจงหวดสมทรสาครมคนตางดาวเขามาทางานในพนทจงหวด 2 ประเภท คอ คนตางดาวเขาเมองโดยผดกฎหมาย และหลบหนเขาเมอง (ผดกฎหมาย ) รวมทงสน 134,568 คน (ขอมล ณ วนท 30 มนาคม พ.ศ. 2553) การสงเสรมการมงานทาในป พ .ศ. 2552 สานกงานจดหางานจงหวดสมทรสาคร ไดบรการจดหางานในประเทศ โดยมตาแหนงวางงานจานวน 7,986 อตรา เปนชาย 2,297 อตราหญง 1,047 อตร และไมระบเพศ 3,236 อตรา

สำนกหอ

สมดกลาง

77

2. สถานการณดานสงคม จงหวดสมทรสาครเปนปรมณฑลของกรงเทพฯ มสภาพสงคมแบบกงชนบทกงเมอง ประชาการทอาศยในเขตเมอง สวนใหญจะตงบานเรอนกระจกตวอยรมถนนสายหลก และสายรองม ลกษณะ ครอบครวเดยว สวนในชนบท การตงบานเรอนจะ กระจดกระจายอยตามแมนาลาคลอ ง ประชากรสวนใหญเปนคนไทยเชอสายจนและเชอสายรามญ ดานสาธารณสขจากแผนพฒนาดานสาธารณสขระดบจงหวดระยะ 3 ป (พ.ศ. 2549- 2551) จงหวดสมทรสาครระบวาจงหวดสมทรสาครเปนจงหวดทมศกยภาพทางเศรษฐกจสง เปนเมอง ทมธรกจดานประมงครบวงจรทใหญท สดในประเทศไทย มความหลากหลายของอตสาหกรรมขนาด ใหญ และยงมการเกษตรทมพชผก ผลไม และดอกไม ทงเพอการสงออกและบรโภคภายในประ เทศ มรายไดตดอนดบ 1 ใน 10 ของผลตภณฑแมวลรวมของจงหวด (TOP 10 GPP) เปนโอกาสของจงหวด ในขณะทภาวะคกคามของจงหวดเกดจากกลไกทผลกดนใหเกดชมชนเมอง มประชาชนเคลอนยายมาก มาอยในภาคธรกจประมงและอตสาหกร รม ซงมขอมลทไมเปนทางการ ในการสรปจานวนประชากร เคลอนยายทมการประกนตน 3 แสนคนเศษ ทมทะเบยนบานจากจงห วดอน ไมรวมครอบครวทตด ตามรวมทงมประชาการแรงงานตางดาวคาดวามถง 2 แสนคนเศษเชนกน ทาใหความตองการบรการ ดานสขภาพเนนหนกในเรองวถชวตทไมปกต ในเรองสภาพแวดลอมพบเรองระบบทางเดนอาหารเปน สาเหตใหนอนโรงพยาบาลมากทสด และเปนอนดบ 1 ของโรคทเฝาระว งทางระบาด นอกจากนยงพบ วาโรคท เปนสาเหตการตายอนดบตน ไดแก เนองอก (รวมมะเรง ) โรคตดเชอและปรสตบางชนด โรคระบบไหลเวยน เลอด โรคระบบหายใจ เปนตน สวนปญหาสขภาพจากแรงงานตางดาว ทเคลอน ยายมาอยในภาคธรกจประมง จากการศกษาขององคแกร เอกชนพบวามปญกาการเขาถงบรการสขภาพ ดานแรงงาน จงหวดสมทรสาครซงเปนแหลงประมงสาคญของประเทศ มแรงงาน ตางดาวโดยเฉพาะชาวพมาหลงไหลเขามาทางาน และกลายเปน “ประชากรแฝง ” เกอบเทา ๆ กบ ประชากรทงจงหวดดวย ปรมาณประชากรแฝงจานวนมา ก จงกอใหเกดปญหาตามมามากมาย ทง ปญหาสงคมและอาชญา กรรม เชน ยาเสพตด และการทะเลาะววาท ฯลฯ สงผลตอ “ปญหา ความมนคง” ซงอาจจะเปน ปญหาใหญในอนาคตจงหวดไดประมวลขอมล ปญหา และแนวทางแกไข เสนอรฐบาลและคณะกรรมการบรหารแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง (กบร.) เพอกลนกรองนาเสนอ คณะรฐมนตรพจารณาแลว 3. สถานการณดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม 3.1 ทรพยากรธรรมชาต 3.1.1 ดน ลกษณะของดนในจงหวดสมทรสาคร จาแนกไดเปน 2 สวนคอ พนทในเขตอาเภอเมองสมทรสาคร มลกษณะเปนดนเลน เนอดนเคมจด เนอดนเหนยว เปนพนท ทานาเกลอ เพาะเลยงกง ปล าประพง และปลานากรอยชนดตาง ๆ พนทบางสวนใชทาสวนมะพราว พนทในเขตอาเภอบานแพว อาเภอกระทมแบน และอาเภอเมอง บางสวนเปนพนททอยไกลจากทะเล

สำนกหอ

สมดกลาง

78

ออกไป นาทะเลทวมถงและนาทะเลทวมไมถงลกษณะดนจะเปนดนเหนยว มดนรวนปนอย พนทดง กลาว ไดใชเปนพนททาการเกษตร ปลกพชผก ผลไม และดอกไม 3.1.2 ปาไม จงหวดสมทรสาครมพนทปาจานวน 21,125 ไร คดเปนรอยละ 3.94 ของพนททงหมดของจงหวด สภาพทวไปเปนปาชายเลนขนอยเปนหยอม ๆ ตามฝงทะเล แนว กวางประมาณ 200-300 เมตรเศษ และสองฝงแมนาลาคลองเปนแนวแคบ ๆ ระยะเวลาประมาณ 10-12 เมตร ในเขตปาสงวนแหงชาต 2 แหง พนท 16,208 ไร มสภาพปาเหลออยประมาณ 450 ไร ปจจบนไดตงเปนศนยแธรรมชาตปาชายเลนอาวมหาชย ฝงตะวนตก จงหวดสมทรสาคร นอกนนม สภาพเปนทะเลโคลน เนองจากการกดเซาะ ของกระแสนาและคลนลมธรรมชาต จงหวดสมทรสาคร มพนทปาชายเลนอนรกษแประมาณ 176,518.75 ไร ในเขตอาเภอเมองสมทรส าคร และอาเภอบาน แพว ยงคงมสภาพปาเหลออยจานวน 11,369 ไร ถกจาแนกโดยแผนทจ ำแนกเขตการใชประโยชนแทดน ปาชายเลน ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 15 ธนวาคม พ.ศ. 2530 3.1.3 แหลงน าชลประทาน จงหวดสมทรสาครมพนทอยในเขตชลประทาน จานวน 303,142 ไร คดเปนรอยละ 55.60 ของพนทจงหวด ซงครอบคลมพนททาการเกษตรทง 3 อาเภอ พนทชลประทานดงกลาวอยในความรบผดชอบของโครงการสงนาแล ะบารงรกษาภาษเจรญ จานวน 128,705 ไร โครงการสงนาและบารงรกษาดาเนนสะดวก จานวน 90,193 ไร โครงการ สงนาและบารงรกษานครชมนแ จานวน 29,464 ไร และโครงการสงนาและบารงรกษานครปฐม จานวน 54,780 ไร และมพนททางตอนลางของจงหวดทอยตดกบชาย ทะเลเปนพนทนอกเขตชลประทาน จานวน 242,074 ไร อยในความรบผดชอบของโครงการชลประทานสมทรสาคร 3.1.4 แหลงน าธรรมชาต พนทจงหวดสมทรสาครไดรบนาสวนใหญจากแมนา ทาจน และแมนาเจาพระยาโดยการชลประทาน มโครงการเกบนาจากแหลงนาในลาคลองชลประทาน 10 สาย และคลองธรรมชาตกวา 170 สาย แหลงนาธรรมชาตทสาคญของจงหวดสมทรสาคร ไดแก แมน าทาจน นบไดวาเปนแมนาสายสาคญของจงหวดสมทรสาคร โดยม ตนกาเนด มาจากแมนาเจาพระยาทอาเภอวดสงหแ จงหวดชยนาท ไหลผานตอน กลางของพนท จงหวดสพรรณบร นครป ฐม และไหลผานอาเภอกระทมแบน อาเภอเมองสมทรสาคร กอนทจะไหล ลงสอาวไทย ทตาบลทาฉลอม อาเภอเมองสมทรสาคร คลองมหาชย เรมจากแมนาทาจนทตาบลมหาชย อาเภอเมอง สมทรสาคร แลวไหลลงสแมนาเจา พระยาได 2 ทางไหลผานคลองดานคลองบางหลวง ออกสแมนา เจาพระยาทปากคลอง ตลาดสายหนง และอกสายหนงผานสถานตารวจนครบาลบางขนเทยน ออกไป ทางดาวคะนอง และไหลลงสแมนาเจาพระยาทถนนตกระยะทางยาวประมาณ 13 กโลเมตร คลองพทยาลงกรณ เรมจากแมนาทาจนทอาเภอเมองสมทรสาคร ออกสแมนา แมกลองทจงหวดสมทรสงคราม ระยะทางยาวประมาณ 27 กโลเมตร

สำนกหอ

สมดกลาง

79

คลองสนขหอน ไหลจากแมนาทาจนทอาเภอเมองสมทรสาคร ออกส แมนา แมกลองทจงหวดสมทรสงคราม ระยะทางประมาณ 20 กโลเมตร คลองภาษเจรญ เรมจากแมนาทาจนทใตวดอางทอง อาเภอกระทมแบน ออกสแมนาเจาพระยาทเขตภาษเจรญ กรงเทพฯ ระยะทางยาวประมาณ 25 กโลเมตร คลองบางยาง เรมจากแมนาทาจนทบางยาง อาเภอกระทมแบน ไปเชอม คลองดาเนนสะดวก ทประตนาบางยาง อาเภอบานแพว คลองด าเนนสะดวก เรมจากประตนาบางยาง ไหลผานอาเภอบานแพว จงหวดสมทรสา คร อาเภอดาเนนสะดวก จงหวดราชบร และทอาเภอบางคนท จงหวดสมทรสงคราม ระยะทางยาวประมาณ 38 กโลเมตร 3.2 สงแวดลอม จงหวดสมทรสาครเปนจงหวดทมการพฒนาเรวมาก เนองจากเปนจงหวดทรอง รบความเจรญและการขยายตวจากกรงเทพฯ โดยเฉพาอยางยงในภาคอตสาหกรรมและชมชน มอตรา การขยายตวทสงมาก มการอพยพยานถนของประชากรจากจงหวดตาง ๆ เขามาประกอบอาชพ เปนจานวนมาก ปรากฏการณด งกลาวกอใหเกดปญหาดานมลภาวะตาง ๆ และทวความรนแรงขน จนเกอบถงขนวกฤต ปญหาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสาคญ มดงน 3.2.1 ปญหาทางอากาศ มลภาวะทางอากาศ ไดแก ฝนละออง ควน กลน และเสยง สาเหตจากเสนทางคมนาคมจานวนมาก เปนโครงขายเชอมโยงเปนระบบ logistic จาก แรงงานอตสาหกรรม สถานประกอบการ ทพกอาศย จากการเกษตรกรรม (เผาวชพช) ปญหากลนทสาค ญไดแก กลนจากโรงงานอาหารสตวแ และโรงงาน ปลาปน ชงจงหวดไดเขาไปดาเนนการปรบปรงแกไขปญหาดานกลนและความสะอาดแลว 3.2.2 ปญหาขยะมลฝอย กอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมมากขน และ คาดวาในอนาคตจะเปนปญหาทสาคญของจงหวดทจะตองเรงดาเนนการป องกนแกไข เนองจากขยะ มลฝอยทงจากครวเรอน และโรงงานอตสาหกรรม มปรมาณสงถง 2 แสนตนตอป การดแลเกบขยะ มลฝอยในพนทจงหวดสวนใหญอยในความรบผดชอบขององคแกรปกครองสวนทองถน ซงการบรการ เกบขนขยะมลฝอยย งไมสามารถกระทาไดอยางทวถง ทาใหมขยะตกคางในแตละวนจานวนมาก โดย เฉพาะอยางยงในเขตพนททเปนชมชนขนาดใหญ มประชากรอาศยอยหนาแนน นอกจากนวธการ กาจดขยะมลฝอยทดาเนนการอยในปจจบน ยงไมถกตองตามหลกสขาภบาล เนองจากยงใชวธเทลง กลางแจง และเผาทงบางสวน จงหวดสมทรสาคร ไดดาเน นการแกไขปญหาในเรองขยะมลฝอย ในเขต พนทจงหวดภายใต พ .ร.บ. สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ .ศ. 2535 และกฎหมาย อน ๆ ทเกยวของ รวมทงระดมความรวมมอจากทกฝาย ทงภาคราชการ ภาคเอกชน และประชาชน โดยเนนใหองคแกรปกครองสว นทองถนในพนทสนบสนนชวยเหลอซงกนและกน ประสานการปฎบต

สำนกหอ

สมดกลาง

80

ภายใตสภาวะดานเครองมอ และอปกรณแทมอยอยางจาก ด โดยบรณาการแผนงาน โครงการ และงบ ประมาณขององคแกรปกครองสวนทองถน เพอการกาจดขยะอยางถกวธ ดวยการ จดหาสถานทกาจด ขยะรวมกนระหวางเขตปกครองทองถนตาง ๆ โดยใหองคแการบรหารสวนจงหวดเปนเจาภาพ นอกจาก นยงใหความสาคญตอความรวมมอของประชาชน โดยเนนการปลกจตสานกใหประชาชนตระหนกใน ประโยชนแของการ Recycle ขยะเพอผลในระยะยาวดวย ซงจงหวดเคยไดงบประมาณดาเนนการแลว แตเกดปญหาประชาชนไมยอมใหดาเนนการกอสรางในพนทจงหวด 3.2.3 ปญหาน าเสย จากการทมการทากจกรรมทางเศรษฐกจหลายอยาง รมฝง แมนาทาจน ไดแก การเพาะปลก การทานากง บอเลยงปลา ฟารแมสกร และการอตสาหกรรม นาเสย จาการทากจกรรม ดงกลาวยงขาดการควบคม และนาเสยจากอาคาร ชมชน บานเรอน รานอาหาร ไดถกปลอยลงสแมนาลาคลองสายตาง ๆ รวมทงนาเสยจากกรงเทพฯ ทเคลอนตวผานเขามาตาม ลาคลองสายสาคญ เชน คลองภาษเจรญ คลองทววฒนา ไหลลงมาสแมนาทาจนและอาวไทย ทาให แมนาทาจนมคา BOD เกนเกณฑแมา ตรฐานกาหนด มสารปนเปอนของโลหะหนก ไดแก สารตะก ว และมแบคทเรยเกนมาตรฐานดวยทาใหคณภาพนาในแมนาทาจน เสอมลง และอาจเกดมลภาวะจนถง ขนวกฤต คณภาพนาทาจนปจจบน อยในเกณฑแมาตรฐานคณภาพนาผวดน ประเภทท 5 ซงใช ประโยชนแไดเพอการคมนาคมเทานน ไมปลอดภยสาหรบอปโภคบรโภค โดยเฉพาะอยางยง สภาพนาใน แมนาทาจนตอนลาง บรเวณพนทในเขตเทศบาลนครออมนอย -ออมใหญ ถอวาเปนพนทมปญหาวกฤต ขนรนแรงเนองจากมโรงงานอตสาหกรรมตงอยมากกวา 1,000 โรง ดงนน เพอลดภาวะมลพษลงสแมนาทาจนตอนลาง คณะรฐมนตรจงมมต เหนชอบใหองคแการจดการนาเสย ดาเนนการโครงการบาบดนาเสยรวมออมนอย -ออมใหญ ครอบคลม พนท 61 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 40,000 ไร ในเขตเทศบาลนครออมนอย จงหวดสมทรสาคร และเทศบาลตาบลออมนอย องคแการบรหารสวนตาบลไรขง องคแการบรหารสวนตาบลยายชา องคแการ บรการสวนตาบลสามพราน จงหวดนครปฐม โดยโครงการบาบดนาเสยดงกลาว ตงอยบนพนท 61 ไร ในซอยวรณราษฎรแ เทศบาลนครออมนอย เปนระบบบาบดแบบตะกอนเรง ระยะเวลาดาเนนโครงการ 26 ป (พ.ศ. 2544-2569) แบงเปนระยะเว ลากอสราง 8 ป (พ.ศ. 2544-2557) และระยะ เวลาเดนระบบ 24 ป (พ.ศ. 2546-2569) หากโครงการแลวเสรจจะสามารถบาบ ดนาเสยได 91,000 ลกบาศกแเมตรตอวน โดยมคาใชจายโครงการ 5,236 ลานบาท เปนเงนลงทน 3,329.12 ลานบาท เงนทาใชจายหมนเวยน (บรษทรวมทน) 1,906.90 ลานบาท ซงเปนเงนทบรษทรวมทนจะจดเกบจาก คาบรการบ าบดน าเสยประเภทบานเรอน 3.50 บาทตอลกบาศกเมตร โรงงานอตสาหกรรม 19 บาทตอ 1 ลกบาศกเมตร ระยะเวลาคนทน 7 ป

สำนกหอ

สมดกลาง

81

3.2.4 ปญหาปาชายเลน ในอดตจงหวดสมทรสาครมพนทปาชายเลนท อดมสมบรณแ ตลอดแนวชายฝงทะเล ซงมระยะยาว 41.8 กโลเมตร ปาชายเลยของจงหวดสมทรสาคร ไดถกกาหนดใหเปนปาสงวนแหงชาตจานวน 2 แหง พนทรวม 16,208 ไร ไดแก ปาอาวมหาชยฝง ตะวนออก อยในพนทตาบลบางหญาแพรก ตาบลโคกขาม ตาบลพนทายนรสงหแ อาเภอเมอง สมทรสาคร มเนอท 7,343 ไร และปาอาวมหาชย ฝงตะวนตก อยในพนทตาบลนาโคก ตาบลกาหลง ตาบลบางโทรด ตาบลบานบอ ตาบลบางกระเจา และตาบล บางหญาแพรก อาเภอเมองสมทรสาคร มเนอท 8,865 ไร ปจจบนปาสงวนแหงชาตทง 2 แหง พนทสวนใหญกลายสภาพเปนทะเล เนอง จากคลนลมและกระแสนาทพดเขาหาฝงอยางรนแรงเปนเวลานาน ทาใหพนทปาชายเลนถกทาลาย มสภาพปาเหลออยบางเพย งจานวนนอยมลกษณะเปนหยอม ๆ บรเวณปากแมนา ทาจน เขตปาสงวน แหงชาตปาอาวมหาชย ฝงตะวนตกในพนทตาบลบางหญาแพรก มเนอทประมาณ 450 ไร จงหวดสมทรสาครไดดาเนนการอนรกษแฟนฟปาชายเลน โดยจดทาโครงการ ปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรต พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในวโรกาสทรงครองราชยแครบ 50 ป เรมดาเนนการตงแตป พ .ศ. 2537 เปนตนมา ในเขตพนทอนรกษแพนทปาชายเลน บรเวณปาสงวน แหงชาตอาวมหาชยฝงตะวนตกพนทตาบลบางหญาแพรกจานวน 226 ไร และดาเนนการนอก เขต พนทอนรกษแ ทมสภาพเสอมโทรมในพนทตาบลพ นทายนรสงหแ และตาบลโคกขาม อกประมาณ 50 กวาไร โดยใชภมปญญาชาวบานทาเขอนไม ไผ ชะลอคลนรมตลง นอกจาก นไดจดโครงการฟนฟ และ สงเสรมปาชายเลนอาวมหาชยฝงตะวนตก โดยความรวมมอของภาครฐ ภาคเอกชน และชมชนใน ทองถน เพอเปนศนยแศกษาธรรมชาตปาชายเลนทสมบรณแแบบ ซงจะเปนแหลงศกษา คนควา วจยดาน ธรรมชาตวทยาของระบบนเวศปาชายเลน พนทโครงกา รตงอยบรเวณ หม 5-6 ตาบลบางหญาแพรก อาเภอเมองสมทรสาคร 4. สถานการณดานการทองเทยว จงหวดสมทรสาคร มศกยภาพพรอมในทกดานทจะเปนแหลงทองเทยว เนองจากม แหลงทองเทยว ทนาสนใจ มความสาคญ ทงประเภทธรรมชาต สถานทสาคญทางประวตศาสตรแ แ ละ ศาสนสถานตลอดจน ศลปวฒนธรรมประเพณ จงหวดสมทรสาครมสถานททเปนแหลงทองเทยวสาคญ ดงน 4.1 ปากอาวสมทรสาคร เปนสถานททองเทยวทางธรรมชาต ซงจะไดสมผสกบ ธรรมชาตของปากอาวไทย ปาชายเลนตลอดไปจ นปากอาว เปนแหลงทองเทยวท มชอเสยงทา งดาน อาหารทะเล สนคาและผลตภณฑแจากทะเล ซงจะมนกทองเทยวไปพกผอนและทองเทยวจานวนมาก เนองจากไดมโอกาสสมผสกบธรรมชาตปากอาว ซงเปนจดสดทายทแมนาทาจนไหลลงสทะเล และ ชนชมชวตความเปนอยแบบพนเมองของหมบานชาวประมง 4.2 นากง นาเกลอ ในเขตอาเภอเมองสมทรสาคร มชายฝงทะเลทเหมาะกบการทา นากง นาเกลอหลายแหง “แหลงนาเกลอ” ทไดชอวาเปนแหลงใหญอนดบ 2 ของประเทศ โดยจะ

สำนกหอ

สมดกลาง

82

เหนมกองเกลอสขาวสะอาด มกงหนวดนาหมนเลนลมกระจายอยทวพนทโดยเฉพาะทพนทตาบล กาหลง นาโคก บานบอ บางโทรด โคกขาม พนทายนรสงหแบางหญาแพรก และบรเวณสองขางทาง พระราม 2 จะเหนทศนยภาพทสวยงามเกดความประทบใจแกนกทองเทยวทงชาวไทย และชาว ตางชาตเปนอยางมาก 4.3 ตลาดมหาชย (ทาเรอเทศบาล) ตงอยรมแมนาทาจน นบเปนศนยแกลางการคา และการคมนาคมขนสงของสมทรสาคร ตลาดมหาชยมทาเรอหลายแหง เปนทาเรอเมลแทไปสทองท ตาบลตาง ๆ และสามารถเชาเรอหางยาวไปเทยวตามคลองโคกขามได 4.4 หมบานชาวประมงทาฉลอม ตาบลทาฉลอมเปนตาบลใหญและเปนสขาภบาล แหงแรกของประเทศไทย มตลาดและกจการตอเ รอเรยงรายอยบนฝงแมนาทาจน การเดนทางไป ทาฉลอมสามารถขามฟากท ทาเรอเทศบาล หรอทางรถยนตแตามเสนทางพระราม 2 ขามสะพานขาม แมนาทาจน แลวแยกซายเขาตาบลทาฉลอม 4.5 สะพานปลา เปนสะพานปลาทมขนาดใหญแหงหนงทใชในการลาเลยงขนถาย ผลตภณฑแสตวแนาจากทะเลทกชน ด อยในเขตเทศบาลเมองสมทรสาคร เปนศนยแกลางการคาอาหาร ทะเลนานาชนด และเปนแหลงเงนตราสะพดหมนเวยนวนละหลายพนลาน 4.6 ปอมวเชยรโชฎก และศาลหลกเมอง ตงอยทตาบลมหาชย สถานททงสองแหง อยบรเวณใกลกนหางจากศาลากลางจงหวด 200 เมตร สรางขนในสมยพระบาทสมเดจ พระนงเกลา เจาอยหว เมอ พ .ศ. 2370 เพอปองกนขาศกทางทะเล กอดวยอฐถอปนสง 7 ศอก ไมมปอมยาม มแตหอรบและปนโบราณบรรจตามชองลม ปจจบนชารดหกพงมปรากฎอยบางสวนเทานน 4.7 ปลองเหลยม ตงอยรมแมนาทาจนตาบลทาไม อาเภอกระทมแบน เปนปลอง เตาไฟ ของ โรงงานผลตนาตาล ของฝรงชาตโปรตเกส สรางขนเมอ พ.ศ. 2367 มอายรอยกวาป กอดวยอฐ ทรงแปดเหลยม กวาง ดานละ 1 เมตร แลวเรยงขนไปจนถงปลายสงประมาณ 30 เมตร 4.8 ศาลพนทายนรสงห ตงอยทตาบลพนทายนรสงหแ อาเภอเมองสมทรสาคร เปน ศาลทสรางขน เปนอนสรณแแกพนทายนรสงหแ ในคราวทคดทายเรอพระทนงเอกชย จนหวเรอชนกงไม ใหญรมคลองโคกขาม ทาใหหวเรอหกตกนา และพนทายนรสงหแยอมรบโทษประหารชวตตาม กฎมณเฑยรบาล เพอรกษา ระเบยบแบบแผนราชประเพณ ศาลเดมสรางขนในสมยพระเจาเสอ ตง อยในคลองโคกขามตาบลพนทายนรสงหแ หางจากตวจงหวด 7 กโลเมตร ศาลพนทายนรสงหแถอไดวา เปนอนสรณแแหงความซอสตยแ ทมความสาคญทางประวตศาสตรแ สมควรเผย แพรวรกรรมใหเปนทรจก และเปนตวอยางใหเยาวชนรนหลงไดจดจาและภาคภมใจในความกลาของบรรพบรษไทย 4.9 วดโคกขาม ตงอยรมคลองโคกขาม เปนวดเกาแกสมยกรงศรอยธยา ภายในวดมโบราณ วตถ ทเกยวกบพนทายนรสงหแ เชน บษบกของพระเจาเสอ ซงโปรดใหยกขนจากเรอพระทนงเอกชย เปนตน

สำนกหอ

สมดกลาง

83

4.10 วดสทธวาตวราราม หรอวดชองลม เปนพระอารามหลวง ตงอยปากอาว สมทรสาคร ตาบลทาฉลอม ในบรเวณวดเปนทประดษฐานพระบรมราชานสาวรยแ รชกาลท 5 สรางขน เพอเฉลมพระเกยรตทพระองคแเสดจพระราชดาเนนทาฉลอม และทรงตงเปนสขาภบาลแหงแรกของ ประเทศไทย นอกจากนจงหวดรวมกบภาคเอกชนและชาวจงหวดสมทรสาครไดจดสรางพระโพธสตวแ เจาแมกวนอมเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในวโรกาสฉลองสรราชสมบตครบ 50 ป ขนในบรเวณวดดวย จงทาใหวชองลมแหงนเปนศาสนสถานทเปนแหลงทองเ ทยวของจงหวด รวมทงเปนสถานทตากอากาศไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยงในยามเยนจะมทศนยภาพทงดงามมาก 4.11 วดใหญจอมปราสาท เปนวดเกาแกสมยสมเดจพระมหาจกรพรรด ตงอยรม แมนาทาจน ตาบลทาจน อาเภอเมองสมทรสาคร หางจากตวจงหวด 4 กโลเมตร ในรชสมย พระบาทสมเดจพระจลจองเกลาเจาอยหว ไดพระราชทานพระนามวา “วดใหญสาครบร ” ยกฐานะ เปนพระอารามหลวงรวมทงไดพระราชทานพระไตรปฎก บรรจตกระจก มาประดษฐาน ญ วดแหงน จากหลกฐานซงเปนโบราณสถานและโบราณวตถ โดยเฉพาะวหารเกา สนนษฐานวา วดนสรางมาไมตา กวา 500 ป นอกจากน ยงมเจดยแเก าชนทหกพงทลายอยดานหลง รวมทงศาลาการเปรยญทสรางขน ในสมยสมเดจพระนารายณแ มหาราช เปนอาคารกออฐถอปน ยกพนใตถนสง ชองหนาตางมรป ทรง แปลกตาทกรอบของศาลาประกอบดวยลวดลายจาหลกสวยงามรปทรง ภายนอกเปนแบบโคง ดานหนาและดานหลงเชด 4.12 วดปาชยรงส ตงอยทตาบลบานเกาะ อาเภอเมองสมทรสาคร เปนวดทสราง ขนตงแตป พ.ศ. 2525 สงทนาสนใจคอ รปแบบสถาปตยกรรมทมเอกลกษณแเฉพาะตวบนเนอท 200 ไร หางจากตาบลมหาชย ไปตามเสนทางถนนสายเศษฐกจประมาณ 5 กโลเมตร แยกซายบรเวณหลก กโลเมตรท 16 (ตรงขามสถานรถไฟฟายอย) เขาไป 1.5 กโลเมตร 4.13 วดบางปลา ตงอยรมแมนาทาจนในทองทตาบลบานเกาะ อาเภอเมอง สมทรสาคร สนนษฐานวาสรางในสมยรชกาลท 2 และเมอ พ .ศ. 2447 รชกาลท 5 ไดเสดจประพาส ตนลานาทาจน และทรงสนพระทยวดบางปลา จงไดเสดจขนประทบเสวยพระกระยาอาหารกลางวน ณ ศาลาทานาวดบางปลา สงทนาสนใจ นอกจากวหารเกาแลว มภาพพทธประวตอายกวา 200 ป โดยจตรกรชาวศรลงกาและชาวยโรปเปนสงทรงคณคาทหาชมไดยาก 4.14 วดนางสาว ตงอยตาบลทาไม อาเภอกระทมแบน มโบสถแลกษณะพเศษ ทเรยกวา “โบสถแมหาอ ตมแ” มประตเดยวไมมหนาตาง เดมชอ “วดพรหมจารราม ” ตอมาชาวบาน เรยกใหมวา วดนองสาว แลวจงเพยนมาเปน “วดนางสาว” บรเวณหนาวดตดกบแมนาทาจนมอทยาน มจฉา ซงมปลาสวายจานวนมากอาศยอยนกทองเทยวนยมมาเทยวชมและใหอาหารแกฝงปลา 4.15 วดเกตมดศรวราราม และวดบณฑรสงห ตงอยรมถนนพระราม 2 กโลเมตรท 42 ภายในวดมเจตยแนาคใหญ รปจาลองและสงกอสรางทมความตอเนองกบพทธศาสนา สวนวด บณฑรสงหแมเรอขด

สำนกหอ

สมดกลาง

84

4.16 แหลงผลตเบญจรงค จงหวดสมทรสาครถอไดวาเปนแหลงผลตเบญจรงคแ ทสาคญแหงหนงในประเทศไทย ลกษณะการผลตสวนใหญเปนแบบอตสาหกรรมในคร วเรอนมอยทว ไปในพนทตาบลดอนไกด วดทาเสา ผลตภณฑแเบญจรงคแไดรบความสนใจอยางมากจากชาวไ ทย และ ชาวตางประเทศ ทงทนาไปใชในครวเรอน เปนเครองประดบตกแตงและของทระลก 4.17 สวนเฉลมพระเกยรต หรอพทธมณฑล จงหวดรวมกบภาคเอกชน และ ชาวสมทรสาคร จดสรางขนบนเนอท 143 ไร ทตาบลอาแพง อาเภอบานแพว มลกษณะเปนสวนปา ทมนาลอมรอบ ทวบรเวณรมรน ไปดวยตนไมนานาพนธแใหชอวา “สวนกาญจนาภเษก 50 ป แหง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช” 4.18 งานประเพณสมโภชหลวงพอโตวดหลกสราษฎรสโมสร อาเภอบานแพว หลวงพอโตประดษฐานทวดหลกสราษฎรแสโมสรซง ตงอยกงกลางค ลองดาเนนสะดวก ทเชอมระหวาง แมนาแมกลองกบแมนาทาจน ประช าชนทอยแถบรมแมนาเชอวา หลวงพอโตแผบารม ปกปอง ประชาชนผทอยในศลธรรมของทงสองลม แมนานใหอยเยนเปนสข จะประกอบอาชพใดกมแตความ สาเรจ และรงเรอง จงไดมการจดงานประเพ ณสมโภช หลวงพอโตขน ซงเปนประเพณทไดมการจด สบทอดกนมาเปนเวลานานแลว กาหนดจดขนในวนแรม 8-9 คาเดอน 4 ของทกป ในวนแรกของงาน จะมขบวนเรอแหแหนรปจาลองหลวงพ อโตไปตามลานาในคลองดาเนนสะดวก ม ประชาชนนาเรอ ตาง ๆ มาเขารวมขบวนแห โดยเรมขบวน ตงแตหนาวดหลกสราษฎรแสโมสร ไปถงประตนาบางยาง ตลอดสองขางลานามการจดโต฿ะบชาเพอสกการะบชาหลวงพอโต 4.19 ประเพณลางเทาพระทวดเจดรว อาเภอบานแพว เปนประเพณหนงทชาว ไทยรามญ ในตาบลเจดรว ถอปฎบตทาบญในวนออกพรรษา วนแรม 1 คาเดอน 11 โดยวางดอกไม หลากสบนผา เพอใหพระสงฆแท จะเดนเขาโบสถแไดยาลงบนดอกไม ถอเปนการลางเท าพระทไดรกษา ศลมาตลอดหลายพรรษา 4.20 ของฝากสมทรสาคร อาหารทะเลสดทกชนด ไดแก กง หอย ป ปลา ปลาหมก กง ฯลฯ อาหารทะเลแปรรป ไดแก ปลาเคม กงแหง กะป นาปลา ขาวเกรยบกง ผลไม สวนใหญจะมาจากเกษตรชาวสวนบานแพว มผลไมทกฤดกาล ไดแก มะมวง พทรา องน มะพราวนาหอม นาตาลมะพราว และลาใยเพชรสาคร ฯลฯ ไมดอก-ไมประดบ ในเขตอาเภอบานแพว และอาเภอกระทมแบน มสวนกลวยไม ใหญ ซงมพนธแ ลวยไมแปลก ๆ มากมาย ทงสกลหวายและแคทรยา รวมทงกลวยไมพอทแพลนทสงไป จาหนายทงใน และตางประเทศ นอกจากนยงมไมดอกไมประดบอน ๆ เชน กหลาบ ผลตภณฑแอตสาหกรรม มทงผลตภณฑแจาหนายภายใน และสงออกตางประเทศ ไดแก อาหารสาเรจรป อาหารกระปอง อาหารทะเลแชแขง เสอผาสาเรจรป เครองถวยชามเซรามค และเบญจรงคแ เครองใชในครวเรอน เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกสแ ผลตภณฑแพลาสตก ฯลฯ

สำนกหอ

สมดกลาง

85

ผลตภณฑแของกลมแมบาน มอยดวยกนหลายกลม ไดรบการสนบสนนจาก หลายหนวยงานทเกยวข องดานเงนทน และอ ปกรณแตาง ๆ สนคาทกลมผลตขนไดมการนาออกไป จาหนาย ตามสถานทตาง ๆ ทงภายในและนอกจงหวด เชน เครองดมประเภทนาผลไม และนา สมนไพร ไขเคม พอกดนนาเกลอ นาพรกตาง ๆ ขนมไทย กะป อาหารทะเลแหง เครองสาอาง ผสมสมนไพร และ ผลตภณฑแหตถกรรมหลากหลายประเภท เปนตน 4.21 งานเทศกาลตางๆ เชน งานแหศาลเจาพอหลกเมอง งานไหวเจาแมกวนอม งานเทศกาล กนเจ งานเทศกาลอาหารทะล งานกนปลาท และสมทรสาคร Expo เปนตน 5. ปญหาทส าคญของจงหวดสมทรสาคร จงหวดสมทรสาครอยใกลกบกรงเทพฯ เปนจงหวดเ ลก ๆ ไดรบงบพฒนาคอน ขางจากด แตการขยายตวของภาคเอกชน โรงงานอตสาหกรรม และการขยายตวของแหลงทอย อาศยเกดขนอยางรวดเรวประสบกบ ปญหาสาคญอยหลายรายการ และไดมแนวทางการ ดำเนน - การแกไข ดงน 5.1 ปญหามลภาวะทางอากาศ ไดแก ฝนละออง ควน ก ลน และเสยง ซงเกดจาก การคมนาคม การขนสง โรงงานอตสาหกรรม สถานประกอบการ ทพกอาศย และจากภาค เกษตรกรรม 5.2 ปญหาขยะมลฝอย เรมจะกอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมมากขนเปน ปญหาทสาคญ ของจงหวดทจะตองเรงแกไข เนองจากปจจบนขยะม ลฝอยทงจากค รวเรอน และ โรงงานมปรมาณสงมากถง 2 แสนตน/ป จงหวดสมทรสาครไดแกปญหาโดยการบรณาการแผนงา นโครงการ และงบประมาณของทองถน โดยใหองคแการบรหารสวนจงหวดสมทรสาครเปนเจาภาพ 5.3 ปญหาน าเนาเสย ปจจบนนาในแมนาทาจนมคณภาพเสอมโทรมลงมาก เนอง จากการเตบ โตของภาคอตสาหกรรม และกจการดานการประมง ทาใหมคาความตองการออกซเจน ในการยอยสลายสารอนทรยแ หรอคา BOD (Biochemical Oxygen Demand/BOD) เกนมาตรฐาน คณะรฐมนตรจงไดมมตเหนชอบใหองคแการ จดการนาเสย ดาเนนโครงการบาบดนาเสยรวมออมนอย -ออมใหญ 5.4 ปญหาปาชายเลนเสอมโทรม ปจจบนสภาพพนทปาชายเลนเสอมโทรมลง มสภาพปาเหลอนอยมาก สวนปาสงวนแหงชาตพนทเดม 16,208 ไร คงเหลอสภาพปาประมาณ 450 ไร พนทปาชายเลน อนรกษแเดมม 176,518.75 ไร คงเหลอสภาพปา 11,369 ไร พนทสวนใหญกลาย สภาพเปนทะเล เนองจากคลนลม และกระแสนาทพดเขาหาฝงอยางรนแรงเปนเวลานาน ทาใหปาชาย เลนถกทาลาย 5.5 ปญหาน าทวม จงหวดสมทรสาคร มภาวะนาขน นาลง นาทะเลหนน และเปน จงหวดปลายนา รวมทงมการทรดตวของแผนดนจ งประสบปญหานาทวม โดย เฉพาะอยางยงในเขต เทศบาลนคร สมทรสาคร

สำนกหอ

สมดกลาง

86

5.6 ปญหาแรงงานตางดาว จงหวดสมทรสาครมการใชแรงงานตางดาวเปนจานวน มาก มตคณะรฐมนตร เมอวนท 19 มกราคม พ .ศ. 2553 เหนชอบการจดการจางแรงงานตางดาว หลบหนเขาเมอง 3 สญชาต (พมา ลาว และกมพชา) โดยการขยายเวลาพสจนแสญชาตและการผอนผน ใหอยราชอาณาจกรเปนการ ชวคราวแกแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมองสญชาตพมา ลาว และ กมพชาทขอจดทะเบยนและอนญาตทางานป พ .ศ. 2552 ตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 18 ธนวาคม พ.ศ. 2550 มตคณะรฐมนตรเมอวนท 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 วนท 28 กรกฎาคม พ .ศ. 2552 และวนท 3 พฤศจกายน พ .ศ. 2552 ซงเปนแรงงานตางดาวทใบอนญาต ทางานหมดอายวนท 20 มกราคม พ .ศ. 2553 และวนท 28 กมภาพนธแ พ .ศ. 2553 โดยขยายระยะเวลาการอนญาตให อยในราชอาณาจกรเปนการชวคราว เพอรอการสงกลบไม เกน 2 ป สนสดวนท 28 กมภาพนธแ พ.ศ. 2555 จงหวดสมทรสาคร มแรงงานตางดาวทไดรบอนญาตทางานป พ .ศ. 2552 จานวน 160,549 คน มายนขออนญาตทางาน และยนแบบคาขอพสจนแสญชาต เพอรอการพสจนแสญชาตป พ .ศ. 2553 จานวน 124,454 คน 5.7 ปญหาการขาดแคลน น าประปา จงหวดสมทรสาครประสบปญหาการขาด แคลนนาประปา ผวดนเพออปโภคบรโภค จนตองมการขดเกาะนาบาดาลมาใชเปนจานวนมาก ซงอาจกอใหเกดปญหาแผนดนทรดได และรฐบาลมมตไมใหมการขดเจาะบอนาบาดาลในพนททม ระบบประปาผวดน ปจจบนการประปาสวนภ มภาคไดทาสญญาซอขายนาประปากบ บรษท นาประปาไทย จากด มกาหนดระยะเวลา 30 ป โดยการประปาจะนาไปจา หนายตอใหประชาชน ในเขตพนทจ งหวดนครปฐม และจงหวดสมทรสาคร โดยสามารถดาเนนการจาหนายนาประปาไดตง แตป พ.ศ. 2547 ในปรมาณนา 200,000 ลกบาศกแเมตรตอวน 5.8 ปญหายาเสพตด จงหวดสมทรสาครมปญหาการแพรกระจายของยาเสพตดอย ในระดบปานกลาง และแพรระบาดอยทวไป ซงสถานการณแดงกลาวมแนวโนมจะขยายตวอยางรวดเรว ทงในเขตเมองและชนบท ในการแกไขปญหา จงหวดไดจดตงศนยแปฎบตการตอสเพอเอาชนะยาเสพตด ระดบจงหวด อาเภอ และองคแกรปกครองสวนทองถน และมการจดตงผเฝาระวงของทกชมชน /หมบาน ทเรยกวา “25 ตาสบปะรด” เปนผประสานพลงแผนดน รบผดชอบ 1:10 หรอ 1:15 หลงคาเรอน มหนาแบบบรณาการ ทงการเฝาระวงยาเสพตด โรคไขหวด นก โรคระบาด การประชาสมพนธแ การเฝาระวงเรองทรพยากรแหงชาตและสงแวดลอม การรณรงคแการเลอกตง ประการสาตญคอยสอด สองดแลคนแปลกหนา แจงเบาะแสและรายงานใหเจาหนาทของร ฐเปนประจาทกวน ทงน เพอใหรก บาน/ชมชน ใหเกดความสงบเรยบรอยและอยดมสข ดวยการดาเนนการตอเนองและจรงจง และมการ ปราบปรามทาใหสามารถจบกมผคา ผเสพ จบกมทาลายระบบ เครอขายผคายาเสพตด ไดยดทรพยแ และจบกมผครอบครองไดเปนจานวนมากปงบประมาณ 2554 จงหวดสมทรสาครมผลการ จบกมคด ยาเสพตดทงสน 5,074 คด

สำนกหอ

สมดกลาง

87

5.9 ปญหาโรค เอดส โรตเอดสแเปนปญหาระดบชาตซงสงผลกระทบตอจงหวด สมทรสาคร โดยตงแตป พ .ศ. 2531 ถงป พ.ศ. 2546 มผปวยโรคเอดสแในจงหวด รวมทงสน 2,565 คน เสยชวตแลว 657 คน อตราปวยเทากบ 588.85 ตอแสนประชากร อาเภอเมองสมทรสาครเปนอาเภอ ทมอตรปวยของผปวยโรคเอดสแสงสด (746.81 ตอแสนประชากร ) จงหวดสมทรสาครไดแกไขปญหา ดงกลาว โดยไดตงคณะอนกรรมการปองกนและแกไขปญหาเอดสแของจงหวด ซงผวาราชการจงหวด เปนประธาน นายแพทยแสาธารณสขจงหวดเปนเลขานการ โดยมเปาหมายเพอลดอตราความชกของ การตดเชอเอดสแในประชากรวยเจรญพนธแใหเหลอไมเกนรอยละ 1 ผตดเชอ /ผปวยเอดสแ และผได รบผลกระทบจากปญหาเอดสแอยางนอยรอยละ 80 ไดรบการดแลอยางเหมาะสม และเปนธรรม องคแกรปกครองสวนทองถนและองคแกรชมชนทกแหง มแผนงานดาเนนการปองกนและแกปญหา เอดสแ อยางมประสทธภาพและตอเนอง 6. การวเคราะหสภาวะแวดลอม (SWOT Analysis) จงหวดสมทรสาครไดมการประเมนสภาพแวดลอม ทงภายในและภายนอกจงหวด เพอใหรถง สถานะทเปนจรงในดานจดออน จดออน โอกาส และสภาวะภยคกคามทตองระมดระวง เพอเปนพนฐานของการ กาหนดยทธศาสตรแการพฒนาจงหวดทเหมาะสม จดแขง (S) 1. เมองประมงครบวงจรทใหญทสดในประเทศไทย 2. มความหลายหลายของอตสาหกรรมขนาดยอม (SMEs/OTOP) 3. อดมไปดวยพชผก ผลไม และไมดอก ทงเพอการสงออก และบรโภคภายใน ประเทศ 4. อยใกลกรงเทพมหานคร 5. ประชากรมศกยภาพทางธรกจสง 6. รายไดตดอนดบ 1 ใน 10 ของผลตภณฑแมวลรวมจงหวด (Top 10 GPP) จดออน (W) 1. การขาดแคลนแรงงานทงเชงปรมาณ และเชงคณภาพ 2. ขาดแคลนนคมอตสาหกรรมประมงและทาเรอ 3. ขาดแคลนสถานศกษาทเกอหนนตอภาคธรกจ และการพฒนา 4. ขาดตราสญลกษณแสนคาของตนเอง 5. มปญหาสงแวดลอม 6. มขอจากดดานผงเมอง 7. ประชากรมความหลากหลาย 8. งบประมาณในการพฒนาจงหวดนอย

สำนกหอ

สมดกลาง

88

โอกาส (O) 1. อยในทศทางแนวนโยบายของรฐบาล ในประเดนครวของโลก และเปนทตองการ ของผบรโภค 2. มกรอบความรวมมอกบตางประเทศทเกอหนน ตอการคา เชน APEC WTO FTA เปนตน 3. มโอกาสในการขยายตวในดานทอยอาศย เพอรองรบการเปนเมองบรวารของ กรงเทพฯ 4. มความหลากหลายทางประวตศาสตรแ และวฒนธรรมทเออตอการทองเทยว 5. มโครงการพฒนาเสนทางคมนาคมของรฐหลายโครงการ อปสรรค (T) 1. ทดนตาและมการทรดตวตลอดเวลา 2. ขาดแคลนนาจด ทงเพอการอปโภคและบรโภค 3. มการแขงขนทงดานการผลตและการตลาดในสนคาเกษตรและประมงสง 4. มการกดกนทางการคาทไมใชระบบภาษ (Non-Tariff Barrier : NTB) โดยเฉพาะสนคา เกษตรและประมง 5. สนคาสวนใหญเปนสนคาเกษตร ซงโดยสภาพเนาเสยงาย สวนท 4 ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดสมทรสาคร 1. วสยทศน เปนศนยแกลางการผลตอาหารทะเล เพอความเปนหนงในฐานะครวโลก เปนแหล ง ทองเทยวทางเลอกใหม ทามกลางสภาพแวดลอมทนาอย 2. เปาประสงคภาพรวม 2.1 สนคาดานการเกษตร ประมง อตสาหกรรมเพอการสงออก และการบรโภคภาย ในประเทศ ไดรบการพฒนาคณภาพมการสรางผลตภณฑแใหม และมศกยภาพในการแขงขน 2.2 เกษตรกรรมและอตสาหกรรม ขนาดย อมของเอกชนไดรบการพฒนาศกยภาพ มความสามารถในการแขงขน 2.3 อตสาหกรรมไดรบการพฒนาศกยภาพมความสามารถในการแขงขน 2.4 สงเสรมการขยายตลาดของสนคาเ กษตรและอตสาหกรรมตามความตองการ ทง ภายในและตางประเทศอยางเปนธรรม 2.5 ผประกอบการและประชาช นมรายไดจากแหลงทองเทยวใหมใกลกรงเทพฯ ทเนนธรรมชาต สงแวดลอม ประวตศาสตรแ และวฒนธรรม 2.6 ระบบนเวศนแไดรบการฟนฟ มสงแวดลอมทด เปนเมองทนาอย

สำนกหอ

สมดกลาง

89

2.7 ประชาชนในจงหวดมคณภาพชวตทด มความมนคงปลอดภยในชวต และ ทรพยแสน 2.8 ประชาชนเขาถงโอกาสการศกษา และยกระดบมาตรฐานการศกษาใหได มาตรฐาน 2.9 สรางความพงพอใจและความมนใจแกประชาชนผรบบรการ 2.10 พฒนาระบบบรหารจดการดานบรการ 2.11 พฒนาขดสมรรถนะของบคลากรและองคแกรใหอยในระดบเกณฑแมาตรฐานท สามารถยอมรบได 2.12 ระบบราชการมความโปรงใส ปราศจากคอรปชน 3. ประเดนยทธศาสตร จากวสยทศนแของจงหวดขางตน เพอใหการพฒนาจงหวดเปนไปตามกรอบวสยทศนแ ของการจงหวดสมทรสาคร จงไดกาหนดยทธศาสตรแการพฒนาจงหวด ซงมการจดทาอทธศาสตรแ ได มองถงปญหา จดออน จดแขง และโอกาสของจงหวด โดยมประเดนยทธศาสตรแหลกทสาคญ 4 ประการ เรยงลาดบดงน 3.1 การเปนครวของโลกในดานอาหารทะเลและการเกษตร 3.2 การเปนแหลงทองเทยวทางเลอกใหม 3.3 การพฒนาสภาพแวดลอมใหเปนเมองนาอยอาศย 3.4 การพฒนาระบบบรหารงานใหมความเปนเลศ 4. ตวชวดและคาเปาหมายการพฒนาจงหวดภาพรวม แยกตามประเดนยทธศาสตร ไดแก 4.1 ประเดนยทธศาสตร 1 การเปนครวโลกในดานอาหารทะเล 9 ตวชวด 4.1.1 รอยละของเกษตรกรเปาหมายทผานการประเมนความพรอมของจงหวด ทเขาสกระบวนการ GAP รอยละ 100 และไมนอยกวารอยละ 5 ไดรบการรบรองจากกระทรวง เกษตรฯ 4.1.2 รอยละทเพมขนของผประกอบการฟารแมเพาะสตวแนาทไดรบการรบรอง มาตรฐานการจดฟารแม GAP รอยละ 100 4.1.3 จานวนผลตภณฑแ OTOP ทไดรบมาตรฐาน 4-5 ดาวไมนอยกวา 15 ผลตภณฑแ 4.1.4 รอยละทเพมขนของรายไดของผประกอบการ OTOP รอยละ 25 4.1.5 รอยละของรายไดทเพมขนของผประกอบการสนคาผลตภณฑแชมชน ทองถน /SMEs ทเปนกลมเปาหมาย รอยละ 45 4.1.6 จานวนโรงงานอตสาหกรรมทไดรบรองมาตราฐาน HACCP

สำนกหอ

สมดกลาง

90

4.1.7 รอยละของผประกอบการและเกษตรกรเขาใจระบบตลาดขอตกลง รอยละ 50 4.1.8 ระดบความสาเรจของการรวมกลมแล ะการสรางเครอขายใหแกเกษตรกร ผประกอบการทกภาคสวนเพอเพมศกยภาพและสรางมลคาเพม 4.1.9 รอยละของส ถานประกอบการดานแปรรปอาหารทะเล มการพฒนา ทกษะฝมอแรงงานใหแกแรงงานตอปรอยละ 5 4.2 ประเดนยทธศาสตร 2 การเปนแหลงทองเทยวทางเลอกใหม 2 ตวชวด 4.2.1 ระดบความสาเรจของการพฒนาคณภาพดานการทองเทยว 4.2.2 ระดบความสาเรจของการดาเนนงานดานอาหารปลอดภยระดบจงหวด 4.3 ประเดนยทธศาสตร 3 การพฒนาสภาพแวดลอมใหเปนเมองนาอยอาศย 6 ตวชวด 4.3.1 รอยละของปญหารองเรยนดานสงแวดลอมทไดรบการแกไข รอยละ 20 4.3.2 รอยละของแผนพฒนาดานสงแวดลอมของหนวยงานและทองถนถกนา ไปปฎบตจรง รอยละ 50 4.3.3 ระดบความสาเรจของการแกไขปญหาเพอลดจานวนครวเรอนยากจนทม รายไดตากวาเกณฑแ จ.ป.ฐ. 4.3.4 รอยละของผประสบปญหาทางสงคมไดรบการเสรมสรางคณภาพชวต รอยละ 30 4.3.5 รอยละของประชากรกลมเปาหมายทเขาถงโอกาสทางการศกษา รอยละ 85 4.3.6 รอยละของสถานศกษาทพฒนาเครอขายเทคโนโลยสนเทศ รอยละ 90 4.4 ประเดนยทธศาสตร 4 การพฒนาระบบบรหารงานใหมความเปนเลศ 5 ตวชวด 4.4.1 รอยละของประชาชนทมความพงพอใจตองานบรการของสวนราชการ และมทศนคตทดตอสวนราชการ รอยละ 80 4.4.2 ระดบความสาเรจของรอยละเฉลยถวงนาหนกในการรกษามาตรฐานระยะ เวลาการใหบรการ 4.4.3 รอยละของจานวนบคลากรทไดรบการพฒนาขดสมรรถนะตามภารกจ หนาท รอยละ 80 4.4.4 รอยละของความพงพอใจของบคลากรในสวนราชการตอการปฎบตงาน รอยละ 80 4.4.5 ระดบความสาเรจของ การดาเนนการตามมาตรการปองกน และ ปราบปรามการทจรต และประพฤตมชอบ

สำนกหอ

สมดกลาง

91

91

บทท 3

วธด าเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยแบบสรางสรรคแเพอการออกแบบ เปนการรวบรวมขอมลกอน นามาสรางสรรคแ โดยมเนอหาในการศกษาดงน 1. การศกษาภาคเอกสาร 2. การวเคราะหแขอมลภาคเอกสาร 3. การวเคราะหแขอมลภาคสนาม 4. การออกแบบ 5. การประเมนผลงานออกแบบ 6. กลมผประเมนผลงานออกแบบ 1. การศกษาภาคเอกสาร 1.1 เพอศกษาขอมลการออกแบบอตลกษณแองคแกร 1.2 เพอศกษาขอมลทวไปของจงหวดสมทรสาคร 1.3 เพอศกษาขอมลการวเคราะหแศกยภาพดานเศรษฐกจ สงคมทรพยากรธรรมชาต ศลปวฒนธรรม วถการดาเนนชวต และสงแวดลอมของจงหวดสมทรสาคร 1.4 เพอศกษาขอมลยทธศาสตรแการพฒนาจงหวดสมทรสาคร 2. การวเคราะหขอมลภาคเอกสาร การวเคราะหแในเชงสรางสรรคแและออกแบบ โดยนาเอาขอมล ไดแก ประวตความเปนมา ภมปญญาชาวบาน เศรษฐกจ สงคมทรพยากรธรรมชาต ศลปวฒนธรรม วถการดาเนนชวต และสงแวดลอม มาประมวลหารปแบบ และเทคนควธการในการออกแบบอตลกษณแจงหวด สมทรสาคร 3. การวเคราะหขอมลภาคสนาม เปนการประมวล และรว บรวมขอมลจากขอท 2 มาสรางเครองมอในการเกบขอมล คอ แบบสอบถาม โดยใชวธการสมภาษณแเชงลกจากกลมตวอยาง คอ ผทอาศยอยในจงหวดสมทรสาคร ไมตากวา 50 ป จานวน 12 คน เพอใหไดขอมลทจาเปนจากความคดเหนและเปนแนวทางในการ ออกแบบใหเหมาะสมมากทสด

สำนกหอ

สมดกลาง

92

4. การออกแบบ นาผลทไดจากการวเคราะหแข อมลขอท 3 นามาศกษาและออกแบบ ตามขนตอน และ กระบวนการตาง ๆ ตามทไดศกษามา โดยพฒนาความคดและทาการออกแบบ โดยผานกระบวน การ ทางคอมพวเตอรแดวยโปรแกรม ตาง ๆ เนอหาขอสรปในการออกแบบ และตรวจสอบหาแนวทางทเ ลอก เพอสรปผลงานเปนผลงานออกแบบอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร

5. การประเมนผลงานออกแบบ การนาเสนอผลงานตอผเชยวชาญและกลมตวอยาง เพอประเมนคณภาพของผลงาน เพออภปราย วเคราะหแ และหาขอบกพรองตาง ๆ โดยผานกระบวนการใชแบบสอบถาม ซงมเกณฑแในการประเมนผลงานออก แบบ ดงน คอ การสอสาร การออกแบบ และการใชงาน 6. กลมผประเมนผลงานออกแบบ แบงออกเปน 2 กลม คอ 6.1 กลมผทรงคณวฒทเกยวของกบจงหวดสมทรสาคร ไดแก 6.1.1 นายมณฑล ไกรวตนสสรณแ นายกองคแการบรหารสวนจงหวดสมทรสาคร 6.1.2 นายอดม ไกรวตนสสรณแ รองนายกองคแการบรหารสวนจงหวดสมทรสาคร 6.1.3 นายสภาพ แซเฮง นายกเทศบมนตรนครสมทรสาคร 6.1.4 นายชวลต ลมธนสาร รองนายกเทศบมนตรนครสมทรสาคร 6.1.5 นางพรมลกษมณแ รวมสข ปลดองคแการบรหารสวนจงหวดสมทรสาคร 6.1.6 นายสนทร วฒนาพร สมาคมสงเสรมการทองเทยวจงหวดสมทรสาคร 6.1.7 อาจารยแนศรา สระทองใจ ประจาวชาประวตศาสตรแจงหวดสมทรสาคร ภาควชาสงคม ศกษา โรงเรยนสมทรสาครวทยาลย 6.1.8 นายชโลทร ศวารตนแ บรรณาธการบรหาร นตยสารมกซแ 6.1.9 นายธนรตนแ มทาพร บรรณาธการฝายศลป นตยสารมกซแ 6.2 กลมประชาชนชาวสมทรสาครจานวน 400 คน

สำนกหอ

สมดกลาง

93

แผนภมท 1 แผนภมสรปขนตอนการทาวจย

การออกแบบ เอกลกษณแองคแกร

ขอมลทวไปของ จงหวดสมทรสาคร

การวเคราะหแศกยภาพ ดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต

ศลปวฒนธรรม วถการดาเนน-ชวต และสงแวดลอม ของจงหวดสมทรสาคร

ยทธศาสตรแการพฒนา จงหวดสมทรสาคร

วเคราะหแขอมลเพอนามาประมวลหารปแบบ และเทคนควธการในการออกแบบ อตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร

สรางแบบราง และนาเสนอตวอยางงานออกแบบ - ตราสญลกษณแทปรบปรงใหม - การใชอกษร - การใชสเอกลกษณแ - วธการจดวาง - การใชภาพประกอบ

นาเสนอผลงานแกผเชยวชาญ เพอตรวจสอบและอภปราย เพอหาขอบกพรองขอเสนอแนะ และแนวทางแกไข

แกไขผลงานออกแบบ สรปผลการวจย

สรางแบบสอบถาม เพอใชในการสมภาษณแเชงลก เกบขอมลจากกลมตวอยาง เพอทจะไดขอมลทจาเปนจากความคดเหน และเปนแนวทางในการออกแบบ

สำนกหอ

สมดกลาง

94

94

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจยเรองการออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหว ดสมทรสาคร ไดทาการ ศกษาถงประวต ความเปนมา ภมปญญาชาวบาน เศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต ศลปวฒนธรรม วถการดาเนนชวต และ สงแวดลอม ทเปนอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร โดยการสมภาษณแเชงลก กลมตวอยางทอาศยอยในจงหวดสมทรสาครไมตากวา 50 ป จากนนจงนาผลจากการสมภาษณแมาทา การสรปหาแนวทางในการออกแบบ และหลงจากการออกแบบแลวนาไปผลงานการออกแบบไป ประเมนกบกลมผทรงคณวฒทเกยวของกบ จงหวดสมทรสาคร และผเชยวชาญดานการออกแบบ อนมเนอหาการศกษาโดยแบงเปน 3 สวน ดงน สวนท 1 การวเคราะหขอมล (กอนการออกแบบ) สรปผลความคดเหนจากกลมตวอยางทไดจากการสมภาษณแเชงลก เพอเปนแนวทางในการ ออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร สวนท 2 ผลงานออกแบบ ผลงานออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร สวนท 3 การประเมนผล (หลงการออกแบบ) การประเมนผลงานออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร จาก กลม ผทรงคณวฒ ทเกยวของกบจงหวดสมทรสาครและผเชยวชาญดานการออกแบบจานวน 9 ทาน และจาก กลมตวอยางทอาศย อยในจงหวดสมทรสาครจานวน 400 คน สวนท 1 การวเคราะหขอมล (กอนการออกแบบ) 1.1 สรปผลความคดเหนจากกลมตวอยางโดยการสมภาษณแเชงลก เพอหา อตลกษณแของจงหวดสมทรสาครวาตงแตอดต จนถงปจจบนมอะไรบาง มการเปลยนแปลงไปอยางไร และผลจากการเปลยนแปลง ยอมรบใหเปนอ ตลกษณแใหมของจงหวดสมทรสาครหรอไม โดยวเคราะหแ ในดานตาง ๆ ดงน 1.1.1 ตราประจาจงหวด 1.1.2 คาขวญประจาจงหวด 1.1.3 ตนไมประจาจงหวด

สำนกหอ

สมดกลาง

95

1.1.4 เชอชาต 1.1.5 วถการดาเนนชวต 1.1.6 การเดนทาง 1.1.7 อาชพ 1.1.8 ภมปญญาชาวบาน 1.1.9 ทรพยากรธรรมชาต 1.1.10 ศลปะ 1.1.11 ประเพณ 1.1.12 วฒนธรรม 1.1.13 เทศกาลตาง ๆ 1.1.14 โบราณสถาน โบราณวตถ 1.1.15 ของดประจาอาเภอ ตารางท 2 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร

ตราประจ าจงหวด เรมตน เรอสาเภาจน, โรงงาน, สวน

การเปลยนแปลง และ สาเหต ของการเปล ยนแปลง

สรางจดสงเกตเปนครฑ, เรอประมง, ปลาโลมา, กองผลไม สงผลใหเกดการเขาใจในสญลกษณแของจงหวดผด

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ยงรบรวาเปนเรอสาเภา, โรงงาน, สวน เพราะใชตราประจา จงหวด เดมอยเรอย ๆ ถงแมจะมการสรางจด สงเกตเปนครฑ, เรอประมง, ปลาโลมา, กองผลไม

ค าขวญประจ า

จงหวด

เรมตน เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตรแ

การเปลยนแปลง และ สาเหต ของการเปล ยนแปลง

ไมมการเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เปนทยอมรบกบคาขวญเดม

สำนกหอ

สมดกลาง

96

ตารางท 2 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ตนไมประจ าจงหวด เรมตน ตนสตบรรณ

การเปลยนแปลง และสาเหต ของการเปล ยนแปลง

ไมมการเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ตนสตบรรณ

เชอชาต เรมตน ไทย, จน, มอญ

การเปลยนแปลง และสาเหต ของการเปล ยนแปลง

เกดการผสมผสานระหวางเชอชาตเกดเปนเชอชาตลกครง เชน ไทย-จน, ไทย-มอญ, มอญ-จน และมอพยพชาวจน, มอญ และพมาเพมเขามาเรอย เพราะจงหวดมความตองการดาน แรงงานดานตาง ๆ สง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เนองดวยสงคมอาเภอเมองเปนสงคมคาขายเชอชาต สวนใหญทจะอาศยในอาเภอเมองจะเปนไทยเชอสายจน , ไทย, จน, มอญ เชอสายจน มอญและพมา แตชาวจนจะเปนท ยอมรบมากกวาเพราะบรรพบรษของชาวจงหวดสมทรสาคร เปนจนซะสวน ใหญ

สำนกหอ

สมดกลาง

97

ตารางท 2 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

วถการด าเนนชวต เรมตน สวนใหญอาศยใกลแมนาทาจนปลกทพกอาศยดวยวตถดบ จาก ปาชายเลน เชน มมหลงคาดวยใบจากนยมทานแตอาหาร ทะเล เพราะเปนวตถดบทหาไดงายในทองถน

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

เรงรบขนเพราะมชาวมอญ ชาวพมา และชาวจน อพยพ เขามาเพมมากขน กลายมาเปนวถทมชาวตางดาวเกยวของ มากขน ชาวชมชนดงเดมสวนมากเปลยนเปนนายจางโดย มชาวตางดาวเปน มการกกตนสนคาเพอจาหนายแกแรงงาน ตางดาวมากขน เรมแบงทในพนทบานใหเปนบานเชากบ แรงงานตางดาว

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

คอนขางเครงเครยด เพราะการดาเนนชวตเรงรบกนหมด แขงขนกนสงมากสงคมในอาเภอเมองกลายเปนการคาขาย กลายเปนเมองทมการคาขายตลอด 24 ชวโมง

การเดนทาง เรมตน พายเรอเพราะเปนพนทปาชายเลนซะสวนใหญ จะมโดยรถ บาง เฉพาะสวนทมถนนดนตดผาน แตหากจะเดนทางเขา กรงเทพฯ จะนยมใชเสนทางรถไฟสายมหาชย-วงเวยนใหญ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มการทาถนนเพมมากขนในเขตอาเภอเมอง มรถเพม มากขน แตหากจะเดนทางเขากรงเทพฯ จะนยมใชเสน ทางรถไฟสาย มหาชยวงเวยนใหญ

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ปจจบนนยมใชเสนทางรถยนตแ ไมมเสนทางเดนเรอในเขต อาเภอเมอง แลว ยกเวนเฉพาะเรอประมงออกทะเลแตเสน ทางรถไฟมหาชย-วงเวยนใหญยงมอยใชเฉพาะกลมพอคา แมคาและจะมนกเรยนบาง

สำนกหอ

สมดกลาง

98

ตารางท 2 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

อาชพ เรมตน การประมงขนาดเลก นาเกลอ คาขายอาหารทะเลสด

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

การประมงมขนาดใหญขนจากเรอไมกลายเปนเรอเหลกขนาด ใหญ มชาวมอญ พมาเปนแรงงานเพมมากขน เพราะความ ตองการดาน อาหารทะเลเพมมากขน, นาเกลอขนาดพนทไป ในเขตปาชายเลน มากขน การคาขายอาหารทะเลสดและคา ขายอน ๆ เพมมากขน ชาวจนทเคยเปนลกจาง กแตงงานกบ คนไทยแลวผนตวเองเปนเจาของรานคาขายมากขน

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

การคาขายอาหารทะเลมมากขน มทงสดและแหง ขายสง และปลก มทานาเกลอตามเขตรอบนอกของอาเภอเมอง การประมง ยงมทงขนาดเลกขนาดใหญ มโรงงานการแปรรป อาหารทะเลเกดขน

ภมปญญาชาวบาน เรมตน การสรางเรอประมงดวยไมทเปนเอกลกษณแของจงหวด สมทรสาคร การสรางอปกรณแการประมง จากเยบใบจาก

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

การสรางเรอดวยไมมนอยลงเพราะมเรอเหลกขนาดใหญมา แทนท, การใชใบจากมนอยลงการเยบใบจากจงม เฉพาะบาง พนท หนมาสรางวธในการแปรรปอาหารทะเลมากขน

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

การสรางเรอดวยไมมนอยลงมาก แตการสรางวธในการแปรรป อาหารในชมชนมมากขน

สำนกหอ

สมดกลาง

99

ตารางท 2 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ทรพยากรธรรมชาต เรมตน ปาชายเลน กระซา ทะเล ปลาวาฬ ปลาโลมา

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ปาชายเลนลดนอยลงเพราะพนทสวนใหญถกปรบเปลยนไป เปนอยางอน เชน นาเกลอ ทาเรอ สวนรมปาอาวนาคอย ๆ เนาเพราะม ประชากรมากมตลาดและทาเรอจานวนมาก ตงรมนาคนพบการมา ของปลาวาฬมากขนกระซาใชในการ ถมทนอยลงเพราะมจานวน จากด

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ปาชายเลนกลายเปนพนทสงวนรณรงคแใหมการปลกเพมไมใช กระซาในการถมทแลวใชดนแทนเพราะดนในอาเภอเมองเคม ใชอะไรไมได เจาของทนยมขายหนาดน ปจจบนหอยพม กลายเปน สญลกษณแของจงหวดสมทรสาคร ไปแลวเพราะม ทนทเดยว

ศลปะ เรมตน การสรางเรอประมงดวยไมทเปนเอกลกษณแ, บานศลาสวรรณ , การทากงเตกของชาวจน, รปแบบสถาปตยกรรมแบบจน เชน หองแถวโบราณ ทชาวจนใชในการดดฝนในอดต

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

การสรางเรอประมงดวยไมลดนอยลงเพราะแทนทดวยเรอ เหลก ขนาดใหญ, ยงมการทากงเตกอยสาหรบพธศพของ ชาวจน, หองแถวแบบชาวจนเหลอนอยลงเพราะถกรอถอน สรางเปนอาคารพาณชหมดหรอถกปลอย ใหรกราง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ปจจบนมการสรางเรอประมงทสรางดวยไมนอยลงมาก นอก จากจะเปนของเกา, บานศลาสวรรณเปนทรจกนอยลงเพราะ ไมมการประชาสมพนธแ

สำนกหอ

สมดกลาง

100

ตารางท 2 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ประเพณ เรมตน การกนเจ, งานไหวขนมกง, งานแหศาลเจาพอหลกเมอง, งานทาบญกลางบาน, งานลางเทาพระ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มชาวจนและคนทองถนตองการทาบญมากขนประเพณ การกนเจจงมขนาดใหญขน, งานแหศาลเจาพอหลกเมองกลาย เปนงานใหญของ จงหวดเพราะมการกระทากนใจกลางเมอง สวนงานทาบญกลางบาน กบงานลางเทา พระคนทองถนให ความสนใจนอยลงกลายเปนประเพณเฉพาะถนตางคนตางทา

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ประเพณการกนเจ, งานแหศาลเจาพอหลกเมองกลายเปนงาน ใหญของจงหวด สวนงานทาบญกลางบานกบงานลางเทาพระ หรอประเพณทางศาสนาอน ๆ กลายเปนงานใหญของชมชน มอญพมา พอถงวนสาคญเหลาน ชาวมอญ พมา จะจดงาน เลยงพระใหญ ซอเสอผาใหมสาหรบใสประกอบพธปจจบนม การแขงขนเรอยาว

วฒนธรรม เรมตน ดานอาหารทานอาหารทะเลสด ดานภาษาการแตงกายแบบจน และแบบมอญผสมกน

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

นยมทานอาหารทะเลกนมากขน เพราะเหมนคาวปลานาจด สวนดานภาษาคนทองถนเขาใจหลายภาษามากขนเพราะ มชาวตางดาวเยอะ การแตงกายแบบชาวจนและชาวมอญ คอยหาย ไปกลายเปนแบบไทยยกเวนตอนประกอบพธกรรม เฉพาะถน หรอกลมคางดาวทอพยพเขามาใหม

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ดานอาหาร การแตงกายปจจบนเหมอน ๆ กนหมด สวนทาง ดานภาษา ณ ปจจบนใชภาษาไทยกนหมด ยงมการใชภาษาจน และมอญ บางในการตดตอเฉพาะกลมคนรนหลงฟงไดแตพด และเขยนไมได

สำนกหอ

สมดกลาง

101

ตารางท 2 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

เทศกาลตางๆ เรมตน เทศกาลอาหารทะเล เทศกาลกนปลาท

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

เทศกาลอาหารทะเล เทศกาลกนปลาท มการสรางพระโพธสตวแ กวนอมองคแใหญจงมงานเทศกาล งานนมสการพระโพธสตวแ กวนอม เพอเปนแหลงทองเทยว

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ปจจบนเทศกาลอาหารทะเล เทศกาลกนปลาท มคนตางถน จานวน มากมาเยยมเยอน

โบราณสถาน โบราณวตถ

เรมตน ปอมวเชยรโชฎก, ศาลพนทายนรสงหแ, บานศลาสวรรณ , วดใหญจอมปราสาท, อาคารสานกงานทดนเกา , เสาหลกเมอง, วหารเกเงจน, อโบสถหลงเกาวดโคกขาม, ศาลเจาตก

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ชารดทรดโทรม เนองจากไมมการใหความสาคญ และไมดแล รกษา เพราะทางจงหวดพฒนาทาง ดานอตสาหกรรมอาหาร มากกวาการทองเทยว

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

หลายแหงเปนทรจกของคนในพนทแตไมไดใหความสาคญ อะไร

ของดประจ าอ าเภอ เรมตน อาหารทะเล ใบจาก ขนมกง

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มการแปรรปอาหาร มผลตภณฑแใหม ๆ เกดขน และบางอยาง กไมเปนทรจก

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

อาหารทะเลสดและแหง หอยพม ลองชองวดเจษฯ

สำนกหอ

สมดกลาง

102

ตารางท 3 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร

ตราประจ าจงหวด เรมตน เรอสาเภาจน, โรงงาน, สวน

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มการรบรเหมอนเดม

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

มการรบรวาเปนเรอสาเภา, โรงงาน, สวน เพราะใชตราประจา จงหวดเดมอยเรอย ๆ

ค าขวญประจ า จงหวด

เรมตน เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตรแ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ไมมการเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เปนทยอมรบกบคาขวญเดม

ตนไมประจ าจงหวด เรมตน ตนสตบรรณ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ไมมการเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ตนสตบรรณ

สำนกหอ

สมดกลาง

103

ตารางท 3 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

เชอชาต เรมตน ไทย, มอญ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มชาวมอญ ชาวพมาอพยพเขามาเยอะขน มการรวมกลม ของชาวมอญชาวพมาทเขามาใหม

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

มสงคม หรอกลมชมชนทแบงแยกอยางชดเจน คนทองถนเดม ไมคอยยอมกบการเขามาของชาวมอญชาวพมากลมใหมไมคอย ใหสทธอะไรในสงคมมากแตกมต ATM บางแหงใหเพมภาษา พมาเขาไป และโรงเรยนบางแหงไดบรรจภาษาพมา ลงในหลก สตรแตคนในชมชนนนกยอมรบกนไดเพราะความเคยชน

วถการด าเนนชวต เรมตน สวนใหญอาศยใกลลาคลอง ปลกทพกอาศยดวยวตถดบ จากปาชายเลน เชน มมหลงคาดวยใบจากนยมทาน แตอาหาร ทะเลเพราะเปนวตถดบทหาไดงายในทองถน

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

เรมแออดมากขนเพราะเขตอาเภอกระทมแบนมการพฒนา ดานอตสาหกรรมคอนขางเรว มการลงทนของคนตางถนส ง เพราะอยใกลแหลงวตถดบ และพนทสามารถสรางโรงงาน ไดใกลกรงเทพฯ ความตองการแรงงานเลยสง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

กลายเปนเมองโรงงานอตสาหกรรมเตมไปดวยแรงงาน ชาวมอญและพมา คนทองถนหนมาเปดหองเชาสาหรบ แรงงานเหลานมากขน

สำนกหอ

สมดกลาง

104

ตารางท 3 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

การเดนทาง เรมตน พายเรอเพราะเปนพนทปาชายเลน และลาคลอง จะมโดยรถ บางเฉพาะสวนทมถนนดนตดผาน แตหากจะเดนทางเขา กรงเทพฯ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

เมอมโรงงานอตสาหกรรมเพมขนความเจรญกตามมา คลองถกถมเปนถนน คลองบางแหงกลายเปนทอระบายนา จากโรงงาน

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ปจจบนนยมใชเสนทางรถยนตแ

อาชพ เรมตน งานปนชาม เบญจรงคแ เขยนลายไกลงชาม เครองเบญจรงคแ โรงงานนาตาลจากออย การปลกออย

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

งานเครองเบญจรงคแเปนทตองการมากขนมโรงงานเบญจรงคแ เกดขน ตอมาเกดปญหาเศรษฐกจโรงงานเครองเบญจรงคแปด กจการบรรดาลกพนกงานทมฝมอกจบกลมกนทา เครอง เบญจรงคแขนาดยอมทมลวดลายและความโดดเดนเฉพาะกลม สวนโรงงานนาตาลถกปด เพราะชาวตางชาต ไมตองการพนท ปลกออยกลายเปนโรงงาน และบางสวนกลายเปนหองเชา

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

งานเขยนลายเครองเบญจรงคแทมความโดดเดนเฉพาะกลม ธรกจหองเชา พนกงานโรงงาน

สำนกหอ

สมดกลาง

105

ตารางท 3 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ภมปญญา ชาวบาน

เรมตน การเขยนลายไกลงชาม การเขยนลายเบญจรงคแ การเคยวนาตาลจากออย

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

เมอโรงงานนาตาลถกปดลง และชามลายไกไมเปนทนยม จงเหลอเฉพาะการเขยนลายเครองเบญจรงคแ

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

การเขยนลายเครองเบญจรงคแ

ทรพยากรธรรมชาต เรมตน ตนออย ดนสาหรบปนเครองเบญจรงคแ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ตนออยถกรอทงเพราะยกเลกการผลตนาตาลจากออย

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เหลอเฉพาะดนสาหรบปนเครองเบญจรงคแ

ศลปะ เรมตน การวาดชามไก วาดเครองเบญจรงคแ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ชามลายไกไมเปนทนยม จงเหลอเฉพาะการเขยนลาย เครองเบญจรงคแ

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

การเขยนลายเครองเบญจรงคแ

สำนกหอ

สมดกลาง

106

ตารางท 3 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ประเพณ เรมตน ประเพณทางศาสนาทวไทย

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ประเพณทางศาสนาทวไทยแตคนทองถนใหความสาคญนอยลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ประเพณทางศาสนาทวไทยแตปจจบนจะเปนประเพณท ชาวมอญ ชาวพมาประกอบพธซะสวนใหญ

วฒนธรรม เรมตน เปนรปแบบทวไปไมมอะไรโดดเดน

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มชาวมอญ ชาวพมา อพยพเขามามากขน

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

การแตงกายแบบชาวมอญ ชาวพมามมากขน เพราะมชาว มอญมาก เสอผาแบบมอญ พมาจงมมากตาม วฒนธรรมการ กนอยแบบมอญ พมา เรมแขงแรงขน

เทศกาลตางๆ เรมตน เทศกาลรวมกบอาเภอเมอง

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

เทศกาลรวมกบอาเภอเมอง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เทศกาลรวมกบอาเภอเมอง

สำนกหอ

สมดกลาง

107

ตารางท 3 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

โบราณสถาน โบราณวตถ

เรมตน ปลองเหลยม

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

พอไมมการผลตนาตาลจากออย ปลองเหลยมถกปลอยราง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ปลองเหลยมทรดโทรม เปนแคโครงปลองราง ๆ ไมเปนทรจก

ของดประจ าอ าเภอ เรมตน นาตาลจากออย, เครองเบญจรงคแ, ถวยชามลายไก

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ไมมความตองการนาตาลจากออย และถวยชามลายไก จงถกยกเลกไป

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เครองเบญจรงคแ

ตารางท 4 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร

ตราประจ าจงหวด เรมตน เรอสาเภาจน, โรงงาน, สวน

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มการรบรเหมอนเดม

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

มการรบรวาเปนเรอสาเภา, โรงงาน, สวน เพราะใชตราประจา จงหวดเดมอยเรอย ๆ

สำนกหอ

สมดกลาง

108

ตารางท 4 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ค าขวญประ จ าจงหวด

เรมตน เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตรแ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ไมมการเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เปนทยอมรบกบคาขวญเดม

ตนไมประจ าจงหวด เรมตน ตนสตบรรณ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ไมมการเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ตนสตบรรณ

เชอชาต เรมตน ไทย, มอญ, จน, ลาวโขง

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ชาวลาวโขง และจนคอย ๆ ถกกลนเขากบไทยและมอญ

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ปจจบนเชอชาตสวนใหญจะเปนมอญเชอสายจน และชาวไทยเชอสายมอญ สวนลาวโขงดงเดมไมมเหลอแลว

สำนกหอ

สมดกลาง

109

ตารางท 4 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

วถการด าเนนชวต เรมตน พนทสวนใหญอยรมคลอง บานพกอาศยอยรมนาเปนชวต เกษตรกรรม

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มความเจรญเขาไปบาง มการนาเครองมอสมยใหมทางการเกษตรเขามาบาง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

วถการดาเนนชวตยงเปนแบบเดม บานเรอนสวนมากยง อาศยอยรมนา ยงเปนชวตเกษตรกรรมอย

การเดนทาง เรมตน ทางเรอ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มถนนตดเขาไปบางทาใหพนททอยหางจากคลองเดนทาง สะดวกขน

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

มใชรถยนตแบางแตสวนใหญยงคงใหเรอในการเดนทางเขา บานอยเพราะเสนทางสวนใหญยงเปนคลอง

อาชพ เรมตน เกษตรกร บอปลา วงกง สวนกลวยไม

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ความตองการในตวสนคามมากขน คนตางถนเขาไป ซอพนทจากชาวบานมากขน แตยงประกอบอาชพเดม

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เปนสงคมเกษตรกร บอปลา วงกง สวนกลวยไม

สำนกหอ

สมดกลาง

110

ตารางท 4 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ภมปญญา ชาวบาน

เรมตน การปลกพนสวนใหไดผลผลตมาก ๆ อปกรณแการทาบอปลา วงกง

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มเทคโนโลยททนสมยเขามาอานวยความสะดวก เพราะ ตองการผลผลตมากขน แตใชในปรมาณทพอประมาณเพราะ ตองการอนรกษแวถชวตแบบเดมไว

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เปนสงคมทมการอนรกษแภมปญญาชาวบานทมใหมากทสด

ทรพยากร ธรรมชาต

เรมตน ดนทอดมสมบรณแ ลาคลอง

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ไมมการเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ดนทอดมสมบรณแ ลาคลอง

ศลปะ เรมตน พธศพแบบมอญ ทตกแตงแบบปราสาทมอญ และแบบผสมผสานเพราะมหลายเชอชาต

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

คนทองถนเดมคอยถกกลนหายไป

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ศลปะแบบมอญใชเฉพาะกบคนรนเกาเทานน ปจจบนเปนแบบผสมผสาน

สำนกหอ

สมดกลาง

111

ตารางท 4 ตารางสรปผลการวเคราะหศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณของอ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

ประเพณ เรมตน ประเพณทางศาสนาทวไทย พธศพมอญ การราผมอญ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

ไมคอยมชาวตางถนอพยพเขาไป ประเพณตาง ๆ จงไมคอยเปลยนแปลง

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

เปนสงคมคอนขางปด ประเพณจงถกอนรกษณแไว

วฒนธรรม เรมตน การแตงกายเปนแบบมอญ พธกรรมแบบมอญ

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

คนรนใหมแตงกายแบบไทย

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

มเฉพาะคนรนเกาทแตงกายแบบมอญ คนรนใหมจะแตงกาย แบบมอญเฉพาะรวมพธกรรม

เทศกาลตางๆ เรมตน งานเกษตรบานแพว

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

สนคาเปนทตองการมากขน งานใหญขน

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

งานเกษตรบานแพวกลายเปนงานประจาป

สำนกหอ

สมดกลาง

112

ตารางท 4 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของอาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร (ตอ)

โบราณสถาน โบราณวตถ

เรมตน อโบสถเกาวดเจดรว, อโบสถเกาวดสนทรสถต, อโบสถเกาวดหลกสองราษฎรแบารง

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

เนองจากบางแหงเปนสถานททใชประกอบพธกรรม จงมการบรณะอย แตบางแหงยงคงสภาพไวแบบเดม

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

ไมมการบรณะอโบสถเกาวดเจดรว สวนอโบสถเกาวดสนทร - สถต, อโบสถเกาวดหลกสองราษฎรแบารง มการบรณะใหม

ของดประจ าอ าเภอ เรมตน บอปลา วงกง มะนาว กลวยไม

การเปลยนแปลง และ สาเหตของการเปลยนแปลง

มความตองการในผลตภณฑแมากจงมการพฒนาสาย พนธแพชพนธแใหหลากหลายขน

ผลการการเปลยนแปลง และการยอมรบ

กลวยไมกลายเปนสนคาสงออกมผลไมสงแปรรปอก จานวนมาก

จากตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแของแตละอาเภอในจงหวด สมทรสาคร ผวจยพบวาแตละอาเภอมอตลกษณแในดานตาง ๆ ทแตกตางกนใน สวนใหญจะมคลายกน บางในบางสวน ซงอตลกษณแของแตละอาเภอของจงหวดสม ทรสาคร ทเปนทยอมรบ และเปนทจดจา สามารถสรปไดดงน

สำนกหอ

สมดกลาง

113

ตารางท 5 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแแตละอาเภอทยอมรบ และเปนทจดจาของจงหวดสมทรสาคร

อ าเภอเมอง อ าเภอกระทมแบน อ าเภอบานแพว

ตราประจ าจงหวด เรอสาเภาจน, โรงงาน, สวน

ค าขวญประจ าจงหวด เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตรแ

ตนไมประจ าจงหวด ตนสตบรรณ

เชอชาต ไทยเชอสายจน

ไทย มอญ พมา ไทยเขอสายมอญ และมอญเชอสายจน

วถการด าเนนชวต เครงเครยด เรงรบ ตนตว 24 ชวโมง

สงคมอตสาหกรรม ตนตว 24 ชวโมง

เรยบงาย สงคมเกษตรกรรม

การเดนทาง รถยนตแ รถไฟ รถยนตแ เรอ รถยนตแ

อาชพ คาขาย, นาเกลอ, ประมง พนกงานโรงงาน, ธรกจหองเชา, ปลกกลวยไม

เกษตรกร

ภมปญญาชาวบาน การตอเรอประมงดวยไม, การแปรรปอาหารทะเล, การเยบจาก

การเขยนลาย เครองเบญจรงคแ

อปกรณแการเกษตร, วธการพฒนาสายพนธแพช

ทรพยากรธรรมชาต ปาชายเลน หอยพม ดนสาหรบปนเบญจรงคแ ดน ลาคลอง

ศลปะ บานศลาสวรรณ การสรางเรอประมงไม

การเขยนลาย เครองเบญจรงคแ

ตกแตงพธศพแบบปราสาทมอญ

ประเพณ แหศาลเจาพอหลกเมอง การกนเจ, การแขงเรอหางยาว

ประเพณทางศาสนาทวไป พธศพมอญ ราผมอญ

วฒนธรรม ดานอาหาร ทวไป ดานการแตงกายแบบชาว มอญ, อาหารแบบมอญ

เทศกาลตาง ๆ เทศกาลอาหารทะเล เทศกาลกนปลาท งานเกษตรบานแพว

สำนกหอ

สมดกลาง

114

ตารางท 5 ตารางสรปผลการวเคราะหแศลปะและวฒนธรรมทเปนอตลกษณแแตละอาเภอทยอมรบ และเปนทจดจาของจงหวดสมทรสาคร (ตอ)

อ าเภอเมอง อ าเภอกระทมแบน อ าเภอบานแพว

โบราณสถาน โบราณวตถ

ปอมวเชยรโชฎก, ศาลพนทายนรสงหแ, บานศลาสวรรณ , วดใหญจอมปราสาท, อาคารสานกงานทดนเกา, เสาหลกเมอง, วหารเกเงจน, ศาลเจาตก, อโบสถหลงเกาวดโคกขาม

ปลองเหลยม อโบสถเกาวดเจดรว, อโบสถเกาวดสนทรสถต, อโบสถเกาวดหลกสอง ราษฎรแบารง

ของดประจ าอ าเภอ อาหารทะเลตากแหง หอยพม ลองชองวดเจษฯ

เครองเบญจรงคแ, กลวยไม

กลวยไม ผลไม ผกสวนครว

สวนท 2 ผลงานออกแบบ ในสวนนเปนการทดลองออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร ไดแก ตวอกษร การใชส ตราสญลกษณแ ตวอยางเลขนศลปสาหรบจงหว ด ตวอยางชดจดหมาย ตวอยาง เลขนศลปบนบรรจภณฑแ และตวอยางเลขนศลปสงแวดลอม เพอนาไปใหผทรงคณวฒในจงหวด สมทรสาคร ผเชยวชาญดานการออกแบบ และกลมประชากรทอาศยอยในจงหวดสมทรสาครประเมน ผลงานออกแบบ เพอนาผลการประเมนนนมาใชเปนทศท างพฒนาผลงานออกแบบเลขนศลป เพอ แสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

115

ภาพท 26 ภาพแสดงการใชตวอกษรไทยและอกษรภาษาองกฤษเพอแสดงอตลกษณแจงหวดสมทรสาคร

116

ภาพท 27 ภาพแสดงการคดเลอกสเพอแสดงอตลกษณแจงหวดสมทรสาคร สาหรบอาเภอเมอง

117

ภาพท 28 ภาพแสดงการคดเลอกสเพอแสดงอตลกษณแจงหวดสมทรสาคร สาหรบอาเภอกระทมแบน

118

ภาพท 29 ภาพแสดงการคดเลอกสเพอแสดงอตลกษณแจงหวดสมทรสาคร สาหรบอำเภอบานแพว

119

ภาพท 30 ภาพแสดงสรปสเพอแสดงอตลกษณแจงหวดสมทรสาคร

120

ภาพท 31 ภาพแสดงตราสญลกษณแและเลขนศลปประจาจงหวดสมทรสาคร

121

ภาพท 32 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพแทวไป (ชดจดหมาย)

122

ภาพท 33 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพแทวไป (งานโฆษณาประชาสมพนธแ)

123

ภาพท 34 ภาพตวอยางการใชงานบนสอสงพมพแทวไป (งานโฆษณาประชาสมพนธแ)

124

ภาพท 35 ภาพตวอยางการใชงานบนสอสงพมพแทวไป (บรรจภณฑแชนดซอง)

125

ภาพท 36 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพแทวไป (บรรจภณฑแชนดถงและกลอง)

126

ภาพท 37 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพแทวไป (บรรจภณฑแชนดกลองบรรจกลวยไม)

127

ภาพท 38 ภาพแสดงวธการใชงานบนสอสงพมพแทวไป (บรรจภณฑแชนดกลองบรรจผลไม)

128

ภาพท 39 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (สญลกษณแภาพ, ลกศร และตวอยางซมประต)

129

ภาพท 40 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (บอรแดประชาสมพนธแ)

130

ภาพท 41 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (ตวอยางปายบอกทศทาง และปายบอกขอมล)

131

ภาพท 42 ภาพแสดงวธการใชงานเลขนศลปสงแวดลอมทวไป (ตวอยางปายชอถนน และเสาไฟ) สวนท 3 การประเมนผล (หลงการออกแบบ) การประเมนผลงานออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร จาก กลม ผเชยวชาญดานการออกแบบ และผทรงคณวฒทเกยวขอ งกบจงหวดสมทรสาครจานวน 7 ทานและ จากกลมตวอยาง คอ ประชาการ ทอาศยอยในจงหวดสมทรสาคร จานวน 400 คน ตารางท 6 ตารางสรปผลการประเมนผลงานออกแบบจากกลมผเชยวชาญดานการออกแบบ

และผทรงคณวฒเกยว กบจงหวดสมทรสาครจานวน 7 ทาน

การสอสารความหมายถง จงหวดสมทรสาคร

ความชดเจน 4.3

ความเหมาะสม 4.6

การสรางภาพลกษณแทด 4.6

132

ตารางท 6 ตารางสรปผลการประเมนผลงานออกแบบจากกลมผเชยวชาญดานการออกแบบ

และผทรงคณวฒเกยว กบจงหวดสมทรสาครจานวน 7 ทาน (ตอ)

การออกแบบ มองคแประกอบชดเจน 3.7

มระเบยบแบบแผน 4.4

มความเปนอนหนงอนเดยวกน 4.7

มความเปนอตลกษณแเฉพาะตวตามวตถประสงคแ 4.4

มความเรยบงาย 4.6

มคณคาในการจดจา 4.7

ความสวยงามของรปแบบโดยรวม 4.6

การใชงาน ความเปนไปไดในการนาไปใช 3.9

ความสะดวกในการนาไปใช 4

การนาไปใชเปนเครองมอในการสงเสรมการขาย 4.8

ใชงานไดนาน เหมาะกบทกยคทกสมย 4

เขาใจงาย ไมคลมเครอ 4.6

ขอเสนอแนะ 1. สอสารความหมายถงความเปนจงหวดสมทรสาครไดด 2. สดสวนดลงตวเปนระเบยบ รปแบบการจดวางไมซบซอน ใชงาย สอสารงาย รถงแหลงมมา 3. ตราสญลกษณแดแขงแรง มเอกลกษณแทชดเจนขน 4. ตวอกษรภาษาองกฤษนาจะมลวดลายแบบอกษรไทย 5. สวนของเลขนศลปสงพมพแอาจมลกษณะทไมเปนทางเดยวกนกบเลขนศลป สงแวดลอม 6. งายตอการนาไปใชงาน เพราะรปแบบไมแตกตางกนมากกลบทมการใชกนอย 7. เลขนศลปสงแวดลอมสะดดตา ดมเอกลกษณแตางจากทอน ถงแบบจะเปนแบบจน แตดแลวเปนจนแบบสมทรสาครไมจนแบบเยาวราช

133

ตารางท 7 ตารางสรปผลการประเมนผลงานออกแบบจากกลมประชากรทอาศยอยใน จงหวดสมทรสาครจานวน 400 คน

การสอสารความหมายถง จงหวดสมทรสาคร

ความชดเจน 4.2

ความเหมาะสม 4.4

การสรางภาพลกษณแทด 4.6

การออกแบบ มองคแประกอบชดเจน 4.2

มระเบยบแบบแผน 4.4

มความเปนอนหนงอนเดยวกน 4.3

มความเปนอตลกษณแเฉพาะตวตามวตถประสงคแ 4

มความเรยบงาย 4.7

มคณคาในการจดจา 3.9

ความสวยงามของรปแบบโดยรวม 3.9

การใชงาน ความเปนไปไดในการนาไปใช 4.6

ความสะดวกในการนาไปใช 4.2

การนาไปใชเปนเครองมอในการสงเสรมการขาย 4.2

ใชงานไดนาน เหมาะกบทกยคทกสมย 3.9

เขาใจงาย ไมคลมเครอ 3.9

ขอเสนอแนะ 1. มความสะดวกในการใชงาน 2. ลวดลายในสวนตาง ๆ แปลกตาไมเหมอนกบทเคยมใชมากอน 3. สสนหมองไปหนอย สสนนาจะสดใสกวาน 4. ดทนสมย แตดงาย สามารถใชไดทวไป 5. งายตอการใชงาน ผประกอบธรกจมหลกในการใช งายตอการโฆษณา 6. นาสนใจ จดจางาย

134

ตารางท 8 ตารางสรปผลแบบประเมนผลการออกแบบจากทง 2 กลม

กลมผเชยวชาญดานการออกแบบและ ผทรงคณวฒเกยวกบจงหวด สมทรสาคร จานวน 7 ทาน

การสอสาร (15) 13.5

การออกแบบ (35) 31.1

การใชงาน (25) 21.3

คะแนนรวม (75) 65.9

กลมประชากรทอาศยอยในจงหวดสมทรสาครจานวน 400 คน

การสอสาร (15) 13.2

การออกแบบ (35) 29.4

การใชงาน (25) 20.8

คะแนนรวม (75) 63.4

การออกแบบเลขนศลปเพอสะทอนอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครสามารถสะทอนอตลกษณแได 86.2 %

135

135

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงน ไดพ บประเดนตาง ๆ ทนาสนใจมากมาย ทเปนประโยชนแตอการพฒนารป แบบของการออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครโดยมเนอหาดงน 1. สรปผลการวจย 2. การอภปรายผลการวจย 3. ขอเสนอแนะ 1. สรปผลการวจย การวจยครงนมวตถประสงคแเพอออกแบบเลขนศลปทสามารถสะทอนอตลกษณแของจงหวด สมทรสาคร ซงเปนโครงการทมการศกษาคนควา สบคน ดานอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร โดยท ผานมาการใชอตลกษณแของจงหวดยงขาดความเปนเอกภาพ ขาดความเปนอนหน งอนเดยวกน และ เกยวกบปญหาของแรงงานตางดาวทมจานวนมาก เกดการรวมกลมและพยายามทจะแสดงอตลกษณแ ของตนเองออกมา ซงสงผลกระทบใหอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครเกดการเบยงเบนได ดวยเหตน การศกษาคนควาดานอตลกษณแของจงหวดอยางจรงจงจงเปนสงสาคญทไมควรมองขาม ผวจยมแนวทางการวจยโดยเรมตนจากการศกษาหาขอมลภาคเอกสารและภาคสนาม ซงมง เนนศกษาขอมลการออกแบบเอกลกษณแองคแกร และขอมลพนฐานในจงหวดสมทรสาคร เพอหาแนว ทางในการออกแบบเลขนศลป เพอแสดงอตลกษณแจงหวด และทาการทดลอ งออกแบบจากนนจงนา ไปใหผเชยวชาญดานการออกแบบ , ผทรงคณวฒในจงหวดสมทรสาคร และกลมประชากรทอาศยใน จงหวดสมทรสาครประเมนผลงานออกแบบในความเปน ไปไดในแงการสอสาร การออกแบบ และการ นาไปใชงาน เพอหาขอบกพรองและขอเสนอแนะ จากผลการวจยสามารถสรป ออกมาเปนตวอยาง ผลงานการออกแบบ คอ 1.1 ตราสญลกษณแประจาจงหวดสมทรสาครใหม 1.2 ตวอยางตวอกษรภาษาไทยและภาษาองกฤษ 1.3 ตวอยางสประจาจงหวด 1.4 ตวอยางเลขนศลปพนฐานประจาจงหวด 1.5 ตวอยางสอสงพมพแและงานโฆษณาประชาสมพนธแ 1.6 ตวอยางเลขนศลปบนบรรจภณฑแ 1.7 ตวอยางเลขนศลปสงแวดลอม

สำนกหอ

สมดกลาง

136

2. การอภปรายผล จากผลการออกแบบทไดจากการวจย และนาเสนอตอผเชยวชาญดานการออกแบบ , ผทรงคณวฒและประชากรทอาศยอยในจงหวดสมทรสาคร พบวา มประเดนความคดเหน และทศนคต ตอการออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครทหลากหลายแงมม เนองจากกลม ผเชยวชาญดานการออกแบบ , ผทรงคณวฒ และประชากรทอาศยอยในจงหวดสมทรสาครตางม พนฐานความรเกยวกบจงหวดสมทรสาคร และมรสนยมทแตกตาง กนยากทจะสรปถงความพอดในแต ละชนของงานออกแบบบางทานยดมนในแงการนาไปใช บางทานยดมนในแงการสอสาร เปนตน ซง ทาใหพบประเดนทแตกตางกนบางโดยแปรผนไปตามวยวฒของผเชยวชาญและกลมประชากร อยางไร กตามสงทผวจยไดพบและสามารถสรปผลโดยรวมไดกคอ สวนใหญเหนพองไปในทศทางเดยวกน หาก สามารถนางานออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแ ของจงหวดสมทรสาคร มาพฒนาและเปนตน แบบสาหรบการนาไปใชในอนาคตทาใหไดแนวทางในการออกแบบและอาจพฒนาตอไปเปนคมอการ ใชงานอตลกษณแของจงหวดสมทรสาคร เพอใหบคลากรขององคแกรตาง ๆ ทเก ยวของกบจงหวด หรอ กลมเจาของธรกจประเภทตาง ๆ สามารถเขาใจไดโดยงาย และสามารถสอสาร ในเรองการออกแบบ ไดตรงกน ไมซบซอนโดยคานงถงการใชงานเปนหลก ซงคาดวาจะสงผลถงการสรางภาพลกษณแทด สรางความนาเชอถอใหกบจงหวด และยงสามารถพฒนาไปสเศรษฐกจในดานตาง ๆ ของจงหวดได 3. ขอเสนอแนะ จากการดาเนนการวจยเพอการออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวด สมทรสาคร ผวจยขอแยกประเดนขอเสนอแนะออกเปน 3 ประเดนหลก คอ

3.1 ประเดนการวจย การออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงห วดสมทรสาคร ตองมการศกษา รวบรวมขอมลถงความเปนมา ศลปวฒนธรรมประเพณในอดตถงปจจบนของจงหวดสมทรสาคร เพอ ใหเกดการกระชบ และตรงประเดนกบงานออกแบบนเทศศลป ซงจากการศกษาพบวา ศลปวฒธรรม ประเพณ ภมปญญาชาวบานของจงหวดสมทรสาครลวนมความน าสนใจเปนอยางมากเพราะเกดขน จากการหลอหลอมของศลปวฒธรรมตางชาตท งสน ทาใหมคณคาทางอารยธรรม ความเปนมาอนยาว นาน การออกแบบในลกษณะทสอถงจงหวดสมทรสาครนน ถอเปนการสรางอตลกษณแเฉพาะใหเกด ความแตกตางดวยความโดดเดนทเปนลกษณะเฉพาะตวของ ทองถน ซงหากคนรนใหมไดเหน คณคา และนากลบมาพฒนาจงหวดสมทรสาครจะมศลปวฒนธรรมทแขงแรงขน 3.2 ประเดนการน าไปใชงาน

การออกแบบเลขนศลปเพอแสดงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครเพอสรางความ เขาใจ และการนาไปใชงานเปนเรองทตองใชเวลาและความล ะเอยดเปนอยางมาก เพอใหเกดการ ซมซบเขาไปในความรสกของประชาชนชาวสมทรสาคร แตถงแมวาระบบการออกแบบมด อยางไร ก ขนอยกบผนาไปใชงาน เนองจากผนาไปใชงาน มหลากหลายสาขาอาชพ จงยากทจะควบคมงานออก

สำนกหอ

สมดกลาง

137

แบบใหเปนไปตามระบบทวางไว ดงนนบคลากรท เกยวของกบจงหวดสมทรสาคร ควรใหคาแนะน ำและอธบายเกยวกบการใชงาน รวมทงวธการแกปญหา และการควบคมมาตรฐานการใช งาน เพอให เปนเอกภาพเดยวกน และสามารถกาหนดมาตรฐานในงานออกแบบ เพอสรางภาพลกษณ แของจงหวด ใหอยในมาตรฐานเดยวกน 3.3 ประเดนเกยวกบการวจยครงตอไป เนองดวยเวลาทจากดในการวจยครงน ยงสามารถหาขอมลลงลกเพอใหไดผลงาน ออกแบบทแสดงถงอตลกษณแของจงหวดสมทรสาครไดอกเปนจานวนมาก เชน ภาพประกอบประเภท ภาพถายในสวนตาง ๆ ของจงหวด และอาจรวมไปถงการจดทาคมอการใช งานอตลกษณแจงหวด สมทรสาคร ซงเกดเปนทางเลอกรวมถงเพมความสะดวกในการใชงาน อกทงการออกแบบเลขนศลปเพอสรางอตลกษณแของจงหวดตาง ๆ ในประเทศไทย ยง เปนเรองทยงไมใหความสาคญมากนก ซงจะเหนไดจากรปแบบอตลกษณแของจงหวดตาง ๆ ยง ไมมรป แบบทชดเจนมากนก เนองจากมองขามและไมเหนความจาเปนทจะตองเสยงบประมาณ จงทาใหการ ศกษาหาตวอยางหรอการสรางอตลกษณแของจงหวดนนมใหพบเหนนอยมาก หากมการสรางรปแบบ อตลกษณแทแสดงถงอตลกษแเฉพาะตวของจงหวดตาง ๆ ซงจะเปนประโยชนแตอ การศกษารวมทงเปน ขอมลสาหรบอางองใหแกผทสนใจการออกแบบอตลกษณแของจงหวดทตองการแสดงถง ศลป - วฒนธรรมของตน

สำนกหอ

สมดกลาง

138

รายการอางอง กลมงานยทธศาสตรแการพฒนาจงหวด. สานกงาน. “แผนพฒนาจงหวดสมทรสาคร พ.ศ. 2553 - 2556 ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556 จงหวดสมทรสาคร.” ม.ป.ท., 2555 การปกครอง. ประวตมหาดไทยภมภาคจงหวดสมทรสาคร. กรงเทพฯ : อมรนทรแการพมพแ, 2526. จงหวดสมทรสาคร, สานกงาน. “ขอมลพนฐานสาคญของจงหวดสมทรสาคร.” ม.ป.ท., 2540. ปาไมจงหวดสมทรสาคร. สานกงาน. รายงานขอมลปาไมในพนทจงหวดสมทรสาคร. สมทรสาคร, 2554. พฒนาทดนจงหวดสมทรสาคร. “รายงานขอมลสภาพของดนชดตาง ๆ ในพนทจงหวดสมทรสาคร.” ม.ป.ท., 2554. มหาวทยาลยศลปากร. โครงการรกษาเอกลกษณของสถาปตยกรรมทองถนและสงแวดลอม เพอดงดดนกทองเทยว. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศลปากร, 2544. มาโนช กงกะนนทนแ. การออกแบบ = Design. กรงเทพฯ : คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร, 2517. มาโนช กงกะนนทนแ. ศลปะการออกแบบ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพาณช, 2538. ยอด ยรอง. “คนดของจงหวดสมทรสาคร.” ม.ป.ท., 2519. สหกรณแจงหวดสมทรสาคร. สานกงาน. “รายงานสภาวะการทานาเกลอในจงหวดสมทรสาคร.” สถตจงหวดสมทรสาคร. สานกงาน. “สมดรายงานสถตจงหวดสมทรสาคร.” ม.ป.ท., 2554. สานกนายกรฐมนตร. คณะกรรมการการสบคนประวตศาสตรแไทยเกยวกบจนในเอกสารจน. ความสมพนธทางการฑตระหวางไทย - จน พ.ศ. 1825 - 2395. กรงเทพฯ : สานกเลขาธการคณะรฐมนตร, 2543. สมตรา ศรวบลยแ. การออกแบบอตลกษณ. กรงเทพฯ : สานกพมพแ Core Function, 2546. ม.ป.ท., 2554. เสาวลกษณแ เยยมสวสด. “ไมเมองเคม.” วารสารโรงเรยนสมทรสาครบรณะ. ม.ป.ท., (เมษายน 2541): 8 ศลปากร. กรม. อนสาวรยส าคญในประเทศไทย เลม 1. กรงเทพฯ : อมรนทรแ พรนตงแอนดแพลบลซง จากด, 2539. ศกษาธการจงหวดสมทรสาคร, สานกงาน. “รายงานการศกษาสวนภมภาค ภาคสถต (รศภ.) ปการศกษา 2554.” ม.ป.ท., 2554. ศกษาธการจงหวดสมทรสาคร. สานกงาน. “รายงานขอมลพนฐานการศกษาศาสนา วฒนธรรม.” ม.ป.ท., 2554.

สำนกหอ

สมดกลาง

139

ศกษาธการจงหวดสมทรสาคร. สานกงาน. “รายงานดานการศกษาในจงหวดสมทรสาคร.” ม.ป.ท., 2554. อตสาหกรรมจงหวดสมทรสาคร. สานกงาน. “รายงานขอมลดานอตสหกรรม.” ม.ป.ท., 2554 อตสาหกรรมจงหวดสมทรสาคร. สานกงาน. “รายงานขอมลโรงงานอตสหกรรมจงหวดสมทรสาคร.” ม.ป.ท., 2554

สำนกหอ

สมดกลาง

140

ภาคผนวก

สำนกหอ

สมดกลาง

141

แบบสอบถาม ประกอบการท าวทยานพนธ เรอง การออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร

(Graphic Identity Design of Samutsakhon Province) โดย นายธรรมธร ศรสรยไพศาล ระดบบณฑตศกษา ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

มหาวทยาลยศลปากร

แบบสอบถามความคดเหนจากกลมผเชยวชาญดานการออกแบบ และผทรงคณวฒทเกยวของกบ จงหวดสมทรสาคร เพอประเมนผลงานออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร ชอ....................................................................................................................................................................................

อาชพต าแหนง....................................................................................................................................................................... สถานทท างาน....................................................................................................................................................................... ทาเครองหมาย / ในชองความคดเหนทมตอผลงานออกแบบ ความคดเหนทมตอผลงานออกแบบ 5 = ดมาก, 4 = ด, 3 = ปานกลาง, 2 = พอใช, 1 = ควรปรบปรง

การสอสารความหมายถงจงหวดสมทรสาคร ความเหนทมตอผลงานออกแบบ

5 4 3 2 1

ความชดเจน

ความเหมาะสม

การสรางภาพลกษณแทด

ขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

142

การออกแบบ ความเหนทมตอผลงานออกแบบ

5 4 3 2 1

มองคแประกอบชดเจน

มระเบยบแบบแผน

มความเปนอนหนงอนเดยวกน

มความเปนอตลกษณแเฉพาะตวตามวตถประสงคแ

มความเรยบงาย

มคณคาในการจดจา

ความสวยงามของรปแบบโดยรวม

ขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

การใชงาน ความเหนทมตอผลงานออกแบบ

5 4 3 2 1

ความเปนไปไดในการนาไปใช

ความสะดวกในการนาไปใช

การนาไปใชเปนเครองมอในการสงเสรมการขาย

ใชงานไดนาน เหมาะกบทกยคทกสมย

เขาใจงาย ไมคลมเครอ

ขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

143

แบบสอบถาม ประกอบการท าวทยานพนธ เรอง การออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร

(Graphic Identity Design of Samutsakhon Province) โดย นายธรรมธร ศรสรยไพศาล ระดบบณฑตศกษา ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

มหาวทยาลยศลปากร

แบบสอบถามความคดเหนจากประชากรในจงหวดสมทรสาคร เพอประเมนผลงานออกแบบเลขนศลป ทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร

ทาเครองหมาย / ในชองความคดเหนทมตอผลงานออกแบบ ความคดเหนทมตอผลงานออกแบบ 5 = ดมาก, 4 = ด, 3 = ปานกลาง, 2 = พอใช, 1 = ควรปรบปรง

การสอสารความหมายถงจงหวดสมทรสาคร ความเหนทมตอผลงานออกแบบ

5 4 3 2 1

ความชดเจน

ความเหมาะสม

การสรางภาพลกษณแทด

ขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

144

การออกแบบ ความเหนทมตอผลงานออกแบบ

5 4 3 2 1

มองคแประกอบชดเจน

มระเบยบแบบแผน

มความเปนอนหนงอนเดยวกน

มความเปนอตลกษณแเฉพาะตวตามวตถประสงคแ

มความเรยบงาย

มคณคาในการจดจา

ความสวยงามของรปแบบโดยรวม

ขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

การใชงาน ความเหนทมตอผลงานออกแบบ

5 4 3 2 1

ความเปนไปไดในการนาไปใช

ความสะดวกในการนาไปใช

การนาไปใชเปนเครองมอในการสงเสรมการขาย

ใชงานไดนาน เหมาะกบทกยคทกสมย

เขาใจงาย ไมคลมเครอ

ขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

145

ประวตผวจย

ชอ - สกล นายธรรมธร ศรสรยแไพศาล ทอย 111/25 ซอย 6 หมบานเดอะพราว ถนนเอกชย ตาบลโคกขาม อาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร 74000 โทรศพทแ 088-008-1035 ประวตการศกษา พ.ศ. 2549 สาเรจการศกษาปรญญาตรศลปบณฑต สาขาการออกแบบนเทศศลป คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2553 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ประวตการทางาน พ.ศ. 2546-2549 อาจารยแประจาหลกสตรกราฟฟกดไซนแ สถาบนเนตดไซนแ พ.ศ. 2550-2555 หวหนากราฟฟกดไซนแเนอรแ บรษท ไบรทแ อนโนเวชน จากด พ.ศ. 2555-ปจจบน กราฟฟกดไซนแเนอรแ บรษท มเดย แอสโซซเอตเตด จากด

สำนกหอ

สมดกลาง