ژماره 260 2014/12/27 1

ساڵی شەشه م ژماره 260 شەممە 2014/12/27 نرخ )1500( دینار

سەرنووسەر: مەریوان عومەر Email: mariwan_2014@yahoo.com Tel: 0750 460 7290 خاوەن ئیمتیاز: ژیروان نوری

دەستەی نووسەران: بیالل سەعید پێشەوا محەمەد رزگار رەزا چوچانی سەروەر ساڵەیی

چاپ: چاپخانەی رۆكسانا 07504675264

هەولێر ــ سەیداوە ــ جووت سایدی بەرامبەر نیوستی

www.civilnews.net civilmagzaine

ژمارەی ریكالم: 07506515797

بەڕێوەبەری كارگێڕی: بەهرە حەمەڕەش بەڕێوەبەری هونەری: لوقمان رەشیدی

روماڵكردنێكی بێالیەنانە

2 ژماره 260 2014/12/27

سياسەت

پێشەوا محەمەد

سڤیل هۆكارەكانی نەبەستنی كۆنگرەی كۆمەڵی ئیسالمی ئاشكرا دەكات

“عەلی باپیر و پۆستەكەی یەكێك لە كێشەكانە”

لـــە دواییـــن كۆبوونـــەوەی ئەنجومەنی ئیســـالمی كۆمەڵـــی ســـەركردایەتیاندا، كۆنگـــرەی دا بڕیاریـــان كوردســـتان، دوا نادیـــار كاتێكـــی بـــۆ حیزبەكەیـــان بخـــەن، بۆ ئەمەش كێشـــە ناوخۆییەكانی

هـــۆكاری بـــە ئیســـالمییە هێـــزە ئـــەو دادەندرێـــت، كۆنگرەكەیـــان دواخســـتنی چونكـــە بۆچوونێـــك هەیـــەو پێیوایە، ئەو حیزبـــە لەبەر لێكترازانـــی ناوخۆیی خۆی لـــە قەرەی كۆنگرە نـــادات، بەاڵم كۆمەڵی ئیســـالمی ئـــەو بۆچوونـــە رەتدەكاتەوەو دەڵێت، كە تا ئێستا ئامادەكارییەكانیان بۆ

كۆنگرە تەواو نەبووە. بەپێـــی زانیارییەكانـــی ســـڤیل كـــە لـــە ســـەرچاوەیەكی ناو ئەو حیزبە بەدەستی هێناوە، كۆمەڵی ئیسالمیی كوردستان بەر لە بەستنی سێیەمین كۆنگرەی، دووچاری كۆمەڵێـــك كێشـــەی فیكریـــی و ئیدارەدان هاتووە، كە رەنگە بەئاسانی لە كۆنگرەیشدا

ژماره 260 2014/12/27 3

سياسەت

نەتوانرێت چارەســـەر بكرێن، چونكە ئەو كێشـــانە لـــەدەوری ســـەركردایەتیكردندا دەخولێنـــەوە كە پێناچێت كۆنگرە بتوانێت مەكتەبـــی ســـەركردایەتی و ئەندامانـــی

سیاسی ئێستا بگۆڕێت.كۆمەڵی ئیسالمی خۆی ڕایدەگەیەنێت، ئـــەوان هیچكاتێـــك ســـڵیان لـــە كۆنگرەو كۆنفرانـــس نەكردۆتـــەوە، بـــەالم ئەوەی ئێســـتا پەیوەندی بـــە ئامادەنەبوونیانەوە

هەیە بۆ كۆنگرە.عەبدولســـتار مەجید، ئەندامی مەكتەبی سیاســـیی كۆمەڵـــی ئیســـالمی، رایگەیاند، هەڵبژاردنەكانـــی هاتنەپێشـــی بەهـــۆی ئەمســـاڵ و بارودۆخـــی ئەمنی و قەیرانی دارایـــی هەرێـــم، نەیانتوانیوە لـــە ماوەی دیاریكـــراوی خۆیـــدا كۆنگرەی ســـێیەمی

حزبەكەیان ئەنجام بدەن.سەبارەت بە مەترسیان لە لێكترازانیان لە كۆنگرەدا دواخســـتنی كۆنگرەكەشیان لەبەر ئەو هۆكارە، مەكتەب سیاسییەكەی كۆمـــەڵ كە هاوكات وەزیری كشـــتوكاڵی حكومەتـــی هەرێمیشـــە، گوتـــی “پرســـی جیاوازیی و كێشـــە لەناو كۆمەڵ شـــتێكی ئاســـاییە، بـــەاڵم ئـــەو جیاوازییـــە نەبۆتە هۆی ئاستەنگ لەبەردەم بەستنی كۆنگرە، جیاوازییەكانی ســـەركردایەتی كۆمەڵیش

زیاتر لەسەر كاتی كۆنگرەیە.”15ی ڕۆژی بڕیاربـــوو وا گەرچـــی كۆنگرەیـــە ئـــەو ئەمســـاڵ تەممـــوزی ببەســـترێت، بـــەاڵم دواخـــرا، دواتـــر لـــە فراوانی ســـەركردایەتی كۆبوونەوەیەكی كە ڕۆژی 9ی ئەیلول لە شـــاری سلێمانی بە ئامادەبوونـــی عەلی باپیر بەڕێوەچوو، بڕیـــاردرا كۆنگرە دوابخرێـــت بۆ كۆتایی دیـــاری بێئـــەوەی رۆژەكـــەی ئەمســـاڵ بكرێـــت، لـــە دواییـــن كۆبوونەوەشـــیاندا، جارێكی دیكـــە كۆنگرەكەیـــان بۆ كاتێكی

نادیار دواخست.ســـڤیل ســـەرچاوەكەی هەروەهـــا ئاشكراشـــی كـــرد، لەناو ســـەركردایەتی كۆمەڵی ئیسالمیی دوو كێشەی سەرەكی كۆنگرەكەیـــان، دواخســـتنی بـــۆ هـــەن ئەوانیـــش كێشـــەی ئیدارەدانـــی حیـــزب كـــە هـــەر لـــە ســـەرەتای دامەزراندنیەوە لەگەڵیدایە، لەگەڵ جیاوازیان لە بۆچوونی

فیكریدا.بەاڵم بەشـــێك لە ئەندامانـــی مەكتەبی سیاســـی دەڵێـــن: بەهـــۆی تەواونەبوونی ئامادەكاریـــی، كۆنگـــرە دواخـــراوە نـــەك

شتی دیكە و جارێ هەلومەرج رێگا نادات كۆنگرەی سێیەم ببەستن.

كێشـــەكانی كۆمەڵـــی ئیســـالمی، وەك باس دەكرێن، هەر لە سەرەتاوە بوونیان هەبووە، بـــەاڵم دانانـــی وەزیرەكانیان لە كابینەی هەشـــتەم و نەهێشـــتنی پۆستی پێشـــەوای كۆمەڵ و جیـــاوازی بۆچوونی ســـەركردایەتییەكانیان بەرانبەر داعش و چارەنـــووس و بڕیـــاردان لـــە حیزبدا، بە كێشەی سەرەكی ئەو حیزبە دادەندرێن.

كۆمەڵـــی ئیســـالمی لـــە سەرتاســـەری مەڵبەنـــدی 11 كوردســـتاندا هەرێمـــی یـــەك واڵتیـــش دەرەوەی لـــە هەیـــە و مەڵبەند، كۆمەڵ لە هەرێمی كوردســـتاندا لـــە ڕیزبەندی پێنجەمـــی حیزبەكاندایە، لە چوار ساڵی رابردووشدا، لەگەڵ هەریەكە لـــە بزوتنـــەوەی گـــۆڕان و یەكگرتـــووی ئیســـالمی ئۆپۆزســـیۆن بوو، ئیستاش لە حكومەتدا بەشدارە بە وەزیری كشتوكاڵ

و وەزیری هەرێم بۆ كاروباری ژینگە.جگە لەو پرســـانەش، پۆستی ئەمیریی كۆمەڵ، كە عەلی باپیر لە ســـاڵی 2001 و لە كاتی دامەزراندنی كۆمەڵەوە بەڕێوەی دەبات یەكێكی دیكەیە لە كێشـــەكانی ئەو حیزبەو دواخستنی كۆنگرەكەیان، چونكە بەشـــێك لە ئەندامانـــی ســـەركردایەتیان لەگەڵ گۆڕینی عەلی باپیردان و بەشێكیش پێیانوایە بە الچوونی عەلی باپیر شیرازەی

كۆمەڵ بەرەو خراپی هەنگاو دەنێت.ســـەرچاوەكەی ســـڤیل، ئاشكرای كرد، عەلـــی باپیـــر تـــا بەڵێنی مانـــەوەی خۆی لـــە ســـەركردایەتی وەرنەگرێـــت، ئۆكەی لەسەر بەستنی كۆنگرە نادات، بۆ ئەمەش ئەو ســـەركردایەتیانەی لەگەڵیدا كۆكن لە هەوڵی رازیكردنی ئەندامە ناڕازییەكاندان كە عەلی باپیـــر وەك ئەمیری ئەو حیزبە

لەشوێنی خۆیدا بمێنێتەوە.مەجیـــد، عەبدولســـتار بەبـــڕوای ئەندامـــی مەكتەبی سیاســـی كۆمەڵ هەر پێكهاتەیـــەی ئـــەم دەســـتكاریكردنێكی ئێستای ســـەركردایەتی كۆمەڵ، بەتایبەت لەم بارودۆخەی ئێستادا، واتە ئاڵۆزكردنی

رەوشی ناوخۆیی حیزبەكەیانە.سەبارەت بە عەلی باپیر و پۆستەكەشی، عەبدولستار مەجید، كە هاوكات وەزیری هەرێمـــی حكومەتـــی لـــە كشتوكاڵیشـــە كوردستان، بە سڤیل-ی گوت: “مامۆستا عەلی باپیـــر لە كۆنگرەدا ركابەری نابێت، ئەو هەرچەندە حەزی لە بەرپرســـیارێتی

نییە، بەاڵم لەبەرپرسیارییەتیش راناكات، خـــۆی زۆرجـــار گوتوویەتی بۆ كەســـی یەكـــەم هەرگیـــز حەزم لێی نییـــە، نەبۆی ڕادەكـــەم و نـــە لێـــی ڕادەكـــەم. ئێمـــە بە هەمـــوو جیاوازییەكانیشـــەوە یەكدەنگین لەگەڵ بابەتی ئەمیرایەتی مامۆســـتا عەلی

باپیر.” عەلـــی باپیـــر وەتمـــان، لە عەشـــیرەتی میراودەلییـــەو لە هاوینی ســـاڵی 1961دا لـــە گوندی كەنجاڕەی ســـەر بـــە ناحیەی سەنگەســـەری ســـەر بـــە قەزای پشـــدەر لەدایك بـــووە، كەســـایەتییەكی كاریزمی لەناو حیزبەكەیدا دروستكردووە، ئێستاش بەشێك لە ئەندامانی ســـەركردایەتی ئەو حیزبە، ترســـیان لێنیشـــتووە ئەگەر عەلی باپیـــر لـــە پۆســـتەكەیدا نەمێنێـــت، ئـــەوا بارودۆخیان وەك هی یەكێتی نیشتیمانی و یەكگرتـــووی ئیســـالمی لـــێ بێـــت لـــە دوای جێهێشـــتنی تاڵەبانی و سەاڵحەدین

بەهادیندا. مەجیـــد گوتیشـــی: “كۆنگـــرە ناتوانێت گۆڕانكاری گەورە بهێنێتـــە ئاراوە، بەاڵم كۆنگـــرە وێســـتگەیەكە لـــە وێســـتگەكانی كاری سیاســـیی حیزبایەتـــی و بنەمـــای

گەشەكردنی تێدایە.” هەر بەپێی زانیارییەكانی سڤیل، ئێستا سەدان كادیری كۆمەڵی ئیسالمیی، بەستنی كۆنگرەیـــان وەك دوا وادە دیاریكردووە بۆ چارەســـەری كێشـــەكانی ئەو حیزبە و پرســـە لەســـەر بڕیـــاردان شـــێوازی جیاوازەكان، بەگوێرەی زانیارییەكان لەناو ئـــەو كادیرانـــەدا ئەندامی ســـەركردایەتی هەیەو ئێستا كارەكانیان لەناو حیزبەكەدا هەڵپەساردووە و پڕۆژەیەكیشیان داوە بە ســـەركردایەتی و تێیدا داوایـــان كردووە پێش كۆنگرە بەشێك لە داواكارییەكانیان جێبەجێ بكرێـــت، ئەگەر نا جیابوونەوەی

خۆیان رادەگەیەنن.بـــۆ كۆمەڵـــی ئیســـالمی كوردســـتان، یەكەمجـــار لـــە ســـاڵی 2005 بەشـــداری كوردســـتان پەرلەمانی هەڵبژاردنەكانـــی و عێراقـــی كردو بوو بە خاوەنی شـــەش كورســـی لـــە هەرێـــم و دوو كورســـی لە پەرلەمانـــی بەغـــدا، لـــە هەڵبژاردنەكانـــی ســـاڵی لـــە كوردســـتانیش پەرلەمانـــی 2013دا، بوو بە خاوەنی شـــەش كورسی و لـــە هەڵبژاردنـــی ئەنجومەنی نوێنەرانی كورســـی ســـێ لەمســـاڵدا عێراقیشـــدا

بەدەستهێنا.

4 ژماره 260 2014/12/27

جارێك����ی دیكە پرس����ی هاتن����ەوەی مەال كرێكار وروژێنرایەوە، ئەمە لەكاتێكدا وەك براك����ەی باس����ی دەكات، م����اوەی كەمتر لە چ����ل ڕۆژی ماوە لە زین����دان و ئیدی ئازاد دەكرێت. بەرپرس����انی ئەمنیی كوردس����تان رایدەگەیەن����ن، م����ەال كرێكار ل����ە دادگاكانی كوردس����تان دۆس����ییەی هەیەو هەركاتێك

ه����اوكات دەس����تگیردەكرێت، بگەڕێت����ەوە بەرپرسانی بزوتنەوەی ئیسالمیش پێیانوایە دەبێ����ت پەڕەیەكی نوێ لەگەڵ مەال كرێكار هەڵبدرێتەوە و پسپۆڕێكی بواری ئیسالمی سیاس����ییش ئاش����كرای دەكات، گەڕانەوەی كرێ����كار ل����ەم بارودۆخەدا مەترس����یدارەو

پێویستە رێگەی لێبگیرێت. مەال كرێكار، كە ناوی تەواوی نەجمەدین فەرەج ئەحمەدە، لەدایكبووی ساڵی )١٩٥٤(

ە، ئەمیری پێشووی گروپی ئەنسارولئیسالم بەبۆردومان����ی ل����ە س����اڵی ٢٠٠٣دا ب����وو، كۆتای����ی ئەمری����كا هێزەكان����ی ئاس����مانی ب����ەو گروپە هێن����درا. مەال كرێ����كار یەكێكە لەو كەس����انەی ن����اوی لە لیس����تی تیرۆری رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكاندایە و بە فەرمی بە كەس����ێكی “تیرۆرست” لە قەڵەم دراوە، هەروەها دادگای بااڵی نەرویجیش چەندین س����اڵە، وەك كەس����ێكی نەخوازرا و

سياسەت

پێشەوا محەمەد

گفتوگۆ لەگەڵ مەال كرێكاردا كراوە بۆ گەڕانەوەی بۆ هەرێمی كوردستان

كەمتر لە 40 رۆژی ماوە لە زیندان

ژماره 260 2014/12/27 5

و نەویس����ت لە واڵتەكەیدا ناس����اندویەتی و دوات����ر بڕیاری زیندانیكردن����ی بۆ دەركراو

ئێستاش زیندانییە.ل����ە ٢٠١٢/٣/٢7 دادگای بەرایی ئۆس����لۆ حوكم����ی ش����ەش س����اڵی زیندانی بەس����ەر م����ەال كرێ����كاردا س����ەپاند، ل����ە كۆتایی ئەو س����اڵەدا دادگای پێداچوونەوەی نەرویجی ئ����ەو حوكمەی ب����ۆ دوو س����اڵ و ١٠ مانگ كەمكردەوە و ئێس����تاش م����اوەی كەمتر لە چ����ل ڕۆژی حوكمەك����ەی م����اوە ت����ەواوی بكات، بە وت����ەی خالید ڕەنج����دەری برای ، ل����ە زیندان����دا گفتوگ����ۆی لەگەڵدا ك����ردووە ب����ۆ گەڕانەوەی ب����ۆ هەرێمی كوردس����تان، ئەوەش رای جیاوازی الیەنە سیاسییەكانی

بەدوای خۆیدا هێناوە.خالد رەنجدەر، لە نووسینێكیدا لە سایتی دووربی����ن، ك����ە بە س����ایتی نزیك ل����ە مەال كرێكار ناس����راوە و ئاڕاس����تەیەكی جیهادی هەیە، دەڵێت كە سەردانی براكەی كردووە و باسی س����ێ تەوەریان لەگەڵدا كردووە، كە

یەكێكیان گەڕانەوەیەتی .

سياسەت

گفتوگ����ۆ داوە، ب����ەوەش ئام����اژەی لەوبارەیەوە لەناو كوردستان لەگەڵ الیەنە سیاسییەكان هەیە بۆ گەڕانەوەی كرێكار.

ئەندامێكی مەكتەبی سیاسیی بزوتنەوەی ئیس����المی كوردس����تان رایدەگەیەنێ����ت، كە پێویس����تە الپەڕەیەك����ی ن����وێ لەگ����ەڵ مەال كرێ����كار هەڵبدرێت����ەوە، چونك����ە وەك ئەو

دەڵێت خەباتی بۆ كوردستان كردووە. ش����وان قەاڵدزەی����ی، ئەندام����ی مەكتەبی سیاسیی بزوتنەوەی ئیسالمی كوردستان، بە سڤیل-ی راگەیاند، ئازادكردنی مامۆستا كرێكار جێگ����ەی خۆش����حاڵییە، چونكە “بۆ ئازادی میللەت و كوردستان پێشمەرگایەتی كردووەو ماندوب����ووەو لەبەرانبەر رژێمی

بەعسیش هەڵوێستی مەردانەی هەبووە.”هەروەه����ا گوتیش����ی: “جێ����ی خۆیەت����ی دەس����ەاڵتی ك����وردی الپەڕەیەك����ی ت����ازەی لەگەڵدا بكاتەوە، تاوەكو چیتر ئەو وزەیە كە س����امانێكی نیشتمانی گەورەیە، كوردستان

لێی بێبەش نەبێت.”هاوكات مەال كرێ����كار لەبەرئەوەی تا لە كوردس����تان بووە بەتایبەت لەگەڵ یەكێتی نیشتیمانی كوردس����تاندا لە كێشەو شەڕدا ب����ووە، بۆی����ە ئ����ەو كەس����ایەتییە لەالی����ەن یەكێتیی����ەوە داوای لەس����ەرەو لەدادگاكانی

كوردستانیش داواكراوە بە پرسی تیرۆر.جگ����ە لەوان����ەش، لەتی����ف ش����ێخ عومەر، بەرپرس����ی مەڵبەن����دی س����لێمانی یەكێت����ی ، رایگەیان����دووە: “م����ەال كرێ����كار و غەی����ری مەال كرێكار هەر داوایەكی یاسایی لەسەر بێت دەبێت دەم و دەس����ت تەسلیمی دەزگا ئەمنیی����ەكان و دادوەری بكرێ����ت، ئەوكات

دەتوانێت بەرائەتی خۆی رابگەیەنێت.” جەختی����ش دەكات����ەوە كە ل����ە دەرەوەی دادگاكان����دا، هیچ كەس و الیەنێك بۆی نییە گفتوگۆ لەس����ەر هێنانەوەو لێخۆشبوون لە

مەال كرێكار بكەن.م����ەال كرێ����كار ماس����تەری لە “زانس����تی فەرموودەناس����ی”دا هەیە و ژنێك و چوار و “ك����وردی زمانەكان����ی هەی����ە. منداڵ����ی عەرەبی و فارسی و ئینگلیزی و نەرویجی” دەزانێ����ت، زیاتر لە ١٠٠٠ وانە و چل كتێبی هەی����ە و، ش����اعیرە و دیوانێك����ی ش����یعری ٣٠٠ الپەڕەی����ی هەی����ە. ت����ا ئێس����تا ٣٨ جار دراوە بە دادگا و ١٠ ئاژانس����ی هەواڵگریی نێودەوڵەتی لێكۆڵینەوەیان لەگەڵدا كردووە و حەوت س����اڵ ل����ە ماڵی خۆی لە ش����اری ئۆس����لۆ لە نەرویج هەم����وو مافەكانی ژیان و كارو س����ەفەرو هەبوون����ی پ����ارەی ل����ێ

سەندرابووەوە.هەرچ����ی پس����پۆڕانی ب����واری ئیس����المی ل����ەم كرێ����كار هاتن����ەوەی سیاسیش����ن، بارودۆخەی ئێستادا كە داعش و مەترسیی تی����رۆر بەرۆك����ی كوردس����تان و بوون����ی

ناوچەكەی گرتووە، بە مەترسیی دەزانن.سەالم عەبدوڵاڵ، ش����ارەزا لە كاروباری ئیسالمی سیاسیی، پێیوایە كە مەال كرێكار هەمان ئەو بیرە جیهادییەی ماوە كە پێشتر

هەیبووەو لەسەری ڕۆیشتووە.ئەو گوت����ی: “هاتن����ەوەو رێگەپێدانی لەم كاتەدا مەترس����یدارەو پێویستە نەهێڵدرێت، چونكە ئەو كەسایەتییەكی بەهێزو كاریزمی لەناو جیهادی و سەلەفیی و توندڕەوەكانی لەه����ەر دەتوانێ����ت هەی����ەو كوردس����تاندا ئانوساتێكدا مەترس����یی بۆ سەر ئاسایشی

خەڵك و كوردستان دروست بكات.”مەال كرێكار، خوێندنی بااڵی لە پاكستان تەواو كردووە، ساڵی ١٩٩١ رووی كردۆتە نەروی����ج و مافی پەنابەرێت����ی وەرگرتووە. ل����ە س����ااڵنی هەش����تاكاندا پەیوەن����دی ب����ە بزوتنەوەوە كردووەو دوای جیابوونەوەی كۆمەڵی ئیس����المی لە بزوتنەوەی یەكبوون لە س����اڵی ٢٠٠١، بووە ب����ە ئەمیری گروپی

ئەنسارولئیسالم.وەزارەت����ی دیكەیش����ەوە، لەالیەك����ی ناوخ����ۆی حكومەتی هەرێمی كوردس����تان رایدەگەیەنێ����ت، م����ەال كرێكار ب����ە ماددەی ه����ەركات داواك����راوەو تی����رۆر یاس����ایی بگەڕێتەوە كوردس����تان دەستگیر دەكرێت، ئەمە س����ەرەڕای بێئاگاییان لەوەی كە هیچ هەوڵێ����ك هەبێ����ت ب����ۆ گەڕاندن����ەوەی ئەو

كەسایەتییە. ن����ەوزاد كاكەڕەش، راوێ����ژكاری ئەمنیی وەزی����ری ناوخ����ۆی حكومەت����ی هەرێم����ی كوردستان، ئاشكرای كرد، مەال كرێكار لە كوردس����تان رایكردووەو لە دادگا كەیسی هەی����ە، بەتایب����ەت كوش����تن و س����ەربڕینی خەڵك، “بۆی����ە لەكاتی گەڕان����ەوەی، ئەگەر بێدەن����گ دادگا بجوڵێندرێ����ن كەیس����ەكان

نابێت.”گوتیش����ی “م����ەال كرێ����كار ل����ە هەرێم����ی كوردس����تان بەگوێ����رەی تۆمەت����ی تی����رۆر داواكراوە، هەركاتێكیش گەڕایەوە دەدرێت

بە دادگا و دادگایی دەكرێت.”جەختی لەوەش كردەوە، تائێس����تا ئەوان وەكو وەزارەتی ناوخۆ هیچ زانیارییەكیان پێنەگەیش����تووە ك����ە ئاخ����ۆ م����ەال كرێ����كار

دەگەڕێتەوە كوردستان یان نا.

6 ژماره 260 2014/12/27

لە وتارێكیدا، عارف قوربانی، نووسەر و رۆژنامەنووس، باس لە دەس���توەردانی ئێ���ران ل���ە عێ���راق و كوردس���تان دەكات ك���ە چ���ۆن رەگ و ریش���ەی قوڵ���ی هەیە و پێش���ی وای���ە ئامانجەكان���ی پش���ت ئەم دەس���توەردانانە، پاراس���تنی س���نوور نین وەك هەندێج���ار سیاس���ییەكان ئ���ەوە بە

پاساو دەبینن.باس ل���ەوەش دەكات، ئێ���ران دەیەوێ هەرێ���م بكات���ەوە ب���ە دووان و س���نوری هەرێمەكەی ژێ���ر هەیمەنەی خۆی، بگاتە س���ەرچاوە غازییەك���ە و ئیت���ر ی���اری بە كارت���ی كوردس���تان ب���كات لە هاوكێش���ە نێودەوڵەتی و ملمالنێكانی رۆژئاوا، بەاڵم بۆ گەیش���تن بەم كارتە پێویس���تی بەوەیە بەسەر گردەكەی نەوش���یروان مستەفادا تێپەڕبێت و تەنیا ئەویش دەتوانێ رێگری

لێبكات.لە بەرانبەر ئەمەش���دا دەنووسێت: ئایا نەوشیروان مستەفا پاش سااڵنێكی زۆری تەمەنی لە تێكۆشان و خەبات بۆ رزگاری میللەتەكەی، كە زۆر زیاتر لە چاوەڕوانی و باوەڕی خۆش���ی، خزمەت���ی كردووە و خوڵقێن���ەری رووداوگەلێكی مێژووییە كە بۆ هەتاهەتایە بە شانازییەوە دەمێنێتەوە، ئایا بەم ئەخیری عومرەوە دەبێتە هۆكاری دابەش���كردنی كوردس���تان و لەباربردنی

خەونی نەتەوەیی كورد؟ئەم قسانەی عارف قوربانی قسەوباسی ب���ەدوای خۆی���دا هێن���ا، ئایا ئەگ���ەر ئێران بەوج���ۆرە مەبەس���تێكی روون���ی هەبێت، چ���ۆن دەكرێ���ت لەوەه���ا پەیوەندییەك���ی پتەودا بین لەگەڵی، ئایا هێزە كوردییەكان چۆن رووبەڕووی واڵتێكی بەهێزی وەك

ئێران دەبنەوە؟بە بڕوای د.ش���ەفیق ق���ەزاز، لێكۆڵەری سیاس���یی، كورد لەناوچەیەكدا دەژیت بێ ویس���تی خۆی بەكۆمەڵێ���ك بەرژەوەندی سیاسیی واڵتانی دەوروبەر دەورە دراوە، بۆی���ە وەك ئ���ەو دەڵێت ك���ورد دەتوانێت رۆڵ���ی لە بەش���ێك ل���ەو بەرژەوەندیانەدا هەبێت و لە بەشێكی دیكەیشیاندا ناتوانێت

هەڵوێستی هەبێت.ئامانج���ی ئ���ەو گوت���ی: “مەبەس���ت و ئێران لە كوردس���تاندا روون و ئاشكرایە، دەیەوێ���ت بەهەرجۆرێ���ك بێت بااڵنس���ی هێزی خۆی رابگرێ���ت، ئەمەش لەڕێگەی زۆنی س���ەوزەوە دەكات كە هاوس���ۆزی

ئێرانە.”سیاس���ییە، ش���رۆڤەكارە ئ���ەو ب���ەاڵم روونی دەكات���ەوە، ئایا هێزە كوردییەكان تا چەند ئامادەن ئەوانیش بۆ مەبەس���ت و بەهێزكردنی كوردستان واڵتە دراوسێكان

بەكاربهێنن؟قەزاز گوتیشی “بێگومان بەهیچ جۆرێك ن���ە دەتوانی���ن ئێران فەرام���ۆش بكەین نە

توركیا، بەاڵم ئایا لەناوخۆماندا تەسلیمی ئەجێنداكانیان دەبین، ئەمەش مەترسییەكە ك���ە دەبێت الیەن���ە سیاس���ییەكان وەاڵمی

بدەنەوە.”ب���ڕوای ئ���ەو بەوجۆرەیە، هەڵوێس���تی الیەن���ەكان بەرانب���ەر ئ���ەو دوو واڵت���ەو ت���ا ئێس���تا نەگەیش���تۆتە ئەجێنداكانی���ان مەترس���یی جددی، بەاڵم ناشیش���ارێتەوە ل���ە هەندێ���ك ل���ە پرس���ەكاندا بە ئاش���كرا ئەجێنداكانیان لەس���ەر دەبیندرێن و دەبنە دوو ب���ەرە كە ئێ���ران و توركیاش ئاواتی

بۆ دەخوازن.دەڵێ���ت: دێنێت���ەوەو نموون���ەش ئ���ەو “البردنەكەی نوری مالیكی و مەس���ەلەی داع���ش ش���ەڕی نەوتەك���ەو بۆریی���ە

سەلمێنەری ئەم قسانەن.”ه���اوكات، بەبڕوای ئیس���ماعیل گەاڵڵی، پەرلەمانتاری خولی پێش���ووی گۆڕان لە پەرلەمانی كوردستان، هێزە سیاسییەكانی كوردستان لە بەرانبەر هێزە دەرەكییەكان و ئەجێنداكانیان بۆ كوردستان لەبەردەم

بەرپرسیارێتییەكی مێژوویدان.ع���ارف گوتەكان���ی ب���ە س���ەبارەت قوربانی���ش ك���ە ئایا گ���ۆڕان تەنه���ا هێزە رێگری لە دابەشبوونی كوردستان بگرێت لەالی���ەن ئێران���ەوە، گەاڵڵی گوت���ی: “هێزە سیاس���ییەكان هەموویان پێكەوە دەتوانن ئ���ەو كارە بك���ەن ن���ەك تەنه���ا هێزێ���ك، دەشێت لەناوخۆدا گۆڕان پێداگری زیاتر

سياسەت

پێشەوا محەمەد

بۆ دابەشنەكردنی كوردستان لەالیەن ئێرانەوە رووی داواكاری لە نەوشیروان مستەفایە

“گۆڕان رێگری لە هەر هێزێكی دەرەكی دەكات دووبەرەكی بخاتە ناو ماڵی كوردییەوە”

ژماره 260 2014/12/27 7

لەسەر هێزەكانی دیكە بكات، بەاڵم لەسەر ساستی واڵتەكانی دراوسێدا یەكهەڵوێستی

تەواوی الیەنەكانی دەوێت.”گوتیشی: “پێش بەرژەوەندی هاوبەشی خۆم���ان، دەبێت بەرژەوەن���دی میللەت و واڵتەكەمان بپارێزی���ن، ئەوەندەی گۆڕان ئیش���ی كردبێت، گۆڕان تەنها مەبەس���تی بەرژەوەندی میللەت و واڵتەكەیەتی و هیچ بەرژەوەندیەكی دیكەی نییە لە هیچ جۆرە

پەیوەندییەكدا لەگەڵ هیچ الیەنەكدا”.تەئكیدیشی لەوە كردەوە، گۆڕان چۆن دژی دوو ئیدارەی���ی هەرێم وەس���تایەوە، بەوجۆرەو جەس���وورانەتریش رێگری لە هەر هێزێكی دەرەكی دەكات دووبەرەكی

بخاتە ناو ماڵی كوردییەوە.قوربانی���دا، قس���ەكانی بەرانب���ەر ل���ە ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتیش قسەی

هەی���ەو دەڵێت قس���ەكانی ئەو نووس���ەرە هیچ بەڵگەیەكیان نییە.

ئەندام���ی ئەسەس���ەرد، فەری���د نیش���تیمانی یەكێت���ی س���ەركردایەتی كوردس���تان، لە لێدوانێكیدا رایگەیاندووە، هەم���وو نووس���ەرێك ك���ە ش���تێك ب���اڵو دەكاتەوە دەبێت بەڵگەی لە بەردەست بێت،

ئەویش هیچ بەڵگەیەكی نەهێناوەتەوە.ئ���ەو ئەندامەی س���ەركردایەتی یەكێتی گوتوش���ییەتی: “م���ن لەگ���ەڵ ناوەڕۆك���ی وتارەك���ە نیم، بەڵكو پێموایە ئێران یەكێكە لە دۆس���تەكانی هەرێمی كوردس���تان، من بۆچوونی سەرۆكی هەرێم دەردەبڕم كە لە نامەیەكدا بۆ س���ەرۆك كۆماری ئێران باس���ی لە هاوكارییەكان���ی ئێران كردووە بۆ هەرێمی كوردس���تان پێش ئەمریكاش چەكی بە هەرێم داوە بۆ شەڕی داعش”.

سياسەت

ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی: ئێران یەكێكە لە

دۆستەكانی هەرێمی كوردستان

8 ژماره 260 2014/12/27

سياسەتسياسەت

18 ئەندامی پەرلەمانتاری پارتی و ئەندامێكی بزووتنەوەی ئیسالمی پاڵپشتی هەمواركردنەوەی

یاسای كۆمسیۆن دەكەن

ئایدن مەعروف سەرۆكی لیستی بەرەی توركمانی:

ژماره 260 2014/12/27 9

5ی یاســـای كۆمسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردن و ڕاپرســـی دەكـــەن، ئەندامانی

پارتی بوون؟ئایـــدن: بەڵێ زۆرێنـــەی ئەندامانی پارتی

پاڵپشتی پرۆژەكەی ئێمە دەكەن. دوابـــەدوای وتەكانـــی ســـەرۆكی هەرێمی كوردســـتان، پەرلەمانتارانی پارتی

رایان گۆڕی؟ئایـــدن: بەڵـــێ، لەبەرئـــەوەی ســـەرۆكی فراكســـیۆنی پارتی لەپەرلەمانی كوردستان لەكۆبوونەوەكـــەی ئێمـــە لەگەڵ ســـەرۆكی تەنانـــەت ســـەرۆكی دانیشـــتبوو، هەرێـــم هەرێـــم گوتی:” كاتێـــك پێكهاتەی توركمان و مەســـیحی بایكۆتی دانیشـــتنەكانیان كرد و هاتنـــەدەرەوە ئێـــوە بۆچـــی بایكۆتتـــان

نەكرد؟.پارتـــی فراكســـیونی ســـەرۆكی لەپەرلەمـــان چ وەاڵمێكـــی بـــۆ ســـەرۆكی

هەرێم هەبوو؟ئایدن: وەاڵمێكی دایەوە، بەاڵم لەئاســـتی پێویست نەبوو، جگە لەوە سەرۆكی هەرێم گوتی ”وەك سەرۆكی هەرێمی كوردستان

مامەڵـــە لەگـــەڵ ئەم كۆمســـیۆنە ناكەم بەم شـــێوازە”، تەنانەت گوتـــی قبوڵ ناكەم هیچ هێزێكـــی كـــوردی لەجیاتـــی توركمـــان و مەسیحی كاندید دیاریبكات، پێویستە ئەوان بۆخۆیان كاندیدی خۆیان دیاریبكەن، بۆیە وتەكانـــی ســـەرۆكی هەرێمی كوردســـتان بەڕاســـتی پاڵپشـــتییەكی بەهێـــز بـــوو بـــۆ توركمان و مەســـیحی، جگە لەوەش لەگەڵ ســـەرۆكایەتی و پەرلەمـــان ســـەرۆكی پەرلەمان بۆ هەمان مەبەست كۆبووینەوە، ئەوانیش پاڵپشتی ئەو ڕایەی ئێمەیان كرد و هەمواركردنەوەی یاساكە خرایە بەرنامەی كارو خوێندنـــەوەی یەكەم بـــۆ مادەی 5ی یاســـاكە كـــراوە، دوابـــەدوای خوێندنەوەی یەكەم وەك پێكهاتە نەتەوەییەكان لەڕێگەی ڕاگەیەنراوێكەوە بایكۆتكردنەكەمان ڕاگرت و رۆشـــتووینەتەوە بۆ ناو كۆبوونەوەكانی پەرلەمان، ئێســـتاش چاوەڕێی ئەوەدەكەین

سياسەت

هەڵوێستی سێ الیەنەكەی ئۆپۆزسیۆنی جاران بەرامبەر ئێمە

عەیبە بوو

لەسەر داوای ئێوە وەك پێكهاتەی توركمـــان و الیەنە مەســـیحییەكان بڕیاری هەمواركردنـــەوەی یاســـای كۆمســـیۆن و دوو ئـــەوەی بـــۆ دراوە، هەڵبژاردنـــەكان كەس بۆ كۆمســـیۆنەكە زیاد بكرێت، بەڕای ئێـــوە هەمواركردنەكـــە دەنگـــی پێویســـتی

پەرلەمانتاران بەدەست دەهێنێت؟ئـــەم بزانیـــن ئـــەوە پێویســـتە ئایـــدن: و توركمـــان پێكهاتـــەی هەڵوێســـتەی مەســـیحییەكان بۆ یەكەمجـــارە لە مێژووی توركمان و پەرلەمانی كوردســـتان لەپێناو بایكۆتـــی شـــێوەیە بـــەو خـــۆی مافێكـــی ئێمـــە داكۆكیكردنـــی بـــكات، پەرلەمـــان بـــۆ زیادكردنـــی دوو ئەنـــدام نییـــە، بەڵكو مەســـەلەكە پەیوەندی بەئیعتبـــاری ئێمە و شـــیوازی هەڵبژاردنەوە هەیـــە، گلەیی ئێمە ئێســـتا ئەوەیە كـــە فراكســـیۆنەكان لەئێمە تێناگـــەن یان نایانەوێت تێبگەن! تێبینی ئێمە ئەوەیـــە ئایا چۆن دەبێت لەكاتێكدا لەمادەی بەوەكـــراوە ئامـــاژە پرۆژەیاســـاكە 5ی لـــە9 ئەنـــدام پێكهاتـــووە كـــە كۆمســـیۆن بەزامنكردنی مافـــی پێكهاتە نەتەوەییەكانی دیكـــە، بۆیە ناكرێـــت حیللەیەكی شـــەرعی و یاســـایی بەرامبـــەر ئێمـــە بەكاربهێنرێت، لەبەرئـــەوە ئـــەوە عەیبەیـــەك دەبێـــت بـــۆ پرۆســـەی دیموكراســـی و مافـــی مـــرۆڤ و سیســـتەمی بەڕێوەبردنـــی كوردســـتان، بۆیـــە ئێمـــە گوتمـــان بـــا نوێنەرەكانی ئێمە بەئیـــرادەی ئێمـــە دیاریبكرێـــن، نـــەك بەو شێوەی كە ئێســـتا دانراوە، كە توركمانێكی پارتی و مەســـیحیەكی یەكێتی دانراوە، بەو ناوەی كـــە نوێنەرایەتی پێكهاتەكان دەكەن، دووبـــارەی دەكەمەوە هەركەس و الیەنێك پاڵپشـــتی پرۆســـەی دیاریكردنی ئەندامانی كۆمســـیۆنی هەڵبژاردنـــی كردبێـــت، واتـــە پاڵپشتی سیاسەتی پاشكۆیەتی و سێبەری

لیســـتی ئایـــدن مەعـــروف، ســـەرۆكی بەرەی توركمانی و بەرپرسی نووسینگەی هەرێمـــی كوردســـتانی بـــەرەی توركمانی لـــەو چاوپێكەوتنـــەدا لەگـــەڵ ســـڤیل باس لەهەوڵەكانیان بـــۆ زیادكردنی دوو ئەندام بـــۆ كۆمســـیۆنی هەڵبـــژاردن و راپرســـی و هەرێـــم “ســـەرۆكی دەڵـــێ و دەكات ســـەرۆكی پەرلەمـــان پاڵپشـــتی خۆیان بۆ

ئێمە دەڕبریوە”.

بیالل سەعید

كردووە، بەتایبەت یەكێتی و پارتی كە پێشتر كێبەركێیان لەســـەر ئەو مەسەلەیە دەكردو و ئێستاش بزوتنەوەی گۆڕان پاڵپشتی ئەو سیاسەتە دەكات، لەكاتێكدا پیشتر رەخنەی لەو جۆرە سیاسەتە دەگرت، بۆیە دەپرسم لەبەرچـــی بزوتنـــەوەی گـــۆران و كۆمـــەڵ و یەكگرتـــوو ئەم شـــێوازە قبـــوڵ دەكەن؟ لەكاتێكدا ئەم سێ هێزە ئۆپۆزسیونە پێشتر دەیانگوت ئێمە سیاسەتی پاشكۆیەتی قبوڵ ناكەیـــن. ئێســـتا ســـەد لەســـەد سیاســـەتی ســـێبەر لەنـــاو كۆمســـیونەكە هەیـــە، چۆن دەبێـــت توركمانێكی پارتی و مەســـیحیەكی

یەكێتی، نوێنەرایەتی ئێمە بكەن؟. واتە مەبەستت ئەوەیە ئۆپۆزسیۆنی جـــاران هەمان سیاســـەتی یەكێتی و پارتی بەرامبـــەر پێكهاتە توركمانییـــەكان پەیڕەو

دەكەن؟ئایدن: بەڵێ ئۆپۆزســـیۆنی جاران هەمان مامەڵەی یەكێتی و پارتی لەگەڵ ئەم حیزبە بچوكانە و پاڵپشـــتی سیاســـەتی پاشـــكۆ و ســـێبەردەكەن، كە بەڕاستی ئەم هەڵوێستە بۆ ئۆپۆزسیۆنی جاران بەعەیبە دەژمێرێت، لەكاتێكدا پێشـــتر ئەوان دژ بەم هەڵوێســـتە بوون. لەماوەی رابردوودا كاتێك سەردانی ســـەرۆكی هەرێمـــی كوردســـتانمان كـــرد، بەرێزیان گوتی ئەمە سیاسەتێكی ناشیریینە، دوای گەیاندنـــی گلەییەكانمان بەســـەرۆكی هەرێـــم و ســـەرۆكی پەرلەمـــان هـــەردوو بەڕێزان پاڵپشتی گلەییەكانی ئێمەیان كرد و گوتیان حەقی خۆتانە و ئەوە سیســـتەمێكی هەڵەبـــوو و هەڵەیەكی سیاســـی بوو لەناو

پەرلەمان دەرهەق بەپێكهاتەكان كراوە. دواین قۆناغی هەوڵەكانی ئێوە بۆ جێبەجێكردنی داواكانتان گەیشتوەتە چی؟

ئایـــدن: وەك الیەنـــە توركمانییـــەكان و مەسیحییەكان لەناو پەرلەمانی كوردستان، ئـــەوەی بـــۆ ئامادەكـــردووە بڕیارێكمـــان پرۆژەیاســـاكە هەمواربكرێتەوە لە9 ئەندام بكرێتـــە 11 ئەندام و نوێنەری مەســـیحی و توركمان بۆ كۆمســـیۆنەكە بەئیرادەی ئێمە زیـــاد بكرێـــت، بـــۆ هەمواركردنەوەكـــە 30 ئەندامـــی پەرلەمانـــی كوردســـتان واژۆیان لەســـەر پرۆژەكە كردووە، لـــەو ژمارەیەدا پەرلەمانتـــاری ئەندامـــی 18 و كۆتـــا 11پارتی و ئەندامێكی بزوتنەوەی ئیســـالمییە، بەداخەوە فراكســـیۆنەكانی دیكە واژوویان

لەسەر داواكەی ئێمە نەكرد. واتە زۆرێنەی ئەوانەی كە لەگەڵ ئێوە پاڵپشـــتی هەمواركردنـــەوەی ماددەی

10 ژماره 260 2014/12/27

سياسەت

فراكســـیۆنەكان ئیمانیان بـــەوە هەبێت واز لەسیاســـەتی پاشكۆیەتی و سێبەر بهێنن و پێكهاتـــەكان وەك كارتێكی ملمالنێ لەنێوان خۆیـــان بەكارنەهێنـــن، هەروەهـــا بەهەمان شـــێوە داوا لەهاوڕێیانـــم دەكـــەم بەهەمان شـــێوە پێویســـتە ئێمە نەبینە ئالەت لەنێوان پێنج هێزەكەی كوردســـتان، پێویســـتە ئێمە

بێالیەنی خۆمان بپارێزین. لەكۆی پێنج هێزەكەی كوردستان جگـــە لەپارتـــی كە پاڵپشـــتی ئێـــوە دەكات، هێزەكانی دیكە لەچی دەترسن كە پاڵپشتی لەیاســـای 5 مـــادەی هەمواركردنـــەوەی

كۆمسیۆن ناكەن؟ئایـــدن: بـــەڕای ئـــەو الیەنانـــە زۆرێنەی كۆتاكان سەر بەپارتین و لەژێر كاریگەری

پارتی كاردەكەن. ئـــەو هێزانـــە قســـەكەیان راســـت

نییە؟ئایـــدن: ئەو وتەیە چەند راســـتە و چەند راست نییە لەئەرزی واقیع بەدەردەكەوێت، بەاڵم ئەگەر شتێكی وا هەیە و دەیبینن ئەو الیەنانە با بە ئاشـــكرا لەنـــاو كۆبوونەوەی پەرلەمـــان یـــان لەڕێگـــەی میدییاكانـــەوە، ناوی ئەو الیەنە ئاشـــكرا بكەن، كە بووەتە پاشـــكۆ و ســـێبەری حزبێكی كوردســـتان، بـــەاڵم بەدیاریكـــراوی نـــەك بەو شـــێوەی

كە ئێســـتا دەڵێن كۆتا، ئەگـــەر گلەییان لەو سیاســـەتە هەبووە و هەیە، خۆ ئێستا لەوە مەترســـیدارتر پەیـــڕەو دەكرێـــت، ئەویش ئەوەیە كـــە حیزبە كوردییەكان بەئاشـــكرا پاڵپشـــتی پاشـــكۆیەتی دەكـــەن، لەكاتێكـــدا لەژیانی سیاســـی كوردستان و توركمان و عێـــراق بۆ یەكەمجارە حاڵەتی وا ڕووبدات، بۆنمونـــە چـــۆن دەكرێت حیزبـــی دەعوەی عێـــراق لەســـەر پشـــكی كـــورد بڵـــێ مـــن كاندیدێكی كورد دادەنێم! ئایا سەركردایەتی كورد شتێكی وا قبوڵ دەكات؟ بەدڵنیاییەوە

نەخێر. هێزە كوردییەكانی ناو پەرلەمانی كوردســـتان لـــەوە دەترســـن، كـــە پارتـــی لەڕێگەی كۆتاكانەوە لەناو كۆمسیۆن ببێتە زۆرینـــەی ئەنجوومەنەكە، ئایا ئەو ترســـە

تاچەند لەجێگای خۆیەتی؟ئایدن: راستە ئەوان لەوە دەترسن.

ئەزموونـــەی ئـــەو هەســـتناكەی ئـــەو هێـــزە كوردییانەی لەمامەڵـــەی پارتی بینیویانە ئەو ترسەی بۆ دروستكردوون؟

ئایـــدن: بەڵێ راســـتە لەهەندێك شـــێواز، بەاڵم ئەگەر حاڵەتی لەو شـــێوەش بووبێت لەالیـــەن پێكهاتەكانەوە لەوانەیە شەخســـی

بووبێت.چـــی پێكهاتـــەكان وەك ئێـــوە گرەنتیەك بەو هێـــزە كوردییانە دەدەن كە

پاڵپشتی ئێوە بكەن؟ئایدن: ئێمە بەو الیەنانە دەڵێین كە لەدوای ئـــەو رووداوە توركمـــان و مەســـیحییەكان الیەنێك نین لەو كێشانە، داوا لە برادەرانی خۆمـــان دەكەیـــن خۆیـــان بـــەدوور بگرن لـــەو ملمالنێیـــە، بـــەاڵم لەحاڵەتێـــك ئەگەر هەســـتیان بەشتێكی لەو شـــێوەیە كرد ئەو الیەنانـــە بەدیاریكـــراوی قســـەبكەن، كـــێ تەرەفـــە؟ چونكە لەپەرلەمـــان چوار الیەنی توركمانـــی هەیـــە، پێنـــج الیەنی مەســـیحی لەسیاســـەتی گۆڕانـــكاری بۆیـــە هەیـــە، بزوتنـــەوەی توركمانی دەســـتیپێكردووە و پێویســـتە الیەنەكانـــی دیكەش رێـــزی ئەو گۆڕانكارییە بگرن، بۆئەوەی ئەگەر سێبەر و پاشـــكۆیەتییەك هەبووبێت نەمێنێت، من بۆخۆم وەك بـــەرەی توركمانی دەڵێم ئێمە پاڵپشـــتی هێـــچ الیەنێـــك ناكەین، كـــە ببێتە پاشـــكۆ و ســـێبەری حیزبێكـــی كـــوردی، هەروەهـــا بڕیارمـــان وایـــە هـــەر الیەنێـــك لەپێكهاتـــەكان ببێتە پاشـــكۆ ئێمە مامەڵەی

لەگەڵ ناكەین.دوو بەزیادكردنـــی ســـەبارەت ئەندامـــی دیكە بۆ كۆمســـیۆنەكە ئێوە وەك پێكهاتەكان چۆن رێككەوتن بۆ دیاریكردنی

ئەو دوو ئەندامە؟ئایـــدن: وەك نەتـــەوەی توركمـــان كـــە خـــاوەن پێنج كورســـی پەرلەمانین و چوار ئەندامێكمـــان ئێمـــە توركمانیـــن، حیزبـــی لەكۆمســـیۆنەكە داواكردووە، وەك بەرەی توركمانـــی ئێمـــە كاندیدمـــان نییـــە، تەنیـــا مەرجـــی ئێمـــەش ئەوەبووە كـــە كاندیدەكە بێالیەن بێت و نزیكایەتی لەگەڵ كەركووك و هەولێـــر هەبێـــت و نزیكایەتـــی لەگـــەڵ

بەرپرســـانی كـــورد و بـــەرەی توركمانـــی هەبێت، بۆیە ســـەرەتا ناوی دوو كاندیدمان دایـــە پەرلەمانـــی كوردســـتان بـــۆ ئەوەی كەســـێك لەوانـــە هەڵبژیرێت، بـــەاڵم دوای ئەوەی پێنج ســـیڤی دیكە گەیشـــتوەتە الی ئێمـــە، بۆیـــە ئەگـــەر داوامان لـــێ بكەنەوە ئێمـــە حەوت ســـیڤی دەدەینـــە پەرلەمان بۆ ئەوەی بەدواداچوونیان بۆ بكات و سەیری ئـــازاد ســـیڤیەكانیان بكرێـــت، كۆمســـیون دەكەین لەهەڵبژاردنی ئەندامێك لەكۆی ئەو

حەوت كەسە. مەســـیحییەكان الیەنـــە ئـــەی

كاندیدیان هەیە؟ئایـــدن: بەڵـــی كاندیدیـــان هەیـــە، بـــەاڵم

وردەكارییەكەی ئەوان نازانم. بـــەڕای ئێوە بـــۆ هەرێمێكی وەك كوردستان كە ژمارەی دانیشتوانی 5ملیۆن كەس بێت، كۆمسیونێكی هەڵبژاردن بە 11

كەسەوە زۆر نییە؟ئایدن: بەڵێ زۆرە، ئێمە كێشـــەمان نییە، بـــا حەوت كـــەس بێت، با پێنـــج كەس بێت، گرنـــگ ئەوەیـــە لـــەو كۆمســـیۆنە نوێنەری ئێمـــە هەبێت، ئێمە كێشـــەمان لەگەڵ ژمارە نییە، بەڕادەیـــەك ئەگەر هەر پێنج الیەنەكە پێكەوە رێكبكەوتنایە و كۆمسیۆنەكە لەپێنج كـــەس پێكبهاتبایـــە و هـــەر پێنـــج هێزەكـــە بوایە ئێمە ئەگەر گلەیشـــمان بكردایە وەك ئێستا نەماندەكرد، بەاڵم ئێستا شێوازێكیان بەكارهێنـــاوە كـــە لەڕابردووی سیســـتەمی هەرێمی كورستان و عێراق نەبووە، ئێمەش ئەو شـــێوازە قبوڵ ناكەین، سەیرە لەعێراق لەكـــۆی 9 ئەندامی كۆمســـیۆن نوێنەرێكی

توركمان هەیە، بەاڵم لەكوردستان نەبێت.و پەرلەمـــان لەســـەرۆكایەتی ســـەرۆكایەتی و وەزیـــران ئەنجومەنـــی هەرێـــم، توركمـــان هیچ پۆســـتێكی گرنگی بەدەســـتەوە نییە، بەاڵم بـــاس لەوە هەبوو كـــە لەســـەرۆكایەتی حكومـــەت پۆســـتێكی راوێـــژكار بەپلـــەی وەزیـــر بـــۆ كاروباری توركمـــان دیاریبكرێت، ئایا ئەو مەســـەلەیە

حەوت سیڤی دەدەینە پەرلەمان و كۆمسیۆن ئازاد

دەكەین لەهەڵبژاردنی ئەندامێك لەكۆی ئەو

حەوت كەسە

ئێمە پاڵپشتی هەرێمی سەربەخۆ بۆ كەركووك دەكەین بۆ ماوەی چەند

ساڵێك

ژماره 260 2014/12/27 11

سياسەت

چی لێ بەسەر هات؟ئایدن: راستە لە هەرسێ سەرۆكایەتییەكە تا ئێستا هیچ پۆستێك نەدراوەتە توركمان، دیاریكردنـــی مەســـەلەی بـــە ســـەبارەت توركمـــان كاروبـــاری بـــۆ راوێژكارێـــك بەڵێنـــی ئـــەوە وەزیـــران لەئەنجومەنـــی وەفـــدی پارتی بـــوو بەســـەرۆكایەتی كاك نێچیرڤان بارزانی بۆ الیەنە توركمانییەكان و مەســـیحییەكان، بەاڵم تائێســـتا جێبەجێ

نەكراوە. لەدوایـــن ســـەردانی داودئۆغلـــۆ ســـەرۆك وەزیرانـــی توركیـــا بـــۆ هەرێمی كوردســـتان، لەكاتی گەشـــتەكانی لەدهۆك ئێـــوە زۆر دەردەكەوتن لەگەڵیـــدا، ئایا لەو

میانەدا چی لەنێوانتان روویدا؟ئایدن: وەك شەخسی ئاشنایەتیم لەگەڵ بەڕێزیـــان هەیـــە، بەتایبەت كاتێـــك قوتابی ماســـتەربووم لەتوركیا، چونكە مامۆستای زانكۆ بوو، هەروەها كەســـایەتییەكی هەیە كـــە زۆرجـــار داوای لەئێمـــە كـــردووە كە پەیوەندیەكانمان لەگەڵ بەرپرســـانی كورد زۆر بـــاش بێـــت، لەوانەیە ئەم داوایەشـــی لەالیەنە كوردییەكان كردبێت، بەاڵم دوایین ســـەردانی داوادئۆغلـــۆ یەكـــەم ســـەردانە دوابەدوای دەستبەكاربوونی وەك سەرۆك ســـەردانێكی بڵێـــم دەتوانـــم و وەزیـــران مێژووییـــە بـــۆ هەرێمی كوردســـتان، بەاڵم كاك كـــە ئەوەیـــە گرنگتـــر لەهەمـــووی نێچیرڤان بارزانی رۆڵی ســـەرەكی هەبووە لەم پەیوەندییانەی نێوان توركیا و هەرێمی

كوردســـتان، ســـەردانەكەی بـــۆ هەرێمـــی كوردســـتان گرنگـــی خـــۆی هەبـــوو، جگە لەوەش بۆ توركمان گرنگ بوو، سەردانەكە پرۆتۆكۆلی بـــوو، چاوپێكەوتنەكەی لەگەڵ ئێمە كـــە كرا لەهەولێر نەبـــوو وەك الیەنە توركمانییەكان، بەاڵم لەبەغداد وەك الیەنە توركمانییەكان ئەو دانیشـــتنە بەڕێوەچوو، بەاڵم كاتێك ســـەردانی دهۆكی كرد لەگەڵ ئێمەش هەندێك دانیشت و گفتۆگۆیەك كرا و باســـی ئاوارەكانی توركمان و مەسیحی و ئێـــزدی كـــرد و هەروەها بـــاس لەوەكرا كـــە پەیوەندییەكان چۆن گەشـــەی زیاتری پێبدرێـــت بەتایبـــەت لەنێـــوان توركمـــان و

كورد. تێڕوانینی توركمانی بۆ گەڕانەوەی كەركــــووك بۆ ســــەر هەرێمی كوردســــتان

چۆنە؟ئــــەو لــــەدەرەوەی كەركــــووك ئایــــدن: مەســــەلەیەكی كەركــــووك گرفتانەیــــە، مێژوویــــی و گرنگــــە و بەیــــەك دوو رۆژ ناتوانیــــن بڕیــــاری لەســــەر بدەیــــن، ئێمــــە پاڵپشتی هەرێمی ســــەربەخۆ بۆ كەركووك دەكەیــــن بــــۆ ماوەیەكی چەند ســــاڵی، بەاڵم

ئەوە پرۆژەی ئێمەیە.هەیــــە، كــــوردی هێزیكــــی هێــــچ پاڵپشــــتی پــــرۆژەی هەرێمی ســــەربەخۆ بۆ

كەركووك بكات؟ئایــــدن: بەڵــــێ هەیە، بــــەاڵم ئێمــــە دەڵێین بەتەوافقــــی سیاســــی الیەنــــە كوردییــــەكان بڕیارێكی لەو شێوەیە بدرێت، چونكە الیەنە

كوردییــــەكان بۆ ئێمە گرنگە، دوو پێشــــنیار هەیە كە ئایا لەناو هەرێمی كوردســــتان یان لەناو عێراق بكرێت بەهەرێمێكی سەربەخۆ،

ئەویش بیرۆكەیەكی جوانە. ئێــــوە لەگــــەڵ كام بیرۆكــــەن، ئایا كەركووك هەرێمێكی ســــەربەخۆ بێت لەناو

هەرێمی كوردستان یان لەناو عێراق؟ئایــــدن: ئێمــــە هێشــــتا بڕیارمان نــــەداوە، پێویســــتە هەندێك ئامــــادەكاری هەیە كورد بۆخۆی بڕیاری لەسەربدات، بۆ نمونە پێشتر كاتێك پێشمەرگە دەڕۆشت بۆ كەركووك و ناوچەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردســــتان، پێش هەموو الیەنەكان توركمان ناڕەزایەتی دەردەبڕی، بەاڵم ئێستا تێڕوانینەكە بەرامبەر پیشــــمەرگە گۆڕاوە، تەنانــــەت لەكۆنفرانس و دانیشــــتنەكان لــــەدەرەوە باســــی رۆڵــــی پێشمەرگە دەكەین، لەبەرئەوەی پێشمەرگە ئەو خەڵكەی پاراستووە، بۆیە بەبێ ئەوەی ئێمە داوای هەندێك شــــت بكەین پێویســــتە خۆیان كار بۆ ئەوە بكەن، كە ئێمە پاڵپشتی

ئەو سیاسەتە بكەین.

ئێستا تێڕوانینمان بەرامبەر پێشمەرگە

گۆڕاوە

12 ژماره 260 2014/12/27

سياسەت

ئیدی هەدەپە بە تەنیا موخاتەب نییەرەشنووسی دانوستانی ئۆجەالن و هەڵوێستە سیاسییەكان

ژماره 260 2014/12/27 13

سياسەت

بەشی سیاسەت

دڵخۆشكەری نەداوەتەوە. بولەن���ت ئارین���ج: پارتیی���ە كوردییەكانی

دیكەیش هەنلەمالش���ەوە بولەن���ت ئارینج ی���اردەدەری بەن���اوی هەنگاوێك���ی س���ەرۆكوەزیران حكومەت���ەوە ن���اوە، كە لە توركی���ا بە یەكێك ل���ە یەكەمەكان لەقەڵەمدەدرێت. ئەویش ئەمە ب���و ناوب���راو بەش���ێوەی فەرم���ی و بەناوی حكومەت���ەوە س���ەردانی هەریەك ل���ە پارتی ماف و ئازادییەكان – هەقپار و پارتی دۆزی ئ���ازاد – هوداپاری كرد و لەگەڵ س���ەرۆكی گشتی ئەم دوو الیەنە كوردییەش كۆبۆوە.

كۆبوونەوەكان���دا ل���ە ئارین���ج بولەن���ت رایگەیان���د ك���ەوا ئ���ەوان ب���ۆ چارەس���ەری پرسی كورد تەنها هەدەپە بە تاقە موخاتەب نازان���ن و ب���ۆ چارەس���ەركردنی ئەم پرس���ە هەم���وو الیەن���ە كوردییەكان ب���ە موخاتەبی ئ���ەم پرس���ە دەزان���ن و لەگ���ەڵ هەمووی���ان كۆدەبن���ەوە. ئارینج ل���ە دیدارەكانیدا جەختی لەس���ەر ئەوە كردەوە پرس���ی كورد پرس���ی گش���ت الیەنەكان���ە و هی���چ مەعق���ول نیی���ە پرسێكی ئاوا گرنگ تەنها لەگەڵ یەك الیەنی كوردی���دا تاوتوێبكرێ���ت. مەبەستیش���ی لەمە ئ���ەوە بوو كە ئەوان نایان���ەوێ چیتر بۆ ئەم پرۆس���ەیە بەتاقی تەنها لەگەڵ شاندی پارتی دیموكراس���ی گ���ەالن – هەدەپە دابنیش���ن و بەالزمانی ئاماژەی بەوەش كرد كە لەمەودوا هەردوو پارتی هەقپ���ار و هوداپاریش دەبنە موخاتەبی سێیەمی گفتوگۆ نیوەفەرمییەكانی نێوان دەزگا نهێنییەكانی حكومەت، عەبدولاڵ

ئۆجەالن و هەدەپە. پس���پۆڕانی سیاس���ی لەو بڕوای���ەدان ئەم هەن���گاوە یەكەمینەی حكوم���ەت ئاماژەیەكی ئ���ەوە ك���ە لێدەخوێندرێت���ەوە، ش���ێلگیری زۆر حكوم���ەت ئەمج���ارە دەگێڕێت���ەوە بەجیددیت���ر ل���ە جاران دەیەوێ بۆ پرس���ەكە بێتەپێش���ەوە. ه���اوكات ئ���ەم پس���پۆڕانە بەو وەك حكوم���ەت گەیش���تون قەناعەتەی���ش سیاس���ەتی هەمیش���ەیی خۆی، نای���ەوێ ئەم پرسە وەك دۆسیەیەكی چارەسەری بەپەلە بگرێتەدەس���تەوە، بەڵكو وەك پرۆس���ە ناوی لێدەبات و مەبەستیشی لەمە ئەوەیە پرۆسەكە پێویستی بە قۆناغێكی درێژخایەنی ٥ بۆ ١٠ س���اڵە هەیە و شتێك نییە كتوپڕ لە دانوستان و چەن���د دانیش���تنێكدا یەكالی���ی بكرێت���ەوە. ئەمەیش���ی كردۆت���ە سیاس���ەتی حكوم���ەت چارەس���ەری” “پرۆس���ەی وات���ە دەوڵ���ەت. پرۆژەی دەوڵەتە و لە سیاسەتەكانی دەوڵەت

و حكومەتەوە هەڵدەقوڵێت.

چارەسەری پرسی كورد لە توركیا بەرەو كوێ دەڕوات؟ ئای���ا دەوڵەت پاكێجی چارەس���ەری پێی���ە یان وەك هەندێك الیەنی كوردی دەڵێن تەنه���ا دەیەوێ بیانخافڵێنێ���ت؟ ئایا موخاتەبی پرسی كورد تەنها هێڵی كەجەكە - هەدەپەیە یاخ���ود پ���ارت و الیەن���ە كوردس���تانییەكانی گفتوگۆكان���ەوە بەس���ەر هەقی���ان دیكەی���ش هەیە؟ هەڵوێس���تی پارتییە سیاس���یە كوردییە قانونییەكان���ی دیك���ە بەرانب���ەر بە پرۆس���ەی چارەس���ەری دەوڵەت چییە و پ���رۆژەی ئەو الیەنانە بۆ ئەم پرسە چییە؟ ئەمانە كۆمەڵێك پرسیارن كە وەاڵمدۆزینەوەیان پێویستی بە

لێكدانەوە هەیە. هەڵوێس���تی و ئیمرال���ی رەشنوس���ی

چانكایال���ە هەفتەكان���ی دوایی���دا ئەو پرۆس���ەیەی ك���ە بە فەرم���ی لەالیەن حكومەت���ی توركیاوە ب���ە “پرۆس���ەی چارەس���ەری” ناوزەدكراوە، خێراییەك���ی بەرچ���اوی بەخۆی���ەوە بینی���وە. دوابەدوای ئەوەی ئۆجەالن لەدوای تەنگژەی 6-7 مانگ���ی ئۆكتۆب���ەر س���ەرلەنوێ لەگ���ەڵ نوێنەران���ی دەزگاكان���ی دەوڵ���ەت كۆب���ۆوە، لەرێی شاندەكەی پارتی دیموكراتی گەالنەوە “رەشنووسی دانوستان”ی رەوانەی قەندیل، دیاربەكر و كۆشكی چانكایا كرد. دوای چەند رۆژێ���ك دەس���بەجێ قەندی���ل رایگەیاند كەوا دەق���ی ئ���ەم رەشنووس���ەیان تاوتوێكردووە و بەتەواوەت���ی پش���تیدەگرن. هەدەپەش هەر لەس���ەرەتاوە رایگەیاند لە پش���ت پرۆژەكەی ئۆجەالنەوەن. بەمجۆرە سێكوچكەی ئیمرالی -دیاربەكر – قەندیل لەتوێی ئەم رەشنووسەدا

چاوەڕێی هەڵوێستی حكومەت دەكەن. ش���اندەكەی هەدەپ���ە ه���ەر لە س���ەرەتای ئ���ەم پرۆس���ەیەوە دەق���ی رەشنووس���ەكەی ئۆجەالنیان پێش���كەش بە یاڵچی���ن ئاكدۆغان یاری���دەدەری س���ەرۆكوەزیران لە كۆش���كی چانكای���ا ك���ردووە. ئاكدۆغ���ان بەفەرم���ی بە ش���اندەكەی راگەیاندووە حكومەت پێشوازی ل���ەم هەنگاوان���ە دەكات. هەرچ���ی ئەحم���ەد داودئۆغڵو سەرۆكوەزیرانیش���ە چەندین جار ئاماژەی بەوە كردووە ئەوان وەك حكومەت لەس���ەر درێژەدان بە پرۆس���ەی چارەسەری بەردەوام���ن و جەخت ل���ەوە دەكەنەوە، كەوا دەبێ ئەم پرس���ە بە گفتوگۆ چارەسەربكرێ، ب���ەاڵم بەهی���چ ش���ێوەیەك ئامادە نی���ن گرەو لەس���ەر ئارامی و نەزمی گشتی بكەن و رێگە بە پێش���ێلكردنی ئارامی گش���تی نادەن. ئێستا رەشنووس���ەكە لەبەردەستی حكومەتە. بەاڵم حكوم���ەت هەتاوەكو ئێس���تا هی���چ وەاڵمێكی

بولەنت ئارینج یاریدەدەری سەرۆكوەزیرانی توركی���ا لەهەنگاوێك���ی بێوێن���ەدا س���ەردانی ب���ارەگای س���ەرەكی دوو پارتی ك���وردی لە ئەنك���ەرە ك���رد و ل���ەوەش زیات���ر رایگەیاند: ب���ۆ چارەس���ەركردنی پرس���ی ك���ورد ئەوان تەنه���ا هەدەپە بە موخات���ەب نازانن و بۆ ئەم پرس���ە لەگەڵ پارتییە كوردییەكانی دیكەیش كۆدەبن���ەوە. ئەمەی���ش لەالی���ەن هەدەپ���ەوە ب���ە “تاكتیكی ن���وێ و مانۆڕێك���ی تازەی ئاك پارت���ی لەبەرانبەر رەشنوس���ەكەی ئۆجەالن ب���ۆ دانوس���تانی فەرم���ی” دەخوێندرێتەوە و

بەگومان و نیگەرانییەوە تێیدەنۆڕن. ئێس���تا پرس���یارەكان ئەمانەن: پرۆس���ەی

14 ژماره 260 2014/12/27

پاكێتی چارەسەری حكومەت چییە؟ حكوم���ەت لەماوەی ١٠ س���اڵی رابردوودا گەلێكجاران باس���ی لە نیەتی شێلیگری خۆی بۆ چارەس���ەركردنی پرس���ی كورد كردووە، بەاڵم هەمیشەش ئاماژەی بەوە كردووە ئەم پرسە پرۆس���ەیەكی دورودرێژی دەوێ و بە یەك مانگ و دوو مانگێگ چارەس���ەرناكرێت. بۆیە بەرپرس���یارانی كەجەك���ە و هەدەپەیش ل���ەم سیاس���ەتەی دەوڵ���ەت نائومێ���دن و بە گومان���ەوەی تێیدەنۆڕن. ئەم���ە ماوەی چوار – پێنج س���اڵێكە حكوم���ەت لەرێی رێكخراوی هەواڵگ���ری میلل���ی – میت���ەوە گفتوگۆیەك���ی لەگەڵ ئۆجەالن دەس���پێكردووە. بەاڵم لەگەڵ ئەمەیش هێش���تا ئەم گفتوگۆیە بە پرۆس���ەی دانوس���تان و موزاكەرەی فەرمی نەگەیشتوە و پێناچ���ێ حكومەت بی���ەوێ زووبەزوو ئەم گفتوگ���ۆ نیوەفەرمیی���ەی نێ���وان ئۆج���ەالن و میت ]كە بە پرۆس���ەی گفتوگۆكانی ئیمرالیش دەزان���رێ[ ب���ۆ دانوس���تانی فەرم���ی لەنێوان حكوم���ەت و قەندی���ل بگوێزێت���ەوە. ئۆجەالن ل���ە بنبەس���ت دروس���تبوونی ب���ە هەس���تی پرۆسەكەدا كردووە. بۆ ئەمەیش “رەشنوسی دانوستان”ی بەش���ێوەی فەرمی پێشكەش بە

الیەنەكان كردووە. پارت���ی دیموكراس���ی گ���ەالن ك���ە ئێس���تا ناوبژیوانی فەرمییە لەنێوان ئیمرالی – قەندیل – چانكایان سەرباری هاتوچۆ و بوونیان لە پەرلەم���ان لە پ���رۆژەی حكوم���ەت نائومێدن و پێیانوایە حكومەت دەس���تی – دەس���تی بە الیەنی كوردی دەكات و دەیەوێ كات بكوژێت و هەڵبژاردنە و هەڵبژاردن ئەم پرس���ە بۆ ناو زەمەن ش���ۆڕبكاتەوە. ئەوان دەڵێن حكومەت نیازپ���اك نیی���ە و دەی���ەوێ وزەی مقاوەمەی ك���وردەكان پەرتبكات���ەوە، ب���ە كەمترین ماف رازیان بكات و بە كورتی حكومەت پرۆژەی پ���ێ نیی���ە و بەن���او رەفت���اری چارەس���ەری هەی���ە و بە كردەوەش لە قس���ە تێناپەڕێت و

گفتوگۆكانیشی نیوەفەرمین و نایەوێ بەرەو دانوستانی فەرمی بگوێزێتەوە.

لەبەرانبەر ئەمەدا پارتی ماف و ئازادییەكان كە دووەم پارتی قانونی كوردەكانە، تارادەیەك جیاوازتر لە هەدەپە سەیری پرۆسەكە دەكات و بەشێلگیری زیاترەوە دەینرخێنێت. ئەمەیش تارادەیەكی زۆر رەنگدەرەوەی سیاس���ەت و ستراتیژییەكانی هەقپارە كە خۆی درێژكراوەی چەند پارتییەكی سیاس���ییە ناقانونی پێش���ووە و ه���ەر لە س���ەرەتاوە لەدژی ئ���ەوە بوون بۆ پرس���ی كورد لە باكوری كوردس���تان دەست ب���ۆ چەك ببرێت. هەقپار هەڵگری س���تراتیژی لەچوارچێ���وەی دەكات داوا و فیدراس���یۆنە مۆدێل���ی لەتوێ���ی توركی���ادا یەكپارچەی���ی فیدراڵی���دا پرس���ی ك���ورد چارەس���ەربكرێت. لەتی���ف ئەپئۆزدەمیر یاریدەدەری س���ەرۆكی گشتی هەقپار سەبارەت بە پرۆژەی حكومەت بۆ چارەس���ەركردنی پرسی كورد، تارادەیەك ب���ە پۆزەتیڤ بۆی دەڕوانێ و پێیوایە دەوڵەت لەمڕوەوە نیازی ش���ێلگیری هەیە و لەماوەی چەند س���اڵی رابردوویش���دا بەكردەوە ئەمەی

سەلماندوە. ئەم���ە لەكاتێكدای���ە ئێس���تا الیەنەكانی ئەم پرس���ە چیتر تەنها الیەنە س���یكۆالرەكان نین. ئەوە ماوەی دوو ساڵە پارتی دۆزی ئازاد – هوداپار لە كۆبوونەوە و یەكگرتنی ژمارەیەكی زیادی خەڵكی ئیسالمگەرای كورد دامەزراوە. رەخنەگران���ی هوداپ���ار دەڵێ���ن ئ���ەم پارتییە درێژكراوەی رێكخراوی ناقانونی حیزبولاڵی كوردییە كە لە نەوەدەكانی س���ەدەی پێشودا بە پش���تیوانی دەوڵەت و پش���تگیری ئێران بۆ بەرەنگاربوونەوەی خەباتی پەكەكە پێكەوەنرا. جێگری س���ەرۆكی گشتی پارتی دۆزی ئازاد س���ەبارەت بە جیددیبوونی پرۆژەی دەوڵەت بۆ چارەسەركردنی پرسی كورد پێیوایە بەڵێ دەوڵ���ەت نیازپاكە و بەراس���تی بەتەمایە ئەم

پرسە چارەسەربكات.

ئەنجام: بێمتانەیی و متمانەئ���ەوەی دەمێنێتەوە برییت���ە لەوەی تاچەند الیەن���ەكان باوەڕیان بە رەفتار و پرۆژەكانی یەكت���رە. چونك���ە متمانە س���ەرچاوەی كاری هاوبەشە كە دانوس���تان بۆ چارەسەركردنی ئەم پرسە بە لوتكەكەی دەزانرێت. ئەوەیشی بەرچاوە تائێستا متمانەی پێویست نەلەنێوان حكوم���ەت و الیەن���ە كوردییەكان���دا هەی���ە و نەیش لەنێوان خ���ودی الیەنە كوردییەكانیش بۆخۆیان هەی���ە. هەدەپە بەراش���كاوانە دەڵێ باوەڕی تەواویان بە پرۆژەكەی دەوڵەت نییە و ئەوە بە پرۆژە نازانن و تەنها هەست بەوە دەكەن دەوڵەت رەفتارێكی بەناو چارەسەری هەیە. لەكاتێكدا هەقپار و هوداپار تارادەیەك باوەڕی���ان بە حكومەت هەی���ە و لەوە كەمتر

باوەڕیان بە نیازپاكی كەجەكە هەیە!ئێستا پرسەكە بەردەوامە و راستییەكەیشی ئەوەیە دۆخی “نە شەڕ - نە ئاشتی” بەسەریدا زاڵ���ە و تەنها گفتوگۆیەك لەنێ���وان ئۆجەالن و نوێنەران���ی میت لە ئیمرال���ی بەڕێوەدەچێ و لەمالیش���ەوە ش���اندەكانی هەدەپە لەنێوان س���ێكوچكەی ئیمرالی – قەندی���ل – چانكایادا لە هاتوچۆدان. ئەم دۆخە هێشتا نەرۆیشتۆتە و فەرمیی���ەوە دانوس���تانی پرۆس���ەی ن���او پێدەچ���ێ بەوتەی چاودێرانی كورد حكومەت نی���ازی ل���ەوە هەب���ێ هەتاوەك���و هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكانی س���اڵی ئایندە ئەم پرۆس���یە بگنخێنێ���ت. بۆیە ئەمەی���ش دڕدۆنگی لەنێوان كەجەكە و حكومەتدا دروستكردوە. ناوبەناو ل���ە ناوچە كوردس���تانییەكانی توركیا كێش���ە و خۆپیش���اندان و نائارام���ی بەدەردەكەوێت. حكوم���ەت پێیوای���ە كەجەك���ە خۆی لەپش���ت تۆمەت���ەكان بۆی���ە نائارامیانەوەی���ە. ئ���ەم ئاراس���تەی قەندیل و هەدەپە دەكات. هەدەپە – كەجەكەی���ش چاوەڕێ���ی وەاڵم���ی فەرم���ی حكوم���ەت ب���ۆ رەشنووس���ەكەی ئۆجەالن���ن.

هێشتا دیارنییە چیتر بەڕێوەیە!

سياسەت

ژماره 260 2014/12/27 15

سياسەت

“ئێ���ران گەورەترین هەڕەش���ەیە” ئەمە دروش���می نهێن���ی و پ���اروالی دواهەمین لوتكەی خەلیجییە، كە لە دەوحە بەڕێوەچوو و ب���ە كۆمەڵێ���ك بڕی���ار و س���تراتیژی و سیاس���ەتی نزیكبوونەوەی نوێوە كۆتایی

پێهاتوە. ئەم كۆبوونەوە لوتكەیە لەكاتێكدا بەڕێوەچوو، ك���ە نیوەدورگەی جەزیرەی عەرەبی كە ئەمڕۆ پێیدەڵێن “ئەنجوومەنی هاری���كاری كەنداو” رووب���ەڕووی گەلێك تەحەدی ستراتیژی بۆتەوە. لە كۆبوونەوە لوتكەییەك���ەدا هەوڵ���دەدرێ كۆتای���ی ب���ە تەنگ���ژەی دیپلۆماس���یەتی نێوانی���ان “كە

دەرهاویش���تەی تەنگژە س���تراتیژییەكانە” بهێنرێ و ئیعادەی حسابات بكرێتەوە.

سیاس���ی رەفت���اری و هەڵوێس���ت پێچەوانەی دەوڵەتانی خەلیجی بەنیسبەت گەلێ���ك دۆس���ێی هەرێمیی���ەوە، دەرگای لەبەردەم كۆمەڵێك هەڕەشەی ستراتیژی، كۆمەاڵیەت���ی و ئاب���وری سیاس���ی،

بەشی سیاسەت

كوردستان و لوتكەی خەلیجی چاڵنجە هاوبەشەكان

كاریگەری ستراتیژییە نوێیەكانی كوتلەی خەلیجی لەسەر ئاسایشی نیشتمانی كوردستان

16 ژماره 260 2014/12/27

هەڕەش����ە بۆ سەر ئاسایش����ی ئەنجومەنی ئێ����ران هەروەه����ا كەن����داو. هاری����كاری بەئاس����انی دەتوان����ێ مەلەف����ی بەحرەی����ن دەس����كاری بكات����ەوە، وەك چۆنی ئێس����تا مەلەف����ی یەمەن����ی وا تێكداوە، كە ش����تێك بەن����او دەوڵەت بوونی نەم����اوە و تێكڕای

جومگەكانی دەوڵەتیان زەوتكردووە!ئەمە لە دۆخێكدایە كە ئێران لە باكوور و باش����ووری نیوەدورگەك����ەوە ب����ەرە – ب����ەرە كار لەس����ەر ش����یعەكانی ناوچەك����ە دەكات، ك����ە دووەمین پێكهاتەی مەزهەبی خەلیج����ن و ئەگ����ەر هاوش����ێوەی یەم����ەن ئەم����ەی ب����ۆ بچێتەس����ەر، ئ����ەوە دەتوانێ نی����وەی نیوەدورگ����ەی عەرەبی و 6٥% ی گشت پانتایی باشووری كەنداو كۆنترۆڵ ب����كات. ئێران ئێس����تا بەش����ێنەیی خەریكی گوش����ینی مەلەف����ی ش����یعەكانی بەحرەین و عەرەبس����تانە و ئەمەی����ش پرۆڤەیەك����ی ئەزموون����ی س����ەركەوتوی حوس����ییەكانی دێوەزم����ەی ئەم����ە وەك بۆی����ە یەمەن����ە. ئاسایشی نیش����تمانی زەنگەكانی خەتەری ب����ۆ ریاز، دەوحە، مەنامە و دوبەی لێداوە

و هەتا دێت زیاتریش دەبێت. لەالیەكیش����ەوە هەت����ا دێ����ت “دەوڵەت����ی ئیسالمی” لەناو كەرتی سوننەنشینی عێراق و س����وریا دەكشێت. ئەم مەلەفە جاران بە تەواوكەری پرۆژەی مەلەفە هەرێمییەكانی خەلیج لەقەڵەم����دەدران، بەاڵم كاتێك ریاز و دەوحە راچڵەكیون كە ئەوەندەی نەماوە كار ل����ە كار بترازێ����ت. هۆیەك����ەی ئەوەیە زیاتر لە ش����ەش هەزار س����ەلەفی جیهادی ل����ە واڵتانی خەلیجەوە روویان لە س����وریا و عێ����راق ك����ردووە. لەمالش����ەوە كاتێ����ك دەزگای هەواڵگری عەرەبس����تان پەردەكە هەڵدەداتەوە: تونەك و هەنبانەكە لەبنیەوە كون����ە و تۆڕێك����ی تۆكمەی داع����ش لەناو مەملەكەتەك����ە ریش����ەی داكوتی����وە! خۆ لە یەمەنیش قاعی����دە ئامادەگی تەواوی هەیە و لەهەموویش����ی خراپتر لە راپرس����ییەكدا دەركەوتوە، كە 6٠%ی خەڵكی عەرەبستان

داعش بە ئیسالمی راستەقینە دەزانن! لەمەوە خەلیج لە هەوڵی چارەسەركردنی كێش����ە ناوخۆییەكانیدای����ە. هەروەها دوای ئەمەش ریاز وەساتەیەكی لەنێوان قاهیرە – دەوح����ەدا دەس����پێكردووە، كە ئەنجامی ئیجابی لێكەوتەوە. ئێس����تا پرس����یارێك لە ئەنك����ەرە بەنیگەرانی����ەوە دەوروژێندرێت: ئای����ا دەوحە ئەنكەرە ل����ە مەلەفی ئیخوانی میس����ردا بەتەنه����ا جێدەهێڵێ����ت؟ ئەمی����ری

قەتەر لە سەردانەكەی ئەنكەرەیدا ئەمەی پشتراس����تكردۆتەوە ك����ە نا! بەاڵم ئێس����تا لەم����ەودوا ئای����ا نازان����ن ش����یكەرەوەكان دەتوان����ن باس ل����ە میحوەربەن����دی قاهیرە – ری����از لەالی����ەك و ئەنك����ەرە – دەوح����ە لەالیەك����ی دیكە بكەن! بەهەرحاڵ دۆخێكی نوێ هاتۆتەكایەوە كە خەلیج بەپێویس����تی زانیوە راپس����كانێكی س����تراتیژی بكات بۆ ئەوەی بەهاوبەشی ریاز – دەوحە مامەڵە س����تراتیژییە هاوبەش����ە مەلەف����ە لەگ����ەڵ

ئیقلیمییەكان بكرێت. كوردس����تان: وانەی����ەك و پێویس����تی

پەیوەندییەكانئ����ەم لوتك����ە خەلیجیی����ە دەش����ێ چەن����د وانەیەكی باش����ی بۆ هەرێمی كوردس����تان

لەخۆ گرتبێت: لەالیەكەوە هەڕەشەكانی سەر هەرێمی كوردس����تان بەقەد هەڕەشەكانی خەلیجن. كوردس����تانیش لەدووالوە لەالیەن رەوتی ش����یعەی پەلهاوێژ )تەوەسوعی( و رەوتی )تەوەس����وعی( پەلهاوێ����ژەوە س����وننەی گەم����ارۆدراوە. ئەگ����ەر خەلیج بەش����ێوەی ناڕاستەوخۆ دەرگیری مەلەفە ئەمنییەكان بووە، ئەوە هەرێمی كوردستان بەشێوەی راس����تەوخۆ لە كەرتی باش����وری خۆرئاوا و باش����وری خۆرهەاڵتیی����ەوە دەرگی����ری مەلەف����ە ئەمنیی����ە جیددیی����ەكان ب����ووە. لە ئ����ەوە خۆرئ����اواوە باش����ووری كەرت����ی بەش����ێوەی راس����تەوخۆ لەگەڵ “دەوڵەتی ئیس����المی” دەرگیر بووە. بەاڵم لە كەرتی باش����ووری خۆرهەاڵتی س����نورەكانییەوە بەرەورووی هەڕەشەی خەوتوی ئێران و هێزەكانی حەشدی شەعبی شیعە بۆتەوە، كە درەنگ یان زوو بەس����ینگی هەولێرەوە

دەتەقێنەوە.لێ����رەوە هەرێم����ی كوردس����تان بە دوو ش����ێوە دەتوانێ مامەڵ����ە لەگەڵ ئەزموونی خەلیجی ب����كات: یەكەم، پێویس����تە هەولێر پەیوەندییەكان����ی لەگ����ەڵ كوتلەی خەلیجی

كردۆت���ەوە. بۆیە ئ���ەم لوتكەی���ە جەختی لەسەر سیاسەتی واقیعگەرایی پراگماتیانە ب���ەرەڕووی ئ���ەوەی ب���ۆ كردۆت���ەوە، هەڕەش���ە جیۆپۆلیتیكیی���ەكان ببنەوە، كە تێك���ڕای نیوەدوورگەكەی گەمارۆداوە: لە باكوورەوە هەڕەشەكانی داعش زەمینەی كۆمەاڵیەت���ی بەهێزی لەن���او كەنداو هەیە و ل���ە باكووری خۆرهەاڵت و باش���ووری خۆرهەاڵتیش���ەوە گەم���ارۆی س���تراتیژی ئێران لە هورمزەوە تاوەكو حوس���یەكانی

یەمەن! ئێس���تا رەنگبێ بپرس���رێ ج���ا ئەمە چ ئاسایش���ی مەلەف���ی ب���ە پەیوەندییەك���ی نیش���تمانی هەرێمی كوردستانەوە هەیە؟ وەاڵمەك���ە ب���ەاڵم پرس���یارەكە، راس���تە دوو ئەوەن���دە لەجێ���ی خۆیدای���ە، چونكە:

ل���ەدەوری خەلی���ج گەمارۆی���ەی ئ���ەو ی���ەك كۆدەكات���ەوە راس���تەوخۆ هەرێمی هەرێم���ی گرتۆت���ەوە. كوردستانیش���ی كوردستانیش ئێستا لەدووالوە مەنگەنەی گەمارۆكە دەیپەس���تێوێت: لە خۆرهەاڵت و باش���ورەوە ئێران و دەوڵەتی ش���یعەی عێ���راق و ل���ە خۆرئاوای���ەوە “دەوڵەت���ی ئیسالمی” لەگەڵ سوننەی عێراق و سوریا )ئەگەر باس���ێك لە باكووریش نەكەین كە

توركیای هاوسێ دەگرێتەوە!(.راپس����كانێكی كەن����داو: لوتك����ەی

ستراتیژی نوێكۆبوونەوەی س����ی و سێیەمی لوتكەی خەلیجی ب����ە یەكالكردنەوەی كێش����ەكانی نێوان قەتەر لەگەڵ عەرەبس����تان، ئیمارات و بەحرەی����ن كۆتای����ی پێهات ك����ە ئەمەیش بەرەنجامی لوتكەی راوێژكاری ریاز بوو كە ب����ۆ ئاس����اییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لوتكەی����ە ئ����ەم هاتەكای����ەوە. نێوانی����ان لەكاتێكدایە كە لەالیەك ئێران لە پرۆسەی ٥+١ دای����ە و ئەگ����ەر مەلەف����ە ناوەكیەكەی چارەس����ەر بكات، ئەوە دەبێت����ە زلهێزێكی ناوچەیی ناوكی مەرغ����وب و گەورەترین

سياسەت

ئێران – شیعە لەالیەك و سوننەی جیهادی

لەالیەكی دیكە هەڕەشەی هاوبەشی كوتلەی خەلیجی

و كوردستانن

ئەم كوتلەیە ئەگەر یەكبگرێ و میسریش لەگەڵ خۆی بخات،

ئەوە دەبێتە سێیەمین جەمسەری هەرێمی كارا

ژماره 260 2014/12/27 17

تۆكمەب����كات، چونكە ئەم كوتلەیە دەیەوێ ب����ە مەلەف����ی ئاب����وری بەرەن����گاری ئێران ببێت����ەوەو ل����ە دۆس����ێی نرخی نەوتیش����دا هەرێم����ی هەڵس����وڕاوە. س����ەركەوتوانە كوردس����تان تائێس����تا نەیتوانی����وە لەگ����ەڵ ئ����ەم كوتلەی����ە مامەڵەیەك����ی نزی����ك بكات، چونكە پێیوابووە دوو جەمسەرە ئیقلیمییە گەورە دراوسێكەی كاریگەری زیارتریان لەس����ەر مەلەفی كوردستان هەیە: ئێران و توركی����ا. بۆیە كاتی هاتوە هەولێر ئاس����تی كوتلەی����ە ئ����ەم لەگ����ەڵ پەیوەندییەكان����ی پێش����بخات، چونك����ە ئ����ەم كوتلەی����ە ئەگەر یەكبگرێ و میسریش لەگەڵ خۆی بخات، ئەوە دەبێتە سێیەمین جەمسەری هەرێمی

كارا. دووەم، هەرێمی كوردستان رێك لەگەڵ هەمان هەڕەشەی ئاسایشی بەرەو رووە كە كوتلەی خەلیجی رووبەڕووی بۆتەوە: ئێران – شیعە لەالیەك و سوننەی جیهادی لەالیەكی دیكە. بۆیە لەمەڕ ئەم دوو مەلەفە پێویستی وەرگرتنی زانیاریی هەواڵگری و كاری هاوبەش����ی سیاسی هەیە. هەروەها

هەرێمی كوردس����تان پێویستی بەوە هەیە پەیوەندییە ناوعێراقییەكان )لەگەڵ ش����یعە و سوننە( و پەیوەندییە ناو هەرێمییەكانی توركی����ا( لەالی����ەك و ئێ����ران )لەالی����ەك هاوس����ەنگ بكاتەوە. چۆن؟ بەوشێوەیەی خەلیج وەكو جەمسەری سێیەم هەڵبژێرێ و بەمەی����ش تارادەیەك پارس����ەنگی تاران و ئەنك����ەرە بداتەوە. نازانی����ن ئایا هەولێر ئ����ەم هەڕەش����ە ئاسایش����ییە دەخوێنێتەوە یان نا، بەاڵم خەلیجیی����ەكان دەڵێن “ئێران هەڕەشەی سەرەكییە!” رەنگە بۆ هەرێمی

كوردستانیش وابێت.

بارزانی لەگەڵ مەلیكی سعودیە

بارزانی لە کاتی سەردانی بۆ ئیمارات

سياسەت

پێویستە هەولێر پەیوەندییەكانی لەگەڵ

كوتلەی خەلیجی تۆكمەبكات، چونكە

ئەم كوتلەیە دەیەوێ بە مەلەفی ئابوری بەرەنگاری ئێران

ببێتەوە

ژماره 260 2014/12/27 17

18 ژماره 260 2014/12/27

خوێندنەوەتان بۆ واقیعی سیاسی ئێستای عێراق چییە؟

ئەیاد ســــامەرائی: واقیعی سیاسی شێواو ئیفلیجبووندایــــە، لەحاڵەتێكــــی ئاڵــــۆزەو و كــــە ناتوانێت هیچ شــــتێك بەجــــێ بگەیەنێت، كێشەكانیش لەڕووی ئاسایش و ئابووری و كۆمەاڵیەتییەوە پەرەدەسێنن، هەروەها چاو

لەكێشەكان دادەپۆشرێت.عەبــــادی پابەنــــد بــــووە بــــە پڕۆژەیەكــــی هاوپەیمانێتــــی لەالیــــەن و سیاســــییەوە هێــــزە و ســــوننە هێــــزە و نێودەوڵەتــــی كوردییەكانــــەوە داوای جێبەجێكردنــــی ئەو پڕۆژەیــــەی لێدەكرێت، بــــەاڵم چەند هێزێكی شــــاراوە هەن كە تەگەرە دەخەنە بەردەمی، ئەمەش ویالیەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكای نیگەران كــــردووە، نامەكانی هیگڵ )وەزیری بەرگــــری دەستلەكاركێشــــاوەی ئەمریكا( و وەفدەكەی كۆنگرێسی ئەمریكا روون بوون

لەو بارەیەوە.پێویستمان بەوەسفكردنی واقیعی عێراقی نییە، چونكە هەمووان ئاستی ئەو لێكترازانە

دەزانــــن، كە تووشــــی دەوڵەت بــــووە، بەاڵم ئەوەی بەالی ئێمەوە گرنگە چارەسەرە.

پێتوایە ئەو حكومەتەكەی عەبادی عێراق بگەیەنێتە كەناری ئارامی؟

ئەیــــاد ســــامەرائی: بەڵــــێ دەتوانێــــت ئەو كارە بــــكات، بــــەاڵم پێویســــتی بەجورئــــەت هەیــــە، هەروەهــــا پێویســــتە ئــــەو رێگرییانە ببڕێت، كە هەندێك بە ئەنقەســــت دروســــتی دەكــــەن، پێویستیشــــە تیشــــك بخاتە ســــەر فەراهەمكردنی كەشی پێویست لەتێگەیشتن و رێككەوتــــن لەتێڕوانینــــەكان، بــــۆ ئــــەوەی دواجــــار كاركردنەكــــە لەئاســــتی خواســــتی

نیشتیمانی پێویستدا بێت.پێكهێنانــــی لەســــەر قســــەی زۆر هەرێمــــەكان دەكرێت، پێتان وایە پێكهێنانیان چارەســــەری گونجــــاو بێــــت بۆ كێشــــەكانی لەپێكهێنانــــی پشــــتگیری تاچەنــــد عێــــراق؟، هەرێمێك لەناوچە سوننەنشینەكان دەكەن؟

پێكهێنانــــی بەڵــــێ، ســــامەرائی: ئەیــــاد هەرێمەكانی چارەســــەری بنەڕەتییە بۆ ئەو كێشــــانەی هەن، بــــەاڵم ئێمە پشــــتگیری لەو

سیاســـەتمەداری ســـامەرائی، ئەیـــاد عەرەبـــی ســـوننە، كە هاوكات ســـەرۆكی حیزبی ئیســـالمی عێراقییە، دوای البردنی مەحمود مەشهەدانی لەپۆستەكەی، پۆستی ســـەرۆكایەتی ئەنجوومەنـــی نوێنەرانـــی عێراقی پێ سپێردرا، ئێستاش حیزبەكەی بەشێكە لەهاوپەیمانێتی هێزە عێراقییەكان، ئـــەو لەم دیمانەیەی ســـڤیلدا باس لەچەند سیاســـی بەواقیعـــی تایبـــەت پرســـێكی عێـــراق دەكات و دەڵێـــت “دابەشـــكردنی عێـــراق بـــۆ چەند هەرێمێك چارەســـەری بنەڕەتـــی كێشـــەكانە”، هەروەهـــا دەڵێت سوننەنشـــینەكان ناوچە “كۆنتڕۆڵكردنی

لەالیەن داعشەوە پێشبینیكراو بوو”.

سەروەر ساڵەیی

چەند هێزێكی شاراوە هەن تەگەرە دەخەنە بەردەم عەبادی، ئەمەش ویالیەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكای نیگەران كردووە

ئەیاد سامەرائی:

ئەگەری لەناوچوونی رێككەوتنی هەولێر و بەغدا هەیە

سياسەت

ژماره 260 2014/12/27 19

قاعیــــدە، وەك چــــۆن ســــوودی لــــە بڕیاری گروپە بەرهەڵســــتكارەكان نەگرت بۆ دانانی

چەك.بێدەنگییــــان دواتــــر سیاســــەتەكانی دەرخست لەبەرامبەر هەندێك هەڵسوكەوتی هەندێــــك ئاســــتی لەســــەر تائیفەگــــەری لــــەوەزارەت و پارێــــزگاكان، ناتوانیــــن ئەوە شــــیبكەینەوە كــــە ئــــەو بێدەنگییــــە بێتوانایی بــــوو یاخــــود هاوكاریكردن، گرنــــگ ئەوەیە كــــە شــــەپۆلی ناڕەزایەتییەكان فــــراوان بوو تا ئــــەو كاتەی كە بزوتنــــەوەی گەل )حراك هەروەهــــا پێكهــــات، بەفراوانــــی شــــعبی( بەدەنگەوەچــــوون نەبــــوو، بەڵكو راوەدونان و گرتــــن و بەكارهێنانی چەك و قوربانیدان

هەبوو.لەنــــاو الیــــەن هەندێــــك لەڕاستیشــــدا دامــــەزراوەی حكومی ســــەرۆك وەزیرانیان بــــۆ ئــــەو سیاســــەتە هانــــدەدا، ئەویــــش یان بەمەبەســــتی تێوەگالنــــدن و روخاندنی یان بۆ گوزارشــــتكردن لەئەجێندا شاراوەكانیان، لەكاتێكدا كە هەوڵەكانمان بۆ ئامۆژگاریكردن

شێوازە ناكەین كە بۆ پێكهێنانی هەرێمەكان لەدەستووردا هاتووە، بەڵكو لەڕێی ژمارەیەك كەســــی شــــارەزاوە بێــــت بــــۆ دیاریكردنــــی ژمارەو قەبارەی هەرێمەكان بەپشتبەستن بە واقیعی ئابووری و كۆمەاڵیەتی ناوچەكان و دیاریكردنی شێوەی كۆتایی دەوڵەتی عێراق، دواتریش گۆڕانكاری لەدەســــتووری بكرێت و داڕشتنی یاسای تایبەت دابڕێژرێت بەپێی

ئەو دیاریكردنە.سوننەنشــــینەكان ناوچــــە زەرەرمەنــــدی یەكــــەم بوون لەهێرشــــەكانی داعش، بەڕای تۆ چ هۆكارێك ئەو ناوچانەی كــــرد بەژینگەیەكی لەبار بۆ زاڵبوونی داعش

بەسەریاندا؟روویــــدا ئــــەوەی ســــامەرائی: ئەیــــاد پێشــــبینكراو بوو، چوون حكومەت بەباشــــی ســــوودی لەو ســــەركەوتنانە وەرنەگرت كە ســــاڵی 2010 بەهۆی هــــاوكاری نێوان هێزە چەكدارەكانــــی عێــــراق و ســــوپای ئەمریــــكا و هــــۆزو چەكدارە ســــوننەكان هاتە ئاراوە، لەبەرپەرچدانــــەوەی هاوبەشــــی رێكخراوی

بەپێویســــتی دووركەوتنــــەوە لــــەو پەیڕەوە بەخێرایی بێ سوود بوون.

هەموو ئەمانــــە زەمینەیەكــــی گونجاویان هێنایە ئاراوە بۆ پشتگیریكردنی توندوتیژی دژ بــــە دەوڵــــەت، رێكخراوی داعشــــیش ئەو زەمینەیەی قۆســــتەوەو هەر ئــــەوەش بووە هــــۆی ئــــەوەی كــــە هەندێــــك پاڵپشــــتی ئەو پەرچەكردارێــــك، وەك بكــــەن رێكخــــراوە دواتر ئەو پاڵپشــــتییە بەخێرایی كەم بووەوە بەهۆی سیاسەت و هەڵســــوكەوتەكانی ئەو

رێكخراوە.ئەمــــڕۆ لەناوچــــە سوننەنشــــینەكاندا هیچ ژینگەیــــەك نییە كە ئامێز بۆ داعش بكاتەوە، راوەدووی كــــە هەیــــە ژینگەیــــەك بەڵكــــو ئــــەو رێكخــــراوە دەنێت، هەر ئــــەوەش هانی داعشــــی داوە كــــە چەندیــــن هەڵمەتی گرتن و لەســــێدارەدان لەناوچەكانــــی ژێردەســــتی ژینگەیــــە ئــــەو پێویســــتە ئەنجامبــــدات، بقۆزرێتەوە و سوودی لێ وەربگیرێت، بەاڵم بەداخــــەوە تاكو ئێســــتا ئــــەو كارە نەكراوە، بەڵكــــو هەڵســــوكەوتی ئــــەو كەســــانەی كــــە

سياسەت

20 ژماره 260 2014/12/27

كــــە لەكاتێكیشــــدا دەبنــــەوە، توندڕەوییــــە رووبــــەڕووی ســــەربازییەوە لــــەڕووی داعــــش دەبرێتەوە، یاخود بانگەشــــە بۆ ئەو رووبەڕوونەوەیــــە دەكرێــــت، ئــــەو مینبەرە فیكرییانــــەی كــــە یارمەتــــی داعــــش دەدەن بەهــــاوكاری چەند الیەنێك چاالكتر دەكرێن، بەپێچەوانــــەی مینبەرە فیكرییە میانڕەوەكان كە رووبەڕووی بەرتەســــككردنەوە دەبنەوە ئەگــــەر رووبەڕووبوونــــەوەو بەئامانجگرتن

نەبێت. چــــۆن دەڕواننە ئــــەو رێككەوتنەی لەمــــاوەی رابردوو لەنێــــوان بەغداو هەولێر

ئیمزا كرا؟ئەیــــاد ســــامەرائی: رێككەوتنێكــــی كاتییە، هیــــوای ســــەركەوتنی بۆ دەخوازیــــن، بەاڵم ئەگەری لەناوچوونی هەیە، چونكە رێككەوتنی هێوركەرەوەیە نەك چارەسەرێكی بنەڕەتی. خوێندنەوەتــــان بــــۆ قۆناغی دوای

داعش چییە؟ئەیاد ســــامەرائی: چۆنییەتی مامەڵەكردن لەگەڵ داعش و هۆكارەكانی دروســــتبوونی ئایندەی عێراق دیاری دەكەن، پێشەكییەكان

تائێستا مژدەی باشمان پێنادەن، راگەیاندنی رۆژئاواش لەڕاگەیاندنی خۆمان راستگۆتر و بەئاگاتــــرە بۆ بینینی الیەنەكانی كەموكوڕی، ئەو راگەیاندنە بەشــــێوەیەكی زۆر رەشبین باســــی ئایندە دەكات، بۆیە ناتوانین گەشبین بیــــن، بــــەاڵم واز لەهەوڵــــدان ناهێنین، بەڵكو خــــودا بەهەوڵی ئێمەو هەوڵی خەڵكانی باش

بارودۆخەكان باش بكات. چــــۆن دەڕواننــــە كێشــــەی ناوچە جێناكۆكانــــی نێوان بەغدا و هەولێر؟، بەڕای ئێوە باشــــترین چارەســــەر بۆ ئەو كێشــــەیە

چییە؟

سياسەت

ئێمە رێز لەداخوازی كورد دەگرین بۆ

جێبەجێكردنی ماددەی 140 بەاڵم كوا

هەڵوێستیان لەسەر هەندێك بڕگەی

دیكە كە ماف بە سوننە دەدات؟

بەبەشــــێك لەچەكدارە خۆبەخشەكان )حشد شعبی( ئەژمار دەكرێن دەبنە هۆی دووبارە ئــــەو پەرچەكردارانــــەی دروســــتبوونەوەی ناوچــــە خۆپیشــــاندانەكانی لەكاتــــی سوننەنشینەكان سەریانهەڵدا، بەجۆرێك كە هانــــی هاوواڵتیانی ناوچەكانی ژێر دەســــتی داعــــش دەدەن، كــــە لەنێوان دوو بــــژاردەدا یەكێكیان بگرنە بەر، كە ئەوانیش جێهشــــتنی خاك و پەنابردنە بەر خێوەتگەی ئاوارەكانە بــــۆ ئــــەوەی ماڵەكەی تااڵن بكرێــــت و لەناو ببرێــــت، ئــــەوی دیكەیشــــیان الیەنگریكردنی داعشــــە، هــــەردوو بژاردەكەش قورســــن بۆ مرۆڤ، هیچ كەســــێك هەڵیان نابژێرێت جگە

لەكەسی زۆرلێكراو.هەمــــووان كــــە دروســــتیش بــــژاردەی نــــاكات جێبەجێــــی كــــەس دەیڵێنــــەوەو بــــۆ ســــوننەكان چەكداركردنــــی رووبەڕووبوونەوەی داعش و كشــــانەوەی چەكدارە خۆبەخشــــەكان )حشــــد شــــعبی(یە لەناوچــــە سوننەنشــــینەكاندا، دەشــــبینین كە ئــــەو بژاردەیــــە لەهەمــــوو بژاردەكانی دیكە بەســــوودترەو تێچووی كەمتــــری دەوێت و

خێراتریشە لەئەنجامەكانیدا. هەندێــــك پێیانوایــــە كــــە ویالیەتــــە ئێســــتا كــــە ئەمریــــكا یەكگرتووەكانــــی ســــەرۆكایەتی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعــــش دەكات و حكومەتــــی عێــــراق كەمتر گرنگی بەئازادكردنی ناوچە سوننەنشینەكان دەدەن لەژێر دەســــتی داعش، ئەو بۆچوونە

تاچەند راستە؟جدییەتێكــــی بەڵــــێ، ســــامەرائی: ئەیــــاد ئیمكانیاتــــی چونكــــە نابینیــــن، راســــتەقینە ئەمریكا و حكومەتی عێراق زۆر لەوە زیاترە كــــە دەیبنیــــن، ئــــەو ئیمكانیاتــــەش دەتوانێت دەستكەوتێكی راستەقینە لەماوەیەكی كەمدا

بەدەستبهێنێت. داعــــش بەناوی ئاینی ئیســــالمەوە رۆڵــــی پێتوایــــە ئەنجامــــدەدات، كارەكانــــی حیزبــــە ئیســــالمییە میانــــڕەوەكان چی بێت لەڕووبەڕووبوونەوەی ئەو بیرە توندڕەوە؟

زانــــا زۆربــــەی ســــامەرائی: ئەیــــاد پایەبەرزەكانمــــان وایان پۆلێــــن كردووە كە بیری داعش بیرێكــــی خەواریجی توندڕەوە، هەر بۆیە خۆی و ئەنجامەكانیان رەتكردەوە، كــــە بۆچوونەدایــــن ئــــەو لەگــــەڵ ئێمــــەش

زاناكانمان لەسەری رێككەوتوون.هەڵگرانــــی بیــــری ئیســــالمی میانڕەویش هــــەوڵ بــــەو بزوتنەوەكانــــەوە، و بەتــــاك ئــــەو و توانایانــــەی هەیانــــە رووبــــەڕووی

ئەیاد ســــامەرائی: ئەم بابەتە خاوە خاوی تێداكــــرا، هەموو الیەنەكانیش بەشــــداربوون لــــەو خاوییــــە، پێویســــت بــــوو ئــــەو بابەتــــە ماوەیەكی زۆر بەر لەئێســــتا لەڕێی ئاماری دانیشــــتوان و چارەســــەرێكی گونجــــاو كــــە هەمووان لەســــەری رێكبكەون یاخود لەڕێی راپرسییەوە چارەســــەر بكرایە، ناكرێت ئەو جۆرە كێشانە بەهەڵپەســــێردراوی بمێننەوە جــــا لەڕیــــی مــــاددەی 140ەوە بێــــت یاخود

لەڕێیەكی ترەوە.یــــەك تەنهــــا گونجاویــــش چارەســــەری چارەســــەر نییە، بەڵكو چەند چارەســــەرێك هەن بەپێــــی ئەوەی لەدەســــتووردا هاتووە، كــــە ناكرێت بەچــــاوی هەڵبژاردنی یەكێكیان لێی بڕوانین بەجۆرێك تیشــــك بخەینە سەر هەندێكیــــان و ئەویتر لەبیر بكەین، ئێمە رێز لەداخوازی كورد دەگرین بۆ جێبەجێكردنی ماددەی 140 بەاڵم كوا هەڵوێســــتیان لەسەر هەندێــــك بڕگــــەی دیكە كە ماف بە ســــوننە

دەدات؟. هەندێــــك الیەنــــی كوردی ترســــی ئەوەیــــان هەیــــە كــــە دوای نەمانــــی داعــــش ناكۆكــــی لەنێــــوان كورد و ســــوننە لەناوچە جێناكۆكــــەكان دروســــت بێــــت، پێتوایە ئەو

ترسە لەجێی خۆی بێت؟ئەیاد ســــامەرائی: پێموایە ئەو ترسە هیچ بنەمایەكی نییە، پێویستیشــــە هەموان بزانن، كە چارەســــەرە هەمیشەییەكان چارەسەری دادپەروەرانــــەن، كــــە لەڕێیانــــەوە هەمووان ســــودمەند دەبــــن، نەك ئەو چارەســــەرانەی وەك ئەمــــری واقیــــع دەســــەپێندرێن، ئەگەر چارەســــەر تێڕوانینــــە بــــەم كێشــــەكان بكەیــــن، دەتوانیــــن بڵێیــــن كە كاروبــــارەكان بەشێوەیەكی قبوڵكراو بۆ هەموو الیەنەكان

بەڕێوە دەچن.ئەو ترســــە بــــە هــــاوكاری و هاوپەیمانی زیاتری نێوان كورد و عەرەب و رێككەوتنی راســــتەوخۆی نێوانیان چارەســــەر دەكرێت، بەرپرســــیارێتی جێناكۆكەكانیــــش ناوچــــە عەرەبــــی ســــوننە و كــــوردە كــــە بەهەوڵــــی هاوبەشــــی نێوانیــــان و بــــێ تەدەخولكردنی الیەنەكانــــی دیكە چارەســــەری دەكەن، ســــا ئەگەر عەرەبی سوننە پاڵپشتییەكی راستەقینە لەكوردەوە ببینن بۆ ئازادكردنی خاكەكەیان هەرێمــــی لەپێكهێنانــــی پاڵپشــــتیكردنیان و تایبەت بەخۆیان، ئەوە كوردیش هەڵوێستێكی ئیجابی لەعەرەبەوە دەبینن بەشــــێوەیەك كە خۆشــــیان پێشــــبینییان نەكــــردووە، هەرچی ئەو پرسە پەیوەندیدارانەشن، كە لەم جۆرە

ژماره 260 2014/12/27 21

بەاڵم بەشــــێوەیەكی گشــــتی دەبینین دكتۆر عەبــــادی تێگەیشــــتووترو نەرمتــــرە، بــــەاڵم پرســــیارەكە ئەوەیــــە ئایــــا توانــــای ئــــەوەی دەبێــــت كــــە ئــــەو تێگەیشــــتوویی و نەرمییە پەیڕەو بكات، یاخــــود رێگرییەكان گەورەتر دەبن لەتوانای ئەو بۆ زاڵبوون بەســــەریاندا، ئەو دەرفەتێكی لەبەردەســــتەو ئێمە لەگەڵیدا دەبین بۆ قۆســــتنەوەی، بەاڵم ئەگەر نەیكرد یاخــــود پێی نەكرا، ئەوە دەڵێین )حســــبنا الله

و نعم الوكیل(.پێشــــتر تــــۆ ئــــەوەی بەحوكمــــی ســــەرۆكی ئەنجومەنــــی نوێنــــەران بوویــــت، ئەدای خولی ئێســــتای ئەو ئەنجومەنە چۆن

هەڵدەسەنگێنیت؟ئەیــــاد ســــامەرائی: ئەنجومــــەن تا ئێســــتا لەســــەرەتای كاركردنییەتی، رۆڵی سەرۆكی ئەنجومەن باشــــە بەاڵم بەرپرســــیارێتییەكە رۆڵــــی ئەنجومــــەن پێویســــتە گەورەیــــە، چاودێــــری و یاســــادانانی خــــۆی بگێڕێتەوە كە پێشــــتر لێی زەوتكرابوو، لەداهاتووشــــدا دەبینیــــن تاچەند توانــــای بەجێگەیاندنی ئەو

كارەی هەیە.حیزبــــە لەگــــەڵ پەیوەندیتــــان

ئیسالمییە كوردییەكان چۆنە؟ئەیاد ســــامەرائی: بەشــــێوەیەكی گشــــتی حیزبــــە تــــەواوی لەگــــەڵ پەیوەندیمــــان كوردییەكان باشــــە و هیچ جیاكارییەك نییە لەمامەڵەكردنــــدا، لێكنزیكیمــــان لەگەڵ حیزبە كوردییە ئیســــالمییەكاندا لێكنزیكی هزرییە، لێكنزیكــــی دیكەیــــش حیزبەكانــــی لەگــــەڵ سیاسی و پراكتیكییە بەحوكمی ئەو رۆاڵنەی ئــــەو حیزبانە دەیانگێڕن، بــــەاڵم بەكۆی ئەو تێڕوانینــــە، بێگومــــان الیەنی ئیجابــــی زاڵترە

بەسەر ئەو پەیوەندییەدا.

سياسەت

ئەگەر عەرەبی سوننە پاڵپشتییەكی راستەقینە

لەكوردەوە ببینن بۆ پێكهێنانی هەرێمی

سوننە، ئەوە كوردیش هەڵوێستێكی ئیجابی لەعەرەبەوە دەبینن

بەشێوەیەك كە خۆشیان پێشبینییان نەكردووە

چارەســــەرە دێنە ئــــاراوە، ئــــەوە دەتوانرێت لەســــەر بنەمای )هەمووان سودمەند دەبن(

چارەسەر بكرێت. رۆڵی هەرێمی كوردستان لەشەڕی دژ بە داعش و لەخۆگرتنی ئاوارەكانی ناوچە

عەرەبییەكان چۆن هەڵدەسەنگێنن؟ئەیاد ســــامەرائی: رۆڵیان لــــە لەخۆگرتنی خێزانە ئاوارەكانــــی رۆڵێكی بەرچاوەو جگە بەرامبــــەر زۆر سوپاســــێكی لەدەربڕینــــی ئــــەو كارەیــــان شــــتێكی دیكەمان لەدەســــت نایــــەت، ئەوان گوزارشــــتیان لە هەســــتێكی مرۆیــــی شارســــتانی كرد كە وێنــــەی كەمە، ســــەرباری ئەو تەنگوچەڵەمــــە ئابوورییەی خۆیان پێیدا تێپەڕ دەبن بەهۆی هەڵوێســــتی حكومەتی بەغــــدا بەرامبەریــــان و نەناردنی

موستەحەقاتی خۆیان.هەروەها گەلی كورد قوڵی ئینتیمای خۆی بۆ ئیســــالم و پابەندبوونــــی بەبەهاكانییەوە نیشاندا، مێژووش ئەو شانازییە بۆ كوردەكان وەك گەل و بۆ سەركردایەتییەكەیان تۆمار دەكات لەســــەرووی هەمووانــــەوە بەڕێزان تاڵەبانــــی جــــەالل و بارزانــــی مەســــعود ســــەركردەی و مســــتەفا نەوشــــیروان و

حیزبەكانی دیكە.و لەناكۆكــــی جۆرێــــك بۆچــــی پەرتەوازەیی لەناو ســــەركردەكانی عەرەبی

سوننە لەعێراق دەبینین؟ئەیــــاد ســــامەرائی: ئــــەو باســــە درێــــژەو راستگۆییش تێیدا ئازاربەخشە بۆ كەسانێك، بۆیە بمبەخشە لەوەاڵمدانەوەی ئەو پرسیارە، بــــەاڵم خــــۆی لەخۆیدا بەو خراپییــــە نییە كە

هەندێك كەس دەیانەوێت وێنای بكەن. بەشــــێك لەچاودێــــران پێیانوایە كە ســــەركردایەتی عەرەبی سوننە هۆكاربوون بــــۆ پاشەكشــــەی پێگــــەی عەرەبــــی ســــوننە لەســــەر گۆڕەپانی عێراق دوای ساڵی 2003 بەهــــۆی ئــــەوەی بانگەشــــەی بایكۆتكردنــــی سیاســــییان پڕۆســــەی و هەڵبژاردنــــەكان

دەكرد، رات لەسەر ئەم بۆچوونە چییە؟ئەیاد ســــامەرائی: بەڵێ، پێموایە بەشــــێك لەوانــــەی هەوڵی ســــەركردایەتییان دا بەاڵو بارگرانی بوون بەســــەر عەرەبی سوننەوەو نەهامەتی و ئیش و ئازارێكی زۆریان بەسەر

جەماوەرەكەیاندا هێنا. تا چەند راستە كە حەیدەر عەبادی هەڵوێستی بەرامبەر عەرەبی سوننە نەرمترە

لەهەڵوێستی بەرامبەر بە كورد؟ئاماژەیــــەك هیــــچ ســــامەرائی: ئەیــــاد لەبەردەســــتم نییــــە كە پشــــتی پێ ببەســــتم،

ژماره 260 2014/12/27 21

22 ژماره 260 2014/12/27

سياسەت

راوێژ كامەران

ئەمســـاڵ بۆ هەرێمی كوردســـتان ســـاڵی قەیرانـــەكان بوو، بەدرێژایی ســـاڵەكە قەیران لەســـەر قەیـــران رووبـــەڕووی هاوواڵتیانی كوردســـتان دەبـــووەوە، لـــە الیـــەك قەیرانی ئابـــووری و نەبوونـــی بودجـــە و پێنەدان و دواكەوتنـــی موچـــە و قەیرانەكانی بەنزین و سوتەمەنی و كەمی كارەبا و گرانی شتومەك و نەمانـــی دامەزرانـــدن و بێـــكاری بەرۆكی خەڵكـــی گرتبـــوو، لەالیەكی دیكەش شـــەڕی داعش و گۆڕینی ئاراســـتەی شەڕەكە بەرەو كوردســـتان. ئایا لە ســـاڵی 2015 دا هەرێمی

كوردستان ئەو قەیرانانە تێدەپەڕێنێت؟.هاتنی ساڵی نوێ تەنها چەند رۆژێكی كەمی مـــاوەو رێككەوتنی نێـــوان بەغداد و هەرێمی كوردستانیش هۆكارێكی سەرەكی گەشبینی هەنـــدێ لەچاودێرانـــی سیاســـیە، هەرچەندە بەشێكی دیكە لە چاودێران ئەوە ناشارنەوە، كە ســـاڵی داهاتـــوش بۆ كورد بەبـــێ قەیران تێناپەڕێـــت، لـــەم بارەیـــەوە عـــارف قوربانی نوســـەر و چاودێری سیاســـی گوتی “ئێستا

پەیوەندیەكانمان باشبكەین”.بەوتەی ئەم مامۆســـتایە “پێویستە هەرێم خاوەنی پالنی ئابوری و ســـەربەخۆیی خۆی بێـــت تـــا لـــە ڕوانگـــەی ئابوریـــەوە هەرێمی كوردســـتان جارێكی دیكە وەك كارتی فشار لـــە دژی بەكار نەیەت وەك ئەوەی لەســـاڵی 2014 دا بینیمان، ئێســـتاش بە پێی رێكەوتنی بەغداد و هەرێم بڕیاری ڕەوانەكردنی بودجە دراوە، كـــە ئەوەش دەرفەتێكە بۆ بوژاندنەوە

ئابوری لە ساڵی نوێدا”.ئەم پێشـــبینیانەش لە كاتێكدایـــە كە عەلی لـــە گـــۆڕان پەرلەمانتـــاری ســـاڵح حەمـــە ئەكاونتـــی خۆی ئـــەوەی ڕاگەیاند كە ســـاڵی 2015 بۆ كوردســـتان ساڵێكی زێڕین دەبێت، چونكە بەوتەی ئەو لەم ساڵەدا بڕیارە بەشە بودجەی عێراق بگاتە هەرێمی كوردستان كە بڕەكـــەی 16 ترلیۆن و 532 ملیـــار دینارە و ئـــەم پارەیـــە جیاوازە لەو بـــڕەی كە چەندین ملیار دیناری دیكەیە و هەرێمی كوردســـتان بەهۆی فرۆشتنی نەوتەوە دەستی دەكەوێت، هەر بۆیە عەلی حەمەســـاڵح دەڵێت”بۆ ساڵی داهاتـــوو حوكمڕانانـــی هەرێمی كوردســـتان

كە حكومەتـــی هەرێم گەیشـــتۆتە رێككەوتن لەگـــەڵ بەغدا لە بارەی بودجەوەو لە ســـاڵی نوێدا كێشـــە داراییەكانی هەرێمی كوردستان تا رادەیەكی باش چارەسەر دەكرێن، هەرچی ناوچـــە دابڕاوەكانیشـــە كە ئێســـتا حكومەتی هەرێم بە سیاســـەتی ئەمـــری واقع مامەڵەی لەگەڵـــدا كردووە لە ســـاڵی داهاتوداو بەهۆی درێژەپێدانی ئەو سیاسەتەوە لەژێر دەسەاڵتی هەرێمـــدا دەمێنێتەوە، بـــەاڵم رەنگە ئەمجارە بەپێچەوانـــەوە الیەنـــی عەرەبـــی ســـوننە دژ بەو دۆخـــە بن و داوای جێبەجێكردنی ماددە

یاساییەكانی پەیوەست بەو بوارە بكەن”بەاڵم قوربانی هۆشیاری ئەوەش دەدات كە ئەمســـاڵیش هەرێمی كوردستان بەبێ قەیران تێپەڕ نابێـــت، ئەو گوتی “یەكێك لە دیارترین ئەو دۆســـیانەش پرسی ســـەرۆكی هەرێم و هەمواركردنـــەوەی دەســـتورە، كـــە ئەمـــەش ئەمانخاتـــە قەیرانێكی سیاســـی ناوخۆییەوە، لـــەڕووی ئابووریشـــەوە بەهـــۆی ناڕوونـــی سیاســـەتی نـــەوت و ناشـــەفافیەوە توشـــی قەیرانی گەورەی دارایی هاتین، كە دەبێت ئەو هەڵەیە لە ساڵی 2015 دا دوبارە نەكرێتەوەو

گـــەورەدان، تاقیكردنەوەیەكـــی لەبـــەردەم ســـاڵێكی قورســـمان تێپەڕانـــد و بـــۆ ســـاڵی ئایندەش پارەیەكی زۆر دێتە دەستمان، لێرەدا گرنـــگ ئەوەیە چۆن ئەم پارە خەرجدەكرێت، بۆچـــی خەرجدەكرێـــت و بەرهەمـــی چییـــە؟ ئەگـــەر ئیرادەیەكـــی بەهێزو چاكســـازیخواز هەبێت ســـاڵی 2015 بۆ كوردســـتان ساڵێكی

زێڕین دەبێت”.بـــە هەمـــان شـــێوەی ســـەرجەم چاودێرە سیاســـیەكان، د. محمـــد بازیانـــی ســـەرۆكی ســـەنتەری هـــودا بـــۆ توێژینەوەی سیاســـی گەشـــبینە بـــەوەی ســـاڵی نـــوێ بـــۆ هەرێـــم ســـاڵێكی بـــاش دەبێت، هـــاوكات ئامـــاژە بە ســـێ دۆســـیەش دەدات كە دەبێت كورد لەو ساڵەدا مامەڵەی لەگەڵدا بكات، بازیانی گوتی “ساڵی 2015 بە بەراورد لەگەڵ ساڵی 2014 ســـاڵێكی قەیرانـــاوی نابێـــت، چونكە ئێســـتا هەموو ئاماژەكان بۆ ئەوەیە كە كورد پێگەی بەهێزی لـــە ناوچەكەدا دەبێت و كێشـــەكانی بەغدا و هەرێمیش بەرەو چارەسەر دەڕوات و بودجـــەی عێراقیـــش لەالیـــەن حكومەتەوە پەســـەندكراوە، بۆیە ئـــەو قەیرانە ئابوریە كە

سیاسەتی نەوت شـــەفاف بێت، جگە لەوەش پێویستە هەرێم لە بواری سیاسیدا تەنها پشت بە یەك دەوڵەت نەبەســـتێت و هاوسەنگی لە نێوان واڵتانی دراوسێدا رابگرێت، تا بتوانێت

سەربەخۆیانەتر بڕیار بدات”.مامۆســـتایەكی زانكـــۆش بـــۆ ســـاڵی نوێ بەهێزكردنـــی ئابـــوری هەرێمی كوردســـتان بـــە گرنگترین كارێك دەزانێـــت كە حكومەت داوای لـــەوەی جگـــە بیـــكات، پێویســـتە نزیكبوونـــەوەی زیاتریش لـــە بەغداد دەكات، د. مـــارف عومـــەر گوڵ مامۆســـتای زانكۆ و چاودێری سیاسی پێیوایە كە دەبێت لە ساڵی ئایندەدا كورد كار لەسەر دوو الیەنی سەرەكی بكات، كە ئەوانیش پتەوكردن و سەربەخۆی ئابوریـــی و رێككەوتنـــە لەگەڵ بەغـــداد، ئەو گوتی”ئێمە گەر بە نیازی سەربەخۆیی بین و پاش سەربەخۆبوونیش كارێكی گرنگە كە بە گفتوگۆ كێشەكانمان لەگەڵ بەغداد چارەسەر بكەین، چونكە ئێســـتا تیـــرۆر دەوری ئێمەی لـــە زۆرجـــار دراوســـێش واڵتانـــی داوەو دوای بەرژەوەندیەكانـــی خۆیانـــەوەن، هـــەر بۆیـــە كارێكی گرنگە كە ئێمـــە لەگەڵ بەغداد

هـــۆكار بووە بۆ زۆر قەیرانی دیكە لە هەرێم چارەسەر دەبێت، هەرچی حەیدەر عەبادیشە دەرســـێكی باشـــی وەرگرتووە لـــە ئەزمونی نـــوری مالكـــی و ناتوانێـــت ئـــەو ئەزمونـــە خراپەی ئەو دوبـــارە بكاتەوە، بۆیە پێم وایە ساڵی داهاتوو ساڵێكی باشدەبێت بۆ هەرێمی

كوردستان”.د. محمد بازیانی گوتیشـــی “لەساڵی نوێدا دەبێت هەرێم كار لە ســـەر ســـێ دۆســـیەی گرنگ بـــكات، دۆســـیەیەك لـــە ناوخۆیدایەو خۆی لـــە بنەبڕكردنـــی گەندەڵی سیاســـی و ئابـــوری و ئیداریـــدا دەبینێتـــەوە كـــە دەبێت حكومەتـــی هەرێـــم بـــە جـــدی كار لەســـەر بنەبڕكردنـــی بكات و رێگە بە ئازادی زیاتری میدیـــا و كۆمەڵگەی مەدەنی بدات، دۆســـیەی دووەمیش لـــە بواری كرانەوەی سیاســـی و چارەســـەری كێشە سیاســـییەكانی ناوخۆی هەرێـــم و دەرەوەشـــەوە بكرێت، دۆســـیەی ســـێیەمیش خـــۆی لـــە بەهێزكردنـــی توانای ئابـــوری و دۆزینـــەوەی جێگـــرەوەی دیكەی جگە لە نەوت وەك پیشەسازی و گەشتیاری

و كشتوكاڵی و بازرگانی”.

كورد ناڵێ ساڵ بە ساڵ خۆزگەم بە پار

ژماره 260 2014/12/27 23

سياسەت

ئەمســـاڵ بۆ هەرێمی كوردســـتان ســـاڵی قەیرانـــەكان بوو، بەدرێژایی ســـاڵەكە قەیران لەســـەر قەیـــران رووبـــەڕووی هاوواڵتیانی كوردســـتان دەبـــووەوە، لـــە الیـــەك قەیرانی ئابـــووری و نەبوونـــی بودجـــە و پێنەدان و دواكەوتنـــی موچـــە و قەیرانەكانی بەنزین و سوتەمەنی و كەمی كارەبا و گرانی شتومەك و نەمانـــی دامەزرانـــدن و بێـــكاری بەرۆكی خەڵكـــی گرتبـــوو، لەالیەكی دیكەش شـــەڕی داعش و گۆڕینی ئاراســـتەی شەڕەكە بەرەو كوردســـتان. ئایا لە ســـاڵی 2015 دا هەرێمی

كوردستان ئەو قەیرانانە تێدەپەڕێنێت؟.هاتنی ساڵی نوێ تەنها چەند رۆژێكی كەمی مـــاوەو رێككەوتنی نێـــوان بەغداد و هەرێمی كوردستانیش هۆكارێكی سەرەكی گەشبینی هەنـــدێ لەچاودێرانـــی سیاســـیە، هەرچەندە بەشێكی دیكە لە چاودێران ئەوە ناشارنەوە، كە ســـاڵی داهاتـــوش بۆ كورد بەبـــێ قەیران تێناپەڕێـــت، لـــەم بارەیـــەوە عـــارف قوربانی نوســـەر و چاودێری سیاســـی گوتی “ئێستا

پەیوەندیەكانمان باشبكەین”.بەوتەی ئەم مامۆســـتایە “پێویستە هەرێم خاوەنی پالنی ئابوری و ســـەربەخۆیی خۆی بێـــت تـــا لـــە ڕوانگـــەی ئابوریـــەوە هەرێمی كوردســـتان جارێكی دیكە وەك كارتی فشار لـــە دژی بەكار نەیەت وەك ئەوەی لەســـاڵی 2014 دا بینیمان، ئێســـتاش بە پێی رێكەوتنی بەغداد و هەرێم بڕیاری ڕەوانەكردنی بودجە دراوە، كـــە ئەوەش دەرفەتێكە بۆ بوژاندنەوە

ئابوری لە ساڵی نوێدا”.ئەم پێشـــبینیانەش لە كاتێكدایـــە كە عەلی لـــە گـــۆڕان پەرلەمانتـــاری ســـاڵح حەمـــە ئەكاونتـــی خۆی ئـــەوەی ڕاگەیاند كە ســـاڵی 2015 بۆ كوردســـتان ساڵێكی زێڕین دەبێت، چونكە بەوتەی ئەو لەم ساڵەدا بڕیارە بەشە بودجەی عێراق بگاتە هەرێمی كوردستان كە بڕەكـــەی 16 ترلیۆن و 532 ملیـــار دینارە و ئـــەم پارەیـــە جیاوازە لەو بـــڕەی كە چەندین ملیار دیناری دیكەیە و هەرێمی كوردســـتان بەهۆی فرۆشتنی نەوتەوە دەستی دەكەوێت، هەر بۆیە عەلی حەمەســـاڵح دەڵێت”بۆ ساڵی داهاتـــوو حوكمڕانانـــی هەرێمی كوردســـتان

كە حكومەتـــی هەرێم گەیشـــتۆتە رێككەوتن لەگـــەڵ بەغدا لە بارەی بودجەوەو لە ســـاڵی نوێدا كێشـــە داراییەكانی هەرێمی كوردستان تا رادەیەكی باش چارەسەر دەكرێن، هەرچی ناوچـــە دابڕاوەكانیشـــە كە ئێســـتا حكومەتی هەرێم بە سیاســـەتی ئەمـــری واقع مامەڵەی لەگەڵـــدا كردووە لە ســـاڵی داهاتوداو بەهۆی درێژەپێدانی ئەو سیاسەتەوە لەژێر دەسەاڵتی هەرێمـــدا دەمێنێتەوە، بـــەاڵم رەنگە ئەمجارە بەپێچەوانـــەوە الیەنـــی عەرەبـــی ســـوننە دژ بەو دۆخـــە بن و داوای جێبەجێكردنی ماددە

یاساییەكانی پەیوەست بەو بوارە بكەن”بەاڵم قوربانی هۆشیاری ئەوەش دەدات كە ئەمســـاڵیش هەرێمی كوردستان بەبێ قەیران تێپەڕ نابێـــت، ئەو گوتی “یەكێك لە دیارترین ئەو دۆســـیانەش پرسی ســـەرۆكی هەرێم و هەمواركردنـــەوەی دەســـتورە، كـــە ئەمـــەش ئەمانخاتـــە قەیرانێكی سیاســـی ناوخۆییەوە، لـــەڕووی ئابووریشـــەوە بەهـــۆی ناڕوونـــی سیاســـەتی نـــەوت و ناشـــەفافیەوە توشـــی قەیرانی گەورەی دارایی هاتین، كە دەبێت ئەو هەڵەیە لە ساڵی 2015 دا دوبارە نەكرێتەوەو

گـــەورەدان، تاقیكردنەوەیەكـــی لەبـــەردەم ســـاڵێكی قورســـمان تێپەڕانـــد و بـــۆ ســـاڵی ئایندەش پارەیەكی زۆر دێتە دەستمان، لێرەدا گرنـــگ ئەوەیە چۆن ئەم پارە خەرجدەكرێت، بۆچـــی خەرجدەكرێـــت و بەرهەمـــی چییـــە؟ ئەگـــەر ئیرادەیەكـــی بەهێزو چاكســـازیخواز هەبێت ســـاڵی 2015 بۆ كوردســـتان ساڵێكی

زێڕین دەبێت”.بـــە هەمـــان شـــێوەی ســـەرجەم چاودێرە سیاســـیەكان، د. محمـــد بازیانـــی ســـەرۆكی ســـەنتەری هـــودا بـــۆ توێژینەوەی سیاســـی گەشـــبینە بـــەوەی ســـاڵی نـــوێ بـــۆ هەرێـــم ســـاڵێكی بـــاش دەبێت، هـــاوكات ئامـــاژە بە ســـێ دۆســـیەش دەدات كە دەبێت كورد لەو ساڵەدا مامەڵەی لەگەڵدا بكات، بازیانی گوتی “ساڵی 2015 بە بەراورد لەگەڵ ساڵی 2014 ســـاڵێكی قەیرانـــاوی نابێـــت، چونكە ئێســـتا هەموو ئاماژەكان بۆ ئەوەیە كە كورد پێگەی بەهێزی لـــە ناوچەكەدا دەبێت و كێشـــەكانی بەغدا و هەرێمیش بەرەو چارەسەر دەڕوات و بودجـــەی عێراقیـــش لەالیـــەن حكومەتەوە پەســـەندكراوە، بۆیە ئـــەو قەیرانە ئابوریە كە

سیاسەتی نەوت شـــەفاف بێت، جگە لەوەش پێویستە هەرێم لە بواری سیاسیدا تەنها پشت بە یەك دەوڵەت نەبەســـتێت و هاوسەنگی لە نێوان واڵتانی دراوسێدا رابگرێت، تا بتوانێت

سەربەخۆیانەتر بڕیار بدات”.مامۆســـتایەكی زانكـــۆش بـــۆ ســـاڵی نوێ بەهێزكردنـــی ئابـــوری هەرێمی كوردســـتان بـــە گرنگترین كارێك دەزانێـــت كە حكومەت داوای لـــەوەی جگـــە بیـــكات، پێویســـتە نزیكبوونـــەوەی زیاتریش لـــە بەغداد دەكات، د. مـــارف عومـــەر گوڵ مامۆســـتای زانكۆ و چاودێری سیاسی پێیوایە كە دەبێت لە ساڵی ئایندەدا كورد كار لەسەر دوو الیەنی سەرەكی بكات، كە ئەوانیش پتەوكردن و سەربەخۆی ئابوریـــی و رێككەوتنـــە لەگەڵ بەغـــداد، ئەو گوتی”ئێمە گەر بە نیازی سەربەخۆیی بین و پاش سەربەخۆبوونیش كارێكی گرنگە كە بە گفتوگۆ كێشەكانمان لەگەڵ بەغداد چارەسەر بكەین، چونكە ئێســـتا تیـــرۆر دەوری ئێمەی لـــە زۆرجـــار دراوســـێش واڵتانـــی داوەو دوای بەرژەوەندیەكانـــی خۆیانـــەوەن، هـــەر بۆیـــە كارێكی گرنگە كە ئێمـــە لەگەڵ بەغداد

هـــۆكار بووە بۆ زۆر قەیرانی دیكە لە هەرێم چارەسەر دەبێت، هەرچی حەیدەر عەبادیشە دەرســـێكی باشـــی وەرگرتووە لـــە ئەزمونی نـــوری مالكـــی و ناتوانێـــت ئـــەو ئەزمونـــە خراپەی ئەو دوبـــارە بكاتەوە، بۆیە پێم وایە ساڵی داهاتوو ساڵێكی باشدەبێت بۆ هەرێمی

كوردستان”.د. محمد بازیانی گوتیشـــی “لەساڵی نوێدا دەبێت هەرێم كار لە ســـەر ســـێ دۆســـیەی گرنگ بـــكات، دۆســـیەیەك لـــە ناوخۆیدایەو خۆی لـــە بنەبڕكردنـــی گەندەڵی سیاســـی و ئابـــوری و ئیداریـــدا دەبینێتـــەوە كـــە دەبێت حكومەتـــی هەرێـــم بـــە جـــدی كار لەســـەر بنەبڕكردنـــی بكات و رێگە بە ئازادی زیاتری میدیـــا و كۆمەڵگەی مەدەنی بدات، دۆســـیەی دووەمیش لـــە بواری كرانەوەی سیاســـی و چارەســـەری كێشە سیاســـییەكانی ناوخۆی هەرێـــم و دەرەوەشـــەوە بكرێت، دۆســـیەی ســـێیەمیش خـــۆی لـــە بەهێزكردنـــی توانای ئابـــوری و دۆزینـــەوەی جێگـــرەوەی دیكەی جگە لە نەوت وەك پیشەسازی و گەشتیاری

و كشتوكاڵی و بازرگانی”.

24 ژماره 260 2014/12/27

میس���رییە بەس���ەرهاتی یەك���ەم: دەستگیركراوەكان

میس���ریمان كۆمەڵێ���ك ١٩٨7 لەس���اڵی دەستگیر كرد، كە ژمارەیان ١7 كەس دەبوون، نزیك���ە 7 تا ٨ مان���گ الی ئێمە مان���ەوە، زۆر لەكارەكانی ناو بارەگامان بەوان دەكرد، زۆر هەژار و كش���ومات بوون، تا بڵێی بێ كێش���ە و گیروگرف���ت بوون، ئێم���ەش وەك خەڵكێكی ه���ەژار تەماش���امان دەك���ردن و هاوكاریمان

دەكردن و چاومان لێیان بوو.ك���ە بەرەو كۆتایی پایز چوو و لە زس���تان نزیك بووین���ەوە، لەكارگێڕیی ل���ق بڕیارماندا ئەو میس���ڕیانە ئازاد بكەی���ن، مانەوەیان هیچ واتایەكی���ان نەمابوو، تەنی���ا پارتیش بوو ئەو گیراوان���ەی الب���وو، ل���ەرووی مرۆڤایەتی���ەوە نیگەران���ی حاڵی���ان بووی���ن، س���كمان پێی���ان دەس���ووتا، چەندین ج���ار بۆ ئ���ەوان داوامان ئەوانی���ش و دەك���رد سیاس���ی لەمەكتەب���ی بەربەس���تی داخوازییەكان���ی ئێمەی���ان دەكرد، مۆڵەتم���ان ١٩٨7/١١ مانگ���ی دەوروب���ەری بەكاك “نەجمەدین یوس���ف” دا بچێتەوە ماڵی خ���ۆی بۆ ئیس���راحەت كردن، ئ���ەو ئەركەمان پێس���پاردبوو، ك���ە وەك نوێنەری لقی٢ قس���ە لەگەڵ مەكتەبی سیاسی بكات بۆ ئازادكردنی گی���راوەكان، پێمانگوت بە مەكتەبی سیاس���ی بڵ���ێ، ئەگ���ەر موافەق���ەی بەردانی���ان ناك���ەن، رەوان���ەی الی ئەوان���ی دەكەین، ئەمەش وەك

كاردانەوەیەك كە ناچاربن موافەقە بكەن.

دوای ئ���ەوەی س���ەیدا نەجەمەدی���ن لەگەڵ مەكتەب���ی سیاس���ی دانیش���ت، هەرچۆنێك بێ رەزامەندی���ان پیش���ان دا بۆ ئ���ەوەی ئازادیان بكەین. ئێمەش وەك لق، هەریەكەیان قاتێكمان بۆ كردن و هەندێك هاوكاریشمان پێیان دا، بۆ ئەوەی پێی بگەنەوە بەغدا، زۆر خۆشحاڵبوون بەئازادكردنیان، بەراستی ئەوان كەسانی زۆر هەژار و بەئەدەب بوون، زۆر س���ودمان لێیان بینی، دەستمان لێیان بەرنەدەبوو، مانەوەیان

زۆر سودی بۆ لق هەبوو. توانیم���ان بەتراكتۆر و عارەبانە بیانگەێنینە گون���دی سیس���اوە، لەوێ���ش ب���ەرەو بەغ���دا. لەبەغداش لەرێگای س���ەفارەتخانەی )میس���ر( كاروباری خۆیان بۆ گەڕانەوە بۆ واڵتی خۆیان رێك بخەن. ئەوان هەر لەبەغدا تا میسڕ زۆر بە باش���ی باس���ی ئێمە و پێش���مەرگەیان كرد، چونك���ە لەگەڵ هەندێ���ك هەڤاڵی خۆمان لەناو شاری شەقاڵوە و هەریر دۆستایەتیان هەبوو

و ئەو هەوااڵنەیان پێدەگەیشت. دووەم: چیرۆك���ی س���ەیر و س���ەمەرەی

رزگاربوونی خانەوادەیەكهەندێ���ك خێزانی خەڵكی ش���ێخ وەس���انان لەم ناوە بەش���ێوەی پەڕاگەن���دە مابوونەوە و ژیانی ناخۆش���ی خۆیان دەبردەسەر، ئێمەش بەپێ���ی توانا ه���اوكاری بێچارەكانمان دەكرد، جارێكیان نزیكەی ٤٠ خێزان دەبوون، ژیانیان زۆر ناخ���ۆش بوو. ئێمەش لە ل���ق بڕیارماندا بەجۆرێك هاوكاری ئ���ەو خێزانانە بكەین، بە

مەبلەغێك كە لەگەڵ دارایی ئێمە گونجاوبێت. بەهەرحاڵ پاش���ان بەهۆی رێكخس���تنی لقەوە لیستێكیان دروس���ت كردبوو، ئێمەش لەسەر لیس���تەكە هاوكاریەكەمان دابەش كرد. لەوانە خێزانێ���ك هەبوو، ك���ە ئافرەتێك ب���وو لەگەڵ و دەرچووب���وون بەس���ەالمەتی منداڵەك���ەی هاوسەرەكەی پێش���تر كۆچی دوایی كردبوو، ه���اوكاری ئەویش���مان ك���رد، چونك���ە هی���چ سەرچاوەیەكی ژیانی نەبوو، لەگەڵ هاوكاری س���ەیر رووداوێك���ی ب���ەاڵم ت���ردا. ئەوان���ی رووی���دا. ئەوی���ش ئەوەبوو، كاتێ���ك گوندەكە كیمیاب���اران دەك���رێ، ئ���ەو خێزان���ەی باس���م كرد، لەس���ەرپەڕی گوند نیشتەجێ بووبوون، ئێوارەكە بارانێكی زۆر دەبارێ، دونیاش سار دەب���ێ، ئەو ئافرەتەش پەنج���ەرەكان بەبەتانی دەگرێ، ب���ۆ رێگەگرت���ن لەهاتن���ەژوورەوەی س���ەرما، لەهەم���ان كاتدا دەبێتە بەربەس���تێك لەهاتنەژوورەوەی كیمیایی، كەواتە بەڕێكەوت ئەو خێزانە كە پێكهاتبوون لەئافرەتێك و پێنج منداڵ دەربازبوون، یان بڵێین بە قەزاوقەدەر، هەر ئەوكاتەش سۆپای داریان پێكردبوو، كە

ئەمەش هۆیەك بوو بۆ دەربازبوونیان.ش���ێخ وەس���انان زۆر رووداوی س���ەیر و س���ەمەرەی لێ رووداوە، ب���ەاڵم من زۆریانم

لەبیر چووە یان هەر نەمزانیوە.ئەم هاوكاریەی باسم كرد، دەنگدانەوەیەكی باش���ی لەناو پێش���مەرگە و جەماوەر هەبوو،

تەنانەت دەنگوباس گەیشتە شارەكانیش.

محەمەد مەال قادر

شێخ وەسانانساڵێك لە

)18(

چیرۆكی رزگاربوونێكی سەیری خانەوادەیەك لە كیمیابارانەكەی شێخ وەسانان

سياسەت

ژماره 260 2014/12/27 25

نــــاوخــــــــــۆ

سندوقی بیمەی كشتوكاڵ لەكوردستان دادەمەزرێت

26 ژماره 260 2014/12/27

لەبودجـــەی حكومـــەت پشـــتیوانی وەزارەتی كشتوكاڵ بۆ پشتگیری سندوق، بەشـــداریكردنی كۆمەڵەكانـــی جوتیـــاران بەبڕێـــك مانگانـــە دەدرێـــت، جگەلـــەوەی بەخشـــین و دیـــاری و پێدانـــی دارایی كە ســـندوق لەناوەوە دەرەوەی هەرێم بەپێی یاســـا و رێســـای كارپێكراو لەدەوڵەتان و

رێكخراوەكان وەریان دەگرێت.لەمـــاددەی شەشـــەمی یاســـاكە ئاماژە بەئـــەو حاڵەتانـــە كـــراوە، كـــە لەســـامانی ئاژەڵ و كشـــتوكاڵ قەرەبوو دەیانگرێتەوە

هەریەك لە: 1. نەخۆشی و كارەساتی ژینگەیی.

2. بارودۆخی كەشوهەوای نائاسایی.3. الفاو.

4. گرفتە ئەمنییەكان.5. ئاگركەوتنەوە.6. وشكە ساڵی.

لـــە ســـوودمەندبوون مەرجەكانـــی

ســـندوقەكە بریتین لـــە: یەكەم، بەشـــداری ســـااڵنە بەبـــڕە پارەیـــەك كـــە ئەنجومـــەن دروســـتبوونی دووەم، دەكات، دیاریـــی

زیانێكی سروشتی بەدەر لەخواست.لەماددەی هەشتەم ئاماژە بەوە كراوە، كە ژمێریاری ســـندوق دەكەوێتە بەرچاودێری وردبینی دیوانی چاودێری دارایی، هەروەها لەمـــاددەی هەشـــتەمدا هاتـــووە: وەزیـــری كشـــتوكاڵ بۆی هەیـــە رێنمایی بۆ ئاســـان

جێبەجێكردنی ئەم یاسایە دەربكات.یاســـاكە پـــرۆژە بەگرنگـــی ســـەبارەت و پەســـەندكردنی، ئامـــاژە بەوەكـــراوە كە لەپێناو پشـــتگیری لەجوتیاران و كشتیاران و وەبەرهێنەرانـــی كەرتـــی كشـــتوكاڵی و یارمەتیدانیـــان بـــۆ فراوانكردنـــی بەرهـــەم و گرەنتـــی بەروبوومـــە كشـــتوكاڵییەكان، لەبەرنەبوونـــی یاســـایەك كـــە هەموو ئەم ئامانجانـــە بهێنیتەدی، بۆیە دەرچوونی ئەم

یاسایە گرنگە.

كشـــتوكاڵی )ســـامانی ئاژەڵ و كشتوكاڵ( دەكەوێت.

سەبارەت بە دامەزراندنی ئەنجومەنەكە لە مـــاددەی چوارەمدا هاتووە: ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی ســـندوق بەبڕیارێكی وەزیر ئەنجومەنـــی هەروەهـــا پێكدەهێنرێـــت، بەڕێوەبردنی سندوق پێكدێت لەسەرۆكێك كە پلەی لەبەڕێوەبەری گشتی كەمتر نەبێ لەوەزارەتی كشـــتوكاڵ و ســـەرچاوەكانی و وەزارەت نوێنـــەری هەروەهـــا ئـــاو، الیەنەكانی وەك وەزارەتی دارایی و بانكی كشـــتوكاڵ و نوێنەری یەكێتـــی جوتیاران

بوونی هەیە.داهاتەكانـــی ســـندوق بریتـــی دەبێت لە چوار ســـەرچاوەی سەرەكی، كە ئەوانیش لـــە بەشـــداریكردنی ســـااڵنەی هەریـــەك جوتیار بەپێـــی رووبەری زەوی و جۆری بەرووبـــووم بەگوێرەی ئـــەو رێنماییانەی

ئەنجومەن دەریان دەكات.

هەروەها ئاماژە بەوەكراوە، ســـەبارەت بەدابینكردنـــی النـــی كەمـــی دەرامـــەت بۆ جوتیار بەشـــێوەیەك كە ســـەقامگیریی بۆ بڕەخســـێنێت و لەئەنجامـــدا هەلومەرجـــی گشـــتی و بـــەردەوام بۆ گەشـــەپێدانی بۆ

دەستەبەرببێ.هەروەهـــا ئامـــاژە بەوەكـــراوە، كە ئەو ســـندوقە دەبێتەهۆی هاندانی وەبەرهێنان دەرامەتـــی زیادبوونـــی و لەگونـــدەكان نەتەوەیی، دابین و جێگیركردنی پێداویستی خۆراك لەهەرێمدا كە دەبێتە هۆی ئارامی زۆربوونـــی سیاســـی، و كۆمەاڵیەتـــی وەبەرهێنـــان لەگونـــدەكان دەبێتـــە هـــۆی

كەمبوونەوەی كۆچ لەگوندەوە بۆ شار.جووتیـــار كردنـــەوەی قەرەبـــوو )وەبەرهێن، خـــاوەن موڵك، ســـوودمەند( لـــەو زەرەر و زیانـــە ماددیانەی لەوەرزی بەرهـــەم هێنانـــدا بەهۆی كەشـــوهەوا یان كارەســـاتی سروشـــتییەوە بەر بەرهەمی

یاســـاكە پێناســـەی یاســـاكە كـــراوە، كـــە “ســـندوقی بیمەی كشـــتوكاڵ دادەمەزرێت جوتیـــاران پشـــتگیریكردنی بەمەبەســـتی لەرێگـــەی پێدانـــی قەرەبـــوو بەجوتیـــار و و زەرەر ئـــەو لەهەلومەرجـــی كشـــتیار زیانانەی تووشـــی بەروبوومی كشـــتوكاڵ لەئەنجامـــی دەبـــن ئاژەڵـــی ســـامانی و ژینگەییـــەوە، و سروشـــتی كارەســـاتی لەپێناو پەرەپێدانی بەرهەمی كشـــتوكاڵ و

مسۆگەركردنی بەردەوامبوونی”.ســـندوقەكە بەئامانجـــی ســـەبارەت لەپـــرۆژە یاســـاكە ئاماژە بەوەكـــراوە، كە “سندوقی بیمەی كشـــتوكاڵی دەبێتە هۆی پەرەپێدانـــی بـــۆ بەجوتیـــاران بـــواردان بەكۆكردنـــەوەی بەروبوومەكانیـــان سەرچاوەی زیاتر لەرێگەی بیمەپێدانەوە، چونكـــە بیمـــەی كشـــتوكاڵ گەرەنتییەكـــی بەبەرهەمـــی پـــارەدان بـــۆ یاریـــدەدەرە

كشتوكاڵ”.

بەپێی پرۆژە یاسایەك كە لە پەرلەمانی كوردســـتانە، ســـندوقی بیمەی كشـــتوكاڵ دادەمەزرێت، بەمەبەســـتی پشتگیریكردنی قەرەبـــوو پێدانـــی لەرێگـــەی جوتیـــاران بەجوتیار و كشتیاران لەو هەلومەرجانەی زیان بە بەروبوومی كشتوكاڵی و سامانی

ئاژەڵ دەگەیەنن. پـــرۆژە یاســـاكە بـــەرواری 2014/7/5 ئاڕاســـتەی پەرلەمان كـــراوە، 12 ئەندامی فراكســـیۆنی یەكێتـــی واژوویـــان لەســـەر پـــرۆژە یاســـاكە كـــردووە و داوا دەكـــەن بخرێتـــە بەرنامـــەی كاری كۆبوونـــەوەی پەرلەمـــان بـــۆ ئـــەوەی گفتوگۆی لەســـەر

بكرێت. پـــرۆژە یاســـای بیمـــەی كشـــتوكاڵ كە لەپەرلەمانـــی كوردســـتانە، لەیانزە ماددە پێكهاتـــووە، لەمـــاددەی دووەمـــی پـــرۆژە

ناوخۆ

سندوقی بیمەی كشتوكاڵ لەكوردستان دادەمەزرێتلە كاتی كارەسات و زیانی بەدەر لە ویست، قەرەبووی جوتیاران دەكاتەوە

بیالل سەعید

26 ژماره 260 2014/12/27

ژماره 260 2014/12/27 27

لەبودجـــەی حكومـــەت پشـــتیوانی وەزارەتی كشتوكاڵ بۆ پشتگیری سندوق، بەشـــداریكردنی كۆمەڵەكانـــی جوتیـــاران بەبڕێـــك مانگانـــە دەدرێـــت، جگەلـــەوەی بەخشـــین و دیـــاری و پێدانـــی دارایی كە ســـندوق لەناوەوە دەرەوەی هەرێم بەپێی یاســـا و رێســـای كارپێكراو لەدەوڵەتان و

رێكخراوەكان وەریان دەگرێت.لەمـــاددەی شەشـــەمی یاســـاكە ئاماژە بەئـــەو حاڵەتانـــە كـــراوە، كـــە لەســـامانی ئاژەڵ و كشـــتوكاڵ قەرەبوو دەیانگرێتەوە

هەریەك لە: 1. نەخۆشی و كارەساتی ژینگەیی.

2. بارودۆخی كەشوهەوای نائاسایی.3. الفاو.

4. گرفتە ئەمنییەكان.5. ئاگركەوتنەوە.6. وشكە ساڵی.

لـــە ســـوودمەندبوون مەرجەكانـــی

ســـندوقەكە بریتین لـــە: یەكەم، بەشـــداری ســـااڵنە بەبـــڕە پارەیـــەك كـــە ئەنجومـــەن دروســـتبوونی دووەم، دەكات، دیاریـــی

زیانێكی سروشتی بەدەر لەخواست.لەماددەی هەشتەم ئاماژە بەوە كراوە، كە ژمێریاری ســـندوق دەكەوێتە بەرچاودێری وردبینی دیوانی چاودێری دارایی، هەروەها لەمـــاددەی هەشـــتەمدا هاتـــووە: وەزیـــری كشـــتوكاڵ بۆی هەیـــە رێنمایی بۆ ئاســـان

جێبەجێكردنی ئەم یاسایە دەربكات.یاســـاكە پـــرۆژە بەگرنگـــی ســـەبارەت و پەســـەندكردنی، ئامـــاژە بەوەكـــراوە كە لەپێناو پشـــتگیری لەجوتیاران و كشتیاران و وەبەرهێنەرانـــی كەرتـــی كشـــتوكاڵی و یارمەتیدانیـــان بـــۆ فراوانكردنـــی بەرهـــەم و گرەنتـــی بەروبوومـــە كشـــتوكاڵییەكان، لەبەرنەبوونـــی یاســـایەك كـــە هەموو ئەم ئامانجانـــە بهێنیتەدی، بۆیە دەرچوونی ئەم

یاسایە گرنگە.

كشـــتوكاڵی )ســـامانی ئاژەڵ و كشتوكاڵ( دەكەوێت.

سەبارەت بە دامەزراندنی ئەنجومەنەكە لە مـــاددەی چوارەمدا هاتووە: ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی ســـندوق بەبڕیارێكی وەزیر ئەنجومەنـــی هەروەهـــا پێكدەهێنرێـــت، بەڕێوەبردنی سندوق پێكدێت لەسەرۆكێك كە پلەی لەبەڕێوەبەری گشتی كەمتر نەبێ لەوەزارەتی كشـــتوكاڵ و ســـەرچاوەكانی و وەزارەت نوێنـــەری هەروەهـــا ئـــاو، الیەنەكانی وەك وەزارەتی دارایی و بانكی كشـــتوكاڵ و نوێنەری یەكێتـــی جوتیاران

بوونی هەیە.داهاتەكانـــی ســـندوق بریتـــی دەبێت لە چوار ســـەرچاوەی سەرەكی، كە ئەوانیش لـــە بەشـــداریكردنی ســـااڵنەی هەریـــەك جوتیار بەپێـــی رووبەری زەوی و جۆری بەرووبـــووم بەگوێرەی ئـــەو رێنماییانەی

ئەنجومەن دەریان دەكات.

هەروەها ئاماژە بەوەكراوە، ســـەبارەت بەدابینكردنـــی النـــی كەمـــی دەرامـــەت بۆ جوتیار بەشـــێوەیەك كە ســـەقامگیریی بۆ بڕەخســـێنێت و لەئەنجامـــدا هەلومەرجـــی گشـــتی و بـــەردەوام بۆ گەشـــەپێدانی بۆ

دەستەبەرببێ.هەروەهـــا ئامـــاژە بەوەكـــراوە، كە ئەو ســـندوقە دەبێتەهۆی هاندانی وەبەرهێنان دەرامەتـــی زیادبوونـــی و لەگونـــدەكان نەتەوەیی، دابین و جێگیركردنی پێداویستی خۆراك لەهەرێمدا كە دەبێتە هۆی ئارامی زۆربوونـــی سیاســـی، و كۆمەاڵیەتـــی وەبەرهێنـــان لەگونـــدەكان دەبێتـــە هـــۆی

كەمبوونەوەی كۆچ لەگوندەوە بۆ شار.جووتیـــار كردنـــەوەی قەرەبـــوو )وەبەرهێن، خـــاوەن موڵك، ســـوودمەند( لـــەو زەرەر و زیانـــە ماددیانەی لەوەرزی بەرهـــەم هێنانـــدا بەهۆی كەشـــوهەوا یان كارەســـاتی سروشـــتییەوە بەر بەرهەمی

یاســـاكە پێناســـەی یاســـاكە كـــراوە، كـــە “ســـندوقی بیمەی كشـــتوكاڵ دادەمەزرێت جوتیـــاران پشـــتگیریكردنی بەمەبەســـتی لەرێگـــەی پێدانـــی قەرەبـــوو بەجوتیـــار و و زەرەر ئـــەو لەهەلومەرجـــی كشـــتیار زیانانەی تووشـــی بەروبوومی كشـــتوكاڵ لەئەنجامـــی دەبـــن ئاژەڵـــی ســـامانی و ژینگەییـــەوە، و سروشـــتی كارەســـاتی لەپێناو پەرەپێدانی بەرهەمی كشـــتوكاڵ و

مسۆگەركردنی بەردەوامبوونی”.ســـندوقەكە بەئامانجـــی ســـەبارەت لەپـــرۆژە یاســـاكە ئاماژە بەوەكـــراوە، كە “سندوقی بیمەی كشـــتوكاڵی دەبێتە هۆی پەرەپێدانـــی بـــۆ بەجوتیـــاران بـــواردان بەكۆكردنـــەوەی بەروبوومەكانیـــان سەرچاوەی زیاتر لەرێگەی بیمەپێدانەوە، چونكـــە بیمـــەی كشـــتوكاڵ گەرەنتییەكـــی بەبەرهەمـــی پـــارەدان بـــۆ یاریـــدەدەرە

كشتوكاڵ”.

بەپێی پرۆژە یاسایەك كە لە پەرلەمانی كوردســـتانە، ســـندوقی بیمەی كشـــتوكاڵ دادەمەزرێت، بەمەبەســـتی پشتگیریكردنی قەرەبـــوو پێدانـــی لەرێگـــەی جوتیـــاران بەجوتیار و كشتیاران لەو هەلومەرجانەی زیان بە بەروبوومی كشتوكاڵی و سامانی

ئاژەڵ دەگەیەنن. پـــرۆژە یاســـاكە بـــەرواری 2014/7/5 ئاڕاســـتەی پەرلەمان كـــراوە، 12 ئەندامی فراكســـیۆنی یەكێتـــی واژوویـــان لەســـەر پـــرۆژە یاســـاكە كـــردووە و داوا دەكـــەن بخرێتـــە بەرنامـــەی كاری كۆبوونـــەوەی پەرلەمـــان بـــۆ ئـــەوەی گفتوگۆی لەســـەر

بكرێت. پـــرۆژە یاســـای بیمـــەی كشـــتوكاڵ كە لەپەرلەمانـــی كوردســـتانە، لەیانزە ماددە پێكهاتـــووە، لەمـــاددەی دووەمـــی پـــرۆژە

ناوخۆ

ژماره 260 2014/12/27 27

28 ژماره 260 2014/12/27

ناوخۆ

ماس����تەر دەدرێ����ت و دووپاتیدەكەن����ەوە، كە دەتوانرێت بەئاس����انی ئ����ەو بڕوانامانە

لەبڕوانامە دروستەكان جیا بكرێنەوە.نی����گا لەس����ەنتەری دی����دار، مامۆس����تا ب����ۆ فێربوون����ی زمان����ی ئینگلی����زی لەن����او بڕوانامەكانی توانستی زماندا، بڕوانامەی تۆف����ل بەنموونە دەهێنێتەوە و دەڵێت “ئەو بڕونامەیە راس����تەوخۆ سەر بە ئەمریكایە و هەر كەسێك ئەو تاقیكردنەوەیە دەكات ID و كۆدی تایب����ەت بەخۆی هەیە لەوێب س����ایتی ETS، دوای داخلكردن����ی ك����ۆدی لەس����ەر زانیاریی����ەك هەم����وو تایب����ەت، كەس����ەكەی تێدا بەدی����ار دەكەوێت، ئەگەر هاتوو كۆدیشی نەبوو ئەو كات بە ئاسانی

زۆربوونی خواس����ت لەس����ەر خوێندنی ماستەر و دكتۆرا و مەرجەكانی وەزارەتی خوێندنی بااڵ بۆ پێشكەشكردنی داواكاری درێژەدان بەخوێندنی بااڵ، ئارەزوومەندانی ماس����تەر و دكتۆرای ناچارك����ردووە پەنا بڕوانام����ەی بەدەس����تهێنانی ب����ەر ببەن����ە توانس����تی زمان����ی ئینگلیزی، ك����ە بەیەكێك وەرگرتن����ی س����ەرەكییەكانی لەمەرج����ە خوێندكار ئەژمار دەكرێت. لەماوەی چەند ساڵی رابردووش����دا ژمارەیەك سەنتەری توانس����تی بەتاقیكردنەوەكان����ی تایب����ەت زمان����ی ئینگلی����زی لەش����ارە جیاجیاكان����ی هەرێ����م كراونەتەوە، ب����ەاڵم ئەوەی بەالی پس����پۆڕانی و لەخوێن����دكاران بەش����ێك ب����واری پەروەردەییەوە مایەی نیگەرانییە، بەخشینەوەی بڕوانامەیە لەالیەن بەشێك

لەو سەنتەرانە بەرامبەر پارە.س����ەروەر تەم����ەن ٢٥ س����اڵ، لەماوەی بەش����داریكردنی هەوڵ����ی راب����ردوودا زمان����ی توانس����تی لەتاقیكردنەوەیەك����ی خوێندن����ی بەمەبەس����تی داوە ئینگلی����زی ماس����تەر، ب����ەاڵم ئ����ەوەی ئەوی تووش����ی ش����ۆك ك����ردووە، ئۆفەرێ����ك ب����ووە ك����ە خۆی����ەوە ناس����یاوی كەس����ێكی لەالی����ەن پێشكەش����ی كراوە. ئەو دەڵێت “ناسیاوێكم كە لەبوارەك����ەدا كار دەكات پێیوتم، وەرە بڕێك پارەم بدەرێ بڕوانامەیەك دەخەمە

ناو دەس����تت، بێ ئەوەی خۆت بەش����داری لەتاقیكردن����ەوەدا بكەیت، ب����ەاڵم من رەتم كردەوە ئەو كارە بكەم”. بەوتەی سەروەر ئ����ەو بڕوانامەی����ەی بەڵێنی پێ����دراوە بۆی وەربگیرێ����ت باوەڕپێكراوە و بۆ خوێندنی

ماستەریش بەكاردەهێنرێت.هێمن تەمەن ٣٠ ساڵ، بەهەمان شێوەی سەروەر بەڵێنی پێدانی بڕوانامەی توانستی زمانی پێدراوە، بەاڵم ئەو بۆ خۆی نا، بەڵكو بۆ خوش����كێكی كە ویس����توویەتی ماستەر بخوێنێت. ئەو گەنجە دەڵێت “خوشكەكەم ك����ە دەیویس����ت ماس����تەر بخوێنێ����ت، منی راس����پارد بۆ ئەوەی ش����وێنێكی باشی بۆ بدۆزمەوە بۆ بڕوانامەی توانس����تی زمانی ئینگلی����زی، لەكاتی گەڕانیش����مدا كەس����ێك پێیوت����م كە دەتوانێت بڕوانامەم بۆ بهێنێت

بەرامبەر بە بڕێك پارە”.هێم����ن نایش����ارێتەوە ك����ە “ئەو كەس����ە بڕوانامەیەك����ی پێش����تر خ����ۆی بەوت����ەی ل����ەو جۆرەی بۆ خ����ۆی بەپ����ارە كڕیوە و لەخوێندن����ی ماس����تەرەكەیدا س����وودی لێ

بینیوە”.گرنگترین ئ����ەو بڕوانامانەی توانس����تی زمان كە بۆ خوێندنی بااڵ بەكاردەهێنرین PEARSON ECADIMIC،( ل����ە بریتی����ن ب����ەاڵم ،)IELTS، TOFEL IBT، TOFEL PBTبەرپرسانی بەشێك لەسەنتەرەكانی زمان بەئاماژە بەس����اختەیی ئەو جۆرە بڕوانامە بەخوێندكاران����ی بەپ����ارە ك����ە دەك����ەن،

چرۆ حوسێن

چەند سەنتەرێكی زمان بێ ئەنجامدانی تاقیكردنەوە بڕوانامەی تۆفڵ دەبەخشنەوە

یاریدەدەری سەرۆكی زانكۆی سەاڵحەدین: ئەو بڕوانامانەی بەو شێوەیە دەدرێن ساختەن

ژماره 260 2014/12/27 29

ناوخۆ

هەس����تی پێدەكرێ����ت ك����ە ئ����ەو بڕوانامەیە ساختەیە”. ئەو دەش����ڵێت “ئەگەر كەسێك س����اختە بەفۆتۆش����ۆپیش بڕوانەمەی����ەك

بكات، زۆر زوو بەدیار دەكەوێت”.بەرپرسی كارگێڕی سەنتەری ئینگلیش تایمز ب����ۆ فێربوونی زمان نایش����ارێتەوە، ك����ە حاڵەتی وا هەبووە داوای بڕوانامەیان لێبكرێت بەرامبەر بە پارە، دەشڵێت “بەاڵم ئێمە رەتمان كردۆتەوە، چونكە هەر كەسە و دەبێ����ت بە حەقی خ����ۆی ئەو بڕوانامەیە

بەدەست بهێنێت”.الی خۆیەوە پڕۆفیسۆر، دكتۆر ئیبراهیم حەمەڕەش یاریدەری س����ەرۆكی زانكۆی س����ەاڵحەدین ب����ۆ كاروب����اری زانس����تی و

خوێندنی بااڵ، روونیدەكاتەوە كە س����ااڵنی پێش����وو لەعێ����راق و هەرێمی كوردس����تان بڕوانام����ەی هەم����وو س����ەنتەرێكی تایبەت بڕواپێك����راو بوو لەزانكۆی س����ەاڵحەدین، بەاڵم باس لەوە دەكات “لەس����اڵی پارەوە تەنه����ا بڕوانامەی ئەو س����ەنتەرانە بەهەند وەردەگرێ����ت، ك����ە ناوی����ان لەنێ����و وێ����ب س����ایتی تۆفڵی س����ەرەكیدا هەیە”. بەوتەی ناوبراو س����ەنتەری س����ەرەكی تۆفڵ چەند س����ەنتەرێكی وەك لق����ی خ����ۆی لەهەرێمی كوردس����تان كردۆتەوە و تەنها بڕوانامەی

ئەو سەنتەرانە بەهەند وەردەگیرێت.ئەم����ە لەكاتێكدایە كە لەناوچەكانی تری عێراق تا ئێستا كار بەسیستەمی هەرێمی

كوردستان نەكراوە.د. ئیبراهی����م ئ����ەوەش ناش����ارێتەوە، كە هەندێ����ك تاقیكردنەوەی تۆفڵی س����ەرەكی ئاس����ایی كاروب����اری ب����ۆ تەنه����ا هەی����ە، بەكاردەهێنرێت، سەنتەری سەرەكی تۆفڵ پرس����یارە كۆنەكان����ی خۆی دەفرۆش����ێتە بەش����ێك لەو سەنتەرانە بۆ ئەوەی سودی لێوەربگ����رن، دەش����ڵێت “پێش����تر لەهەموو وەزارەتەكانی كوردستان ئەو بڕوانامەیە باوەڕپێك����راو بوو، بەاڵم لەئێس����تادا كاری پێناكرێ����ت، هەر س����ەنتەرێكیش گوتی من بەپ����ارە بێ تاقیكردن����ەوە بڕوانامەی تۆفڵ دەبەخشم، ئەوە بەدڵنیاییەوە بڕوانامەكەی

ساختەیە”.

30 ژماره 260 2014/12/27

ناوخۆ

تـــاوان تۆماركراون، كە بكـــەری 2.976 تاوان ئاشـــكراكراون و بكەری 237 تاوانیش ئاشكرا

نەكراون.گەرمیانـــە، ئیـــدارەی ســـنووری هەرچـــی چـــوارەم زۆرترین رێژەی تۆماركردنی تاوانی لەخۆگرتووە بەرێژەی 1.706 تاوان كە بكەری 1.284 تاوانیان ئاشـــكراكراون و بكەری 422

تاوانیش ئاشكرا نەكراون.بـــەاڵم كەمترین رێژەی تاوان لەســـنووری ســـۆران تۆماركـــراوە، كە 255 تاوانـــە و لەو ژمارەیەش بكەری 205 تاوان ئاشـــكرا كراون و بكـــەری 50 تاوانیـــش ئاشـــكرا نەكـــراون، لەســـنووری ئیدارەی راپەڕینیش 1.298 تاوان تۆماركراوە، كە بكەری 985 تاوانیان ئاشـــكرا كراون و بكەری 313 تاوانیش

ئاشكرا نەكراون.تاوانەكانیشـــی جـــۆری ئامـــار هەمـــان خســـتووەتەڕوو، لەمبارەیـــەوە ئامـــاژە بـــەوە دراوە كە زۆرترین جۆری تاوان لەو ماوەیەدا ئازاردانی بەئەنقەســـت بووە، بەرێژەی 5.013 تاوان، دزیش بەپلەی دووەم دێت كە رێژەكەی دەگاتـــە 3.548 تاوان و بكـــەری 1،742 تاوان ئاشـــكرا كـــراون و 1،806 تاوانـــی دزیكـــردن

بەپێـــی ئامارێكـــی بەڕێوەبەرایەتی گشـــتی پۆلیســـی هەرێم لەماوەی 11 مانگی سەرەتای ئەمســـاڵدا 17.361 تـــاوان تۆماركـــراوە، لـــەو ژمارەیـــەش 14.414 تاوانیـــان ئاشـــكراكراون و 2.947 تاوانیش تائێســـتا بەئاشكرانەكراوی

ماونەتەوە.كـــە خراوەتـــەڕوو، ئـــەوە ئامـــارەدا لـــەو زۆرتریـــن رێـــژەی ئەنجامدانـــی تـــاوان لـــەو ماوەیەدا لەسنووری بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی ســـلێمانی تۆماركراوە، بەڕێژەی 6.507 تاوان، كـــە بكـــەری 5.202 تاوانیان ئاشـــكراكراون و 1.305 تاوانیـــش بكەرەكانیـــان تائێســـتا دیار

نین.دواتر پلەی دووەم لەئەنجامدانی

تـــاوان بـــەر پارێـــزگای دهـــۆك كەوتووە، كـــە 4.382 تاوانی

لـــەو تۆماركـــراوە، تێـــدا رێژەیەش

ی ر بكـــە 3 . 7 6 2ن وا تـــــــــــــاو ئاشكراكراون بكەری 620 تاوانیش

ئاشكرا نەكراون.لەكاتێكدا لەسنووری بەڕێوەبەرایەتی 3.213 تەنهـــا هەولێـــر پارێـــزگای پۆلیســـی

بكەرەكانیان بەنادیاری ماونەتەوە.هەرچی تاوانـــی خراپ بەكارهێنانی ئامێری پەیوەندییە، رێژەكەی دەگاتە 1.682 تاوان، لەو رێژەیەش بكەری 1.335 تاوان ئاشكراكراون و بكەری 347 تاوانیش ئاشكرا نەكراون، رێژەی تاوانەكانی لێدان و ئازاردانی ئافرەتانیش 919 تاوانە، بكەری 911 تاوانیان ئاشـــكرا كراون و

بكەری 8 تاوانیش نادیارن.هەرچی كوشـــتنی پیاوانە رێژەكەی زیاترە لەكوشـــتنی ئافرەتـــان، 204 پیـــاو و 56 ژن مردنـــی رێـــژەی بەپێچەوانـــەوە كـــوژراون، ئافرەتـــان بەهۆی ســـوتانەوە زیاترە لەمردنی پیـــاوان بەهەمـــان هۆكار، كـــە 114 ژن و 49

پیاوی بەو هۆیەوە گیانیان لەدەستداوە.هەروەها 191 تاوانی دەستدرێژی سێكسی تۆماركراوە، بەبێ ئـــەوەی ئامارەكە رەگەزی تاوانبـــار و قوربانییـــەكان دیـــاری بكات، هەر لـــەو ماوەیـــەدا 26 تاوانـــی لێدان و رۆژنامەنووســـان ئازاردانی تۆمــــــــــــــــــــاركـــراوە، تاوانـــی كەمتریـــن

تۆماركراویـــش دزینـــی ســـــــــامانی ژێردەســـتە، كـــە رێژەكەی

دەگاتە 11 تاوان. هـــەر لەماوەی ئـــەو یانزدە مانگـــەدا 114 تاوانـــی رفانـــدن تۆماركـــراون، بەبـــێ ئەوەی رەگەز و تەمەنی رفێنراوان دیاری كرابن، لەو ژمارەیەش بكەری 97 تاوانیان ئاشـــكراكراون و بكەری 17 تاوانیش ئاشكرا نەكراون، رێژەی كوشتنی بەهەڵەش 63 حاڵەت بووە، تەنها 42

تاوانی بەرتیل وەرگرتنیش تۆماركراون.

چرۆ حوسێن

17.361 تاوان ئەنجامدراون و 83%ی تاوانبارانیش ئاشكراكراونلە 11 مانگی ئەمساڵدا

“204 پیاو و 56 ژن كوژراون”

“زۆرترین تاوان لە پارێزگای سلێمانی و كەمترین تاوانیش

لە پارێزگای هەولێر تۆماركراوە”

ژماره 260 2014/12/27 31

كۆمەاڵیەتی

مردنی كۆرپە لەناو سكی دایك

32 ژماره 260 2014/12/27

ســــەردەمانێک له ئێران خەڵک بۆ ئەوەی نیه تپاكــــی خۆیــــان به رامبه ر یەکتر نیشــــان بــــدەن، خوڵکــــی گەرمیــــان، بــــۆ خواردنــــی پارویەک نانی خاڵی بوو، کەچی ئێستا هەر کە باسی نان دێتە گۆڕێ، خەلک بەتەشەر و بــــە زمانی تەنــــزو پێکەنینــــەوە باس لەو خوڵکــــە دەکــــەن و پێیــــان وایە کــــە هەموو کەس ناتوانێت بۆ نانی وشــــکیش كه سێكی دیكە بانگهێشــــت بکات، هەر چەنده خۆشی و شــــیرینی ئــــەو جــــۆرە قســــانە ناتوانێت تاڵــــی و ناخۆشــــی گرانبوونی نان لەیادیان

بباتەوە.چــــۆن نــــان گرانبوونــــی چیرۆکــــی

دەستیپێکرد؟چیرۆکی پڕخەمی نان، چیرۆکێکی دوورو درێژە، لەو کاتەوە دەستیپێکرد کە دەوڵەتی دەیەم لەکاتی بەڕێوەبردنی قۆناغی یەکەمی گەاڵڵەی به ئامانجگرتنی یارانەکان لەمانگی جۆزەردانــــی 1391، رایگەیانــــد کــــە رەنگە بەبیانووی چوونەســــەرەوەی نرخی گەنم لەوەرزیــــڕان، چوونەســــەرەوەی هەزینەی وزە و بــــۆ پێشــــگرتن لــــە بەهه ده رچوونی گەنــــم و بردنــــە ســــەرەوەی کواڵێتــــی نان، نرخــــی نان تــــا 30٪ زیــــاد بــــکات، بە هەر شــــێوەیەک بــــوو نرخــــی نان زیــــادی کرد و دەوڵەتــــی ئــــەو کات و خودی ســــەرۆک كۆماری ئیسالمی ئێران كه )ئەحمەدینەژاد( بوو بەڵێنیاندا کە بە دانی بڕی 3000 تمەن لەماوەی 9 مانگدا بردنە سەرەوەی نرخی نــــان بــــۆ خەڵک قەرەبــــوو بکەنــــەوە، بەاڵم بیر لەوە نەکرابــــووەوە کە بە 3000 تمەن

دەکرێت چەند دانە نان بکڕدرێت، تا ئەوەی کــــە لــــە 10ی ئــــەم مانگــــەدا حكومه ته كه ی روحانــــی بەشــــێوەیه كی فەرمــــی رایگەیاند کە نرخی نانی تــــا 30٪ به رزكردووه ته وه، ئــــەو بڕیــــارە ئــــەوەی پێــــش هەرچەنــــده رابگەیەندرێت، نانەواخانە و یەکێتیەکانییان لەمێژبــــوو نرخــــی نانیــــان گــــران کردبوو، دەوڵەت بۆ پاساوهێنانه وه بۆ ئەو گرانییە، رایگەیانــــدووە کــــە گەنمــــی هاوردەکــــراو گران بــــووە و تێچــــووی نانەواخانەکانیش زیاد بووه ، ئەم پاســــاوانە پێشــــتر لەالیەن دەوڵەتی ئەحمەدینــــه ژادەوە هێنرابوونه وه، بــــەاڵم بەشــــێوەی فەرمــــی نەیانکردبــــووە بڕیــــار، بەتایبەتی لەبەر هۆکاری سیاســــی و بەتایبەتیتــــر کــــە هــــاوکات بــــوو لەگــــەڵ سەروبەندی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار .

خەمی نان بە زمانی ئاماربەگوێــــرەی ئەنجامی ئــــەو ئامارانەی کە لەالیــــەن ناوەنــــدی ئاماری ئێرانــــەوە باڵو کراونەتــــەوە،12٪ ی داهاتــــی بنەماڵەیەکی دەســــتکورت و هــــەژار بــــۆ کڕینــــی نــــان تەرخان دەکرێت، بەســــەرنجدان لەوەی کە النی کەمی مووچەی فەرمانبەران لەمساڵدا بــــە 400 هەزار تمەن دانــــراوە، بەم پێیه ش دەبێــــت بنەماڵە هــــەژارەکان بڕی 48هەزار تمــــەن لەداهاتیــــان بۆ کڕینی نان ســــەرف

بكه ن.بەڕوونــــی ئامــــارەکان ئەنجامــــی دەریدەخات کە توێژی کەمداهات و هەژار بەهــــۆی بێدەرەتانی دارایی و ئابوورییەوە بۆ کڕینی گۆشــــت و مریشــــک و کۆمەڵێک پێداویســــتی دیکــــە، بــــه ناچارییــــەوە روو دەکەنە کڕینی نان، هەر بەپێی ئەو ئامارانە

1٢% ی داهاتی بنەماڵەیەکی دەستکورت و هەژار بۆ کڕینی نان

تەرخان دەکرێت

رۆژانەی خەڵک لەماوەی سااڵنی رابردوو، گرانبوونــــی نــــان مانــــای به رزبوونــــه وه ی بنەماڵەکانیــــش مانگانــــەی خەرجــــی مانگانــــەی تێچــــووی واتــــا دەگەیەنێــــت، خەلک بەگشــــتی 30٪ زیــــادی کردووە، کە ئەمــــە بەڕادەیەکی زۆر قورســــایی دەخاتە سەرشــــانی توێژی کەمداهــــات و ملیۆنه ها

کەس لەخەڵکی ئێران. تاكــــو پێــــش ده رچوونــــی ئــــەو بریاڕە تێچــــووی نان بــــۆ بنەماڵەیەکی 4 کەســــی دەگەیشــــتە 200 هــــەزار تمــــەن، واتە یەک لە ســــەر ســــێی داهاتی کرێکارێک، ئێســــتا نرخــــی زیادکراو دەكاتــــە نیوەی مووچەی فەرمانبەرێک ئەویش تەنها بۆ ته نها نانێک، ئەگەر ئەم رێژەیە سەرباری خەرجی كرێی

چەنــــد بەرابەری چین و توێــــژی پڕداهات و خۆشــــبژێوی کۆمەڵــــگا نــــان مەســــرەف دەکــــەن، بەجۆرێــــك کە جیــــاوازی تێچوو لەکڕینی نان زۆر بەرچاوە، تەنانەت ئەگەر ئەو بەراوردە لەنێوان دانیشــــتوانی شار و گوندەکان و ناوچە پەراوێزەکانیش بکرێت،

جیاوازییەکە زۆرتر بەرچاو دەکەوێت.قەزاوقــــەدەر بــــە خەڵــــک ســــفرەی

دەسپێردرێتئێســــتا، نان لەئێران نەك تەنها کااڵیەکی بەڵکــــو کااڵیەکــــی ســــەرەکی و ئاســــایی، خەڵــــک خواردنــــی ســــەرەکی بەشــــێکی پێکدێنێــــت، خەڵکێــــک کە لەلێــــوار و لە ژێر هێڵــــی هەژاریــــدا دەژیــــن، لەپــــاڵ گرانــــی سەرســــامكه ری شــــتومەک و پێداویســــتی

خانوو و مەسرەفی رۆژانەی خەلک بکرێت، بــــە ملیۆنه ها کەس لەژێر هێڵی هەژارییەوە دەباتە سەر هێڵی مانەوه ، واتایه كی دیکەی ئــــەم گرانبوونە ئەوەیە کــــە بەهۆی ئەوەی کە لەچەند ســــاڵی رابــــردوودا بە هۆکاری گەمارۆکانی سه ر واڵته كه ، گرانی، بێکاری و هــــەژاری و هتــــد” ســــفرەی خەڵک بەرە بــــەرە هەژارانەتر و بچووکتــــر بووەتەوە، به به راورد له گه ڵ رابردوو خەڵکێکی زۆرتر تووشــــی بەدخۆراکی دەکا، واتــــا دەکرێت زۆر خواردنی سەر سفرە هەڵبگیرێت بەاڵم ناکرێــــت نــــان بژاردەیەک بێت بــــۆ البردن، ئــــەم بەدخۆراکییــــە بەتایبەتــــی ملیۆنه هــــا منداڵ دەکاتە ئامانجی خۆی، ســــەرئەنجام مەترســــی ئەوە لــــە ئارادایە کە شــــیرازەی

ئابــــووری و بژێوی چەندین ملیۆن بنەماڵە لەبەر یەک هەڵبوەشێتەوە.

گرانبوونــــی نــــان، واتایەکــــی دیکەشــــی هەیە کــــە دەبێتــــە دەســــتپێکی ئازادکردنی دیاریکردنــــی نرخــــی نــــان لە بــــازاڕدا، بەم پێیە ئەگەری ئەوە هەیە کە به رزكردنه وه و دیاریکردنــــی نرخی نــــان لەنانەواخانەکان ببێتە شــــتێکی دڵخواز، لەم حاڵەتەدا نانیش وەکو تەندروستی و دەرمان و پێداویستی دیکەی رۆژانەی خەڵک روویەکی چینایەتی بنەماڵــــە بــــۆ نــــان و ده گرێــــت بەخــــۆوە زەحمەتکێــــش و کــــەم داهاتــــەکان، ده بێتە کااڵیەکی لۆکس و خەمی نان رۆژانە ژیانی

خەڵک و رۆح و رەوانیان ئازار ده دات.

كـۆمـەاڵیـەتی

ژماره 260 2014/12/27 33

رۆژانەی خەڵک لەماوەی سااڵنی رابردوو، گرانبوونــــی نــــان مانــــای به رزبوونــــه وه ی بنەماڵەکانیــــش مانگانــــەی خەرجــــی مانگانــــەی تێچــــووی واتــــا دەگەیەنێــــت، خەلک بەگشــــتی 30٪ زیــــادی کردووە، کە ئەمــــە بەڕادەیەکی زۆر قورســــایی دەخاتە سەرشــــانی توێژی کەمداهــــات و ملیۆنه ها

کەس لەخەڵکی ئێران. تاكــــو پێــــش ده رچوونــــی ئــــەو بریاڕە تێچــــووی نان بــــۆ بنەماڵەیەکی 4 کەســــی دەگەیشــــتە 200 هــــەزار تمــــەن، واتە یەک لە ســــەر ســــێی داهاتی کرێکارێک، ئێســــتا نرخــــی زیادکراو دەكاتــــە نیوەی مووچەی فەرمانبەرێک ئەویش تەنها بۆ ته نها نانێک، ئەگەر ئەم رێژەیە سەرباری خەرجی كرێی

چەنــــد بەرابەری چین و توێــــژی پڕداهات و خۆشــــبژێوی کۆمەڵــــگا نــــان مەســــرەف دەکــــەن، بەجۆرێــــك کە جیــــاوازی تێچوو لەکڕینی نان زۆر بەرچاوە، تەنانەت ئەگەر ئەو بەراوردە لەنێوان دانیشــــتوانی شار و گوندەکان و ناوچە پەراوێزەکانیش بکرێت،

جیاوازییەکە زۆرتر بەرچاو دەکەوێت.قەزاوقــــەدەر بــــە خەڵــــک ســــفرەی

دەسپێردرێتئێســــتا، نان لەئێران نەك تەنها کااڵیەکی بەڵکــــو کااڵیەکــــی ســــەرەکی و ئاســــایی، خەڵــــک خواردنــــی ســــەرەکی بەشــــێکی پێکدێنێــــت، خەڵکێــــک کە لەلێــــوار و لە ژێر هێڵــــی هەژاریــــدا دەژیــــن، لەپــــاڵ گرانــــی سەرســــامكه ری شــــتومەک و پێداویســــتی

خانوو و مەسرەفی رۆژانەی خەلک بکرێت، بــــە ملیۆنه ها کەس لەژێر هێڵی هەژارییەوە دەباتە سەر هێڵی مانەوه ، واتایه كی دیکەی ئــــەم گرانبوونە ئەوەیە کــــە بەهۆی ئەوەی کە لەچەند ســــاڵی رابــــردوودا بە هۆکاری گەمارۆکانی سه ر واڵته كه ، گرانی، بێکاری و هــــەژاری و هتــــد” ســــفرەی خەڵک بەرە بــــەرە هەژارانەتر و بچووکتــــر بووەتەوە، به به راورد له گه ڵ رابردوو خەڵکێکی زۆرتر تووشــــی بەدخۆراکی دەکا، واتــــا دەکرێت زۆر خواردنی سەر سفرە هەڵبگیرێت بەاڵم ناکرێــــت نــــان بژاردەیەک بێت بــــۆ البردن، ئــــەم بەدخۆراکییــــە بەتایبەتــــی ملیۆنه هــــا منداڵ دەکاتە ئامانجی خۆی، ســــەرئەنجام مەترســــی ئەوە لــــە ئارادایە کە شــــیرازەی

ئابــــووری و بژێوی چەندین ملیۆن بنەماڵە لەبەر یەک هەڵبوەشێتەوە.

گرانبوونــــی نــــان، واتایەکــــی دیکەشــــی هەیە کــــە دەبێتــــە دەســــتپێکی ئازادکردنی دیاریکردنــــی نرخــــی نــــان لە بــــازاڕدا، بەم پێیە ئەگەری ئەوە هەیە کە به رزكردنه وه و دیاریکردنــــی نرخی نــــان لەنانەواخانەکان ببێتە شــــتێکی دڵخواز، لەم حاڵەتەدا نانیش وەکو تەندروستی و دەرمان و پێداویستی دیکەی رۆژانەی خەڵک روویەکی چینایەتی بنەماڵــــە بــــۆ نــــان و ده گرێــــت بەخــــۆوە زەحمەتکێــــش و کــــەم داهاتــــەکان، ده بێتە کااڵیەکی لۆکس و خەمی نان رۆژانە ژیانی

خەڵک و رۆح و رەوانیان ئازار ده دات.

كـۆمـەاڵیـەتی

34 ژماره 260 2014/12/27

دەڵێـــن دەروونـــی بـــواری شـــارەزایانی “بەرلەوەی بڕیارێكی گرنگ بدەی گەشـــتێك بكـــە”، بەو مانایەی بڕیاری دروســـت لەكاتی بیركردنەوەی دروســـت و دوور لەگوشاری دەروونی دەدرێت. “تەنها گەشـــتێك هێندەی خوێندنەوەی سەد كتێب سوود بەگەشتیارەكە كۆمەڵێـــك بۆچوونـــی ئەمـــە دەگەیەنێـــت”، پســـپۆڕی دەروونییە، كە لەسۆنگەی گرنگی

گەشتكردن بۆ مرۆڤەكان دەیخەنەڕوو. د. نەشـــمیل رەسوڵ پســـپۆڕی دەرونناس زۆر لەپێویســـتییە بەیەكێـــك گەشـــتكردن گرنگـــەكان بـــۆ ئارامبوونـــەوەی دەروونـــی مرۆڤ وەســـفدەكات و دەڵێت “هانی هەموو ئەو كەســـانە دەدەم، كـــە دەیانەوێت خاوەن

لەگوشـــاری ئـــارام و دوور دەروونێكـــی دەروونـــی بـــن بـــا گەشـــت بكـــەن”.

بەبڕوای د. نەشـــمیل ئەگەر نەیتوانـــی كەســـێك

گەشتی دەرەوەی بـــكات، واڵت بـــا بـــە ناوچـــە نـــی كا جیا جیاواڵتەكەی خۆیدا بـــكات، گەشـــت خـــۆی وەك دەڵـــێ “چونكـــە و جەنجاڵـــی

و دڵەڕاوكـــێ ماندووبوونـــی ژیانی

كـۆمـەاڵیـەتی

بەرلەوەی بڕیارێكی گرنگ بدەی گەشتێك بكەپێویســـتی بەهرە حەمەڕەش مرۆڤـــەكان ئێســـتای رۆژانـــەی

بەخۆخاڵیكردنەوە هەیە”. د.پەروێـــز ژواعین گەشـــتیارێكی ئێرانییە، تائێســـتا زیاتر لـــە 190 واڵت گەڕاوە، دەڵێت “گەشـــتكردن شـــارەزای كەلتـــوری گەالنـــی كـــردووم و لەماوەی گەشـــتەكانمدا چەندەها زانیاری گرنگم دەســـتكەوتووە و هەموو ئەو

گەشتانەم بەئاسایی وەرگرتووە”.رەتیدەكاتـــەوە ئێرانییـــە هاواڵتییـــە ئـــەو بەرنامەی وردی پێشوەختەی بۆ گەشتەكانی داڕشتبێت و وەكو هونەری دەستپێڕاگەیشتن و چێژوەرگرتن لەگەشتەكانی دەڕوانێت. ئەو دەڵێ “ئەگەر گەشـــتكردنم بەكارێكی سەخت بزانیایـــە، نەمدەتوانـــی ئـــەو واڵتانـــە بگەڕێم و ئارامـــی دەروونیشـــم گرنگترین شـــتە كە

گەشتكردن پێیبەخشیوم”. و كاریگـــەری د.نەشـــمیل، گەشـــتكردن بایەخی

دەخاتـــەڕوو و پێیوایـــە كـــە “بیركردنـــەوە و كرانەوەی ئێســـتای خەڵكی ئێمـــە بەبەراورد لەگـــەڵ ســـااڵنی پێشـــوو ئەرێنیتـــرە، چونكە روویانكردۆتـــە ئێســـتا ئێمـــەش خەڵكـــی گەشـــتكردن و بەكەلتـــوری واڵتانـــی دیكـــە

ئاشنابوون”.واڵتانـــی گرنگیدانـــی پســـپۆڕە ئـــەو پێشكەوتوو بەگەشتكردن باسدەكات، ئاماژە بەوە دەكات، كە لەواڵتانی ئەوروپا و ئەمریكا گەشتكردن خراوەتە پڕۆگرامی خوێندنەوە و خوێندكارانی دواناوەندی گەشـــتی دەرەوەی دیكـــەی واڵتـــی ناوچەیەكـــی یاخـــود واڵت خۆیانیان پێدەكرێت و بەكەلتوری ئەو شوێنە

و ئایین و مێژوویی جیاواز ئاشنا دەكرێن. دەروونناســـان تێبینی ئەوەیـــان كردووە، زۆربـــەی كەســـانی خـــاوەن كار دوای چەند ساڵێك لەكاری بەردەوام تووشی بێزاربوون و بێتاقەتی دەبن، ئەمەش رەنگدانەوەی بەسەر بـــاری دەروونی و ئەنجامدانی كارەكانیانەوە

جێدەهێڵێت.هاوكات پســـپۆڕانی بواری دەروونناسی بۆ دوورخســـتنەوەی مـــرۆڤ لەبێتاقەتی و بێزاربـــوون گەشـــتكردن بەباشـــترین ئامۆژگاری و چارەســـەر دەزانن، چونكە مرۆڤ پێویستی بەپشودان و حەسانەوەی جەستەو دەروون هەیە و بەدووری نازانن، كە گەشتنەكردن ببێتە هۆی تێكچوونی باری

دەوروونی و جەستەیی مرۆڤ.د.نەشـــمیل ئامـــاژە بـــەوەدەدات “زۆرجار بەدەرچوون لەماڵەكەی خۆت، یاخود بەچوونە بازاڕ هەست بەئارامی زیاتر دەكەی، ئەمەش

34 ژماره 260 2014/12/27

ژماره 260 2014/12/27 35

كـۆمـەاڵیـەتی

لەســـایتێك نووســـرابوو، هەر مرۆڤێك پێویســـتە رۆژانە حەوت تا هەشت لیتر ئاو بخواتەوە. لەســـایتێكی تر نوســـراوە، ئەو كەســـانەی فشـــاری خوێنیان بەرزە با تەماتەی بەخوێ بخۆن. لەســـایتێكی تر نووســـراوە، رۆژانە تۆنەر و ســـكرەپ

بەكاربێنن بۆ پاككردنەوەی پێستتان.لەبەرنامەیەك بەمنداڵێكیان دەگوت، هەر بۆخۆشی درۆیەك لەگەڵ دایكت بكە و

توڕەی بكە، دیاریت بۆ دەكڕین.بەپیاوێكیـــان دەگـــوت، بەژنەكەت بڵێ وا ژن مارە دەكـــەم، پەنجا دۆالر خەاڵتت

پێدەدەین!بێئاگا لەوەی لەتازەترین لێكۆڵینەوەدا هاتووە، مرۆڤ رۆژانە پێویســـتی بەســـێ لیتـــر ئـــاوە، ئەگـــەر زیادەڕۆیی بـــكات لەوانەیە بكەوێتە چاودێری چڕ و تووشـــی

حاڵەتی بێهۆشی و هەندێجاریش ژیانی لەدەستبدات.ئەوانەی فشـــاری خوێنیـــان بەرزە، بێگومان بەهەندێك خوێ لەوانەیە تووشـــی

جەڵتە بن، مەترسیدارترین شت بۆیان لەو كاتەدا خوێیە.تۆنەر و سكرەپ، دوو پاككەرەوەی كیمیایی بەهێزن، بەپێی پلە و جۆری پێست دەبێت بەرێنمایی پزیشـــكی پســـپۆڕ بەكاربهێنرێن، بەپێچەوانەوە پێســـت تووشی كێشـــەی تر دەكەن. هاوڕێیەكم بەهۆی رێنماییەكانی ئەو ســـایتەوە ئێستا تووشی

هەستیاریی پێست بووە. لەكوردســـتان ئـــەوەی بێكاربوو دەبێتـــە راگەیاندنكار، زۆر لەخـــاوەن پڕۆژە و بەڕێوەبەری دەزگا راگەیاندنەكانیش فڕیان بەسەر كاری راگەیاندنەوە نییە. زۆری ئەو هەموو باڵوكراوە و كەناڵە تەلەفزیۆنی و رادیۆیەش وایكردووە هەموو كەس

لەو بوارەدا جێی ببێتەوە!لەجیاتی رێنمایی تەندروســـتی و كۆمەاڵیەتی دروســـت، خەڵك بەرەو بێباكی و

درۆكردن دەبرێت. ئەگـــەر سەرنوســـەر یـــان بەڕێوەبەری هـــەر دەزگایەكـــی راگەیانـــدن، كەمێك شـــارەزایی لـــەكاری راگەیاندنـــدا هەبێـــت و رۆژانـــە ئـــاگاداری باڵوكردنـــەوەی بابەتەكانی دەزگاكەی بێت، پێموانییە هەڵەی وا گەورەی بەسەردا تێپەڕبێت. الیەنە پەیوەندیدارەكانیـــش، وەزارەتی رۆشـــنبیریی تەقەی ســـەری دێ، تەندروســـتیش كاری گرنگتریـــان هەیـــە. ئەگەرنا لەهەر شـــوێنێكی تری دنیا شـــتی وا بنوســـرێت بە بێ لێپرســـینەوە تێپەڕنابێت. دەبێ دوعا بكەیـــن بینەران و خوێنەران بەگوێیان

نەكەن، ئەگەرنا هەر دەبێ بڵێین، خۆزگەمان بەپار.

سەیر و سەمەرەكانی راگەیاندن

بەهرە حەمەرەش

مانای وایە مرۆڤ پێویســـتی بەگۆڕانكاری و بینینی ژینگەی جیاواز هەیە”.

دەروونناســـان لەهەمانكاتـــدا دووپاتیدەكەنەوە، كە ئەو كەســـانەی گەشت زۆر دەكـــەن، زیاتـــر ئارامتـــر و نەرمونیانتر دێنـــە بەرچاو بەبـــەراورد بەكەســـانی دیكە. بەبۆچوونـــی د. نەشـــمیل “مـــرۆڤ دەتوانێت بەبیركردنەوەیەكـــی گەشـــتكردن دوای تەندروســـتەوە بڕیـــاری دروســـت بـــدات و

رێگەچارەی كێشەكانیش بدۆزێتەوە”.بینینـــی جوگرافیای جیاواز و هاوینەهەوار و دیمەنی سروشت و چیا بەباشترین شوێن دەزانرێت بۆ حەسانەوەی مێشك و دەروون و بەپێویســـت دەزانرێت، كە مرۆڤ ســـااڵنە جارێـــك یاخـــود دووجـــار سروشـــتی نـــوێ ببینێـــت و لەقەڕەباڵغی و جەنجاڵی ناو شـــار

دوور بكەوێتەوە.لەهەندێك لەلێكۆڵینەوەكاندا باس لەالیەنی نەرێنی گەشـــتكردنی ئەو كەســـانە كراوە، كە گەشـــتی درێژخایەن دەكەن و پســـپۆڕانیش بوونی هۆشـــیاری گەشتكردن و ئامادەكاری بـــۆ رووبەڕووبوونـــەوەی دابونەریت و ئاین و كلتـــورە جیـــاوازەكان بەگرنـــگ دەزانن بۆ

دووركەوتنەوە لەنەخۆشییە دەروونییەكان.د. نەشـــمیل ئاماژە بەسیســـتمی پەسەندی “لەواڵتـــە دەڵـــێ و دەدات گەشـــتكردن پێشـــكەوتووەكاندا نوسینگە هەیە كە رێنمایی هاواڵتییانـــەی بـــەو دەدات گەشـــتكردن بـــۆ واڵتانـــی جیـــاواز دەیانەوێـــت گەشـــت زانیـــاری نوســـینگەیە لـــەو ئەنجامبـــدەن، پێویســـت لەســـەر كەلتـــوری كۆمەاڵیەتـــی و رۆشـــنبیریی و تەندروســـتی و ئابـــووری و یاســـا كارپێكراوەكانی واڵتـــی بەرامبەر بەو هاواڵتییانـــە دەدرێت، كە دەیانەوێت گەشـــتی بۆ بكەن”. ئەو پســـپۆڕە لەكۆتایی قسەكانیدا بۆ )ســـڤیل( گوتی “گرنگترین ئامۆژگاریم بۆ

هاوواڵتیان گەشتكردنە”.

ژماره 260 2014/12/27 35

36 ژماره 260 2014/12/27

كە هەڵدەكێشم، بنەڕەتی و سەرەتایی هێنانی بـــەدەســـت و زیـــرەكـــی ــەســەر لهاوپۆلەكانم لەگەڵ پێشبڕكێم بڕوانامە دەكرد، خۆزگە هەرگیز تەمەنم وا بەخێرا ئــەم هەڵەیە نــەدەڕۆیــشــت و دووچـــاری

نەدەبووم”.تاڤگە بەدەنگێكی نەرم و لەسەر خۆوە “لەسەرەتای گووتی و بــوو بـــەردەوام خوێندنمدا من نمونەی زیرەكی و رەوشت مامۆستایان بـــووم، جـــوان ــاری ــاك ئ و جاریش چەندین و ـــردم دەك خــەاڵتــیــان ــــاردم و بــــەدوای دایـــك و بــاوكــیــان دەندەیانگوت و لێدەكردم خۆشیان دەست بـــەم شێوەیە قــوتــابــیــەتــان ئـــەم ــەگــەر ئدەبێتە بــەدڵــنــیــیــایــەوە بــێــت، ـــــەردەوام بپزیشك یا ئەندازیار، ئەوەش زیاتر هانی خوێندنەكەم بە بایەخ زیاتر دەدا منی بدەم. لەقۆناغی ناوەندیش بەهەمان شێوە بووم، هیوام وابوو لەقۆناغی ئامادەییشدا كەچی وەربگیرێم، بــەرز زانكۆیەكی لە بەداخەوە بەهۆی هەڵەیەكمەوە نەك بەم لەپۆلی هــەر بەڵكو نەگەیشتم، خەیاڵەم پێنجەمی زانستی هەرەسم هێناو كەوتم”.

بەدیاریكراوی و ئامادەیی لەقۆناغی

“هەرگیز بەخەیاڵمدا نەدەهات دووچاری هەڵەیەكی وا گەورە ببم، چونكە لەسەرتای ئامادەیی قۆناغی تــا خویندنەكەمەوە ــووم و خــەون و ــەرزب خـــاوەن نــمــرەی بئاواتی گەورەم بۆ دواڕۆژ هەبوو، بەاڵم خۆشەویستی قوربانی كــردە هەموویم درۆینەی كوڕێك و لەخشتەی بردم”. ئەمە تاڤگە، بەناوی قوتابیەكە كچە قسەكانی پەیوەندی پەشێمانی پەنجەی ئێستا كە ئەم لــەگــەڵ درۆیــنــەكــەی خۆشەویستیە

كوڕەدا دەگەزێت.نــاوی خــوازراوی ئەو كچەیە و تاڤگە تێپەڕنەكردووە، ساڵی نۆزدە لە تەمەنی لــەكــاتــی گــێــڕانــەوەی بــەســەرهــاتــی تاڵی بەشەرمەوە جگەلەوەی سڤیل، بۆ خۆی فرمێسك جاربەجاریش دەكــرد، قسەی بەچاوەكانیدا دەهاتەخوارەوە، وەك ئەوەی حەسرەت بۆ لەدەستچوونی شتێكی زۆر “خۆزگە دەڵـــێ تاڤگە بكێشێت. بــەنــرخ تەمەن بەرەودواوە دەگەڕایەوە بۆ ئەوەی دەكــــردەوە، كە ئــەم هەڵەیەم قــەربــووی قۆناغی بۆ ئاخ هاتم. دووچــاری لەناكاو

لە پۆلی پێنجەمی ئامادەیی، تاڤگە بەهۆی بـــەردەوام بەرچاوییەكەیەوە و جوانی بەتایبەت كــوڕان. سەرنجی جێگای بۆتە لەخۆی ــك ــێ ســاڵ چـــەنـــد كـــە ـــك، ـــوڕێ كبووە، زانكۆ قوتابی و ــووە ب گــەورەتــر بەدوایەوە بـــەردەوام لێنەهێناوە، وازی “داوای دەیگێڕێتەوە خۆی تاڤگە بــووە. پەیوەندی خۆشەویستی لێدەكردم، منیش دووربكەمەوە، لەخۆمی هەوڵمدا سەرەتا دەدا واینیشان چونكە نەمتوانی، بــەاڵم گەر دەیــگــوت و دەوێــــم خــۆشــی زۆر تازە منیش دەكوژم، خۆم رەتمبكەیتەوە قسەكانی بــووم، هەرزەكاریدا لەتەمەنی كاری لێكردم و توانی هەڵمبەخەڵەتێنێ و

دواجار دڵی لێستاندم”.نەرم كــوڕەكــە بــەرامــبــەر ــی دڵ تاڤگە ئەو مەرج بە ئەو كە پێیدەڵێت و دەبێت قبوڵە، خــۆشــەویــســتــیــەی و ــوەنــدی ــەی پقبوڵ تاڤگە مەرجێكی هەموو كوڕەكەش دەكات. “یەكێك لە مەرجەكانم ئەوە بوو لە خوێندنەكەم ئاستەنگم بۆ دروست نەكات، بەسادەیی منیش بـــوو. رازی ئــەویــش پێكرد، هەرگیز بە خەیاڵمدا باوەڕم خۆم ئاواتەكانم خۆشەویستیە بەم نەدەهات

كـۆمـەاڵیـەتی

محەمەد هەسنانی

“ئەوەی من بەدەست ئەو كوڕەوە چەشتم لە گێڕانەوە نایەت”

تاڤگە چیرۆكی ئازارچەشتنی بەدەست خۆشەویستیەكی درۆینەوە دەگێڕێتەوە

ژماره 260 2014/12/27 37

دەڵێم ئێستا ــەاڵم “ب گوتی گریانەوە بە خۆزگە گیانم دەردەچوو و ئەو هەڵەیەم

نەدەكرد”!!تاڤگەی خــواســتــنــی بەڵێنی ــە ــوڕەك كــەاڵم ئــەو ژیــانــەی تاڤگە گــەیــانــدەســەر، بلەخەیاڵی خۆیدا وێنای بۆ كێشابوو، زۆر خۆی چاوەكانی بە لــەوەی بوو جیاواز بینی. ئەو دەڵێ “لەو رۆژەی پێمنایە ماڵی نەبینی، لەخۆم ساتێك خۆشیم ئەوانەوە هەمیشی بەسوكی سەیرم دەكرا، زۆربەی كــوڕەی وەك خۆشەویست ئەم شــەوان درەنگانی شەو تا دابــووم، نیشان خۆی سیفەتی هەندێك ماڵەوە، نەدەگەڕایەوە خراپی وای هەبوو، هەرگیز ناگێڕدرێنەوە”. نێوان پەیوەندی ناخۆشە بارودۆخە ئەو تاڤگە و هاوسەرەكەی دەگەیەنێتە بنبەست كوڕە لــەم بەناچاری “دواجـــار ــێ دەڵ و لەدەستدانی بووە هۆی كە جیابوومەوە، ژیانمم، ئــاواتــەكــانــی و خـــەون هــەمــوو بڕیارمدا جیابوونەوە دوای هەرچەندە

بخوێنمەوە، بەاڵم تازە لەدوای چی”؟!لە كۆتایی قسەكانیدا تاڤگە ئامۆژگاری بەتایبەت دەكـــات، هــەرزەكــارەكــان كچە حەزی و ئـــاوات كــە قوتابین، ئــەوانــەی

بەبا دەچن و ژیانمن وێران دەبێت”.ئەو كاریگەری لەچۆنیەتی باس تاڤگە دەكات خوێندنەكەی لەسەر پەیوەندییە پەیوەندی بــەردەوام كوڕە “ئەو دەڵێ و پێوە دەكردم، ئەوەش مێشكی زۆر ئاڵۆز كردم و بەرە بەرە لەخوێندن پاشەكشەم پێنجەم لەپۆلی تا بــووم، تەمبەڵ و كرد و مامۆستا چــاوەڕوانــی بەپێچەوانەی

كەسوكارم، كەوتم”.ناوەستن، لێرە كچە ئــەو كێشەكانی شكست قۆناغە لــەو نــەبــوو ــەوە ئ تەنیا دەكات باسی خۆی وەك بەڵكو بهێنێت، پاشان دەكــردم، دڵنەوایی زۆر “كوڕەكە ــوت خـــەم مــەخــۆ كــێ بــە خوێندن ــگ دەیگەیشتۆتە ژیانێكی باش، واز لە خوێندن بتەوێ بهێنە و من دێمە داوات، هەرچی بۆت دەكەم و خوێندنت بۆ چیە؟ ئەوانیش بۆیە ـــوون، ب ــد ــەمــەن دەوڵ خێزانێكی لــە بڕیارمدا كــرد، قسەكانی بە ــاوەڕم ب من و مامۆستا بهێنم، لەخوێندنەكەم واز كەسوكارم زۆریان هەوڵدا لەگەڵم و بەو بڕیارەم سەرسام بوون، بەاڵم من هەموو لەگەڵی ئەو كوڕە، شتێكم كردە قوربانی تاڤگە دواتـــر داوام”. بێتە كــە رێكەوتم

خوێندن بخەنە سەرووی هەموو خەون و ئاواتێكی تر و دەشڵێت “هەرگیز بە قسەی ئەو جۆرە گورگە پیاوانە هەڵنەخەڵەتێن و نەكەونە داویانەوە، با كەسی تر وەك منی

بەسەر نەیەت”. تەها خۆشەوی “رائــد خۆیەوە لــەالی بەڕێوەبەرایەتی بــەڕێــوەبــەری باڵەكی” بـــەرەنـــگـــاربـــوونـــەوەی تــونــدوتــیــژی دژ بەئافرەتانی سۆران، بۆ سڤیل دەڵێت “ئەم جۆرە رووداوانە هەن و چەندین كێشەی لەالی سكااڵ و روویانداوە شێوەیە لەم تەكنەلۆجیاش ــارە دی تــۆمــاركــراوە، ئێمە بتوانن كوڕان كە سەرەكییە، هۆكارێكی ــەوە كــچــە هـــەرزەكـــارەكـــان ــەی ــگ لـــەم رێو كار مەبەستە ئەم بۆ هەڵبەخەڵەتێنن، چاالكییەكانمان چڕتر كردۆتەوە و زیاتر سەردانی قوتابخانە ئامادەییەكان دەكەین بەقوتابیان رێنمایی و ئــامــۆژگــاری و لەم قوتابیانی كچ، كە بەتایبەت دەدەیــن، هەڵنەخەڵەتێنرێن، هەرزەكارەیان تەمەنە لەخراپ بن خۆیان ئــاگــاداری هــەروەهــا كە تەكنەلۆجیا، و مۆبایل بەكارهێنانی مۆبایلەوە بەهۆی رووداوەكــان زۆربەی

بووە”.

38 ژماره 260 2014/12/27

مردنی كۆرپە لەناو سكی دایك

هۆشیاریی تەندروستییهەفتانە د.ع لەپزێڕین دەینوسێت

ئەو مندااڵنەی بە نەشتەرگەری دەبن، مەترسی مردنیان زیاتر لەسەرە لەوانەی بە سروشتی دەبن

زۆر جار هەیە منداڵەكە لەناو سكی دایكی مردیە، ئینجا بە نەشتەرگەری دەریدەهێنن، ئەوە زوڵمە لە

ئافرەتەكە دەكرێ

لەو رۆژانە ئافرەتێك هات دووگیانییەكەی لە مانگی حەوتدابوو، هیچ كێشەیەكی نەبووە، پزیشك پێی گوتووە دەبێ بە نەشتەرگەری بۆت دەربهێنم،

چونكە من تاقەتم نییە 8 كاتژمێر بەرامبەر تۆ دابنیشم تاكو منداڵت دەبی

كـۆمـەاڵیەتی ــ تەندروستی

رۆژی لـــە دایكبوونی پێغەمبەر مەســـیح )ع( كـــە تاكـــە رووداوی موعجیزەیـــە لـــە دونیادا، دروستبوونی و لەدایكبوونی وەك ئادەمیزادی

دیكە نییە..!! پیرۆز بێ لە هەموو جیهان.كاتێ كۆرپە لەناو داینگەی ئافرەت دروست دەبـــێ، بۆ مـــاوەی 9 مانـــگ و 9 رۆژ ژیانێكی ئارام بەهـــۆی دایكییەوە تا رۆژی لەدایكبوونی دەباتەســـەر، ئینجـــا ئەگـــەر دایكەكـــە ئـــارام و تەندروست بوو، ئەوە كۆرپەكە بریار دەدا بێتە دەرەوە، چونكـــە هیچی دیكـــە جێگەی نابێتەوە و خواردنەكـــەی بەشـــی ناكات، وێالشـــەكەی پیـــر دەبێ، ئاڵوگۆڕی ئۆكســـجینی بـــۆ ناكرێ،

خانەكانی سست دەبن.بە پێوەری رێكخراوی تەندروســـتی جیهانی )WHO( هـــەر لـــە )100( كۆرپـــە، )10( كۆرپە ژیانـــی تـــەواو نـــاكات و لەناو ســـكی دایكی لە یـــان ئینجـــا دێتەخـــوارەوە، 5-1 مانگەكانـــی وێالشـــەكە باش نییە، یان خۆی باش دروست نەبـــووە، یـــان بـــە هـــۆی دكتـــۆری نەزانـــەوە دەســـتكاری كراوە، وەك دەرمانی جۆراوجۆر و یاخود بەســـتنی ملی روحم بەبێ بنەمایەكی تەندروست و پێویست یان بەهۆی )هەوكردن( یـــان لەناو خوێنـــی ڤایرۆس و میكـــڕۆب هەیە ملـــی روحـــم لەرێگـــەی لەخـــوارەوە یاخـــود سەركەوتیە و پەردەكەی كونكردیە و ئاوەكەی هاتۆتـــە خوارەوە. كاتێ ئـــەو حاڵەتە رووی دا، زۆر خراپە ملی روحم ببەسترێ، ئەوە )تابویە Taboo= منـــع = قەدەغەیـــە(، هەرگیـــز نابـــێ دەســـتی لێبـــدرێ. بەداخەوە بـــۆ تەماحی پارە وەرگرتـــن یاخود بۆ تاقیكردنەوەی دەســـتیان، پزیشـــكانی نەزان رێژەی ئەو نەشتەرگەرییەی زۆر كردیـــە، لە واڵتـــی ئێمە لـــە 2٪ رێژەكەی

گەیشتۆتە ٪20. تاكـــو هەفتەی 23 گەر كۆرپە هاتەخوارەوە حیســـابی لەبارچوونی بۆ دەكرێ، كە گەیشـــتە 24 هەفتـــە حیســـابی نابەكامی )پێشـــوەختە = Premature(ی بـــۆ دەكـــرێ، واتـــە دەكەوێتـــە

خانەی مردنی كۆرپە، ئەگەر نەژیا.جێگای داخـــە لەواڵتی ئێمە هیچ حیســـابێك بۆ ئەو كۆرپانە نەكراوە، پزیشكان گوێ نادەنە بووژانەوەی ئەو تەمەنەی كۆرپە، لە راســـتیدا دەســـەاڵتیان نییـــە خزمەتـــی ئـــەو ئادەمیزادە بچوكە بكەن، چونكە ئیشـــی زۆر دەوێ، بەاڵم ئەگەر دەسەاڵت هەبێ و خزمەت بكرێ بەباشی دەژی. منداڵمان هەیە ئێســـتا تەمەنی گەیشتۆتە 10 ساڵ و لە خوێندنگایە و زۆر زیرەكە، كاتی لەدایكبوونی 29 هەفتە بووە و كێشی )625 گم( بووە، یەكێك لە پزیشكە كۆنەكانمان كوڕەكەی لـــە 27 هەفتە لە دایك بوو و كێشـــی )850 گم(

38 ژماره 260 2014/12/27

ژماره 260 2014/12/27 39

ئەم سێ منداڵەی كە دەستنیشانكراون سیانەن و لە ساڵی 2000 بە یەك سك لە دایكبوون

كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی

بوو، ســـوپاس بۆ خوا ئێستا تەمەنی 9 ساڵە و لە مەكتەبیش زۆر زیرەكە، بەاڵم ئەو خزمەتەی ئەو كورپـــە نابەكامە كراوە لە دەســـەاڵت نییە كـــە بدرێتە ئـــەو هەموو كۆرپەالنـــە، لە كاتێكدا رۆژانە 85 حاڵەتی منداڵبوون لە نەخۆشخانەی پێشـــوەختە منداڵیـــان 15 هەیـــە. منـــدااڵن بوونـــە و 12 حاڵەتیـــان بـــە مردوویـــی بوونە، زۆریشیان پێویســـتی بە بوژانەوە هەیە، بەاڵم ئاشـــكرایە ئەو دەســـەاڵتە نییە. لەنەخۆشخانە تایبەتییەكانیش ئەو دەسەاڵتە نییە، چونكە الی ئەوانیش رێژەی نەشـــتەرگەری ســـیریزیانیان زۆر زۆرە و هاواڵتیانیش بۆیان ناكرێ رۆژانە ئـــەو هەموو پارەیە بـــدەن بۆ بوژانەوەی باش، كۆرپەلەكە رۆژی دووەم لەگەڵ خۆیان دەیبەنە

ماڵ، نازانین چ رێژەی منداڵێك دەمرێ. بۆچی كۆرپە لەناو سكی دایك دەمرێ؟

كاتی گەیشـــتە هەفتـــەی 28، چەند حاڵەتێك هەیە كە دایكەكە نەخۆشە وەك:

كێشـــەی شـــەكرە، خوێـــن، پاڵەپەســـتۆی گورچیلە، كێشـــەی سیەكان )التهاب یان رەبۆ(، بۆڕیەكانـــی خوێنی وێالشـــی منداڵەكە سســـت دەبن، خوێنی بۆناچێ، گەشـــە ناكا، ئۆكسجینی بۆ ناچـــێ، خواردنی بـــۆ ناچێ، یاخـــود ئەگەر دایكەكە شـــەكرە لە خوێنی زۆر بوو لە خوێنی كۆرپەكـــەش زۆر دەبـــێ، كاتێكیـــش لـــە دایك دەبێ چـــۆن دایكەكە دڵی لەخۆی دەچێ و گێژ دەبێ، ئەویش دڵی تێك دەچێ، یاخود هەناســـە

بەباشی نادت و دەمرێ. جـــار هەیـــە وێالشـــەكە بەهـــۆی پیربوونی پێشـــوەختە، واتە لە تەمەنـــی 38 هەفتە، ئەگەر پاڵەپەستۆی دایكەكە یان شەكرەكەی چارەسەر نەكرابـــوو، ئەوا وێالشـــەكە ناتوانـــێ خواردنی تەواو بۆ كۆرپەكە دابین بكات، بەبەكە لەبرسان

لەناو سكی دایكی دەمرێ.هەربۆیە پێویســـتە مانگانە دایكەكە پشكنینی

بۆ بكرێ، بزانین: 1. پاڵەپەستۆی خوێنی چەندە؟

2. شەكرەی چەندە؟3. ئایـــا میزەكـــەی پاكە یاخـــود هەوكردنی

هەیە؟4. ئایا كۆرپەكە گەشەی كردیە؟

ئەگەر زانیمـــان كۆرپەكە لە ئەندازەی خۆی نییە و لەگەڵ تەمەنـــی رێك نییە، یان گەورەیە یان بچوك، دەبێ نەخۆشـــەكە لەژێر چاودێری بێت لە نەخۆشخانە و چارە بكرێ، پێشوەختی خـــۆی بێتـــە دەرەوە بۆ ئـــەوەی لەناو ســـكیدا نەمرێ. كاتی لەدایكبوونی چارەسەری چڕوپڕ

دەوێ لەالیەن پزیشكی كۆرپەوە.زۆر دایك هەن منداڵیان لەســـەر یەك دەبن،

لـــە كـــۆی 5 – 6 منـــداڵ هیچیان بـــۆ نەژیاوە، ئەوە كێشەیەكی كۆمەاڵیەتییە، زەرەرمەند هەر ژنەكەیە. كێشـــەی گەورەی ئەوەیە كە منداڵەكە لـــە كاتـــی منداڵبوونەكـــەی بمرێ، پێشـــوەخت دەستنیشـــان نەكرابێ كە ئـــەو كۆرپەلە تاقەتی 5-6 كاتژمێـــر ژانی نییە، چونكە وێالشـــەكەی نەخۆشـــە، كاتێ لە دایكی جیا دەبێتەوە دڵی لە لێـــدان دەكەوێ. پێویســـتە ئەو جـــۆرە مندااڵنە لە كاتی ژانەكان دەستنیشـــان بكـــرێ، ئامێری تایبـــەت هەیـــە ئەگەر پزیشـــك بزانـــن بەكاری بهێنـــن، وەك Forcas یـــان Ventous بۆ ئەوەی زوو نەجاتـــی بـــدرێ. چارەســـەری ئەوجۆرە منداڵبوونـــە بە نەشـــتەرگەری ســـیزریان نابێ، چونكـــە هەتاكـــو دایكەكـــە ســـڕ دەكـــەی، گەر ســـكڕدنی گشتی بێ یان بەشی، كاتەكە درەنگ دەبـــێ تاكو ســـكەكە دەكرێتـــەوە و روحمەكە دەكرێتـــەوە، زۆر جـــار هەیە ســـەری منداڵەكە لەناو لەگەنی ئافرەتەكەیە. لەخوارەوە ئاسانترە دەریبهێنی، بیســـتومانە لەنـــاو هۆڵی منداڵبوون یان نەشـــتەرگەری، یەكێك ســـەری منداڵەكەی پاڵناوە بۆ ئەوەی لەســـەرەوە دەریبهێنێ، ئەمە كارێكـــی زۆر نامۆیە و لـــە عەیبەی دەردەچێ، بێگومان ئەو منداڵە دەمرێ، ئینجا دەڵێن ئەمری

خوای بوو.خزمەتی ئافرەتی دووگیان و منداڵبوونەكەی زانستی دەوێ و پێوەری خۆی هەیە، منداڵبوون بە سیزیریان چارەسەر نییە بۆ كەمكردنەوەی بـــە ئەوانـــەی پێچەوانـــەوە بـــە منداڵمـــردن. نەشـــتەرگەری دەبن، مەترسیان زیاتر لەسەرە لەوانـــەی بە سروشـــتی دەبـــن، زۆر جار هەیە منداڵەكـــە لەناو ســـكی دایكی مردیـــە، ئینجا بە نەشـــتەرگەری دەریدەهێنـــن ئـــەوە زوڵمـــە لە

ئافرەتەكە دەكرێ.

لەو رۆژانـــە ئافرەتێك هات لە جاری یەكەم دووگیانـــە و لەمانگی حەوتە هیچ كێشـــەیەكی نییە!! منداڵەكەشـــی )2،5 كگم(ـە. پزیشـــك پێی گۆتیـــە دەبی بە نەشـــتەرگەری بۆت دەربهێنم، چونكە مـــن تاقەتم نییە 8 كاتژمێر بەرامبەر تۆ دابنیشم تاكو منداڵت دەبی، گەر رازی نی مەیە الی مـــن. ژنەكـــە تەمەنی 21 ســـاڵە، لە جیاتی ئـــەوەی بۆ منداڵبـــوون ئامـــادەدی بكەی وەرە تـــۆ بیترســـێنی لـــە منداڵبوون. زۆر پەشـــیمانم كە دەرســـم بەو پزیشكە گوتووە و بڕوانامەی دبلۆمـــی منداڵبوونم داوەتـــێ، حەیف و مخابن، داخی گرانم. لە زەمەنێك دەژین، زانست باری كردووە و رۆیشـــتووە بۆ ئاسمانی حەوتەمین،

ئەخالقی پزیشكی ناخوێندرێ.كاری پزیشكی و پەرســـتاری خۆبەخشییە، پێویستە چۆن خزمەتی دایك و خوشك دەكەی بەبـــێ بەرامبەر، ئەوهاش هـــی نەخۆش بكەی، ئافرەت لە كاتی دووگیانی دڵی ناســـك دەبێ و لەشی ناسك دەبێ، ئەگەر دەرمانێكی بەهەڵەی بدەیتـــێ یان دەرمانی زۆری بدەیتێ، نەك هەر خۆی كۆرپەلەكەشی زامدار دەكەی، ئەوەش بە

)قتل متعمد( كوشتنی بە ئەنقسەت دادەندرێ.هەزار رەحمەت لـــە گۆڕی فایەق بێكەس لە ســـاڵی 1938 لەبەر دەرگای ســـەرای سلێمانی

گوتی:میللەتێكــــن بــــۆ نەمانی یەكتری هــــەر هەوڵ ئەدەنداخەكەم ورد و درشــــتی شێت و شەیدای عانەیەحاجـــی قادری كۆییش دەڵێ )بەیەكەوە ئاگر

و پوش و نەوتن(ئومێد دەكەم بەخۆماندا بچینەوە تاكو باوەڕ بـــە یەكتر پەیـــدا بكەینـــەوە، هەتاكـــو نەخۆش ئەوەنـــدە هاوار نەباتە بـــەر بێگانە، هی خۆمان

لە بێگانە باشترە.

40 ژماره 260 2014/12/27

كـۆمـەاڵیەتی ــ تەندروستی/ ئا: ساڵحی مام عەلی

پلەی ستەیشن رەفتاری مندااڵن تێكدەدات

چۆن ماسولكەكانت لەالوازی دەپارێزی؟

لەســـەنگافورە كـــە زانســـتی، توێژینەوەیەكـــی بەپێـــی ئەنجامدراوە و لەگۆڤارێكی زانستی ئەمریكیدا باڵوكراوەتەوە و تێیدا 3000 منداڵ لەنێوان تەمەنی 8-17 ساڵی بەشدارییان پێكراوە و 73٪یان كوڕ بوونە، دەركەوتووە پلەی ستەیشـــن و یاریە ڤیدیۆیەكان كاریگەری راستەوخۆیان لەسەر مندااڵن هەیـــە و فێری توندوتیژی و رەفتاری شـــەڕانگێزیان دەكات. هەروەك تێشیدا هاتووە، منداڵەكە چەندە تەمەنی كەمتر بێت، كاریگەری زیاتری دەكەوێتە ســـەر و رەفتاری شـــەڕانگێزی وەردەگرێت، بۆیە دایكان و باوكان پێویستە ئاگاداری جۆری یارییەكان و ماوەی یاریكردنی منداڵەكانیان بەپلەی ستەیشن

و یارییە ڤیدیۆییەكان بن.

40 ژماره 259 2014/12/20

كەمخەوی تەمەن كورت دەكاتەوە

ژماره 260 2014/12/27 41

كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی

نیشانەكانی شەكرە لە الوان و مندااڵندا گۆڤاری )كیمیـــای ئەندامی( ئەمریكی باڵویكردۆتەوە ئەو

كەســـانەی ماسولكەكانیان توشـــی بێهێزی و الوازیی دەبن، یاخود پیربوون و توشـــی نەخۆشـــیەكانی دڵ و شـــێرپەنجە بوونـــە، بـــۆ رێگەگرتـــن لەپوكانـــەوەی ماســـولكەكانیان و الوازبوونیـــان، پێویســـتە تەماتەی ســـەوز بخـــۆن، چونكە تەماتـــەی ســـەوز مـــادەی )ئەلتوماتیدیـــن(ی تێدایـــە، كـــە هەڵدەســـتێت بە بەهێزكردن و گەشەكردنی ماسولكەكان و

لەنەخۆشیە جۆراوجۆرەكان دەیانپارێزێت.هەروەكـــو لـــە توێژینەوەكەدا هاتـــووە، خواردنی تەماتەی ســـەوز هیچ زیانێكی نیە و پێویســـتە ئەو

كەسانە بەشێوەیەكی رێكو پێك بیخۆن.

پزیشكانی ئەڵمانی هۆشداریی دەدەن لەوەی هەستكردن بە تینویەتی زۆر و میزكردنی زۆر لە نیشانەكانی توشبوونن بە

نەخۆشی شەكرە لە جۆری یەكەمی الی الوان و مندااڵن.هـــەروەك ماندوبوون و دابەزینی كێش بێ هیچ هۆكارێك و هەســـتكردن بە برســـیەتیەكی توند و لەنـــاكاو و لێڵبوونی

بینین، لە نیشانەكانی تری توشبوونیانە بە شەكرە.پســـپۆران دەشڵێن جۆری یەكەمی شـــەكرە رەنگە لە هەر تەمەنێكدا دووچاری مـــرۆڤ بێت، جا لە تەمەنی گەنجیەتیدا بێـــت، یا تەنانـــەت لە تەمەنی منداڵیشـــدا بێت. بـــەاڵم جۆری دووەمـــی شـــەكرە زیاتر لە تەمەنی چل ســـاڵی بەســـەرەوە دووچـــاری مرۆڤ دەبێـــت، هەرچەندە ئەم جۆرەشـــیان لەم دواییانەدا وایلێهاتووە بەهۆی زیادبوونی كێشەوە دووچاری

گەنجان و مندااڵنیش دەبێت.

ژماره 259 2014/12/20 41

لە زانكـــۆی هارڤاردی ئەمریكی توێژینەوەیەكی زانســـتی ئەنجامدراوە و دەریخستووە كەمخەوی و دانیشتنی شەوانە زیانی زۆر بە تەندروســـتی مرۆڤ دەگەیەنێت و تەمەنیشـــی كـــورت دەكاتەوە. ئـــەو زیانانەش بەهـــۆی كۆبونەوەی مادە ژەهراویەكانە لەمێشـــكدا بەهۆی كەمخـــەوی و نەبونی كات بـــۆ مێشـــك تاكو پاكیـــان بكاتـــەوە، چونكـــە لەوتوێژینەوەدا هاتووە مێشـــك لەكاتی خەوتندا خۆی لە مادە ژەهراویەكان پاكدەكاتەوە، بەاڵم لەكاتی نەخەوتندا مێشـــك كاتی پێویستی بەدەســـتەوە نابێـــت ئـــەم پرۆســـەیە وەك پێویســـت ئەنجام

بدات.لەبارەی ئەو زیانانەی بەهۆی كەمخەوییەوە بەجەســـتەی مرۆڤ دەگەن، لەتوێژینەوەكەدا هاتووە كە ئەو كەسەی كەم دەخەوێت هەست بە گێژبوون و سستی مێشك و بیركردنەوە و دەركەوتنی نیشـــانەكانی پیری لەسەر پێست و قەڵەوی و زیادكردنـــی لێدانەكانی دڵ دەكات و ئەگەری توشبوونیشـــی بەنەخۆشیەكانی دڵ و فشاری خوێن و جەڵتەی مێشك زیاتر

دەكات.

42 ژماره 260 2014/12/27

كـۆمـەاڵیەتی ــ تەندروستی

سوودەكانی خۆدانە بەر تیشكی خۆر بزانە

بەكوپێك قاوە حەبی پاراستۆڵ بخۆن

لەتوێژینەوەیەكــــدا كــــە لەواڵتــــی دانیمــــارك لەســــەر 96 هــــەزار كــــەس ئەنجامــــدراوە، دەركەوتــــووە نەچونە بەر تیشــــكی خۆر، بە تایبــــەت لەوەرزی زســــتاندا، دەبێتە هۆی توشــــبوون بەنەخۆشــــی شــــێرپەنجە، چونكە لەش لەرێگەی بەركەوتنی تیشكی خۆر ڤیتامینD وەردەگرێت، كە زۆر پێویســــتە بۆ پێســــت، چونكــــە نەبوون یان كەمبونی ئەو ڤیتامینە مرۆڤ توشــــی شــــێرپەنجە دەكات، لەهەمان

كاتیشدا ئەگەری مردن زیاد دەكات. هەروەك لەو توێژینەوەیەدا هاتــــووە ئەوانەی تیشــــكی خۆریان وەك پێویســــت بەرناكەوێت ئەگەری توشــــبونیان بەنەخۆشی شــــێرپنجە 40٪ زیاترە. تیشكی خــــۆر وەك خۆراك پێویســــتە بۆ لەشــــی مــــرۆڤ، بەتایبەت لەو كاتانەی زۆر بەتین نیە، پێویســــتە خۆمــــان بەرووتی بدەینە بەر

تیشكی خۆ، بۆ پركردنەوەی ڤیتامین دی پێویست بۆ لەش.

لە دواین لێكۆڵینەوەی زانســــتیدا كە لە بەریتانیا لەســــەر 300 كــــەس ئەنجامــــدراوە، دەركەوتــــووە خواردنــــی كوپێــــك قاوە و حەبیكی پاراستۆڵ پێكەوە، دەبێتە هۆی نەمانی سەرئێشە بۆ ئەو كەسانەی بەهۆی ئیش و كار و ماندوبوونی رۆژانەوەیان توشی ســــەر ئێشــــە دەبن. لە توێژینەوەكــــەدا هاتووە كوپێــــك قاوە 65 ملیگــــرام كافاینی تێدایە، لەگەڵ خواردنی حەبێكی پاراســــتۆڵ كە

500 ملیگرامە، پێكەوە كاریگەریان دوو ئەوەندە بەرزدەبێتەوە و سەر ئێشە ناهێڵن.

توێژینەوەكــــە ئــــەو بۆچوونــــە رەتدەكاتەوە، كــــە دەڵێ قاوە سەرئێشــــە دروســــت دەكات، بەڵكو بەپێچەوانەوە قاوە دەبێتە هــــۆی نەمانــــی سەرئێشــــە و ئازارەكانــــی لەشــــیش بەگشــــتی

كەمدەكاتەوە.

42 ژماره 260 2014/12/27

ژماره 260 2014/12/27 43

هـــونـــەری

سەرپەرشتیار: زانا دڵشاد دزەیی

حەسنە مەتەڕ ئامادەیە شوو بە پیاوی كورد بكات

44 ژماره 260 2014/12/27

هونەری

ســـاڵی2014 تەنیا چـــوار رۆژی تێدا ماوە و هونەرمەندانیـــش لەم راپۆرتەی )ســـڤیل(دا باسی ناخۆشـــترین رۆژی خۆیان لەمساڵەدا

دەكەن.خوشـــكی دوو كاردینـــا و كریســـتاڵ هونەرمەندن، هەردووكیـــان یەك رووداو بە ناخۆشترین رووداوی 2014ی ژیانی خۆیانی دەگێڕنـــەوە و كاردینـــا بـــۆ )ســـڤیل( دەڵێـــت “لەمســـاڵ خاڵێكی زۆر ئازیزم، خاڵێكی زۆر گەنج و جوانم لەدەستدا بەهۆی نەخۆشییەوە كۆچـــی دوایی كرد، خـــەم و برینی ئەم رۆژە هەرگیـــز ناتوانیـــن لەبیر بكەیـــن، چونكە ئەم خاڵە لەجێی باوك و برا و هەموو كەسێكمان بوو، بەداخەوە مەرگ ئەو دیوارە رەشەیە كە ناتوانین بیرۆخێنین، ئەو رۆژە ناخۆشـــترین

رۆژی ئێمە بوو لەمساڵدا”.كانـــی هەڵەبجەیـــی كـــە هەمـــوو رۆژێـــك و دەكردیـــن پێشـــكەش كەشـــوهەوای

ئامـــۆژگاری دەكرین لەســـەرمای زســـتان و نەخۆشكەوتن خۆمان بپارێزین، كەچی ئێستا ئەو خۆی نەخۆشە و گەڕاوەتەوە بۆ هۆڵەندا و بە)ســـڤیل(ـی راگەیاند “ناخۆشترین رۆژی مـــن گەڕانـــەوەم بۆ هۆڵەنـــدا و جێهێشـــتنی بـــاری لەبەرئـــەوەی بـــوو، كوردســـتانم تەندروســـتیم خراپ بـــوو و دەبێـــت تاوەكو كاتێكـــی نادیـــار لەهۆڵەندا بمێنمـــەوە، جارێ نازانـــم كـــەی هەولێـــر دەبینمەوە، ئیشـــەكەم لەكوردســـتان بەجێهێشـــت كە زۆر عەشـــقی ئیشـــەكەی خـــۆم بـــووم، ئەوە ناخۆشـــترین

رۆژی من بوو”.دڵســـۆز ماوەتی ئەكتەر دەڵێت “لە شەڕی داعش ناخۆشـــترین رۆژم ئـــەوە بوو كاتێك هەواڵـــی ئـــەوەم پێگەیشـــت كـــە هاوڕێیەكی خۆشەویســـتی زۆر نزیكم لەشـــەڕدا شەهید بـــووە، زۆر تێكچووم، پاشـــان كـــە چووم بۆ نەخۆشـــخانە سوپاس بۆ خوا بینیم بریندارە، هەروەها خۆشـــترین رۆژیشـــم ئەوە بوو كە توانیـــم كێشـــم دابەزێنم و بگەم بـــەو ئاواتە،

چونكـــە ئەو قەڵەویـــەم رێگر بـــوو لەبەردەم زۆر شتم”.

خانمە گۆرانیبێژی رۆژئاوای كوردســـتان ئالیـــن ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە هیچ شـــتێك لەدایـــك خۆشەویســـتر نییـــە و گریانی دایك وێرانـــت دەكات و گوتـــی “كاتێك زانیم دایكم نەخۆشـــە بـــە پەلە لـــە ئەڵمانیاوە چـــووم بۆ توركیا بردم بۆ نەخۆشخانە، بەاڵم ئەو لەبەر ئـــازار دەگریا، ئەو دیمەنە هەرگیز قەت لەبیر ناكـــەم و لەبەرچاومە، دوای چەند هەفتەیەك كۆچی دوایی كرد، ئێستا بریندارم و زۆریش بـــە ئـــازارم بـــۆ دایكم، ئـــەوە رۆژێكـــی زۆر

ناخۆشبوو لەژیانم كە لە 2014 روویدا”.دڵبەر كە هەمیشـــە پڕئیـــش و عەجولە، بە یـــەك رۆژ بڕیاریـــدا بگەڕێتەوە كوردســـتان و كلیپ بـــكات، رۆژی دووەم لەكوردســـتان بـــوو، گوتی “بـــەاڵم كارەكە نەكـــرا و هەموو شـــتێك هەڵوەشـــایەوە، خەریـــك بوو شـــێت بم، ئێســـتاش نازانم بۆچی هاتمەوە و بۆچی گەڕامەوە، ئەوە رۆژە ناخۆشترین رۆژم بوو

لە 2014 كە سواری تەیارە بووم بگەڕێمەوە بۆ ئەڵمانیا”.

هەروەها هونەرمەنـــد ماهیر ئەمین دەڵێت “ســـاڵی 2014 بەگشـــتی بـــۆ هەمـــوو كـــورد ســـاڵێكی بەخێـــر و بەرەكـــەت نەبـــوو، بەاڵم بەپێـــی تەجروبـــەی ژیانی خۆم و پێشـــبینی مـــن هەمیشـــە ســـاڵە جووتـــەكان رووداوی زۆرتـــرە، تاكـــەكان لەســـاڵە ناخۆشـــتری بەشـــێوەیەكی تاكـــە كەســـیش ئەگەر باســـی خۆم بكەم مردنی باوكم لەســـاڵە جووتەكان بوو، زۆر رووداوی دیكەیش، خۆشم لە ساڵە

تاكەكان لەدایك بوومە”.ئەمســـاڵ چاالكییەكـــی گـــەورە لەژیانـــی هونـــەری هونەرمەنـــد میدیـــا حوســـێن كەم بـــووەوە، كـــە ئـــەوەش ناخۆشـــترین رۆژی میدیـــا حوســـێن بـــوو، وەكـــو خـــۆی دەڵێت “شـــەڕی داعش بـــۆ هەموومان ناخۆشـــە و شەهیدبوونی برا پێشمەرگەكانمان برینداری كردوویـــن، بـــەاڵم وەكـــو شەخســـی خـــۆم ئـــەو رۆژەی كە موســـڵ لەالیەن داعشـــەوە

داگیركرا سەفەرەكەمان بـــۆ ئێرلەنـــدا هەڵوەشـــایەوە و عێراق

خرایـــەوە لیســـتی رەشـــەوە، دەبـــوو ئێمـــە بەشـــداری لە فیستیڤاڵێكی گەورەی هونەری بكەیـــن، بەداخەوە نەكرا ئەوەش چاالكییەكی گـــەورە لەمـــن كەم كرایـــەوە، ئـــەوە یەكێك لەناخۆشـــترین رۆژەكانی من بوو لەمساڵدا،

رەنگە شتی ناخۆشتریش هەبێت”.لەسەرەتای 2014 تاوەكو كۆتایی ئەمساڵ بـــە پـــرۆژەی كەركووكـــەوە خەریـــك بوو، دواجـــار هەر بۆی نەكرا، ئەوە ناخۆشـــترین شتی هونەرمەند هەڵكەوت زاهیرە “پرۆژەی كەركووك كارێكی زۆر گەورەی نەتەوەییە، دەمەوێت هەویەی كەركووك ئیسپات بكەم، مـــن زۆر هەوڵم بۆیدا و زۆر پێیەوە ماندوو بووم و كارم زۆرم لەســـەر كـــرد، ئاوازەكە و شـــیعرەكەی ئامادە كرا، كە لە مانگی یەك لە ســـاڵی 2014 خەریكی بـــووم، بەاڵم هەر نەكرا، بەهـــۆی برینی بودجەی كوردســـتان و پاشـــان دروســـتبوونی شـــەڕی داعـــش،

ی ە و پێشـــە تنە ها نەكۆمپانیاكان بۆ سپونســـەری، بەداخـــەوە هـــەر چاوم لـــەم كارەیـــە بیكەم، ئیشناڵاڵ لە 2015 دەیكەم”. هەروەها گوتیشی “شـــەهیدبوونی سێ برا و ســـوتانی جەرگی ئەم دایكە بەتایبەتی دایكانی شەهید بەگشتی، مردنی چەند هونەرمەندێكی عەرەب، بەتایبەت هونەرمەندی گەورەی لوبنانی سەباحە، زۆر دڵگران بـــووم ناخۆشـــترینی رۆژەكانم بوو لـــە2014 چونكـــە ســـەباحە هاوڕێـــم بوو و

پەیوەندی لەنێوانمان هەبوو”.دەڵێـــت تاڵەبانـــی شـــەهێن هونەرمەنـــد “ئاوارەبـــوون و گرتنـــی شـــەنگال لەالیـــەن داعشەوە ناخۆشـــترین رۆژ بووە لەژیانمدا، لەگەڵ ئەوەشـــدا دەبوو بێمەوە كوردســـتان كۆنســـێرت بكـــەم بەبۆنـــەی ئـــەم شـــەڕەوە دووەم ئـــەوە دواخســـت، كارەكانمـــان ناخۆشـــترین رۆژم بوو كە كۆنسێرتەكەم لە

2014 دواخرا”.

زانا دڵشاد دزەیی

ناخۆشترین رۆژت لە ٢014 چی بوو؟

ژماره 260 2014/12/27 45

هونەری

ســـاڵی2014 تەنیا چـــوار رۆژی تێدا ماوە و هونەرمەندانیـــش لەم راپۆرتەی )ســـڤیل(دا باسی ناخۆشـــترین رۆژی خۆیان لەمساڵەدا

دەكەن.خوشـــكی دوو كاردینـــا و كریســـتاڵ هونەرمەندن، هەردووكیـــان یەك رووداو بە ناخۆشترین رووداوی 2014ی ژیانی خۆیانی دەگێڕنـــەوە و كاردینـــا بـــۆ )ســـڤیل( دەڵێـــت “لەمســـاڵ خاڵێكی زۆر ئازیزم، خاڵێكی زۆر گەنج و جوانم لەدەستدا بەهۆی نەخۆشییەوە كۆچـــی دوایی كرد، خـــەم و برینی ئەم رۆژە هەرگیـــز ناتوانیـــن لەبیر بكەیـــن، چونكە ئەم خاڵە لەجێی باوك و برا و هەموو كەسێكمان بوو، بەداخەوە مەرگ ئەو دیوارە رەشەیە كە ناتوانین بیرۆخێنین، ئەو رۆژە ناخۆشـــترین

رۆژی ئێمە بوو لەمساڵدا”.كانـــی هەڵەبجەیـــی كـــە هەمـــوو رۆژێـــك و دەكردیـــن پێشـــكەش كەشـــوهەوای

ئامـــۆژگاری دەكرین لەســـەرمای زســـتان و نەخۆشكەوتن خۆمان بپارێزین، كەچی ئێستا ئەو خۆی نەخۆشە و گەڕاوەتەوە بۆ هۆڵەندا و بە)ســـڤیل(ـی راگەیاند “ناخۆشترین رۆژی مـــن گەڕانـــەوەم بۆ هۆڵەنـــدا و جێهێشـــتنی بـــاری لەبەرئـــەوەی بـــوو، كوردســـتانم تەندروســـتیم خراپ بـــوو و دەبێـــت تاوەكو كاتێكـــی نادیـــار لەهۆڵەندا بمێنمـــەوە، جارێ نازانـــم كـــەی هەولێـــر دەبینمەوە، ئیشـــەكەم لەكوردســـتان بەجێهێشـــت كە زۆر عەشـــقی ئیشـــەكەی خـــۆم بـــووم، ئەوە ناخۆشـــترین

رۆژی من بوو”.دڵســـۆز ماوەتی ئەكتەر دەڵێت “لە شەڕی داعش ناخۆشـــترین رۆژم ئـــەوە بوو كاتێك هەواڵـــی ئـــەوەم پێگەیشـــت كـــە هاوڕێیەكی خۆشەویســـتی زۆر نزیكم لەشـــەڕدا شەهید بـــووە، زۆر تێكچووم، پاشـــان كـــە چووم بۆ نەخۆشـــخانە سوپاس بۆ خوا بینیم بریندارە، هەروەها خۆشـــترین رۆژیشـــم ئەوە بوو كە توانیـــم كێشـــم دابەزێنم و بگەم بـــەو ئاواتە،

چونكـــە ئەو قەڵەویـــەم رێگر بـــوو لەبەردەم زۆر شتم”.

خانمە گۆرانیبێژی رۆژئاوای كوردســـتان ئالیـــن ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە هیچ شـــتێك لەدایـــك خۆشەویســـتر نییـــە و گریانی دایك وێرانـــت دەكات و گوتـــی “كاتێك زانیم دایكم نەخۆشـــە بـــە پەلە لـــە ئەڵمانیاوە چـــووم بۆ توركیا بردم بۆ نەخۆشخانە، بەاڵم ئەو لەبەر ئـــازار دەگریا، ئەو دیمەنە هەرگیز قەت لەبیر ناكـــەم و لەبەرچاومە، دوای چەند هەفتەیەك كۆچی دوایی كرد، ئێستا بریندارم و زۆریش بـــە ئـــازارم بـــۆ دایكم، ئـــەوە رۆژێكـــی زۆر

ناخۆشبوو لەژیانم كە لە 2014 روویدا”.دڵبەر كە هەمیشـــە پڕئیـــش و عەجولە، بە یـــەك رۆژ بڕیاریـــدا بگەڕێتەوە كوردســـتان و كلیپ بـــكات، رۆژی دووەم لەكوردســـتان بـــوو، گوتی “بـــەاڵم كارەكە نەكـــرا و هەموو شـــتێك هەڵوەشـــایەوە، خەریـــك بوو شـــێت بم، ئێســـتاش نازانم بۆچی هاتمەوە و بۆچی گەڕامەوە، ئەوە رۆژە ناخۆشترین رۆژم بوو

لە 2014 كە سواری تەیارە بووم بگەڕێمەوە بۆ ئەڵمانیا”.

هەروەها هونەرمەنـــد ماهیر ئەمین دەڵێت “ســـاڵی 2014 بەگشـــتی بـــۆ هەمـــوو كـــورد ســـاڵێكی بەخێـــر و بەرەكـــەت نەبـــوو، بەاڵم بەپێـــی تەجروبـــەی ژیانی خۆم و پێشـــبینی مـــن هەمیشـــە ســـاڵە جووتـــەكان رووداوی زۆرتـــرە، تاكـــەكان لەســـاڵە ناخۆشـــتری بەشـــێوەیەكی تاكـــە كەســـیش ئەگەر باســـی خۆم بكەم مردنی باوكم لەســـاڵە جووتەكان بوو، زۆر رووداوی دیكەیش، خۆشم لە ساڵە

تاكەكان لەدایك بوومە”.ئەمســـاڵ چاالكییەكـــی گـــەورە لەژیانـــی هونـــەری هونەرمەنـــد میدیـــا حوســـێن كەم بـــووەوە، كـــە ئـــەوەش ناخۆشـــترین رۆژی میدیـــا حوســـێن بـــوو، وەكـــو خـــۆی دەڵێت “شـــەڕی داعش بـــۆ هەموومان ناخۆشـــە و شەهیدبوونی برا پێشمەرگەكانمان برینداری كردوویـــن، بـــەاڵم وەكـــو شەخســـی خـــۆم ئـــەو رۆژەی كە موســـڵ لەالیەن داعشـــەوە

داگیركرا سەفەرەكەمان بـــۆ ئێرلەنـــدا هەڵوەشـــایەوە و عێراق

خرایـــەوە لیســـتی رەشـــەوە، دەبـــوو ئێمـــە بەشـــداری لە فیستیڤاڵێكی گەورەی هونەری بكەیـــن، بەداخەوە نەكرا ئەوەش چاالكییەكی گـــەورە لەمـــن كەم كرایـــەوە، ئـــەوە یەكێك لەناخۆشـــترین رۆژەكانی من بوو لەمساڵدا،

رەنگە شتی ناخۆشتریش هەبێت”.لەسەرەتای 2014 تاوەكو كۆتایی ئەمساڵ بـــە پـــرۆژەی كەركووكـــەوە خەریـــك بوو، دواجـــار هەر بۆی نەكرا، ئەوە ناخۆشـــترین شتی هونەرمەند هەڵكەوت زاهیرە “پرۆژەی كەركووك كارێكی زۆر گەورەی نەتەوەییە، دەمەوێت هەویەی كەركووك ئیسپات بكەم، مـــن زۆر هەوڵم بۆیدا و زۆر پێیەوە ماندوو بووم و كارم زۆرم لەســـەر كـــرد، ئاوازەكە و شـــیعرەكەی ئامادە كرا، كە لە مانگی یەك لە ســـاڵی 2014 خەریكی بـــووم، بەاڵم هەر نەكرا، بەهـــۆی برینی بودجەی كوردســـتان و پاشـــان دروســـتبوونی شـــەڕی داعـــش،

ی ە و پێشـــە تنە ها نەكۆمپانیاكان بۆ سپونســـەری، بەداخـــەوە هـــەر چاوم لـــەم كارەیـــە بیكەم، ئیشناڵاڵ لە 2015 دەیكەم”. هەروەها گوتیشی “شـــەهیدبوونی سێ برا و ســـوتانی جەرگی ئەم دایكە بەتایبەتی دایكانی شەهید بەگشتی، مردنی چەند هونەرمەندێكی عەرەب، بەتایبەت هونەرمەندی گەورەی لوبنانی سەباحە، زۆر دڵگران بـــووم ناخۆشـــترینی رۆژەكانم بوو لـــە2014 چونكـــە ســـەباحە هاوڕێـــم بوو و

پەیوەندی لەنێوانمان هەبوو”.دەڵێـــت تاڵەبانـــی شـــەهێن هونەرمەنـــد “ئاوارەبـــوون و گرتنـــی شـــەنگال لەالیـــەن داعشەوە ناخۆشـــترین رۆژ بووە لەژیانمدا، لەگەڵ ئەوەشـــدا دەبوو بێمەوە كوردســـتان كۆنســـێرت بكـــەم بەبۆنـــەی ئـــەم شـــەڕەوە دووەم ئـــەوە دواخســـت، كارەكانمـــان ناخۆشـــترین رۆژم بوو كە كۆنسێرتەكەم لە

2014 دواخرا”.

46 ژماره 260 2014/12/27

دەنگـــی هانـــی ئەوەنـــدەی جوانییەكەی سەرنجڕكێشە، ئەوەش وایكردووە هەمیشە وەكو یەكێـــك لەبەرچاوتریـــن گۆرانیبێژە ئافرەكانـــی كـــورد نـــاوی بێـــت و خاوەنی جەماوەرێكـــی زۆرە، بەاڵم ئەو هەمیشـــە لەبەرئـــەوە راڕایـــە، هونەریـــدا لـــەكاری دوای باڵوبوونـــەوەی هـــەر بەرهەمێكـــی بـــۆ ماوەیەكی زۆر كاری تـــازە ناكاتەوە، ئەمجارە هانی لەقسەكردن لەگەڵ )سڤیل( باســـی ئـــەم ســـەرەتایە دەكات، كە خۆی پێدەگەیانـــد و وەكـــو كچێكـــی هـــەرزەكار بـــەدوای گۆرانـــی و موســـیقا كەوتبـــوو، تادواجـــار هەمـــوو شـــتێكی جێهێشـــت و

ئامانجەكەی خۆی پێكا.ئەگـــەر لەدەمـــی هانی بیبیســـتن كاتێك دەڵێت “هیچ كەس هاوكاری منی نەكردووە و خۆم خۆمـــم كرد بەهانی” دەردەكەوێت ئەمـــە پێچەوانەی هەموو ئەو دەنگۆیانەیە، كـــە دەگوترێـــت هانی یەكێك لـــەم ئافرەتە لەكوردســـتان هاوكاری هونەرمەندانەیـــە زۆری مادی و هونەری كراوە، لەوبارەیەوە هانی دەڵێت “نەخێر هیچ كەسێك هاوكاری منـــی نەكـــردووە، بەڵكو مـــن وەك حەزی خـــۆم عەشـــقێك لـــە ناخـــم هەبـــووە تـــا گەیشتوومە ئێرە، هەموو كەسە نزیكەكانم شـــاهێدی ئەوەم بۆ دەدەن، هەمیشە دژی ئەو كەلتوورە ســـەقەتەی كورد بووم، كە دەگوترێ عەیبە كـــچ گۆرانی بڵێت، كاتێك

لەمەقاماتـــی كـــوردی لەتـــاران دەمخوێند دەڕۆیشـــتم بۆ تـــاران و دەهاتمـــەوە هەر لەدراوســـێكانمانەوە تـــا خزم و كەســـانم دەیانگوت تۆ حەیای ئێمەت بردووە، بەاڵم ئەو عەشـــق و خۆشەویســـتییە كە من بۆ هونەر هەمبوو قەت نەیهێشـــتووە دەســـت لەهونەركردنم هەڵبگـــرم”. هانی هەروەها دەشـــڵێت “ئەوەشـــتان پێبڵێم مـــن لەئێران یەكەم كەس بووم گروپی كچانم دروست دەكـــرد بەناوی )ڤیان(، لەزۆر فیســـتیڤاڵی ئێران بەشـــداریمان كرد لەماوەیەكی زۆر كورت ناوباگێكی باشـــمان بەدەســـتهێنا و چەندان كاری هونەری گەورەمان لەتاران

سازكرد”.دوای چەندیـــن كاركـــردن و ناوبانگێكی كـــەم لەئێـــران، ئەمجـــارە هانی بیـــری لە راكـــردن كـــردەوە، رۆیشـــتن لەئێـــران و خـــۆی بەقســـەی ئەڵمانیـــا، رووكردنـــە هەنگاوێكـــی گەورە بـــوو لەژیانی ئەودا و گەیشتن بوو بە ئامانجەكەی، بەاڵم هەموو شـــتێك بۆ هانی هاتەوە ســـەر سفر، “هەر دوای ئـــەوە چووم بۆ ئەڵمانیا پاش ســـێ مانـــگ هەر خەریكـــی ئەوەم بـــووم زمان فێر بم و خەڵك بناســـم و بخوێنم، تاوەكو ســـێ ســـاڵ زۆر ناخۆش بوو مـــن، دواتر دیســـان خۆم چـــووم مۆســـیقیم پەیداكرد و دەچـــووم بـــۆ ئەكادیمییەكانی ئەڵمانیا و كەســـێكم دەبرد زمانی ئەوێـــی باش بێت، بۆئەوەی بتوانم گرووپێكی ئەكادیمی باش لەو واڵتەدا دروســـت بكـــەم، دەتوانم بڵێم

مۆسیقای كوردیم بەشێوازێكی زۆر جوان بەئەوروپا ناســـاند، چونكە تا كۆنسێرتێكم بۆ كوردســـتان كردووە، 8 كۆنســـێرتم بۆ ئەوروپا كردووە، هەستم كرد ئێستا تەواو فێربـــووم دەتوانـــم بەئەكادیمـــی گۆرانـــی بڵێم و كاری خۆم پێشـــكەش بكەم، ئیشـــە لەوێـــوە دەســـتی ســـەرەكییەكانی خـــۆم

پێكرد”.لەم قسانەیدا هانی هاتە سەر باسكردنی ئافرەتـــی باشـــووری كوردســـتان، بـــەاڵم بەشێوەیەكی باش باسی نەكردن و پێیوایە ئافـــرەت لەكوردســـتان یەكتـــر دەشـــكێنن و بڕوایـــان بەتوانـــای خۆیـــان نییـــە، ئەو نموونەیەك بۆ قسەكانی خۆی دێنێتەوە و دەڵێت “لەیەكەم هاتنەوەم بۆ كوردســـتان لەزانكـــۆ ئاهەنگێكم بۆ قوتابییـــەكان كرد، مـــن بەعەقلی ئەڵمانیا چـــووم تەنورەیەكی كورتـــم لەبەركـــرد، بـــەدەم دەگۆرانیگوتن ســـەمام كـــرد، بینیـــم قوتابییـــە كچـــەكان بەچاوێكی سووك سەیریان دەكردم، دوو هاوڕێـــم لەگـــەڵ بـــوون و پێیانگوتم هانی ئەو كچانە پێت دەڵێن داوەشـــێ، بەداخەوە ئافرەتان خۆشیان كەمتەرخەمن لەهەموو بوارەكانـــەوە، ئاخـــر ئافـــرەت خۆیان ئەو هێـــز و توانایەیان نییە بێـــن لەگەڵ پیاوان كار بكـــەن و خۆیـــان بناســـێنن، ئافـــرەت هەرچەنـــد پێشـــكەوێت، بیـــەوێ ئەگـــەر لەكۆمەڵگایەكی دیكتاتۆری پیاوساالریشدا بژیەت، هەر دەتوانێت شـــوێنێكی باش بۆ

خۆی بدۆزێتەوە”.

هونەریهونەری

زانا دڵشاد دزەیی

كەس هاوكاری نەكردوم وخۆم خۆمم كردووە بە هانی

هانی بۆ سڤیل:

لە زانكۆیەكی كوردستان گۆرانیم دەگوت كچەكان پێیاندەگوتم داوەشێی

46 ژماره 260 2014/12/27

ژماره 260 2014/12/27 47

هونەری

بەرامبەر هەر كۆنسێرتێكم لە كوردستان 8 كۆنسێرتم لە ئەوروپا

كردووە و موسیقای كوردیم ناساندووە

كاتێك لە مەقاماتی كوردی لە تاران

دەمخوێند هەر لە دراوسێكانمانەوە تا

خزمەكانم دەیانگوت تۆ حەیای ئێمەت

بردووە

ژماره 260 2014/12/27 47

48 ژماره 260 2014/12/27

حەسنە مەتەڕ ئامادەیە شوو بە پیاوی كورد بكات

سڤیل: زانا دزەییخانم���ە هونەرمەن���دی لوبنان���ی حەس���نە مەت���ەڕ رایگەیان���د، ئ���ەو پی���اوی كوردی الپەس���ندە بۆ هاوس���ەرگیری، هەرچەندە لەئێستادا هیچ پیاوێك لەبەرنامەیدا نییە.بە)س���ڤیل( تایب���ەت مەت���ەڕ حەس���نە ����ی راگەیان���د “ئەوەندەی لەكوردس���تان نیش���تەجێم تەواو شارەزای پیاوی كورد ب���ووم، ك���ە میواندۆس���ت و بەغی���رەت و ئ���ازان، هونەرمەندی���ان خۆش���دەوێت و رێ���ز لەهونەرمەندان دەگ���رن، من ئەوەم نەتەوەیەك���ی ك���ورد بینی���ووە، لێی���ان

نیشتمانپەروەرە”.حەس���نە گوتیشی “ئەگەر پیاوپێكی كورد داوای هاوس���ەرگیری ب���كات لێ���م هی���چ ش���تێكی س���ەیر نییە رەزامەن���دی بدەم، ئەگەر قس���مەتی خوای لەگەڵ بێت و ئەو پیاوە بێ���ت كە رێز لەكارەكەی من بگرێت و لەچینی رۆش���نبیر و

هونەرمەندان بێت”.

هونەری

48 ژماره 260 2014/12/27

ژماره 260 2014/12/27 49

عەزیز وەیسی كەس هەڵناپەڕێنێت

لەرۆژی جیهانی سینەمادا شەش فیلمی نوێ نمایش دەكرێن

دڵنیا قەرەداغی رەخنە باران دەكرێت

سڤیل: زانا دزەییهونەرمەند عەزیز وەیس���ی بەپێچەوانەی س���ااڵنی پێش���وو، لە چەژنی س���ەری س���اڵدا هیچ ئاهەنگێك ئەنجام نادات و دەڵێت “ئەوە ئەخالقی من نییە خەڵك هەڵپەڕێنم و لەالیەكی دیكەشەوە

پێشمەرگە شەهید بێت”.عەزیز وەیسی دوای ئەوەی گۆرانییە نوێنەكەی بۆ پێشمەرگە باڵوكردەوە رایگەیاند، ئەمساڵ هیچ ئاهەنگێك تایبەت بەسەری س���اڵ ئەنجام نادات، ئەم قس���انەی عەزیز وەیسی دوای ئەوە دێ���ت ك���ە بەبۆن���ەوەی نزیكبوونەوەی س���ەری س���اڵ لەچەند

الیەكەوە داوای ئاهەنگی لێكراوە.عەزی���ز وەیس���ی دەڵێت “داوای لێبوردن ل���ە ئازیزانی ئەوروپا دەكەم، كە بەڵێنم پێدابوون لەسەری ساڵدا ئاهەنگیان بۆ بكەم و خۆشی و شادی بكەمەوە دڵیانەوە، بەاڵم بەداخەوە بەهۆی ئەم بارودۆخی شەڕەی باشووی كوردستان و كۆبانێی گرتەوە و رۆژانە پێشمەرگە شەهید دەبن، ناتوانم لەالتان ئامادە بم و ئەخالقی من رێگەم پێنادات گۆرانی هەڵپەڕكێ بڵێم، شادی من شادی هەموو كوردێكە، ناخۆشی هەموو كورد ناخۆشی منە،

هەتا دایكێك جەرگ سوتاو بێت، من ئاهەنگ ناكەم”.

سڤیل: پشتیوانلەرۆژی جیهانی س���ینەمادا ش���ەش كورتە فیلم ل���ە هەولێر نمایش

دەكرێ.بەڕێوەبەرایەتی هونەری سینەمای هەولێر رۆژی ٢٠١٤/١٢/٢٨ كە دەكاتە رۆژی جیهانی سینەما، مەراسیمێك لەهۆڵی بەڕێوەبەرایەتی هونەری ش���انۆ س���از دەكات، كە س���ینەماكاران تێی���دا كۆدەبنەوە، وێڕای ئاهەنگێكی بچووك، ش���ەش كورتە فیلم نمایش دەكرێن، كە

ئەم فیلمانە بۆ یەكەمجارە نمایش دەكرێن.ش���اخەوان مس���تەفا، بەڕێوەبەری س���ینەمای هەولێر بە)س���ڤیل(�ی راگەیاند، ئەم مەراسیمە خۆبەخشانەیە و وەكو بەرزراگرتنی یادی رۆژی جیهان���ی س���ینەما كارمەندانی س���ینەمای هەولێ���ر ئەم یادە ئەنجام دەدەن. گوتیش���ی “فیلمەكان بریتین لە “فیلمی )نێچیرڤانێكی خراپ( لەدەرهێنانی سەهیم عومەر خەلیفە، )بازنەی رەش و سپی(، لەدەرهێنانی فەرزین كەریم، )مایكرۆفۆن( لەدەرهێنانی كەریمۆك، )ج���اك( لەدەرهێنانی حوس���ێن زارین، )پاس���ەپۆرت( لەدەرهێنانی

رابەر محەمەد، )ئاوازی شەو( لەدەرهێنانی كەیهان ئەنوەر”.

سڤیل: زانا دزەییدوای باڵوبوون���ەوەی چەن���د وێنەیەك���ی لەواڵت���ی میس���ڕ لەتۆڕی كۆمەاڵیەتی فەیس���بووك، هونەرمەند دڵنیا قەرەداغی رووبەڕووی

رەخنەیەكی زۆر بوویەوە.دڵنیا قەرەداغی دوای ئەوەی شووی بە كونسوڵی پێشووی میسڕ ل���ە هەولێر كرد، گەش���تێكیان بۆ واڵتی میس���ڕ ئەنج���ام و وێنەكان بەخێرای���ی باڵبوونەوە، كە لەوێنەكاندا دڵنیا لەگەڵ هاوس���ەرەكەی لەچەند ش���وێنێكی میس���ڕ دەردەكەوێت، هەروەها بەشداری چەند چاالكییەك���ی هون���ەری لە واڵتی میس���ڕ كرد، بەاڵم ئ���ەم وێنانە لە قەرەداغ���ی رووب���ەڕووی رەخنەیەك���ی زۆر دڵنی���ا فەیس���بووك

كردەوە.رەخنەكان بەمجۆرەن كە دڵنیا بە هونەرفرۆش���تن تۆمەتبار دەكەن و رەف���زی ئ���ەم هاوس���ەرگیرییە دەك���ەن و بە هاوس���ەرگیرییەكی “كاتیی” ناوی دەبەن، بەاڵم بەشێك لەهاوادارەكانی دڵنیا قەرەداغی بەرگری لەدڵنیا دەكەن و بەهونەرمەندی سەركەوتوو و رچەشكێن

وەسفی دەكەن و پەسنی دەدەن.

هونەری

ژماره 260 2014/12/27 49

50 ژماره 260 502014/12/27 ژماره 260 2014/12/27

سۆفیا لە ترسی چرچبوون چیمەنتۆ لە رووخساری هەڵدەسوێ

خانم���ە ئەكت���ەری ئەمریكی “س���ۆفیا فی���رگارا” رایگەیان���د، كە ئەو زۆر ل���ە چ���رچ و لۆچی دەموچاوی دەترس���ێ، لەوكاتەدا كە زیاتر ب���ە تەمەندا دەچێت. بۆیە س���ۆفیای تەمەن ٤٢ س���اڵە لە لێدوانێكی س���ەیردا بە گۆڤ���اری “نیو بیوتی” ئەمریك���ی راگەیاندووە، كە ئەو زۆر لە نیشانەكانی پیریی دەترسێت و ئامادەیە هەر شتێك بكات ب���ۆ رێگرتن ل���ە چرچ و لۆچ���ی رووخس���اری، تەنانەت وەك خ���ۆی دەڵێ “گەر كەس���ێك پێم بڵێت ب���ە دانانی چیمەنتۆ لەدەوروبەری چاوەكان���ت دەكرێ رێگری لە چرچ و لۆچی بك���ەی، ئامادەم چیمەنتۆ ل���ە دەوروبەری چاوەكان���م هەڵس���ووم، ئامادەم ه���ەر كارێك

بكەم”.

ژماره 260 2014/12/27 51 ژماره 260 2014/12/27 51

رەنــگاوڕەنــــگ

منداڵێكی چینی ئامۆژگارییەكی سەیری سەرۆكی واڵتەكەی دەكات

ڤێتنامیەكان بەم شێوەیە تۆڵە لە جورجەكان دەكەنەوە

وەفا یەكەمی )2014(یە

“نی���و زیرو” قوتابیەكی چینی تەمەن ٩ س���ااڵنە، نامەیەكی كراوەی ئاڕاس���تەی سەرۆكی واڵتەكەی “ش���ی جین بینگ” كردووە و تێیدا ئامۆژگاری كردووە كێش���ی لەش���ی داببەزێنێت و لەشوالری وەك

“ڤالدیمێر پۆتین”ی سەرۆكی روسیا لێبكات. نامەك���ەی ئەو منداڵە بە ماڵپەڕە ئەلیكترۆنیەكاندا باڵوكرایەوە، بەر لەوەی حكومەتی چینی بەربە باڵوبوونەوەكەی بگرێت. منداڵەكەش لە نامەكەدا بۆی نوس���یبوو “مامە )شی( دەتوانی كەمێك لە كێشی لەش���ت دابەزێنیت، پێویست نیە وەك ئۆباما الواز دیار بیت، بەاڵم

باشترە گەر وەك پۆتین دەربكەویت”.

جوتیارێك���ی ڤێتنام���ی ل���ە یەكێك لە ش���ەقامەكاندا نزیك���ەی ١٠ كیلۆ جورجی برژاوی بۆ فرۆشتن خستبووەڕوو و خەڵكێكیش بۆ كڕینی لێ���ی كۆببوونەوە. لەو واڵت���ەدا جورج بە گیاندارێكی زۆر زیانبەخش ب���ۆ كش���توكاڵ دادەنرێ���ت، بەاڵم ل���ە الیەكی دیكەوە الی بەش���ێك لە

خەڵكی ئەم واڵتە گۆشتی جورج خواردنێكی میللی بەتامە.“تیو” بازرگانێكی ڤێتنامیە و پێش���تر جوتیار بووە، ماوەی ١٥ س���اڵە خ���وی داوەت���ە راوكردنی جورج، زۆربەی جورجەكانیش���ی لە كێڵگە برنجەكان���ی نزیك “هانۆی” راوكردووە. خواردنی جورجیش یەكێكە لە خواردنە میللیەكانی ڤێتنام و خەڵێك حەزی پێدەكەن و بە شەهیەی

زۆرەوە دەیكڕن و دەیخۆن.ئ���ەو جوتی���ارە ڤێتنامیە دەڵێ “ل���ە ڤێتنام نزیك���ەی ٤٣ جۆری جورج هەیە، راوكردنیش���ان زۆر زەحمەتە، چونكە لە راكردندا زۆر خێران، بەاڵم ئێس���تا خۆم و پێنج لە كوڕەكانم ش���ەش كۆمپانیای تایبەت بە راوكردن���ی جورجمان داناوە و زیاتر لە ٣٠ ملیۆن تەڵەی جورجمان فرۆش���تووە”. بەهۆی ئ���ەم كەسابەتەش���ەوە ئەم جوتی���ارە ڤێتنامیە

سەروەت و سامانێكی زۆری پێكەوەناوە.

خانمە رۆژنامەنوس���ی میس���ری “وەفا ئەلگەیالنی” بە باشترین پێشكەش���كاری تەلەفزیۆنی بۆ س���اڵی ٢٠١٤ دەستنیش���انكرا و

لەمەراسیمێكدا خەاڵتكرا.وەف���ا پێشكەش���كاری بەرنام���ەی “الحك���م”ە، وەرزی دووەمی بەرنامەك���ەی لەكۆتاییەكان���ی نزی���ك بۆت���ەوە، ل���ەو ریزبەندیە سااڵنەییەی گۆڤاری “دیر جیست” ئەنجامی دەدات، بە باشترین خانمە پێشكەشكاری تەلەفزیۆنی بۆ ساڵی ٢٠١٤ دەستنیشانكرا. لەبارەی بەرنامەكە و خەاڵتكردنەكەشیەوە وەفا دەڵێ “هەمیشە ویستوومە بەرنامەكەم لە لوتكەدا بمێنێتەوە، هەوڵیشمداوە هەرە

دیارترین و هونەرمەندە پلە یەكەكان بانگێش���ت بكەم و لەبەرنامەكەمدا راش���كاوانە بدوێ���ن و لێدوان���ی لەوان���ە: كازم ب���دەن. ئاگری���ن ئەلروباع���ی، س���اهیر، س���ابر كارۆل ئەلش���عەفی، حەسەن

س���ەماحە، فیف���ی عەب���دە، و حەالن���ی عاس���ی

...هتد”.

52 ژماره 260 2014/12/27

هاوێنە

ژماره 260 2014/12/27 53

هاوێنە

فەتوا عەجیبەكانی “تەوزیحولمەسائل”ی ئایەتوڵاڵ خومەینی

“باوك و كوڕ دەتوانن بۆ مەبەستی ژنهێنان زەكات بدەنە یەكتر”

“کەسێک بەزۆرەملێ ناچار بکرێت سێکس بکات، رۆژووەکەی بەتاڵ نابێت”!!!

“ژنێک کە سیغە کرابێ، ئەگەر بەو هۆیەوە دووگیان بێت، حەقی خەرجی نییە”.

54 ژماره 260 2014/12/27

دوو س���اڵ بەس���ەر شۆڕش���ی گەالنی ئێراندا تێنەپەریبوو، کە فڕانس���ۆ میتەران، س���ەرۆک کۆم���اری ئەوکات���ی فەڕەنس���ە ل���ە کتێبی”ئێ���رە و ئێس���تا”دا س���ەبارەت “ب���ۆ نوس���یبووی ١٩7٩ بەشۆڕش���ی رزگاركردن���ی ئەم ئەزموونەی ش���ۆڕش، هی���چ رێگایەک���ی دیک���ە لەبەردەم���دا نییە، ناک���رێ خەڵک���ی واڵتێ���ک ب���ۆ ١٤ س���ەدە پێ���ش ئێس���تا بگەڕێندرێت���ەوە، لەكاتێك���دا ئەوان خوازیاری دوارۆژێکی باش���ترن”. ب���ەاڵم هەر ل���ەو س���ەروبەندەدا ب���وو کە “محەمەدی گوڵپایەگانی” سەرۆکی دادگا شەرعییەکانی ئەوکاتی كۆماری ئیسالمی ئێران لەهەڵویس���تێکی جیاوازدا رایگەیاند “ش���ۆڕش واتە گەڕانەوە بۆ قورئان، واتە گەڕانەوە بۆ دواوە، شۆڕشی ئیسالمیش

واتە گەڕانەوە بۆ سەرەتاکانی ئیسالم”.

تاڵت���ر ل���ە زوڵ���م و س���تەمكاریی، ئ���ەو کارەس���اتانەیە، كە لەژێر دەمامکی جەهل و دەمارگیریی ئاینیدا بەس���ەر کۆمەڵگای مرۆڤایەتی���دا س���ەپێندراوە، راس���ت ئ���ەو دەمارگیریی���ەی بەن���اوی خ���وداوە یاری

بەچارەنووسی مرۆڤەکان دەکات.“تەوزیحولمەسائل” یەکێكە لەکتێبەکانی ئایەتوڵاڵ “خومەینی”، کە لەراس���تیدا وەك پەیامێك���ی ئیجتهادییە ب���ۆ پەیڕەوانی. ئەم کتێب���ە ک���ە زۆر لەرەهەن���د و بوارەکان���ی ژیانی تاکەکەسی، بنەماڵەیی، کۆمەاڵیەتی ب���ۆ تەنان���ەت لەخۆدەگ���رێ، ئایین���ی و ن���او وردەکاریەکان���ی ژیان���ی هاوبەش و بنەماڵەی���ی ش���ۆڕبۆتەوە، لەهەم���ان کاتدا پڕاوپ���ڕە لەبابەت و حوکمی ش���ەرعی و رێگەپێدان و حەاڵڵكردنی رەفتاری سەیر و سەمەرە. كتێبەكە نزیكەی )٢٩٠٠( مەسەلە لەخۆدەگرێ���ت، ل���ە بابەكان���ی )تەهارەت، زەكات، ح���ەج، س���وڵح، ق���ەرز، حەوال���ە، رەه���ن، زەواج، ت���ەاڵق، ...هت���د(، كە گوایە

روونیكردونەتەوە، خومەین���ی ئایەتوڵ���اڵ ب���ەاڵم مەس���ەلەكان بەجۆرێك���ن، لەگ���ەڵ مرۆڤێک���ی هی���چ تێگەیش���تنی و عەق���ڵ س���ەردەم ناگونجێن! لێرەدا وەک نموونە و لەچەند بواری جیاوازدا، ئاماژە بەچەند مەس���ەلەیەك لەو مەس���ەالنە دەدەین، كە

خومەینی تەوزیحی كردوون!!- ئەگەر پیاو، ژنێک لەخۆی مارە بکات و بچێت���ە الی، دوات���ر لەگەڵ خەسوش���ی پەیوەندی سێكس���ی دروس���ت بكات، ئەوا ژنەك���ە لەپیاوەکە حەرام نیی���ە. هەروەها ئەگەر پێش ئەوەی بچێتە الی خێزانەكەی، ئەم کارە لەگەڵ خەس���ووی ئەنجام بدات، موستەحەب وایە )واباش���ترە( لەژنەکەی

جیاببێتەوە!!!! ژنێک ک���ە مێردی هەبێت و لەپش���ت مێردەكەی���ەوە زین���ا ب���کات، لەپیاوەکەی ح���ەرام نابێ���ت، ئەگ���ەر دواتری���ش تۆبە نەکات و لەس���ەر ئەو کردارەی بەردەوام بێ، باش���تر وایە مێردەکەی تەاڵقی بدات،

بەاڵم دەبێ مارەیەکەی بداتێ!! ئەگ���ەر پیاوێک بۆ چارەس���ەركردنی ژنێک���ی نامەح���ڕەم ناچ���ار بێت س���ەیری بکات و دەست بۆ لەشی ببات، کێشە نییە، بەاڵم ئەگەر بتوانێ بەسەیرکردن عیالجی بکات، نابێ دەس���تی بۆ بب���ات، ئەگەریش بەهۆی دەستبردن بتوانێ عیالجی بکات،

نابێ سەیری بکات!!!! ئەگەر م���رۆڤ بۆ عیالجی کەس���ێک ناچ���ار بێ���ت س���ەیری عەوڕەت���ی بکات، نابێ راس���تەوخۆ تەماش���ای بكات، دەبێ ئاوێنەیەک لەبەردەم عەوڕەتی کەس���ەکە

دابنێ و لەوێوە تەماشا بكات!!! خواردنی گۆش���تی ئەس���پ، ئێستر و گوێدرێ���ژ مەکروه���ە، ئەگەر کەس���ێکیش لەگەڵیان جووت بێت، ئەوكات گۆش���تیان ح���ەرام دەبێ���ت و ناب���ێ بخورێ���ت، دەبێ لەش���ار بیانبەن���ە دەرەوەو و لەجێگایەکی

دیکە بیانفرۆشن!!! واباش���ە کچێ���ک ک���ە باڵ���غ بووبێ���ت ب���درێ، بەمێ���رد کات بەزووتری���ن خۆشبەختییە بۆ پیاو کە کچەکەی لەماڵی خۆیدا س���وڕی مانگانەی نەبێ و بەچاوی

خۆی نەیبینێ!!! ژنێک کە دڵنیایە پیاوەکەی لەسەفەردا ک���ە ماوەی���ەک ئەگ���ەر دوای م���ردووە، لەئەحکامی تەاڵقدا دیاریکراوە، مێردبکات لەس���ەفەر یەكەم���ی پی���اوی پاش���ان و بگەڕێت���ەوە، دەب���ێ لەمێ���ردی دووهەمی

جیاببێت���ەوە، ئەگەری���ش لەگ���ەڵ مێ���ردی دەب���ێ کردبێ���ت، سێکس���ی دووهەم���ی ماوەیەک���ی دیاریک���راو چ���اوەڕێ ب���کات و مارەییەک���ەی لەمێ���ردی دووەم���ی وەر

بگرێ!!! قەب���ری س���ەر خاک���ی خواردن���ی حەزرەتی سەیدولش���وهەدا بۆ مەبەستی

شیفا هیچ کێشەیەکی نییە. ئەگەر کەسێک بیەوێ براژنەکەی لێ مەحرەم بێ���ت، دەبێ کچێکی ش���یرخۆرە ب���ۆ نموونە بۆ م���اوەی دوو رۆژ لەخۆی سیغە کات، بەاڵم دەبێ لەماوەی ئەو دوو رۆژەدا براژنەک���ەی ش���یری خ���ۆی بداتە

منداڵەکە!! ژنێ���ک کە س���یغە کراب���ێ، ئەگەر بەو هۆی���ەوە دووگی���ان بێت، حەق���ی خەرجی

نییە. ژنێک کە س���یغە کرابێت، دەتوانێ بێ ئیزنی مێردەک���ەی لەماڵ بچێتەدەر، بەاڵم ئەگ���ەر بەه���ۆی ئ���ەم چوونەدەرەوەیەی مافی پیاوەکەی پیش���ێل بکرێ���ت، چوونە

دەرەوەی حەرامە. ئەگەر پیاوێک دووجار ژنەکەی تەاڵق بدات و بۆ جاری س���ێیەم بچێتە الی، یان ئەگەر دوو جار تەاڵقی بدات و دوای هەر تەاڵقێ���ک م���ارەی بکات���ەوە، دوای تەاڵقی س���ێیەم ژنەكە بۆ پیاوەکە حەرامە، بەاڵم ئەگەر دوای تەاڵقی س���ێیەم، ژنەكە مێرد بەکەس���ێکی دیکە بکات، بەم چوار مەرجە ب���ۆ مێردەك���ەی یەكەم���ی حەاڵڵ���ە، وات���ە دەتوانێ دیس���ان مارەی بکاتەوە: یەکەم، مارەکردنی لەمێردی دووهەمی هەمیشەیی بێت، واتە ئەگ���ەر مێردی دووەم تەنیا بۆ ماوەی مانگێک یان ساڵێک سیغەی لەگەڵ کردبێت، دوای ئەوەی کە لێی جیابووەوە، مێ���ردی یەک���ەم ناتوانێ لەخ���ۆی مارەی بکات. دووەم، مێردی دووەمی دەبێ باڵغ بێت و سێکس���ی لەگەڵ کردبێت. س���ێیەم، مێردی دووەم تەاڵقی دابێت یان مردبێت، چوارەم، ماوەی دیاریکراو لەدوای تەاڵق یان وەفاتی مێ���ردە دووهەمیەکەی تەواو

بووبێت. ژن و پیاوێک���ی نامەح���رەم، ئەگ���ەر بەچ���اوی و نەبێ���ت لەزەتی���ان نییەت���ی ش���ەهوەتەوە نەبێت، دەتوان���ن بەتەواوی

سەیری یەکتر بکەن، جگە لەعەورەتیان. ئەگەر کەسێک بیەوێ ژنەکەی خۆی تەاڵق بدات بێ ئ���ەوەی ژنەکە پێیبزانێت، ب���ەو مەرج���ەی ه���ەروەک ئ���ەو کاتانەی

هاوێنە

“خواردنی کوللە کە باڵی دەرنەهێنابێ و توانای فڕینی نەبێ،

حەرامە”!!!

ژماره 260 2014/12/27 55

خێزانی خۆی ب���ووە خەرجی دابین بکات و دوای یەک س���اڵ بەژنە بڵێ، كە ساڵێک پێ���ش ئێس���تا تەاڵق���ی داوی و ل���ەرووی شەرعیش���ەوە ئەمە بس���ەلمێنێ، دەتوانێ هەموو ئەو شتانەی وەربگرێتەوە کە لەو ماوەی���ەدا بۆ ژن���ەی دابین کردووە، بەاڵم ناتوانێ داوای ئەو ش���تانە بکاتەوە کە بۆ

ژنەی سەرف کردووە. کێش���انی وێنەی ژنێکی نامەحرەم بۆ پیاو حەرام نییە، بەاڵم ئەگەر بۆ کێش���انی وێن���ە مەجبوور بێ کارێکی حەرامی دیکە ئەنجام بدات، بۆ نموونە دەستی بۆ ببات، یان ب���ە چاوێکی دیکەوە س���ەیری بکات،

لەم کاتانەدا نابێ وێنەی ژنەكە بکێشێ!! باوک دەتوانێ زەکات بداتە کوڕەکەی ت���ا وەک���و ژن بینێ���ت، پێچەوانەکەش���ی

دروستە!!!. فرۆش���تنی ئەس���پیک کە ت���ەرا بووە دروس���ت نییە، بەاڵم ئەگەر بەندەیەک کە هەڵهاتبێ دەکرێ لەگەڵ فەرش یان شتێکی ل���ەو بابەتە بفرۆش���رێ، ئەگ���ەر بەندەکە نەدۆزرێت���ەوە، موعاملەک���ە کێش���ەی تێدا نییە، جگە لەم حاڵەتە مامەڵەكە دروس���ت

نیە. کەس���ێک بەزۆرەمل���ێ ناچار بکرێت سێکس بکات، رۆژووەکەی بەتاڵ نابێت!!! ئەگەر کوللەیەک )كلۆ( بەدەس���ت یان ه���ەر کەرەس���ەیەکی دیک���ە بەزیندوویی گیرابێ، خواردنی حەاڵڵە، پێویست ناکات ئ���ەو کەس���ەی گرتوویەت���ی موس���وڵمان بێ���ت و لەکات���ی گرتنیدا ناوی خوداش���ی لێهێنابێ، ب���ەاڵم ئەگەر کوللەیەکی مردوو بەدەس���ت کافرێک���ەوە بێ���ت، دی���ار نەبێ بەزیندوویی گرتوویەتی یان نە، حەرامە، ئەگەر چی بش���ڵێت بکات کە بە زیندوویی

گرتوویەتی. خواردنی کوللە کە باڵی دەرنەهێنابێ

و توانای فڕینی نەبێ، حەرامە!!!و دای���ک لەگ���ەڵ كەس���ێك ئەگ���ەر خوش���ک و کچی پیاوێكی دیک���ەدا ژیانی هاوب���ەش پێکبێن���ێ و دوات���ر لەگ���ەڵ ئەو پیاوەدا سێكس “نێربازی” بکات، هیچكام

لەو ژنانە بۆی حەرام نابن!!! ئەگەر کەسێک پێش ئەوەی کچەپوور ی���ان کچە خاڵی خۆی م���ارە بکات، لەگەڵ دایکی���ان زین���ای کردب���ێ، ئی���دی ناتوانێ لەگەڵی���ان ژیانی هاوب���ەش پێکبێنێ. بەاڵم گەر كچە پوور یان كچەخاڵی مارەكردبێت و بەرل���ەوەی بچێت���ە الی���ان زین���ا لەگەڵ

ژنە گەورەكەی ش���یری خ���ۆی بداتە ژنە بچووكەكە، ئ���ەوا هەردووكیان لەپیاوەكە ح���ەرام دەبن، ئەمە گەر پیاوەكە چووبێتە الی ژنە گەورەك���ە و جیماعیان كردبێت. بەاڵم گەر هێشتا نەچووبێتە الی، تەنیا ژنە گەورەكەی لێ حەرام دەبێ و بچووكەكە ح���ەاڵڵ دەب���ێ!!!! )نازانی���ن گ���ەر پیاوەكە نەچووبێت���ە الی ژن���ە گەورەكە، ش���یری لەك���وێ ب���وو ت���ا بیداتە ژن���ە بچووكەكە(

؟!!!!! ئ���ەو كەس���ەی زەكات وەردەگرێ���ت

دەبێت شیعەی دوازدە ئیمامە بێت!!! ئەگەر كەس���ێك ل���ە بەرەكانی جەنگ ش���ەهید ب���وو، پێویس���تی بە شوش���تن و كفنكردن نیە، پێویستیش نیە ئەو كەسەی دەستی لێدەدات غوسل لەخۆی دەربكات. ب���ەاڵم گ���ەر لەبەرەكان���ی جەنگ ش���ەهید نەبووبێ���ت، دەبێ بش���ۆردرێت و كفنیش بكرێت، ئەو كەسەشی دەیشوات و دەستی لێدەدات، دەبێ دواتر غوسلی دەستلێدانی

مردوو لەخۆی دەربكات!!!!

دایكی���ان ب���كات، مارەكردنەكەی���ان هی���چ ئیشكالیەتێكی نیە!!!!

واباش���ە بەرل���ە نانخواردن دەس���ت بكرێت���ەوە. ئینج���ا وش���ك بش���ۆردرێت، خانەخ���وێ دەبێ پێش هەمووان دەس���ت بەنانخ���واردن ب���كات و دوای هەم���ووان دەستهەڵگرێت. پێش نانخواردن “بسم الله” بكرێت، ئەگەر چەن���د خواردنێكی جیاواز هەریەكەی���ان بەرلەخواردن���ی هەب���وو، “بس���م الله” بكرێتەوە، بەدەس���تی راست نان بخ���وات، بەدوو پەنجە ن���ان نەخوات و س���ێ پەنجە زیات���ر بەکاربێنێ. پارووی بچ���ووك بكات و باش خواردنەكە بجوێ، پەنجەكانی بلێسێتەوە، ئەگەر چەند کەس پێکەوە لەس���ەر س���فرە دانیشتبوون، هەر کەس���ە و لەب���ەردەم خ���ۆی ن���ان بخوات. س���ەرەتای رۆژ و ش���ەو ن���ان بخ���وات و ئی���دی کاتەکانی دیک���ە هیچ جەمێکی دیکە نەخ���وات. دوای تەواوب���وون لەخ���واردن لەس���ەر پش���ت راکش���ێت و القی راستی لەسەر القی چەپی دانێ، پێش خواردن و

دوای خواردن، خوێ بخوات!!! كەس���ێك كە خ���ۆی بەه���ۆی زیناوە لەدایكبووبێت، دوای ئەوەی هاوسەرگیریی دەكات، گەر منداڵێكی دۆزیەوە، ئەو منداڵە

حەاڵڵزادەیە!!! ئەگ���ەر پیاوێک ژنێک هەڵخەڵەتێنێ و بەهۆیەوە ژنەكە لەمێردەکەی جیاببێتەوە و ت���ەاڵق ب���کات، م���ارەی لەخ���ۆی و مارەکردنی دروس���تە، بەاڵم هەردووکیان

دووچاری گوناهێكی گەورە بوونە!! واباشترە موسوڵمان لەگەڵ کەسێک ن���ان نەخ���وات، ک���ە ناچێت���ە مزگ���ەوت، هاتووچ���ۆی ن���ەکات و تەنان���ەت نەبێت���ە

دراوسێشی!!! ئەگ���ەر پیاوێ���ک لەگ���ەڵ ژنێک���دا، کە بەروونی دەزانێ ژنی خۆی نییە، سێکس ب���کات، ژنەک���ەش بزانێت کە ئەو کەس���ە مێ���ردی خۆی نیی���ە، یان گومان���ی هەبێ،

لەرووی شەرعەوە کێشەی هەیە!!! ئەگ���ەر ژنێ���ک بڵ���ێ بێنوێ���ژم، نابێ ب���اوەڕی پ���ێ بکرێ، ب���ەاڵم ئەگ���ەر وتی مێردم نیی���ە، ئەوە دەبێ قس���ەکەی قبوڵ

بکرێ!!! ه���ەرکات ژن و مێ���رد بەرۆژ لەكاتی رەمەزان، یان لەکاتی بێنوێژی ژن سێکس بک���ەن، گوناحێکی گەورەی���ە، بەاڵم ئەگەر

منداڵێکیان ببێت، ئەوە حەاڵڵ زادەیە!!! ئەگ���ەر پیاوێ���ك دوو ژن���ی هەبێ���ت،

هاوێنە

“خواردنی گۆشتی ئەسپ، ئێستر و

گوێدرێژ مەکروهە، خۆ ئەگەر کەسێك

لەگەڵیان جووت بێت، ئەوكات گۆشتیان حەرام

دەبێت”

56 ژماره 260 2014/12/27

شەموان

ساڵی فوگر و كابینەی بەدبەخت

چەنــــد رۆژێكــــی دی ســــاڵی 2014 ئــــاوا دەبێت، ئەو ســــاڵە تــــەواوی رۆژ و هەفتە و مانگەكانــــی فوگر و بەدبەختــــی بوو هەم بۆ خەڵكی كوردســــتان و هەمیش بــــۆ كابینەی

حكومەتە تازەكەی.لەو ســــاڵە فوگرەدا خەڵك بەس بیریان لە پارە و موچــــە دەكردەوە تا بژێوی ژیانیانی پێدابیــــن بكــــەن، خەڵكی تریــــش تەنیا بیریان لــــەوە دەكردەوە لــــە ئاوارەییــــدا پەناگەیەك بدۆزنەوە و خۆیــــان و ماڵ و منداڵیانی تێدا

حەشار بدەن.ســــاڵی فوگر هەمان رۆژانی ســــااڵنی دی بوو، بەاڵم نەفسیەن درێژترین ساڵی تەمەن بوو، هەر نەدەرۆیشت و ئاوا نەدەبوو، چونكە فوگرترین ســــاڵ بوو، پڕبوو لە بەدبەختی و نەهامەتی. ساڵی داعش و بێ مەعاشی بوو، حكومەت لەو ســــاڵەدا هــــەر خەریكی موچە دابەشــــكردن بوو بەسەر خەڵكیدا و مەجالی كاری دیكــــەی نەبــــوو، چونكــــە بــــە 3 مانگ موچەیەكی ســــەرف دەكرد، ئەو ماوە زۆرە خۆی بە موچە ســــەرفكردن خەریك دەكرد، هەر هەفتەیەی موچــــەی دەدایە وەزارەتێك و بەوشــــێوەیە چەند مانگێك خەریك دەبوو، میدیاكانیش هــــەر هەواڵی پارە و موچەدانی حكومتیان باڵودەكردەوە، بە چەشنێك خەڵك هــــەر وابیری دەكردەوە كــــە هەموو رۆژێك هــــەر مەعاش و موچە دابــــەش دەكرێت، كە چــــی لە بنەڕەتدا گیرفانیــــان هەر بەتاڵ بوو،

ئەسپێ لە باخەڵیان فاتەڕۆی دەگوت.ئەمســــاڵ بۆ حكومەتیش هــــەر بەدبەختی بوو، بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت ناوی لە كابینەی هەشت نا )كابینەی بەدبەخــــت(، بەدبەخت لەوەی نەیتوانی وەك پێویست كارەكانی بەجێ بگەێنێ و ئاوات و

داواكاری خەڵك بەدی بهێنێ.ئــــەو كابینە بەدبەختە لەبــــەر بێ پارەییان هیچی پێنەكــــرا، رۆژانە خەڵــــك و جەماوەر و دەگــــرت یەخــــەی هاونیشــــتیمانیان و

خۆپیشــــاندانیان ســــاز دەدا، بــــە چەشــــنێك شــــەقامی شەســــت مەتــــری ســــەر رێــــگای پەرلەمانــــی هەمــــوو رۆژێك جمــــەی دەهات دەبــــوو، دروســــت هاتوچــــۆ ئەزمــــەی و ســــەدان بگرە هەزاران ســــەیارە تێكدەقژان، حكومەتیــــش لەبــــەر كاســــە و بانــــك بەتاڵی هیچــــی بــــۆ نەدەكــــرا، ئــــەو هەمــــوو داوا و ئاواتەی خەڵكی پێ چارەسەر نەدەكرا، وەلێ ئــــەو بێ پارەییەی حكومــــەت تەنیا خەڵك و هاونیشــــتیمانی دەگرتەوە، ئەگینا برا وەزیر و بەرپرســــەكان بای ئەوەندەیان بۆ هەبوو بــــاری خۆیــــان لەقــــوڕ دەربێنــــن و هیچكات

ئەزمەكە ژیانی ئەوانی تاڵ نەدەكرد. ســــەفرە و ســــەیران و گەشــــت و خۆشی خۆیــــان هەر دەكــــرد، ئەوەنــــدە نەبێ وەكو جاران مەجالی )پیاوەتیەكیان( لەگەڵ خەڵك و دۆست و ئەحبابدا نەمابوو. جگە لە خەڵك و حكومــــەت، ســــاڵی فوگــــر بابانوئێلیشــــی گرتۆتــــەوە و فوگــــر لەویشــــی داوە، بۆیــــە ناچــــار بەدبەختی ئەویش لــــە بێ موچەی و بێ )نەسریە(یی ئەمســــاڵ لە شەوی سەری ســــاڵدا دەســــت و گیرفانی بەتاڵــــە و ناتوانێ هیــــچ بــــۆ مندااڵنــــی كوردســــتان و منداڵــــە ئاوارەكانی ســــەر خاكی كوردســــتان بكات. لە فوگریان خۆی حەشــــارداوە و بە هیوای ئــــەوەی هەر زوو بە )كــــڕی( و هێمنی و بێ دەنگیەوە شــــەوی سەری ســــاڵ ئاوا بێت و

بای بای لە ساڵی فوگر بكات.ســــاڵی رەنگــــە )2015( ســــاڵی وەلــــێ خۆشــــبەختی و شــــادومانی بێــــت، هەر لەو ســــاڵەدا چەندیــــن خــــەون و ئــــاوات بێتەدی لەناوچوونــــی هەموویانــــەوە لەســــەرووی ناخۆشــــترین كابوسی سەردەم كە )داعشە( لەســــەر دەســــت و هێزوو بازووی پۆاڵینی پێشــــمەرگە كە تاكە ئــــاوات و ئومێدی گەلی

كوردە، ئەو خەونە ناخۆشە بەسەر بچێت.بــــای بــــای ســــاڵی 2014 ســــاڵی فوگر و

وێڵكەم 2015 ساڵی خۆزگە گەورەكان.

پشتیوان عەبدوڵاڵ