พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท 9

โดย นางสาวนพรตน ขาวทง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต

สาขาวชาทศนศลปศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท 9

โดย นางสาวนพรตน ขาวทง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต

สาขาวชาทศนศลปศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

THE TWELFTH MONTH’S ROYAL CEREMONY AND KING RAMA IX.

By Miss Nopparat Khawtung

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Fine Arts Program in Visual Arts Education

Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2013

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

“ 9 ”

……........................................................... ( . )

.......... .................... . ...........

1. 2. . .................................................... ( ) ............/......................../.............. .................................................... ( ) ............/......................../.............. .................................................... .................................................... ( ) ( . ) ............/......................../.............. ............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

54901323 : สาขาวชาทศนศลปศกษา ค าส าคญ : วฒนธรรม/ประเพณ/พระมหากษตรยรชกาลท9/พระราชพธเดอนสบสอง นพรตน ขาวทง : พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท9 อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ศ.ปรชา เถาทอง และ อ.ดร.วสตร โพธเงน. 84 หนา. วทยานพนธ หวขอเรอง พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท 9 มวตถประสงคเพอตองการสบทอด เรองราว ศลปวฒนธรรม ประเพณ พระราชพระพธเดอนสบสอง แหลงตนก าเนด ของพระราชพธประเพณจองเปรยง ในคตความเชอ ความศรทธา ทงศาสนาพทธและศาสนาพราหมณ แลเปนการเทดทนสถาบนพระมหากษตรยในสมยรชกาลท 9 กอเกดแรงบนดาลใจในการสรางสรรคผลงานศลปะไทยแบบประเพณรวมสมย เทคนค โดยสอะครลคบนผาใบ ในรปแบบรปธรรม ผสมผสานดวย อารมณ ความรสก ความศรทธา ถายทอด ความประณตงดงาม ออนหวาน ในงานศลปะไทย สะทอนถงบคลกภาพลกษณะ ลลาทาทาง การแตงกาย โดยใชรปแบบผคนในสมยปจจบน บอกเลาเรองราว รายละเอยดแบบรปธรรม แสดงออกดวย ส บรรยากาศ รปรางรปทรง ในรปแบบงานเฉพาะตว ขอบเขตของการศกษา เปนการศกษา คนควาขอมลสถานทจรงรองรอยทางประวตศาสตร เพอเปนแนวทางในการพฒนารปแบบ ผลงานศลปะไทย เพอสนองอารมณความตองการจะถายทอด เรองราว อารมณ ความรสก สแนวทางการสรางสรรคแบบรปธรรม โดยไดรบแรงบนดาลใจจากการซมซบประเพณลอยกระทงของจงหวดสโขทยทปฏบตสบทอดกนมา กอเกดความประทบใจ และซาบซงตอพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 ทพระองคทรงมพระราชหฤทย หวงใยพสกนกรประชาชนไทย และทรงใหความส าคญเกยวกบ ประเพณทสบทอดปฏบตกนมาอยางยาวนานตงแตอดต จนถงปจจบน แลศกษารปแบบผลงานศลปะของศลปนทไดรบอทธพลทางประเพณและเฉลมฉลองเทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มาวเคราะหรปแบบวธการ เทคนคขนตอนการสรางสรรค ผสานกบประสบการณโดยตรงทไดอทธพลทางดาน สภาพแวดลอม อทธพลทางดานประวตศาสตร อทธพลทางดานธรรมชาต โดยใชกระบวนการทางทศนธาต เสนรปราง รปทรง สคาน าหนก พนผว ตอบสนอง อารมณ ความรสก ความตองการทจะถายทอดเปนผลงานสรางสรรคจากรปธรรม อางองประวตศาสตร แปรสภาพดวยความเปนสมยปจจบน เรยบเรยงเรองราวจากประวตศาสตรประเพณโบราณ สสายตาอารยชนวฒนธรรมประเพณไทยรวมสมยทมความงดงามควรคาแกศลปะประเพณไทยสรางสรรคเปนผลงานจ านวน 2 ภาพดวยเทคนคสอะครลค ขนาด 180X130 เซนตเมตร

_______________________________________________________________________________________ สาขาวชาทศนศลปศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา................................ ปการศกษา2556 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1................................ 2..............................................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

54901323 : VISUAL ARTS KEYWORDS: CULTURE / TRADITION / KING RAMA IX / TWELVE MONTHS ROYAL CEREMONY NOPPARAT KHAOTHUNG: THE TWELFTH MONTH’S ROYAL CEREMONY AND THE KING RAMA IX . THESIS ADVISORS: PROF. PREECHA THAOTHONG AND WISUD PO-NGERN, Ph.D.84 pp.

The thesis titled “The Twelfth Month’s Royal Ceremony and King Rama IX” is developed to tell and pass on the story, arts and tradition of the Twelfth Month’s Royal Ceremony, which, based on Buddhist and Brahman beliefs, is the origin of the royal lantern procession ritual called “Jong-Bpriang,” and to honor the royal institution in the reign of King Rama IX. I am inspired to create a contemporary traditional artwork using acrylic colors and painting on canvas. The concrete piece of art shows a mixture of emotions, feelings and faiths while depicting the elaboration and beauty of traditional Thai arts. Modern man is present in the work to show the characteristics, postures, movements and dressing. Specific colors, atmosphere, figures and shapes are also applied to show an Concrete.

Impressed with Sukhothai’s traditional Loi Krathong celebration that has been passed down for generations and grateful for His Majesty King Bhumibol Adulyadej’s care for Thais and attention to traditions that have been performed since old days, the work is developed from real historical traces. The work is created to convey Thai characteristics in order to express stories, emotions and feelings in a concrete form of creation. I have also studied artwork created by artists that are inspired by the King-honoring ceremonies and celebrations. I have analyzed and integrated their methods, techniques and procedures into my direct experiences that are exposed to environmental, historical and natural influences. Visual elements, lines, figures, shares, colors and color tones and textures are deployed to reflect emotions, feelings and wishes in a concrete form of creation. The work also tells historical stories and is displayed in a modern form. It unveils to the civilized citizens the stories behind ancient traditions and Thailand’s beautiful contemporary cultures, the beauty from which I cannot resist creating an artwork. The work include two180X130 centimeters paintings using acrylic colors.

Program of Visual Arts Education Graduated School, Silpakorn University

Student’s Signature........................................................ Acedemic Year 2013

Thesis Advisors’ signature 1. ………………………………………. 2. ……………………………………………………

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การคนควาขอมลและการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ไดผลส าเรจลลวงไปตามขบวนการขนตอนเปนอยางดทงน ขาพเจานอมร าลกถงพระคณของบดามารดาทคอย สงเสรมและใหก าลงใจขาพเจาเปนอยางดตลอดมาขอขอบพระคณศาสตราจารยพษณ ศภนมตร ทเมตตาเอาใจใสกบลกศษยทศนศลปศกษาทกๆคนเปนอยางด และอาจารยผทรงคณวฒ ศาสตราจารยปรชา เถาทอง อาจารยดร.วสตร โพธเงนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารยพเชษฐ ปรยกลน รองศาสตราจารยสรศกด เจรญวงศ รองศาสตราจารยศรพงศ พะยอมแยม รองศาสตราจารปรญญา ตนตสข อาจารยดร. เตยงาม คปตะบตร ทคอยเปนดแลหวงใยใหก าลงใจเสมอมารวมถงอาจารยทกๆทาน ขอขอบพระคณอาจารยผสอนทกทานอาจารยธงชย ศรสขประเสรฐ ผชวยศาสตราจารยนาวน เบยดกลาง อาจารยคงศกด กรงกลางดอน รองศาสตราจารยทนกร กาษรสรรณ ผชวยศาสตราจารยวรญญา ดวงรตน อาจารยอภชย ภรมณรกษ ขอขอบคณเจาหนาทบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศลปากรเจาหนาทฝายวชาการทงคณะจตรกรรม ประตมากรรมภาพพมพและศกษาศาสตร ในการประสานงานใหค าแนะน าตางๆตลอดมา ทายทสดขาพเจาขอใหอ านาจพระคณศรรตนตรยคมครองปกปองคณาอาจารยตลอดจนเจาหนาททกฝายผองเพอนในระดบมหาบณฑตทกทานพบเจอแตสงดดดวยความดงามขาพเจาขอขอบพระคณ

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย........................................................................................................ ง บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ....................................................................................................... ฉ สารบญภาพ………………………………………………………………………….. ช บทท 1 บทน า……………………………………………………………………... 1 ทมาความส าคญของเรองทศกษา ............................................................. 1 วตถประสงคของการสรางสรรค .............................................................. 4 ขอบเขตของการศกษา ………………………………………………….. 4 นยามศพท ……………………………………………………………… 5 วธการด าเนนการ...................................................................................... 5 เครองมอในการท าศลปะนพนธ................................................................ 5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ …………………………………………….. 6 2 พนฐานความคดและอทธพลในการสรางสรรค …………………………... 7 ความหมายของประเพณ ………………………………………………... 7 ความส าคญของประเพณไทยกบพระมหากษตรย..................................... 9 ยคสมยสโขทย…………………………………………………………… 10 ยคสมยอยธยา ............................................................................................ 11 ยครตนโกสนทร......................................................................................... 12 ศาสนาและความเชอ…………………………………………………….. 14 อทธพลทางศลปกรรม…………………………………………………… 17 จตรกรรมไทยแบบประเพณ 17 เทคนคการเขยนจตรกรรมประเพณโบราณ……………………………… 22 จตรกรรมไทยประเพณรวมสมย………………………………………… 29 ศลปกรรมไทยรวมสมยในยคปจจบน…………………………………... 33

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา อาจารยเฉลม นาครกษ…………………………………………………… 34 ศลปน สมยศ ไตรเสนย…………………………………………………... 36 อาจารยจกรพนธ โปษยกฤต 37 สรปตารางเปรยบเทยบงานจตรกรรมไทยในแตละยคสมย……………… 44 3 การก าหนดรปแบบและการสรางสรรควทยานพนธ…………………………… 48 ศกษาขอมลจากประวตศาสตรประเพณไทย.............................................. 50 ศกษาขอมลดานเอกสารวชาการ………………………………………… 54 วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธ……………………………………….. 54 ผลงานระยะเรมแรก……………………………………………….. 54 ขนตอนสรางสรรคผลงานกอนศลปะนพนธ……………………… 54 ขนตอนในการสรางสรรค………………………………………………. 62 การแสดงออกทางทศนศลป……………………………………… 62 ขนตอนการรางภาพลายเสน………………………………………. 63 ขนตอนลงสเสกตภาพโดยรวม......................................................... 64 4 วเคราะหผลการด าเนนการสรางสรรค................................................................. 65 การสรางสรรคผลงานชวงวทยานพนธ..................................................... 65 ขนตอนการท าผลงานวทยานพนธภาพท 1………………………... 66 ขนตอนการท าผลงานวทยานพนธภาพท 2……………………….. 70 สรปการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ…………………………… 73 การเผยแพรผลงานสสาธารณะ……………………………………. 78 5 อภปรายและขอเสนอแนะในการสรางสรรคศลปะนพนธ.................................. 80 สรป..................................................................................................................... อภปราย………………………………………………………………………... ขอเสนอแนะ........................................................................................................ รายการอางอง………………………………………………………………………… ประวตผวจย..................................................................................................................

80 81 82 83 84

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 หลกศลาจารกบนแผนศลา อโมงควดศรชม...................................................... 19 2 ภาพในสมดขอยปญญาสชาดก……………………………………………….. 20 3 ภาพจตรกรรมฝาผนงวดไชยทศ วดเกาสมยอยธยาตอนปลาย………………… 20 4 ภาพจตรกรรมฝาผนงวดคงคารามอดตพระพทธเจา………………………….. 21 5 จตรกรรมฝาผนงพระทนงพทไธสรรยรชกาลท 1……………………………. 24 6 จตรกรรมฝาผนงวดเสนารามพระราชพธลอยกระทงททาราชวรดฐ…………. 25 7 จตรกรรมฝาผนง ชดปรศนาธรรม อโบสถวดบรมนวาส…………………….. 25 8 จตรกรรมภาพพระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญรชกาลท 5…… 27 9 จตรกรรมฝาผนงเรองประเพณลอยกระทงในพระราชพธ 12 เดอนรชกาลท 5.. 28 10 จตรกรรมฝาผนงพระอโบสถวดราชาธวาสราชวรวหาร……………………… 30 11 จตรกรรมฝาผนง หองท 1พระระเบยงวดพระศรรตนศาสดารามรชกาลท7…... 31 12 ศาสตราจารย ศลป พระศร (เฟอ หรพทกษผเขยน)ในรชกาลท 8……………... 32 13 ภาพบพการ หรอคณยายกบอส (แมว) (เฟอ หรพทกษผเขยน………………… 32 14 เทศกาลสงกรานตสน ามนบนผาใบ โดย ศาสตราจารยเฉลม นาครกษ………. 35 15 ภาพลอยกระทง สน ามนบนผาใบ โดย ศาสตราจารย เฉลม นาครกษ………... 35 16 ผลงาน “แสงสวางจากพลงบารม” โดย สมยศ ไตรเสนย……………………… 36 17 ภาพจตรกรรมสน านางกวก โดยอาจารยจกรพนธ โปษยกฤต……………….. 37 18 ภาพจตรกรรมสน าพระลกษม โดยอาจารยจกรพนธ โปษยกฤต…………….. 38 19 ประเพณลอยกระทงทวดมหาธาต…………………………………………….. 48 20 ประเพณลอยกระทงอทยานแหงชาตประวตศาสตรสโขทย…………………... 48 21 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท 9……………………... 49 22 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท9……………………… 49 23 ขนตอนการเตรยมพนลงสพนหลงผลงานวทยานพนธภาพท1………………. 54 24 การเตรยมพนลงสพนหลงโดยแปรงสฟนและฝแปรงขนาดใหญ…………….. 55 25 ลงสตวภาพสถาปตยกรรมและโครงสรางทงหมดโดยรวม…………………… 55 26 ลงสตวภาพสถาปตยกรรมและโครงสรางทงหมดโดยรวม 56

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

ภาพท หนา 27 เกบรายละเอยดตดเสนตวภาพและสงของโดยรวมทงหมด…………………… 56 28 เกบรายละเอยดตดเสนตวภาพและสงของโดยรวมทงหมด…………………… 57 29 เกบรายละเอยดโดยรวมทงหมด………………………………………………. 57 30 ภาพส าเรจใสแสงส พไฟตะไลใหสมบรณ……………………………………. 58 31 ภาพรางลายเสนท1 พระราชประเพณเดอนสบสองกบพระมหากษตรย ร.9…... 63 32 ภาพรางลายเสนท2 พระราชประเพณเดอนสบสองกบพระมหากษตรย ร.9…... 63 33 ภาพรางโครงสรางส ………………………………………………………….. 64 34 ลงสโดยรวมเตรยมพนผลงานวทยานพนธ ภาพท1…………………………… 66 35 ลงสสรางพนผว เทคนคสลดสดวยแปรงสฟน………………………………… 66 36 ลงสภาพโดยรวมทงหมด……………………………………………………… 67 37 ลงสสถาปตยกรรม ตวภาพ พลบพลา…………………………………………. 66 38 ลงรายละเอยดตดเสนตวละคร………………………………………………… 68 39 ผลงานวทยานพนธชนท1……………………………………………………... 69 40 ขนตอนการเตรยมพนลงสพนหลงผลงานวทยานพนธภาพท2ระยะท1………. 70 41 ลงสและท าพนผวโดยรวมระยะท2…………………………………………… 70 42 ลงสพนผวโดยการใชแปรงสฟนแบบละเอยดระยะท 3………………………. 71 43 ระยะท4 ลงสภาพคน ตวละครนางร า สถาปตยกรรม รานคา กระทงใหญ…… 71 44 ผลงานวทยานพนธชนท2…………………………………………………….. 72 45 การเผยแพรผลงานสสาธารณะนทรรศการกลม NANA……………………… 78 46 ภาพผลงานในสตจบตร………………………………………………………. 79 47 ภาพผลงานแนวความคดในสตจบตร………………………………………… 79

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1 บทน ำ ทมาความส าคญของเรองทศกษา ศลปวฒนธรรมเปนเรองส ำคญยงในควำมเปนชนชำต หำกชำตใดไรเสยซงวฒนธรรมประเพณทเปนตวของตวเอง ชำตนนจะคงควำมเปนชำตอยไมได เพรำะศลปวฒนธรรมประเพณ เปนตวสะทอนอำรมณ ควำมรสก สนองควำมตองกำรและวธกำรควบคมโดยมขอบงคบหรอ บทลงโทษและเมอเกดขนบธรรมเนยมวฒนธรรมประเพณยอมเกยวของกบสถำบนทำงศำสนำสถำบนพระมหำกษตรยกำรปกครองแรกเรมอำรยธรรมอยปตยคโบรำณมพธกรรมทซบซอน มควำมเชอเกยวกบชวตหลงควำมตำย จงมกำรท ำมมมเกดขนกำรบชำเทพเจำรำสวนมำกเปนพธกรรมทเกยวของกบศำสนำ จงกอเกดศลปะอนมคำทงดำน จตรกรรม สถำปตยกรรม ประตกรรมโดยเฉพำะกำรสรำงพระมด ซงขณะนยง เปนทขบคดของนกวทยำศำสตรวำท ำดวยกลวธใดจำกนนไลเรยงมำจนถงยคกรก-โรมนซงเชอเรองควำมอดมสมบรณ กำรมเหตมผลเชอเรองชวตหลงควำมตำยเหมอนอยปตแตไมมกำรจดสสำนทยงใหญเหมอนอยปต ตอมำยคของโรมนศลปวฒนธรรมนนไดรบอทธพลมำจำกกรก ชำวโรมนตำงยอมรบวำศลปะกรกเหมอนกบ Philip ของ Macedon และ Alexander ซงเขำทงหลำยไดพจำรณำแลววำ วฒนธรรมและศลปะกรกนนเหนอกวำวฒนธรรมอนๆ มหำอ ำนำจชนชำตตะวนตก เปนสงทเรำตองเรยนรและเขำใจวำกำรลำอำณำนคมสงผลมำกมำยมหำศำลเกยวกบกำรรบวฒนธรรมตำงๆเขำมำมบทบำท กำรเปนเมองขนของเหลำประเทศมหำอ ำนำจ เชน องกฤษ โปรตเกส ฮอลนดำ ฝรงเศส ยอมสงผลใหไดรบวฒนธรรมประเพณรวมทงววฒนำกำรทำงวทยำศำสตรเทคโนโลยใหมควำมเจรญตำมอำรยธรรม สวนรองรอยอำรยธรรมของชนชำตตะวนออก เรมตงแตอยปต ชมพทวป ศรลงกำ จน ทวำรวด คปตะ สวนมำกรองรบพธกรรมทำงศำสนำทงสน ศลปวฒนธรรมประเพณไทยนนแสดงออกถงเอกลกษณคณคำควำมเปนไทย แตกอนทจะมำเปนชนชำตไทยลวนไดรบอทธพลจำกสงแวดลอมภำยนอกเขำสสงคม ผสมผสำนกบกำรด ำเนนชวต ศำสนำมอทธพลอยำงมำกตอวฒนธรรมประเพณไทยทง ศำสนำพทธ ศำสนำพรำหมณ เกยวของไปถงประเทศเพอนบำน มอญ เขมร กำรอพยพของชนชำตจน กำรลำอำณำนคมของชนชำตตะวนตกสงเหลำนเขำมำมบทบำท สอดคลองผสมผสำนกบวถชวตประจ ำวนของคนไทย กอเกดเปนประเพณอนดงำม สบทอดตอๆกนมำลวนแตกตำงไปทำงควำมเชอ ศำสนำ กำรด ำรงชวต

สำนกหอ

สมดกลาง

2

ของแตละภมภำค จงหวดจนถงระดบประเทศ ควำมผกพนกบธรรมชำต พธกรรมสอดคลองกบฤดกำล จนเกดประเพณไทยทมลกษณะทองถนเชน ภำคเหนอประเพณลอยกระทงหรอประเพณยเปง ภำคใตประเพณผำขนธำตหรอประเพณเดอนสบ ภำคกลำงประเพณแรกนำขวญ ภำคอสำนประเพณบญบงไฟ ซงประเพณเหลำนจะเปนกจกรรมทำงสงคมทยดเหนยวจตใจคนในสงคมใหเกดควำมรสก สำมคค เขมแขง และกำรมสวนรวม ดวยวำคนในสมยกอน หำกเกดอำกำร รสกบนทอน จตใจไมมนคง กจะมพธกรรม รองรบ เปนสอ เปนพลง แกไข จตใจใหกลบมำมนคงเหมอนเดม ดงเชน ประเพณพธกรรมสวนบคคล กำรท ำขวญ 3 วน เพอใหเกดควำมสบำยใจ วำเดกทเกดมำจะมอำยรอดไปถงตลอดชพ หำกผำน 3วนทก ำหนดนอกทงประเพณยงสำมำรถยดเหนยวใหเกดควำมเปนอนหนงอนเดยวกนอกดวย ไมมกำรแบงแยกเปนกกเปนเหลำเพรำะหำกมควำมเชอควำมศรทธำไปทศทำงเดยวกนยอมเกดควำมแตกแยกไดยำกประเพณยงมควำมส ำคญอกเปนเหมอนสญลกษณชน ำในกำรด ำเนนชวตประจ ำวนไดอยำงถกตองตำมคตควำมเชอระเบยบ และวถชวตของคนในสงคมนน ในประวตศำสตรตงแตสมยยคอยปตโบรำณยคกรก-โรมน ประเพณชนชำตตะวนออก ในสมยทเทคโนโลยหรอวทยำศำสตรไมกำวหนำ ไมสำมำรถอธบำยกำรเกดปรำกฏกำรณตำงๆของธรรมชำตได เชน กำรเกด จนทรคลำส สรยปรำคำ จงเกดพธกรรมเพอบวงสรวงขอขมำเคำรพปกปองไมใหเกดเภทภยตำงๆตำมมำมควำมเชอทำงศำสนำเขำมำมบทบำทอยำงมำกตอกำรด ำรงชวตของมนษย พธกรรมตำงๆนนสวนมำกมขนเพอสนองรองรบควำมเชอทำงศำสนำนนๆเมอมกฎระเบยบแบบแผนทตองประพฤตปฏบตตอๆกนมำ ยอมสะทอนใหเหนถงควำมเจรญรงเรองของชนชำตนนๆ ในประเทศไทยจะมขนบธรรมเนยมประเพณอนดงำมมำตงแตอดตกำลเชนกนไทยเรำมประเพณทจดขนในแตละเดอนประจ ำฤดกำล และปฏบตสบเนองทกๆปในสวนทเปนพระรำชพธของ พระมหำกษตรยซงด ำรงต ำแหนงประมขของประเทศชำต และประเพณทเปนสวนของรำษฎรทงสบสองเดอนมมำตงแตสมยสโขทยเปนรำชธำนจนถงปจจบนแตจำกกำรศกษำพบปญหำวำประเพณบำงอยำงไดสญหำยไปในสมยเปลยนแปลงกำรปกครองในระบอบประชำธปไตย และไดรบกำรฟนฟขนในสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต ใหกลบมำมบทบำทตำงๆในกำรด ำรำงชวตของประชำชน โดยมประเพณดงตอไปน พระรำชพธเฉลมพระชนมพรรษำ จดใหมพธเสดจพระรำชด ำเนนตรวจพลสวนสนำมของหนวยทหำรรกษำพระองค มกำรตกแตงโคมไฟและประดบธงชำตตำมสถำนทรำชกำร บำนเรอน หำงรำน เพอถวำยพระเกยรต

สำนกหอ

สมดกลาง

3

ประกำศยกเลกวนท 24 มถนำยน เปนวนชำต และก ำหนดวนชำตใหม คอ วนท 5 ธนวำคม ของทกป ซงเปนวนเฉลมพระชนมพรรษำ ใชมำจนถงปจจบน ฟนฟพระรำชพธมงคลจรดพระนงคลแรกนำขวญ ฟนฟพระรำชพธเสดจพระรำชด ำเนนทอดผำพระกฐนโดยกระบวนพยหยำตรำทำงชลมำรค ฟนฟพระรำชพธเสดจพระรำชด ำเนนโดยกระบวนพยหยำตรำทำงชลมำรค ฟนฟพระรำชพธเดอนสบสอง พระรำชพธจองเปรยง จำกควำมส ำคญของประเพณลอยกระทงกำรประกอบพธทเกยวของกบพระมหำกษตรยตงแตสมยสโขทย ผลดแผนดนมำถงสมยอยธยำ เปลยนรชกำลเปนรตนโกสนทรประเพณลอยกระทงกยงคงสบตอโดยพระเจำแผนดนในสมยรชกำลนน ประกอบกบขำพเจำเปนคนจงหวดสโขทยไดพบเหน และมประสบกำรณโดยตรงกบประเพณเดอนสบสองหรอประเพณลอยกระทง ไดศกษำคนควำ เพอเปนแนวทำงในกำรสรำงสรรคผลงำนศลปะไทยรวมสมย เมอไดศกษำพบขอมลหลกฐำนทชชดวำ ประเพณลอยกระทง ปรำกฏหลกฐำนในหลกศลำจำรกในสมยสโขทยเกยวของพธกรรมกบพระมหำกษตรยในยคสมย พระรวงเจำ เปนธรรมเนยมทพระเจำแผนดนตองประกอบพธกรรม ตำมหลกศำสนำพรำหมณ ขำพเจำตระหนกถงคณคำวฒนธรรมประเพณลอยกระทง มควำมรสกควำมผกพน ดมด ำ ส ำนกรกบำนเกดตองกำรเทดทนสถำบนพระมหำกษตรย พรอมทงอยำกมสวนในกำรอนรกษวฒนธรรมประเพณโดยกำรเลำเรองเปนรปธรรม ผำนงำนศลปะไทยรวมสมยโดยใชหลกทำงทศนธำต เทคนค เสน รปรำง รปทรง สคำน ำหนก พนผว ผสมผสำนกบจนตนำกำรดวยควำมรสกของขำพเจำเขำกบสภำพแวดลอมในปจจบนกอเกดเปนแรงบนดำลใจสรำงสรรคผลงำน “ พระรำชพธเดอนสบสองกบพระมหำกษตรยรชกำลท 9 ”

สำนกหอ

สมดกลาง

4

วตถประสงคของการสรางสรรค 1. เพอสรำงสรรคผลงำนแบบรปธรรมศลปะไทยแบบประเพณรวมสมยลกษณะในกำรสรำงสรรครปแบบใหมสะทอนสภำพแวดลอมในสงคมปจจบนทำมกลำงควำมอลงกำรของกำรจดพธกำรควำมสงบของบรรยำกำศในยำมค ำคนและเพอจรรโลงฟนฟคตควำมเชอขนบธรรมเนยมประเพณศลปวฒนธรรมไทยศลปะไทยประเพณรวมสมยในยครชกำลท9 2. ยกยองและเชดชเทดพระเกยรตสถำบนพระมหำกษตรยทมควำมเกยวของกบพระรำชประเพณเดอนสบสองในพระบำทสมเดจพระเจำอยหวภมพลอดลยเดชในรชกำลท 9 ขอบเขตของการศกษา 1. ขอบเขตทำงดำนเนอหำ ถำยทอดเรองรำวประเพณควำมเชอควำมศรทธำเกยวกบประเพณลอยกระทงในสมยสโขทยจนมำถงยคปจจบนในรชกำลท 9 สสน บรรยำกำศสคำน ำหนกเหมำะสมกบเรองรำว 2. ขอบเขตทำงดำนรปแบบแสดงออกในรปแบบรปธรรมสรำงสรรคแบบประเพณไทยรวมสมย โดยถำยทอด อำรมณควำมรสก ควำมศรทธำ และควำมประณตออนหวำนในงำนศลปะไทยทสะทอนถงบคลกภำพทงลกษณะลลำทำทำงหนำตำกำรแตงกำยโดยใชรปแบบคนสมยปจจบนเปนตวบอกเลำเรองรำวบรรยำกำศโทนสสภำพแวดลอมปจจบนสงเหลำนสะทอนรปแบบลกษณะงำนเปนแบบเฉพำะตวผเขยน นยามศพท ประเพณเดอนสบสอง หมำยถง วนส ำคญวนหนงของชำวไทย ตรงกบวนขน15ค ำ เดอน12 ตำมปฏทนจนทรคตไทยตำมปฏทนจนทรคตลำนนำ มกจะตกอยในรำวเดอนพฤศจกำยน ตำมปฏทนสรยคต สถาบน หมำยถง สงซงคนในสวนรวม คอ สงคม จดตงใหมขนเพรำะเหนประโยชนวำมควำมตองกำรและจ ำเปนแกวถชวตของตนเชน สถำบนพระมหำกษตรยสถำบนครอบครว สถำบนศำสนำสถำบนกำรศกษำ สถำบนกำรเมอง

สำนกหอ

สมดกลาง

5

วธการด าเนนการ

ศกษำส ำรวจรวบรวมขอมลทำงดำนเอกสำรและภำคสนำมทเกยวของกบประเพณลอยกระทงและพระรำชกรณยกจของพระบำทสมเดจพระเจำอยหวภมพลอดลยเดชรชกำลท 9 แบงได 2 สวนคอ

1. ส ำรวจขอมลจำกประวตศำสตรประเพณไทยตงแตสมยสมยสโขทยจนถงสมยอยธยำสถำนทจรง 2. ศกษำขอมลดำนเอกสำรวชำกำรเกยวกบประเพณเนองในเทศกำลจำกขอมลตำงๆทไดท ำกำรคนควำจงสำมำรถถอดแบบออกมำ ผสมผสำนกบจนตภำพในควำมคดท ำใหเกดงำนสรำงสรรคเปนผลงำน 3. วเครำะหผลงำนกอนศลปะนพนธ 4. น ำขอมลมำวเครำะหเปนแนวเขำสกระบวนกำรรำงแนวควำมคด 5. น ำภำพมำรำงขยำย เขำสขนตอนกำรท ำศลปนพนธ บนผำใบจ ำนวน 2 ภำพใหไดตำมวตถประสงคทตองกำร 6. เรยบเรยงเอกสำรวทยำนพนธ เพอจดท ำรปเลม 7. เผยแพรวทยำนพนธสสำธำรณชน เครองมอในการท าศลปนพนธ ผลงำนเปนงำนจตรกรรมไทยเขยนบนผำใบจงมควำมจ ำเปนในกำรใชเครองมอดงน อปกรณ สมดรำงภำพ พกน พกนแบน ปลำยตดเฉยง เบอร12, 24 พกนแบนแบบปกต เบอร 10, 14, 20 พกนพเศษ สงำมยระเบอร 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12 แปรงทำส ขนำด 4 นวครง แปรงสฟนส ำหรบดดส

สำนกหอ

สมดกลาง

6

วสด 1. ดนสอรำงภำพสขำว มำสเตอรART 2. สอะครลค ยหอ WINSOR&NEWTON ไดแก 2.1 สฟำ (Cerulean Blue Hue ) 2.2 สฟำ (Deep Turquoise) 2.3 สด ำ (Lamp Black) 2.4 สน ำตำล (Burnt Umber) 2.5 สแดง(Crimson) 2.6 สมวง (Winsor Violet) 2.7 สมวงแดง (Permanent Magenta) 2.8 สน ำเงน ( Ultramarine) 2.9 สเขยว ( Permanent Green Middle) 2.10 สเหลอง ( Yellow Medium) 2.11 สขำว ( Titanium White) 2.12 สเงน (Silver) 2.13 สทอง (Gold) 3.เฟรมผำใบ จ ำนวน 2 ชน ขนำด 130X180 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.ไดพฒนำแนวควำมคดทำงดำนกำรสรำงสรรคผลงำนศลปะไทย ใหรวมสมยมำกขน 2.ไดพฒนำทกษะฝมอและเทคนคกำรสรำงสรรคศลปะในกำรสรำงพนผวดวย แปรงสฟน ขนำดเลกใหญตำมควำมเหมำะสมของงำน ดดสใหฟงเปน ในกำรสรำงพนผว 3.ไดผลงำนจตรกรรมไทยแบบประเพณรวมสมยทเกดจำกแรงบนดำลใจควำมรสกประทบใจ ควำมรสกผกพนและเทดทนในสถำบนพระมหำกษตรย

สำนกหอ

สมดกลาง

7

บทท2 พนฐานความคดและอทธพลในการสรางสรรค จากการศกษาคนควาขอมลจากประวตศาสตรทางวฒนธรรมประเพณ คตความเชอ ศาสนาไสยศาสตรการประพฤตปฏบตตนในสงคมตามจารตประเพณพบเหนจากประสบการณโดยตรงตอสภาพแวดลอมทอาศยอยในยคปจจบนสงเหลานลวนสรางความสนใจความตองการจะถายทอดออกมาเปนแนวทางความคดเพอปพนฐานไปในการสรางสรรคผลงานพฒนาผลงานวทยานพนธรวมไปถงการถายทอดความรสกรกผกพนอนดงามทมตอประเพณลอยกระทงในถนฐานบานเกดความศรทธาทมตอศาสนารวมไปถงความส าคญของสถาบนพระมหากษตรยทมตอวฒนธรรมจารตประเพณสงเหลานมอทธพลตอการสรางสรรคงานของผวจยทงสนจงขอจ าแนกอทธพลทมความส าคญตอการสรางสรรคผลงาน 4 ประเภทดงน

1. ความหมายของประเพณ

2. ความส าคญของประเพณไทยกบพระมหากษตรย

3. ศาสนาและความเชอ

4. อทธพลทางศลปกรรม

1. ความหมายของประเพณ ประ เพณนนความหมาย ว า ส งท น ยมถอปฏบตสบๆตอกนจนเปนแบบ แผนขนบธรรมเนยมประเพณหรอจารตประเพณมจดประสงคเพอใหสงคมเกดการยอมรบสงทเปนสรมงคลเกดความสบายใจ ความอดมสมบรณแกพชผลไรนาเราจงพบวาประเพณไทยสวนมากเกยวของกบการเกดการเลยงด การบวช และการตาย รวมไปถงฤดกาล ประเพณบางอยางทปรบใหเขากบสมยความเหมาะสม เชน ประเพณการสวมเสอผาเขาเฝาแบบประเพณตะวนตกประเพณในเรองความเชอเรองภตผวญญาณเทวดา ความเชอในศาสนาพราหมณ ศาสนาพทธ ประเพณเกยวกบธรรมชาต มคณคาทางประวตศาสตร และยงเปนแบบฉบบเอกลกษณของชนชาตไทย โดยสามารถแยกสาเหตการเกดประเพณไดดงน 1. เกดจากความเชอในอ านาจของสงทไมมตวตน ปรากฏการณธรรมชาต 2. เกดจากความจ าเปนเฉพาะหนา เชนคนสมยกอนไมสามารถหาเครองมอทสะอาดไปกวาไมฉกใหมไดจงนยมใชไมรวกๆตดสายสะดอเลยเปนประเพณทนยมสบตอๆกนมา 3. เกดจากสภาพแวดลอมทางภมศาสตร

สำนกหอ

สมดกลาง

8

4. เกดจากการประกอบอาชพ 5. เกดจากจตใจอนสงสงของบคคลในสงคมดานคณธรรม จรยธรรม 6. เกดจากความเชอและความเลอมใสศรทธาในศาสนา 7. เกดจากการรบวฒนธรรมตางชาต โดยพระราชประเพณนนมทงหมด 12 เดอน เรยกวาประเพณ สบสองเดอนตามพระราชนพนธในพระบาทพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 5 มทงหมด ไดแก พระราชพธ เดอน 1 พระราชพธไลเรอ เดอน 2 พระราชพธบษยาภเษก เดอน 3 พระราชพธศวาราตร,พระราชพธธานยเทาะห เดอน 4 พระราชพธรดเจตร,พระราชพธสมพจฉรฉนท เดอน 5 พระราชพธศรสจจปานกาล,พระราชพธคเชนทรศวสนาน,พระราชพธทอดเชอก,พระราชพธสงกรานต เดอน 6 พระราชพธพชมงคล ,พระราชพธจรดพระนงคลขวญแรก,พระราชพธวสาขบชา เดอน 7 พระราชพธเคณฑะทงขาง,พระราชพธทลน าลางบาท เดอน 8 พระราชพธเขาพรรษา เดอน 9 พระราชพธตลาภาร,พระราชพธพรณศาสตร เดอน 10 พระราชพธสารท,พระราชพธกวนขาวทพย,พระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา เดอน 11 พระราชพธแขง เดอน 12 พระราชพธจองเปรยง เปนพระราชพธทจดขนในเดอนสบสองของทกๆปถอวาปฏบตตามพธกรรมทางศาสนาพราหมณตามค าโบราณเปนการบชาพระเจาสามองค คอ พระอศวร พระนารายณ พระพรหม แตเมอพระเจาแผนดนนบถอศาสนาพทธจงกลาววาเปนการลอยเพอบชาพระบรมสารรกธาตพระจฬามณในสวรรคชนดาวดงสโดยพระมหากษตรยพระเจาแผนดนในสมยนนจะเสดจลงประพาสล านาในเวลาค าเพอลอยพระประทปหรอกระทงหลวงซงประดษฐประดบประดาตกแตงอยางสวยงามมพระราชกศลตางๆในเวลากลางวนเชอกนวาสาเหตทลอยโคมหรอลอยพระประทปนนเกดจากปรากฏการณธรรมชาตการบชาสายน ารวมไปถงความเชอทางศาสนาพทธและศาสนาพราหมณเกดพธกรรมการเฉลมฉลองการจดงานรนเรงใหกบผรวมงานโดยตนก าเนดอยทางภาคเหนอของประเทศไทย อาจกลาวไดวาจงหวดสโขทยเปน

สำนกหอ

สมดกลาง

9

ตนแบบประเพณลอยกระทงโดยรบอารยธรรมประเพณนมาจากประเทศอนเดยพธกรรมทางศาสนาพราหมณมาผสมผสานกบพทธศาสนาจนกลายเปนประเพณทเปนเอกลกษณประจ าจงหวดและเปนวฒนธรรมของประเทศชาต ดวยความส าคญของประเพณดงกลาวสงผลใหขาพเจารบอทธพลประเพณวฒนธรรมอนดงาม ขบเคลอนดวยความรสกรกผกพนกบวถชวตชาวบานคนพนเมองในจงหวดสโขทยน ามาเปนแนวทางในสรางสรรคและพฒนาผลงานศลปนพนธเสนอถายทอดในรปแบบรปธรรมจนตภาพในมโนความคดใหเปนเรองราวทคงไวซงจารตประเพณโบราณและมาถอดความโดยเสนอเรองราวของผคนในสมยปจจบนใหเปนงานทรวมสมยมากขน 2. ความส าคญของประเพณไทยกบพระมหากษตรย

สถาบนพระมหากษตรยมบทบาทส าคญยงในการพฒนาประเทศชาตตงแตอดตจนถงปจจบน นอกจากจะมหนาทปกปองปองกนและรกษาเอกราชของชนชาตไทยยงเปนผสรางสรรควฒนธรรมไทย และศลปกรรมอกดวย เชน ดานประเพณและพธส าคญตางๆพระมหากษตรยทรงมบทบาทสรางสรรค และรกษาขนบธรรมเนยมประเพณ ทงพระราชพธทเกยวกบพระมหากษตรยโดยตรง เชน พระราชพธราชาภเษกพระราชพธจรดพระนงคลแรกนาขวญ พระราชพธเกยวกบศาสนา เชนพระราชพธด าเนนทอดผากฐนวนส าคญทางศาสนาลวนแตมพระมหากษตรยเปนผน าปฏบตนอกจากนนพระมหากษตรยยงเปนผน าทางดานศลปวฒนธรรมในการด าเนนชวตเพราะเปนศนยกลางของประเพณและวฒนธรรมชาวบานจะเลยนประพฤตตาม เชนการแตงกาย การปรงอาหาร กระนนยงรวมไปถงเปนผสงเสรมเผยแพรพระพทธศาสนา การปฏสงขรณศาสนสถานการสงคายนาพระไตรปฎกและทรงใหเสรภาพในการนบถอศาสนาทกศาสนาแกราษฎร เมอไดศกษาคนควาจงสามารถรบรวาสถาบนพระมหากษตรยมบทบาทส าคญทางดานศลปวฒนธรรม ประเพณ เพราะนอกจากจะถอเปนพระราชกรณยกจของพระมหากษตรยทสบทอด กนมาอยางยาวนาน เทากบประวตศาสตรของชาต ถงแมในยามชวงสงคราม บานเมองคบขน ตองท าศกสงครามกบอาณาประเทศใกลเคยงทเขามารกรานแบงแยกเขตดนแดน แตพระมหากษตรย กบยงทรงชบเลยงชาง คร และผรทางศลปวฒนธรรมประเพณท าใหสามารถสบตอไดถงปจจบนเปนสงทแสดงใหเหนวาพระมหากษตรยคอผอนรกษของเกาทมอยการฟนฟสงทก าลงสญหายและการสรางสรรคของใหมทพฒนารากฐานทมนคงตงแตครงสมยกรงสโขทยลวงมาจนถงกรงรตนโกสนทร

สำนกหอ

สมดกลาง

10

2.1 ยคสมยสโขทย สมยตอนตนการเมองการปกครองเปนไปในแบบพอปกครองลก หากราษฎรมเรองทกขรอนใหสนกระดงรองทกข และพระมหากษตรยจะชวยตดสนคดความใหยตธรรมทสดตอมาในยคสมยตอนปลายเปนการปกครองแบบธรรมราชามการสรางความสมพนธกบอาณาจกรอนๆ เชนอาณาจกรเมองนครศรธรรมราช ความสมพนธกบเมองลงกา อาณาจกรมอญ อาณาจกรลาว จนและมความสมพนธกบอาณาจกรลานนาเรมตงแตสมย พอขนศรอนทราทตย มความสมพนธอนดกนมาตลอดท าใหมความมนคงตอชนชาตไทยทรพยากรทตงของอาณาจกรสโขทยอยบรเวณทราบลมแมน าซงเปนสาขาของแมน าเจาพระยาสลบกบทดอน จงมน าอดมสมบรณในหนาฝน น านอยในหนาแลง ดงความในสลาจารกพอขนรามค าแหงดงน “เมองสโขทยนด ในน ามปลา ในนามขาว” “สรางปาหมากปาพลทวเมองนทกแหง” “ปาพราวกหลายในเมองน ปาลางกหลายในเมองน” “หมากมวงกหลายในเมองน หมากขามกหลายในเมองน” “กลางเมองสโขทยน มน าตระพงโพย สใสกนด” สงคมวฒนธรรมประเพณสโขทยอาณาจกรสโขทยกอตงขนภายหลงก าจดอาณาจกรของขอม บานเมองรงเรองมความสมครสมานสงคมยดมนในพระพทธศาสนาดงในศลาจารกวา มกทาน มกทรงศล มกโอยทาน และทรงศล เมอพรรษาทกคนซงแสดงใหเหนวาผคนตงมนอยในศลธรรมอนดงาม อาณาจกรสโขทยมความเจรญทางดาน ศลปกรรม ภาษา วรรณกรรม ตลอดจนศลปวฒนธรรมประเพณ ประเพณของอาณาจกรสโขทยสวนใหญมความเกยวของกบพระพทธศาสนา การสรางวดวาอาราม ประเพณการบวชการจกมหรสพรนเรงในงานออกพรรษา พระราชพธ พระราชพธทส าคญในสมยสโขทย ไดแก พระราชพธวนวสาขบชา ซงตรงกบ วนเพญเดอนหก เปนวนคลายวนประสต ตรสร และปรนพพานของพระพทธเจา มการท าบญ ถอศล ปลอยสตว นอกจากนยงมพระราชประเพณทมมาตงครงสมยกรงสโขทย และไดปฏบตสบทดมาถงมยกรงศรอยธยาและกรงรตนโกสนทร เชน “พระราชพธจองเปรยง” “พระราชพธลอยพระประทป” หรอท เรยกกนวาพระราชพธเดอนสบสอง ในบทพระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เปนพระราชพธทจดขนทกๆปในวนเพญเดอนสบสอง เปนงานนกขตฤกษทรนเรง ไปทวกน ไมเฉพาะแตการหลวงทานน แตรวมไปถงชาวบาน ราษฎร อกดวย โดยเชอวาการลอยโคม

สำนกหอ

สมดกลาง

11

เปนการบชาขอขมา พระแมคงคา เปนการสะเดาะเคราะห ลอยความทกข ความโศกใหลอยไปกบแมน า ปจจบนประเพณลอยกระทง มการจดงานแทบทกจงหวด โดยเฉพาะทางภาคเหนอ นอนจากจงหวดสโขทยทจดงานมมหรสพตรงตามหลกสลาจารก มพ ตะไล ไฟพะเนยง มนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศมาเทยวปละมากๆแลว จงหวดเชยงใหญกจดงานยงใหญ มขบวนแหกระทงใหญ กระทงเลก จงหวดตาก มการลอยกระทงสายสวยงามตระการตาแกผพบเจอเปนอยางยง 2.2 ยคสมยอยธยา มวฒนธรรมทเจรญรงเรองทงทางดานวตถและจตใจเปนเมองทงดงามราวสรวงสรรคความรงเรองทางศลปะวฒนธรรม ประเพณ วรรณกรรม ดนตร ถงขดสดเปนทสนใจของชาวตางชาตทเขามาเชอมสมพนธไมตรท ามาคาขายในสมยนนสงผลใหวฒนธรรมยงคงสบสานตอมาจนถงสมยปจจบนการปกครองในระยะแรกยงเอาการปกครองแบบสมยสโขทยมาใชแตเปนบทบาทพระมหากษตรยใหเปนแบบสมมตเทพหรอเรยกกนวาเปนระบบการปกครองแบบระบอบสมบรณาญาสทธราชยปญหาทส าคญในการปกครองสมยอยธยาคอการแยงชงราชสมบตและอ านาจของขนนางฝายตางๆเนองจากขาดความสามคคและไมมระบบการสบราชสมบตทแนนอนขาดประสทธภาพสงคมไทยในสมยอยธยาประกอบไปดวยบคคลหากลมไดแก พระมหากษตรย เจานายชนชนสง ขนนาง ไพร ทาส วฒนธรรมประเพณสมยอยธยา สมยอยธยาถอวาเปนยคทองของสยามประเทศมวฒนธรรมเจรญรงเรองเปนอนมาก ทง วฒนธรรมทางดานดนตรววฒนาการจากสมยสโขทย มวงดนตรเครองสาย วงมโหรและรบววฒนาการจากชนชาตตะวนตกจากประเทศฝรงเศส คอ บณเฑาะว มการแสดงโขน หนงใหญโดยทนยมมากคอเรองรามเกยรตรบอทธพลวรรณกรรมมาจาก รามายณะของประเทศอนเดย พระราชพธ ในสมยอยธยามพระราชพธตางๆมากมาย เชนพระราชพธโสกนต พระราชพธสมโภชพระบรมมหาราชวง โดยจะมการจดพธกรรมการละเลนถวายตอพระทนงพระราชพธการแขงเรอถอวาเปนประเพรทส าคญมากเพราะมการเสยงทายเกยวของกบบานเมอง พระราชพธเดอนสบสอง เปนประเพณลอยกระทงในเดอนสบสองทประชาชนนยมกนหนกหนา เพราะกอใหเกดความสข สนกสนาน เปนพเศษ เรยกกนวา “พระราชพธจองเปรยง” (ซกโคม) ในพระราชวง แลตามบานเรอนทงในพระนครและนอกพระนครโดยทวกน ก าหนด 15 วนถงวนขน 15 ค าโปรดใหท าจลกฐนคอทอดผาใหเสรจในวนเดยวกน(เอาผาผนนนพระราชทานกฐน)และพระมหากษตรยเปนผน าทางพธกรรมดงในสมยแผนดน “สมเดจพระเจาอยหวพระบรมโกศ” ตามบรรดารมน าสองฝงฟาก ตางปกไมไผล ายาวขนเปนเสาโนมลงมาผกเชอกชกโคมตางๆ ครนไดเวลาพระเจากรงศรอยธยาเสดจโดยกระบวนเรอ พรอมดวยกรมพระวงบวรสถานมงคล

สำนกหอ

สมดกลาง

12

สมเดจพระเจาลกยาเธอ และพระเจามหาพระยามหาอปราช เรอทเสดจลวนปดทอง มกนยาดาลสและผกมานในล าเรอปกเชงทองซองเงน มเทยนจดตลอดล า มเรอขาราชการลวนแตงประท )น าเสดจดวยเปนอนมาก ในการพระราชพธยงมกระดาษท าเปนรปดอกบวสแดงบาง สขาวบาง มเทยนจดอยในนนปลอยลอยตามน าลงมาเปนอนมาก และมระบ าดนตรเลนมาในเรอล านนดวย พระราชพธเดอนสบสองนน มความส าคญตอวถชวตคนในสมยกอน ตงแตสมยสโขทย มาถงสมยอยธยา และลวงมาถงสมยปจจบน นอกจากจะเปนการขมขมาแด พระแมคงคาแลว ยงแสดงการส านกบญคณตอทรพยากรแหลงน าอนเปนสงทจ าเปนในชวตซงขาดไมไดยงสรางความสนกสนานรนเรงใจ สรรคสรางความสมครสมาน สามคค อนดงามตอเพอนมนษยดวยกนแลว ยงธ ารงสงเสรมวฒนธรรมประเพณไทยอกดวย 2.3 ยครตนโกสนทร พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกไดยายราชธานมาทางฝงตะวนออกของแมน าเจาพระยาเมอป พ.ศ. 2325 ดวยสาเหตทางยทธศาสตรการขยายเมองตอไปเปนพระราชกรณยกจทงในการสรางกรงเทพมหานครการวางรากฐานของบานเมองในดานตางๆทางดานศาสนา ศลปวฒนธรรม จารตประเพณ สงผลใหรชกาลตอมาปฏบตและท านบ ารงศลปวฒนธรรมอยางตอเนอง ซงอาจกลาวไดวายคทองของศลปวฒนธรรม ประเพณ วรรณกรรม ศลปกรรม อยในยค ของพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยในรชกาลท 2 เมอถงรชกาลท 4 จนถงรชกาลท 7 บานเมองไดรบอารยธรรมจากชนชาตตะวนตกเขามามบทบาทอยางมากสงผลใหเกดการปฏรประเบยบการปกครองจากสมบรณาญาสทธราชยเปนระบอบประชาธปไตย ในยครชกาลท 4 ในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวประเพณลอยกระทงหรอพระราชพธเดอนสบสองนนไดทรงสงเพกถอนพธกรรมน สาเหตเพราะพระองคทรงเลงเหนวาประเพณพธกรรมพระราชพธเดอนสบสองเปนการสนเปลองเกนไปแตมรบสงใหลอยโคมเพยงสวนพระองคภายในมหาราชวงจนมาถงสมยรชกาลท พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวพระองคไดทรงฟนฟพระราชประเพณตางๆขนมาใหมรวมไปถงพระราชประเพณเดอนสบสองจงเกดการเขยนวรรณกรรมทเกยวกบพระราชประเพณทงสบสองเดอนเปนไปตามฤดกาลความเหมาะสมดงทพระเจาฟาเจาแผนดนปฏบตสบทอดตอๆกนมาและดวยพระปรชาชาญทางดานการปกครองททรงเลงเหนการเสยเปรยบเกยวกบชาตตะวนตกมหาอ านาจทใชสยามประเทศเปนเสนทางผานการลาอาณานคมพระองคทรงปรบเปลยนวฒนธรรมประเพณบางอยางใหสอดคลองรบกบอารยธรรมตะวนตกเพอไมใหตางชาตดแคลนวาสยามประเทศมวฒนธรรมทปาเถอนเกนไปและดวยชาตมหาอ านาจนเองทเขามามบทบาทส าคญในการเปลยนแปลงวฒนธรรมบางประการยงสงผลใหการปกครองปรบเปลยนไปดวยในสมยรชกาลท 7 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวไดมการปฏรปการเมองครงใหญเปนการปกครองในแบบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปน

สำนกหอ

สมดกลาง

13

ประมขประเทศไทยมสวนรวมกจกรรมระหวางประเทศ และเปนสวนหนงของประชาคมโลกพระมหากษตรยในระบบประชาธปไตยทรงมบทบาทส าคญอยางยงในการอนรกษมรดกโลก และการสรางเอกลกษณไทย ทรงมอทธพลตอศลปวฒนธรรมประเพณของชาต บทบาทของพระมหากษตรยในสมยรตนโกสนทรททรงมตอศลปวฒนธรรมของชาตนนยอมมความแตกตางกนไปบาง เปนไปตามครรลองความเหมาะสมของยคสมยและความจ าเปนของบานเมองแตมสงทนาสงเกตส าหรบพระมหากษตรยในพระบรมราชจกรวงศนทกพระองคลวนสนพระราชหฤทยและทรงมพระปรชาสามารถในศลปะแขนงใดแขนงหนง บางพระองคทรงโปรดหลายแขนงและทกพระองคทรงใหความส าคญกบงานฟนฟและอนรกษศลปวฒนธรรมประเพณพรอมทงทรงเปนองคผสรางงานศลปะหรอมสวนรวมอยางใกลชดดวย จงอาจกลาวโดยสรปไดวาพระมหากษตรยในพระบรมราชจกรวงศในชวงแรกทรงเปนนกรบ นกปกครองและศลปนและในชวงเวลาตอมาพระมหากษตรยในพระบรมราชจกรวงศทรงเปนนกการทตนกพฒนา และศลปน พระอจฉรยภาพในความเปนศลปนจงมอยอยางมนคงเฉพาะในพระบรมราชจกรวงศนสบทอดมายาวนานถงรชกาลปจจบนเปนเวลากวาสองศตวรรษ ดวยตระหนกถงพระมหากรณาธคณแหงสมเดจพระบรพามหากษตรยาธราชในพระบรมราชจกรวงศททรงมตอเมองไทยและคนไทยนนมากมายเปนอเนกปรยายนอกจากจะทรงปกบานครองเมองใหรมเยนเปนสขดวยความททรงมนอยในทศพธราชธรรม สบสานอนรกษวฒนธรรมไทยจงมอทธพลในแนวทางการสรางสรรคผลงานศลปะไทย “พระราชพธเดอนสบสอง กบพระมหากษตรยรชกาลท9” เพอสบสานคณคาของประเพณลอยกระทงอนดงามของไทยตอไป 3.ศาสนาและความเชอ ความเชอเปนสงทเกดกบมนษยและมอยในทกผทกคนเมอมความเชอ ตองมความศรทธา ดงทพทธศาสนากลาววา “ความเชอ”กคอ “ศรทธา” ความเลอมใสเหนดเหนงามเมอในสมยโบราณยงไมมวทยาศาสตรเทคโนโลยมาพสจนปรากฏการณธรรมชาตมนษยจงมแตความสงสยวาท าไมจงเปนเชนนนท าไมจงเปนเชนน ท าไมมภเขาสงมแมน ามดวงอาทตยมดวงจนทรมฝนตกมเสยงฟารองฟาผาเมอหาค าตอบไมได คนทมปญญากคดหาเหตผลทท าใหเกดสงตางๆนนขนจงไดเกดต านาน ความเชอขนมากมายความคดเชนนคงจะมทกชาตทกภาษาจงมความเชอในเรองเดยวกนแตตางกนไปตามความคดและบางเรองไดกลายเปนประเพณเปนศาสนาไปโดยปรยาย กลาวเฉพาะความเชอเรองลอยกระทงเปนประเพณทท ากนหลายประเทศนอกจากไทยกมพมา ลาวเขมรและจน แตประวตความเปนมาหรอความเชอถอตางกนไปแมไทยเราเองกมเรองไม

สำนกหอ

สมดกลาง

14

ตรงกนฉะนนจงแจกแจงพอสงเขปถงประเพณลอยกระทงไมเฉพาะในประเทศไทยแตจะเลาถงความเชอ ศาสนาประเพณเกยวกบการลอยกระทงของประเทศอนๆดวยเพอเปนการเปรยบเทยบ กลาวโดยรวมประเทศทมการลอยกระทงเปนประเทศทนบถอพระพทธศาสนาและท าการเกษตรเชนเดยวกนแตท าตางวนกนเชนประเพณจนทมการลอยกระทงภายหลงพธกนเจตกอยในเดอน11 ตามความเชอของจนวาในสมยโบราณเมองจนมกเกดอทกภยอยเนองๆเปนเหตใหชาวบานชาวเมองจมน าตายปละมากๆและหาซากศพไมพบฉะนนเขาจงนยมลอยกระทงสงเครองเซนไหวใหคอนอกจากมดอกไมธปเทยนแลวกจะมสราอาหารคาวหวานพรอมดวยกระดาษเงนกระดาษทองลงไปดวยการลอยกระทงดงกลาวนเหนจะมงเปนเครองเซนเฉพาะคนทจมน าตายเทานนสวนการลอยกระทงภายหลงการกนเจไดยนวาเปนการลอยเคราะหลอยทกขโศกโรคภยความเชอจงตางกนอยในพวกทถอประเพณคลายจน เชน ญวน ซงท าพธกงเตกกมการลอยกระทงเครองเซนเชนเดยวกนตามทกลาวมานอาจมความเชอไมเหมอนกนเพราะปรากฏวาท าแบบไทยๆกม ตามคตโบราณของไทยถอวาคนวนเพญ เดอน 12 เปนคนทดวงเดอนเตมดวงสวางทสดในรอบป เมอ 60 ปมาแลวในสมยทผเขยนอยในวยรนวนเพญเดอนสบสองเปนคนทสวางราวกบกลางวนทองฟาแจมใสใบไมใบหญาทถกหยดน าคางจะเปลงประกายเมอตองแสงจนทรหนมสาวพายเรอชมกระทงในแมน าอยางสนกสนานเพราะน าแมน าไหลเออยๆ กระทงทมแสงเทยนแสงธปชวยท าใหแมน ามเสนหนาชมขนอกมากนอกจากนยงเชอกนอกวาในวนเพญเดอนสบสองเปนเวลาทดอกโกมทในนาคพภพบาน ในพมาเรยกวนเพญเดอนสบสองนวาเดอนตาสวางมอน เปนเดอนทดวงจนทรแจมใสทสด เปนเดอนทสนกสนานเบกบานใจมเทศกาลตางๆ มากมาย เชน ทอดกฐนลอยกระทงบชาพระอปคต พมาเขามเพลงโบราณบทหนง แปลเอาความไดวา “พอเฒาหลงคมอยาเพงตาย “อยดงานตาสวางมอนกอนเถดนะ” แสดงวาเดอนนเปนเดอนทสนกทสดของพมาถาผเฒาจะตายเสยกอนไดเหนงานตาสว างมอนกนาเสยดาย ในหนงสอประเพณของจงหวดนครศรธรรมราชของ “ดเรก พรตตะเสน” กลาววา “สมยพระเจาศรธรรมโศกราชกรงปาตลบตรสรางพระเจดยเปนพทธบชาแปดหมนสพนองคมพระยามารปรากฏขนขดขวางจะท าลายพระเจดยพระเจาศรธรรมโศกราชไดทรงขอรองใหพญานาคช ออปคต ซงอาศยอยในสะดอทะเลชวยก าจดพระยามารจนส าเรจชาวบานชาวเมองเลยเอาดอกไมธปเทยนใสกระทงลอยบชาพญานาคอปคตเปนการระลกคณสบมา

สำนกหอ

สมดกลาง

15

ทางภาคพายพ(ภาคเหนอ)ก าหนดงานประเพณลอยกระทงเรมในวนขน 13 ค า เดอน 12 เปนวนจายวนขน14ค าเปนวนท าบญทวดวนจายกคอวนทซอของเตรยมท าบญและเตรยมจดท ากระทงถาเปนวดใหญในละแวกหมบานซงมกจะท ากระทงใหญเปนรปเรอตงไวกลางลานวดในกระทงบรรจขาวสาร น าตาล ไมขดไฟ เทยนไขและของกนของใชตางๆครนถงวนขน 15 ค าซงเรยกกนวาเปนเดอนย (เดอนยของภาคเหนอตรงกบเดอน 12 ของภาคกลางเพราะทางเหนอนบเดอนเรวไป 2 เดอน)ถอเปนวนส าคญ ในตอนเชาวนขน15ค าชาวบานจะไปท าบญทวดเมอกลบจากวดกน าของกนไปแจกเพอบานสวนมากจะเปนขนมเทยน พวกเดกผหญงน าชอดอกไมไปมอบใหผเฒาผแกทไปถอศลอยทวดตงแตในวนขน15 ค านน พอตกตอนค าวนขน 15 ค า กน าผางประทปทท าดวยดนเผาซงมรปและขนาดเทากบถวยตะไลเลกๆแตปากผายในผางประทปนหยอดขผงปนน ามนมะพราวมไสจดน าไปตงไวทหนาพระประธานในโบสถบางจดบชาไวตามหงบางตามซอกประตหนาตางภายในเรอนบางชาวบานถอกนวาการจดประทปเปนสงส าคญมากถาไมจดยกษจะมาเอาตวไปนกเปนเรองทเชอกนมาแตโบราณบางทจะเปนการขเพอไมใหละทงประเพณกเปนได การลอยกระทงในแมน าปงสมยโบราณตามประเพณกลาววาเมอเจาผครองนครพรอมดวยบรวาลน ากระทงลอยประทปเปนปฐมฤกษแลวราษฎรกน ากระทงใหญของวดในละแวกบานของตนทกลาวมาขางตนไปลอยพรอมกบกระทงใบเลกๆ ท าดวยกาบมะพราวเปนรปตางๆใสกลวยออยลงลอยไปดวยเปนกระทงสวนตว ดงไดกลาวแลวในตอนตนวาคตความเชอเรองการลอยกระทงมตางๆกนไปสดแตจะไดรบการบอกเลาสบตอกนมาอยางไรหรอมผคดเหนอยางไรใครเชออยางไรกคดวาอยางนนถกครงหนงเคยเชอกนวาประเพณลอยกระทงเกดขนครงกรงสโขทยมนางนพมาศเปนผคดประดษฐกระทงรปดอกบวถวายพระเจาแผนดนใหทรงลอยและเชอกนวาเปนการลอยกระทงไปสกการบชารอยพระพทธบาททนมมทานทบางทอาจกลาวไดวาคนไทยเชอกนวาไดลอยกระทงไปบชาทงๆทไมทราบวาอยทไหนแตลอยดวยความศรทธา ความเชอ จากจดหมายเหตของลาลแบรแลวยงมหนงสอเกาอกเรองหนงเปนจดหมายเหตระยะทางราชทตลงกาเขามาขอคณะสงฆทกรงศรอยธยาเมอพ.ศ.2234ในแผนดนพระเจาบรมโกศไดกลาวไวตอนหนงวา “ตามบรรดาวดรมฝงแมน าทง 2 ฟากทกวดตางปกไมไผล ายาวเปนเสาโนมปลายไมลงมาผกเชอกชกโคมตางๆ(ครนไดเวลา)พระเจากรงศรอยธยาเสดจโดยกระบวนเรอพรอมดวยกรมพระราชวงบวรสถานมงคลสมเดจพระเจาลกเธอและเจาพระยามหาอปราช เรอทเสดจลวนปดทองมกนยาคาด

สำนกหอ

สมดกลาง

16

สและผกมานในล าเรอปกเชงทองและเงน มเทยนจดตลอดล า...ในการพธน ยงมโคมกระดาษท าเปนรปดอกบวสแดงบางสขาวบางมเทยนจดในนนปลอยลอยน าลงมาเปนอนมาก” สมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพไดทรงบนทกไวในหนงสอทอางถงขางตนวา “ค าทวาลอยโคมทเรยกในกฎมณเฑยรบาลบางทจะหมายความวาโคมบวทลอยน านเองในชนกรงรตนโกสนทรใชดอกบวสดปกเทยนบางเยบใบตองใบพลบพลงเปนกระทงเจมปกธปเทยนและดอกไมบางท าเปนเรอหยวกปกธปเทยนดอกไมบางจงเรยกกนวาลอยกระทงไมไดเรยกวาลอยโคมตามกฎหมายเกาจนเปนทฉงนสนเทหของผศกษาโบราณคด วาทเรยกวาลอยโคมในกฎมณเฑยรบาลนนจะหมายความวาเอาโคมซงวกในพธจองเปรยงเสรจแลวลงลอยน าหรออยางไรพงมาเหนในจดหมายเหตของราชทตลงกาวาครงกรงเกาเขาลอยโคมจรงๆ” สรปวาลอยโคมกคอทเรามาดดแปลงท าเปนกระทงในชนหลงแลวเรยกวา ลอยกระทง นนเอง ดงนจะเหนวาการลอยกระทงไดเปลยนรปแบบมาตามล าดบสมยทท าเปนรปโคมกเรยกวาลอยโคมเมอเปลยนเปนกระทงกเรยกวาลอยกระทงลกษณะของกระทงกไมเปนแบบตายตววาจะตองเปนรปดอกบวในสมยรตนโกสนทรกระทงหลวงใชเรอรปสตวตางๆกมในสมยรชกาลท3 โปรดใหพระบรมวงศานวงศและขาราชการท ากระทงใหญถวายท าเปนรปถงบางแพหยวกกวางแปดศอกเกาศอกบาง บางทท าเปนเขาพระสเมรตองลงทนลงแรงมากคนท ากนบรอยคาเลยงคนเลยงพระทเปนชางเปนเงนถงยสบชงกมจะพรรณนาทงหมดกจะยดยาวมากเกนไป กลาวเฉพาะความเชอเรองการลอยกระทงอาจสรปไดวาในชนเดมพวกพราหมณคงจะรเรมขนกอนจงมเรองนางนพมาศเกดขนอาจเปนการบชาพระเปนเจามากอน ตอมาเกดต านานเพมขนพระพทธศาสนาแขงแรงขนจงมการลอยกระทงบชาพระพทธศาสนาทแมน านมมทานทและบชาพระเกศธาตบนดาวดงสสวรรคสวนผทเหนบญคณของน ากลอยกระทงบชาแมพระคงคา จากความคดความเชอของคนโบราณสรปไดวาจะมงไปในทางพระพทธศาสนากมมงไปในทางรจกบญคณของน ากมสงผลใหมอทธพลโดยตรงแกผวจยไดตระหนกเหนความส าคญวา ประเพณลอยกระทงมความเกยวของกบพระพทธศาสนาประกอบพธกรรมความเชอตามหลกศาสนาพราหมณ ผวจยจงไดรบความเชอความเลอมใส ความศรทธา และอยากจะรกษาประเพณลอยกระทงน ไมใหสญหายไปจงสรางสรรคผลงานแสดงออกถงวฒนธรรมประเพณถายทอดเปนงานศลปะของผวจย

สำนกหอ

สมดกลาง

17

4. อทธพลทางศลปกรรม

จากผลงานวทยานพนธของขาพเจาไดพฒนามาจากรปแบบจตรกรรมไทยแบบประเพณเปนในรปแบบงานจตรกรรมไทยแบบรวมสมยจงไดมการศกษาคนควาจากงานจตรกรรมไทยทมมาอยางยาวนาน ตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทรทลวนสงผลสะทอนใหเหนวฒนธรรมอนด งามของชาต มคณคาทางศลปะและเปนประโยชนตอการศกษาคนควาเรองทเกยวกบ ศาสนา ประวตศาสตร โบราณคด ชวตความเปนอย จารตประเพณ วฒนธรรมการแตงกาย ตลอดจนการแสดงการเลนพนเมองตาง ๆ ของแตละยคสมยและสาระอน ๆ ทประกอบกนเปนภาพจตรกรรมไทย ใหความรสกในความงามอนบรสทธนาชนชม เสรมสรางสนทรยภาพขนในจตใจมวลมนษยชาตไดเปนอยางดงานจตรกรรมไทยทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงานของขาพเจาแบงตามหลกใหญๆได 2 ประเภทดงน 4.1จตรกรรมไทยแบบประเพณ จตรกรรมไทยแบบประเพณ (Thai Traditional Painting) เปนศลปะทมความประณตสวยงาม แสดงความรสกถงชวตจตใจเอกลกษณความเปนไทยทมความออนโยนแชมชอยละมนละไม สรางสรรคสบตอกนมาตงแตอดตจนไดลกษณะประจ าชาต มลกษณะ และรปแบบเปนพเศษ นยมเขยนบนฝาผนงภายในอาคารทเกยวกบพทธศาสนาและอาคารทเกยวกบบคคลชนสง เชน โบสถ วหาร พระทนงวงบนผนผาบนกระดาษและบนสงของเครองใชตางๆโดยเขยนดวยสฝน ตามกรรมวธของชางเขยนไทยแตโบราณเนอหาทเขยนมกเปนเรองราวเกยวกบอดตพทธประวตทศชาตชาดกไตรภม วรรณคดประเพณและวถชวตไทย พงศาวดารตางๆสวนใหญนยมเขยนประดบผนงพระอโบสถ วหารอนเปน(Idealistic) ผนวกเขากบเรองราวทกงลกลบมหศจรรย ซงคลายกบงาน จตรกรรมในประเทศแถบตะวนออกหลายๆ ประเทศ เชน อนเดย ศรลงกา จนและญปน เปนตนเปนภาพทระบายสแบนเรยบ ดวยสคอนขางสดใส และมการตดเสนเปนภาพ 2 มต ใหความรสกเพยงดานกวางและยาว ไมมความลก ไมมการใชแสงและเงามาประกอบ จตรกรรมไทยแบบประเพณมลกษณะพเศษในการจดวางภาพแบบเลาเรองเปนตอนๆตามผนงชองหนาตาง โดยรอบโบสถ วหาร และผนงดาน หนาและหลงพระประธานภาพจตรกรรมไทยมการใชสแตกตางกนออกไปตามยคสมยทงเอกรงค และพหรงค โดยเฉพาะการใชสหลายๆสแบบพหรงคนยมมากในสมยรตนโกสนทรเพราะไดสจากตางประเทศทเขามาตดตอคาขายดวย ท าใหภาพจตรกรรมไทยมความสวยงามและสสนทหลากหลายมากขน รปแบบลกษณะตวภาพในจตรกรรมไทยซงจตรกรไทยไดสรางสรรคออกแบบไวเปนรปแบบอดมคตทแสดงออกทางความคดใหสมพนธกบเนอเรองและความส าคญของภาพเชนรปเทวดา นางฟา กษตรยนางพญา นางร า จะมลกษณะเดนงามสงาดวยลลาอนชดชอยแสดงอารมณ

สำนกหอ

สมดกลาง

18

ความรสกปตยนดหรอเศราโศกเสยใจดวยอากปกรยาทาทาง ถาเปนรปยกษ มาร กแสดงออกดวยทาทางทบกบนแขงขนสวนพวกวานรแสดงความลงโลดคลองแคลววองไวดวยลลาทวงทาและหนาตาส าหรบพวกชาวบานธรรมดาสามญกจะเนนความตลกขบขนสนกสนานราเรงหรอเศราเสยใจออกทางใบหนาสวนชางมาเหลาสตวทงหลายกมรปแบบแสดงชวตเปนธรรมชาตซงจตรกรไทยไดพยายามศกษา ถายทอดอารมณสอดแทรกความรสกในรปแบบไดอยางลกซง เหมาะสม สวยงาม เปนเอกลกษณเฉพาะของสกลชาง โดยรปแบบงานจตรกรรมไทยทเกยวของกบพระราชพธจารตประเพณตางๆผวจยไดน ามาศกษาตงแตกรรมวธวธการท าอปกรณทใชในการเขยนภาพจตรกรรมรวมไปถงสทใชตลอดจนคณลกษณะของสกลชางในแตละสมยตางๆทมแบบเฉพาะของชางในสมยโบราณพอจ าแนกออกเปนยคสมยตางๆและเพอใหเหนชดเจนตอการมอทธพลในงานสรางสรรคขาพเจาขอยกตวอยางรปภาพจตรกรรมไทยแบบประเพณในแตละยคสมยดงน / ในสมยสโขทยงานจตรกรรมไทยจะเปนแบบภาพสลกลายเสนบนแผนหนชนวนปรากฏหลกฐานทวดศรชมจงหวดสโขทย เนอหายงไมมสวนเกยวของกบประเพณแตทน ามาประกอบเพราะวา สมยสโขทยถอวาเปนราชธานในยคแรกของสยามประเทศดงนนแลวศลปกรรมทงทางดานจตรกรรม ประตมากรรม ยอมมอทธพลตอสมยอยธยาและรตนโกสนทร

ภาพท 1 หลกศลาจารกบนแผนศลา อโมงควดศรชม ทมา น ณ.ปากน า(นามแฝง),ววฒนาการไทย(กรงเทพ:เมองโบราณ,2551), 98

19

เปนภาพลายเสนจารกบนแผนศลาในอโมงควดศรชมจตรกรรมเปนภาพลายเสนและลายเขยนฝน ไดรบอทธพลมาจากศลปะศรลงกา ทงตวภาพเทวดา ใบหนา คอมรอยหยก มงกฎทรง เครองแตงกายลวนเปนแบบลงกาทงสนเปนภาพเรองราวเกยวกบพระพทธศาสนา ชาดก สทใช เปนแบบ สด า แดง เรยกวาสเอกรงค แตมน าหนกออนแก เลนจงหวะสวยงาม ในสมยอยธยา ภาพจตรกรรมสมยอยธยา เปนภาพจตรกรรมไทยประเพณทมอายเรมตงแตการสถาปนากรงศรอยธยาขนเปนราชธาน เมอ พ.ศ. 1893-2310 ลกษณะรปแบบ เทคนค วฒนธรรม ไดรบอทธพลจากอนเดย จน เขมร และอทธพลศลปะไทยยคกอนสมยอยธยา ในระยะใชสวรรณะเอกรงคตามแบบสมยสโขทย ตอมาเมอการตดตอกบตางประเทศ ท าใหมสตางๆเพมเขามา นยมเขยนเรองอดตพทธ พทธประวต ทศชาตชาดก เทพชมนม ลวดลายตางๆ มการปดทองภาพทส าคญและท าลายดอกไมรวงทพนหลง สถานทตงจตรกรรมสวนใหญพบทอโบสถ ปรางค วหาร ศาลาการเปรยญ หอไตร กฏ ตพระธรรม สมดขอย และพระบฏ1

ภาพท 2 ภาพในสมดเลมนเปนเรองทน ามาจาก ปญญาสชาดก อนเปนทรจกกนอยางแพรหลาย ในสมยอยธยา เชน เรองปาจตกมาร เรองนางกงร เรองสธน ทมา http://www.oknation.net/blog/print.php?id=1082912 1

น ณ.ปากน า(นามแฝง),ววฒนาการไทย(กรงเทพ:เมองโบราณ,2551), 98

2 OK Nation,น าชมสมดภาพวดสวรรณภม,Accessed September 12,2013,available from http://www.oknation.net/blog/print.php?id=1082912

20

ภาพท 3 พระราชพธอภเษกพระเจาชายสทธตถะและพระนางสรมหามายา จตรกรรมฝาผนงวดไชยทศ วดเกาสมยอยธยาตอนปลาย

ภาพท4 ภาพจตรกรรมฝาผนงวดคงคาราม อนนตพระพทธเจากบอครสาวกซายขวา ทมา: จตรกร บษบา, เทยวเมองราชบร, accessed September 12,2013,available from http://letsgothai.net/wall-painting-wat-kongkaram/

21

จากการศกษารปแบบผลงานจตรกรรมไทยแบบประเพณสมยอยธยาสวนมากนนจะนยมเขยนเรองราวเกยวกบอดตพทธ พทธชาดกเพอรองรบความเชอทางศาสนา หรอในมยกอนภาพจตรกรรมเปนการรบใชพระพทธศาสนาโครงสรางสสวนใหญเปนสเขยวสด แดง และน าตาลเขมสดใชสสนทสดใสมาก จดเดนของจตรกรรมอยทการเขยนภาพคน ลกษณะความมชวตชวา ความเคลอนไหว และการแสดงอารมณตางๆ ของตวละครในภาพ ยงไมคอยปรากฏเกยวกบประเพณ ตางๆซกเทาไหร ในสวนมากสงผลแคสะทอน วถชวตชาวบานแตดวยงานจตรกรรมไทยแบบประเพณสมยอยธยา มอทธพลตอสมยรตนโกสนทร ดงทจะไดกลาวตอไปในสมยรตนโกสนทรทมบทบาทและสงอทธพลตองานของขาพเจา ในยครตนโกสนทรจตรกรรมไทยแบบประเพณทเขาสจตรกรรมไทยแบบรวมสมยในสมยรตนโกสนทรตอนตนรชกาลท 1-5 เรมคลคลายจากการใชสพนหลงทมลกษณะบางเบาแบบอยธยา มาเปนแบบพนทมความเขมของน าหนกทงนเนองจากรปแบบสถาปตยกรรมเปลยนไปจากเดมในสมยอยธยาตอนปลาย การเขยนพนเขมหรอบางแหงใชสสดใส จะหนนตวภาพซงมสออนหรอสดใสกวาใหเดนชดขน พรอมทงมการปดทองใหแวววาว สะดดตาส าหรบเครองประดบ เนนใหภาพดวจตรตระการตาขน ในยคสมยรชกาลท1 นน บานเมองพงเปนปกแผน พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ไดท าการบรณาศลปกรรม ประเพณ และมการสรางวดใหมๆเกดขน สทนยมใชในงานลวนเปนสทไดมาจากธรรมชาต น ามาบดจนเปนสฝน เชน สขาวจากหนปน สแดงจากดนแดง สด าจากเขมา(คราม) ในยครชกาลท1-3 เนอเรองยงเกยวกบ พทธประวต ทศชาตชาดก วรรณคด คนธรรพ กนร แตพอปลายรชกาลท3 อทธพลการเขยนภาพแบบตะวนตกเขามามบทบาท จากนนพอเขาสในยครชกาลท 4-5อทธพลตะวนตกเรมหลงไหลเขามาพรอมๆกบวฒนธรรม การกน การอย การแตงกายการเมอง การปกครอง ตลอดจนประเพณ อกทงยงอยในชวงหวเลยวหวตอทมวฒนธรรมศลปะยโรปพรอมๆกบการลา อาณานคม เพราะฉะนนแลว จตรกรรมไทยแบบประเพณจงมการแบง ออก เปน ทงแบบทยงเปนไทยแท,แบบทนยมตะวนตก,มการใชน าหนกใหภาพดมมตขน จากทเคยเปนแบบ 2 มต อกทงยงมการเขยนเรองราวประเพณทงสบสองเดอน โดยในแตละยคปรากฏหลกฐานชางฝมอเยยมในแตละยคอาจารยทองอย ครคงแปะ ในสมยรชกาลท 3 ทานขรวอนโขง ในสมยรชกาลท4 สมเดจพระนรศรานวตวงศตงแตสมยท 6 ศาสตราจารย ศลป พระศร ในรชกาลท8

22

เทคนคการเขยนจตรกรรมประเพณโบราณ การเตรยมผนง คนโบราณใชปนเพชรมคณสมบตแขงและแกรงไดจากการน าปนขาวไปหมกต าจนเนอเหนยวแนนผสมกบทรายน าจดทรอนและลางจนสะอาด ในสดสวนทพอเหมาะ คอ กาวหนง ½ สวน น าออย ½ สวน ปน 7 สวน ทราย 14 สวน สวนการเตรยมปนปนจะตองผสมเยอกระดาษทมเสนใยเหนยวลงไปดวยเพอใหยดเกาะกนดยงขน การฉาบจะฉาบเปนชนๆชนลางวจะฉาบดวยปนผสมทรายหยาบ ชนทสองดวยปนผสมทรายละเอยด จบระดบและขดหนาใหเรยบเปนมน ชางโบราณใชกะลาผาครงหรอหอยเบยตวโตๆ ขดผวบนฉาบผนงใหเรยบเปนมน แลวขนสดทายขดดวยใบตองแหง บางครงถายงขรขระอาจตองรองพนอกชน การรองพนใชดนสอพองทกรองและเกรอะจนสะอาดดแลวหมกแชน าไว เปลยนตวบอยๆ จนด แลวน าดนสอพองนผสมกบน ากาวทเคยวจากเนอในเมดมะขาม การผสมไมมสตรตายตว แตขนอยกบความหนาบางของปนรองพนเดมเมอเตรยมไดทดแลวใชทาบนผนงเปนรองพนส าหรบจะเขยนภาพจตรกรรมไทยตอไป การเตรยมเครองมอ สมดรางภาพ นยมใชสมดขอย พกน ทใชม 2 ชนด พกนหวว และพกนใชส าหรบตดเสน แปรง ประดษฐขนเองจากเปลอกกระดงงาไทย(การเวก) โกรงหรอกะลา ใชผสมกบกาวบดใหเขากนดกอนทจะเขยน สทใชในงานจตรกรรมไทย สด า ไดจากเขมาไฟ, ผงถาน, งาชาง,หมกจน สดนเหลอง ไดจากการน าดนเหลองมากรองเอาเนอดนบรสทธ สเหลองหรดาล ไดจากการน าดนเหลองมากรองเอาเนอดนบรสทธ สดนแดง ไดจากดนลกรง สแดงชาด เปนสส าเรจทไดจากเมองจน สแดงลนจ ไดจากเมลดพนธตนชาดหรคณ สแดงเสนไดจากลกพกล สขาว ไดจากหนปนหรอเปลอกหอย สขาวจากออกไซดของตะกว ท าจากสนมของตะกวซงมสขาวจดและเนอละเอยดมากสน าเงนจากพช ไดจากตนใบครามน ามาตม สน าเงนจากแร เปนแรชนดหนงน ามาฝนและกรองเกรอะใหไดเนอสบรสทธ จากนนยงมขนตอน การเตรยมสฝน การเตรยมกาวผสมกบเนอสและการผสมส จบขนตอนเทคนควธการเขยนภาพจตรกรรมไทยประเพณทกลาวมาพอสงเขป

23

ภาพท 5จตรกรรมฝาผนงพระทนงพทไธสรรย กรงเทพ รชกาลท1 พระเจาสทโธทนะทรงกระท าพธจรดพระนงคลแรกนาขวญ กลาวไดวาพระราชประเพณพธกรรมนนสยามประเทศไดรบอทธพลมาจากอนเดย แลวการนบถอศาสนากไดรบอทธพลมาจากอนเดยจากภาพเราไดเหนไดวาเปนเรองราวเกยวกบพทธประวตพทธเจาพธแรกนาขวญนนถกสอดแทรกในเรองราวพทธประวตและ ถอวาพระมหากษตรยไทยไดปฏบตสบทอดตอๆกนมาจนถงปจจบน แสดงถงความสมบรณของพชไร เกษตรกรรมในแตละป3

3 OK Nation,จตรกรรมฝาผนงทแทรกวถชาวบานไดงดงาม, Accessed September 12,2013, Availabie From

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=225883

24

ภาพท 6 พระราชพธลอยกระทงททาราชวรดฐ จตรกรรมฝาผนงในพระอโบสถวดเสนาสราม ราชวรวหารใน รชกาลท 4 อ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา

ภาพท7 จตรกรรมฝาผนง ชดปรศนาธรรมอโบสถวดบรมนวาสกรงเทพฯศลปะรตนโกสนทร รชกาลท1-8 4 จตรกรรมฝาผนง ชดปรศนาธรรม อโบสถวดบรมนวาสเปนผลงานของ ทานขรวอนโขง ทานเปนคนบางจานจงหวดเพชรบร บวชเปนบรรพชตอยตลอดอายขยท างานรบใชเบองพระยคล

4คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพมหาวทยาลยศลปากร,ศลปะรตนโกสนทรรชกาลท1-8.(กรงเทพฯ:

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541.), 74-77

25

บาทรชกาลท 4 เปนทโปรดปรานมากถกไววางใจใหเขยนภาพปรศนาธรรมตามรบสงแตวธการเขยนนนเปนการผสมผสานแนวคดแบบตะวนตกเขามาโดยใชหลกทศนยวทยาบรรยากาศของส แตมมตความลกทมแสงเงาเขามาในภาพเขยนจตรกรรมฝาผนงทมความคดแบบอดมคตในผลงานของขรวอนโขง จะมภาพชาวตางประเทศ ภาพบานเมองฝรงและสภาพแวดลอมชองตางประเทศ อยในการเขยน ซงเอาเคาโครงจากภาพพมพทสงเขามาในประเทศไทย ในสมยรชกาลท 4 เปนชวงหวเลยวหวตอ มการเปลยนแปลงจากจตรกรรมแบบขนบธรรมเนยมประเพณ มาสจตรกรรมแบบสากล การเขยนเลยนแบบธรรมชาต มบรรยากาศ มแสงเงา ผบกเบกแนวทางเขยนนไดแก อาจารย ขรวอนโขง สวนมากเลาเรองสภาษตพงศาวดารกรงรตนโกสนทร กรงศรอยธยา และ รชกาลท5 ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทไดทรงพระราชนพนธเกยวกบประเพณทง สบสองเดอน ขาพเจาไดศกษาจตรกรรมไทยมาตงแต สมยเรยนเพาะชาง จตรกรรมไทยของทานขรวอนโขงยอมสงอทธพลใหกบขาพเจาเปนอยางมาก5

5คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพมหาวทยาลยศลปากร ,ศลปะรตนโกสนทรรชกาลท1-8.(กรงเทพฯ:

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541.), 77.

26

ภาพท 8 จตรกรรมภาพพระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญ สมยรชกาลท 5 ในพระอโบสถวดราชประดษฐสถตมหาสมาราม กรงเทพ6 เปนพธกรรมเกยวกบการเพาะปลกท านาทรจกกนเปนสากลเพราะเปนพธหลวง คอ พระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญมขนในเดอน6ข องภาคกลางหรอราวเดอนพฤษภาคมชวงเขาฤดฝนเรมตนฤดการผลตใหม หนงสอ พระราชพธ12เดอน พระราชนพนธในรชกาลท 5 อธบายวาเดมมแคพธแรกนาขวญหรอจรดพระนงคลแรกนาขวญ เปนพธอยางพราหมณ แลวมาเพม พธพชมงคลเปนพธพทธเขาในสมยรชกาลท 4 เพอท าขวญเมลดพชพนธตางๆใหเจรญงอกงามด แรกนาขวญ คอการท านาจ าลองทลงมอไถนาท านา แลวมพธสขวญ (ตามความเชอของคนอษาอาคเนยวา ขวญมอยทกทวตวคน สตว สงของ ธรรมชาต รวมถงทองนา) ออนวอนบนบานตออ านาจเหนอธรรมชาต บนดาลใหท านาจรงไดขาวเจรญงอกงาม

6 Suvarnnabhumi,พธเพอนาแรกของฤดเพาะปลก, Accessed September 12 ,2013, Availabie From

http://www.sujitwongthes.com/suvarnabhumi/2011/05/06052554/

27

ภาพท 9 จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดราชประดษฐสถตมหาสมาราม กรงเทพเรองประเพณลอยกระทงในพระราชพธ 12 เดอน สมยรชกาลท 4-5 ภายในวดราชประดษฐสถตมหาสมาราม7 จตรกรรมฝาผนงในพระอโบสถวดราชประดษฐสถตมหาสมารามสนนษฐานวาเขยนในสมยสมยรชกาลท5 โดยใชเทคนคการวาดภาพแบบสฝนจตรกรรมมเนอหาเกยวกบพระราชพธสบสองเดอนสะทอนใหเหนถงลกษณะ วฒนธรรมของไทยในสมยรตนโกสนทรตอนตนในดานพธกรรมทางศาสนาทไดรบอทธพลจากศาสนาพทธและศาสนาพราหมณประเพณไทยการแตงกายของชาวไทยและชาวตางชาต วถชวตความเปนอย และสถาปตยกรรม ทงนในสมยรชกาลท5พระองคทรงรอฟนประเพณตางๆใหกลบมาเปนกฎปฏบตตามราชประเพณดงเดมจงทรงใหมการเขยนเรองราวเกยวกบประเพณทง สบสองเดอนเกดขนขาพเจาไดศกษาประเพณจตรกรรมฝาผนงทวดราชประดษฐสถตมหาสมารามไดเดนทางไปดภาพเขยนในสถานทจรง สบเนองตงแตขาพเจาไดเขยนเรองราวพระราชพธเดอนสบสองเปนวทยานพนธสมยปรญญาตรทเพาะชางจตรกรรมไทยแบบประเพณในรชกาลท 5 จงสงผลและมอทธพล กบงานสรางสรรคทงแนวความคด ขนตอนวธการเลาเรอง บรรยากาศ โทนส ปรบเปลยนใหเขากบยคสมยมากขน 7

ASTV, Travel, Accessed September 12,2013, Availabie From

http://www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=9470000085711

28

4.1.2จตรกรรมไทยประเพณรวมสมย จตรกรรมไทยแบบรวมสมย (Thai Contemporary Painting) จตรกรรมไทยรวมสมยเปนผลมาจากความเจรญกาวหนาทางวทยาการของโลก ความเจรญทางการศกษา การคมนาคม การพาณชย การปกครอง การรบรขาวสาร ความเปนไปของโลกทอยหางไกล ฯลฯ เหลานลวนมผลตอความรสกนกคดและแนวทางการแสดงออกของศลปนในยคตอๆมาซงไดพฒนาไปตามสภาพเวดลอมความเปลยนแปลงของชวตความเปนอยความรสกนกคดและความนยมในสงคมสะทอนใหเหนถงเอกลกษณใหมของวฒนธรรมไทยอกรปแบบหนงอยางมคณคาเชนเดยวกนอน งส าหรบลกษณะเกยวกบจตรกรรมไทยรวมสมยนน สวนใหญเปนแนวทางเดยวกนกบลกษณะศลปะแบบตะวนตกในลทธตางๆ ตามความนยมของศลปนแตละคน เรมตงแตในสมยรชกาลท 6 ถอวางานจตรกรรมไทยแบบประเพณไดเปลยนเปนแนวทางปฏบตมาเปนแบบรวมสมยหรอ แบบสากลมากขน ดวยทวาประเทศไทยประสบภยจากการคกคามของจกรวรรดนยมตะวนตก จงตองมการฟนฟ ศลปะ วฒนธรรมเกดขน พระองคทรงโปรดเกลาใหจดการประกวดวาดภาพเขยนขน ในป พ.ศ. 2460 ทพระทนงอทยานภมเสถยร กอเกดศลปกรรมใหมๆขน ทงงานประตมากรรม คนเหมอน จตรกรรมภาพเหมอน สถาปตยกรรมแบบยโรปงานจตรกรรมไทยรวมสมย

29

ภาพท 10 จตรกรรมฝาผนง สปนแหงในพระอโบสถวดราชาธวาสราชวรวหาร กรงเทพ พระบาทสมเดจฯ เจาฟากรมนรศรานวตตวงศ เปนผทรงออกแบบ และให คารโล รโกล เปนผลงส 8

พระบาทสมเดจฯเจาฟากรมนรศรานวตตวงศ พระนามเดม พระองคเจาจตรเจรญ เปนพระราชโอรสองคท 62 ในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ประสตในพระบรมมหาราชวง เมอวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2406 ทรงรอบรศลปะหลายแขนงทงงานจตรกรรมงานประตมากรรมการออกแบบกอสราง งานสถาปตยกรรม การดนตรรวมทงการประพนธรอยแกว รอยกรอง บทมโหรและบทละครพระองคไมเคยเขาโรงเรยนชางหรอทรงเรยนกบครชางทางใดอยางจรงจงแตทรงศกษาดวยการสงเกต จดจ า ซกถามในงานจตรกรรมแบบไทยนนทรงเรมฝกหดตงแตเรมลอกเลยนภาพจตรกรรมจากบานประตและใชจ าเอา สวนการเขยนแบบตะวนตกไดศกษาสงเกตคอยตดตามฝรงชวา ออสเตรยชอนายไปรยา สมเดจพระบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศไดรบการยกยองวาเปนอรยบคคล ทรงมชเสยงและเกยรตคณเปนเลศในงานการชางและศลปกรรม สนพระชนมเมอวนท 10 มนาคม พ.ศ.มพระชนมาย 83 ป 10 เดอน 12วน

8คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพมหาวทยาลยศลปากร,ศลปะรตนโกสนทรรชกาลท1-8.(กรงเทพฯ:

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541.), 224.

30

ภาพท 11 จตรกรรมฝาผนง หองท 1พระระเบยงวดพระศรรตนศาสดาราม พระบรมมหาราชวง กรงเทพ พระเทวาภนมต (ฉาย เทยมศลปไชย) เปนผเขยน ในรชกาลท 79 ในสมยยครชกาลท7 สงคมทางการเมองการปกครอง ไดเปลยนแปลงเปนอนมาก โดยกลมบคคลทเรยกตวเอง วา “คณะราษฎร” เรยกรองการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย เปนระบอบประชาธปไตย และพระองคทรงสละพระราชอ านาจและพระราชทานรฐธรรมนญฉบบแรกแกพระราชอาณาจกรไทย เมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ. 2475 และอยในยคประสบปญหาเศรษฐกจตกต า สงคมเรมเขาสยคสมยใหม แนวความคดตามแบบอยางสงคมตะวนตก แนวทางสรางสรรคศลปกรรมจงเปนในแบบปรบเปลยนคอยเปนคอยไป จตรกรรมไทยจงเปนไปในแบบรวมสมยตะวนตก มแสงเงา ภาพสถาปตยกรรมดเหมอนจรงดงจะเหนไดจาก เรองรามเกยรต ทวดพระศรรตนศาสดาราม

9 คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพมหาวทยาลยศลปากร,ศลปะรตนโกสนทรรชกาลท1-8.(กรงเทพฯ:

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541.), 235.

31

ภาพท 12 ศาสตราจารย ศลป พระศร (เฟอ หรพทกษผเขยน)ในรชกาลท 8

ภาพท 13 ภาพบพการ หรอคณยายกบอส (แมว) (เฟอ หรพทกษผเขยน)ในรชกาลท 810 ในยคสมยรชกาลท 8 ศลปะรวมสมยและรบอทธพลจากตะวนตกอยางเหนไดชด การเขยนภาพคนเหมอน พระบรมฉายาลกษณ เกดจากกลมจกรวรรดศลปนทงทางดานวรรณกรรม

10 คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพมหาวทยาลยศลปากร,ศลปะรตนโกสนทรรชกาลท1-8.(กรงเทพฯ:

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541.), 284-285.

32

จตรกรรม ก าเนดโรงเรยนประณตศลปกรรม สโรงเรยนศลปากร(มหาวทยาลยศลปากรในปจจบน) โดยศาสตราศลป พระศร และไดสรางอนสาวรยประชาธปไตย เรมมการเขยนประกวดวาดภาพจากแขนงตางๆการแสดงศลปกรรมเปนรวมสมยโดยปรยาย เรมเขาสยคปจจบนในรชสมยรชกาลท 9ในยคสมยปจจบนการเขยนภาพจตรกรรมไทย มทงแบบรวมสมยและยงมแบบอนรกษไวรวมอย ศลปนท างานตอบสนอง อารมณความรสกของตนเอง หากประทบใจสงใดสงหนง กสามารถน ามาถายทอดเปนผลงานจตรกรรมได งานแบบประเพณศลปนนนไดเขยนทงในแบบสมยใหมบางกด ทงแบบประเพณตวภาพแบบสมยอยธยาหรอรตนโกสนทรตอนตนบางกด ลวนแตสะทอนถง ความมอสระเสรความรสกนกคดของคนสมยปจจบน ผวจยไดศกษาจตรกรรมไทยประเพณแบบรวมสมย ในยคปจจบน นอกเหนอจากทศกษาจากยคแบบประเพณไทยดงเดมมาแลว งานศลปกรรมของศลปนบางทาน ถอวามอทธพลตอผลงานของผวจยโดยจะยกตวอยางใหเหนในหวขอตอไป 4.2 ศลปกรรมไทยรวมสมยในยคปจจบน ในการสรางสรรคผลงานศลปกรรมผวจยไดเรมตนจากศกษาจตรกรรมแบประเพณไทยโบราณจนมาถงศกษาจากศลปนทมอทธสงผลตอผลงานของผวจยนนเปนเรองราวเกยวกบประเพณลอยกระทง จงจ าเปนทตองศกษาจากศลปนทท าเรองราวเกยวกบประเพณลอยกระทง และศกษาผลงานของศลปนทท าเกยวพระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชไมวาจะทางดานรปแบบวธการน าเสนอแนวทางทางความคดเทคนควธการแลวน ามาปรบเปลยนใหสมดลกบงานของตนเองอกทงยงศกษาคนควาเพมเตมจากการทดลองสรางสรรคงานจตรกรรมไทยแบบประเพณรวมสมยดวยตนเองและจากประสบการณทเคยท าผลงานเกยวกบประเพณมาแลวจงมความรความเขาใจทมากขนและสามารถถายทอดออกมาเปนงานสรางสรรคทสมบรณ

33

อาจารยเฉลม นาครกษ เกดเมอวนท 21 กนยายน พทธศกราช 2460 ทอ าเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธานเปนศลปนอาวโสคนส าคญดานจตรกรรมซงเปนทยอมรบนบถอในวงการศลปะและศลปศกษาโดยทวไปมผลงานดเดนทงในแบบศลปะสมยใหมและศลปะแบบประเพณประยกต ผลงานสวนใหญเกยวกบชวตและประเพณไทยมความยดมนและศรทธาในศลปะไดสรางสรรคผลงานตอเนองกนมาเปนเวลายาวนานเกอบ 50 ป มผลงานแพรหลายทงในและตางประเทศ เคยไดรบรางวลในการประกวดศลปกรรมหลายครงและหลายแหง ในดานการถายทอดวชาความรทางศลปะนน งานศลปะของอาจารยเฉลม นาครกษ โดยหลกนนคองานจตรกรรมซงมทงแนวสากลสมยใหม และแนวประเพณประยกต สวนเทคนคทใชมทงสน ามน สน า สฝน และสพลาสตก สวนเนอหาและเรองราวทเขยนนนมหลากหลายตงแตภาพหนนงภาพทวทศนภาพบคคลและภาพเกยวกบประเพณและวฒนธรรมไทยซงผลงานเหลานลวนเปนผลงานทดเดนเปนทยอมรบโดยทวไปผลงานส าคญทไดสรางสรรคและมคณคาผลงานของอาจารยเฉลม นาครกษมลกษณะเฉพาะตวโดดเดนผวจยรสกประทบใจในพลงการสรางสรรคทไมเหมอนใครอกทงยงเหนในแบบรปธรรมไดชดเจนทงในผลงานชดลอยกระทง ทงตวภาพ ตวละครนนมเสนห สนกสนาน ใหความบนเทงและรอยยมแกผชมผลงาน ดวยคณคาผลงานทแปลกใหมเฉพาะตวผวจยจงเอามาเปนแนวทางในการสรางสรรคในผลงานของตนเอง 11

11 วกพเดย สารานกรมเสร,เฉลม นาครกษ,September 12,2013,available from http://th.wikipedia.org

34

ภาพท 14 เทศกาลสงกรานตสน ามนบนผาใบ โดย ศาสตราจารยเฉลม นาครกษ

ภาพท 15 ลอยกระทง สน ามนบนผาใบ โดย ศาสตราจารย เฉลม นาครกษ12

12 ART online,ลอยกระทง, Accessed September 12,2013, available from

http://www.cpss.ac.th/learnonline/art_bun_52/Art/picture_chalearm.html

35

ศลปน สมยศ ไตรเสนย เปนศลปนทไดรบรางวลตางๆมากมาย ผลงานทส าคญคอ เหรยญทองจตรกรรมบวหลวง ครงท 5,6 และรางวลพกนทอง ชอผลงาน “แสงสวางจากพลงบารม” ประเภทจตรกรรมรวมสมย เปนผลงานทเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเนองในวโรกาสเฉลมพระชนมพรรษาครบ 60 พรรษา แสดงถงความศรทธา ทพระองคไดใหความส าคญกบพระพทธศาสนา มความงดงามและมความขลงในบรรยากาศในค าคน ดงนเองผวจยจงรสกประทบใจ ผลงาน เพราะวาทงทางดานสสน บรรยากาศยามค าคน งานเฉลมพระเกยรตพระเจาอยหวรชกาลท 9 ซงมสวนสอดคลองกบผลงานของขาพเจาทางดานเรองราวบางสวนและเปนแนวทางในการสรางสรรคผลงาน แตกระนนถงงานขาพเจาจะมบรรยากาศยามค าคน และมการยกยองสถาบนพระมหากษตรย เทดพระเกยรตพระบาทสมเดจเจาอยหวแตเรองราวของผวจยเปนแบบประเพณมเรองราวความเปนมาวฒนธรรมทเกดขนจรงและมมาตงแตสมยโบราณเปนผลงานทมเอกลกษณเฉพาะตวและประเพณลอยกระทงยงเปนประเพณทเปนเอกลกษณของจงหวดสโขทยอกดวย

ภาพท 16 สมยศ ไตรเสนย รางวลพกนทอง ชอผลงาน “แสงสวางจากพลงบารม” ประเภทจตรกรรมรวมสมย13

13 พษณ ศภนมตร,ศลปะสมยใหมของไทยและนทรรศการศลปกรรมรวมสมยของธนาคารกสกรไทย,(กรงเทพฯ: โรงพมพ

ตะวนออก,2535) , 85.

36

อาจารยจกรพนธ โปษยกฤต ศลปนแหงชาตสาขาทศนศลป (จตรกรรม) ประจ าปพทธศกราช 2543 ไดรบการยกยองเปน 1 ใน 52 นายชางเอกในรอบ 200 ป แหงกรงรตนโกสนทรเปนผมบทบาทในการท านบ ารงศลปวฒนธรรมไทยผลงานของทานมความโดดเดน ลกษณะลลาเปนนาฏลลาทออนหวานแชมชอย ผลงานของทานสวนมากเปนงานเขยนเกยววรรณคด นาฏศลป ละครร า รวมไปถงการสรางหนกระบอก ตวละครหญงในวรรณคด นางร า หรอแมกระทงเทพนารมหาเทวเทพ แตงองคทรงเครองตางกนและหลากหลายมบคลกทแตกตางแตงดงามราวภาพฝนและมชวตชวาเสมอนจรง อ.จกรพนธ โปษยกฤตถอไดวาเปนตนแบบในการเขยนภาพตวคนไมวาจะเขยนแบบไทยประเพณหรอแบบประเพณรวมสมยดวยทวารปแบบตวละครและตวคนมอยในผลงานของขาพเจาประกอบกบตวภาพเปนนางร า ระบ าสโขทย มการแตงองคทรงเครองแบบนางละคร ผวจยจงไดเรยนรเทคนควธการเขยนตวภาพ การลงสของ อ.จกรพนธ โปษยกฤต เพอพฒนางานในการสรางสรรคของขาพเจาตอไป

ภาพท 17 นางกวก อาจารยจกรพนธ โปษยกฤต14

14 คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพมหาวทยาลยศลปากร,นทรรศการศลปกรรมเชดชเกยรตจกรพนธ

โปษยกฤต (กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง,2546), 16.

37

ภาพท 18 พระลกษม อาจารยจกรพนธ โปษยกฤต จากการศกษาพนฐานความคดเทคนควธการและอทธพลทไดรบน ามาสรางสรรคในผลงานของขาพเจา ประกอบไปดวย 4 กลมใหญๆคอ อทธพลทางประเพณ สถาบน ศาสนาและความเชอ และรปแบบทางศลปกรรมโดยกลาวไดวาผวจยนนไดรบความรสกประทบใจกบประเพณลอยกระทงในถนฐานทไดอาศยอยประกอบไปดวยความเชอและศาสนาทไดเคารพนบถอและประเพณนนเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยจากนนจงไดศกษาเกยวกบรปแบบงานประเพณจากผรทมประสบการณมาแลวน ามาคดวเคราะหกอตวสรางสรรคพฒนาผลงานจนไดผลงานในรปแบบรปธรรมเปนงานประเพณไทยแบบรวมสมยในผลงานชด “พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท915

15 Good heart makes me beautiful,จตรกรรมฝมออ.จกรพนธ โปษยกฤต, Accessed September 14,2013 ,

Availabie From http://www.oknation.net/blog/jj/2007/05/04/entry-1

38

ตารางท 1 การเปรยบเทยบงานจตรกรรมไทยในแตละยคสมย

สมย ตวอยางภาพ แหลงทมา ลกษณะทส าคญ

สมยสโขทย

หลกศลาจารกบนแผนศลา

อโมงควดศรชมเปนภาพ

ลายเสนจารกบนแผนศลา

ในอโมงควดศรชม

จตรกรรมเปนภาพลายเสน

และลายเขยนฝน

ไดรบอทธพลมาจากศลปะศร

ลงกาทงตวภาพเทวดา ใบหนา

คอมรอยหยก มงกฎทรง เครอง

แตงกายลวนเปนแบบลงกา

ทงสนเปนภาพเรองราวเกยวกบ

พระพทธศาสนา ชาดก สทใช

เปนแบบ สด า แดง เรยกวาสเอก

รงค แตมน าหนกออนแก เลน

จงหวะสวยงาม

สมยอยธยา

ตอนตน

ภาพในสมดเลมนเปนเรอง

ทน ามาจาก ปญญาสชาดก

อนเปนทรจกกนอยาง

แพรหลาย ในสมยอยธยา

เชน เรองปาจตกมาร เรอง

นางกงร เรองสธน

เปนงานจตรกรรมสมยอยธยาท

ทรงคณคาเขยนในสมดขอยเปน

สมดสขาวเขยนดวยหมกด า

เรองราวเกยวกบพทธชาดก

,ปญญาสชาดก,ทศชาต,สทนยม

ใชพนหลงเปนสโทนสวาง

จดเดนอยทตวภาพและม

ลวดลายทวจตรบรรจงเปน

สวนประกอบโดยใชสเขยวและ

สแดงท าใหภาพดเดนชดและม

ความสมบรณยงขน

39

ตารางท 1 การเปรยบเทยบงานจตรกรรมไทยในแตละยคสมย (ตอ)

สมย ตวอยางภาพ แหลงทมา ลกษณะทส าคญ

สมยอยธยา

ตอนกลาง

จตรกรรมฝาผนงวดคงคา

รามอดดพระพทธเจา หรอ

อนนพระพทธเจากบอคร

สาวกซายขวาเชอกนวา

ภาพสวนนเปนภาพเกาท

เขยนในสมยอยธยา

เปนงานจตรกรรมไทยทมความ

งดงามดวยเรองราวของอดต

พระพทธเจาการจด

องคประกอบเปนไปในรปแบบ

ซ าๆดวยตวภาพแบบเดยวกน

และมเหลาอครสาวกทงซายขวา

โทนสพนหลงเปนสขาวและตว

ภาพจวรเปนสแดงท าใหตวภาพ

ดโดดเดนประกอบกบลวดลาย

ของตาลปตรและไตภาพมความ

งดงามวจตรบรรจงสงผลใหเปน

งานจตรกรรมสมยอยธยาท

ทรงคณคาและควรอนรกษ

สบไป

สมยอยธยา

ตอนปลาย

พระราชพธอภ เษกพระ

เจาชายสทธตถะและพระ

นางสรมหามายา

จตรกรรมฝาผนงวดไชย

ทศ วดเกาสมยอยธยาตอน

ปลาย

ในสมยอยธยาตอนปลายเรมม

การใชสมากขนและนยมใชส

เขมเปนพนหลงแทนทจะเปนส

ขาวหรอโทนสสวางอยางทเคยๆ

ท าสพนหลงเปนสด าหรอสแดง

ตดดวยสทองท เปนดอกไมไม

รวงตวภาพเครองทรงรวมทง

เครองแตงกายเปนสทองตดเสน

ดวยสแดงท าใหตวภาพโดดเดน

สวยงาม

40

ตารางท 1 การเปรยบเทยบงานจตรกรรมไทยในแตละยคสมย (ตอ)

สมย ตวอยางภาพ แหลงทมา ลกษณะทส าคญ

สถาปตยกรรมทหรหราอลงการ

องคประกอบเนนจดส าคญท

เรองราวและตวภาพอยตรง

กงกลางสองขางเทากนมเสนน า

สายตาคอตวละครหนไปใน

ทศทางเดยวกนทงหมดท าให

ภาพดสมบรณสวยงามและเปน

ตนแบบในสมยรตนโกสนทร

ตอๆมา

สมย

รตนโกสนทร

ตอนตน

จตรกรรมฝาผนงพระทนง

พทไธสรรย กรงเทพ

รชกาลท1พระเจาสทโธท

นะทรงกระท าพธจรดพระ

นงคลแรกนาขวญ

เปนงานทใชลายเสนละเอยดตด

ตวภาพตวละครใหมความโดด

เดนขนมาใชสแดงเปนภาพพน

หลงจดเดนนยมใชสทองแลว

ตดเสนดวยสแดงท าใหภาพ

สถาปตยกรรมอลงการมาก

องคประกอบแบงความส าคญๆ

เปนในเรองราวของแตละตอน

แตจะลดหลนกนไปตามล าดบ

ของเรองราวในแตละฝาผนง

41

ตารางท 1 การเปรยบเทยบงานจตรกรรมไทยในแตละยคสมย (ตอ)

สมย ตวอยางภาพ แหลงทมา ลกษณะทส าคญ

สมย

รตนโกสนทร

ในรชกาลท4-6

จตรกรรมฝาผนงประเพณ

ลอยกระทงในพระราชพธ

12 เดอนสมยรชกาลท 4-5

ภายในวดราชประดษฐสถต

มหาสมาราม

จตรกรรมเกยวกบประเพณ12

เดอนรวบรวมพระราชประเพณท

ส าคญๆไวมกลนอายของชนชาต

ตะวนเรมมหลกทศนยภาพการ

เขยนสถาปตยกรรมทเหมอนจรง

มากขนมระยะใกลไกลแตกยงคง

ใชสทองในการเขยนชอใบระกา

เสมา ท าใหภาพดเดนขนเพราะส

แดงของหลงคาวดตวภาพเปน

แบบรวมสมยคอยงคงเปนแบบ

จตรกรรมไทยประเพณสมยกอน

แตใชหลกแสงเงของสใหแลดม

มตมากขน

สมย

รตนโกสนทร

รชกาลท7

จตรกรรมฝาผนง หองท 1

พระระเบยงวดพระศรรตน

ศาสดาราม

พระบรมมหาราชวง

กรงเทพ พระเทวาภนมต

(ฉาย เทยมศลปไชย) เปน

ผเขยน ในรชกาลท 7

การเขยนภาพฝาผนงในสมย

รชกาลท 7 เปนไปตามหลก

ทศนยภาพอยางชดเจนทงตว

ภาพสถาปตยกรรม ภาพนจดเดน

อยตรงกงกลางของภาพในการ

ประกอบพธแรกนาขวญโดยม

ระยะใกล กลาง ไกลและมเสนน า

สายตาไปยงจดส าคญของภาพ16

16 คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, ศลปะรตนโกสนทรรชกาลท1-8.(กรงเทพ :อมรนทร,2541)

42

ตารางท 2 (ตอ)ศลปนสมยปจจบน

สมย ตวอยางภาพ แหลงทมา ลกษณะทส าคญ

ศลปน

สมยปจจบน

หนงสอ84 ปชาตกาล

ศาสตราจารยเฉลม นาค

รกษ ศลปนแหงชาต สาขา

ทศนศลป(จตรกรรม) ป

2531

เ ป น ง า น แ บ บ ป ร ะ เ พณ ไ ท ย

ประยกตเปนภาพประเพณลอย

กระทง ม เอกลกษณท โดดเดน

เฉพาะตวไมเหมอนใคร ไดอารมณ

ความรสกตวภาพตวละครพลว

ไหวแสดงสหนาทเหนชดเจนสสน

ในโทนอบอนคอสเหลองและสมวง

เปนหลกมระยะใกลทเปนตวภาพ

ทมมตโดยตวภาพทอย ใกลจะม

ขนาดใหญจนเลกไปตามระยะของ

ตวภาพในแบบรวมสมย

สมยศ ไตรยเสนย ศลปะ

สมยใหมของไทย

นทรรศการศลปกรรมรวม

สมยของธนาคารกสกรไทย

เปนผลงานท เฉลมพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

เ น อ ง ใ น ว โ ร ก า ส เ ฉ ล ม พ ร ะ

ชนมพรรษาครบ 60 พรรษา แสดง

ถงความศรทธา ทพระองคไดให

ความส าคญกบพระพทธศาสนา ม

ความงดงามและมความขลงใน

บรรยากาศในค าคนโดยใชสทอง

ทงภาพแลวเพมบรรยากาศดวยส

เขยวใหดมดครม ตวภาพเรองราว

เปนสมยปจจบนจดเดนทส าคญ

คอพระมหากษตรยกบพระราชนท

อยตรงกลางเปนผลงานทงดงาม

ไปดวยความศรทธา

43

ตารางท 2 (ตอ)ศลปนสมยปจจบน

สมย ตวอยางภาพ แหลงทมา ลกษณะทส าคญ

ศลปน

สมยปจจบน

อาจารยจกรพนธ โปษ-ยก

ฤต นทรรศการศลปกรรม

เชดชเกยรตเนองในวาระ

ครบรอบ 60 ป คณะ

จตรกรรมประตมากรรม

และภาพพมพ

ผลงาน นาง กวก ของท านม

ความโดดเดน ลกษณะลลาเปน

นาฏลลาทออนหวานแชมชอย

ตวละครหญงในวรรณคด แตง

องคทรงเครองไดงามใชโทนส

เขมเปนภาพพนหลงและใชโทนส

สวางของตวภาพท าใหภาพโด

เดนขนมามบคลกงามราวภาพ

ฝนและมชวตชวาเสมอนจรง

44

สรปตารางเปรยบเทยบงานจตรกรรมไทยในแตละยคสมย จากการเปรยบเทยบจากตารางจะเหนไดวางานจตรกรรมไทย แรกเรมเดมทเปนในรปแบ บไทยประเพณแบบ 2 มต ในยคสมยสโขทยเปนเพยงการเขยนลายเสนบนแผนศลาดวยสฝนตอมาในสมยอยธยา เขยนเรองราวเกยวกบ พทธศาสนา พทธประวต ทศชาต สทนยมใชยงมไมกสนยมเขยนเปนโทนแบบสวางลวดลายงดงามพลวไหวจนมาถงในสมยรตนโกสนทรตอนตนสทนยมใชในงานลวนเปนสทไดมาจากธรรมชาตน ามาบดจนเปนสฝน เชน สขาวจากหนปน สแดงจากดนแดง สด าจากเขมา(คราม) ในยครชกาลท1-3 เนอเรองยงเกยวกบ พทธประวต ทศชาตชาดก วรรณคด คนธรรพ กนร แตพอปลายรชกาลท3 อทธพลการเขยนภาพแบบตะวนตกเขามามบทบาทพอถงรชกาลท 4 จนถงรชกาลท6 อารยธรรมตะวนตกหลงไหลเขามาท าใหการเขยนภาพจตรกรรมเปนไปในรปแบบผสมระหวางจตรกรรมไทยกบภาพเขยนตะวนตกมมตมากขนมหลกทศนยภาพการเขยนตนไม สถาปตยกรรม รวมสมยมากขน เขยนตงตงแตการเลาเรองประวตศาสตร ประเพณวฒนธรรมทสบทอดตอๆกนมา วรรณคด พทธประวต มกใชโครงสเปนสเขมเขยนภาพกลมคนจ านวนมาก เขยนภาพอาคารแบบฝรงปะปนกนกบสถาปตยกรรมไทย มการเขยนระยะใกลไกลในรชกาลท 5 ไดเขยนลงบนผนผาใบและแผนกระดานและนยมเปนภาพจตรกรรมแบบแขวนเพอสะดวกในการพกพาสทใชมมากขนเพราะไดน าเขามาจากตะวนตก อกทงมการวาจางจากศลปนอตาลหลายทานในรชกาลท6 ผทพฒนาวงการศลปะไทยใหมความรวมสมยมากกคอ ศาสตราจาคอรราโด เฟโรจ ตอมาโอนสญชาตเปนไทย ชอ ศลป พระศร มทงงานประตมากรรมคนเหมอน อนสาวรย สถาปตยกรรม ท าใหเกดบคคลทมฝมอมากมาย เชน พระบาทสมเดจฯ เจาฟากรมนรศรานวตตวงศ พระเทวานมต (ฉาย เทยมศลปะไชย) พระวรรณวาดวจตร จารวจตร ศลป พระศร พอถงยคสมยรชกาลท 7ไดมเกการเปลยนแปลงทางการปกครองโดยกลมบคคลทเรยกตวเองวา “ คณะราษฎร”เรยกรองการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย เปนประชาธปประไตย แนวทางการสรางสรรคจงเปนแบบคอยเปนคอยไป จนเกดรปแบบทางศลปกรรม 2 ลกษณะคอ เปนรปแบบศลปกรรมไทยตะวนตกเปนแนวทางทเหมอนจรงอยางตะวนตกทใชกฏเกณฑ สดสวน ขนาด รปแบบ ทศนยภาพ มาใชเพอสรางความลกโดยผสมผสานกบแนวอดมคตอยางศลปะไทย เปนการเขยนภาพจตรกรรมฝาผนง กบ รปแบบศลปกรรมตะวนตก คอจางชางฝมอศลปนจากตะวนตกเขยนภาพเหมอนจรงในพระบรมมหาราชวงนยมเขยนภาพสน ามนเปนรปเหมอน จากนนเปนตนมาตงแตรชกาลท 6 ไดกอตง โรงเรยนหตถกรรมราชบรณะ(เพาะชางในปจจบน)ขนเปนการเรยนในชางตางๆและภายหลงกอตงกรศลปากรขนใหม เพอใหเปนหนวยงาน

45

ทมความรบผดชอบงานทางดานศลปกรรมโดยรง โดยผกอตงคอ ศาสตราจารยศลป พระศร กลาวไดวาผส าเรจการศกษาจากสถาบนแหงนเปนรากเหงาส าคญในการเตบโตของศลปะสมยใหมเพราะฉะนนในสมยรชกาลท 8 ศลปะจงพฒนาแนวความคดใหมๆทงมการจดการประกวดศลปกรรมภาพเขยนสงเสรมใหศลปนรจกท ามาหากนยกตวอยางเชน การจดประกวดศลปกรรมในงานฉลองรฐธรรมนญพอมาถงในรชกาลท 9 รชกาล ปจจบน ศลปนนยมเขยนภาพบนผนผาใบสามารถใชสไดหลากหลายชนดเพราะมการน าเขามาอยางหลากหลาย ผทยงอนรกษศลปะไทยแบบโบราณกอนรกษตอไป ผทชนชอบความเปนสมยใหมกน ามาประยกตใหงานโบราณกบความใหมเขาดวยกนเปนงานศลปกรรมแบบรวมสมย ศลปนมอสระในการท างานมากขนทงยงใชแนวความคดทลกเขาไปในการน าเสนองาน ผวจยนนเปนคนสมยใหมทคาบเกยวระหวางจตรกรรมไทยแบบประเพณทไดศกษามาท โรงเรยนเพาะชาง บวกกบประสบการณโดยตรงทไดท างานและเปนคนในยคสมยปจจบนขาพเจาจงพฒนางานมาในรปแบบทเปนประเพณถกทอความคดรอยเรยงแนวทางศกษารปแบบงานของศลปนทเปนแรงบนดาลใจจนเกดศลปกรรมไทยประเพณรวมสมยในแนวงานของตนเอง

46

บทท 3 การก าหนดรปแบบและการสรางสรรควทยานพนธ เนองจากการน าเสนอผลงานวทยานพนธของผวจยเปนรปแบบไทยประเพณรวมสมยและเปนเรองราวเกยวกบประเพณพระราชพธเดอนสบสองหรอประเพณ “พธจองเปรยง” ซงเปนประเพณวฒนธรรมประจ าปของจงหวดสโขทย ทไดรบการสบทอดตอๆกนมาอยางยาวนานในแผนดนสยามสมยพระรวงเจาปจจบนเปนทตงของจงหวดสโขทยทขาพเจาไดอาศยอย ดงนนขาพเจาจงเกดความรสกประทบใจจงน ามาท าเปนงานสรางสรรคศลปะในรปแบบประเพณรวมสมยในรปแบบลกษณะเฉพาะตว ขาพเจามกระบวนการสรางสรรคเปนล าดบขนตอนดงน วธการด าเนนการ ศกษาส ารวจรวบรวมขอมลทางดานเอกสารและภาคสนามทเกยวของกบประเพณลอยกระทงและพระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท 9 แบงได 2 สวนคอ 1. ศกษาขอมลจากประวตศาสตรประเพณไทยตงแตสมยสมยสโขทยจนถงสมยอยธยาสถานทจรง จากอทยานประวตศาสตรสโขทย,วดตระพงเงนตระพงทอง,ศกษาวถชวตของชาวบานในจงหวดสโขทย,วถชวตผคนในสงคมปจจบนศกษางานของศลปนไทยในรปแบบงานรปธรรมเกยวกบการเฉลมฉลองเทดพระเกยรตของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท 9 2. ศกษาขอมลดานเอกสารวชาการจดหมายเหตประเพณเนองในเทศกาล ของ เสถยร โกเศศ ประเพณเดอนสบสอง ของ มณ พยอมยงค วรรณคดเกยวกบขนบประเพณ ของ ผศ.สายทพย นกลกจ พระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 5 เกยวกบพระราชพธสบสองเดอนหลกศลาจารก ในสมยสโขทย จากขอมลตางๆทไดท าการคนควาจงสามารถถอดแบบออกมาผสมผสานกบจนตภาพในความคดท าใหเกดงานสรางสรรคเปนผลงาน 3. วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธ 3.1 ผลงานกอนวทยานพนธครงท 1 3.2 ผลงานกอนวทยานพนธครงท 2 3.3 ผลงานกอนวทยานพนธครงท 3 3.4 ผลงานกอนวทยานพนธครงท 4

47 4. ขนตอนในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ 4.1 การแสดงออกทางทศนศลป 4.2 ขนตอนการรางภาพ 4.3 ขนตอนลงสเสกตภาพโดยรวม

48 1. ศกษาขอมลจากประวตศาสตรประเพณไทย

ภาพท 19ประเพณลอยกระทงทวดมหาธาต ทมา อทยานแหงชาตประวตศาสตรสโขทย.ลอยกระทง, 19 พฤศจกายน 2556.

ภาพท 20 ประเพณลอยกระทงอทยานแหงชาตประวตศาสตรสโขทย ทมา อทยานแหงชาตประวตศาสตรสโขทย.ลอยกระทง, 19 พฤศจกายน 2556.

49

ภาพท 21 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท 9

ภาพท 22 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท9กบสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร17

17 มลนธเพอแผนดน,ในหลวง-พระเทพฯ ทรงลอยพระประทป บรเวณพลบพลา ร.5 ทาน าโรงพยาบาลศรราช,

Accessed November 28,2013, Availabie From http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9550000145399

50 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว พรอมดวยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารเสดจพระราชด าเนนไปทรงลอยพระประทป ณ ทาน าโรงพยาบาลศรราชบรเวณพลบพลาประดษฐานพระบรมราชานสาวรย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวและสมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาศรราชกกธภณฑเพอทรงลอยพระประทปเนองวนลอยกระทงตามราชประเพณ

จากการทไดศกษาคนควาขอมลจากสถานทจรงเทศกาลลอยกระทงในอทยานแหงชาตประวตศาสตรสโขทยท าใหไดเหนถงประเพณลอยกระทงไดชดเจนยงขนท าใหจนตภาพไดถงประเพณวฒนธรรมสมยแตเกากอนจากนนจงสามารถถอดแบบออกมาเปนผลงานไดอยางลงตวประกอบกบไดเหนถงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวกบประเพณลอยกระทงยงเปนแรงขบเคลอนใหมวลทงความคด มโนภาพ ตกตะกอนเปนผลงานสรางสรรคแบบรปธรรมประเพณไทยรวมสมย

2. ศกษาขอมลดานเอกสารวชาการ จากการอางองขอมลทางดานวชาการเกยวกบ ประเพณเนองในเทศกาล ของ เสถยร โกเศศ ประเพณเดอนสบสอง ของ มณ พยอมยงค วรรณคดเกยวกบขนบประเพณ ของ ผศ.สายทพย นกลกจ พระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 5 เกยวกบพระราชพธสบสองเดอนหลกศลาจารกในสมยสโขทยจะขอยกตวอยางพระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 5 ดงน วาดวยเรองพระราชพธเดอนสบสอง พระราชพธจองเปรยงการพระราชพธเดอน 12 ซงมมาในกฎมนเทยรบาลวาพธจองเปรยง ลดชดลอยโคม ตรวจดในความพสดารในกฎหมายนนเองกไมมขอความใดกลาวถ งเสาโคมและการจดโคมอยางหนงอยางใดชดเจน หรอจะเปนดวยเปนการจด ผทแตงถอวาใครๆกเหนตวอยางอยแลว ไมตองกลาว มความแปลกออกไปนดเดยว แตการทวาการพธจองเปรยงลดชดลอยโคม และเตม “ลงน า” เขาอกค าหนง ค าทวา “ลงน า” นจะแปลวากระไรกสนนษฐานยาก จะเขาใจวาเอาโคมทเปนโครงไมไผหม ผาทชกอยบนเสามาแตตนเดอนลดลงแลวไปทงลงน า กดเคาะไมไดการเลย หรออกอยางหนงจะเปนพธทวาเมอลดโคมแลว ลอยกระทง สมมตวาเอาโคมนนลอยไปตามลทธพราหมณ ทพอใจลอยอะไรๆจดอย เชนกบลอยบาปลางบาป จะถอวาเปนลอนเคราะหลอนโศกอยางใดไปไดหลอกกระมง การกตรงกบลอยกระทง ลางทจะสมมตวาลอยโคม ขอความตามกฎมนเทยรบาลมอยแตเทานสวนการพระราชพธ ซงไดปฏบตอยในปจจบนนนบวาเปนพระราชพธพราหมณ มไดเกยวของดวยพระพทธศาสนาสบมา ก าหนดทยกโคมนนตามประเพณโบราณวา ถาปใดมอธกมาสใหยกโคมตงแตวนขนค าหนงไป จนวนแรมสองค าเปนวนลดโคม ถาปใดไมม

51 อธกมาสใหยกโคมขนสบสค า เดอนอายขนค าหนง เปนวนลดโคม อกนยหนงวาก าหนดตามโหราศาสตรวาพระอาทตยถงราศพจก พระจนทรอยราศพฤษภเมอใด เมอนนเปนก าหนดทจะยกโคม อกนยหนงก าหนดดวงดาวกตตกาคอดาวลกไก ถาเหนดาวลกไกนน ตงแตค าจนรงเมอใด เปนเวลายกโคม การทยกโคมนนตามค าโบราณกลาววายกขนเพอบชาพระเจาทงสาม คอพระอศวร พระนารายณ พระพรหม การซงวาบชาพระเจาทงสามนเปนตนต าราแทในเวลาถอไสยศาสตร แตครงเมอพระเจาแผนดนทรงนบถอพระพทธศาสนา กกลาววาบชาพระบรมสารรกธาตพระจฬามณในดาวดงสพภพ และบชาพระพทธบาท ซงปรากฏอย ณ หาดทรายเรยกวานะมะทานท เปนฝงนาคทงปวงสกการบชาอย แตถงวาโคมไฟทอาววาบชาพระบรมสารรกธาตพระพทธบาทดงนแลว กยงเปนพธของพราหมณพวกเดยว คอตงแตพระราชพธ พราหมณกเขาพธในพระบรมมหาราชวงและเวลาเชาถวายน าพระมหาสงขตลอดจนวนลดโคม เทยนซงจะจดโคมนนกหาเปรยง คอ ไขขอพระโคซงพราหมณน ามาถวายทรงทา การบชากนดวยน ามนไขขอนกเปนลทธพราหมณแท เปนธรรมเนยมสบมา จนแผนดนพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระราชด ารวาการพระราชพธ ทงปวงควรจะใหเนองดวยพระพทธศาสนาทกๆพระราชพธ จงโปรดใหมการสวดมนตเยน ฉนเชากอนเวลาทยกเสาโคม พระสงฆทสวดมนตนน พระราชาคณะไทย 1 พระครปรตรไทย 4 เพราะราชาคณะรามญ 1 พระครปรตรรามญ 4 รวมเปน 10 รป เวลาทรงศลแลว กอนสวดมนต มอาลกษณอานค าประกาศแสดงเรองพระราชพธ และพระราชด ารซงทรงจดเพมเตม และพระราชทานแผพระราชกศลแกเทพยาดาทงปวง แลวพระสงฆจงไดสวดมนตตอไป เวลาเชาพระฤกษทรงรดน าสงขและเจมเสาโคมชยแลวจงไดยก พระสงฆสวดชยนโตในเวลายกเสานนดวย ครงพระสงฆฉนแลวถวายไทยทาน ขวดน ามน,ไสตะเกยง,โคม ใหตองเรองกนกบพระราชพธการสวดมนตเลยงพระยกโคมน พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวเสดจออกไมใครจะขาด เสาโคมชยประเทยบนนตงอยหนาพระทนงอาภรณพโมกขแตเดมมา มโคมชยสามตน โคมประเทยบสามตน เสาใชไมแกนยาว 11 วา เสาโคชนทยอดเสามฉตรผาขาว โครงไมไผ 9 ชน โคมประเทยบ 7 ชน เสาตระเกยบทาปนขาวตลอด มหงสลกพรวนตดชกขนไปใหมเสยงดง ตวโคมโครงไมไผหมผาขาว โคมบรวารเสาไมไผ100ตน ฉตรยอด 3ชนท าดวยกระดาษ ปลายฉตรเปนธง ตวโครงไมไผปดกระดาษ โคมชยโคมประเทยบเปนพนกงานสต ารวจ โคมบรวารเปนพนกงานต ารวจนอกต ารวจสนม รอบพระราชวงมโคมเสาไมไผ ตวโคมขางในสานเปนชะลอม ปดกระดาษเปนรปกระบอกตรงๆ เปนกรมลอมพระราชวงท า ปกตามใบเสมาก าแพงมจ านวนโคม 200 ครงเมอแผนดนพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว โปรดใหมเตมขนพระทนงอนนตสมาคม(พระทนงอนนตสมาคมในพระราชนพนธนหมายวาองคแรก สรางเมอในรชการท 4 อยหลงพระทนงพทไธสวรรค เดยวนรอเสยแลว) โคมชย 2ตน โคมบรวาร 10ตน แตใชโคมแกวกระจก สเขยว,สแดง,สน าเงน,ส

52 เหลอง,สขาว, อยางละค การพระราชพธยกเสาโคมชยนเมอเวลาเสดจประทบอยพระทนงจกรพรรดพมาน กท าทพระทนงอาภรณภโทกข เมอเวลาเสดจไปประทบอยในพระทนงฝายบรพทศ กท าทพระทนงพทไธสวรรยบาง ดวยมเสาโคมชยขนในทนน และเสดจประพาสตามหวเมองมพระราชวงแหงใด กโปรดใหยกเสาโคมชยส าหรบพระราชวงนน คอทวงจนทรเกษม วงนารายณราชนเวศน และพระนครคร และทวงปฐมเจดยทกแหงเทยนซงส าหรบจดโคมชยคนละ 24 เลม (หรอมเสาชยทางพระทนงอนนตสมาคมกเปน 32 เลม) ฟนทหองมนสการเลมยาวๆพอจดได 3 ชวโมง ยงเหลอเศษในสวดมนตยกโคมชย เจาพนกงานน าเทยนนไปเขาพธดวย แลวจงเกบไวถวายวนละ 24 เลมหรอครบส ารบหนง เวลาพระเสดจพระราชด าเนนออกประทบท เสาโคมชย มหาดเลกน าพานเทยน 24 เลมกบเทยนชนวนซงเสยบอยกบเชงเลม 1 วางในพานเลม1ขนถวายพระมหาราชครพธจงน ารบเปรยบขนถวาย บายพระพกตรสทศศรของวนนน แลวทรงเจมทงมดนนดวยเปรยงเปนรปอณาโลม ดวยคาถา “อรห สมมา สมพทโธ” แลวจงทรงหาเปรยงทวทกเลมเทยน ชกเทยนออกจากมด 6 เลม พระมหาราชครจงจดเทยนชนวนซงมมาแตโรงพธ จากโคมซงตามเพลงพธนนมาถวาย ทรงเทยนชนวนซงเสยบมากบเชงจดเพลงจากเทยนชนวนพราหมณแลวทรงบรกรรมคาถา “ทวา ตปต อาทจโจ” จนถง “มงคลตถ ปสทธยา” แลวจงจดเทยน ๖ เลมนน เมอตดทวกนแลวทรงอธษฐานดวยคาถา “อรห สมมาสมพธโธ” จนตลอดแลวจงไดพระราชทานเทยนเลม 1ใหกรมพระต ารวจรบไปปกในโคมชยตนทหนง ทเหลอนนอก 4 เลม พระราชทานพระเจาลกเธอไปทรงจดโคมชยโคมประเทยบ ในเวลาเมอทรงชกสายในโคมชย เจาพนกงานโคมแตรสงขฆองชยพณพาทยจนสนเวลาทยกโคม ทแตยามแรกยามเดยว เมอยกโคมเสรจแลวจงพระราชทานเทยนส าหรบโคมชยโคมประเทยบทยงเหลออยอก 18 เลม ส าหรบเปลยนอก 3 ยาม และเทยนชนวนทเสยบอยบนเชง ใหกรมพระต ารวจรบไปจดโคมบรวาร เทยนชนวนซงเหลออยอกเลมหนงนน พระราชทานพระมหาราชครพธส าหรบจะไดน ามาเปนชนวนจดเพลงถวายในคนหลงๆตอไป การจดโคมชยน พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวเสดจออกทรงจดเองไมใครจะขาด แตครงเมอมเสาโคมทางหนาพระทนงอนนตสมาคมขน ไมไดเสดจพระราชด าเนนมาทรงยกโคมทางพระทนงอาภรณพโมกขน โปรดใหพระเจาลกเธอเสดจมาทรงยกโคมทหนาพระทนงอนนตสมาคมเอง ตลอกจนโคมบรวารทง 12 ตนโดยมาก แตการซงยกโคมนไดความวา เมอในแผนดนสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว เวลายกโคมยามแรกเปนเวลาทเขาพระบรรทม ไมไดเสดจออกทรงยกโคมเลย ตอคราวท 2 เวลาเสดจออกทรงธรรม มหาดเลกจงไดน าเทยนถวายทรงจดพระราชทานให กรมพระต ารวจออกเปลยน แตในแผนดนปจจบนน (ร.5) เสดจออกบาง ไมออกบาง ถาไมเสดจออก พราหมณตองสงเปรยงและเพลงเขาไปขางใน ทรงจดพระราชทานพระเจาลกเธอออกมายกโคม เหมอนในแผนดนสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวในเวลาทไมไดเสดจออกนนและมเสาโคมใน

53 พระบรมมหาราชวงปกประจ าทกต าหนกเจานาย ถาเปนต าหนกเจาฟาใชเสาไมแกทาขาว ฉตรผาขาว 5 ชน โคมโครงไมไผหมผาขาวอยางเดยวกนกบโคมประเทยบมครบทกพระองค ถาเปนต าหนกพระองคเจาหรอเรอนขางในใชเสาไมไผ โคมโครงไมไผปดกระดาษอยางโคมบรวารมทวทกต าหนก แตโคมทงปวงใชตระเกยงดวยถวยแกวหรอชามทงสน เหมอนโคมบรวารขางนอก ตามวงเจานายซงอยนอกพระบรมมหาราชวง ตงแตพระราชวงบวรฯ เปนตนลงไปมเสาโคม แตในพระราชวงบวรฯเทานน มโคมชย,โคมประเทยบ,โคมบรวาร คลายในพระบรมมหาราชวง วงเจาฟามเสาโคมเหมอนโคมชยแตใชฉตร 5 ชน เจานายนอกนนตามแตเจาของจะท า ในการพระราชพธจองเปรยงน มหนาทของมหาดเลกซงมกจะลมหรอไมรสกบอย คอเวลาเยนพลบพนกงานน าเทยนออกมาสง ลางทกไมมใครรบ เวลาจะทรงตองเรยกกนโวยวายอยางหนง หรอถารบเทยนแลวเวลาจะน าไปถวายมกจะจดเทยนชนวนเขาไปถวาย การทมหาดเลกท าดงนเปนการไมระวงในหนาทของตวเองและไมรจกจ า อกอยางหนง เมอเสดจออกพระราชทานเทยนใหพระเจาลกเธอ หรอไมไดเสดจออกพระราชทานเทยนใหพระเจาลกเธอออกไป กเปนหนาทของมหาดเลกทจะเชญพระเจาลกเธอไปทรงจดโคมทกๆเสา และชวยชกสายในเวลาททรงชกโคมนนดวย สวนพนกงานของกรมพระต ารวจนน เปนหนาทของเจากรมพระปลดกรมจาเจาของเวร ตองมาคอยรบเทยนไปตดในโคมชยใบแรกทจะทรงชก เมอเวลาทรงชกตองคอยโรยหางเชอก หรอถาเวลาฝนตกลงมาเชอกเปยกชนชกฝดกตองมาชวยสาวเชอกชกโคมนนดวยอกโคมหนง แลวรบเทยนส าหรบเปลยนโคมและเทยนชนวนไปจดโคมบรวาร ในพระราชพธจองเปรยงมการทส าหรบจะไมเรยบรอยพรอมเพยงอยเพยงเทาน18

18 พระจลจอมเกลาเจาอยหว,พระราชพธเดอนสบสอง,(กรงเทพ : โรงพมพพระจนทร,2496)

54 3. วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธ 3.1 ผลงานระยะเรมแรก

ผลงานระยะเรมแรก เปนงานจตรกรรมไทยแบบประเพณไทย 2 มต เขยนดวยสอะครลค เปนเนอหาเกยวกบ ประเพณลอยกระทงเผาเทยนเลนไฟ ประเพณของจงหวดสโขทย น าเสนอวฒนธรรมในเมองโบราณวดมหาธาตของสโขทย มมหรสพ รนเรง สนกสนาน มพอคาแมคาขายของคลาคล า ภาพผคนน าเสนอเปนรปแบบปจจบน เทคนคคอใชสเขยนลงบนผาใบจากนนพ ไฟ แสงสจะใชเทคนค ดดดวยแปรงสฟนใหมลกษณะฟงและกลมกลนกบภาพเขยนและเรองราวมการสอดแทรกผคนโดยเอา ผคนทรจกคณาอาจารยทเคารพเพอนฝงมตรสหายเขารวมไปในงานเพอเปนสสนใหเกดความสนกสนานรนเรงบนเทงหาใชการลอเลยนไมลกษณะโทนสเปนสครามน าเงนเขมเกอบด าเมอเปนบรรยากาศของทองฟา และมโทนส น าเงน มวง ฟา เปนบรรยากาศโดยรวมขาพเจาตองการน าเสนอผลงานทระลกถงความทรงจ าความประทบใจความภาคภมใจในประเพณเผาเทยนเลนไฟในจงหวดสโขทยเพอใหเปนประเพณทสบทอดตอๆกนไป 3.2 ข นตอนสรางสรรคผลงานกอนวทยานพนธ

ภาพท 23 ขนตอนการเตรยมพนลงสแบลคกราวแลวใชดนสอสขาวเสกตโครงสรางโดยรวมทงหมด เรมท างาน เดอนกนยายน2555

55

ภาพท 24 ขนตอนการเตรยมพนลงสพนหลงโดยแปรงสฟนและฝแปรงขนาดใหญดดสท าพนผว เรมท างาน เดอนกนยายน2555

ภาพท 25 ลงสตวภาพสถาปตยกรรมและโครงสรางทงหมดโดยรวมเรมท างาน เดอนกนยายน2555

56

ภาพท 26 ลงสตวภาพสถาปตยกรรมและโครงสรางทงหมดโดยรวม 12ตลาคม2555

ภาพท 27 เกบรายละเอยดตดเสนตวภาพและสงของโดยรวมทงหมด24ตลาคม2555

57

ภาพท 28 เกบรายละเอยดตดเสนตวภาพและสงของโดยรวมทงหมด24ตลาคม 2555

ภาพท 29 เกบรายละเอยดโดยรวมทงหมด 25ตลาคม2555

58

ภาพท 30 เปนภาพส าเรจทน ามาตกแตงอกครงหลงจากสนสดการเรยนการสอนเพอใหงานสมบรณมากขนโดยใสแสงส พไฟตะไลใหสมบรณ ชวงเดอนมถนายน-กรกฎาคม2556 ปญหาในการสรางสรรคผลงานคอในระยะเรมแรกอาจมการคนหาเทคนคทไมใชแคเปนงานเขยนจตรกรรมแบบประเพณไทยอยางเดยวขาพเจาตองการไดเทคนควธการทสามารถชวยใหการสรางสรรคผลงานมความนาสนใจมากขนและเปนการสรางสรรคแบบรวมสมย

59 ตารางท 3 การพฒนาผลงานกอนศลปะนพนธ ระยะ

รปภาพ ระยะท1 ระยะท2 ระยะท3 ระยะท4

ภาพผลงาน

แนวคด

น าเสนอวฒนธรรมประเพณเผาเทยนเลนไฟในจงหวดสโขทยทดลองสรางสรรคดวยเทคนครองพนดวยการสลดส

น า เ ส น อ ว ฒ น ธ ร ร มประเพณเผาเทยนเลนไฟในรปแบบรวมสมยมากขน

มมหรสพรนเรง สนกสนานมพอคาแมคาขายของคลาคล า ภาพผคนน าเสนอเปนรปแบบปจจบน

ถ า ย ท อ ด ป ร ะ เ พ ณ ล อ ยกระทงวฒนธรรมอนดงามทมมาตงแตสมยสโขทยจนถงปจจบนใหสบทอดตอไป

เทคนค

สอะครลคบนผาใบ และแปรงสฟน

สอะครลคบนผาใบ

สอะครลคบนผาใบ

สอะครลคบนผาใบ

60 ตารางท 3 การพฒนาผลงานกอนศลปะนพนธ(ตอ)

ระยะท1 ระยะท2 ระยะท3 ระยะท4

ลกษณะพเศษ

เปนการลงสพนหลงโดยรวมๆแตมการใชพนผวดวยของแปรงสฟนมาเพมในภาพใหภาพมสสนเดนชดขนการดดส

เปนการลงสตวภาพสถาปตยกรรมและโครงสรางทงหมดโดยรวมเมอระบายสลงไปสพนจะขนมาท าใหสภาพคนกบแบรคกราวผสมผสานกลมกลอนเปนโทนเดยวกน

เปนการเกบรายละเอยดตดเสนตวภาพและสงของโดยรวมทงหมดโดยน าบคคลทรจกมามสวนรวมในภาพเขยนทงคณาจารยผทรงคณวฒเพอนทเรยนดวยกนท าใหภาพมสสนสนกสนานมชวตมากขน

เกบรายละเอยดโดยรวมทงหมดและใสแสง พลไฟตะไลลงไปในภาพท าให ภาพมบรรยากาศทสนกสาน งดงามตระการตา และผสมผสานกนดกบวฒนธรรมทมมายาวนานกบผคนสมยปจจบนเปนงานทโดเดนเปนเอกลกษณเฉพาะตวของศลปนและวฒนธรรมประจ าจงหวดสโขทย

ปญหาทพบ

และแนวทาง แกไข

การควบคมน าหนกสโทนสทใชเทคนคสลดสดวยฝแปรงใหญยงไมเกดผลใดใดแนวทางแกไขตอโดยไดใชแปรงสฟนขนาดตางๆดดสไปบนผาใบไดผลในการสรางพนผวและน าหนกของสแตจ าเปนทจะตองท าหลายๆครงเพอใหไดผลตามรปแบบทตองการจะสรางสรรค

การลงสตวภาพตองลงสหลายครงๆเพอไมใหสของตวภาพ และโครงสรางสถาปตยกรรมดบางเบาจนขาดเนอและน าหนกของสจนเกนไปแนวทางแกไขคอลงดวยเนอสซ าไปมา3-4ครงและใชสในบรรยากาศลบน าหนกไปเรอยๆจนไดบรรยากาศทงตวภาพสถาปตยกรรมเปนไปในโทสเดยวกน

การตดเสนและเนนน าหนกตวภาพและโครงสรางโดยรวมตองคานงถงระยะใกล กลาง ไกลขององคประกอบท งหมด แนวทางแกไขคอเนนรายละเอยดของตวภาพ มหรสพและตวสถาปตยกรรมทางดานหนาและจดสาคญของภาพใหดเดนข นมาจากภาพพ นหลงและคอยไลน าหนก ใกล ไกล ใหเปนระยะตามหลกทศนยภาพและในแบบจตรกรรมรวมสมยปจจบน

การเกบรายละเอยดโครงสรางโดยรวมดแลวเหมอนงายแตปญหาทพบคอไมมอปกรณทชวยในการคลมโทนส เชนการใชแอรบสแตตวผเขยนภาพใชฝแปรงขนาดใหญและใชสบรรยากาศผสมโดยใชน าเยอะมากกวากวาเน อสคอยๆลบน าหนกจนไดบรรยากาศโดยองคท งหมดใหมความสมบรณและสวยงามยงข น

61 ตารางท 3 การพฒนาผลงานกอนศลปะนพนธ(ตอ)

ระยะท1 ระยะท2 ระยะท3 ระยะท4

การพฒนาผลงาน

ไดทดลองเทคนคมากขนจากเดมทเขยนดวยส- อะครลคบนผาใบเพยงอยางเดยว

ไดใชบรรยากาศทรวมสมยกวาเดมและมความเขาใจในรปแบบงานรวมสมยมากขนเชนงานเปนบรรยากาศยามค าคนกไดใชโทนส น าเงน มวง ฟา ในสมยทศกษาเลาเรยนทเพาะชาง

พฒนาจากผลงานสมยเรยนปรญญาตรทเพาะชางจากรปแบบตวภาพสมยโบราณเปนในรปแบบตวภาพทเหมอนจรงมากขนและสอดคลองกบเรองในสมยปจจบนทตองการถายทอด

มการพฒนาจากงานทผานมาใหมความรวมสมยมากขนจากทเคยท ารปแบบประเพณไทยเปลยนเปนรปแบบประเพณไทยรวมสมยใชสไดบรรยากาศดมากขนรปภาพมความสนกสนานและมสสนสวยงาม

62 4. ข นตอนในการสรางสรรค 4.1การแสดงออกทางทศนศลป

จากการประมวลความคดจนถงกระบวนการแสดงออกทางทศนศลป ขาพเจาตองการถายทอด ประสบการณ แรงบนดาลใจ ความศรทธา และความประทบใจ ดวยความมงแสดงออกเรองราวเปนผลงานสรางสรรคใหมลกษณท เชอมโยงกบพระราชพธ เดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท 9 โดยประสานรวมกบองคประกอบทศนธาตสนทรยภาพเพอใหไดผลส าเรจลลวงตามเปาหมายกระบวนการสรางสรรคทสมบรณ เสน (Line) เปนสวนประกอบส าคญในการแสดงพนทของรปรางรปทรงและลายละเอยดของเรองราวดวยสามารถจดแบงองคประกอบเรยงล าดบความส าคญของผลงานในการสรางสรรค อกทงยงมจงหวะเคลอนไหวไปตามอารมณทาทางทงอสระและแบบแผนทก าหนดไวตามอารมณความรสกและจนตนาการขาพเจาไดใชเสนในการน าเสนอผลงานผานการขดเกลาจากรปแบบหลายๆรปแบบจนไดผลส าเรจทลงตวทงนทงนนลายเสนของของขาพเจาไดลงรายละเอยดทชดเจนไมวาจะเปนสถาปตยกรรมเมองโบราณของจงหวดกลมผคนประชาชนตวละครนางร าขาราชบรพารและ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวมเสนน าสายตาไปยงจดทส าคญของภาพมระยะใกลไกลทงวตถสงของตวภาพ สถาปตยกรรมเพอผลส าเรจในการลงมอในขนตอนตอไป สและคาน าหนก (Color and Volume) เปนสวนทแสดงอารมณความรสกในงาน และเปนตวก าหนดใหเกดบรรยากาศโดยรวมโดยงานของขาพเจาเปนลกษณะโทนสเนนบรรยากาศไปในยามค าคนโดยใชโทนสทขาพเจา พงพอใจ รสกสบายตา และรมเยน เปนโทนส มวง ฟา น าเงน เปนหลก และเหมาะสมกบเรองราวเนนสทตองการบงบอกเรองราวอยางชดเจนเมอมแสงสวางกใชลกษณะโทสทอบอนเชน สเหลอง ไลระยะสใกล กลาง ไกล เมอเปนบรรยากาศทมดกใชโทนสทเยนสบายตา เชน สน าอมมวงสน าเงนครามเปนตนทงนเพอเปนไปเทคนคกระบวนการในการสรางสรรคตอไปและเปนผลส าเรจ พ นผว (Texture) ขาพเจาไดใชลกษณะของพนผวทเปนสบรรยากาศ โดยรวมเปนตวก าหนด โครงสรางโดยรวมเปนขนตอนทท ากอนทจะลงสรายละเอยดของงานโดยขาพเจาใชเทคนคการสลดสดวยปรงสฟน เพอใหเกดพนผวทนาสนใจส าหรบงาน ลกษณะโทนส มวง ฟา น าเงน แดง เปนระยะพนหลง แตทงนนทงนนไมไดเปนสวนทเดนเกน เรองราวทก าหนด เปนเพยงกระบวนททดลองเพอเทคนคใหเหมาะสมกบงานสรางสรรคของขาพเจาตอไป ในขนตอนการแสดงออกดวยเทคนควธการกอนผลงานวทยานพนธการสรางสรรคผลงานและพฒนาผลงานของขาพเจาไดทดลองวเคราะหและพฒนาอยางตอเนองทงในเรองรปแบบแนวความคด ตลอดจนเทคนควธการเพอใหการสรางสรรคผลงานมความสมบรณทสด

63 4.2 ข นตอนการรางภาพ

ข นตอนการรางภาพ เมอขาพเจาไดผานกระบวนทางแนวความคดเทคนควธการสรางสรรคทง รปราง ลายเสน เพอจดองคประกอบใหเหมาะสมกบเรองราวเนอหาของงานพระราชประเพณเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท9

ภาพท 31 ภาพราง ลายเสน แบบท1 พระราชประเพณเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท9 ชวงเดอน ธนวาคม 2555 เมอวเคราะหรปแบบแลวมการวางโครงสรางโดยรวมเปนเรองราวเกยวกบพระราชประเพณ ลายเสนไดแบงความสาคญของเรองราวโดยใหความสาคญของประเพณและพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท9 เทาๆกน ตวภาพ ผคน ตวละคร นางรา มขนาดระยะใกลไกลอยางชดเจน

ภาพท 32 ภาพราง ลายเสน แบบท2 พระราชประเพณเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท9ชวงเดอน ธนวาคม 2555เมอวเคราะห ตามโครงสรางโดยรวม ภาพมจดสนใจใหญตรงกงกลางของภาพทเปนจดรวมเสนนาสายตา ภาพผคนทกาลงเดนมายงวดมหาาต เนนนามาทางภาพคนเลนดนตร นางรา ตวละครและทพลบพลาทประทบของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เปนการจดองคประกอบทสมบรณเพอกระบวนการในการสรางสรรคงานตอไป 4.3 ขนตอนลงสเสกตภาพโดยรวม

64

ภาพท 33 ภาพรางโครงสรางส ชวงเดอน ธนวาคม 2555 จากภาพรางลายเสนทง 2 รปแบบผวจยไดใชบรรยากาศโทนสในยามค าคนโทนส เปนสมวง น าเงน แดง ทมความสงบความขลงความศรทธาแตกระนนกยงมแสงสตระการตา พลไฟ ใหเหมาะสมกบเปนประเพณ เผาเทยนเลนไฟประจ าจงหวดสโขทยในปจจบน

65

บทท 4

วเคราะหผลการด าเนนการสรางสรรค การสรางสรรคผลงานวทยานพนธเปนการรวบรวมกระบวนการในการสรางสรรคงานทงเทคนควธการทไดทดลองท าดวยนนเองในววงระยะเวลากวอนวทยานพนธเพอเปนการน าเสนอผลงานศลปนพนธใหไดนรงนามแนวทางความคดใหไดมากทสดโดยมปญหาและอปสรรคขอผดพลาดนวางๆทเกดขนท าใหไดเรยนรวธการแกไขผลงานและพฒนางานอยวางเปนขนนอนโดยผลงานศลปนพนธมวงเนนเนอหาเกยวกบพระราประเพณเดอนสบสองกบพระมหากษนรยรกาลท 9 เพอแสดงถงความรกความผกพนนวอขนบธรรมเนยมประเพณไทยโบราณและเทดพระเกยรนนวอพระมหากรณาธคณของพระองคอยวางเปนลนพนผวานแนวความคดทสอดคลองกลมกลนเปนผลงานวทยานพนธทสมบรณมรปแบบเทคนควธการดงน การสรางสรรคผลงานชวงวทยานพนธ ในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธน เปนการคด รวมรวบ และสรปผลงานทงหมดทผวานมา นงแนวกระบวนการทางความคด การศกษารปแบบงานประเพณในสมยกวอน การศกษารปแบบศลปกรรมทได รบอทธพลปละประสบการณโดยนรงการทดลองท าผลงานกวอนวทยานพนธสวงผลใหเกกระบวนการรวางภาพ กระบวนการรวางส ผวานการปรบเปลยนรปแบบเคยวเขญจาก คณาอาจารย เกดเปนผลงานในดวทยานพนธแบบประเพณไทยรววมสมยด “ พระราพธเดอนสบสองกบพระมหากษนรยรกาลท 9 ”

66 ขนตอนการท าผลงานวทยานพนธภาพท1

ภาพท 34 ลงสโดยรวมเนรยมพนววงเดอน มกราคม สทใในการเนรยมพน มสมววง สน าเงน สฟา สมววงแดง การทใโทนสลกษณะของโทนเยนเปนสววนมากนนเพราะใหเขากบบรรยากาศนอนกลางคนไดด 2.การเตรยมพน

ภาพท 35ลงสสรางพนผว เทคนคสลดสดวยแปรงสฟนววงเดอน มกราคม 2556

67 3.ลงรายละเอยดโครงสรางโดยรวม

ภาพท 36 ลงสภาพโดยรวมทงหมดววงเดอน มกราคม 2556

ภาพท 37 ลงสสถาปนยกรรม นวภาพ พลบพลาววงเดอน มกราคม 2556 เมอไดเนรยมพนแลวจงลงสโดยรวมทงภาพเรมจากสถาปนยกรรมและผคนดงในภาพ ปญหาทพบการลงสโดยรวมท าใหยากแกวการควบคมนองมการลงซ าๆในลกษณะโทนสเดยวกน

68

ภาพท 38 ลงรายละเอยดนดเสนนวละครววงเดอน เมษายน 2556 เมอไดลงสบรรยากาศโดยรวมทงหมดแลว จงไดลงสกบนวละครทงสนวทมลกษณะนวางกน บางคนผวขาว บางคนผวคล า ในสววนทโดนแสงจะสววางในสววนทไมวมแสงจะมดคล ายงเนนสววนส าคญในพลบพลาเพอพระเจาอยวหวภมพลอดลยเด และพระบรมมหารานนาถ เดวนดขน

69

ภาพท 39 ผลงานวทยานพนธนท1 ขนาด 130/182 ปพ.ศ. 2556 เทคนค สอะครลค อศลปน นพรนน ขาวทวง

70 ขนตอนการท าผลงานวทยานพนธภาพท 2

ภาพท 40 ระยะท1ลงสโดยรวมเนรยมพนโดยใเทคนคทงสลดสดวยพวกนแปรงใหญว และดดดวยแปรงฟนเปนพนผวระยะหลง

ภาพท 41 ระยะท2 เมอลงสและท าพนผวโดยรวมแลว จากนนรวางโครงสรางโดยรวมของสถาปนยกรรม วดวาอารามนวาง นลอดจนรานคา เปนการรวางแบบองครวม

71

ภาพท 42 ระยะท3 ลงสพนผวโดยการใแปรงสฟนแบบละเอยดดดลงไปในภาพโดยใอปกรณนโน กนสไมวใหกระจายออกไปจากทเราก าหนดไว

ภาพท 43 ระยะท4 ลงสภาพคน นวละครนางร า สถาปนยกรรม รานคา กระทงใหญว

72

ภาพท 44 ผลงานวทยานพนธชนท2 ขนาด 130/182 ปพ.ศ. 2556 เทคนค สอะครลค ชอศลปน นพรตน ขาวทง

73

สรปการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธน ไดผานกระบวนการคด รวมรวบ และสรปผลงาน

ทงหมดทผานมา ตงแต การศกษารปแบบงานประเพณในสมยกอน การศกษารปแบบศลปกรรมทไดรบอทธพลปละประสบการณโดยตรง การสรางสรรคผลงานศลปกรรมดวยตนเอง การทดลองท าผลงานกอนวทยานพนธ สงผลใหเกด การปรบเปลยนรปแบบไปในแบบประเพณรวมสมยมากขน ทงทางดานรปแบบ องคประกอบใหญๆ การแตงกายผคนสมยปจจบน สสนเชนพ ตะไล การแสดงเสยงส เสยงทเกดขนจากประสบการณทไดเหนตามความเปนจรงสะทอนเรองราวทเกดขนในสมยปจจบนและตองการแสดงถงความซาบซงตอพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เทดพระเกรยตพระบารมจนเกดเปนผลงานในชดวทยานพนธแบบประเพณไทยรวมสมยชด“พระราชพธเดอนสบสองกพระมหากษตรยรชกาลท9” สรปผลงานวทยานพนธไดผานกระบวนการทางความคดแนวทางการปฏบตไดรบแรงบนดาลใจความประทบใจความรสกผกพนอทธพลจากวฒนธรรมประเพณศกษางานจตรกรรมในสมยโบราณ ศกษาศลปกรรมศลปนทเปนผลงานเกยวกบประเพณประกอบกบประสบการณโดยตรงทไดท าผลงานเกยวกบประเพณไทยน ามาวเคราะหทดลองสรางสรรคผลงานศลปกรรมในรปแบบรปธรรม นอกเหนอจากผลงานศลปกรรมแลวยงไดรบรถงการเกดของประเพณไทยตางๆคตความเชอรวมไปถงท าไมถงตองมประเพณลอยกระทง และเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยไดอยางไร

74 ตารางท 4 การพฒนาสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ระยะ รปภาพ

ระยะท1 ระยะท2 ระยะท3 ระยะท4

ภาพผลงาน ชนท 1

เทคนค

รางภาพดวยดสอและสอะครลคในการเสกตภาพโครงสรางสโดยรวม

ส อ ะ ค ร ล ค บ นผาใบ และแปรงสฟน

สอะครลคบนผาใบ

สอะครลคบนผาใบ

แนวคด เพอสรางสรรคผลงานแบบรปธรรมศลปะไทยแบบประเพณรวมสมยฟนฟคตความเชอขนบธรรมเนยมประเพณลอยกระทงยกยองและเชดชเทดพระเกยตรสถาบพระมหากษตรยทมความเกยวของกบพระราชประเพณเดอนสบสองในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชในรชกาลท 9

ลกษณะพเศษ

การจดองคประกอบโครงสรางโดยรวมทงในรปแบบการรางภาพและภาพรางเสกตสมความสมดลและความงามตามหลกทศนศลปเนนล าดบความส าคญของเรองราวประเพณและความส าคญของสถาบพระมหากษตรยและตามหลกทศนยภาพทมระยะ ใกล กลางไกล และมเสนจดน าสายตาไปในทศทางเดยวกน

การลงสพนหลงเปนสเขมและใชเ ทค น คท ง ส ล ดดวยฝแปรงและแปรงสฝนขนาดเลกใหญสงผลใหมพนผวแทนทจะเ ป น ส ล ง พ น ทเรยบจนเกนไป

มโครงสรางองคประกอบทสวยงามทงโครงสรางสและสถาปตยกรรมเนนในสวนทส าคญใหสวางขนและในสวนทเปนบรรยากาศมดครม

ใ ห ค ว า ม ง ด ง า ม ท า ง ด าสนทรยภาพทงส เสน ตวภาพสถาปตยกรรม พนผว ของท ศ น า ต ม ล ก ษ ณ ะ ง า นจตรกรรมไทยทมเอกลกษณเฉาะตว

75 นารางท 4 การพฒนาสรางสรรคผลงานวทยานพนธ(นวอ)

ปญหาทพบและแนวทาง

แกไข

การรางแบบโครงสรางลายเสนจ าเปนทจะตองวดขนาดรปภาพทตองการจะเขยนใหเหมาะสมกบขนาดของรปภาพเพอใหทงตวภาพ สถาปตยกรรมเมอขยายใหญลงบนผาใบอาจมความคลาดเคลอนไมเหมาะสมกบขนาดแนวทางแกไขในการรางลายเสนตอง ยออตราสวนจากขนาดของจรง เชน 180/130 ซม.เวลารางภาพตองยอขนาดมาเปน 18/13 ซม.เพราะเมอน าภาพรางไปขยายจะคณดวย 10% จะท าใหภาพขยายพอดกบขนาดของเฟรมและงายในการลงมอปฏบตงาน

การลงสบรรยากาศโดยรวมในโทนสเขมเปนภาพพนหลงปญหาทพบเปนดานเทคนคทสรางพนผวอาจจะตองมการลงซ าๆหลายๆรอบเพอใหเกดพนผวตามทเราตองการ

การลงสรายละเอยดสถาปตยกรรม ตวภาพ ตองท าใหสมดลกบภาพบรรยากาศโดยรวมเพอไมใหดเดนและออกจากโทนสทก าหนดไวแนวทางแกไขใชสบรรยากาศลงไปกบสของสถาปตยกรรมของตวภาพ สถาปตยกรรม เชนเมอตวภาพสขาว ควรผสมสน าเงนเขมลงไปบางเพอเบรคสตวภาพไมใหเดนจนเกนไปและอยในโทนสของบรรยากาศโดยรวม

การตดเสนทงตวภาพ สถาปตยกรรม พลบพลาเนนจดทส าคญ และการใชสทเปนสสวางเนนจดส าคญใหมความเดนชดขนมา จากนนจงใชน าสบรรยากาศไลน าหนกใหอยในโทนเดยวกน เนองจากผลงานพฒนามาจากผลงานกอนวทยานพนธจงไมพบปญหาและสามารถท าไดรวดเรวยงขน

การพฒนาผลงาน

การจดองคประกอบในรปแบบสมยใหมและพฒนาเปนไปตามหลกทศนยภาพเหมาะสมกบสมยปจจบนทตองการจะถายทอด

การลงสพนคลมบรรยากาศไดงายกวาผลงานกอนวทยานพนธ การใชแปรงสฟนขนาดเลกขนาดใหญใหเหมาะสมกบงานท าใหในสวนทเปนแสงฟงมากขนสดเยนตาและถายทอดอารมณไดด

การเขยนรายละเอยดตวภาพท าไดกลมกลนกบสบรรยากาศดขนรวมทงสถาปตยกรรมมการเนนจดเดนของภาพไดด องคประกอบไมแนนจนเกนไปไดอารมณความรสกขงขลงและแสงตระการตาเหมาะสมกบเรองราวทตองการถายทอดเปนอยางด

ลงส พนบรรยากาศไดงายและรวดเรวขนพนหล งด ช ด เ จนข นและกลมกลนกบสของตวภ าพ สถ าป ต ยกรรม ส งของได เปนอย างดองคประกอบสมบรณมจดเดนอยกงกลางภาพ

76 นารางท 4 การพฒนาสรางสรรคผลงานวทยานพนธ(นวอ)

ภาพผลงาน ชนท 2

แนวคด

เพอสรางสรรคผลงานแบบรปธรรมศลปกรรมไทยแบบประเพณรวมสมยสะทอนสภาพแวดลอมในสงคมปจจบน สอถงความอลงการของจดประเพณลอยกระทง ความสงบของบรรยากาศยามค าคน ความศรทธาของการบชาพระแมคงคา และการลอยบชาพระพทธบาท เพอจรรโลงฟนฟคตความเชอขนบธรรมเนยมประเพณไทยและตองการยกยองเชดชพระเกยตรสถาบนพระมหากษตรยทมความเกยวของกบพระราชประเพณเดอนสบสองในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชในรชกาล ท 9

เทคนค

รางลายเสนดวยดนสอบน

กระดาษ

สอะครลคและแปรงสฟน

สอะครลคและแปรง

สฟน

สอะครลคและแปรงสฟน

ลกษณะพเศษ

การจดองคประกอบ ลายเสนสมบรณยงขน เปนไปตามหลกทศนยภาพ

การใชโทนสเขมท าใหตวภาพดเดนชดยงขนและมพนผวทเหมาะสมกบผลงานสงผลใหภาพดรวมสมยมากขน

บรรยากาศสวยงาม มความออนหวานดวยสทใช ผลกระยะ ใกล กลาง ไกลและมจดเดนตรงกลางของภาพท าใหภาพโดดเดนมมต

สวยงามทงทางดานสนทรยศาสตร ทงทางดานทศนธาต เสน ส คาน าหนก พนผว และมองคประกอบทสมบรณ เปนภาพทมเอกลกษณะเฉพาะตวของศลปนและวฒนธรรมประเพณลอยกระทง

ปญหาทพบและแนวทางแกไข

รางภาพใหเหมาะสมกบขนาดของเฟรมการแกปญหาคอ เวลารางภาพใหยอ อตราสวนจากของจรง เชน 180X130 ซม.ลดลงเหลอ 180X130 ซม.

การท าสบรรยากาศโดยรวมโดยใชโทนสเขม คอ สน าเงน มวง มวงแดงและพนผวภาพพนหลงไมพบปญหาเพราะไดเรยนรจากผลงานชดกอนวทยานพนธและผลงานวทยานพนธ ชนท 1 ท าใหการท างานรวดเรวยงขน

การลงสทงตวภาพสถาปตยกรรม เนนภาพระยะหนาใชสสวางแตกเปนสในโทนเดยวกนในภาพพนหลงท าใหบรรยากาศดมสสนและจากการทไดเรยนรเทคนคผลงานทงกอนวทยานพนธและผลงานวทยานพนธ ชนท 1ท าใหไมเกดปญหาใดใด และท าใหการท างานรวดเรวยงขน

การตดเสนทงตวภาพสถาปตยกรรมเนนจดส าคญของภาพตามล าดบคลมโทนใหอยในบรรยากาศเดยวกนไมใหโดดเดนจากโทนสจนเกนไปไมพบปญหาการท างานรวดเรวยงขน

77 นารางท 4 การพฒนาสรางสรรคผลงานวทยานพนธ(นวอ)

การพฒนาผลงาน

ไดพฒนาจากผลงานวทยานพนธชนท 1 ในการจดองคประกอบทสมบรณ

ไดท าพนผวโดยพฒนาจากเดมทเปนการลงสแบบ

ราบเรยบ

ไดพฒนาจากผลงานวทยานพนธชนท 1 ภาพดมความออนหวานมมตและกลาใชสสรางสสนมากขนลงสพนบรรยากาศไดงายและรวดเรวขนพนหลงดชดเจนขนและกลมกลนกบสของตวภาพ สถาปตยกรรม สงของไดเปนอยางดองคประกอบ

ไดพฒนาจากผลงานวทยานพนธ ชนท 1และผลงานกอนวทยานพนธ ในรปแบบรวมสมย มความงดงาม ความศรทธาดวยโทนส แมจะเปนการสะทอนสภาพแวดลอมในปจจบนแตดวยโทนสของภาพท าใหมจนตนาการเหมอนหลดไปอยในโลกแหงสสนทไมเหมอนจรง

78

การเผยแพรผลงานสสาธารณะ การจดนทรรศการ กลวมNANAทหอศลป PSG มหาวทยาลยศลปากร วงทวาพระ

ภาพท 45 นทรรศการกลวม NANA

79

ภาพท : 46 ภาพผลงานในสนจบนร

ภาพท 47ภาพผลงานแนวความคดในสจบนร

80

บทท 5

อภปรายและขอเสนอแนะในการสรางสรรควทยานพนธ สรป ประเพณวถชวตและวฒนธรรมไทยเปนรากเหงาของศลปวฒนธรรมมความเชอความศรทธา ของประเพณไทยเสมอนเปนทยดเหนยวจตใจใหแกผคนมาเปนเวลาชานานและดวยเหตผลดงกลาว สงผลในการสรางสรรคผลงานแกขาพเจา ซงในการสรางสรรคผลงานศลปนพนธชดนถกพฒนาอยางมระบบตามขนตอนรวมไปถงการแกไขปญหาตางๆทไดพบเจอในชวงเวลาทผานการทบทวนและกลนกรองสรางสรรคจนเกดขนเปนผลงานวทยานพนธในแบบศลปกรรมไทยประเพณรวมสมยในผลงานศลปนพนธชด “พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท9” ผวจยสรรคสรางขนมาดวยจตสานกทดอนมตอประเพณไทยแตโบราณในสมยสโขทยทงคต ความเชอศาสนา ทถายทอดเรองราวในการวถชวตในชวงเทศกาลวนลอยกระทงผสมผสานกบอารมณความรสกและประสบการณทไดรบมาพฒนาวธการทางดานเทคนควธการลงบนผาใบ ดวยสอะครลค ในการถายทอดซงเกดผลสาเรจตรงตามจดมงหมายในการสรางและแสดงออกผานงานศลปะทมอารมณความรสกจตวญญาณ และคณคาทางวฒนธรรมใหกบสงคมไทยในปจบน การสรางสรรคผลงานวทยานพนธภายใตหวขอ“พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากตรยรชกาลท9” เสมอนแทนการสบทอดประเพณวฒนธรรมไทยทมมาแตครงแผนดนสยามในสมยพระรวงเจาปจจบนคอทต งจงหวดสโขทยประเพณนแทนความเชอความศรทธาทมตอพระพทธศาสนาความเชอไสยศาสตรทางศาสนาพราหมณประกอบกบความเชอของผคนในสมยกอนทสานกในบญคณของสายนาอนเปนสงหลอเลยงสรรพชวตกอใหเกดเปนจารตประเพณทดงามสบตอกนมาและจารตประเพณดงกลาวจาเปนตองมสถาบนหรอพระมหากษตรยเปนผนาสบทอดการปฏบตประเพณ ดวยเหตและผลทางดานความคดวเคราะหผานขนตอนการสรางสรรคดวยประสบการณกลนกรองมาในรปแบบศลปกรรมแบบรปธรรม จงเปนผลงานศลปะไทยประเพณรวมสมยสบทอดศลปวฒนธรรมประเพณทดงามใหสบไป สวนปญหาทพบในการเขยนภาพผคนลงไปในภาพเขยนจะตองใสลกษณะกรยาทาตองใหแสดงอารมณรวมกบเรองราวโดยตรงและการใชสตองมการทบซอนกนหลายครงกวาจะไดแบบทสมบรณหากมการทางานในชนตอไปคงตองหาอปกรณชวยลดการปฏบตงาน เชนการใชแอรบลสหรอทาเปนพนผวดวยเทคนควธการอนนอกจากการใชแปรงสฟนเขาชวยการจดองคประกอบผคนดหนาแนนไมมชองไฟแตโครงสรางโดยรวมสมบรณเปนทงพอใจ

81

อภปราย การทาวทยานพนธ ในเรองพระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากตรยในรชกาลท 9 จดประสงค เพอจรรโลงฟนฟวฒนธรรมขนบธรรมเนยมอนดงามทมมาตงแตครงสมยสโขทยจนถงสมยปจจบน และเพอยกยองเชดชสถาบนพระมหากษตรยททรงเปนผนาทางดานพระราชประเพณตางๆทมความเกยวของและมความสาคญอยคคนไทยมาอยางยาวนานโดยถายทอดสะทอนเรองราวจากสงคมสมยปจจบนทงดาน การแตงกาย สถาปตยกรรม บรรยากาศโดยรวม ประกอบไปดวยประสบการณโดยตรง ทมความประทบใจตอประเพณลอยกระทงและการรบรจากสถานทจรงโดยผวจยเปนคนสโขทยโดยกาเนด จงสามารถเปนแรงกระตนใหมแรงบนดาลใจมนการสรางสรรคผานการแสดงออกเปนผลงานศลปะในรปแบบรปธรรมไดอยางสมบรณ โดยมความงามทางดานสนทรยศาสตรตามหลกทศนธาต เสน รปรางรปทรง สคานาหนกและพนผว เปนงานทมเอกลกษณเฉพาะตว ผวจยไดสรางสรรคผลงานจตรกรรม โดยเรมจากการศกษาคนควา ท งทางดานประวตศาสตรท เปนแหลงกาเนดของประเพณ ทมของการเกดประเพณลอยกระทง และจดประสงคของการการลอยเพออะไร เพอขอขมาพระแมคงคาตามหลกศาสนาพราหมณ การบชารอยพระพทธบาทตามหลกศาสนาพทธ ทงยงศกษษรปแบบศลปกรรมทมความเกยวของกบการสรางสรรควทยานพนธของผวจยอกดวย โดยศกษารปแบบผลงานของศลปนทไดรบการยอมรบในการสรางสรรคผลงานศลปะ โดยมศลปนทเปนแรงบนดาลใจและมความเกยวของกบผลงานอาจารยเฉลม นาครกษศลปนแหงชาตผลงานของทานมบทบาททางดาน ทศนยภาพ ลกษณะทาทางของตวละคร อาจารยจกพนธ โปษยกฤต ผลงานของทานมบทบาททางดานความงามนาฏลลาทาทางของตวละคร นางราทมความออนชอยงดงามเปนเอกลกษณ สมยศ ไตรเสนย ผลงานของทานมบทบาททางดานบรรยาศโทนส การไลนาหนกยามคาคนเมอไดศกษาผลงานของศลปนประวตศาสตร เรองราวของประเพณจงนามาสกระบวนการคดวเคราะห สการรางภาพจากแนวความคด การรางภาพสดวยสอะครลค จากนนจงเขาสกระบวนการทาผลงานวทยานพนธทางดานจตรกรรมไทยรวมสมยทงทดลองเทคนคตางๆเชน จากการทดลองทาพนผว แสงส ดวยการดดแปรงสฟนใหใหเกดพนผวทเหมาะสมกบผลงานและสงผลงานใหงาสรางสรรคไมราบเรยบจนเกนไปอยางทเคยไดทามา ทงนทงนนมการทดลองแกไขเพอใหเมาะสมกบผลงานอาทเชน การลงสบรรยากาศโดยรวมในโทนสเขมหากตองการใหเกดแสงสวางเพอเนนจดเดนของเรองราวและตวภาพจาเปนทจะตองลงซาๆหลายๆรอบเพอใหเกดรองรอยของพนผวและแสงสวาง

82

ตามทเราตองการและนาไปสผลงานทสมบรณไดและยงนาไปสวตถประสงคของการสรางสรรคผลงานวทยานพนธทสาเรจตามเปาหมาย การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ไดรบคาแนะนาและรบคาปรกษาจากศลปนอาวโสและอาจารยผควบคมวทยานพนธในการปรบปรงแกไขเปนระยะเพอความสมบรณของเนอหาเทคนควธการ และความรความเขาใจในการสรางสรรคผลงานใหสาเรจตามเปาหมายและถกตอง โดยสามารถคดวเคราะหผลงานของตนเองรวมถงปญหาแกละการแกไขปญหาการเรยนรเทคนคของการสรางสรคและขอมลเพอนาไปสผลงานสรางสรรคตอไปในภายภาคหนา

ขอเสนอแนะ การศกษาเรองราวเกยวกบประเพณลอยกระทงจาเปนทจะตองศกษาเกยวกบประเพณวฒนธรรมทมมาอยางยาวนานตงแตสมยยคหน ยคอยปต โรมน-กรก ชนชาตเอเชยรวมไปถงความเชอตางๆทปฏบตตอๆกนการเกดมาประเพณตางๆรวมไปถงประเพณลอยกระทง 1. ตองศกษารปแบบศลปกรรมไทยตงแต สมยสโขทยจนถงรตนโกสนทรเพอเปนการพฒนาแนวงานใหสอดคลองกบสภาพความเปนอยในปจจบนมากขนเนองจากศลปะนพนธชดนเปนการเทดทนสถาบนมหากตรยและพระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลเดชรชกาลท 9 จงจาเปนทตองศกษาเรองราวเกยวกบสถาบนพระมหากษตรยกบพระราชประเพณไทยมความเกยวของกนอยางไรจะตองไปพบเหนสถานทจรงในการจ ดประเพณลอยกระทงเพอนามาสรางสรรคผลงานใหสมจรงยงขน 2. การลงสพนบรรยากาศสาคญมากเพราะเปนตวกาหนดโครงสรางโดยรวมของภาพทงหมดตองศกษาคนหาเทคนคใหมๆเสมอเพอใหไดงานทแตกตางออกไปจากเดมหากมการทาชดใหมอาจจะตองหาวสด ผาซนแทนการเขยนบนผาใบ ปกเยบลงไปบนผาเปนเรองราวเกยวกบประเพณลอยกระทงในการเขยนเรองราวประเพณเปนการเขยนแบบรปธรรมเขาใจงายดงนนอาจจะไมตองเขยนรายละเอยดมากแตตองเขยนใหสอไดวาเปนประเพณเกยวกบอะไรและตองการสออะไรผลงานชด พระราชพธเดอนสบสองกบพระมหากษตรยรชกาลท 9 เปนผลงานทนาสนใจและสามารถนาไปพฒนาผลงานสรางสรรคไดในอนาคต 3. การเขยนเรองราวเกยวพระมหากษตรยอาจไมจาเปนตองเขยนพระองคทานเปนรปภาพบคคลในเรองราวแตอาจมการใช พระปรมาภไทยทสอถงสถาบนพระมหาก ษตรยในยครตนโกสนทรโดยเฉพาะ สอถงพระมหากษตรย

83

รายการอางอง คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร.ศลปะรตนโกสนทรรชกาลท1-8. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541. พษณ ศภนมต.ศลปะสมยใหมของไทยและนทรรศการศลปกรรมรวมสมยของธนาคารกสกรไทย.กรงเทพฯ: โรงพมพตะวนออก,2535 พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว.พระราชพธสบสองเดอน.กรงเทพฯ: สานกพมพบรรณกจ1991จากด, 2553. มณ พะยอมยงค. ประเพณสบสองเดอนลานนาไทย. เชยงใหม : ส.ทรพยการพมพ,2529. ผศ.สายทพย นกลกจ. วรรณคดเกยวกบขนบระเพณ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บางเขน, 2533. วรรณภา ณ สงขลา. จตรกรรมสมยรตนโกสนทร รชกาลท1. กรงเทพฯ : บรษท ประชาชน จากด, 2537. เสถยร โกเศศ.ประเพณเนองในเทศกาล. กรงเทพฯ : สมาคมสงคมศาสตรแหงประเทศไทย,2516. มลนธเพอแผนดน.ในหลวง-พระเทพฯ ทรงลอยพระประทป บรเวณพลบพลา ร.5 ทาน า โรงพยาบาลศรราช. Accessed November 28,2013, Availabie From http://www.manager.co.th/ ART online.ลอยกระทง, Accessed September 12,2013, Available from www.cpss.ac.th. ASTV. Travel.Accessed September 12,2013, Availabie From http://www.manager.co.th Good heart makes me beautiful.จตรกรรมฝมออ.จกรพนธ โปษยกฤต, Accessed September 14,2013 . Availabie From http://www.oknation.net OK Nation.จตรกรรมฝาผนงทแทรกวถชาวบานไดงดงาม , Accessed September 12,2013, Availabie From http://www.oknation.net OK Nation.นาชมสมดภาพวดสวรรณภม, Accessed September 12,2013,Available from http://www.oknation.net Suvarnnabhumi.พธเพอนาแรกของฤดเพาะปลก, Accessed September 12,2013, , Availabie From

http://www.sujitwongthes.com

84

ประวตผวจย ชอ นางสาวนพรตน ขาวทง เกด 12 มนาคม 2527 ทอย 112 ม.5 ต.นาเชงคร อ.ครมาศ จ.สโขทย 64160 โทรศพท 089-8947159 E-mail tiknopparat@gmail.com ประวตการศกษา พ.ศ.2545 อาชวศกษาสโขทย พ.ศ.2548 ปรญญาตร สาขาจตรกรรมไทย คณะศลปะประจ าชาตมาาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคล(วทยาเขตเพาะชาง) พ.ศ.2554 ศกษาตอปรญญาศลปะมาาบณฑต สาขาวชาทศนศลปศกษา คระจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพและศกษาศาสตร มาาวทยาลยศลปากร การแสดงผลงาน พ.ศ. 2548 นทรรศการเพาะชาง นทรรศรวมแสดงงานวนมาฆบชา พ.ศ 2549 แสดงงานนทรรศการศลปะนพนธครงท5 แสดงนทรรสการ 90 ปเพาะชาง พ.ศ. 2550 แสดงนทรรศการ ศลปกรรม เนองในวนเกดเพาะชาง แสดงงานนทรรศการศลปะนพนธครงท6 พ.ศ. 2551 แสดงนทรรศการสลปะนพนธครงท7 พ.ศ. 2555 แสดงงานนทรรศการ NANA ศลปะนพนธทาอศลป PSG ,มาาวทยาลยศลปากร