คมอการปฏบตงาน

เรอง

ขอมลสภาพอตรากาลงคน

มาตรฐานวชาเอกของขาราชการคร การทดแทนครขาดเกณฑ

และการทดแทนครเกษยณอายราชการ

ตามมาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2

เพอการวางแผนอตรากาลงครในสถานศกษา ระยะ 10 ป

จดทาโดย นางสาวนพพรน ใจยะสทธ

ตาแหนงนกทรพยากรบคคล ระดบชานาญการพเศษ

งานวางแผนอตรากาลงและการกาหนดตาแหนง

กลมบรหารงานบคคล

สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2

คานา

คมอปฏบตงานเลมนไดจดทาขนโดยมวตถประสงคเพอจดทาขอมลสภาพอตรากาลงคร มาตรฐานวชาเอกของขาราชการครการทดแทนครขาดเกณฑและการทดแทนครเกษยณอายราชการ ตามมาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2 เพอการวางแผนอตรากาลงครในสถานศกษา ระยะ 10 ป

ผจดทา หวง เปนอยางยง วาคมอฉบบน จะทาใหไดทราบถงขอมล สภาพอตรากาลงคร ครตามมาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา เพอวางแผนอตรากาลงครในสถานศกษา ป 10(ป พ.ศ.

2560 – 2569) ตามนโยบายเรงดวนของกระทรวงศกษาธการ ทจะใหมครครบตามเกณฑภายใน 1 ป มครครบชน/หอง ภายใน 2 ป และมครครบตามมาตรฐานวชาเอกภายใน 5 – 10 ป เพอเปนประโยชนในการวางแผนกาลงและการบรหารอตรากาลงขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2 และ การวางแผนอตรากาลงคร ในภาพรวมของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เพอเสนอ ขอรบสนบสนนอตรากาลงครจากคณะกรรมการกาหนดเปาหมายและนโยบายกาลงคนภาครฐ (คปร.) ตอไป

สารบญ

หนา

คานา สารบญ

บทท 1 บทนา 1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา............................................................................... 1

1.2 วตถประสงคของการศกษา................................................................................................... 2

1.3 ขอบเขตของการศกษา………………………………………………………………………………………………2

1.4 นยามศพท............................................................................................................................... 2

บทท 2โครงสรางและหนาทความรบผดชอบ............................................................................................. 3

บทท 3หลกเกณฑ แนวคด ทฤษฏทเกยวของ........................................................................................10

3.1เกณฑอตรากาลงขาราชการครในสถานศกษา...................................................................... 10

3.2แนวคดเกยวกบการวางแผนกาลงคน............................................................................... 11

3.3 เกณฑอตรากาลงครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา......................................... 32

บทท 4วธดาเนนการ............................................................................................................................ 36

4.1 ประชากร............................................................................................................................. 36

4.2 เครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมล............................................................................. 36

4.3 การเกบรวมรวบขอมล…………………………………………………………………………………………... 36

4.4การวเคราะหขอมล............................................................................................................. 36

บทท 5ขอเสนอแนะ..................................................,,............................................................................. 37

บรรณานกรม............................................................................................................................................. 38

ภาคผนวก................................................................................................................................................. 39

ภาคผนวก กเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล.........................................................40

ภาคผนวก ข สาเนาหนงสอขอความรวมมอสถานศกษาในสงกด………………………………… 41

สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2

สารวจขอมลครตามมาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา เพอวางแผนอตรากาลงครในสถานศกษา 10 ป

1

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา ตามท ร ฐบาลมนโยบายในการปฏรปการศกษา โดยใ ห พฒนาระบบการผลตและพฒนาคร ทมคณภาพและมจตวญญาณของความเปนคร เนนครผสอนใหมวฒตรงตามวชาทสอน นาเทคโนโลยสารสนเทศและเครองมอทเหมาะสมมาใชในการเรยนการสอน รวมทงปรบระบบการประเมนสมรรถนะ ทสะทอนประสทธภาพการจดการเรยนการสอนและการพฒนาผเรยนเปนสาคญ ซงกระทรวงศกษาธการเลงเหนความสาคญจงไดนานโยบายดงกลาวมากาหนดเปนแนวทางในการปฏรประบบการศกษาไทยเพอใหสอดรบกบนโยบายของรฐบาล คอ มงเนนการผลตและพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ใหมคณภาพ จงเรมใหมการคดเลอกสถาบนการผลตครทมความเชยวชาญและมศกยภาพ โดยใหทนการศกษาพรอมประกนการมงานทาใหกบนกศกษาทนในโครงการ ซงสานกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐานในฐานะหนวยผใชนกศกษาทนจงมความจาเปน ตองมแผนความตองการครเพอใหสอดคลองกบความตองการและจาเปนของหนวยผใชจรง การวางแผนอตรากาลงคนมความสาคญทาใหองคการสามารถคาดการณสงทอาจจะเกดขนในอนาคตจากการเปลยนแปลงได ทาใหทราบถงขอมลพนฐานเกยวกบสมรรถนะของกาลงคนทมอยในปจจบน เพอนาไปปรบการใชอตรากาลงคน ใหยดหยนเขากบสภาพการณ ทเปลยนแปลงเปนการเชอมโยงระหวางการบรหารทรพยากรมนษยเขากบกระบวนการวางแผนองคการ ทาใหสามารถจดปรมาณ ประเภท และระดบทกษะของบคคลใหเหมาะสมกบงานในระยะเวลา ทเหมาะสมเพอใหสามารถปฏบตกจกรรมทกาหนดให และทาใหพยากรณเกยวกบเงอนไขตางๆ ในอนาคตเพอกาหนดวตถประสงคและโครงการใหสอดคลองกบเงอนไขดงกลาวตลอดจนการวางเกณฑ การประเมนผลการปฏบตงานใหสมพนธกบเงอนไขได จากประโยชนเหลาน จงตองมการวางแผน อตรากาลงคนไวเพอรบกบการเปลยนแปลงและเปาหมาย เพราะบคลากรททาหนาทปฏบตการสอน ในโรงเรยนจานวนมาก ในแตละปโรงเรยนมการสญเสยอตรากาลงครทมาจากการเพมลดจานวนนกเรยน ในแตละป การเกษยณอายของคร การลาออก และสาเหตอนๆ การสญเสยอตรากาลงคร ในแตละปการศกษาทาใหโรงเรยนขาดแคลนครทาใหโรงเรยนมความตองการคร หรอบางโรงเรยนมจานวนนกเรยนเพมขนสงผลตอจานวนครในโรงเรยน ดงนนจงตองมการสารวจอตรากาลงครและบคลากรทางการศกษา เพอนาไปจดทาแผนความตองการอตรากาลงครทางการศกษา โดยระบเปนรายสานกงานเขตพนทการศกษาและสาขาวชาทตองการ เพอใชเปนแผนเตรยมการรองรบการบรรจในแตละปการศกษา ดงนน สานกงานเขตพนทการศกษาจงควรมการดาเนนการจดทาแผนความตองการครจาแนกเปนรายสาขาวชาและประเภทสถานศกษา รวมทงมการตดตามและประเมนผลการใชครการศกษาขนพนฐานระดบสานกงานเขตพนทการศกษา และระดบสานกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน ตอไป

ดงนน สานกงานเขตพนทการศกษาจงตองดาเนนการสารวจขอมลมาตรฐานวชาเอกของขาราชการคร การทดแทนครขาดเกณฑและการทดแทนครเกษยณอายราชการ ตามมาตรฐานวชาเอก ทกาหนดใหม ในสถานศกษา เพอใหทราบถงขอมลและความตองการครของโรงเรยน นามาใชในการ วางแผน การทดแทนครขาดเกณฑและการทดแทนครเกษยณอายราชการ กาหนดความตองการรายวชาทดแทน และนามาเปนขอมลสารสนเทศในการจดทาแผนความตองการครของสานกงานเขตพนทการศกษา ตอไป

2

1.2 วตถประสงคของการศกษา 1.2.1 เพอศกษามาตรฐานวชาเอกของขาราชการคร การทดแทนครขาดเกณฑและการทดแทนครเกษยณอายราชการ ตามมาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา 1.2.2 การจดทาขอมลเพอการวางแผนอตรากาลงครในสถานศกษา ระยะ 10 ป 1.3 ขอบเขตของการศกษา ครงนเปนครในโรงเรยนทกโรงสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2 สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ 1.4 นยามศพท คร หมายถง บคลากรทปฏบตหนาทสอนนกเรยนในสถานศกษาตามบญชถอจาย (จ.๑๘) ในสถานศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

มาตรฐานวชาเอกของขาราชการครในสถานศกษา หมายถง มาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ตามทสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนด

เกณฑท ก.ค.ศ. กาหนด หมายถง การคานวณอตรากาลงขาราชการครโรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยนมธยมศกษา ตามทสานกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษากาหนด

วชาเอก หมายถง สาขาวชา/วชาเอกตามวฒการศกษา ใหระบเพยงสาขาวชาเดยวตามวฒระดบปรญญาตร การทดแทน หมายถง การสรรหาและบรรจแตงตงขาราชการคร ใหกบสถานศกษาทมความขาดครตาม

มาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษาใหครบ แผนความตองการครการศกษาขนพนฐาน หมายถง การกาหนดอตรากาลงครลวงหนาวาจะตองมจานวน

ครทปฏบตงานสอนในโรงเรยนตามเกณฑอตรากาลงครทคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษากาหนด

3

บทท 2 โครงสรางและหนาทความรบผดชอบ

คมอนมวตถประสงคเพอศกษามาตรฐานวชาเอกของขาราชการคร การทดแทนขาดเกณฑและ การทดแทนครเกษยณอายราชการ ตามมาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2 เพอการวางแผนอตรากาลงครในสถานศกษา ระยะ 10 ป ไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน หนวยงานทเกยวของ

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมภารกจเกยวกบการจดและการสงเสรมการศกษาขนพนฐาน โดยมอานาจหนาทดงตอไปน (1) จดทาขอเสนอนโยบาย แผนพฒนาการศกษา มาตรฐานการจดการศกษา และหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน (2) กาหนดหลกเกณฑ แนวทาง และดาเนนการเกยวกบการสนบสนนทรพยากร การจดตงจดสรรทรพยากร และบรหารงบประมาณอดหนนการจดการศกษาขนพนฐาน (3) พฒนาระบบการบรหารและสงเสรม ประสานงานเครอขายขอมลสารสนเทศ การนาเทคโนโลยสารสนเทศไปใชในการเรยนการสอน รวมทงสงเสรมการนเทศการบรหารและการจดการศกษา (4) ตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐานของเขตพนทการศกษา (5) พฒนานวตกรรมทางการศกษา ประสาน สงเสรม สนบสนน และกากบดแลการจดการศกษาขนพนฐาน การศกษาเพอคนพการ ผดอยโอกาส และผมความสามารถพเศษและประสาน สงเสรม การจดการศกษาขนพนฐานของเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน บคคล ครอบครวองคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอนของเขตพนทการศกษา (6) ดาเนนการเกยวกบงานเลขานการของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

สานกงานเขตพนทการศกษา กฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑการแบงสวนราชการภายในสานกงานเขตพนทการศกษา พ.ศ. 2546 ขอท 1-8 อาศยอานาจตามความในมาตรา 8 และ มาตรา 34 วรรคส แหง พระราชบญญต ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน ขอ 1 ในกฎกระทรวงน "สานกงานเขต" หมายความวา สานกงานเขตพนทการศกษาในแตละเขตพนทการศกษา ขอ 2 การแบงสวนราชการภายในสานกงานเขต ใหกาหนดตามแนวทางดงตอไปน 2.1 สอดคลองกบภารกจหลกและรองรบการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาจากกระทรวงศกษาธการ

4

2.2 มความเปนเอกภาพในทางการบรหารจดการ มความยดหยนและพรอมตอการปรบเปลยน 2.3 มงสมฤทธผลตามภารกจ ความคมคา ลดขนตอนการบรหาร เพมประสทธภาพและประสทธผลการบรหารจดการ 2.4 คานงถงระดบ ประเภท ปรมาณและคณภาพของสถานศกษา ผรบบรการและ ความเหมาะสมดานอน ขอ 3 ใหสานกงานเขตมสวนราชการ ดงตอไปน 3.1 กลมอานวยการ 3.2 กลมบรหารงานบคคล 3.3 กลมนโยบายและแผน 3.4 กลมสงเสรมการจดการศกษา 3.5 กลมนเทศ ตดตาม และประเมนผลการจดการศกษา 3.6 กลมสงเสรมสถานศกษาเอกชน 3.7 กลมบรหารงานการเงนและสนทรพย นอกจากสวนราชการตาม (1) ถง (7) แลว ในระยะเรมแรก สานกงานเขตอาจจดตงกลมสงเสรมประสทธภาพการจดการศกษา เพอทาหนาทสงเสรมประสทธภาพการจดการศกษา โดยใหยบเลกภายในสามปนบตงแตมการจดตงสวนราชการดงกลาวดวยกได ขอ 4 เพอใหการแบงสวนราชการและการกาหนดอานาจหนาทของสานกงานเขตเหมาะสม ภารกจ ปรมาณ และคณภาพการจดการศกษาในแตละเขตพนทการศกษา สานกงานเขตอาจมสวนราชการสาหรบเขตพนทการศกษานนมากกวาทกาหนดไวใน ขอ 3 กได ทงน โดยความเหนชอบคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ในการจดใหมสวนราชการตามวรรคหนง คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน อาจเสนอใหแบงสวนราชการภายในสานกงานเขตเปนศนย หรอหนวยงานทเรยกชออยางอนทมฐานะเทยบเทากลมกได ขอ 5 กลม ศนย หรอหนวยงานทเรยกชออยางอนทมฐานะเทยบเทากลมอาจแบงสวนราชการเปนกลมงาน หรอหนวยงานทเรยกชออยางอนทมฐานะเทยบเทากลมงาน การแบงสวนราชการเปน กลมงาน หรอหนวยงานทเรยกชออยางอนทมฐานะเทยบเทากลมงานใหทาเปนประกาศสานกงานเขต โดยความเหนชอบของคณะกรรมการเขตพนทการศกษา ขอ 6 ในการระบอานาจหนาทของแตละสวนราชการไวในประกาศกระทรวงตาม มาตรา 34 แหงพระราชบญญต ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 ใหระบอานาจหนาทของสานกงานเขตโดยใหสานกงานเขตมหนาทดาเนนการใหเปนไป ตามอานาจหนาทของสานกงานเขตพนทการศกษาตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ และมอานาจหนาท ดงตอไปน 6.1 จดทานโยบาย แผนพฒนา และมาตรฐานการศกษาของเขตพนทการศกษา ใหสอดคลองกบนโยบาย มาตรฐานการศกษา แผนการศกษา แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและ ความตองการของทองถน 6.2 วเคราะหการจดตงงบประมาณเงนอดหนนทวไปของสถานศกษา และหนวยงาน ในเขตพนทการศกษา และแจงการจดสรรงบประมาณทไดรบใหหนวยงานขางตนรบทราบ รวมทงกากบ ตรวจสอบ ตดตามการใชจายงบประมาณของหนวยงานดงกลาว

5

6.3 ประสาน สงเสรม สนบสนน และพฒนาหลกสตรรวมกบสถานศกษาในเขตพนทารศกษา 6.4 กากบ ดแล ตดตาม และประเมนผลสถานศกษาขนพนฐาน และในเขตพนทการศกษา 6.5 ศกษา วเคราะห วจย และรวบรวมขอมลสารสนเทศดานการศกษาในเขตพนทการศกษา 6.6 ประสานการระดมทรพยากรดานตาง ๆ รวมทงทรพยากรบคคล เพอสงเสรม สนบสนนการจดและพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา 6.7 จดระบบการประกนคณภาพการศกษา และประเมนผลสถานศกษาในเขตพนทการศกษา 6.8 ประสาน สงเสรม สนบสนน การจดการศกษาของสถานศกษาเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน รวมทงบคคล องคกรชมชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนอนทจดรปแบบทหลากหลายในเขตพนทการศกษา 6.9 ดาเนนการและประสาน สงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา 6.10 ประสาน สงเสรม การดาเนนงานของคณะอนกรรมการ และคณะทางานดานการศกษา 6.11 ประสานการปฏบตราชการทวไปกบองคกรหรอหนวยงานตางๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ในฐานะสานกงานผแทนกระทรวงศกษาธการในเขตพนทการศกษา 6.12 ปฏบตหนาทอนเกยวกบกจการภายในเขตพนทการศกษาทมไดระบใหเปนหนาทของหนวยงานใดโดยเฉพาะ หรอปฏบตงานอนตามทไดมอบหมาย สานกงานเขตอาจมอานาจหนาทนอกเหนอไปจากทกาหนดไวในวรรคหนงกได โดยความเหนชอบของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ขอ 7 การระบอานาจหนาทของสวนราชการภายในสานกงานเขตใหพจารณาตามความจาเปนและความเหมาะสม โดยใหอยในแนวทางทกาหนดใน ขอ 2 ขอ 8 ใหเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมอานาจตความ และวนจฉยปญหา อนเกยวกบการปฏบตตามกฎกระทรวงน ใหไว ณ วนท 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2546 (ลงชอ) ปองพล อดเรกสาร รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ *หมายเหต : - เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ เนองจากมาตรา 34 วรรคส แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 บญญตใหการแบงสวนราชการภายในสานกงานเขตพนทการศกษาเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนดในกฎกระทรวง จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

มาตรา 37 ใหมสานกงานเขตพนทการศกษา เพอทาหนาทในการดาเนนการใหเปนไปตามอานาจหนาทของคณะกรรมการตามทกาหนดไวในมาตรา 36 และใหมอานาจหนาทเกยวกบการศกษาตามทกาหนดไวในกฎหมายนหรอกฎหมายอน และมอานาจหนาท ดงน

(1) อานาจหนาทในการบรหารและการจดการศกษา และพฒนาสาระของหลกสตรการศกษา ใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

(2) อานาจหนาทในการพฒนางานดานวชาการและจดใหมระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษารวมกบสถานศกษา

(3) รบผดชอบในการพจารณาแบงสวนราชการภายในสถานศกษาของสถานศกษาและสานกงานเขตพนทการศกษา

(4) ปฏบตหนาทอนตามทกฎหมายกาหนด

6

ส า น ก ง านตามว ร รคห น ง ม ผ อ า น วยกา ร เ ป นผ บ ง ค บ บญชา ข า ร าชก า รและ ร บผ ด ชอบ ในการปฏบตราชการของสานกงานใหเปนไปตามนโยบาย แนวทาง และแผนการปฏบตราชการของกระทรวง ในกรณทมกฎหมายอนกาหนดอานาจหนาทของผอานวยการไวเปนการเฉพาะการใชอานาจและ การปฏบตหนาทตามกฎหมายดงกลาวใหคานงถงนโยบายทคณะรฐมนตรกาหนดหรออนมตแนวทางและแผนการปฏบตราชการของกระทรวงดวย

ในสานกงานตามวรรคหนงจะใหมรองผอานวยการเปนผบงคบบญชาขาราชการรอง จากผอานวยการเพอชวยปฏบตราชการกได

รองผอานวยการหรอผดารงตาแหนงทเรยกชออยางอนในสานกงาน มอานาจหนาทตามทผอานวยการกาหนดหรอมอบหมาย มาตรา 39 สถานศกษาและสวนราชการมาตรา 34 (2) มอานาจหนาทตามทกาหนดไวใหเปนหนาทของสวนราชการนน ๆ โดยใหมผอานวยการสถานศกษา หรอหวหนาสวนราชการทเรยกชออยางอนเปนผบงคบบญชาขาราชการและมอานาจหนาท ดงน

(1) บรหารกจการของสถานศกษาหรอสวนราชการใหเปนไปตามกฎหมาย กฎ ระเบยบขอบงคบของทางราชการและของสถานศกษาหรอสวนราชการ รวมทงนโยบายและวตถประสงคของสถานศกษาหรอสวนราชการ

(2) ประสานการระดมทรพยากรเพอการศกษา รวมทงควบคมดแลบคลากร การเงน การพสด สถานท และทรพยสนอนของสถานศกษาหรอสวนราชการใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบของทางราชการ

(3) เปนผแทนของสถานศกษาหรอสวนราชการในกจการทวไป รวมทงการจดทานตกรรมสญญาในราชการของสถานศกษาหรอสวนราชการตามวงเงนงบประมาณทสถานศกษาหรอสวนราชการไดรบตามทไดรบมอบอานาจ

(4) จดทารายงานประจาปเกยวกบกจการของสถานศกษาหรอสวนราชการเพอเสนอตอคณะกรรมการเขตพนทการศกษา

(5) อานาจหนาทในการอนมตประกาศนยบตรและวฒบตรของสถานศกษาใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนด

( 6 ) ป ฏ บ ต ง า น อ น ต า ม ท ไ ด ร บ ม อ บหม า ย จ า ก ร ฐ ม น ต ร ว า ก า ร ก ร ะ ท ร ว ง ศ ก ษ า ธ ก า ร ปลดกระทรวงเลขาธการสภาการศกษา เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เลขาธการคณะกรรมการการอาชวศกษา และผอานวยการสานกงาน เขตพนทการศกษารวมทงงานอนทกระทรวงมอบหมาย

มาตรา 21 ใหกระทรวงศกษาธการกาหนดหลกเกณฑและวธการประเมนความพรอมในการ จดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน และมหนาทในการประสานและสงเสรมองคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถจดการศกษา สอดคลองกบนโยบายและไดมาตรฐานการศกษา รวมทงการเสนอแนะการจดสรรงบประมาณอดหนนการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

หลกเกณฑและวธการประเมนความพรอมในการจดการศกษาองคกรปกครองสวนทองถน ใหเปนไปตามทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 22 ในกรณทเขตพนทการศกษาตามมาตรา 33 ไมอาจบรหารและจดการการศกษาขนพนฐานบางประเภทได และในกรณการจดการศกษาระดบอดมศกษาระดบตากวาปรญญาบางงประเภทสานกงาน

7

ปลดกระทรวงหรอสานกงานตางๆ ตามทกาหนดในสวนท 3 อาจจดใหมการศกษาขนพนฐานหรอการศกษาระดบอดมศกษาระดบตากวาปรญญาเพอเสรมการบรหารและการจดการของเขตพนทการศกษาดงตอไปนกได

(1) การจดการศกษาขนพนฐานสาหรบบคคลทมความบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา

อารมณ สงคม การสอสารและการเรยนร หรอมรางกายพการ หรอทพพลภาพ (2) การจดการศกษาขนพนฐานทจดในรปแบบการศกษานอกระบบหรอการศกษาตามอธยาศย (3) การจดการศกษาขนพนฐานสาหรบบคคลทมความสามารถพเศษ (4) การจดการศกษาทางไกล และการจดการศกษาทใหบรการในหลายเขตพนทการศกษา (5) การจดการศกษาระดบอดมศกษาระดบตากวาปรญญาในรปแบบวทยาลยชมชนและรปแบบอน

สถานศกษา ตามระเบยบคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน วาดวยการแบงสวนราชการภายในสถานศกษา ขนพนฐาน พ.ศ. 2547 ประกาศ ณ วนท 9 ธนวาคม พ.ศ. 2547 กาหนดใหสถานศกษาขนพนฐานมอานาจหนาทดงน (1) จดการศกษาของสถานศกษาใหเปนไปตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบของราชการและสถานศกษาหรอสวนราชการ รวมทงนโยบายและวตถประสงคของสถานศกษาหรอสวนราชการ (2) ประสานการระดมทรพยากรเพอการศกษา รวมทงควบคมดแลบคลากร การเงน การพสด สถานทและทรพยสนอนของสถานศกษาใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบของราชการ (3) จดทานตกรรมสญญาในราชการของสถานศกษาตามวงเงนงบประมาณทสถานศกษาไดรบตามทไดรบมอบอานาจ (4 ) จดท ารายงานประจา ป เ กยวกบกจกรรมของสถานศกษาเ พอเสนอตอคณะกรรมการ เขตพนทการศกษา (5) อนมตประกาศนยบตรและวฒบตรของสถานศกษาใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนด (6) ปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมายจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการปลดกระทรวง เลขาธการสภาการศกษา เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เลขาธการคณะกรรมการอดมศกษา เลขาธการคณะกรรมการการอาชวศกษา และผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษารวมทงงานอนทกระทรวงมอบหมาย การแบงสวนราชการภายในสถานศกษาใหเปนไปตามแนวทางดงตอไปน (1) สอดคลองกบภารกจหลกและรองรบการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา จากสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และกระทรวงศกษาธการ (2) มความเปนเอกภาพในทางการบรหารจดการ มความยดหยน พรอมตอการปรบเปลยน (3) มกลไกในการประสานงานอยางทวถงและมประสทธภาพทงภายในและภายนอกสถานศกษา (4) มงผลสมฤทธตามภารกจ ความคมคา ลดขนตอนการบรหาร เพมประสทธภาพและประสทธผลการบรหารจดการ

8

(5) คานงถงความสาคญทเกอกลตอสมฤทธผลของคณภาพการศกษาระดบและขนาดของสถานศกษา จานวนนกเรยน ผรบบรการและความเหมาะสมดานอน สถานศกษาอาจแบงสวนราชการภายในสถานศกษาเปนกลมไดดงตอไปน (1) กลมบรหารวชาการ (2) กลมบรหารงบประมาณ (3) กลมบรหารงานบคคล (4) กลมบรหารทวไป กลมอาจแบงสวนราชการเปนกลมงานได อาจมขอบขายและภารกจของสถานศกษาดงตอไปน (1) กลมบรหารวชาการ ประกอบดวย 1.1 งานพฒนาหลกสตรสถานศกษา 1.2 งานพฒนากระบวนการเรยนร 1.3 งานวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา 1.4 งานพฒนาสอ นวตกรรมและเทคโนโลยเพอการศกษา 1.5 งานพฒนาแหลงเรยนร 1.6 งานวดผล ประเมนผลและเทยบโอนผลการเรยน 1.7 งานแนะแนวการศกษา 1.8 งานนเทศการศกษา 1.9 งานพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา 1.10 งานสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน 1.11 งานประสานความรวมมอในการพฒนาทางวชาการกบสถานศกษาอน 1.12 งานสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนอนทจดการศกษา (2) กลมบรหารงบประมาณ ประกอบดวย 2.1 งานจดทาและเสนอของบประมาณ 2.2 งานจดสรรงบประมาณ 2.3 งานบรหารการเงน 2.4 งานบรหารบญช 2.5 งานบรหารพสดและสนทรพย 2.6 งานตรวจสอบ ตดตาม ประเมนผลและรายงานผลการใชเงนและผลการดาเนนงาน 2.7 งานระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา26 (3) กลมบรหารงานบคคล ประกอบดวย 3.1 งานวางแผนอตรากาลงและกาหนดตาแหนง 3.2 งานสรรหาและการบรรจแตงตง

9

3.3 งานเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ 3.4 งานวนยและการรกษาวนย 3.5 งานออกจากราชการ (4) กลมบรหารทวไป ประกอบดวย 4.1 กลมงานธรการและประสานงาน 4.1.1 งานธรการ 4.1.2 งานเลขานการคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 4.1.3 งานพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ 4.1.4 งานจดระบบการบรหารและพฒนาองคกร 4.1.5 งานเทคโนโลยสารสนเทศ 4.1.6 งานประสานและพฒนาเครอขายการศกษา 4.1.7 งานประสานราชการกบเขตพนทการศกษาและหนวยงานอน 4.2 กลมงานกจการนกเรยน 4.2.1 งานสงเสรมกจการนกเรยน 4.2.2 งานจดทาสามะโนผเรยน 4.2.3 งานรบนกเรยน 4.2.4 งานตดตามชวยเหลอนกเรยน 4.2.5 งานสงเสรมและประสานงานการจดการศกษาในระบบนอกระบบ และตามอธยาศย 4.3 กลมงานอาคารสถานท 4.3.1 งานอาคารสถานท 4.3.2 งานสภาพแวดลอม 4.4 กลมงานสมพนธชมชน 4.4.1 งานประชาสมพนธ 4.4.2 งานสงเสรมสนบสนนและประสานงาน การจดการศกษาของบคคล ชมชน องคกร หนวยงานและสถาบน สงคมอนทจดการศกษา 4.4.3 งานบรการสาธารณะ 4.5 กลมงานจดระบบควบคมภายในหนวยงาน

10

บทท 3 หลกเกณฑ แนวคด ทฤษฏทเกยวของ

3.1 เกณฑอตรากาลงขาราชการครในสถานศกษา

การวางแผนอตรากาลง คอ การกาหนดลวงหนาวาหนวยงานนนตองการกาลงคน หรอตาแหนงประเภทไหน จานวนเทาไร โดยตองคานวณใหพอดกบงานทจะตองปฏบต โดยปกตจะวางแผนอตรากาลงเมอตงหนวยงานใหม แตในทางปฏบตเราอาจจะวางแผนอตรากาลงในหนวยงานตางๆไดเสนอเนองจากความตองการกาลงคนในหนวยงาน ไดเปลยนแปลงอยเรอยไปในระบบราชการซงมกจะวางแผนอตรากาลงลวงหนา ทงระยะสน คอเปนรายป และระยะยาว คอ 3 ป หรอ 5 ป การวางแผนอตรากาลงของครในสถานศกษา คอ การพจารณาวาสถานศกษาใดควรจะมขาราชการคร ตาแหนงใด จานวนเทาใด การเรยนการสอนจงจะมประสทธภาพสงสด การวางแผนอตรากาลงขาราชการคร อาจคานวณไดจากจานวนนกเรยน จานวนหองเรยนเดม เพอหาแนวโนม ทคาดวาจะเพมขน แลวนามาเทยบกบเกณฑมาตรฐานอตรากาลงขาราชการครในสถานศกษาอกครง ก.ค.ศ. ไดกาหนดเกณฑมาตรฐานอตรากาลงขาราชการครในสถานศกษาไวเปนมาตรฐานในการคดคานวณกาลงขาราชการครในสถานศกษาไวแลว

11

ประโยชนของการวางแผนอตรากาลง 1. เพอเปนแนวทางในการอนมตกาหนดตาแหนง และอตราเงนเดอนเพมใหม

2. เพอเปนแนวทางในการพจารณาอนมตโอนตาแหนงและอตราเงนเดอน

3. เพอเปนแนวทางในการพจารณาบรรจ-แตงตง หรอโยกยายบคลากรในโรงเรยน

4. เพอเปนขอมลพนฐานในการทจะนาไปวางแผนในการบรหารงานบคคล

ความสาคญ การวางแผนอตรากาลงคน หมายถง การดาเนนการอยางเปนระบบในการวเคราะหและพยากรณเกยวกบ อปสงคและอปทานดานกาลงคนเพอนาไปสการกาหนดวธจะใหกาลงคนทมความร ความสามารถเหมาะสมและเพยงพอ ทงในดานจานวนและคณภาพมาปฏบตงานในเวลาทตองการ โดยมแผนการใชและพฒนาคนเหลานนอยางมประสทธภาพและตอเนอง ทงนเพอดารงรกษากาลงคนทเหมาะสมไวกบองคการอยางตอเนอง วตถประสงค

1. เพอใหไดมาและธารงรกษากาลงคนไวในจานวนและคณภาพทตองการ

2. ใชกาลงคนทมอยใหเกดประโยชนสงสด

3. พยากรณปญหาทเกยวกบกาลงคน

4. เตรยมมาตรการเพอปองกนและแกไขปญหาเกยวกบกาลงคน

5. เปนจดเรมตนในการทาความเขาใจรวมกบเกยวกบสภาพกาลงคนจะเชอมโยงไปส

การเตรยมกาลงคน

3.2 แนวคดเกยวกบการวางแผนกาลงคน

ความหมายของการวางแผนกาลงคน การวางแผนอตรากาลงคน คอ กระบวนการดาเนนงานอยางเปนระบบ เพอการวเคราะหและพยากรณเกยวกบอปสงคและอปทานดานกาลงคนเพอนาไปสการกาหนดวธการทจะใหไดกาลงคนทมความรความสามารถเหมาะสมและเพยงพอ ทงในดานจานวนและคณภาพ มาปฏบตงานในเวลาทตองการโดยมแผนการใชและพฒนาคนเหลานน อยางมประสทธภาพและตอเนอง และเพอธารงรกษากาลงคนทเหมาะสมไวกบองคกรอยางตอเนองตอไป

วตถประสงคของการวางแผนกาลงคน สนนทา เลาหนนทน (2546: 88) กลาววา การวางแผนอตรากาลงคนในองคกรมวตถประสงค ดงน

12

1. เพอคาดคะเนความตองการ จานวนและประเภทของทรพยากรบคคลทจะปฏบตงาน รวมถงระดบของทกษะ ความร และความสามารถทตองการ 2. เพอใหไดมาและธารงไวซงบคคลในจานวนและคณภาพทตองการ 3. เพอบรหารการใชทรพยากรบคคลในองคการทมอยใหไดประโยชนสงสด และปองกนพนกงาน ทมความรความสามารถออกจากงาน หลงจากทไดรบการพฒนาจากองคกรแลว 4. เพอคาดคะเนลวงหนาปญหาตาง ๆ เกยวกบบคคล เชน ปญหาการขาดแคลนบคลากรและปญหาการมบคลากรเกนความตองการ เปนตน 5. เพอจดเตรยมมาตรการทเหมาะสมสาหรบปองกนและแกไขปญหาเกยวกบบคคลใน องคกร 6. เพอสรางความเขาใจรวมกนเกยวกบสภาพบคคลของหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกร ซงจะเชอมโยงไปถงการเกลยกาลงคนระหวางหนวยงานในทสด ความสาคญของการวางแผนกาลงคน ณฎฐพนธ เขจรนนทน (2546 : 69-73) ไดเสนอแนวคดเกยวกบความสาคญของการวางแผนอตรากาลงคนไว 4 ประการดงน 1. เพอรองรบการเปลยนแปลง ปจจบนการเปลยนแปลงทางสงคมทเกดขนมอตราทรวดเรวขนกวาเดมมาก เนองจากผลกระทบจากวทยาการทกาวหนาทางระบบการสอสารโทรคมนาคมระบบคอมพวเตอร และเทคโนโลยชวภาพ ซงสงผลกระทบตองานทรพยากรมนษยตอองคกรทงทางตรงและทางออม ดงนน การบรหารทรพยากรมนษยจงจาเปนทจะตองจดทาแผนบคลากรขน เพอรองรบตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ไดอยางสอดคลองและเหมาะสมกบสถานการณทางสงคมและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป เพอใหองคการสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธผลและประสทธภาพ 2. เพอใหองคกรมความพรอม การเปลยนแปลงทเกดขนตอองคกรมทงการเปลยนแปลงภายนอกองคกรและการเปลยนแปลงภายในองคกรทสงผลตอรปแบบในการจดทรพยากรมนษยดวยเชนกน ความเจรญเตบโตขององคกรยอมสงผลตอความตองการของบคลากรในสาขาตาง ๆ เพอทจะสงผลเชอมโยงถงผลตภาพ (Productivity) การแกปญหาเพอใหองคการมความเจรญเตบโตอยางตอเนอง จงนบเปนเรองทมความสาคญอยางนงสาหรบนกบรหารงานบคคลทจะตองทาการบรหารงานบคลากร เพอเปนการสรางความพรอมขององคกรในการารองรบการเปลยนทเกดขน ซงจาใหองคกรสามารถดาเนนการไดอยางมนคงตอไปในอนาคต 3. เพอใหองคกรมแนวทางในการปฏบตงาน การจดทรพยากรมนษยจะเกยวของกบกจกรรม ตาง ๆ ดานบคลากร ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การเลอนตาแหนง การโอนยายและ การใหเงนเดอนและสวสดการ ตลอดจนการพนออกจากองคการของบคลากร ซงจะเหนไดวาการจดทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทตอเนองและเกยวของสมพนธกน จงนบเปนความจาเปนทองคการจะตองมการวางแผนทรพยากรมนษยเปนไปอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบทศทางการดาเนนงานขององคกร อนจะสงผลตอการพฒนาและการใชบคลากรไดอยางเตมความสามารถ อนจะทาใหองคกร มความเจรญกาวหนา สามารถบรรลวตถประสงคทตงไวได

13

4. เพอใหไดบคลากรทมคณภาพ หนวยงานทรพยากรมนษยมหนาทสาคญทจะตองวางแผนบคลากรใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณทจะเกดขน เพอใหองคการมบคลากรทมคณภาพสง มประสทธภาพในการปฏบตงานในปรมาณทเหมาะสม นอกจากนผลของการเปลยนแปลงทเกดขน ในสงแวดลอมจะผลกดนใหองคการมการพฒนาบคลากรใหมความพรอมอยเสมอ ดงนนการวางแผนบคลากรจงมความจาเปนอยางยงสาหรบแตละหนวยงาน เนองจากการวางแผนอตรากาลงคนเปนการคาดการณความตองการบคลากรในองคการเพอเปนการเตรยมความพรอมในการปฏบตงานตลอดจน เปนการจดวางแนวทางเสรมสรางขวญและกาลงใจ และการจดการบารงรกษรใหบคลากรสามารถปฏบตงานกบองคการไดอยางมประสทธภาพอยเสมอ แนวคดการวางแผนทรพยากรมนษย มความสาคญดงตอไปน 1. ทาใหองคกรสามารถทจะพยากรณเกยวกบเงอนไขตาง ๆ ในอนาคตไมวาจะเปนการเปลยนแปลงในทางเศรษฐกจและเทคโนโลย ซงถาไดมการคาดการณกจะไดมการเตรยมมาตรการ เพอรองรบเหตการณทเกดขนทาใหปญหาทองคการจะเผชญในอนาคตดานกาลงคนลดความรนแรงลงได ยงผลใหองคการสามารถดาเนนการไดอยางมนคงทามกลางความเปลยนแปลงทจะเกดขน 2. ทาใหองคกรสามารถทจะปรมาณ ประเภท และระดบทกษะของทรพยากรมนษยในองคการใหมความเหมาะสมกบงาน ระยะเวลา เพอใหการปฏบตกจกรรมตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ 3. ทาใหองคกรสามารถวางแผนความกาวหนาในอาชพของบคลากรในแตละกลมงานในแตละระดบความรบผดชอบได ชวยใหบคลากรมความพงพอใจในการทางาน 4. ทาใหองคกรทราบขอมลพนฐานเกยวกบสมรรถนะของทรพยากรมนษยทมอยในปจจบน ทาใหมการปรบการใชกาลงคนใหยดหยนตามสภาพทเปลยนแปลงไป 5. เปนสงทเชอมโยงระหวางการบรหารทรพยากรมนษยใหเขากบกระบวนการวางแผนเชงกลยทธขององคกร แผนทรพยากรมนษยทสมบรณเปรยบเสมอนเขมทศชนาการปฏบตไปสเปาหมายทตองการ จากความสาคญของการวางแผนทรพยากรมนษยทกลาวมาขางตน สรปไดวา การวางแผนทรพยากรมนษยมความสาคญ คอ เพอใหมประสทธภาพสงในการใชทรพยากรเกยวกบมนษยขององคกร เพอการตอบสนองความพอใจของพนกงาน และเพอโอกาสทจะไดมการพฒนาพนกงานไดมากขนกวาเดม ซงจะทาใหองคกรสามารถดาเนนกาอยางมประสทธผล และประสทธภาพในอนาคตเพราะการวางแผนบคคลเปนองคประกอบสาคญของการวางแผนกลยทธใหแกผบรหารระดบสงขององคกร สงผลใหองคกรสามารถดาเนนการอยางมนคงทามกลางสภาพสงคมทเปลยนแปลงและทาใหองคกรมแผนดาเนนงาน อยางละเอยดทจะปฏบตงานดานบคคลอยางมขนตอนอนจะสงผลตอความเจรญกาวหนาอยางยงยน ขององคกรในอนาคตตอไป

14

ประโยชนของการวางแผนกาลงคน 1. ทาใหทราบถงความตองการดานบคลากรในระยะยาว เพราะชวยใหการจางพนกงานใหมเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถคานวณงบประมาณดานเงนเดอน ผลประโยชนพเศษและสวสดการดานตาง ๆ ดงนนการกาหนดรบพนกงานใหม จะตองยดแผนดานบคคล 2. ชวยใหองคการใชบคคลใหเกดประโยชนสงสด การวางแผนทรพยากรมนษยจะทาใหเหนภาพรวม การใชกาลงคนในแผนกและฝายตาง ๆ รวมถงการพฒนาบคคลอยางชดเจน ซงทาใหบคคล ทรบเขามาในองคการ มคณคาทาใหเกดประโยชนอยางแทจรงแกองคกร 3. ทาใหกระบวนการเลอกสรรคนเขามาทางานในองคการมประสทธภาพ เพราะเปนระบบ ทมความสมพนธตอเนองกนตงแตการวเคราะหงาน การสรรหา การคดเลอก การบรรจ การปฐมนเทศ การพฒนาและฝกอบรม ทาใหไมเกดปญหาการขาดแคลนบคลากร 4. ทาใหการขยายหรอการปรบปรงองคการในอนาคตเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยมการ วางแผนการพฒนาและการฝกอบรม เพอเพมพนความรความสามารถใหแกพนกงานสามารถทางาน ในตาแหนงใหมได เปนการสงเสรมและพฒนาโอกาสใหพนกงานกาวหนา 5. เปนแนวทางในสถาบนการศกษาพฒนาหลกสตร ใหเปนความตองการของตลาดแรงงาน ขอมลจากองคการทมการวางแผนบคคล จะเปนประโยชนและชวยสนบสนนใหสถาบนผลตนกศกษา ไดสอดคลองกบความตองการของหนวยงานตาง ๆ ทาใหไมเกดปญหาการวางงาน เปนการชวยพฒนาความมนคงของประเทศ 6. เปนการปรบปรงการใชบคคลขององคกรอยางคมคา 7. ชวยใหกจกรรมตาง ๆ ดานการบรหารงานบคคล สอดคลองกบวตถประสงคขององคการอยางมประสทธภาพ 8. ชวยใหการจางพนกงานใหมขององคกรเปนอยางประหยด 9. ชวยใหการจดทาฐานขอมลดานบรหารงานบคคล มคณภาพและสมบรณ ซงจะเปนประโยชนตอกจกรรมการบรหารงานบคคลอน ๆ รวมทงหนวยงานยอยอน ๆ ภายในองคการดวย 10. ชวยใหการสรางอปสงคของแรงงานในตลาดแรงงานทองถนประสบความสาเรจ 11. ชวยขจดปญหาคนทเหมอนกบไมทตายแลว (dead wood) ใหหมดไปจากองคการทาใหเกดการประหยดคาใชจาย 12. ชวยในการประสานความแตกตางระหวางโปรแกรมการบรหารงานบคคล เชน แผนการปฏบตงานและความจาเปนในการจางบคคล จากทกลาวมา สรปไดวา การวางแผนกาลงคนมประโยชนคอ ใหทราบถงความตองการ ดานบคลากรในระยะยาว เพราะชวยใหการบรหารจดการบคลากรเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถคานวณงบประมาณดานเงนเดอน ผลประโยชนพเศษและสวสดการดานตาง ๆ สาหรบบคลากรไดอยางมประสทธภาพ เพราะชวยใหการจดทาฐานขอมลดานบรหารงานบคคลมคณภาพและสมบรณอนจะเปนประโยชนตอกจกรรมการบรหารงานบคคล อนไดแก การสรรหา การคดเลอก การบรรจ การปฐมนเทศ การพฒนาและฝกอบรมคนเขามาทางานในองคการมประสทธภาพ เพราะเปนระบบทมความสมพนธตอเนองกนตงแตการวเคราะหงาน รวมทงทาใหการขยายหรอการปรบปรงองคการในอนาคตเปนไปอยางมประสทธภาพ

15

หลกการกาหนดทศทางของแผนกาลงคน ในการกาหนดทศทางของแผนบคคล จะตองดาเนนการเรองตอไปน 1. การกาหนดทศทางและเปาหมายทชดเจน เชน แผนบคคลขององคกรจะตองเปนระบบและตอบสนองตอการขยายตวทางธรกจ และใชทรพยากรบคคลทมอยในปจจบนใหเกดประโยชนสงสดและคมคา 2. การกาหนดระยะเวลาทจะดาเนนการ มการระบปฏทนการปฏบตงานตามแผนอยางชดเจน 3. การทาความเขาใจเรองแผนบคคล โดยดาเนนการดงน 3.1 ชแจงเรองแผนอตรากาลงใหทกระดบเขาใจรวมกน เพอกาหนดทศทางและวตถประสงค 3.2 ฝายบรหารจะตองมความมนใจวาบคคลทกฝายทกระดบมการรบร ยอมรบและเขาใจความจาเปนและความสาคญของการวางแผนบคคลของหนวยงาน 4. การสอสารสมมตฐานทใชประกอบการวางแผนบคคลทชดเจนเปนทเขาใจของทกฝายในองคกร สมมตฐานทสาคญ เชน 4.1 อตราการเจรญเตบโตขององคการ จะตองมอตรากาวหนาสงกวาอตราเจรญเตบโต ของสภาวะเศรษฐกจ 4.2 องคกรมเปาหมายการใชกาลงคนในการใหบรการแกลกคา จะไมเปลยนแปลงไปใชอปกรณดานเทคโนโลยแทน 4.3 มงใชบคคลทมอยในแตละแผนกใหคมคา ในกรณนอาจกาหนดนโยบาย เชน มเปาหมายในการพฒนากาลงคนทดแทนจากภายในองคกร แทนทจะสรรหามาจากภายนอก 5. ผรบผดชอบดานการวางแผนบคคล จะตองแผลสมมตฐานดานกาลงคน เชน ทศทางของแผนทจะเชอมโยงกบแผนกลยทธธรกจขององคการ แตละสวนของงานจะตองตระหนกถงปญญาและ ความตองการภายในของแตละงานเปนสาคญ โดยจะตองดาเนนกจกรรมตอไปน 5.1 สารวจและวเคราะหปญหาดานกาลงบคคล 5.2 วเคราะหแนวโนมและเปาหมายดานกาลงบคคล 5.3 กาหนดนโยบายและเปาหมายดานบคคลในเรองการใชกาลงคนการพฒนากาลงคน การสรรหา การโยกยายสบเปลยนงาน และการพฒนาอาชพ 5.4 สอสารและทาความเขาใจ เพอใหการปฏบตงานบรรลตามวตถประสงค ทงนโดยไดรบการสนบสนนจากผบรหารระดบสง และทกฝายใหความรวมมอ 6. สงทมผลกบการวางแผนบคคล จะตองพจารณาถงเรองตอไปน 6.1 บคคลทมอยไดใชใหเกดประโยชนสงสดแกองคการแลวหรอไมเพยงใดและไดประโยชนคมคาตอบแทนและคาใชจายหรอไม 6.2 มแผนการฝกอบรมและพฒนาบคคลในองคการหรอไม อยางไร 6.3 อตราสญเสยกาลงคนในอนาคตจะรนแรงหรอไม โดยพจารณาวาจะสญเสยกาลงคนประเภทใด ระดบใดในกลมสายงานใด มจดใดบางทไดรบผลกระทบและเมอใด รวมถงศกษาสาเหตของการสญเสยวามอะไรบาง 6.4 จะใชเทคนคและวธการในการคาดคะเนบคคลทงในดานอปสงคและอปทาน วธใดจงจะเหมาะสม

16

6.5 การสรรหาผมาดารงตาแหนงจะกระทาโดยวธใดจงจะเหมาะสมและสอดคลองกบ สภาพปญหาการขาดแคลนกาลงคน 6.6 ระยะเวลาทเหมาะสมในการวางแผนบคคลควรจะเปนเทาใด เชน ทบทวนทก ๆ 3 ป หรอ 5 ป เปนตน 7. การจดทาแผนบคคลใหสอดคลองกบแผนกลยทธทางธรกจอยางเปนระบบหลกการ ตาง ๆ ทไดนาเสนอขางตนน จะตองนามาพจารณาประกอบการจดทาแผนบคคลขององคกร จากทกลาวมา สรปไดวาในการกาหนดทศทางของแผนบคคลจะตองพจารณาสงทเกยวของคอ การกาหนดทศทางและเปาหมายทชดเจน กาหนดระยะเวลาทจะดาเนนการมการระบปฏทนการปฏบตงานตามแผนอยางชดเจนและมความเหมาะสม ชแจงเรองแผนอตรากาลงใหทกระดบเขาใจรวมกน เพอกาหนดทศทางและวตถประสงค กาหนดผรบผดชอบดานการวางแผนบคคลและมแผนการฝกอบรมและพฒนาบคคลในองคกร เพอใหบคลากรทเปนผปฏบตงานทมอยไดปฏบตงานใหเกดประโยชนสงสด ตอองคกร ปจจยทสงผลตอการวางแผนกาลงคน 1. องคประกอบภายนอกองคกร หมายถง ปจจยตาง ๆ ทเปนสภาพแวดลอมภายนอกองคกร ซงองคการไมสามารถจะควบคมได และยากทจะทาการคาดการณประเมนความเปนไปไดทงในระยะสนและระยะยาว องคประกอบภายนอกองคการทสาคญทมผลกระทบตอการกาหนดความตองการกาลงคนขององคการม 4 ประการ ไดแก 1.1 สภาพเศรษฐกจ (economics) โดยปกตระบบเศรษฐกจแปรเปลยนไปตามระยะเวลา โดยมลกษณะเปนวฎจกรประกอบดวย 1.1.1 ภาวะรงเรอง (boom) 1.1.2 ภาวะถดถอย (recession) 1.1.3 ภาวะตกตา (depression) 1.1.4 ภาวะฟนตว (recovery) ในภาวะเศรษฐกจรงเรองจะเปนผลใหยอดขายสนคาและบรการขององคกรเพมขน เนองจากประชาขนมรายไดทแทจรงสง ทาใหมอานาจการซอมากขน ดงนนจะเปนผลใหความตองการกาลงคนขององคกรเพมขนดวย เนองจากแรงงานคนเปนปจจยสาคญสาหรบกระบวนการผลต ในทางตรงกนขาม ถาเศรษฐกจซบเซาอานาจซอของประชาชนตา องคการจาเปนตองลดประมาณการผลตยอมเปนผลใหความตองการกาลงคนขององคการลดตาลงดวยผลกระทบทเกดจากสภาวะเศรษฐกจสามารถมองเหนไดคอนขางชดเจน แตการประเมนสภาวะเศรษฐกจนนทาไดคอนขางยาก ทงน อาจพจารณาจากตวบงช ทสาคญไดแกภาวะเงนเฟอ ภาวการณวางงาน อตราดอกเบย เปนตน 1.2 ปจจยดานสงคม การเมอง และกฎหมาย (social, political and legal) ปจจยทางสงคมพจารณาจาก ระเบยบประเพณ วฒนธรรม คานยม เปนตน ตวอยางของผลกระทบทเกดจากปจจยดานสงคม เชน คานยมในการทางานนอกบานของหญงไทย มผลตอการกาหนดความตองการ กาลงแรงงานเพศหญงและเพศชาย องคการสามารถจดจางแรงงานหญงไดมากขน และสามารถลดแรงงานชายลงบางประเภท ภาวะทางการเมอง

17

และกฎหมายเปนเรองทเกยวเนองกนซงสามารถคาดการณไดโดยงาย ตวอยางเชน กรณทรฐบาลออกกฎหมายการเกษยณอายราชการฉบบใหม โดยใหขาราชการเกษยณอายเรวกวาหรอชากวาเดม นกวางแผนบคคลกจาเปนตองนามาพจารณาในการกาหนด ความตองการกาลงคนขององคกรดวย 1.3 ปจจยดานเทคโนโลย (technology) ภาวการณเปลยนแปลงของเทคโนโลยนนยากทจะคาดการณและยากทจะประเมน แนวความคด สวนใหญเชอวาการขยายตวและความกาวหนา ดานคอมพวเตอรเปนสาเหตใหมการวางงงานอยางมากมายเพราะคอมพวเตอรสามารถทางานแทนแรงงานคนไดอยางรวดเรว แตหากพจารณาใหดแลว แมวาธรกจคอมพวเตอรจะเปนสาเหตใหความตองการกาลงคนในธรกจหลายประเภทลดลง เชน ธรกจการเงนการธนาคาร ธรกจรานขายหนงสอ เปนตน แตมธรกจบางประเภททจาเปนตองจางคนเพมขน เชน ธรกจทบรการ โดยใชคอมพวเตอร ไดแก การพมพเอกสารการวเคราะหผลวจย เปนตน นอกจากน วฒนาการการนาหนยนตมาใชแทนแรงงานคนในอนาคตยอมมผลกระทบตอการกาหนดความตองการกาลงคนขององคกรดวย 1.4 ปจจยดานคแขงขน (competitors) การมคแขงขนอาจเปนผลตอความเตบโต ของอตสาหกรรม เพราะสวนแบงตลาดของธรกจยอมถกคแขงขนชวงชงเอาไปไมมากกนอย ตวอยาง เชน อตสาหกรรมรถยนตและอตสาหกรรมเหลกมอตราการเตบโตนอยมาก เนองจากมคแขงขนจากตางประเทศ อยางไรกตามการแขงขนในอตสาหกรรมอเลกทรอนกส กเปนผลใหราคาสนคาลดตาลงธรกจสามารถขยายตลาดไดกวางขน และทาใหธรกจตองจางแรงงานเพมขน 2. องคประกอบดานองคกร หมายถง การตดสนใจในเรองสาคญ ๆ ขององคกรทมผลกระทบ ตอความตองการบคคลขององคกรในทนจะกลาวถงองคประกอบดานองคกรทมผลตอการวางแผนกาลงคน 5 ประการ ไดแก 2.1 แผนกลยทธ (strategic plans) นบเปนองคประกอบทมอทธพลตอความตองการกาลงคนมากทสด เนองจาก แผนกลยทธเปนแผนทสมพนธกบวตถประสงคระยะยาว เชน วตถประสงคเกยวกบอตราความเตบโต (growth rate) ผลตภณฑใหม (new products) ตลาด (market) และบรการ (services) เปนตน วตถประสงคเหลาน จะชใหเหนถงจานวนและประเภทของพนกงานทจาเปนสาหรบองคการในอนาคตนกบรหารงานบคคลจาเปนตองพฒนาแผนบคคลระยะยาวใหสอดคลองกบแผนกลยทธขององคกร เพอใหองคกรบรรลวตถประสงคเหลานได 2.2 งบประมาณ (budgets) งบประมาณเปนเครองมอการดาเนนงานสาหรบแผนกลยทธระยะสน ดงนนการตดสนใจของฝายบรหารในการเพมหรอลดงบประมาณ จะสงผลตอความจาเปน ดานบคคลในระยะสน 2.3 การพยากรณยอดขายและปรมาณการผลต (sales and production forecasts) แมวาขอมลทไดจากการพยากรณยอดขายและปรมาณการผลต จะใหความถกตองนอยกวางบประมาณ แตกสามารถใหขอสงเกตไดรวดเรวเกยวกบความจาเปนในการเปลยนแปลงในระยะสนของความตองการบคคลในองคการ 2.4 การลงทนในธรกจใหม (new ventures) เมอองคการกาลงดาเนนการลงทนในธรกจใหม นกวางแผนจะตองทาการพฒนาแผนการจางงงานทงในระยะสนและระยะยาวและในกรณทการลงทน ในธรกจใหมเกดจากการรวมลงทน (mergers) หรอการควบกจการ (acquisitions) กจาเปนตองทบทวน อปสรรคดานบคคลในทนท ซงจะนาไปสการออกแบบองคกรและการออกแบบงานใหม 2.5 การออกแบบองคกรและการออกแบบงาน (organization and job designs) ชวงหลงจาก มการวมลงทน หรอการควบกจการ องคกรจะมการปรบปรงโครงสรางองคการ (reorganization) อยางฉบพลน ทาให

18

แผนกาลงคนตองการการปรบใหสอดคลองกบสภาพการณใหมขององคการ ในขณะเดยวกนการออกแบบงานใหมกทาใหเกดความเปลยนแปลงความตองการระดบทกษะของพนกงานในอนาคตดวย 3. ปจจยดานกาลงแรงงาน (work-force factor) อปสงคของบคคลขององคกรจะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงกาลงแรงงานภายในองคกร ซงเกดจากสาเหตหลายประการ ไดแก 3.1 การเกษยณอาย (retirement) 3.2 การลาออก (resignation) 3.3 การตาย (deaths) 3.4 การสนสดสญญาจาง (terminations) สรปไดวา การวางแผนกาลงคนจาเปนตองคาดการณแนวโนมของกาลงแรงงาน โดยศกษาขอมลจากอดต และนาเอาผลของการคาดการณมาใชประโยชนในการจดทาแผนกาลงคนในอนาคตขององคกร ดงนนการวางแผนอตรากาลงคนควรคานงถงปจจยทเปนองคประกอบภายนอกองคกร ไดแก สภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง กฎหมาย เทคโนโลย และคแขงขน และปจจยทเปนองคประกอบภายในองคกร ไดแก แผนกลยทธ งบประมาณ การพยากรณ ปรมาณผลผลต การลงทนในธรกจใหม และการออกแบบองคกรและการออกแบบงาน รวมทงปจจยดานกาลงแรงงาน ไดแก การเกษยณอาย การลาออก การตาย และการสนสดสญญาจาง เปนตน กระบวนการวางแผนกาลงคน กระบวนการวางแผนกาลงคนควรประกอบดวยขนตอนหรอกจกรรมตางๆ ดงตอไปน (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2554 : 3-6) 1. เปาหมาย และแผนขององคกร (Goals and Plans of Organization) งานสาหรบนกวางแผนบคคลจะกระทา คอ การศกษาและพจารณาแผนกลยทธการไดกาหนดไวศกษานโยบายสาธารณะ แนวโนมทางดานการเมอง กฎหมายทจะสงผลดาเนนงานขององคการ สภาพเศรษฐกจทการแขงขน ภาวะเงนเฟอ ระดบการวางแผนงานในการทางาน ตลอดจนความกาวหนาทางเทคโนโลยตาง ๆ เพอทจะนาผลของการเหลานมาจดวางขอมลดานบคคลทควรจะเปนในอนาคตไดอยางมความเหมาะสม 2. สภาพการณของบคคลในปจจบน (Current Human Resource Situation) สารวจจานวนพนกงานทงหมดทมอย โดยจาแนกออกตามประเภทตาง ๆ เชน ตามลกษณะของงาน ตามแผนก ตามอาย ตามระดบการศกษา เปนตน 3. การคาดการณบคคล (Human Resource Forecast) ในขนน นกวางแผนบคคลจะพจารณาถงจานวน และประเภทของพนกงานทองคกรตองการ พรอมทงจานวนและประเภทของคนทตองจางใหมในขนนจะตองพจารณาใหละเอยด ตรวจสอบพนกงานทจะครบเกษยณอาย การโยกยาย การเลอนตาแหนง จะไดทราบจานวนและประเภทของพนกงานทมอยจรง ๆ วามจานวนเทาไร แลวนามาเปรยบเทยบกบจานวนทองคการทงหมด กจะสามารถรวาองคการตองจางพนกงานใหมในกลมใดบาง และในระยะเวลาใด ในการคาดการณบคคลเปนงานทละเอยดซบซอน ซงพอจะกลาวถงขนตอนในการคาดการณบคคล พอสรปได 13 ประการ ดงน 3.1 เกบขอมล 3.2 ศกษาขอมลการเปลยนแปลงในการเขาออกของพนกงาน

19

3.3 หาเครองบงชทจะแสดงจานวนพนกงานลกจางในชวงระยะเวลาตาง ๆ หรองาน ประเภทสาคญ ๆ เชน ดจานวนพนกงานในดานการผลต 3.4 พยากรณจานวนพนกงานทเกยวกบงานหลก (Line) พนกงานทปฏบตงานดานสนบสนน (Staff) วาจะเปนจานวนเทาไร 3.5 ชใหเหนถงเหตการณทผานมา แตเหตการณทจะเกดขนในอนาคตอนจะทาใหเปลยนแปลงนน อาจจะไมเคยเกดขนในอดตทผานมา 3.6 เปนขอมลทไดจากระดบตนไปสระดบสง การเปดโอกาสใหฝายจดการตงแตระดบตนไดมสวนรวมในการออกความคดเหนเกยวกบการดาเนนงานขององคการถงแมวาบางครงฝายจดการจะมคาตอบอยแลวกตาม 3.7 การสอบถามจากหวหนางานในระดบตาง ๆ นน จะสงเสรมบรรยากาศในการทางาน ทาใหหวหนางานมความภมใจทไดมสวนรวมกบฝายจดการขนสง 3.8 การศกษาถงโครงการตาง ๆ 3.9 หลกการทสาคญทควรพจารณาอกอยางหนง คอ การวเคราะหงาน 3.10 พจารณาเวลาทางานทแทจรงของพนกงานลกจางแตละคน 3.11 พจารณาผลตผลของงาน อาจจะศกษาเปรยบเทยบจานวนคนกบจานวนผลตผลของงาน 3.12 วธใชตวเลขสถตตางหรอจากวจารณญาณของผรบผดชอบ 3.13 ตองตดตามขาวคราวความเคลอนไหว การพฒนาเทคโนโลยสมยใหม 4. การกาหนดแผนปฏบตการ (Implementation Programs) หลงจากไดมการคาดการณบคคลเปนทเรยบรอยแลว จงกาหนดออกมาเปนแผนปฏบตการของฝายบคคล เชน แผนการสรรหาพนกงาน แผนการคดเลอกและบรรจพนกงาน แผนการประเมนผลการปฏบตงาน แผนการโอนยาย การเลอนตาแหนง การฝกอบรม และพฒนา เปนตน 5. การตรวจสอบและการปรบปรง (Audit and Adjustment) ในขนนเปนการตรวจสอบ ความเหมาะสมและความกาวหนาของแผนปฏบตงาน การเปรยบเทยบแผนตาง ๆ การแกไขปรบปรงขอบกพรองการเปลยนแปลงแผนบคคล และถามการเปลยนแปลงแผนขององคการ การจดทาดชนแรงงาน ททนสมยควรไดรบการพจารณาศกษา ทงนเพราะขอมลทเชอถอไดเปนสงสาคญของการวางแผน สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, (2529 : 6-10) ไดใหแนวคดเกยวกบกระบวนการ ในการวางแผนกาลงคน ควรประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงน 1. การเกบขอมลกาลงคน การวางแผนกาลงคนจะประสบผลสาเรจจะตองอาศยขอมลทถกตองสมบรณเชอถอไดเปนฐาน การเกบขอมลนนจะตองครอบคลมทงดานอปสงคและอปทานกาลงคน ทงนการเกบขอมลดงกลาว เพอใชเปนฐานในการวเคราะห และพยากรณเพอการวางแผนแกปญหากาลงคน ซงตองจดทาอยางเปนระบบ เพอใหมการเกบขอมล ประมวลผล และรายงานจอมลอยางถกตองทนสมย สามารถนามาใชในการวเคราะหและพยากรณไดอยางมประสทธภาพ 2. การพยากรณอปสงคกาลงคน หมายถง การพยาการณเกยวกบความตองการกาลงคน ในอนาคต โดยใชขอมลกาลงคนทเกบในขอ 1 ประกอบกบขอมลดานนโยบาย แผนปฏบตงานและปรมาณงานของสวนราชการนน ๆ เพอทาการวเคราะหและพยากรณความตองการกาลงคนใหอดคลอง กบความจาเปนตามหนาท

20

ความรบผดชอบและปรมาณทแทจรง โดยกาหนดจานวนและประเภทของกาลงคนทตองการใหแนชด และพยากรณความตองการกาลงคนเปนรายป 3 ป 5 ป ตามความเหมาะสม โดยใชเทคนคในการพยากรณความตองการกาลงคน ไดแก การใชวจารณญาณ อตราสวนและการใชเทคนคการวดงาน เปนตน 3. การพยากรณอปทานกาลงคน หมายถง การพยากรณเกยวกบสภาพการณและปญหาเกยวกบกาลงคนทมอยในปจจบน และในอนาคต โดยวเคราะหขอมลทสาคญ เชน การสญเสยกาลงคน กาลงคงเหลอ การยายสบเปลยน ผททาหนาทพยากรณอปทานกาลงคนจะตองทราบขอมลกาลงคนในหนวยงานของตน การวเคราะหขอมลทาอยางตอเนอง เพอใชผลการวเคราะหเปนฐานในการพยากรณ เชน การสญเสยกาลงคนในอก 5-10 ปขางหนา ตลอดจนการพยากรณถงผลกระทบสบเนองจากรปแบบและสภาพการณดานกาลงคนทจะมการบรหารงาน 4. การวเคราะหการใชกาลงคนใหมประสทธภาพ จาเปนตองศกษาวเคราะหเปนระยะ ๆ เพอใหแนใจวาหนวยงานมการใชกาลงคนอยางประหยดและเกดประสทธภาพสงสด ซงในการงวเคราะหการใชกาลงคนอาจใชเทคนคการวเคราะหความคมทน (Cost/Benefit Analysis) เพอวเคราะหวาผลการปฏบตงานทไดจากเจาหนาทคมกบคาใชจายหรอไม นอกจากนอาจใชเทคนคการวเคราะหหาทางเลอกหาตนทนนอยทสด (Least-Cost Approach) เปนการวเคราะหเปรยบเทยบเพอหาทางเลอกทเสยคาใชจายนอยทสด เพอเสนอใหผบรหารใชพจารณาประกอบการตดสนใจเกยวกบอตรากาลงคน 5. การพยากรณปญหาดานกาลงคน หลงจากทราบขอมลทวไปและขอมลในการพยากรณ ดานอปสงค อปทานและการใชกาลงคนแลว ลาดบขนตอไปคอการกระบวนการวางแผนกาลงคน คอการวเคราะหขอมลเพอพยากรณดานกาลงคนวามความรนแรงและมผลกระทบตอหนวยงานแคไหน เพยงใด รวมทงปญหาทจะเกดขนในอนาคต เชน การสญเสยกาลงคน การขาดความสมดลในโครงสรางกาลงคน เปนตน 6. การจดทาแผนกาลงคน แผนกาลงคน คอ แผนปฏบตการตาง ๆ ทจะดาเนนการเพอปองกนหรอแกปญหากาลงคน เมอไดทราบปญหาตาง ๆ ทงทกาลงเกดขน และทอาจจะเกดขนในอนาคต กจกรรมสาคญตอมา คอ การจดทาแผนปฏบตการเพอแกไขปรบปรงปญหาตาง ๆ เหลานน ซงแผนกาลงคนควรครอบคลมเรองตาง ๆ ดงน 6.1 นโยบาย เปาหมาย เกยวกบการบรหารกาลงคน 6.2 แผนการสรรหา 6.3 แผนพฒนาและฝกอบรม 6.4 แผนดานเจาหนาทสมพนธ 6.5 แผนการขยายหรอปรบปรงเพมคณคาของงาน 6.6 แผนการเกลยอตรากาลงคน 6.7 แผนเตรยมกาลงคน เพอสบทอดตาแหนง 7. การนาแผนไปปฏบต ตรวจสอบ และประเมนผล การนาแผนกาลงคนไปปฏบตเพอใหเกดผลในการแกปญหาตาง ๆ เปนขนตอนทผบรหารและหวหนาหนวยงานตองรบผดชอบและแกปญหาโดยตรง โดยฝายบรหารควรกาหนดเปนนโยบายทชดเจน เพอใหหนวยงานในสงกดใหความรวมมอในการดาเนนงานตามแผนกาลงคนให

21

บรรลเปาหมาย ทงน ตองมการตดตามตรวจสอบวาเปนไปตามแผนหรอไม รวมทงมการประเมนผล เพอทราบปญหาและอปสรรคในการดาเนนการตามแผน อนจะเปนประโยชน ในการปรบปรงการวางแผนกาลงคนตอไป จากทกลาวมา สรปไดวา กระบวนการวางแผนบคคล อยางนอยควรประกอบไปดวย 5 ขนตอนคอ 1) ศกษาเปาหมายและแผนขององคการ 2) สภาพการณของบคคลในปจจบน 3) การคาดการณบคคล 4) การกาหนดแผนปฏบตงาน และ 5) การตรวจสอบ ประเมนผล และการปรบปรง

การคาดการณความตองการดานบคคล 1. การคาดการณจากสมการณพนฐาน วธการนจะเปนการคานวณหาจานวนบคลากรทองคกรตองการในแตละชวงเวลา จากสตรพนฐานทางคณตศาสตร คอ จานวนบคลากรทตองการเพมขน = จานวนบคลากรทตองการทงหมด - จานวนบคลากรคงเหลอจานวนบคลการทตองการทงหมด = จานวนงานอตรากาลงสวนของงานตอบคลากร 2. การใชแบบจาลองการวางแผนรวม (Aggregate Planning Model) วธการนจะคาดการณปรมาณความตองการบคลากรขององคการในชวงระยะเวลาหนง เพอใหสามารถนามาใชงานไดอยางมประสทธภาพ 3. การใชวธการทางสถต (Statistical Forecasting Methods) วธการนจะนาหลกการทางสถตและคณตศาสตร เชน กาหนดการเสนตรง (Linear Programming) และการวเคราะหการถดถอย (Regression Technique) มาชวยในการพยากรณความตองการบคคลขององคกรในชวงระยะเวลาทสนใจ 4. การใชแบบจาลองของมารคอฟ (Markov-model) วธการนนาหลกการคณตศาสตรขนสง มาประยกตในการศกษาและวเคราะหการเปลยนแปลงของบคคลในอนาคต เพอองคการจะไดจดเตรยมแผนในการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรมและการพฒนาบคลากรใหมความพรอมในการปฏบตหนาทในแตละตาแหนง จากทกลาวมา สรปไดวา วธการคาดการณความตองการดานบคคล ม 4 วธการ คอ การคาดการณจากสมการพนฐาน การใชแบบจาลองการวางแผนรวม การใชวธการทางสถต และการใชแบบจาลองของมารคอฟ เปนตน เทคนคในการพยากรณ

1. ระยะเวลา (Time Horizon) ปจจบนเวลาเปนปจจยสาคญในการดาเนนธรกจ ดงนนผททาหนาทดานการพยาการณความตองการบคคลจะตองเลอกวธการทมระยะเวลาเหมาะสมกบความตองการของงาน โดยใหผลลพธทไดมระดบของความถกตองและเชอถอได เหมาะสมกบการใชงาน โดยใหผลลพธทไดมระดบของความถกตองและเชอถอได เหมาะสมกบการใชงาน โดยไมเสยเวลาในการประเมนผลมากเกนไป

2. ลกษณะของขอมล (Pattern of Data) นกพยากรณทมความสามารถจะตองคานงถงธรรมชาตหรอลกษณะของขอมลทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณเปนสาคญ เพอใหสามารถคดเลอกเครองมอในการพยากรณไดอยางเหมาะสม และสามารถคาดการณเหตการณทจะเกดไดอยางใกลเคยง

3. คาใชจาย (Cost) คาใชจายเปนปจจยสาคญในการดาเนนงานทางธรกจเกอบทกประเภท ดงนน นกพยากรณตองพจารณาคาใชจายทเกดขนทงทางตรงและทางออมของการพยากรณแตละวธวา มความเหมาะสมอยางไร โดยเปรยบเทยบระหวางกนเอง หรอเปรยบเทยบกบความตองการของงาน

4. ความแมนยา (Accuracy) ความถกตองและแมนยาของเครองมอทใชเปนหวใจสาคญของการพยากรณ ดงนน นกพยากรณสมควรตองเลอกใชวธการทมความถกตองและแมนยาในระดบทยอมรบไดสาหรบงานแตละชนด

22

5. ความงายในการนาไปใช (Ease of Application) เนองจากสมาชกแตละคนของหนวยงาน วางแผนบคคลตางมความร ทกษะ และประสบการณทแตกตางกน ดงนน นกพยากรณจงตองเลอกวธการทมความงายในการนามาใชไดอยางมประสทธภาพ เพอทสมาชกทกคนในทมงานจะไดสามารถปฏบตงานไดอยางราบรนและมอปสรรคนอยทสด จากทกลาวมา สรปไดวา ในการเลอกเทคนคสาหรบการพยากรณความตองการกาลงคน สงทตองคานงถง คอ ระยะเวลา ลกษณะของขอมล คาใชจาย ความแมนยา และความงายในการนาไปใช บทบาทของกลมบรหารงานบคคลเกยวของการวางแผนกาลงคน 1. ผบรหารระดบสงของหนวยงานกาลงคนเปนทรพยากรทมคณคาทสดในองคการและมจากด จงจาเปนตองมการบรหารทด เพอใหไดประโยชนสงสด จากการใชกาลงคนทมอย 2. หวหนาหนวยงานระดบกองเปนผมบทบาทในการใชควบคมกาลงคน จาเปนตองมขอมลกาลงคนเพยงพอ เพอใหมนใจไดวามกาลงคนในคณภาพและจานวนทตองการ ขอมลสาหรบการพยากรณความตองการกาลงคนในอนาคต เพอใชในการตดสนใจดาเนนการตามแผนกาลงคนดานตาง ๆ และเพอเสนอแนะผบรหารระดบสง 3. เจาหนาทผรบผดชอบเรองวางแผนกาลงคน เปนผมบทบาทในการสรางความเขาใจเกยวกบการวางแผนกาลงคนแกขาราชการทกระดบ โดยเฉพาะผดารงตาแหนงสงกวา นอกจากน เจาหนาทวางแผนกาลงคนจะตองเปนผรบผดชอบในการเกบขอมล วเคราะหขอมล รบขอแนะนาจากหวหนาหนวยงานเกยวของปญหากาลงคนและเพอนเสนอแนะแผนและแนวปฏบตทเหมาะสมกบการแกไขปญหาใหฝายบรหารพจารณา วธการวางแผนกาลงคน 1. ประเภทของขอมล ประกอบดวย ขอมลบคคล คอ ขอมลทงหมดทเกยวของกบตวบคคล เขน ชอ สกล ขอมลสาหรบการวางแผนกาลงคน ทสาคญไดแก ชอ สกล ตาแหนงในสายงาน ระดบตาแหนงฝาย กอง กรม วฒการศกษา การฝกอบรม การประเมนผลการปฏบตงาน วนเขารบราชการเงนเดอน 2. ขอมลทจาเปนสาหรบการวางแผนกาลงคน ประกอบดวยความตองการกาลงคนในชวงระยะเวลาทจดทาแผนกาลงคน สภาพกาลงคนปจจบน การสญเสยกาลงคนและการไดกาลงคนเพม 3. ขนตอนการวางแผนกาลงคน ประกอบดวยการเกบขอมล ควรกาหนดชวงเวลาในการเกบขอมล ใหชดเจนและควรจดแบงและกาหนดกลมงานทจะวเคราะห การประมวลผลขอมลเปนการนาขอมลทกชนดทไดรวบรวมไวมาคานวณเพอหากาลงคนทตองการ และการวเคราะหขอมลควรดาเนนการวเคราะห เปนรายป ทดแทนการสญเสยในเรองจานวน และพจารณาในดานคณภาพดวย 4. การวางแผนปฏบตการ เพอแกปญหาหลงจากการวเคราะหขอมลแลว จากทกลาวมา สรปไดวา วธการวางแผนกาลงคนสงทตองคานงถงคอ ประเภทของขอมล ขอมลทจาเปนสาหรบการวางแผนกาลงคน ขนตอนการวางแผนกาลงคน และการวางแผนปฏบตการ

กลวธในการแกไขปญหากาลงคน 1. นโยบาย เปาหมาย เกยวกบการบรหารกาลงคน หนวยงานควรมการกาหนดนโยบายและเปาหมายดานกาลงคนใหชดเจน โดยตองคานงถงปญหาและความตองการกาลงคน ดงน

23

1.1 สารวจและวเคราะหปญหาดานกาลงคน เชน การขาดแคลนกาลงคนการสญเสยกาลงคน คณภาพกาลงคน ขวญกาลงใจของกาลงคน ปญหาเหลานมความรนแรงแคไหนเพยงใด จดลาดบความสาคญ เพอเปนแนวทางในการวางแผนและกาหนดวธในการแกไขปรบปรงใหเหมาะสม 1.2 วเคราะหแนวนโยบายและเปาหมายดานกาลงคน วาอนาคตเปนอยางไร ตองการแกปญหาเรองใด การกาหนดนโยบายและแผนกาลงคนกควรมงเนนในเรองนน ๆ และควรตองวเคราะหแผนงานในอนาคตของสวนราชการดวย เพอจะไดทราบวาจะตองเตรยมกาลงคนอยางไร จงจะสามารถปฏบตภารกจตามแผนงานเหลานนใหบรรลผลสาเรจได 1.3 กาหนดนโยบายและเปาหมายกาลงคน เมอดาเนนการตามขอ 1.1 และ 1.2 แลวจงกาหนดใหแนชดวาตองการแกปญหาในเรองใด หรอจะปรบปรงกาลงคนในเรองใด เปาหมายการใชกาลงคนเปนอยางไร 1.4 สอสารและทาความเขาใจ ควรมการเผยแพรใหเจาหนาททกคนเขาใจนโยบายและเปาหมาย เพอใหความรวมมอดาเนนการตามนโยบายคอ ผบรหารระดบสงตองสนบสนน มเปาหมายและแผนงานชดเจน เชน การยายสบเปลยนเพอการพฒนากาลงคนและสามารถปฏบตได 2. การสรรหา เปนวธการใหไดบคคลตามความตองการ เปนจดเรมตนในทจะทาใหไดคนด มความรความสามารถ ประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน 2.1 การแยกประเภทตาแหนง 2.2 วธการสรรหา 2.3 การสารวจสภาพกาลงคน 2.4 การประเมนผล 2.5 วธการประเมน 3. การพฒนาและการฝกอบรม มจดมงหมายในการเพมพนสมรรถภาพของผปฏบตงาน ทงในหนาทปจจบนและในอนาคต รวมถงการเปนสมาชกทดขององคกร มคณธรรม และความเปนมนษยทดยงขน มจตใจและพลานามยทสมบรณ สามารถปรบตวใหเขากบสภาวการณทเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสม 4. เจาหนาทสมพนธ งานเจาหนาทสมพนธ หมายถง กจกรรมตาง ๆ ทกอใหเกดความสมพนธ ระหวางเจาหนาทกบหนวยงาน เชน การจดใหมการปฐมนเทศ สภาพแวดลอมทเหมาะสม 5. การปรบปรงงาน ในการปรบปรงงานนนประกอบดวยดงน 5.1 การขยายงานการขยายงานทใชความสามารถอยางเดยวกน ทาใหเจาหนาทไมเบอหนายในการปฏบตงาน และเปนการเตรยมเจาหนาทใหสามารถปฏบตงานแทนกนได การขยายงานทใชความสามารถตางกน ผบงคบบญชาควรมอบหมายงาน ซงคาดวาผนนจะสามารถปฏบตได เพอปฏบตงานเกดความกระตอรอรนและสนใจในการปฏบตงาน 5.2 การปรบปรงเพมคณคาของงาน เพอใหเกดความทาทายตอความสามารถของผปฏบตงาน เชน มอบหมายงานใหดาเนนการตงแตตนจนจบ ความเปนอสระในการปฏบต การทราบผลการปฏบต 6. การเกลยกาลงคน หมายถง การถายเทกาลงคนจากหนวยงานทมความจาเปนนอยกวาไปปฏบตงานในหนวยงานทมความจาเปนมากกวา เพอใหการใชกาลงคนเกดประโยชนสงสด 7. การเตรยมกาลงคนเพอสบทอดตาแหนง เหตผลความจาเปนในการสบทอดตาแหนงคอ

24

7.1 สรางความเชอมนวาหนวยงานจะมผปฏบตงานเพยงพอและมคณภาพทเหมาะสม 7.2 การเลอกคนไวทดแทนตองรอบคอบ โดยเฉพาะการพฒนาคน 7.3 ผมความรความสามารถสงสด มกถกชกจงไปทางานกบหนวยงานอน จงจาเปนตองเฟนหาตวบคคลเพอทดแทน เพอมใหเกดชองวางหรอขาดแคลนกาลงคนระดบสมอง จากทกลาวมา สรปไดวา กลวธในการแกไขปญหากาลงคน มกลวธทตองคานงหลากหลายประการ คอ นโยบาย เปาหมาย เกยวกบการบรหารกาลงคน การสรรหา การพฒนาและการฝกอบรม งานเจาหนาทสมพนธ การเกลยกาลงคน การปรบปรงงาน และการเตรยมกาลงคนเพอสบทอดตาแหนง การนาไปใชประโยชน การวางแผนอตรากาลงสาหรบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา เปนประโยชนทนาไปใชในเรองการบรหารงานบคคลไดดงน 1. นาไปใชวางแผนกาหนดจานวนขาราชการครและบคลการทางการศกษาไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบปรมาณงานทแทจรง 2. นาไปใชประกอบการแตงตง (ยาย) ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา ไดตรงกบกลมสาระทตองการ และตองตามความตองการของสถานศกษา 3. นาไปใชในการวางแผนการพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา เพอเพมประสทธภาพการปฏบตงาน 4. ฝายผลตขาราชการครสามารถนาไปวางแผนการผลตขาราชการครใหสอดคลองกบ ความตองการใชอตรากาลงคนในสถานศกษา จากทกลาวมา สรปไดวา การวางแผนอตรากาลงคนมประโยชนคอ สามารถกาหนดจานวนขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไดอยางเหมาะสม สอดคลองกบปรมาณงานทแทจรง เพอใหบคลากรการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพยงขน

25

การบรหารอตรากาลงคน

ปรชญาของการบรหารอตรากาลงคน 1. องคกรทประกอบดวยสมาชกทมความร ความสามารถ จะทาใหองคกรพฒนาและเจรญเตบโต ถาผบรหารบคคลเชอและยอมรบขอความน จะดาเนนการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมกบงานเขามาอยในองคกร ทาใหองคการไมเกดปญหาการปฏบตงานใหบรรลแผนงานทกาหนดไว 2. องคกรประกอบดวยสมาชกทมความพงพอใจระหวางสมาชกกบสมาชก และระหวางสมาชกกบผบงคบบญชาระดบตาง ๆ แลว จะกอใหเกดบรรยากาศทดในองคกร จากความคดดงกลาว จะเปนแนวทางแกฝายบรหารบคคลดาเนนการพฒนาประสทธภาพ การสอสารการสรางขวญ กาลงใจ ใหแกมวลสมาชก เพอกอใหเกดความจงรกภกดตอองคการ 3. การจดใหบคคลไดทางานตรงกบความถนด ความสามารถของตน จะเกดความพงพอใจและ มความสขในการทางาน แนวความคดนคลายขอแรกแตกตางตรงทเนนบคคล ฉะนนการพฒนาบคลากร การเลอนตาแหนงและการโยกยาย ควรคานงถงแนวคดน เพอกอใหเกดผลดในการบรหารบคคลในองคกร 4. บคคลทเขามาทางานในองคกรนน มสวนชวยเหลอและพฒนาใหองคกรเจรญเตบโต 5. การประนประนอม การประสานประโยชนระหวางสมาชกกบองคกร องคกรกบสงคมและกอใหเกดความเขาใจอนดตอกนและสรางความสงบสขแกสงคมโดยสวนรวม 6. สภาพสงคมมการพฒนาเปลยนแปลงอยเสมอ ฉะนนวทยาการใหม ๆ และความทนสมย ในความรทเปลยนแปลงไปเปนสงทมความสาคญ 7. องคการเปนระบบหนงทมสวนรบผดชอบตอสงคม ฉะนน ควรมการพจารณาจดหาเงนทดแทน เมอสมาชกในองคกรเกดอนตรายตาง ๆ ขณะปฏบตงาน และเมอทางานครบเกษยณทจะตองออกจากงาน ทงนเพอใหสมาชกเหลาน มความสขใจ เมอตองออกไปเผชญกบสงคมภายหนาขณะเดยวกนการดาเนนกจกรรมในลกษณะน ยงสงผลสะทอนกลบใหบคคลทกาลงปฏบตงานมกาลงใจและมองเหนไดวามการ เอาใจใสพวกตน อนเปนการเพมความจงรกภกดตอองคการและยงเปนการสรางความรสกทดตอ มวลสมาชกในสงคมทวไป ยอมรบและศรทธาองคกรมากยงขน

ปรชญาสการปฏบตงาน ปรชญาการบรหารบคคล จะเปนกรอบความคดในการกาหนดปรชญาของผบรหาร ดงนน จงขอเสนอแนวทางสาหรบผบรหารและผทมความสนใจ ดงน 1. การเลอกบคลากรเขาปฏบตงานในองคกร ควรดาเนนการดวยความรอบคอบเพอใหไดบคคลการทมคณสมบตเหมาะสมกบงาน ดวยหลกทวา จดบคลากรใหตรงกบงาน (Put the Right Man into the Right Job) 2. การชวยพนกงานใหรจกการปรบตวเขากบเพอนรวมงานและลกษณะงานในระยะแรกของการเขาทางาน จะเปนการสรางความประทบใจใหกบพนกงานใหม เกดความรสกทด เกดบรรยากาศทดในการทางาน 3. การสรางขวญกาลงใจใหกบพนกงานจะเปนแรงผลกดนใหพนกงานทมเทกาลงกายกาลงใจ ในการทางานใหกบองคการ ซงสามารถกระทาไดหลายวธ เชน การเลอนขน เลอนตาแหนง การใหสทธพเศษ เปนตน หรอแมแตคาชมเชย การยกยอง และการใหเกยรต กถอวาเปนสวนหนงของการสรางขวญและกาลงใจแกพนกงานสงเหลานจะมผลตอการพฒนาบคลการและพฒนาองคกร

26

4. การเปดโอกาสใหบคลากรในองคกร ไดมสวนรวมในการตดสนใจตามระดบทเหมาะสม เพอใหพนกงานไดเกดความรสกวาตนเองมสวนเปนเจาของกจการดวย จะชวยสรางความมนใจ มความคดรเรม รกและภกดตอองคการ เกดความมงมนทจะพฒนางานใหกาวหนา 5. การประนประนอม จะชวยใหลดขอขดแยงระหวางบคคลกบบคคล บคคลกบองคกรและองคการกบองคกร ดงนน การใชวธการเจรจาหรอการปรกษาหารอจะเปนแนวทางการแกไขปญหาขององคกร 6. การจดระบบงานในองคกรใหชดเจน มเปาหมายทแนนอนกาหนดสายการบงคบบญชา แจกแจงลกษณะงานสาหรบพนกงานทกระดบ เพอใหรบทบาทหนาทใหชดเจน จะชวยใหเกดความเขาใจบคคลและงานทปฏบต 7. การพฒนาบคลากร เปนการเพมประสทธภาพในการทางาน เนองจากวทยาการมความกาวหนาอยางรวดเรว การแขงขนในระบบการตลาดมสง การเพมพนความรแกบคลากรในองคกรจงเปนสงจาเปน ซงอาจทาไดหลายลกษณะ เชน การฝกอบรม การศกษานอกสถานศกษาและการศกษาตอ เปนตน 8. การสรางความยตธรรมในองคการ จะชวยใหองคการอยรอด มความมนคงและกาวหนา การทจะสรางความยตธรรม ตองอาศยปจจยหลายประการ เชน จะตองมขอมลเกยวของพนกงานทกคน ตงแตประวตสวนตว ประวตการทางาน และลกษณะเฉพาะของแตละคน เพอชวยใหสามารถตดสนใจ ในสวนทเกยวของกบผลประโยชนของแตละคน เปนตนวา การเลอนตาแหนงการเปลยนงาน เปลยนหนาท เปนตน ออกจากนนในกรณทพนกงานกระทาความผด กตองใหความเปนธรรมกบทกคนเทาเทยมกน

นโยบายและภารกจของการบรหารอตรากาลงคน นโยบายดานการบรหารบคคล เปนแนวทางของการปฏบต เพอนาไปสการบรรลวตถประสงค ตาง ๆ ขององคกร นโยบายการบรหารบคคล หมายถง แผนมาตรฐานทกาหนดไวเปนแนวทางกวาง ๆ เพอชแนะการคดการตดสนใจเกยวกบการบรหารบคคลของผบรหาร การกาหนดนโยบายดานการบรหารบคคล มความมงหมาย 3 ประการ ดงน 1. เพอใหแนใจวาพนกงานขององคกรจะไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม 2. เพอชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจไดอยางรวดเรวและคงเสนคงวา 3. เพอชวยใหผบรหารมความเชอมนในการแกปญหา และเปนการปองกนผลทเกดจากการตดสนใจของผบรหาร

นโยบายการบรหารกาลงคน 1. เหตผลในการกาหนดนโยบาย การกาหนดนโยบายทางดานการบรหารบคคล เปนสงทควรกระทาอยางยงเพอใหรแนวการดาเนนงานโดยทวไป แมการรางนโยบายตาง ๆ จะไมอาจใหครอบคลม ไดทกเรองกตาม แตกเปนการดทจะใหพนกงานหรอลกจางของบรษทไดรหลกและปรชญาของบรษท รแนวทางการทางานการจงใจและวธการบรหารงานของบรษททจะสงผลตอประสทธภาพของการทางาน เหตผลทตองกาหนดนโยบายการบรหารงานบคคลอาจสรปไดคอ 1.1 การกาหนดนโยบายทาใหการปฏบตตอพนกงานเปนไปในลกษณะทเทาเทยมกน โดยสมาเสมอตลอดทงองคการ ชวยขจดปญหาการเลอกทรกมกทชงระหวางพนกงานภายในแผนกเดยวกนหรอตางแผนกกนอกทงเปนหลกประกนวาพนกงานทกคนอยภายใตกฎเกณฑอนเดยวกน

27

1.2 นโยบายเปนเสมอนมาตรการวดผลปฏบตงานของพนกงานทกคน ดงนน จงสามารถนาเอาผลปฏบตงานทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบนโยบายไดวาผใดปฏบตงานดเดนเพยงใด 1.3 เมอมปญหาทางดานงานบคคลเกดขนกสะดวกแกฝายบรหารและผเกยวของทจะตดสนวนจฉยปญหาอยางมหลกเกณฑและถกตอง 1.4 การกาหนดนโยบายทด จะชวยใหพนกงานมความกระตอรอรน ตนตว และจงรกภกดตอบรษท นอกจากนนยงเปนการสงเสรมใหพนกงานมความกาวหนาในงานททาเทากบเปนการชวยใหฐานะของบรษทมนคงยงขน นโยบายควรเขยนไวเปนหลกฐาน การทบรษทบางแหงไมมนโยบายทเขยนไวเปนหลกฐานกมไดหมายความวาบรษทนนไมมนโยบาย นโยบายของบรษทยงคงมอยและเปนทรกนในระหวางผบรหารทกคน ผบรหารบางคนไมตองการใหเขยนนโยบายเปนหลกฐาน เพราะคดวาการกระทาดงกลาวเปนการผกพนและจากดความเปนอสระในการทางานทาใหตดสนใจยากและไมมความยดหยนในการบรหารงานใหเขากบสถานการณ ความเขาใจทวานโยบายเปนขอผกมดผบรหารนนเปนการเขาใจผด เพราะนโยบายเปนเพยงหลกการอยางกวาง ๆ เทานน ผบรหารยงคงสามารถใชดลยพนจไดอยางเตมท นอกนนนโยบายยงเปนแนวทางทชวยใหตดสนใจงายขนและเปนการบงคบใหปฏบตตาม การเขยนนโยบายทาใหพนกงานทกคนรวาจะไดอะไรจากฝายบรหาร รฐานะของตนวาอยทไหนจะตองปฏบตอยางไร ดงนนจงเปนการสะดวกทจะอางองไดวานโยบายเปนอยางไร การไมเขยนนโยบายอาจทาใหบางคนเขาใจหรอตความผดเพราะรนโยบายมาอยางผด ๆ จงไมอาจตรวจสอบไดวา นโยบายทถกตองเปนอยางไร อกประการหนงนโยบายเปนสงทเปลยนแปลงใหเขากบสถานการณและสภาพแวดลอม ซงแสดงวามการยดหยนในการบรหารงาน ดงนนการเขยนนโยบายไวเปนหลกฐานจงนาจะใหผลดกวา 2. วตถประสงคของนโยบายพนฐานในการกาหนดนโยบายกคอจดประสงคนโยบายจะกาหนดขนมาไมไดถาไมรวาจดประสงคเปนอยางไร เชน ในการสรางขวญของพนกงานกมเปาหมายเพอเพมผลงาน การเลอนขนเลอนตาแหนงในองคกรกเพราะวาพนกงานทกคนตองการความกาวหนา และตองการตาแหนงทสงขนในการกาหนดจดประสงคของนโยบายจะตองเขาใจจดประสงคสวนตวของแตละคนเสยกอน จรงอยแตละคนอาจมจดประสงคตางกน แตในหลกใหญ ๆ แลวมอยเหมอนกน ซงพอสรปไดดงน 2.1 คาจางทยตธรรม ยอมเปนทยอมรบกนทวไปวา การทคนทางานกเพราะตองการคาจางและคนยนดจะทางานอยางหนงกเพราะเหนวาคาจางนนยตธรรมและเหมาะสมกบความเหนอยยากในการทางาน 2.2 สภาพการทางานทด ถงแมวาคาจางจะเปนสงจงใจประการแรกของการทางาน แตสภาพการทางานทดกเปนความตองการของลกจางทเปนปจจยทาใหสามารถทางานในองคกรนนไดนาน เพราะสภาพการทางานทไมเหมาะสม เชน ไมมแสงสวางเพยงพอ รอนหรอหนาวเกนไป สกปรกและไมปลอดภย เหลานจะเปนอนตรายแกสขภาพอนามยของคนงาน 2.3 ความมนคงทางเศรษฐกจของพนกงาน สงทสาคญกคอความแนนอนของรายไดหนวยงานบางแหงจายคาจางแรงงานตาแตพนกงานมความมนคงในการทางานตลอดไป จงไมนาหนวงวาจะตอง ถกออกจากงานหรองดจาง ทาใหพนกงานมความเตมใจทางานในหนวยงานนน 2.4 การมสวนรวมในการบรหาร การมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของหนวยงานจะทาใหพนกงานเกดความรสกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคมนนและตนเองมความสาคญตอหนวยงาน

28

เมอมการรเรมโครงการใด ๆ ขน พนกงานจะไมขดขวางเพราะถอวาตนมสวนเปนเจาของดวยและพวกเขาจะคดวาโครงการใหมนนยอมมผลกระทบกระเทอนตอประโยชนหรอสวนไดเสยของคนงานไมทางใดกทางหนง พนกงานจงมความตองการทจะไดรบรและมสวนรวมตงแตตน 2.5 โอกาสทจะไดรบความกาวหนา เรองความกาวหนาในงานเปนสงทมองเหนไดยากกวาเรองอตราคาจาง แตกเปนความปรารถนาของพนกงานทกคนทอยากมตาแหนงสงขน รบผดชอบมากขน ดงนนสถานะและตาแหนงงานในอนาคตกเปนสงจงใจอกอยางหนง ททาใหพนกงานปรบปรงและ พฒนาตนเองใหกาวหนาอยเสมอ จะมยกเวนกสาหรบพนกงานบางคนทเปนสวนนอยเทานนทเหนวางานในตาแหนงทสงขนมความยากลาบากและรบผดชอบมากเกนกาลงความสามารถของตนเอง 2.6 ความสาคญของตนเอง ฝายบรหารงานในธรกจสมยใหมมความตนตวในเรองททาใหพนกงานประสบความสาเรจ และมความรสกวาตวเองเปนบคคลสาคญในหนวยงานนน ในเบองตนผปฏบตงานเหนวาคาจางเปนสงสาคญในระยะตอมาเขาจะเหนวาคาจางอยางเดยวนนไมเพยงพอ จงพยายามหาโอกาสทจะแสดงความคดเหนและหางานทจะทาใหตนเองมความสาคญยงขน ในขณะเดยวกนฝายบรหารกจะไดรบประโยชนจากความคดเหนของพนกงานเหลานนดวย 2.7 ความสาคญของกลม จดประสงคนเปนเรองทตอเนองมาจากความสาคญของตนเอง การพจารณาถงความสาคญของกลมบคคล กลมนบวาเปนปรากฏการณทเกดขน ในทกหนวยงานและ มอทธพลมาก ความคดเหนของกลมตาง ๆ เปนเรองทฝายบรหารจะตองใหความสาคญและสนใจ เมอกลมมความเหนอยางใดอยางหนงแลวลกษณะการรวมตวของกลม จะผลกดนใหความคดเหนนนออกมาและถาไมเหนดวยแลวกลมกจะรวมกนตอตานทนท ดงนนการรบรในพฤตการณดงกลาวกเปนทางหนง ทจะชวยใหหนวยงานไดรบความสาเรจ

ภารกจของการบรหารกาลงคน 1. งานสรรหาบคคล คอ หนาทของการจดหาบคลากร (Procurement) ทมคณสมบตเหมาะสมตามทองคกรตองการอยางเพยงพอ เพอใหสามารถปฏบตภารกจขององคกรใหสาเรจลลวงลงไปตามทตงวตถประสงคไว ทงในปจจบนและอนาคต ในการจดหาพนกงานใหไดตามทตองการ จะตองอาศยการออกแบบงาน (Job Design) การวเคราะหงาน (Job Analysis) การวางแผนกาลงคน (Manpower Plan) การสรรหาและคดเลอก (Recruitment and Selection) 2. งานใชบคคล คอหนาทของการใชบคลากร (Directing) เพอใหพนกงานทมอยไดมโอกาส ใชความสามารถของตนอยางเตมทในการปฏบตภารกจหนาท เพอใหไดประโยชนสงสดตอตนเอง หมคณะและขององคกร ตลอดจนควบคมดแลใหบคคลไดปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบอยางมประสทธภาพ และทาใหทกคนเตมใจทจะทมเททงรางกายและจตใจ เพอความสาเรจขององคกร การใชคนใหทางานตามทตองการโดยอาศยกระบวนการตาง ๆ ไดแก การบรรจแตงตง (Placement) การปฐมนเทศ (Orientation) และการทดลองงาน (Probation) การสรางแรงจงใจ (Motivation) การสรางทมงาน (Teamwork Building) การประเมนผลการปฏบตงาน (Performance Appraisal) การฝกอบรมและพฒนา (Training and Development) 3. งานดแลรกษาบคคล คอ หนาทการทานบารงรกษาพนกงานทมอยใหมสขภาพกายและสขภาพจตทแขงแรงสมบรณ ไมมโรคภยทงหลายมาเบยดเบยนใหตองเจบปวยแนะนาใหรจกปองกนและหลกเลยงใหรอดพนจาก

29

โรคภยไขเจบทงปวง ตลอดจนยาเสพตดใหโทษอบตภย อบายมขและภยทจะบนทอนชวตของพนกงาน เพอใหมชวตทยนยาวและมความสขสามารถทางานอยไดจนครบเกษยณอายงาน ซงจะตองอาศยกจกรรมตาง ๆ ในกระบวนการบารงรกษาพนกงาน ไดแก การพจารณาความดความชอบ (Promotion) การจายคาจางคาตอบแทนและสวสดการ (Compensation) การสงเสรมสขภาพและอนามย (Health Care Program) การบารงรกษาสขภาพอนามยและการปองกนอบตภย (Health care and Safety) การควบคมดานวนยและการลงโทษ (Disciplinary and Punishment) กฎหมายเกยวกบแรงงานและแรงงานสมพนธ ภารกจหลกทง 3 ประการของการบรหารบคคลในองคกรนถอวาเปนหวใจสาคญของฝายบรหารบคคลจะตองมความเขาใจในสาระสาคญของงานอยางแทจรง เพอใหงายตอการจดจาและนาเอกไปปฏบตไดอยางถกตองกคอ “หาใหได ใชใหเปน” และเกบรกษาชา ๆ ไวนาน ๆ นบวาเปนคากลาวสน ๆ แตไดความหมายและเขาใจไดชดเจนทสด หนาทของการบรหารอตรากาลงคน 1. การออกแบบงาน คอการนาภารกจขององคกรมาแยกออกไปตามลกษณะเฉพาะของงาน เพอกาหนดขอบเขตอานาจหนาทความรบผดชอบไมใหซาซอนกน และงายตอการจดหาคนมาทางาน ตามตาแหนงเหลานน 2. การวเคราะหงาน คอ การศกษาคนควาหารายละเอยดของตาแหนงงานทออกแบบไวนนจะตองเปนบคคลทมความรประสบการณ ตลอดจนคณสมบตเชนไร จงจะสามารถปฏบตงานในตาแหนงนนไดอยางเหมาะสมและเกดประสทธภาพ 3. การวางแผนกาลงคน เปนการคานวณหาปรมาณของพนกงานทพอเหมาะทจะมาปฏบตภารกจทมอยในแตละตาแหนงงาน ทงปจจบนและในอนาคต 4. การสรรหาและคดเลอก เปนกระบวนการทจะหาคนทมคณสมบตตรงตามลกษณะเฉพาะของตาแหนงงานทองคกรตองการใหเขามาทางานในตาแหนงทวางดงกลาวไดครบถวนและตรงตามเวลา ทตองการ 5. การบรรจแตงตง ปฐมนเทศ และทดลองงาน เปนกระบวนการรบพนกงานใหมขององคกร ทจะตองทาสญญาวาจางใหเขามาทางานในตาแหนงทวาง พรอมกบใหคาแนะนาชแจงเกยวกบกฎ ระเบยบขอบงคบตาง ๆ ขององคกร และทดลองทางานชวระยะเวลาหนง เพอใหแนใจวามคณสมบตเหมาะสมกบงานทจะทาหรอไม กอนบรรจเขาเปนพนกงานประจาขององคกรตอไป 6. การสรางแรงจงใจ คอ การกระตนใหพนกงานมความพยายามทจะทางาน อยางเตมท เตมใจ เตมความสามารถ โดยใชความรดานจตวทยาการทางานมาใชกบพนกงาน ใหเหมาะสมตามลกษณะของแตละบคคล 7. มนษยสมพนธและการตดตอสอสารในองคกร เปนการนาเอาความรดานความสมพนธระหวางบคคล และการตดตอสอสารของบคคลมาอบรมพนกงาน เพอหมความชานาญในการตดตอกบบคคลและสรางความสมพนธอนดตอกน

30

8. การสรางทมงาน คอ ความพยายามของผบรหารทจะทาใหพนกงานทกคนไดมความเขาใจ รกใคร เปนนาหนงใจเดยวกนและชวยกนทางาน ดวยความเตมใจ และมความสขกบการทางานรวมกน 9. การประเมนผลการปฏบตงาน เปนกระบวนการทจะตรวจสอบความสามารถในการทางานของพนกงาน เพอการปรบปรงแกไข การทางานใหมประสทธภาพยงขน 10. การฝกอบรมและพฒนา เปนกระบวนการทจะเพมพนประสทธภาพการทางานของพนกงานใหดยงขน ดวยการใหพนกงานเขาฝกอบรมในโอกาสตาง ๆ ตามความเหมาะสมและตอเนอง 11. การพจารณาความดความชอบ การโยกยายและการใหพนจากงาน เปนกระบวนการทองคกรดาเนนการเพอตอบแทนใหกบพนกงานททางานใหกบองคกร ดวยการพจารณาเพมคาจาง เงนเดอน เลอนตาแหนงหนาทใหสงขน สวนการโยกยายเปนไปตามความเหมาะสม ความจาเปนของหนวยงาน และการใหพนจากงานเปนไปตามระเบยบการพนจากงานขององคกร 12. การจายคาตอบแทน เปนกระบวนการตดอตราคาจางตอบแทน และผลประโยชนตอบแทนใหกบพนกงานอยางเปนธรรมและเกดประสทธภาพในการจงใจบคคลภายนอกใหยนดจะเขามารวมงานและกระตนใหพนกงานภายในเตมใจทจะทางาน 13. การบารงรกษาสขภาพอนามยและความปลอดภย เปนการดแลรกษาสขภาพอนามยของพนกงานใหมความแขงแกรงทงรางกายและจตใจ เพอใหทางานไดอยางมประสทธภาพตลอดจนปองกนอบตภยทอาจจะเกดขนจากการทางาน ซงเปนสาเหตของการสญเสยทงชวตและทรพยสน 14. การควบคมดานวนยและการลงโทษ เปนการฝกฝนใหพนกงานมความสามารถในการควบคมตนเองใหอยในกฎระเบยบขอบงคบ เพอความมประสทธภาพขององคกร หากผใดฝาฝนกดาเนนการลงโทษตามความเหมาะสม 15. กฎหมายเกยวกบแรงงานและแรงงานสมพนธ เปนการใหความรแกนายจางและลกจางทจะปฏบตตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของกบการวาจางแรงงาน ซงประกอบดวยกฎหมายคมครองแรงงาน กฎหมายกองทนเงนทดแทน กฎหมายกองทนประกนสงคม และกฎหมายแรงงานสมพนธ และเมอเกดปญหาขดแยงจะไดดาเนนการไดอยางถกตองมประสทธภาพ และเกดประโยชนตอสวนรวม

ระบบการบรหารกาลงคน การบรหารบคคลแบงออกเปน 2 ระบบ คอ ระบบคณธรรม และระบบอปถมภ ดงน 1. ระบบคณธรรม (merit system) ระบบคณธรรม เปนวธการคดเลอกบคคลเขาทางาน โดยใชการสอบรปแบบตาง ๆ เพอประเมนความร ความสามารถของบคคลทมคณสมบตครบตามตองการ โดยไมคานงถงเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธสวนตวเปนสาคญการบรหารบคคลตามระบบคณธรรมยดหลกการ 4 ประการ ไดแก 1.1 ความเสมอภาคในโอกาส (Equality of opportunity) หมายถง การเปดโอกาสท เทาเทยมกนในการสมครงานสาหรบผสมครทมคณสมบต ประสบการณ และพนความรตามทระบไว โดยไมมขอกดกนอนเนองจากฐานะ เพศ ผว และศาสนา กลาวคอทกคนทมคณสมบตตรงตามเกณฑ จะมสทธในการถกพจารณาเทาเทยมกบความเสมอภาคในโอกาส จะครอบคลมถง

31

1.1.1 ความเสมอภาคในการสมครงาน โดยเปดโอกาสใหผทมคณสมบตและพนฐานความรตรงตามทกาหนดไวไดสมครและเขาสอบแขงขน 1.1.2 ความเสมอภาคในเรองคาตอบแทน โดยยดหลกการทวางานเทากน เงนเทากนและมสทธไดรบโอกาสตาง ๆ ตามทหนวยงานเปดใหพนกงานทกคน 1.1.3 ความเสมอภาคทจะไดรบการปฏบตอยางเสมอหนากน โดยใชระเบยบและมาตรฐานเดยวกนทกเรอง อาท การบรรจแตงตง การฝกอบรม 1.2 หลกความสามารถ (Competence) หมายถง การยดถอความรความสามารถเปนเกณฑในการคดเลอกบคคลเขาทางาน โดยเลอกผทมความรความสามารถใหเหมาะสมกบตาแหนงมากทสด โดยจะบรรจแตงตงผทมความเหมาะสมตามเกณฑมากกวา เพอใหไดคนทเหมาะสมกบงานจรง ๆ (Put the right man to the right job) หากจะมการแตงตงพนกงานระดบผบรหาร กจะพจารณาจากผลการปฏบตงานขดความสามารถหรอศกยภาพของการบรหารงานในอนาคต 1.3 หลกความมนคงในอาชพการงาน (Security on tenure) หมายถง หลกประกนการปฏบตงานทองคกรใหแกบคลากรวาจะไดรบการคมครอง จะไมถกกลนแกลงหรอถกใหออกจากงานโดยปราศจากความผด ไมวาจะโดยเหตผลสวนตวหรอทางการเมอง ชวยใหผปฏบตงานรสกมนคงในหนาทหลกการ ทผบรหารใชในเรองของความมนคงในอาชพการงาน คอ 1.3.1 การดงดดใจ (Attraction) โดยพยายามจงใจใหผทมความรความสามารถใหเขามารวมงานกบองคกร 1.3.2 การธารงรกษา (Retention) โดยการธารงรกษาพนกงานทมความสามารถเหลานน ใหทางานอยกบองคกรเพราะมความกาวหนามนคง 1.3.3 การจงใจ (Motivation) โดยกระตนใหพนกงานมความมงมนในอาชพททาอย 1.3.4 การพฒนา (Development) โดยเปดโอกาสใหไดพฒนาศกยภาพและมความกาวหนาในเสนทางอาชพ 1.4 หลกความเปนกลางทางการเมอง (Political neutrality) หมายถง การไมเปดโอกาสใหมการใชอทธพลทางการเมองเขาแทรกแซงในกจการงาน หรออยภายใตอทธพลของนกการเมองหรอ พรรคการเมองใด ๆ 2. ระบบอปถมภ (Patronage system) ระบบอปถมภเปนระบบการคดเลอกบคคลเขาทางานโดยใชเหตผลทางการเองหรอความสมพนธเปนหลกสาคญ โดยไมคานงถงความร ความสามารถ และความเหมาะสมเปนประการหลกลกษณะทว ๆ ไป ของระบบอปถมภจงมลกษณะตรงกนขามกบระบบคณธรรม ระบบนมชอเรยกอกหลายชอ เชน ระบบชบเลยง (Spoiled system) ระบบพรรคพวกหรอ ระบบเลนพวก (Nepotism) หรอระบบคนพเศษ (Favoritism) หลกการสาคญของระบบอปถมภ สรปไดดงน 2.1 ระบบสบสายโลหต เปนระบบทบตรชายคนโตจะไดสบทอดตาแหนงของบดา

32

2.2 ระบบชอบพอเปนพเศษ เปนระบบทแตงตงผทอยใกลชด หรอคนทโปรดปรานเปนพเศษใหดารงตาแหนง 2.3 ระบบแลกเปลยน เปนระบบทใชสงของหรอทรพยสนมคามาแลกเปลยนกบตาแหนง การยดระบบอปถมภเปนแนวปฏบตในการบรหารบคคลในองคการจะกอใหเกดผล ดงน 2.3.1 การพจารณาบรรจแตงตง เลอนขน เลอนตาแหนง เปนไปตามความพอใจสวนบคคลของหวหนาเปนหลก ไมไดคานงถงความรความสามารถของบคคลเปนเกณฑ 2.3.2 การคดเลอกคนไมเปดโอกาสทเทาเทยมกนแกผทมสทธ แตจะใหโอกาสกบ พวกพองตนเองกอน 2.3.3 ผปฏบตงานมงทางานเพอเอาใจผครองอานาจมากกวาจะปฏบตงานตามหนาท 2.3.4 อทธพลทางการเมองเขามาแทรกแซงการดาเนนงานภายในของหนวยงาน 2.3.5 ผปฏบตงานไมมความมนคงในหนาททกาลงทาอย เพราะอาจถกปลดไดถาผมอานาจไมพอใจจากคณลกษณะเดน ๆ ของระบบการบรหารทงสองระบบทเสนอไปนน

การจดองคกรของฝายบคคล การจดองคกรของฝายบคคล นยมจดแบง ดงน 1. สวนงานวาจาง เปนสวนงานททาหนาทในดานการสรรหา สมภาษณ ทดสอบ คดเลอก บรรจ แตงตง ปฐมนเทศ โยกยาย จดทาทะเบยนประวตการทางานและการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงาน 2. สวนงานฝกอบรมและพฒนา เปนสวนงานทรบผดชอบในเรองการจดฝกอบรมใหกบพนกงาน จดทาแผนการฝกอบรมเสนอโครงการ งบประมาณคาใชจาย การตดตอประสานงานและดาเนนการฝกอบรมใหเปนไปตามแผนทไดกาหนดไว 3. สวนงานบรหารคาจางและเงนเดอน มหนาทรบผดชอบเกยวกบการกาหนดตาแหนงงาน คณสมบตประจาตาแหนง การประเมนคางาน กาหนดอตราคาจาง กาหนดมาตรฐานของงาน สารวจคาจาง ในตลาดแรงงานกาหนดหลกเกณฑในการพจารณาเปลยนขนเงนเดอน ปรบปรงอตราคาจางใหเหมาะสมกบภาวะเศรษฐกจและตลาดแรงงาน 4. สวนแรงงานสมพนธ ทาหนาทรบผดชอบในดานแรงงาน เชน การรบเรองราวรองทกขเกยวกบสภาพการวาจาง การทางาน ปญหาความคบของใจเกยวกบการทางานทงหมด การใหคาปรกษาแนะนาเกยวกบปญหาการทางานและปญหาทว ๆ ไป การเจรจาตอรอง การใหขอเสนอแนะปญหาเกยวกบแรงงานแกนายจาง ประสานงานกบองคกรแรงงาน และพนกงานสมพนธทงภายในและภายนอกองคกร 5. สวนจดระบบรกษาความปลอดภย ทาหนาทรบผดชอบในงานทเกยวกบการใหความรดานความปลอดภยแกพนกงานและนายจาง การจดระบบรกษาความปลอดภย ในองคกรกากบดแล ใหคาแนะนาในเรองความปลอดภย และจดกจการสงเสรมความปลอดภย และจดทาสถตเกยวกบอบตภยและวเคราะหสาเหตของอบตภยทเกดขน

33

6. สวนการแพทยและอนามย รบผดชอบเกยวกบงานดแลสขภาพอนามยของพนกงาน ไดแก จดดแลการปฐมพยาบาล การตรวจสขภาพ การใหคาปรกษาดานสขภาพ การจดกจกรรมสงเสรมสขภาพอนามย การตอตานยาเสพตดและโรคเอดส 7. สวนงานวจยทรพยากรบคคล รบผดชอบเกยวกบการศกษาปญหาขององคกรดานบคคล ตรวจสอบขวญกาลงใจ ความคดเหนของพนกงานเกยวกบสภาพความเปนอย การทางานและสงทพนกงานตองการและขอเสนอแนะตาง ๆ เกยวกบแรงงาน 8. สวนสวสดการและบรการ ทาหนาทดแลเกยวกบการจดสวสดการดานตาง ๆ ใหกบบคลากรขององคกร ตลอดจนการใหบรการพเศษทองคกรจดให เพอเปนการสรางขวญและกาลงใจใหกบบคลากร

การบรหารบคคลเชงกลยทธ การบรหารบคคลเชงกลยทธ (Strategic human resource management) ไดประยกตแนวคดของการบรหารเชงกลยทธมาใชกบการจดการดานบคคลในองคกร ซงรปแบบการบรหารเชงกลยทธจะมคณลกษณะ 6 ประการ ไดแก 1. การยอมรบอทธพลของสภาพแวดลอมภายนอกองคการสภาพแวดลอมภายนอกองคกร ซงเปนทงโอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ตอองคการ เชน กฎหมาย สภาวะทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงทางสงคมและประชากร การเมอง เทคโนโลย เปนตน ในการกาหนดกลยทธของกจกรรมดานการบรหารบคคลจะนาเรองตาง ๆ เกยวกบสภาพแวดลอมมาประกอบการจดทาแผนกลยทธแตละดาน โดยจะใชมาตรการเชงรกกบโอกาสทจะเกดขนขณะเดยวกนพยายามหาวธการแกไขขจด อปสรรคใหหมดไป 2. การยอมรบอทธพลของการแขงขนและความเคลอนไหวเปลยนแปลงของตลาดแรงงาน องคประกอบทเกยวของกบการแขงขนและความเคลอนไหวในตลาดแรงงาน เชน การจงใจ คาตอบแทน และผลประโยชนเกอกล การเปลยนแปลงอตราคาจาง อตราการวางงาน สภาพการทางานและชอเสยงของคแขงขน เปนตน องคประกอบตาง ๆ เหลาน จะสงผลกระทบถงการตดสนใจดานบคคลและขณะเดยวกนกจะไดรบผลกระทบดวยเชนกน 3. การเนนแผนระยะยาวแนวคดของการจดทาแผนกลยทธขององคกรจะมงเนนเปาหมาย ในอนาคต และทศทางการปฏบตงานในระยะยาว จงตองมการกาหนดวสยทศนขององคกรใหชดเจน ตอจากนนจะกาหนดกลยทธการบรหารบคคล เพอผลกดนใหมการปฏบตภารกจตาง ๆ ไดดาเนนการไปสเปาหมายเชงกลยทธทไดกาหนดไว เปนการแปลงวสยทศนลงสการปฏบตทเปนรปธรรม 4. การเนนการพฒนาทางเลอกในการปฏบตงานและภารตดสนใจการบรหารบคคลเชงกลยทธมงเนนการพฒนาทางเลอก กลยทธทกาหนดจะไดมาจากทางเลอกหลาย ๆ ทาง โดยมผทเกยวของจะม สวนรวมในการเสนอทางเลอกในการดาเนนการไปสเปหามายในอนาคตทกาหนดไว และการตดสนใจจะพจารณาเลอกกลยทธทเหมาะสมทสดในบรรดาทางเลอกทงหมดทมอย 5. ขอบเขตของการพจารณาครอบคลมทกคนในหนวยงานกลมเปหามายของการบรหารบคคล คอ บคลากรทกคนในองคการนบตงแตพนกงานระดบปฏบตการ จนกระทงถงผบรหาร ตามแนวคดดงเดมนน จะมงเนนเฉพาะพนกงานระดบปฏบตการเทานน เชน เมอพจารณาเรองการพฒนากจะมโปรแกรมการพฒนาผบรหาร สาหรบคณะผบรหาร และมการฝกอบรมใหกบพนกงานระดบปฏบตการขอเสนอนโยบายดานการเพมโอกาสทางการศกษาและเรยนร

34

การวางแผนกาลงคนเชงกลยทธ การวางแผนกาลงคนเชงกลยทธ (Strategic Workforce Planning) เปนสงทชวยสรางความมนใจวา กลยทธ

ดานคนจะมความสมพนธสอดคลองกบยทธศาสตรขององคกร ดงนน จงเปนกรอบการดาเนนการ แบบองครวมทองคกรใชเปนเเนวทางในการประเมนและวเคราะหผลกระทบของสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก ตอกาลงคนของหนวยงาน "Strategic Workforce Planning ensures that peoplestrategies align with the organization’s strategic plan."

การวางแผนอตรากาลงหรอแผนกาลงคนเปนกระบวนการในการพยากรณจานวนคน การพฒนาคนในองคการ การใชคน และการควบคมคน โดยทองคการจะตองมนใจวาองคการมปรมาณคน มคนทม คณสมบต คณภาพและคณลกษณะตามทตองการในหนวยงานตางๆ อยางถกตองเหมาะสม และในเวลาทตองการ รวมทง ตองมวธการใชคนเหลานนใหมประสทธภาพสงสดตอองคการ จฑารตน เอออานวย(2541) ไดใหความหมายของการวางแผนกาลงคนไวดงน 1. การวางแผนกาลงคน คอ การวางแผนการทดแทน การวเคราะหการออกจากงานของแรงงาน การกาหนดวธการทจะใชในการวางแผนอาชพสาหรบคนงาน การพฒนาตวแบบสาหรบการวางแผนคดเลอก และการเลอนตาแหนงคนงานและการวเคราะหความสมพนธระหวางนโยบายคาจางกบการคดเลอกคนเขาทางาน 2. การวางแผนกาลงคน คอ การวางแผนบคคล (Personal Planning) มขอบเขต ครอบคลมกจกรรมทงหมดของหนวยงาน ไดแก การเลอกสรร การบรรจ การฝกอบรม การศกษา การบรหารเงนเดอนและคาจาง ความปลอดภย แรงงานสมพนธ และอนๆ 3. การวางแผนกาลงคน คอ นโยบายดานกาลงคนและการจางงานเมอพจารณาในแงเศรษฐกจ ตามกรอบนจะวดในเชงปรมาณและคณภาพของกาลงแรงงานของชาต การวางแผนตามความหมายน จะมองในแงโครงสรางของประชากรและผลตภณฑมวลรวมประชาชาตและกจกรรมตางๆ ทเกยวกบการคาดการณดานอาชพอตสาหกรรมและแรงงาน รวมทงการวเคราะหผลกระทบตอเนองทจะเกดจากการทดแทนแรงงานคนดวยเครองจกร 4. การวางแผนกาลงคนเปนกระบวนการททาใหองคการหนงสามารถทจะมบคคลและประเภทของบคคลในปรมาณทถกตองเหมาะสม ในแหลงทถกตอง ในเวลาทเหมาะสม ซงกอใหเกดประโยชนและประหยดสงสด

James W.Walker กระบวนการในการกาหนดและดาเนนการเกยวกบนโยบายและแผนปฏบตการตางๆ ดานกาลงคน เพอใหองคกรมการบรหารกาลงคนทมประสทธภาพภายใตสถานการณแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

สานกงาน ก.พ ใหความหมายของการวางแผนกาลงคนวา เปนการดาเนนการอยางเปนระบบ ในการวเคราะหและพยากรณ เกยวกบอปสงคและอปทานกาลงคน เพอนาไปสการกาหนดกลวธทจะใหไดกาลงคนทมความรความสามารถเหมาะสมอยางเพยงพอ ทงในดานจานวนและคณภาพ มาปฏบตงาน ในเวลาทตองการ โดยมแผนการใชและพฒนากาลงคนอยางมประสทธภาพ เพอธารงรกษากาลงคน ทเหมาะสมไวกบองคการอยางตอเนอง

35

การวางแผนกาลงคนกบการวางแผนการศกษา การวางแผนการศกษากวางกวาการวางแผนกาลงคน เพราะการวางแผนการศกษาตองพจารณา ทงความตองการกาลงคนและความตองการทางสงคม แตทวาการวางแผนการศกษาแคบกวาการวางแผนกาลงคนกเพราะวาการวางแผนกาลงคนตองคานงถงปจจยตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงปจจยทางเศรษฐกจ การพฒนาตลอดจนเปาหมายในการพฒนาเศรษฐกจเขามาประกอบดวย

เหตผลทตองมการวางแผนกาลงคน

สรพงษ มาล (2558) ไดกลาวถงประโยชนและความสาคญของการวางแผนกาลงคนไวดงน

1) ใชกาลงคนใหสอดคลองกบภารกจเพอใหเกดความคมคา 2) เตรยมกาลงคน (ทงเชงปรมาณและคณภาพสาหรบการเปลยนแปลงทจะเกดขนในอนาคต) 3) เปนเครองชวยตดสนใจในการบรหารทรพยากรบคคล

– การวางแผนการสรรหาและคดเลอกบคลากร เพอลด Recruitment Gaps – การพฒนาบคลากร (Training and Development) – การวางความกาวหนาในสายอาชพ (Career Development)

– การสบทอดตาแหนง/สรางความตอเนองในการบรหารราชการ (Succession Planning) – การบรหารคาใชจายดานบคลากร เชน คาตอบแทน สวสดการ (Staff Costings)

– การตดสนใจลดหรอเพมกาลงคนดวยมาตรการตาง ๆ (Expansion/Restructuring/Reduction/ Redundancy)

3.3 เกณฑอตรากาลงครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา

การคานวณอตรากาลงขาราชการครโรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยนมธยมศกษา

แบบ 1 โรงเรยนประถมศกษาทมนกเรยน 120 คน ลงมา และจดการเรยนการสอน อ.1 - ป.6 หรอ ป.1 - ป.6

- นกเรยน 1 -20 คน มผบรหารได 1 คน มครผสอนได 1 คน - นกเรยน 21 -40 คน มผบรหารได 1 คน มครผสอนได 2 คน - นกเรยน 41 -60 คน มผบรหารได 1 คน มครผสอนได 3 คน - นกเรยน 61 -80 คน มผบรหารได 1 คน มครผสอนได 4 คน - นกเรยน 81 -100 คน มผบรหารได 1 คน มครผสอนได 5 คน - นกเรยน 101 -120 คน มผบรหารได 1 คน มครผสอนได 6 คน

แบบ 2 โรงเรยนประถมศกษาทมนกเรยน 121 คนขนไป และจดการเรยนการสอน อ.1 - ป.6 หรอ ป.1 - ป.6

อตราสวน (อนบาล) คร : นกเรยน = 1 : 25 จานวนนกเรยน : หอง = 30 : 1

36

อตราสวน (ประถม) คร : นกเรยน = 1 : 25 จานวนนกเรยน : หอง = 40 : 1

จานวนครปฏบตการสอน (ป) รวม = จานวนคร(ป) อนบาล + จานวนคร (ป) ประถมคร (ป) รวม

คร(ป)รวม = [(หองอนบาล x 1.2) + (นกเรยนอนบาล/25)] + [(หองประถม x 1.6) + (นกเรยนประถม/25)] 2 2

หรอ คร (ป) รวม = [(หองอนบาล x 30 + นกเรยนอนบาล + (หองประถม x 40 + นกเรยนประถม) 50 50

จานวนบคลากรสายบรหาร - นกเรยน 121 - 359 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง

- นกเรยน 360 - 719 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 1 ตาแหนง - นกเรยน 720 - 1,079 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 2 ตาแหนง - นกเรยน 1,080 - 1,679 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 3 ตาแหนง - นกเรยน 1,680 คนขนไป มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 4 ตาแหนง

เงอนไข - การคดจานวนหองเรยน (โดยใชจานวนนกเรยน : หอง หารจานวนนกเรยน) แตละชน หากมเศษตงแต 10 คนขนไป ใหเพมอก 1 หอง - การคดจานวนครใหปดเศษตามหลกคณตศาสตร (0.5 ขนไปปดเปน 1 , ไมถง 0.5 ปดทง)

แบบ 3 โรงเรยนประถมศกษาทมนกเรยน 121 คนขนไป และจดการเรยนการสอน อ.1 - ม.3 หรอ ป.1 - ม.3 ดงน

อตราสวน (อนบาล) คร : นกเรยน = 1 : 25 จานวนนกเรยน : หอง = 30 : 1 อตราสวน (ประถม) คร : นกเรยน = 1 : 25 จานวนนกเรยน : หอง = 40 : 1 อตราสวน (มธยม) คร : นกเรยน = 1 : 20 จานวนนกเรยน : หอง = 40 : 1

37

จานวนครปฏบตการสอน (ป) รวม = จานวนคร (ป)อนบาล + จานวนคร(ป)ประถม + จานวนคร(ป) มธยม

คร(ป)รวม= [(หองอนบาล x 1.2) + (นกเรยนอนบาล/25)] + [(หองประถม x 1.6) + (นกเรยนประถม/25)] + (หองมธยม x 2) 2 2

หรอคร(ป)รวม = [(หองอนบาล x 30 + นกเรยนอนบาล + (หองประถม x 40 + นกเรยนประถม + (หองมธยม x 2) 50 50

จานวนบคลากรสายบรหาร

- นกเรยน 121 - 359 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง - นกเรยน 360 - 719 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 1 ตาแหนง - นกเรยน 720 - 1,079 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 2 ตาแหนง - นกเรยน 1,080 - 1,679 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 3 ตาแหนง - นกเรยน 1,680 คนขนไป มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 4 ตาแหนง

เงอนไข - การคดจานวนหองเรยน (โดยใชจานวนนกเรยน : หอง หารจานวนนกเรยน) แตละชน หากมเศษตงแต 10 คนขนไป ใหเพมอก 1 หอง - การคดจานวนครใหปดเศษตามหลกคณตศาสตร (0.5ขนไปปดเปน 1 , ไมถง 0.5 ปดทง)

แบบ 4 โรงเรยนมธยมศกษา อตราสวน (มธยม) คร : นกเรยน = 1 : 20 จานวนนกเรยน : หอง = 40 : 1

จานวนครปฏบตการสอน = จานวนหองเรยน x (จานวนนกเรยน : หอง) / จานวนคร : นกเรยน

จานวนครปฏบตการสอน = จานวนหองเรยน x (จานวนนกเรยน : หอง) / จานวนคร : นกเรยน = จานวนหองเรยน x 2

จานวนบคลากรสายบรหาร - นกเรยน 121 - 359 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง - นกเรยน 360 - 719 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 1 ตาแหนง - นกเรยน 720 - 1,079 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 2 ตาแหนง - นกเรยน 1,080 - 1,679 คน มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 3 ตาแหนง

38

- นกเรยน 1,680 คนขนไป มผบรหารได 1 ตาแหนง ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 4 ตาแหนง เงอนไข - การคดจานวนหองเรยน (โดยใชจานวนนกเรยน : หอง หารจานวนนกเรยน) แตละชน หากมเศษตงแต 10 คนขนไป ใหเพมอก 1 หอง - การคดจานวนครใหปดเศษตามหลกคณตศาสตร (0.5ขนไปปดเปน 1 , ไมถง 0.5 ปดทง)

แบบ 5 การคานวณอตรากาลงขาราชการครโรงเรยนศกษาสงเคราะห อตราสวน คร : นกเรยน = 1 : 12 จานวนนกเรยน : หอง = 35 : 1 จานวนครรวม = (35 x จานวนหองเรยน) / 12 จานวนครปฏบตการสอน = จานวนครรวม – จานวนบคลากรสายบรหาร

จานวนบคลากรสายบรหาร จานวน 1 - 2 หองเรยน มผบรหารได 1 คน จานวน 3 - 6 หองเรยน มผบรหารได 1 คน ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 1 คน จานวน 7 - 14 หองเรยน มผบรหารได 1 คน ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 2 คน จานวน 15 - 23 หองเรยน มผบรหารได 1 คน ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 3 คน จานวน 24 หองเรยนขนไป มผบรหารได 1 คน ม (รองฯ) ผชวยผบรหารได 4 คน เงอนไข ในการคานวณตามสตรหากมเศษตงแต 0.1 ขนไปใหปดเปน 1

39

บทท 4 วธดาเนนการ

4.1 ประชากร

การศกษาครงนเปนครในโรงเรยนทกโรง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2 สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 4.2 เครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมล มดงน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลประกอบดวยแบบสารวจขอมล จานวน 4 ฉบบ ดงน 3.2.1 แบบสารวจขอมลมาตรฐานวชาเอกมาตรฐานวชาเอกทกาหนดใหมในสถานศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

3.2.2 แบบสารวจขอมลครเกษยณอายราชการตามสาขาวชาเอก (พ.ศ. 2560 - 2569) 3.2.3 แบบสารวจขอมลความตองการทดแทนครขาดเกณฑและทดแทนครเกษยณอายราชการ ตามมาตรฐานวชาเอก ป พ.ศ. 2560 - 2569

3.2.4 แบบสารวจขอมลครเกษยณอายราชการและความตองการครทดแทนตามมาตรฐานวชาเอก ป 2560 - 2569

4.3 การเกบรวบรวมขอมล

สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2 สงเครองมอทใชในการศกษาครงน ไปยงโรงเรยนโดยขอความรวมมอจากผบรหารโรงเรยนใหเกบขอมลไดรบกลบคนมา 117 ฉบบ คดเปนรอยละ 100 ของจานวนทงหมด 4.4 การวเคราะหขอมล

สถตทใชในการวเคราะหขอมลจากแบบสารวจขอมลจานวนคร วเคราะหดวยสถตบรรยาย (descriptive statistics) โดยการแจกแจงความถ

40

บทท 5 ขอเสนอแนะ

1. นาขอมลทไดไปจดทาแผนอตรากาลงครในสถานศกษา ระยะ 10 ป (ปการศกษา 2560-2569) ของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2 2. นาไปใชกาหนดการทดแทนการสญเสยอตรากาลง ความตองการรายวชาทดแทน เพอรองรบความตองการครการศกษาขนพนฐานแกเจาหนาทอตรากาลงของสานกงานเขตพนทการศกษา 3. นามาใชเปนฐานขอมลในการบรหารงานบคคล การจดสรรอตรากาลง การเกลยอตรากาลง การตดโอนตาแหนง การยาย การชวยราชการ การสรรหาและบรรจแตงตง การพฒนาบคลากร 4. นาไปบรหารอตรากาลงครในสถานศกษา เพอใหมครครบตามเกณฑภายใน 1 ป มครครบชน/หอง ภายใน 2 ป และมครครบตามมาตรฐานวชาเอกภายใน 5 – 10 ป

5. นาไปเปนขอมลในการจดทาแผนความตองการครการศกษาขนพนฐานของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 6. นาวธการไปใชกบบคลกรทางการศกษาอนๆ ของสานกงานเขตพนทการศกษา ในการจดทาแผนความตองการบคลากรนน

41

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2546). คมอปฏบตงานสานกงานเขตพนทการศกษา. กรงเทพฯ:

กระทรวงศกษาธการ

กาญจนา จวานานนท.(2552). แผนจดอตราบคลากรพยาบาลตามความตองการทางการพยาบาล

ของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 4 ราชบร. แบบรายการประกอบคาขอ

ประเมนผลงาน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 4 ราชบร

กรมอนามย,2552

นฤพร ศรสงเนน. การพฒนาระบบสารสนเทศกลมงานวางแผนอตรากาลงและกาหนดตาแหนง

สานกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 5 จงหวดนครราชสมา.

การศกษาคนควาอสระมหาบณฑต(การบรหารการศกษา) มหาวทยาลยมหาสารคาม.

บาเยน บญเรอง. (2552). บทบาทหนาทของสถานศกษาขนพนฐาน http://www.kroobannok.com/blog/23995

สยามเอชอาร คอรเปอเรชน. (2554). การวางแผนกาลงคน. http//www.siamhr.com.

สนนทา เลาหนนท.(2546). การบรหารทรพยากรมนษย. พมพครงท 2 กรงเทพฯ : ธนะการพมพ.

42

ภาคผนวก

43

ภาคผนวก ก

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

44

ภาคผนวก ข

สาเนาหนงสอขอความรวมมอสถานศกษา ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตาก เขต 2

สารวจขอมลครตามมาตรฐานวชาเอก ทกาหนดใหมในสถานศกษา

เพอวางแผนอตรากาลงครในสถานศกษา 10 ป

45