ประวตศาสตรวฒนธรรมอสาน ประวตศาสตรวฒนธรรมอสาน ประวตศาสตรวฒนธรรมอสาน ประวตศาสตรวฒนธรรมอสาน

โ โ จากหลกฐานโบราณคดจากหลกฐานโบราณคด

ศนยพฒนาการเรยนรประวตศาสตร

โรงเรยนสนมวทยาคาร อาเภอสนม จงหวดสรนทรโรงเรยนสนมวทยาคาร อาเภอสนม จงหวดสรนทร

ซากปรกหกพงของอาคาร

โบราณสถานเศษซากโบราณสถานเศษซาก

ชนสวนของโบราณวตถ

โ คอหลกฐานโบราณคด

ทแสดงถงการมอยของ

ผคนทผามาแลวในอดต

ไ อน ยาวไกลของแตละ

ทองถน

การใชหลกฐานโบราณคดในการศกษา

ประวตศาสตรทองถน

โบราณวตถ / การขดคนโบราณวตถ / การขดคน

โบราณสถาน / การขดแตง โบราณสถาน / การขดแตง

ศลาจารก ศลาจารก

บนทกการเดนทาง

โ ลกษณะรปแบบศลปะโบราณวตถสถาน

การใชหลกฐานโบราณคด

เพอการอธบาย หรอเลาเรองทางสงคมวฒนธรรม

- คตความเชอ

- คตทางศาสนา

- ภมปญญา การประดษฐคดคน

- วถชวต

- ความสมพนธระหวางชมชน

- ประเพณ พธกรรม ฯลฯ

ความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต

ป ป ใ ทประกอบดวยเทอกเขา ทงราบ สายนา แหลงเกลอ คอปจจยสาคญ ททาให

ผคนเขามาตงถนฐานอยในบรเวณภาคอสาน ตงแตสมยกอนประวตศาสตร

อดตอสาน

จากหลกฐานจากหลกฐานโบราณคดแบงโบราณคดแบงไดเปน ไดเปน 44 สมยทางวฒนธรรมสมยทางวฒนธรรม

วฒนธรรมสมยกอนประวตศาสตร วฒนธรรมสมยกอนประวตศาสตร ประมาณ ประมาณ 11,,000 000 –– 1414,,000000 ปทผานมาปทผานมา

วฒนธรรมสมยทวารวด วฒนธรรมสมยทวารวด ประมาณพทธศตวรรษท ประมาณพทธศตวรรษท 12 12 -- 1616วฒนธรรมสมยทวารวด วฒนธรรมสมยทวารวด ประมาณพทธศตวรรษท ประมาณพทธศตวรรษท 12 12 -- 1616

ใ ป ไ ใ ป ไ วฒนธรรมแบบเขมรในประเทศไทย วฒนธรรมแบบเขมรในประเทศไทย ประมาณพทธศตวรรษท 14 - 18

วฒนธรรมสมยลานชาง วฒนธรรมสมยลานชาง -- อยธยา อยธยา ตงแตพทธศตวรรษ 19 เปนตนมา

คนอสานสมยกอนประวตศาสตร

ในสงคมแบบนายพราน นบตงแตนบตงแตเมอประมาณ เมอประมาณ 1515,,000000 ปทผานมา เปนชวงเวลาท คนอสานปทผานมา เปนชวงเวลาท คนอสาน

ในสมยกอนประวตศาสตรมวถชวตแบบในสมยกอนประวตศาสตรมวถชวตแบบสงคมเรรอนสงคมเรรอน ยงชพดวยการยงชพดวยการ

หาอาหารทมอยตามธรรมชาต หาอาหารทมอยตามธรรมชาต

คนอสานสมยกอนประวตศาสตร คนอสานสมยกอนประวตศาสตร

ในสงคมแบบเกษตรกรรมในสงคมแบบเกษตรกรรม จนถงชวงประมาณ จนถงชวงประมาณ 55,,600600 ปทผานมา คนสมยกอนปทผานมา คนสมยกอนประวตศาสตรในประวตศาสตรใน

ภาคภาคอสานจงเรมอยอาศยเปนหลกแหลง มวถชวตอสานจงเรมอยอาศยเปนหลกแหลง มวถชวตแบบสงคมแบบสงคมภาคภาคอสานจงเรมอยอาศยเปนหลกแหลง มวถชวตอสานจงเรมอยอาศยเปนหลกแหลง มวถชวตแบบสงคมแบบสงคม

เกษตรกรรมเกษตรกรรม รจกทาการเพาะปลก เลยงสตว หลอโลหะรจกทาการเพาะปลก เลยงสตว หลอโลหะ

คนอสานสมยกอนประวตศาสตรคนอสานสมยกอนประวตศาสตร

คนสมยกอนประวตศาสตรมการประกอบพธกรรม บวงสรวงคนสมยกอนประวตศาสตรมการประกอบพธกรรม บวงสรวง

บชาในอานาจเหนอธรรมชาต มงหวงในความอดมสมบรณ มการบชาในอานาจเหนอธรรมชาต มงหวงในความอดมสมบรณ มการ

กาหนดพนทศกดสทธ เชอเรองจตวญญาณและโลกหลงความตาย กาหนดพนทศกดสทธ เชอเรองจตวญญาณและโลกหลงความตาย กาหนดพนทศกดสทธ เชอเรองจตวญญาณและโลกหลงความตาย กาหนดพนทศกดสทธ เชอเรองจตวญญาณและโลกหลงความตาย

มการอทศสงของเครองใชใหแกคนตายในหลมฝงศพมการอทศสงของเครองใชใหแกคนตายในหลมฝงศพ

วฒนธรรมบานเชยง คอรากฐานวฒนธรรม ของสงคม

เกษตรกรรมสมยกอนประวตศาสตร ทมอายเกาทสดในภาคเกษตรกรรมสมยกอนประวตศาสตร ทมอายเกาทสดในภาค

อสาน และเอเชยตะวนออกเฉยงใต

โ บรเวณเนนดนแหลงโบราณคดบานเชยงอ.หนองหาน จ.อดรธาน

ความหลากหลาย

ของโบราณวตถ

ทพบในหลมขดคนทพบในหลมขดคน

ทางโบราณคดซงใน

อดตคอพนททเปน

ฝสสานฝงศพ

โครงโครงกระดกคนสมยกอนประวตศาสตรกระดกคนสมยกอนประวตศาสตร โ โ ทพบทพบจากการขดคนทางโบราณคด คอหลกฐานจากการขดคนทางโบราณคด คอหลกฐานสาคญทนามาสาคญทนามา

ใชใชอธบายเกยวกบความเชอ วถชวตของผคนในอดตอธบายเกยวกบความเชอ วถชวตของผคนในอดต ใชใชอธบายเกยวกบความเชอ วถชวตของผคนในอดตอธบายเกยวกบความเชอ วถชวตของผคนในอดต

ภาชนะเครองปนดนเผาทมพบในหลมขดคนเปนจานวนมากภาชนะเครองปนดนเผาทมพบในหลมขดคนเปนจานวนมากนนคอนนคอ

ภาชนะทใสอาหาร สงของเครองใช แลวนาไปวางอทศใหภาชนะทใสอาหาร สงของเครองใช แลวนาไปวางอทศใหผตายในผตายในภาชนะทใสอาหาร สงของเครองใช แลวนาไปวางอทศใหภาชนะทใสอาหาร สงของเครองใช แลวนาไปวางอทศใหผตายในผตายใน

หลมฝงศพตามความเชอเรองโลกหลงความตายหลมฝงศพตามความเชอเรองโลกหลงความตาย

การฝงศพในไหของคนสมยกอนประวตศาสตรตอนปลาย

บรเวณลมแมนามล-ช ในชวงประมาณ 2,000 ปทผานมา

คนสมยกอนประวตศาสตรในภาคอสานคนสมยกอนประวตศาสตรในภาคอสาน

ป ป ป ป รจกการปลกขาว คอการเรมตนพฒนาเปนสงคมเมองรจกการปลกขาว คอการเรมตนพฒนาเปนสงคมเมอง

เปลอกเมลดขาวซงเปน

เมลดขาวปลกทตดอย

บนใบหอกเหลกบนใบหอกเหลก

ภาชนะดนเผา ภาชนะดนเผา

ทมลายเขยนส

คอภาชนะทใชใน

พธกรรม ลวดลาย

เขยนสบนภาชนะเขยนสบนภาชนะ

มลกษณะเปนรป

อวยวะเพศชายเพศ

หญงซงเปนสญลกษณญ ญ

ทมความหมายถง

ส ความอดมสมบรณ

การหลอโลหะ สารดการหลอโลหะ สารด

กาไลขอมอ ขอเทา ทหลอจากสารด

กาไลขอมอหลอจากสารดใสซอน

หลายวงตลอดชวงแขน

เครองมอ เครองมอ / / อาวธแบบตางๆทหลอจากเหลกอาวธแบบตางๆทหลอจากเหลก

รองรอยผาไหมทตดอยบนเครองมอโลหะรองรอยผาไหมทตดอยบนเครองมอโลหะ

ความสาคญของแหลงโบราณคดสมยกอนประวตศาสตรความสาคญของแหลงโบราณคดสมยกอนประวตศาสตร

ใ ใ วฒนธรรมบานเชยง ทพบในภาคอสานวฒนธรรมบานเชยง ทพบในภาคอสาน

เปนวฒนธรรมสมยกอนประวตศาสตร ทเปนสงคม

เกษตรกรรม ทมอายเกาทสดแหงหนงในภมภาคเอเชยเกษตรกรรม ทมอายเกาทสดแหงหนงในภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต ทมอายไมนอยกวา 5,600 ป ทผานมา ,

ป ป เปนชมชนสมยกอนประวตศาสตรทมความกาวหนา

ดานโลหะกรรม และการปลกขาวทมอายเกาแกไมนอยกวาดานโลหะกรรม และการปลกขาวทมอายเกาแกไมนอยกวา

แหลงอารยธรรมแหงอนๆของโลก หรออาจจะเกามากกวา

แหลงภาพเขยนสทพบตามเทอกเขา ถาและเพงผาทมพบ

ในบรเวณภาคอสานมอายประมาณ 2,000 – 3,000 ปท

ผานมาคอพนทศกดสทธของคนสมยกอนประวตศาสตรผานมาคอพนทศกดสทธของคนสมยกอนประวตศาสตร

ภาพเขยนสสมยกอนประวตศาสตร

บนเพงผารมฝงแมนาโขงทผาแตม อ โขงเจยม จ อบลราชธาน บนเพงผารมฝงแมนาโขงทผาแตม อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

เปนภาพเขยนสสมยกอนประวตศาสตรทมพนทเขยนภาพ

ยาวทสดในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ภาพเขยนสสมยกอนประวตศาสตรบนเพงผา ถา

ป ใ ใ มลกษณะเปนภาพสญลกษณทใชในการสอความหมาย

ภาพสญลกษณรปมอ บนผนงถาพระอานนท อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

กลองมโหระทก กลองศกดสทธ ทมพบในภาคอสาน กลองมโหระทก กลองศกดสทธ ทมพบในภาคอสาน

สมยกอนประวตสาสตร ในวฒนธรรมดองซอน หลอจากโลหะสารด

แหลงทพบกลองมโหระทก

ป สมยกอนประวตศาสตร

วฒนธรรมดองซอน วฒนธรรมดองซอน

ในประเทศไทยในประเทศไทย

ลายดาวกระจายเปนแฉกบนหนากลองมโหระทก

คอเอกลกษณของกลองมโหระทกในวฒนธรรมดองซอนคอเอกลกษณของกลองมโหระทกในวฒนธรรมดองซอน

ลวดลายบนหนากลอง รวมทงรปกบทมความหมายวาเปนสตวศกดสทธ

คอสญลกษณทเกยวกบนา เสยงฟารอง และความอดมสมบรณ

ลายบนหนา

โ กลองมโหระทก

ทเวยนซายทเวยนซาย

ลายสลกทเวยนไปทางซายลายสลกทเวยนไปทางซาย

บนหนากลองมโหระทกเปนสญลกษณทเกยวกบความตาย ซงอาจตกลองมโหระทกเพอสงวญญาณ

สมยประวตศาสตรตอนตนสมยประวตศาสตรตอนตน

ชมชนโบราณทเปนสงคมเมองในภาคอสาน ชมชนโบราณทเปนสงคมเมองในภาคอสาน

เรมรบวฒนธรรมดานการศาสนาเรมรบวฒนธรรมดานการศาสนา

สมยทวารวดสมยทวารวด ตงแตเมอประมาณพทธศตวรรษท ตงแตเมอประมาณพทธศตวรรษท 1212-- 1616

คนอสานสมยทวารวดคนอสานสมยทวารวด

เมอถงประมาณพทธศตวรรษท เมอถงประมาณพทธศตวรรษท 12 12 1616 ผคนในภาคอสานผคนในภาคอสาน เมอถงประมาณพทธศตวรรษท เมอถงประมาณพทธศตวรรษท 12 12 –– 1616 ผคนในภาคอสานผคนในภาคอสานไดพฒนาวถชวตไปสการเปนสงคมเมอง ในวฒนธรรมแบบไดพฒนาวถชวตไปสการเปนสงคมเมอง ในวฒนธรรมแบบ

ทวารวดทวารวด

เมองเมองโบราณสมยทวารวด มลกษณะผงเมองเปนคนาคนดนโบราณสมยทวารวด มลกษณะผงเมองเปนคนาคนดน เมองเมองโบราณสมยทวารวด มลกษณะผงเมองเปนคนาคนดนโบราณสมยทวารวด มลกษณะผงเมองเปนคนาคนดนลอมรอบเนนดนทอยอาศย ลอมรอบเนนดนทอยอาศย

ใ ใ มการรบวฒนธรรมและคตความเชอทเนองในศาสนาทมมการรบวฒนธรรมและคตความเชอทเนองในศาสนาทมแบบแผน มาจากอนเดย โดยเฉพาะมการนบถอพทธแบบแผน มาจากอนเดย โดยเฉพาะมการนบถอพทธศาสนาเปนศาสนาหลกของชมชนศาสนาเปนศาสนาหลกของชมชน

วฒนธรรมแบบทวารวด วฒนธรรมแบบทวารวด

ในบรเวณลมแมมลในบรเวณลมแมมล--นาชนาช การเรมตนประดษฐานพทธศาสนาในภาคอสานการเรมตนประดษฐานพทธศาสนาในภาคอสาน

บานเมองในสงคมสมยทวารวดในลมแมมล-นาช เมองฟาแดดสงยาง อ.กมลาไสย จ.กาฬสนธ เมองเสมา

อ สงเนน จ นครราชสมา บานชทวน อ เของใน จ อบลราชธาน อ.สงเนน จ.นครราชสมา บานชทวน อ.เของใน จ.อบลราชธาน

บานตาดทอง อ.เมอง จ.ยโสธร ฯลฯ

ลกษณะเดนของผงเมองในวฒนธรรมสมยทวารวด คอ มแนวคนาคน

ดนซอนสองชน ซงมพบหลายแหงทงในบรเวณแองโคราช และแอง

สกลนครสกลนคร

ภาพวาดแผนผงเมองเสมา อภาพวาดแผนผงเมองเสมา อ..สงเนน จสงเนน จ..นครราชสมา นครราชสมา

ซงเปนเมองในสมยทวารวด ในลมแมนามลซงเปนเมองในสมยทวารวด ในลมแมนามล

แนวคแนวคนาคนนาคนดนของเมองโบราณสมยทวารวดดนของเมองโบราณสมยทวารวด แนวคแนวคนาคนนาคนดนของเมองโบราณสมยทวารวดดนของเมองโบราณสมยทวารวด

ทมพบหลายๆแหงในภาคอสานทมพบหลายๆแหงในภาคอสาน

โบราณวตถสถานสมยทวารวดทพบทงบรเวณภาคอสาน

ใ ป ใ สวนใหญเปนสงทสรางขนในพทธศาสนา นกายเถรวาท เชน

พระพมพดนเผา สถปเจดย เสมาหนพระพมพดนเผา สถปเจดย เสมาหน

การประดษฐานพระบรมสารรกฐานไวภายในอโมงคใตพนดน แลวกอพระเจดย ฐ ฐ

ทบไวขางบนแบบทพบทเมองจมปาศร ทนาดนนน เปนพทธประเพณแบบดงเดม

ทเคยถอปฏบตมาตงแตสมยพทธกาลในอนเดย ซงเปนแดนเกดพระพทธ ทเคยถอปฏบตมาตงแตสมยพทธกาลในอนเดย ซงเปนแดนเกดพระพทธ

ศาสนา และเจดยองคนนมความหมายวาเปน “ พระมหาธาตเจดย”

สถปสารดและผอบบรรจ

พระบรมสารรกธาตทนาดนพระบรมสารรกธาตทนาดนผอบบรรจพระบรมสารรกธาตทงสาม

ชนทซอนอยในสถปสารด โดยเฉพาะ

ภายในผอบทองคาไดพบวสดเปนกอน

แขงคลายรตนชาต ซงชาวบานเชอกน

วาคอ “ พระบรมสารรกธาต ” วาคอ พระบรมสารรกธาต

กลมใบเสมาศลาทรายสมยทวารวด สลกรปสถปเจดยจาลอง กลมใบเสมาศลาทรายสมยทวารวด สลกรปสถปเจดยจาลอง

มพบในหลายพนทในเขตภาคอสาน

เสมาหนสมยทวารวดทสลกเปนรปสถปเจดยทรงหมอนา

พบแถบจงหวดอบลราชธาน ยโสธร ทมความหมายของการเปน พบแถบจงหวดอบลราชธาน ยโสธร ทมความหมายของการเปน

ศลาศกดสทธ และยงเปนสญลกษณของการบชาพระบรมสารรกธาต

เสมาหนสมยทวารวด สญลกษณของศลาศกดสทธ

เพอกาหนดเขตพนทศกดสทธ ทเปนเขตสงฆกรรมทบรเวณเพอกาหนดเขตพนทศกดสทธ ทเปนเขตสงฆกรรมทบรเวณ

พระธาตกองขาวนอย บานตาดทอง จ.ยโสธร

ภาพสลกบนเสมาหน

แสดงเรองราวในพทธ

ป ประวต และชาดก

ตามการรบรของ

พทธศาสนกชนในสงคม

สมยทวารวด ทรบอทธพล

มาจากอนเดย

เสมาหนสมยทวารวด สญลกษณของศลาศกดสทธ

ปกรอบเพงหนเพอกาหนดพนทศกดสทธ ทเปนเขตสงฆกรรม ปกรอบเพงหนเพอกาหนดพนทศกดสทธ ทเปนเขตสงฆกรรม

แบบอรญวาส หรอวดปา ทภพระบาท อ.บานผอ จ.อดรธาน

รองรอยสถปเจดยทพบบรเวณเมองโบราณ

เมองฟาแดดสงยางมลกษณะของการเปนพระมหาธาตเจดย และเมองฟาแดดสงยางมลกษณะของการเปนพระมหาธาตเจดย และ

เปนพนทศกดสทธตามคตพทธศาสนาแบบเถรวาท

มการตกแตงสถปเจดยดวยรปปนปน และมการสรางพระพมพอทศถวาย มการตกแตงสถปเจดยดวยรปปนปน และมการสรางพระพมพอทศถวาย

เปนพทธบชา และเพออานสงสในการสบอายพระพทธศาสนา

เตมยชาดกเตมยชาดก

กลาวกชาดกกลาวกชาดก

ภรฑตชาดกภรฑตชาดก

ใบเสมาทมภาพสลกเลาเรองในชาดก เพอสอความหมายถงการสงสม

เตมยชาดกเตมยชาดก ภรฑตชาดกภรฑตชาดก

ใบเสมาทมภาพสลกเลาเรองในชาดก เพอสอความหมายถงการสงสม

และบาเพญบญบารมทนาไปสการเปนพระสมมาสมพทธเจา

วฒนธรรมวฒนธรรม ขมรขมร วฒนธรรมวฒนธรรมเขมรเขมร โ ใ โ ใ แพรอทธพลมาถงชมชนโบราณในบรเวณภาคอสานแพรอทธพลมาถงชมชนโบราณในบรเวณภาคอสาน

ตลอดทงลมแมนาโขง แมนามล และแมนาตลอดทงลมแมนาโขง แมนามล และแมนาชตงแตชตงแตตลอดทงลมแมนาโขง แมนามล และแมนาตลอดทงลมแมนาโขง แมนามล และแมนาชตงแตชตงแต

ประมาณพทธศตวรรษประมาณพทธศตวรรษทท14 14 –– 1818 โดยเฉพาะโดยเฉพาะวฒนธรรมวฒนธรรมประมาณพทธศตวรรษประมาณพทธศตวรรษทท14 14 1818 โดยเฉพาะโดยเฉพาะวฒนธรรมวฒนธรรม

ทเนองในศาสนาทเนองในศาสนาฮนดและฮนดและพทธศาสนานกายมหายานพทธศาสนานกายมหายาน

อสานสมยวฒนรรมแบบเขมรอสานสมยวฒนรรมแบบเขมร

เมอถงประมาณพทธศตวรรษท เมอถงประมาณพทธศตวรรษท 14 14 –– 1818 อทธพลวฒนธรรมอทธพลวฒนธรรม

เขมรจากเมองพระนคร แพรเขามาสบรเวณภาคอสาน เขมรจากเมองพระนคร แพรเขามาสบรเวณภาคอสาน

โ โ ตลอดทงลมแมนาโขง แมนามล และแมนาช ตลอดทงลมแมนาโขง แมนามล และแมนาช

มการสรางเทวาลยเพอการอทศถวายเทพเจาตามคตในมการสรางเทวาลยเพอการอทศถวายเทพเจาตามคตใน มการสรางเทวาลยเพอการอทศถวายเทพเจาตามคตในมการสรางเทวาลยเพอการอทศถวายเทพเจาตามคตใน

ศาสนาฮนด และการสรางวดในพทธศาสนานกายมหายานศาสนาฮนด และการสรางวดในพทธศาสนานกายมหายาน

ใหเปนพนทศกดสทธทมความหมายวาเปนศนยกลางใหเปนพนทศกดสทธทมความหมายวาเปนศนยกลาง

จกรวาล และเปนศนยกลางชมชน และเปนพนทแหงการจกรวาล และเปนศนยกลางชมชน และเปนพนทแหงการ

สรางบญกรยา ทนาไปสการหลดพน คอสรางบญกรยา ทนาไปสการหลดพน คอนพพานนพพาน หรอหรอโมกษะโมกษะสรางบญกรยา ทนาไปสการหลดพน คอสรางบญกรยา ทนาไปสการหลดพน คอนพพานนพพาน หรอหรอโมกษะโมกษะ

โ เขาพนมบาแคง/ยโศธรคร ภเขาศกดสทธกลางเมองพระนคร

ศนยกลางจกรวาลแหงเมองยโศธรประ ประเทศกมพชา ศนยกลางจกรวาลแหงเมองยโศธรปร ปร เทศกมพชา

ไดรบการบชาวา เปนวมานพระศวะทตงอยบนเขาพระสเมร

ปราสาทบากอง เมองหรหราลย/เสยมเรยบ มฐานเปนชนปราสาทบากอง เมองหรหราลย/เสยมเรยบ มฐานเปนชน

เปนสญลกษณเขาพระสเมร ทเปนศนยกลางจกรวาล

แผนทแสดงเสนทางโบราณในการเดนทางจากเมองพระนคร/แผนทแสดงเสนทางโบราณในการเดนทางจากเมองพระนคร/

กมพชา เขามายงประเทศไทย และประเทศใกลเคยง

ศลาจารกภาษาสนสกฤต

อายราวพทธสตวรรษท

12 13 14 15 พบท อ โขงเจยม จ อบลราชธาน บานดงเมองเตย อ คา12-13 , 14-15 พบท อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน บานดงเมองเตย อ.คา

เขอนแกว จ.ยโสธร และท อ.เขาสวนกวาง จ.ขอนแกน มพระนาม พระเจา

จตรเสน / มเหนทรวรมน อทรวรมน ยโศวรมน หรรษวรมน ทรงสรางบญ

กรยาดวยการสรางเทวาลยในศาสนาฮนด และพระอารามในพทธศาสนา

ประมาณพทธศตวรรษท 14

ส จ สมยพระเจาอนทรวรมน

วฒนธรรมเขมรเขาครอบครอง

ถงบรเวณลมแมนามล แมนาช

ศ ป ถงเมองศงขประคอบรเวณ

อ.มหาชนะชย จ.ยโสธร จนถงปราสาทบานเมองเตย อ.คาเขอนแกว จ.ยโสธร

ราวพทธศตวรรษท 17 ในสมย

พระเจาสรยวรมนท 1 เทอกเขา

พนมรงคอทตงตนราชวงศ

มหธรประ โดยเรยกชอพนทนน

วา กษตนทรครามปราสาทพนมรง จ.บรรมย

ประมาณพทธศตวรรษท 16-

17 สมยพระเจาหรณยวรมน

และพระเทวหรณยลกษมและพระเทวหรณยลกษม

วฒนธรรมเขมรเขา

ครอบครองถงบรเวณลม

แมนามล แมนาช คอทตงตนแมนามล แมนาช คอทตงตน

ราชวงศ มหธรประ ทเมอง ราชวงศ มหธรประ ทเมอง กษตนทรคาม เชอพระวงศท

สบตอมาคอ กษตนทราทตย

สรยวรมนท 2 ชยวรมนท7

แนวคดสาคญในการสรางปราสาท ญ

ในวฒนธรรมเขมร

สรางปราสาทบนฐานเตยๆ/บนพนทราบ 1. สรางปราสาทบนฐานเตยๆ/บนพนทราบ เพออทศถวายบรรพบรษ บรรพสตรเพออทศถวายบรรพบรษ บรรพสตร

2. สรางปราสาทบนฐานสง/บนภเขา เพออทศฐ ถวายเทพเจา หรอพระพทธเจา

3. ขดสระนา “ บาราย ” ใหมความหมายวา ไ เปนแหลงนาศกดสทธทไหลมาจากสวรรค

ปราสาทพระวหาร เทวลยพระศวะบนเขาพระสเมร ปราสาทพระวหาร เทวลยพระศวะบนเขาพระสเมร

ศาสนบรรพตศกดสทธ บนแนวเทอกเขาพนมดงรก

จกรวาลมณฑล / ปญจบรรพตแหงเขาพระสเมร

ปป..พระวหาร พระวหาร / / ภวาลยบรรพต ภวาลยบรรพต ((บนเทอกเขาพนมดงรกบนเทอกเขาพนมดงรก))

เหนอ

ปป..วดภวดภ//

ปป..พนมสนดกพนมสนดก//

ตกออก

ลงคบรรพต ลงคบรรพต ((เมองจาปาสกเมองจาปาสก//ลาวลาว))

ปป..พนมสนดกพนมสนดก//

พนมจสอร พนมจสอร ใใ

เมองยโศธรประ /

เมองพระนคร ((ใกลเมองพระตะบองใกลเมองพระตะบอง,,

ศรโสภณศรโสภณ ))พนมบาแคง / ยโศ

ธรคร

ใต

ปป..พนมกรอมพนมกรอม//พนมบก พนมบก ((ใกลกบตวลเลสาปใกลกบตวลเลสาป))

องคศวลงค

รปสญลกษณแทนองครปสญลกษณแทนองค

พระศวะ/พระอศวร

ตามคตในศาสนาฮนด

ศ ส หรอศาสนาพราหมณท

ไดรบการสถาปนาเปน

ประธานประจาเทวาลย

หรอปราสาทหนในลทธหรอปราสาทหนในลทธ

เทวราชาทกแหง

ภเขาในความหมายของ

เขาพระสเมรเขาพระสเมรทเปนสญลกษณของศนยกลางจกรวาล

ตามคตในศาสนาฮนด และพทธศาสนา

ภเขาในความหมายของ

ศาสนบรรพตศกดสทธศาสนบรรพตศกดสทธ ทเปนสญลกษณของการเปนพนทศกดสทธ

ซงเปนศนยรวมอานาจของเทพเจาตาม

ลทธเทวราชาคตในศาสนาฮนด

แมนาในความหมายของ

สายนาศกดสทธสายนาศกดสทธคอชยสนธธาราทไหลมาจากสวรรค

ในลกษณะของการเปนแมนาแหงจกรวาล

สระนาทมความหมายถงชยสนธธาราลอมรอบปราสาทหนเมองตา

ปราสาทวดภ / เศรษฐประ / ลงคบรรพต

สถาปนาขนโดยพระเจาเศรษฐวรมน แหงอาณาจกรเจนละ สถาปนาขนโดยพระเจาเศรษฐวรมน แหงอาณาจกรเจนละ

ปจจบนอยในแขวงเมองจาปาสก สปป.ลาว

องคศวลงค รปสญลกษณ

แทนองคพระศวะ /

พระอศวร พระอศวร

ตามคตในศาสนาฮนด หรอ

ศาสนาพราหมณ ทไดรบการ

สถาปนาเปนประธานประจาสถาปนาเปนประธานประจา

เทวาลยในลทธเทวราชาทกแหง

โบราณสถานดงเมองเตย ท อ.คาเขอนแกว จ.ยโสธร

เทวาลยศาสนาฮนด ศนยกลางจกรวาล ประจาเมองศงขประ เทวาลยศาสนาฮนด ศนยกลางจกรวาล ประจาเมองศงขประ

แหงอาณาจกรเจนละ อายราวพทธศตวรรษท12 -13

ศลาจารก อาคารจาลองรปกฑ ศลาจาหลกศลาจารก อาคารจาลองรปกฑ ศลาจาหลก

รปกฑ/บญชร และสวนยอดศวลงค/รทร ญ

พบทเทวาลยบานดงเมองเตย

ประตมากรรมรปสงหทวารบาล

ทเทวาลยบานเมองเตย

สญลกษณของผคมครองระหวางสญลกษณของผคมครองระหวาง

แดนมนษย กบตนทางเขาสแดน

สวรรค คอปาหมพานต และเขา

พระสเมรทเปนศนยกลางจกรวาลพระสเมรทเปนศนยกลางจกรวาล

ทบหลงสมยกอนเมองพระนครแบบสมโบรไพรกก / แบบถาราบรวตร

ป ใ โ ช เดมนาจะประดบเทวาลยทบรเวณภหมาใน อ.โขงเจยม จ.อบลราชธาน

ซงเปนเทวาลยแบบเขมรในศาสนาฮนดทเกาทสดทพบในประเทศไทย

หอพระอศวรหอพระพฆเณศ หอพระนารายณ

ปราสาทบานเบญ และปราสาททองหลาง ท อ.เดชอดม ปราสาทบานเบญ และปราสาททองหลาง ท อ.เดชอดม

มความหมายวาเปนเทวาลยสถานศกดสทธในศาสนาฮนด

ทเปนศนยกลางจกรวาล และเปนหอสงเวยเทพเจาประจาเมอง

พระเจาชยวรมนท7

มหาราชองคสดทายของรฐมหาราชองคสดทายของรฐ

กมพชาโบราณ ผสรางปราสาทกมพชาโบราณ ผสรางปราสาท

หนพมาย และศาสนสถานอก

หลายแหงนน พระองคสบเชอ

ปสายมาจากราชวงศมหธรประ

พระราชมารดาของพระองคคอ พระราชมารดาของพระองคคอ

พระเทวชยราชจฑามณ เคยม

ถนทอยอาศยอยทเมองวมายะ หรอเมองพมาย มากอน

ศรวเรนทราศรมศรวเรนทราศรม

ปราสาทหนพมาย ทพระเจาชยวรมนท 7 สรางเปนพระอาราม ปราสาทหนพมาย ทพร เจาชยวรมนท 7 สรางเปนพร อาราม

ในพทธศาสนา นกายมหายาน อทศสวนกศลแดพระราชมารดา

โ โอโรคยศาล / อโรคยศาลา

พนทแหงการประกอบบญกรยาทยงใหญ

ของพระเจาชยวรมนท 7พระมหากษตรยทไดรบการยกยองใหเปนมหาราช

องคสดทายแหงราชอาณาจกรเขมรโบราณ

จากจารกปราสาทตาพรหมจากจารกปราสาทตาพรหม

พระเจาชยวรมนท7 ทรงนบถอพทธศาสนาลทธมหายาน โดย

โ ป เชอวาพระองคคอ ”พระโพธสตว” ทจตมาเปนพระมหากษตรย

ทเปน “ ธรรมราชา” เพอมาชวยสรรพสตว ไดขามสงสารวฏ ทเปน ธรรมราชา เพอมาชวยสรรพสตว ไดขามสงสารวฏ

ใหพนทกข

ดวยการสรางบญกรยามหากศลทยงใหญของพระองคคอโปรด

ใหสราง “ อโรคยศาลา ” ใหเปนพระอาราม และเปนสถานทใหสราง “ อโรคยศาลา ” ใหเปนพระอาราม และเปนสถานท

ในการรกษาโรค จานวน 102 แหง ในทกยานชมชน ทวพระ

ราชอาณาจกร และบานเมองในขอบขณฑสมา

อโรคยศาลทมพบศลาจารกในประเทศไทย

เชน ปราสาทหนโคกปราสาท จ.บรรมย

ปราสาทตาเมยนโตจ จ.สรนทรป ปราสาทกแกว จ.ขอนแกน

สาระสาคญจากจารกอโรคยศาลญ

1 กลาวบชาพระไภษชยครไวฑรยประภาตถาคต1. กลาวบชาพระไภษชยครไวฑรยประภาตถาคต

2. กลาวถงความสนพระทยของพระเจาชยวรมนท7 ทมตอ2. กลาวถงความสนพระทยของพระเจาชยวรมนท7 ทมตอ

ความทกขในโรคภยไขเจบของประชาชน ทนาไปสการ

สรางอโรคยศาลไปทวขอบขณฑสมา

3. กลาวถงจานวนเจาหนาทตางๆ เชน แพทย พยาบาล

ผปรงยา ผจายยา ฯลฯผปรงยา ผจายยา ฯลฯ

4. กลาวถงการประกอบพธกรรมทางศาสนาทอโรคยศาล

โ ป อโรคยศาล ปรางคก อ.ธวชบร จ.รอยเอด

ปราสาทประธาน หรอสขตาลย ปราสาทประธาน หรอสขตาลย

ทหนหนาไปทางทศตะวนออก

อาคารบรรณาลยหนหนาไปทศตะวนตก ภายในบรเวณอโรคยศาล

บรเวณอาคารทพกผปวย

+นน+

1.อาคารสขตาลย

5.สระนา/บาราย4.กาแพงแกว

2 อาคารบรรณาลย2.อาคารบรรณาลย3.โคประ

ภาพวาดแผนผงบรเวณอโรคยศาล

ทสรางตามคตพทธศาสนา นกายมหายาน

พระไภษชยครไวฑรย

ประภาตถาคตพทธเจา

ตามคตพทธศาสนานกาย

มหายาน คอพระพทธเจาผ

เปนแพทย ทาหนาทรกษาเปนแพทย ทาหนาทรกษา

โรคภยไขเจบใหแกสรรพ

สตวท งหลาย ทรงถอผอบ

โ ไ ใ ใโอสถหรอสมนไพรเพอใชใน

การรกษาโรคการรกษาโรค

พระโพธสตว พระโพธสตว

วชรปาณทรงครฑ พบภายในอาคารบรรณาลย

ของอโรคยศาล กแกวอาจม

ความหมายถงพทธเทพแหงความหมายถงพทธเทพแหง

แสงสวางหรอผใหกาเนด

ชวต

ประตมากรรมศลาทรายรปพระยมทรงกระบอชอทณพ

เทพเจาแหงความตาย หรอลมปราณเทพเจาแหงความตาย หรอลมปราณ

สวนใหญพบภายในอาคารบรรณาลยของอโรคยศาลกแกว

การประดษฐานประตมากรรมรปพระไวโรจนพทธเจา สญลกษณ

ป ของแสงสวางและการเกด กบรปพระยมสญลกษณแหงความตาย

ไวคกนในบรรณาลยแหงอโรคยศาล คอสญลกษณของ ญ

พลงสมดลยแหงจกรวาลระหวางการเกด กบความตาย

โบราณสถานแบบเขมร

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

ทสรางขนตามคตอโรคยศาล ปราสาทนางรา อ.ประทาย จ.นครราชสมา ป โ ปราสาทตาเหมอนโตจ อ.พนมดงรก จ.สรนทร

ปราสาทสระกาแพงนอย อ.เมอง จ.ศรสะเกษ ปราสาทสระกาแพงนอย อ.เมอง จ.ศรสะเกษ กพนนา อ.สวางแดนดน จ.สกลนคร ปรางคก อ.ธวชบร จ.รอยเอด ฯลฯ ฯลฯ

ปราสาทตาเมอน /ธรรมศาลา สรางตามแนวพระราชดารปราสาทตาเมอน /ธรรมศาลา สรางตามแนวพระราชดาร

พระเจาชยวรมนท 7 ตามคตพทธศาสนา นกายมหายาน

วฒนธรรมแบบลานชางวฒนธรรมแบบลานชางวฒนธรรมแบบลานชางวฒนธรรมแบบลานชาง แพรอทธพลครอบคลมทงฝงซายและฝงขวาลมแมนาโขงแพรอทธพลครอบคลมทงฝงซายและฝงขวาลมแมนาโขง

ป ป ตงแตราวพทธศตวรรษท ตงแตราวพทธศตวรรษท 1919 เปนตนมา เปนตนมา

โ โ ปป โดยมพทธศาสนานกายเถรวาท แบบโดยมพทธศาสนานกายเถรวาท แบบลงกาลงกา เปนเปนศาสนาศาสนา

หลกของชมชนหลกของชมชนหลกของชมชนหลกของชมชน

อสานสมยวฒนรรมลานชางและอยธยาอสานสมยวฒนรรมลานชางและอยธยา

ป ป นบตงแตพทธศตวรรษท นบตงแตพทธศตวรรษท 1919 เปนตนมาเปนตนมา พทธศาสนาพทธศาสนา

นกายเถรวาทจากลงกานกายเถรวาทจากลงกา ทมลกษณะเปนศาสนาของมหาชน ทมลกษณะเปนศาสนาของมหาชน นกายเถรวาทจากลงกานกายเถรวาทจากลงกา ทมลกษณะเปนศาสนาของมหาชน ทมลกษณะเปนศาสนาของมหาชน

กไดรบการยอมรบอยางแพรหลายในราชอาณาจกรลานชาง กไดรบการยอมรบอยางแพรหลายในราชอาณาจกรลานชาง

รวมทงในภาคอสาน โดยมการสรางอานสงสดวยการรวมทงในภาคอสาน โดยมการสรางอานสงสดวยการสรางสราง

พระพระมหาธาตเจดยมหาธาตเจดยพระพระมหาธาตเจดยมหาธาตเจดย

ความหมายของพระมหาธาตเจดย ตามคตพทธความหมายของพระมหาธาตเจดย ตามคตพทธศาสนาเถรวาทแบบลงกา ศาสนาเถรวาทแบบลงกา คอเจดยจฬามณคอเจดยจฬามณ ทอยบนสวรรคทอยบนสวรรค

ชนดาวดงส คอพนทศกดสทธแหงการแสวงบญ พนทแหงชนดาวดงส คอพนทศกดสทธแหงการแสวงบญ พนทแหงญญการขามสงสารวฏ และการหลดพน การขามสงสารวฏ และการหลดพน

คตการสรางพระมหาธาตเจดย คตการสรางพระมหาธาตเจดย

ใหเปนศาสนสถานศกดสทธ ใหเปนศาสนสถานศกดสทธ ใหเปนศาสนสถานศกดสทธ ใหเปนศาสนสถานศกดสทธ

เปนศนยกลางของบานของเมองเปนศนยกลางของบานของเมองเปนศนยกลางของบานของเมองเปนศนยกลางของบานของเมองเปนความเชอตามคตในพทธศาสนา นกายเถรวาท เปนความเชอตามคตในพทธศาสนา นกายเถรวาท

ทมตนแบบมาจากลงกา และใหอทธพลแกพทธศาสนกชนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ป ปตงแตราวพทธศตวรรษท 19 เปนตนมา และเปนความเชอทไดรบการยอมรบมาจนถงปจจบน ความเชอทไดรบการยอมรบมาจนถงปจจบน

การสรางสงศกดสทธตามคตในพทธศาสนา การสรางสงศกดสทธตามคตในพทธศาสนา

นกายเถรวาท แบบลงกา ทสาคญม นกายเถรวาท แบบลงกา ทสาคญม 4 4 ประการประการ

11.. การสรางสถปเจดยทประดษฐาน การสรางสถปเจดยทประดษฐาน ฐ ฐ

พระบรมสารรกธาต และรวมถงสถปเจดย พระบรมสารรกธาต และรวมถงสถปเจดย

ทเกยวกบพระพทธองคทเกยวกบพระพทธองค

22.. การสรางรอยพระพทธบาทการสรางรอยพระพทธบาท

33 การบชาตนศรมหาโพธการบชาตนศรมหาโพธ33.. การบชาตนศรมหาโพธการบชาตนศรมหาโพธ

44.. การสรางพระพทธรปเปนพทธบชาการสรางพระพทธรปเปนพทธบชา

การปรบเปลยนเทวาลยในศาสนาฮนดการปรบเปลยนเทวาลยในศาสนาฮนด การปรบเปลยนเทวาลยในศาสนาฮนดการปรบเปลยนเทวาลยในศาสนาฮนด ทเคยสรางไวในวฒนธรรมเขมร ทเคยสรางไวในวฒนธรรมเขมร ทเคยสรางไวในวฒนธรรมเขมร ทเคยสรางไวในวฒนธรรมเขมร

และสถปเจดยโบราณทถกทงรางและสถปเจดยโบราณทถกทงราง และสถปเจดยโบราณทถกทงรางและสถปเจดยโบราณทถกทงราง

ใหเปนสถปเจดยในพทธศาสนาในลกษณะของพระใหเปนสถปเจดยในพทธศาสนาในลกษณะของพระใหเปนสถปเจดยในพทธศาสนาในลกษณะของพระใหเปนสถปเจดยในพทธศาสนาในลกษณะของพระ

มหาธาตเจดยทเปนพนทศกดสทธทเปนศนยกลางมหาธาตเจดยทเปนพนทศกดสทธทเปนศนยกลาง

ชมชน ชมชน เชนเชน ::-- พระธาตพนม พระธาตเชงชม พระพระธาตพนม พระธาตเชงชม พระ

ธาตพนขน พระธาตญาคธาตพนขน พระธาตญาค

ในดนแดนแหงราชอาณาจกรลานชาง ในดนแดนแหงราชอาณาจกรลานชาง

รวมทงบรเวณภาคอสานตอนบน รวมทงบรเวณภาคอสานตอนบน

เปนดนแดนแหงพนทศกดสทธเปนดนแดนแหงพนทศกดสทธ

ดวยเปนทตงพระมหาธาตเจดยอยในหลายพนทดวยเปนทตงพระมหาธาตเจดยอยในหลายพนท

แผนทแสดงตาแหนงทตงองคเจดยพระธาตพนมแผนทแสดงตาแหนงทตงองคเจดยพระธาตพนม

ในบรเวณทแมนาสามสาย คอ แมนาโขง ลานากา และลานาเซบงในบรเวณทแมนาสามสาย คอ แมนาโขง ลานากา และลานาเซบงไฟไฟไหลมาบรรจบกนไหลมาบรรจบกนทท

อาเภออาเภอธาตพนม จงหวดนครพนมธาตพนม จงหวดนครพนม

จจ นครพนมนครพนมประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

ประเทศไทยประเทศไทย

จจ..นครพนมนครพนม

พระธาตพนมพระธาตพนม

ลานากาลานากา

จจ..มกดาหารมกดาหาร

การปรบเทวาลยใหเปน

หอพระ และปรบใหเปน

พระมหาธาตเจดย พระมหาธาตเจดย

พระธาตพนขน

ผอบบรรจใสกระดกคนตาย ทพทธศาสนกชนในสงคมไทย-ลาว นาไป

ฝงไวรอบๆกาแพงอโรคยศาล หรอปราสาทแบบเขมร ดวยเชอวาฝงไวรอบๆกาแพงอโรคยศาล หรอปราสาทแบบเขมร ดวยเชอวา

วญญาณบรรพบรษจะไดพกพงอยในพทธสถานทศกดสทธ

การสราง“ตานาน”ผานโบราณวตถสถาน เพอ

อธบายความเปนมาของบรรพชน

ผคนในทองถนท “มชวต”อยในชวงระยะเวลาทยอนไปไมไกล ไดสราง

ตานานเลาเรองโบราณสถานทถกทงรางอยในแตละทองถนใหม

ความสมพนธเขากบคนในทองถน เพอแสดงถงการมอยของผคนทความสมพนธเขากบคนในทองถน เพอแสดงถงการมอยของผคนท

เปนบรรพบรษ วาเปนกลมคนทมวฒนธรรม และมประวตศาสตรการ

ต งถนฐานมาแลวในอดตทยอนไปไดอยางยาวนาน

พระธาตภเพก จ.สกลนคร

พระธาตนารายณเจงเวง

จ.สกลนคร

พระธาตพนม จ.นครพนม

พระธาตเชงชม จ.

สกลนคร พระพทธบาทบวบก

จ.อดรธานพระธาตบงพวน จ.

หนองคายพระธาตขามแกน จ.

ขอนแกน

“ เมองจมปาศร ” เมองในวฒนธรรมเขมร-ลาว ชอเมองจมปาศรในตานาน มโครงเรองหลกอธบายถงกลมราชวงศ

ชนเผาลาวจากเมองจาปาศกด ทสบเชอสายมาจากอาณาจกรเขมรชนเผาลาวจากเมองจาปาศกด ทสบเชอสายมาจากอาณาจกรเขมร

โบราณ พากนมาสรางเมอง ชอ “นครจมปาศร” อยทบรเวณทอง

ทงรมทะเลสาบทมความอดมสมบรณ

ภาพวาดลายเสนเจดยพระธาตพนมภาพวาดลายเสนเจดยพระธาตพนม

ส ส ส ส แสดงการสรางซอนทบหลายครงแสดงการสรางซอนทบหลายครง

1.ปราสาท-เทวาลย

ศาสนาฮนด

2. อบมง-หอพระ 3.พระมหาธาตเจดย

พระธาตพนม (กอนบรณะ)(กอนบรณะ)

ลายดอกไมทรงกลมประดบบน

ทพยปทม

(ดวงปล / บวเหลยม)

สวนยอดเจดย มความหมายถง

“ดอกมณฑารพ” ดอกไม

โป

ศกดสทธจากสวรรครวงโปรยลง

มาเพอถวายเปนพทธบชา พระ

อรงคธาต

สวนยอดเจดยเปนรปดวงปล

ดอกมณฑารพ

หรอดอกบวเหลยม คอรป

สญลกษณของ”ทพยปทม” พทธวมาน

ญ

หรอดอกบวศกดสทธทประทบ

ขององคอนาคตพทธเจาทจะลง

มาตรสรในกาลขางหนา

พระธาตพนม

พระมหาธาตเจดยทประดษฐาน พระมหาธาตเจดยทประดษฐาน

พระบรมสารรกธาตสวนทเปน

พระอรงคธาต

และเปนพนทศกดสทธแหงการแสวงบญและเปนพนทศกดสทธแหงการแสวงบญ

ของมหาชนมาตลอดระยะเวลาอนยาวนาน

พระธาตพนม ฉตฉตราวลราวล

(บรณะ พ.ศ.2483- 2484)

ไ ไดมการสรางยอดเจดยครอบยอดเจดย

องคเดม และเปลยนยอดเจดยทรงดวง

ลายพมขาวลายพมขาวบณฑ บณฑ

ปล ใหเปนยอดฉตรทเรยกวา “ฉตราวล”ตามคตนยมแบบไทย ซงเปน

ลายพมขาวลายพมขาวบณฑบณฑ

สญลกษณของการเปน ธรรมกราชา

สวนลายดอกมณฑารพ ไดเปลยนใหเปนสวนลายดอกมณฑารพ ไดเปลยนใหเปน

ลายทรงพมขาวบณฑ ซงเปนลวดลายท

มทมาจากเจดยทรงพมขาวบณฑ ท

ไดรบการยกยองวาเปนเจดยทความงาม

เปนยอดของศลปะไทยสมยสโขทย

การสรางความทรงจาใหม การสรางความทรงจาใหม

เกยวกบโบราณวตถสถานของผคนในปจจบนเกยวกบโบราณวตถสถานของผคนในปจจบน

ใ โมการจดงานประเพณพธกรรมในบรเวณแหลงโบราณสถาน

อยางหลากหลายเพอใหชาวบานประกอบบญกรยา ทงทาบญบรจาคอยางหลากหลายเพอใหชาวบานประกอบบญกรยา ทงทาบญบรจาค

ทาน เสยงโชคปลอยนก ปลอยปลาเพอสะเดาะเคราะห ฯลฯ

มการจดแสดงแสง – เสยง เลาเรองประวตโบราณสถาน

ในลกษณะของมหรสพเพอความบนเทงใจ