Əлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ,«Егемен Қазақстан».

Отырыстың алғашқы бөлі-гінде бас кеңестің мүшелері – Фе дерацияға мүше ұйымдардың жетекшілері мен салалық кə-сіп тік бірлестіктердің өкілдері Ф е д е р а ц и я н ы ң ж а ң а б а с -шысы қызметіне қазір Қара-ғ а н д ы о б л ы с ы н ы ң ə к і м і

қыз метін атқаратын Əбілғазы Құ сайыновты сайлады. Ал оты-рыстың екінші бөлігіне қа тыс-қан Мемлекет басшысы Кə сіп-одақтар федерациясының таң-дауын қолдады жəне Əбілғазы Құ сайыновты осы қызметке сай-лануымен құттықтады.

– Қазақстан кəсіподақтары – тұрақтылықтың тірегі, əлеуметтік еңбек қатынастардың арқауы.

Бұл күн – сіздер үшін маңызды күн. Жаңа ғана Федерацияның ж а ң а т ө р а ғ а с ы с а й л а н д ы . Қазақстан Кəсіподақтары феде-рациясын 20 жыл бойы Сиязбек Өнербекұлы Мұқашев табы-сты басқарды. Бұл қиын кез-дер еді. Өткен жылы Қазақстан ауқымды, көбінесе ауырлау, бірақ мейлінше қажетті əлеуметтік-экономикалық реформадан өтті. Кəсіподақ ұйымдары көп жұмыс атқарды. Федерация жаңа Қазақстанды қалыптастыруға белсене атсалысты. Сіз жаңа

Қазақстан экономикасын құруға, ірі кəсіпорындарды нарықтық қ а т ы н а с т а р ғ а к ө ш і р у г е , шағын жəне орта бизнестің қалыптасуына зор үлес қостыңыз. Кəсіподақтар федерациясы 2 мил-лион адамды, 26 республикалық салалық кəсіподақты біріктіре отырып, халықтың əл-ауқатын арттыру, жаңа еңбек қатынастары жүйесін құру жұмыстарының алдыңғы қатарынан көрінді, – деді Қазақстан Президенті.

Өңір өмірі

№55 (27994)29 ҚАҢТАРСЕЙСЕНБІ2013 ЖЫЛ

АҚПАРАТТАРаєыны ҚАРАҒАНДЫ. Ағымдағы жылы

Қара ғандыда 7 көп пəтерлі үй мен 3 əлеуметтік нысанды, оның ішінде 320 орынға арналған дене шынықтыру-оңалту кешенін пайданалуға беру жоспарла-нуда. Сондай-ақ, жалпы ұзындығы 43 шақырымдық 26 жолдың жəне 26 кіреберіс жолдың орташа жөндеу жұмысын атқарып, 4 қиылыс пен 19 көшеде кəріздің қайта қалпына келтірілуін іске асыру көзделуде. АТЫРАУ. Облыста 2011-2012 жыл-

дар қорытындысы бойынша, туберкулез салдарынан болатын өлім көрсеткіші 4,9 пайыз ға тө мендеген. Облыстың тубер ку-лезге қарсы қыз меті құрамына 10 ма ман-дан дырылған мекеме кіреді, онда 760 ауру-ха на лық жəне 125 ши пажайлық орын бар. 760 ста ционарлық орынның ішінде 200-і аурудың мульти ре зис тенттік формасымен ауыратын адамдарға арналған.

«Салыстырмалы талдау көрсетіп отырғандай, облыс бойынша 2011-2012 жыл-дары туберкулезбен ауыру көрсеткіштері төмендеді», деп хабарлады облыстық тубер-кулез диспансерінің бас дəрігері Жаңабай Сағиев. ШЫМКЕНТ. Оңтүстік Қазақстан

облысының əкімі Асқар Мырзахметов Шымкенттің бас сəулетшісін əрекетсіздігі үшін сынға алды. Мемлекеттік сəулет-құрылыс бақылау департаментінің (МСҚБ)

басшылығы мен сəулетшілердің берген есебі Оңтүстік өңір басшысының наразылығын тудырған. Əкімге қала көшелерінде орналасқан сауда нүктелерінің сыртқы келбеті ұнамаса керек. А.Мырзахметов «Шымкентте мəдениет жоқ жəне ғимараттар сəулет стиліне сəйкес келмейді», деп мəлімдеді.

ОҚО əкімі мемлекеттік құрылым шенеуніктерін ғимараттардың сыртқы келбетін тəртіпке келтіруге шақырды. Аймақ басшысы, жалпы алғанда, облыстық МСҚБ жəне қалалық сəулет бөлімінің жұмысын қанағаттанарлықсыз деп бағалады. ПАВЛОДАР. Облыста тұрғылықты

мекен-жайы жоқ азаматтарға əлеуметтік жəне медициналық көмек көрсету үшін əлеуметтік жедел патруль құрылатын бо-лады. Бұл туралы қалалық жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі ха-барлады.

Үй-күйсіздер үшін қалалық баспана орталығы жанында құрылатын патрульдің құрамына əлеуметтік қызметкер, фельдшер, жүргізуші мен диспетчер кіреді. Жедел қызметтер патрулі базарлар, вокзалдар, жылу трассалары сияқты қаңғыбастардың көп жүретін жерлерін аралап, медициналық көмек көрсететін болады. Жаңа қызметтің құрылуына республикалық бюджеттен 21 млн.-нан астам теңге бөлінбек.

ҚазАқпарат, CA-NEWS (kz), Bnews.kz агенттіктерінің хабарлары

негізінде əзірленді.

Оралхан ДƏУІТ,«Егемен Қазақстан».

Созақ ауданындағы табиғи апаттан зардап шеккен 42 əлеу-мет тік нысан мен 1949 жеке тұрғын үй ге жүргізілген құрылыс т о л ы қ а я қ т а л д ы . Ж а л п ы , аудандағы əлеу меттік нысан-дар мен жеке тұр ғын үйлерді қалпына келтіруге 15 құрылыс ұйымы, 68 техника жəне 1184 адам жұмылдырылған бо латын. Облыс əкімі Асқар Мыр зах-метовтің күнделікті Созақ ауда-нындағы табиғи апат салдары-нан бү лінген тұрғын үйлер мен əлеу меттік нысандарды қалпына келтіру жөнінде селекторлық ке-ңес тер өткізіп, тікелей өз бақы-лауына алғанының жəне об-лыс халқының береке-бірлігінің арқасында жұмыс нəтижелі болды. Созақ ауданы бойын-ша шығын 343,4 млн. теңгені құраған.

Созақта 8 ауыл окру гі не қарасты барлығы 16 елді мекен-де 1991 нысанның шатыр ла ры

жартылай жəне толық ұш-қан. Шығындарды анықтау жəне төтенше жағдайды жою жұмыстары аяқталды. Аудан бой-ынша шығын көлемі: əлеуметтік нысандар бойынша – 157,6 млн. теңге, тұрғын үйлер бойынша 185,8 млн. теңгені құрады.

«Жұмыс өте қарқынды жүрді. Жалпы алғанда, қираған үйлерді қалпына келтіру ісіне 1 100 адам тартылды. Одан бөлек 2 мыңға жуық аудан тұрғындары да көмектесті. Е л д і ң ы н т ы м а қ , б е р е к е -бірлігінің арқасында қираған нысандар қалпына келтірілді», дейді Созақ ауданының əкімі Аманғали Аймұрзаев. Қазір С о з а қ а у д а н ы н а б а р а т ы н Одаман асуында əлі де бол-са боран тұрып, əлсін-əлсін жолды жауып қалып жатыр. Аудандағы барлық білім беру, денсаулық сақтау мекемелері толыққанды жұмыс істеп тұр.

Оңтүстік Қазақстан облысы,Созақ ауданы.

Ќираєан нысандар ќалпына келтірілді

Бюрода Парламент Мəжілі сін-де мақұлданған үш заң жобасы тұрақты комитеттер мен Сенат аппаратына берілді.

Қаржы жəне бюджет комитеті «2010 жылғы 21 мамырдағы Кедендік транзит тің кедендік

ресіміне сəйкес тасымалданатын тауарларға қатысты кедендік баждарды, салықтарды төлеуді қам тамасыз етуді ұсынудың кейбір мəселелері, кедендік баждарды, салықтарды өндіріп алудың ерекшеліктері жəне

осындай тауарларға қатысты өндіріп алынған сомаларды ау-дару тəртібі туралы келісімге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы хаттаманы рати-фикациялау туралы» заң жоба-сы бойынша бас комитет болып белгіленді.

Қазақстан мен Украина арасындағы азаматтардың өзара сапарлары туралы келісімге

өзгерістер мен толықтырулар енгізетін хаттаманы ратифи-кациялау туралы заң жобасы-на Халықаралық қатынастар, қорғаныс жəне қауіпсіздік комитеті бас комитет бол-ды. Сонымен бірге, бұл ко-митет Қазақстан мен Украина арасындағы дипломатиялық ө к і л д і к т е р д і о р н а л а с т ы р у шарттары жөніндегі келісімге өзгерістер енгізу туралы хат-таманы ратификациялайтын заң жобасын да пысықтайтын болды.

Бюрода Сенаттың 31 қаңтарда болатын кезекті отырысының күн тəртібі де талқыланды.

Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

«Статистика агенттігі «Мем-ле кеттік статистика туралы» Қа-зақстан Республикасының За ңын

іске асырып, Елбасының Қа-зақстан халқына жолдауларын жəне тиісті қабылданған бағ дар-ламалық құжаттарын статис ти-ка лық ақпаратпен қамтып келеді. Кеше ғана Мемлекет басшысы

Нұрсұлтан Назарбаевтың қаты-суы мен кеңейтілген кеңес өтті. Ке ңесте Елбасы «Қазақстан-2050» Стратегиясын жүзеге асыру үшін Үкіметке бірқатар міндеттер жүктеді.

Агенттік алдында статис ти-калық деректер сапасын жақсарту, халықаралық стандарттар енгізу, жаңа ақпараттық технологиялар-ды қолдану жəне ақпарат тарату жұмыстарын жақсарту міндеттері қойылды, деп отырысты бастаған палатаның вице-спикері аталған тақырыпқа баяндама жасау үшін сөзді Статистика агенттігінің төрағасы Əлихан Смайыловқа берді.

Бїгінгі кїнгі негізгі маќсат – халыќаралыќ стандарттарды ўлттыќ статистикалыќ іс жїргізуге уаќтылы əрі толыќ енгізу

Кеше Мəжілісте палата Төрағасының орынбаса-ры Сергей Дьяченконың жетекшілігімен «Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі жұмысының 2012 жылғы қорытындылары жəне 2013 жылғы перспективалары» деген тақырыпта Үкімет сағаты өтті.

Кеше Қайрат Мəмидің төрағалық етуімен Парламент Сенатының бюро отырысы болды, деп хабарлады Парламент Сенатының баспасөз қызметі.

Сенат отырысыныѕ кїн тəртібі белгіленді

Жаѕа басшыны таныстырдыПремьер-Министр Серік Ахметов Бəсекелестікті қорғау агенттігінің

ұжымына ведомствоның жаңа басшысы Болатбек Қуандықовты таныстыр-ды, деп хабарлады Премьер-Министрдің баспасөз қызметі. «Б.Қуандықов Ұлттық банк жүйесінде, Экономика жəне бюджеттік жос парлау, Төтенше жағдайлар министрліктерінде басшылық қызметтер атқарды. Қызылорда облысының əкімі болды, өңірлердің жағдайын жақсы біледі», деді С.Ахметов.

27 қаңтар күні Мемлекет басшы-сы Нұрсұлтан Назарбаев К.Байсейітова атындағы ұлттық опера жəне балет театрын-да болып, «Дон Кихот» балетін тамашала-ды, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі.

Балетті қоюшы – балетмейстер, Ресейдің еңбек сі-ңірген артисі, Башқұртстан Республикасының ха лық

артисі Ш.Тереғұлов. Басты рөлдерді еліміздің би-шілері М.Басбаева, Т.Гатауов, А.Оспанбаева, Б.Жан-бур чинова, А.Рүстемова жəне басқалар орындады.

Қойылым аяқталғаннан кейін Мемлекет басшы-сы балет труппасымен жəне театр ұжымымен əңгіме өткізді. -----------------------------------------

Суреттерді түсіргендерС.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ.

«Дон Кихот» балетін тамашалады

Ќазаќстандыќ кəсіподаќтар – тўраќтылыќ тірегі, əлеуметтік еѕбек ќатынастарыныѕ арќауы

Кеше Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан Республикасы Кəсіподақтары федерациясы бас кеңесінің отырысына қатысты.

Өртке байланысты көңіл айттыҚазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев

Бразилия Федеративтік Республикасының Президенті Дилма Руссеффке Санта-Мария қаласындағы көп адамды қазаға ұшыратқан өртке бай-ланысты көңіл айту жеделхатын жолдады, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі.

Жеделхатта Қазақстан Президенті жəне еліміздің барша халқы Санта-Мария қаласында болған сұрапыл өрт салдарынан көптеген адамның өмірі қиылғаны ту-ралы қайғылы хабарды қатты күйзеліспен қабылдағаны атап өтілген.

«Халқымыздың атынан жəне өз тарапымнан Бразилия халқына жəне өрттен құрбан болғандардың жақындары мен туыстарына қайғыларына ортақтасып, көңіл айтамын. Осындай қайғылы күндерде Бразилия халқы басқа түскен қиыншылықты төзімділікпен көтереді деп сенемін» делінген жеделхатта.

Үкімет басшысы агенттік алдына еліміздің Президенті бірқатар маңызды міндеттер қойып отырғанын атап көрсетті.

«Біріншіден, азық-түлік тауарларының бағасы айрықша бақылауда болуы ке-рек. Бұл əлеуметтік маңызды мəселе, сондықтан əкімдермен бірлесе отырып, азық-түлік бағасының негізсіз көтерілуіне жол бермеу қажет. Сонымен қатар, отын, жанар-жағар май рыногындағы баға

саясаты мұқият қадағаланып отыруы тиіс», деді С.Ахметов.

Сондай-ақ, С.Ахметов агенттік-тің бұрынғы басшысы Ғабидолла Əбдірахымовқа жемісті еңбегі үшін алғыс айтты.

Мемлекет басшысының Жар лығымен Ғ.Əбдірахымов Пре зидент Əкімшілігі Басшы сы ның орынбасары болып тағайын-дал ғаны белгілі.

Бүгінгі нөмірде:

Келешекке кемел қадам2-бет

Алматыда қарғын суға қарсы штаб құрылды

3-бетЕл қорғаны – Қапал батыр

5-бетЖаңа трамвайлар жолға шықты...

7-бет

Мемлекет басшысы М.Земан-ның жылдар бойы жинаған мол тəжірибесі оның елінің өсіп-өркендеуіне айтарлықтай серпін

беретініне сенім білдірген.«Сіздің жаңа қызметіңіз

ек і ел арасындағы достық пен өзара түсіністік негізінде

қалыптасқан ынтымақтастықтың нығаюына, атап айтқанда, 2012 жылғы Чехияға ресми сапа-рым барысында қол жеткізілген уағдаластықтардың табысты іске асырылуына септігін тигізетініне кəміл сенемін» делінген жедел-хатта.

Жеделхат соңында Нұрсұлтан Назарбаев М.Земанға зор ден сау-лық, қажымас қайрат, аса жауапты қызметінде табыс, ал достас Чехия халқына береке-бірлік пен өсіп-өркендеу тілейді.

Ќўттыќтау жеделхатын жолдады

Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Милош Земанның Чех Республикасының Президенті қызметіне сай-лануына орай құттықтау жеделхатын жолдады, деп хабарла-ды Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі.

(Соңы 2-бетте).

«Егемен Қазақстан».

(Соңы 2-бетте).

29 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz2

Уақыт алмасып, ғасырлар жал ғасып жатқан тұста біздің елі міздің алға қойған мақсат-ниеті – береке-бірлікте түгел бо-лып, бүлінбей бүтін ынтымақта өмір сүру. Осы өміршең идея азат тық алғаннан бері бір сəт те күн тəртібінен түсіп көрген емес. Мұның ұйытқысы да, ұйым дастырушысы да Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев екені айдай əлемге анық.

Тəуелсіздігіміздің ширек ға-сырға жуық уақыт ішінде мем-лекетіміз əлемге танылды. Ел бо лып ірге көтеріп, қасиетті қара шаңырағын биіктен көрсете ала-тынын дəлелдеді. Сол биікке тік кен алып шаңырағы – Арқа тө сіндегі Астанамыз, оның қақ тө рі нен орын алған Ақордамыз дер едім.

Осындай елдің əр жылғы б а ғ ы т - б а ғ д а р ы П р е з и д е н т Нұрсұлтан Назарбаевтың жоралғы жолдауларында айқындалып, орындалып келе жатқаны мəлім. Елбасының биылғы Жолдауы – Қазақ елінің кемел келешегіне жасаған қажырлы қадам, ұрпақты жарқын болашақ заманда дəуір көшінен қалдырмайтын, əлемдік жаһандану үрдісіне Отанымыздың өзіндік бет-бейнесін айқындап берген құжат деп білемін. Осы күнге жету, бітім-болмысымызды нақтылау, нарықты игеру, дəуір талабына қашанда сай болу бүгінгі қалыптасқан Қазақстанды алда да төрткүл дүниеге таныта беру, сөйтіп, қуатты мемлекетке айнал-дыру, демократияны деміктіріп алмай алға жылжыту, ұлттық экономиканы орнықтыру, мұның бəрін ширек ғасырға таяу уақыт ішінде орындап шығу оңай болған жоқ. Бұл туралы Елбасы биылғы Жолдауында: «Біздің алғы шепті алуымыз қымбатқа түсті. Ел 20 жыл бойы егемендігіміз бен саяси салмағымызды нығайтуға жұмыс істеді. 20 жыл өткен соң бұл мақ-сатқа қол жетті. Қалыптасу ке-зеңі табысты аяқталды. Қазақ-стан ХХІ ғасырдың басында тəуел сіз əрі өзіне сенімді болып отыр. Жаһандық дағдарыстың жал ғасуының əсерінен əлемде бо лып жатқан өзгерістер бізді үрей лендірмейді. Біз оларға дай-ынбыз. Біздің ендігі міндетіміз – егемендік жылдары қол жеткіз-ген нің барлығын сақтай оты-рып, ХХІ ғасырда орнықты да-муды жалғастыру», дейді. Ақи-қат сөзге терең бойласаң, арғы жағынан өткенді бүгінмен ұш-тастырып, алдағы бағытты бел гі-леп бергеніне көз жеткізесің.

Б і р қ а р а ғ а н д а « Қ а з а қ -стан-2050» Стратегиясы алыс-тау көрінеді. Бірақ ертеңіне үміт артқан елдің, сол елдің алтын тірегі саналатын ұрпақтың бо ла-шағын ойлағанда, бұл – шынайы бағдарлама екенін аңғарасың. Өткенді бағамдай отырып, алдағы күніне, үкілеген үмітін оздырған жұрт үшін, бұл – стратегия ке-мел келешекке бастайтын дара да даңғыл жол. Барды малданып оты ра бермей, келешекке қанат қағу, бұл – еліміздің көкжиегін ке-ңейтіп, еңсемізді биіктете бермек.

Бұл алғашқы стратегия емес, осыдан 15 жыл бұрын 2030 жылға дейінгі стратегия қабылданған бо-латын. Сол бір алмағайып заман-да Жолдауды еске алған Елбасы: «1997 жыл естеріңізде ме? Парла-мент те мен сөз сөйлегеннен кейін абдырау мен абыржу болды. Көп шілік: «Бұл не – насихат

па? Əлде аспаннан түскен нəрсе ме?» деп сауал қойып жатты... Халық нақылында айтылғандай... «Мақсат – жетістіктің желкені». Орынды мақсаттар ғана табысқа жеткізеді», депті.

Тағы да Жолдау жолдарына үңілсек, «Дүниеде болып жат-қан өзгерістердің сипаты мен те-реңдігі, жаһандық өзара іс-қи мыл

ұзақ мерзімді дамуды талап етеді. Көптеген елдер қазірдің өзін-де 2030-2050 жылдардың арғы жағына көз жіберуге тыры сады. «Басқарылатын болжамдау» қазіргі тұрақсыз кезде мемлекет-тер дамуының маңызды тетігіне айналуда» дейді. Осындайда қазақтың «Көз қорқақ, қол ба-тыр», «Тəуекел түбі желқайық, өтесің де кетесің» деген қанатты сөз дері ойыңа оралады екен. Елі міздің өскенін, өркен жай-ға нын мынадан көруге болады. Алғашқы елдік жылдарымыз да экономикамыздағы кіріс-шы ғы-сымыз миллион, миллиард деген өлшемдермен белгіленсе, 2030 стратегиясының жемісі – эконо-мика көлемі триллион теңгемен түйінделетін биікке қол жеткізді. Жолдауда айтылған осы 15 жыл ішінде ұлттық экономика 1,7 триллион теңгеден 28 триллион теңгеге өсуі осы сөзімізге дəлел болады.

Мен экономист ретінде Жол дау-дағы осы салаға қатысты ай тыл ған кейбір тұжырымдарға тоқ тала кет-сем деймін. «Қазіргі уа қытта адамзат жаңа жаһандық сын-қатерлермен бетпе-бет келу де. Еліміз бен өңіріміз үшін мен он негізгі сын-қатерді бөліп көр сетемін. Егер біз өз даму-ымызда жаңа табыстарға одан əрі қол жеткізуді жоспарлайтын болсақ, олардың əрқайсысын міндетті түрде ескеруге тиіспіз» дейді Елбасы.

Иə, Президент осы он қатерді жеңуді бізге міндеттеп отыр. Мен бəрін емес, екеуін ерекше атағым келеді. Ол су тапшылығы мен

жаһандық энергиялық қауіпсіздік еді. Суды үнемдеп пайдалану, қол да барды ұқсата білу туралы Мемлекет басшысы бұрын да жиі айтып жүретін. Енді ұзақ мерзімге арналған Стратегияда «Сумен қамтамасыз ету проблемасы біздің елімізде де өткір болып отыр. Біз-ге сапалы ауыз су жетпейді. Бір-қа тар өңірлер оның зардабын қатты тартуда» деп атап өткен. Ен деше, алдағы жылдары су мə-се лесіне қай-қайсымыз да сер-гек болуымыз керек. Су өмірдің нəрі, тіршіліктің көзі екенін ұқсақ ұтылмаймыз, ұтамыз. Елбасы осыны ерте бастан еске салып, там шы су үшін тартыс алда тұр дегенді меңзейді. Ал «Көмірсутегі экономикасының дəуірі бірте-бірте аяқталып келе жатқаны анық. Адамзаттың өмір тіршілігі тек бір ғана мұнай мен газға емес, энергияның жаңғыртылатын көздеріне негізделетін жаңа дəуір келе жатыр» деген кемел ой

келешектің бағдарламасы деу орынды. Ел мерейін өсірген, беделімен жеңіп алған EXPO-2017 халықаралық көрмесінің атауын Қазақ елі, Елбасы «Болашақтың энергиясы» деп өзекті тақырыпты таңдауы тегін болмаса керек.

Жолдаудағы Президенттің «Қазақстан экономикасы – əлем-дік ауқымда көлемі шағын эконо-мика. Сондықтан оны өте тиімді басқару қажет... Қайталап айта-мын: елдің бюджетін жай бөліп қана қоймай, ойлы да салмақты инвестициялау қажет» деген жол-дарды мысалға келтіре отырып, мен Сенатта бюджетті талқыға салғанда өңірлер бойынша қаржы бөлудің өлшем критерийлері туралы жиі көтеріп, тиімділік басты нысан болу керек деген-ге берік табан тіреп келемін. Сол секілді бюджет саясаты ту-ралы айтылған түйіндер елдің да муындағы басты көрсеткіш еке нін «қиын-қыстау» күнге ре-зервтер жинау» екенін қадап

айтып, «Бюджеттік-қаржылық процеске деген көзқарас жеке-лей салымдарға көзқарас секілді ұқыпты ойластырылған болуға тиіс. Басқаша айтқанда, бірде-бір бюджеттік теңге ысырап болмауға тиіс» деп тапсырады. Салық, ақша-кредит, мемлекеттік жəне сыртқы қарызды басқару саясаты жөніндегі нақты міндеттер – күні ертеңгі мінсіз іске жол сілтеп тұр. Мəселен: «Жаңа салық саясаты əлеуметтік бағыт алуға тиіс. Бұл үшін 2015 жылдан бастап ын-таландыру шаралары кешенін, соның ішінде білім беруге, өзін, өз отбасын, қызметкерлерін меди-циналық сақтандыруға қаражат салатын азаматтар мен компа-ния ларды салықтан босату прак-тикасын көздейтін ынталанды-ру кешенін əзірлеу қажет» десе, салық туралы «Əлемдік эко но-микадағы қолайсыз ахуалды ескере отырып, біз инфляциядан əрбір қазақстандықтың кірістерін қорғауды қамтамасыз ететін жəне экономикалық өсім үшін лайықты деңгейін ұстап тұратын боламыз. Бұл жай ғана макроэкономикалық мəселе емес, бұл елдің əлеуметтік қауіпсіздігінің мəселесі. Жəне де бұл – 2013 жылдың өзінен бастап Ұлттық Банк пен Үкімет жұ мы-сы ның басты мəселесі» дейді ақша-кредитке қатысты. Сонымен бірге, мемлекеттік жəне сыртқы қарызды басқаруға қатысты: «Біз-дің елдің мемлекеттік қарызының деңгейін тұрақты бақылауда ұс-тау ға тиіспіз. ІЖӨ-ге қатысты бюд жет тапшылығын 2013 жылғы

2,1%-дан 2015 жылы 1,5 %-ға дейін төмендету керек». Міне, бұл міндет те осал жүк емес. Оны орындау үшін əр азамат өзінің білік-білімін сарп ете отырып, са-налы еңбек үлгісін көрсетуі керек деп ойлаймыз.

Жолдауда айтылған осындай сүбелі міндет-мақсаттар үлкен жауапкершілікпен атқарылатын жұмыстар. Бұған ұлт болып ұйыссақ, жұрт болып жұмылсақ, елдің ертеңі, ұрпақтың болашағы жарқын болары сөзсіз. Мұндай ауқымды жұмысты сөзбен сомдау емес, іспен тиянақтасақ, мақсатқа жетіп, міндетті мүлтіксіз орын-дайтын боламыз.

Өңірден сайланған сенатор болған соң ауылдың бүгіні мен ертеңі туралы айтылған бағыт-бағдарға да сəл тоқтала кет-сем деймін. Ауылды көркейту, ауыл шаруашылығын өрістету ұзақ мерзімді Стратегияда ке ңі-нен қамтылған. Əсіресе, ауыл-шаруашылық тауарларын қайта өңдеу, фермерлік пен шағын жəне орта бизнесті өрістету, жерді иге-ру мəдениетін талапқа сай өзгерту, ғылым жетістіктеріне мəн беру, технология, басқару саласындағы қолжетімді игіліктерді пайдала-на білу, мал шаруашылығында ұлттық дəстүрімізді жаңғырту – өзге де өзекті мəселелерге ерекше мəн берілген. 2020 жылға қарай ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау көлемін 4,5 есеге арттыру, агроөнеркəсіп кешенінің жаңа бағдарламасын əзірлеу жүктеліп отыр. Бұл біз айтқан ауылды, ауыл шаруашылығын өркендетуге үлкен бетбұрыс болмақ. Оның жүйелі өсіп-өркендеуі жоғарыда тілге тиек еткеніміздей, су ре-сурстарына тікелей тəуелді. Осыған байланысты Елбасы өз Стратегиясында суға қатысты жаңа саясат тұжырымдау қажет екенін алға тартады. Əлемдегі озық үлгіні зерделеу, жерасты су ларын өндіру, оны тиімді пай-да лану, бұл істе əлемдік озық тех-нологияға сүйеніп қана қоймай, жаңа отандық үлгісін енгізу қажеттігін жүктеп, ең бастысы, агроөнеркəсіпте суды, ылғалды үнемдеуді кешенді түрде жүзеге асыру керек екенін назарға сала-ды. Міне, барды тіршілік көзіне пайдалана отырып, елге керекті табу, оны қажетке жарату ісін Мемлекет басшысы осылайша жан-жақты атап өтеді.

Сан саланы қамтыған ұзақ мерзімді стратегияның негізгі түйіні, бұл əлеуметтің əл-ауқатын көтеру, өркениетті өмірді қазақ топырағында қалыптастыру, оны дəстүрлі етіп орнықтыру. Бұл жөнінде Елбасы «Басты міндет – кедейшіліктің өсуіне жол бермеу. Кедейшілік ешбір қазақстандық үшін əлеуметтік перспективаға айналмауы керек. Біз өз азамат-тарымыз үшін экономика мен бюджеттің өсуіне тікелей тəуелді болатын ең төменгі əлеуметтік стандарттар мен кепілдіктер белгілеуіміз керек» деп, аталмыш сала бойынша атқарылатын келелі істерді тайға таңба басқандай көрсетеді.

Түйіндей айтқанда, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бұл стратегиясын кемел келешекке жасалған тың қадам, алдынан үміт күтер адамды қанаттандырып, ойын оятып, санасын сергітіп, жаһандану кезінде мемлекетті қалыбында сақтап қалатын ұлттың тамырын бекітіп, тала-бын ұштайтын адастырмас бағыт-бағдар деп білеміз. Бұл істі орын-дау кезінде «Жетпесе, біріңдікін бірің жеткіз», деп данышпан Абай айтқандай, барды ұқсатып, кемді түгендеп, ортаны толтырып, жоқты тауып, əрқайсымыз қарыз бен парызды ұғып, үдеден шығып, бүкіл ел бірігіп білек, жұмылып жұдырық болу еншімізге тиіп отыр. Осындай жауапты міндетті жақсы атқарсақ, Қазақ елінің болашағы жарқын, келешегі ке-мел болары сөзсіз.

Келешекке кемел ќадам

Ертарғын АСТАЕВ, сенатор, Сенаттың қаржы жəне бюджет комитетінің хатшысы.

Грамота тапсыру рəсімінен кейін өте жылы, достық рəуіш те өткен кездесуде Б.Ордабаев Қазақстанның бү гін гі таңда қалыптасқан əлеу-мет т ік-экономикалық ахуа-лы, сондай-ақ Қазақстан Рес-пуб лика сының Президенті – Ел-басы Н.Ə.Назарбаевтың «Қа зақ-стан-2050» Стратегиясы – қа-лыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына арналған Жолдауында белгіленген, мемлекетті одан əрі дамытуға бағытталған іс-шаралар жөнінде хабардар етті.

Қазақстандық дипломат Н.Ə.Назарбаевтың адамзатты ядролық қарудан азат ету жəне

таратпау саласында, сондай-ақ халықаралық қоғамдастықтың осы саладағы Қазақстанның жаһандық деңгейдегі көшбасшылығын тану-ына назар аударды.

Президент Д.Руссефф өз та-рапынан Қазақстанның Оңтүстік Америкада алғашқы Елшілігін дəл Бразилиа қаласында ашуы жөніндегі шешімін жоғары бағалай отырып, Бразилия Қазақстанды тек Орталық Азия аймағында ғана емес, бүкіл Еуразия кеңістігінде көшбасшы мемлекет ретінде танитындығын атап өтті. Сонымен қатар, Бразилия Президенті Қазақстанның келешектег і мүмкіндіктерінің өте жоғары

екеніне тоқтала келіп, Қазақстанды Бразилияның осы кеңістіктегі бас-ты жəне маңызды əріптесі ретінде қарастыратынын, сондай-ақ біздің елімізге сапармен келу мүмкіндігін қарастыратынын мəлімдеді.

Д.Руссеффтің айтуынша, Бра-зи лия Үкіметі өзі тарапынан Қа-зақстан-Бразилия екі жақты ын-тымақтастығын одан əрі дамытуға жəне жоғары деңгейге көтеруге мүмкіндіктер жеткілікті деп са-найды.

Президент Д.Руссефф Қазақ-стан елшісін Сенім грамота-сын тапсыруымен құттықтай отырып, Қазақстан Президенті Н.Ə.Назарбаевқа осыдан бұрын туған күніне жəне Жаңа жыл ме-рекесіне орай жолдаған құттықтау хаттары үшін зор алғысын білдірді.

Үстіміздегі жылы Қазақстан м е н Б р а з и л и я а р а с ы н д а ғ ы дипломатиялық қарым-қатынас орнағанына 20 жыл толады.

Сенім грамотасын тапсырдыҚазақстан Республикасының Бразилия Федеративтік Рес пуб-

ли касындағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Бақытжан Ордабаев осы елдің Президенті Дилма Вана Руссеффке Сенім грамотасын тапсырды, деп хабарлады ҚР СІМ-інің баспасөз қызметі.

Бїгінгі кїнгі негізгі маќсат«Үкіметте болған соңғы өз-

ге ріс терге орай сіздердің алда-ры ңызға тағы да келіп тұрмын. Был тыр сəуір айында өткен Үкімет са ға тының қорытындысы бойынша сіздер Үкіметке статис-тика сала сын əрі қарай дамыту бойынша бір қатар өте маңызды да өзекті ұсы ныс бергенсіздер. Бүгінгі баяндамамда осы сіздер бер-ген ұсыныстарды іске асыру бой-ынша жасалып жатқан жұмыстар туралы айтқым келеді», деген агенттік төрағасы статистиканың негізгі салалары бойынша: еңбек жəне тұрмыс деңгейі, баға, ин-новация, тіркелімдер, көлік жəне байланыс, өндіріс, ауыл шаруашылығы, сауда жəне қызмет көрсету, туризм, экология статис-тикасы, құрылымдық статисти-ка, конъюнктуралық зерттеулер, əлеуметтік статистика салала-рында статистикалық жұмыстар жоспарын əзірлеу шеңберінде 105 статистикалық нысан қайта қарастырылғанын мəлімдеді.

Қазақстан Президентінің Жолдауы шеңберіндегі тапсыр-маларды жəне іске асырылып жатқан мемлекеттік жəне салалық бағдарламаларды есепке ала оты-рып жаңа 12 статистикалық ны-сан қосылған. Статистикалық ақпаратпен жұмыс і стеуде қолжетімділік пен ыңғайлылықты қамтамасыз ету жолында барлық пайдаланушылар үшін оларға

қолайлы уақытта статистикалық ақпараттың қолжетімді болуы; көрсеткіштерді іздеудің оңтайлы жүйесі; қажетті көрсеткіштерден кестелерді, карталарды, диаграм-маларды, графиктерді құрастыру мүмкіндігі; əр пайдаланушының статистикалық ақпаратты сақтап жəне автоматты түрде жаңартып отыратын өз жеке кабинетін ашу мүмкіндігі жасалған.

2012 жылы статистиканың түрлі салаларындағы есептеулер бой-ынша 10 əдістеме əзірленіп, қайта қаралған. Олар: мал шаруашылығы статистикасы, ақпараттық қоғам, ғылым жəне инновация, зейнетақы қорларының қызметін есепке алу, азық-түлікке жəне импортқа са-лынатын салықтар, туу жəне өлім бойынша жəне т.б. 2013 жылы 11 əдістемені əзірлеу жəне қайта қарау жоспарланған. Олар: туризм статис-тикасы, еңбекпен қамту, тұрғын үй нарығындағы баға индексі, үй шаруашылықтарының шығысы мен кірісі статистикасы жəне т.б.

Барлық өңірлер бойынша аудан мен жергілікті аумақ бөлінісінде жұмыссыз жəне өз бетінше жұмыспен қамтылған халықтың саны бойынша статистикалық деректерді зерттеу жəне анықтау бағдарламасын əзірлеу жəне енгізу Қазақстан Президентінің «Қазақстанның əлеуметт ік ж а ң ғ ы р т ы л у ы : Ж а л п ы ғ а Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» тапсырмасын орын-дау тұрғысында ЕХƏҚ, ЭДСМ,

АШМ келісіліп, агенттіктің б ұ й р ы ғ ы м е н « Қ а з а қ с т а н Республикасында өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың санын, олардың орташа айлық табыстарының деңгейін жəне жұмыссыз халықтың санын анықтау əдістемесі» бекітілген.

Агенттік төрағасының айту-ынша, жаңа əдістемеге сəйкес статистикалық көрсеткіштерді қалыптастыру 2013 жылғы 1 тоқсанның қорытындылары бой-ынша басталатын болады.

Агенттік төрағасының баянда-масынан кейін аталған тақырыпқа Мəжілістің Экономикалық рефор-ма жəне өңірлік даму комитетінің төрағасы Сейітсұлтан Əйімбетов қосымша баяндама жасады.

Үкімет сағатында Ю.Тимощенко, С.Нұрғисаев, У.Бишімбаев, Н . Л о г у т о в , К . Б ұ р х а н о в , Г.Сейітмағанбетова, А.Маковский, А.Смайыл, О.Асанғазы, А.Самақова, О.Өксікбаев, Н.Сабильянов, т.б. депутаттар баяндамашыға сұрақ қойып, жарыссөзге шықты.

Отырыс бойынша, Үкіметке тағы да бірқатар ұсыныстар жобасы дайындалып, осында айтылғандар толық ескерілетін болады. Енді агенттік депутаттар жасаған ұсы-ныс тар мен түзетулерді жұмыс ба-рысында ескереді деп сенемін, деп Үкімет сағатын қорытындылаған Мəжіліс Төрағасының орынбасары əріптестерін Статистика агенттігі алып келген көрмені тамашалауға шақырды.

Нұрсұлтан Назарбаев С.Мұқа-шев қа еліміздің əлеуметтік дамуы-на қосқан үлесі үшін алғыс білдірді жəне төраға болып сайланған Ə.Құсайыновтың барлық қызмет саласында мол жұмыс тəжірибесі бар екенін атап өтті.

– Ол еңбек нарығын, əлеуметтік сала мен еңбек қатынастарының барлық мəселесін жақсы біледі. Сіздер өткен жылы «Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты мақала жариялағанымды білесіздер. Онда кəсіподақтарды жəне Қазақстандағы əлеуметтік-еңбек қатынастарын дамытуға баса мəн берілген. Мен Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеясын біз-дің Федерация құрамына кіре-тін барлық кəсіподақ ұйымдары қолдайды деп сенемін. Менің тап-сырмам бойынша, қазір Əлеу мет-тік дамудың жалпыұлттық тұжы-рымдамасы əзірленуде. Қи ын-дықтарға қарамастан, біз əрбір еңбеккердің, əрбір қа зақ стандықтың əлеуметтік жағдайына əрдайым баса назар аударып келдік. Бұл рет-те мемлекет пен кəсіподақтардың мақсаттары толық сəйкес келеді, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы, сондай-ақ бүгінде ел алдында Қазақстан Кəсіподақтары федерациясына да үлкен жауапкершілік жүктейтін зор міндеттер тұрғанына тоқталды.

– Федерация мен оның барлық құрылымы «Қазақстан-2050» Стра тегиясын іске асыруға бел-сенді қатысу үшін өздерінің нақты міндеттерін анықтайтынына се-немін. Осы орайда мынадай ас-пектілерге назар аударудың маңызы зор. Кəсіподақтар қозғалысы бүкіл елімізбен бірге жаңғырту жо-лына түсті. Қазір менің тапсыр-маммен «Кəсіподақтар туралы» жаңа заң əзірленуде. Федерация осы заң шығару жұмысына ба-рынша белсене атсалысуы керек. Жаңа заң еңбек заңнамасы кешені тұрғысынан қарастырылуы қажет. Атап айтқанда, кəсіподақтардың жұмыс берушілермен жəне

жұмысшылармен өзара іс-қимылы тетіктерімен қоса қарастырылуы керек. Жаңа заң кəсіподақтардың еліміздегі елеулі рөлін барынша күшейтуі тиіс. Кəсіподақтарды жаңа даму кезеңіне шығару қажет. Олар формализм мен төрешілдіктен белсенді түрде арылып, еңбек адамының мүддесін кəсіби тұрғыда қорғауға тиіс. Салалық кəсіподақтар нақты ықпалдасып, өздерінің əлеуметтік-еңбек топтарының мүддесін білдіруі маңызды. Сол кезде бөлінушілік жəне қандай да бір баламалы кəсіподақтар құру ниеті болмайды, – деді Мемлекет басшысы осы туралы.

Қазақстан Президенті елімізде үдемелі индустрияландыру ая-сында Қазақстан экономикасын түбірімен өзгертетін жүздеген инновациялық кəсіпорын құры ла-тынын да атап көрсетті.

– Олар əлеуметтік базаны нығайтып, тығыз топтасқан еңбек ұжымын қалыптастыруы қажет. Бұл əрдайым кəсіподақтардың ісі болып келген. Ұжымдық шарт тың барлық тұсы жария жəне айқын болып, олар əрбір жұ мыс керге түсіндірілуі қажет. Тек сонда ғана жұмыскер мен жұмыс бе рушілер арасында өзара толық түсіністік орнайтын болады. Мəсе ле шиеленіске ұласпай тұрған бас тапқы кезеңде еңбек дауларын ше шуге нəтижелі түрде атсалысу керек. Бітімгерлік рəсімдер мен үш жақты комиссияның тетіктерін белсенді пайдалану маңызды. Біздегі арзан беделге құмар кей бір кəсіподақ қызметкерлері өз мін де-тін адамдарды үнемі даурық тыру деп бі леді. Кəсіподақтардың миссия-сы бас қаша, атап айтқанда, мəселені дер кезінде анықтап, толықтай заң-ға сəйкес, іскерлікпен шешіп, ең-бек шарты мен жұмысшылардың жағдайын жақсарту, – деді Пре-зидент.

Сонымен қатар, Нұрсұл-тан Назарбаев салалық кə сіп-одақтардың бейінді министр-лік термен жəне жергілікті əкім-діктермен өзара іс-қимыл орнату қажеттігіне тоқталды.

– Кəсіподақтар кон суль та тив-

тік-кеңестік құ ры лым дар мен қо-ғам дық ке ңес тер құрамына кі руге тиіс. Ми нис трліктер мен əкімдік-тер əлеуметтік серік тес тік жəне əлеуметтік-еңбек қатынастарын рет теу жөніндегі комиссиялар-дың жұмысын жан дандырғаны жөн. Біз жақында Өңір лік даму ми нистрлігін құр ғанымызды бі-ле сіздер. Өңірлерді дамыту мін-деті бүгінде алдыңғы орынға шы-ғып отыр. Сондықтан Федера-ция ның облыстық филиалдары жергілікті билік органдарымен се ріктестік өзара іс-қимылды ор-нық тыруы керек. Кəсіп одақтар-дың «Нұр Отан» ХДП-мен, Аза-маттық альянс пен өзара іс-қи-мылының мол əлеуетін пайдала-нуы қажет, – деді Мемлекет бас-шысы.

Нұрсұлтан Назарбаев елімізде ірі шетелдік жəне трансұлттық корпорациялар өз қызметінің ая-сын кеңейте түскенін де атап өтті.

– Осыған байланысты оларда еңбек ететін Қазақстан азамат-та рының құқын қорғауды қам-тамасыз ету қажет. Еліміздің аумағында жұмыс істейтін ком-паниялар оның заңдарын құр мет-теуі керек, ал кəсіподақтар жұ-мыс уақытының ұзақтығы мен еңбекақы төлемінің теңдігі мə-селесін шешуге белсенділікпен атсалысуға тиіс, – деді Президент.

Кездесу барысында Ə.Құ-сайы нов, С.Мұқашев жəне кə-сіп одақ ұйымдарының жетек-ші лері Президентке еліміздегі кəсіподақтар қызметіне үне-мі көңіл бөліп, қолдау көрсе-тіп келе жатқаны үшін алғыс та-рын айтты, сондай-ақ «Қазақ-стан-2050» Стратегиясы мен «Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы» тұжырымдамасында алға қойыл-ған міндетті іске асыру үшін қажетті күш-жігерлерін жұм сай-тындықтарын жеткізді.

Кездесуде, сондай-ақ кəсіп-одақтар бірлестіктерінің жетек-шілері тиісті саланы дамытудың өзекті мəселелерін қозғап, оларды дамытудың келешегіне қатысты өз пікірлерін ортаға салды.

Ќазаќстандыќ кəсіподаќтар – тўраќтылыќ тірегі, əлеуметтік еѕбек ќатынастарыныѕ арќауы

(Соңы. Басы 1-бетте).

(Соңы. Басы 1-бетте).

29 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 3 Міндеттер мен межелер

Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан».

Ресми өкіл осы аптада өтеді деген маңызды оқиғалардан хабардар етті. Атап айтқанда, 30 қаңтарда Ақордада Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың құқық қорғау ор-гандары басшыларының қатысуымен отырыс өткізетіндігін хабарлады.

Осы апта ішінде Қазақстан Премьер-Ми-нистрі Серік Ахметов, Премьер-Министрдің бірінші орынбасары – Өңірлік даму министрі Бақытжан Сағынтаев жəне Премьер-Министр-дің орынбасарлары Қайрат Келімбетов пен Ербол Орынбаевтың қатысуларымен 8 ми-нистрлік пен агенттіктердің кеңейтілген алқа отырыстары өтеді. Еліміздің бетке алған межесі – 2050 жылы жетуге тиіс биіктерінің негізі осы отырыстардан бас талады. Ел болып жұмыла кірісетін істердің, игілікті жобалардың жаңа басталып жатқан жылда қалай өрістейтіні осы кеңейтілген алқа оты-рыстарында сөз болмақ.

Осы жолғы брифингте журналистердің алдына Білім жəне ғылым министрі

Ба қытжан Жұмағұлов шықты. Министр министрлікке қарасты жоо-лар, коллед-ждер жəне мектептерге қатысты, жастар саясаты мен бүлдіршіндерге арналған «Балапан» бағдарламасы сынды қадау-қадау мəселелерді, Елбасы тапсырмасы бойын-ша салада туындап отырған міндеттерді сөз етті. Атап айтқанда, жастар мəселесінде «Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жа-стар саясаты туралы» Заңында «Жастар» жəне «Жас отбасы» ұғымдарын қайта қарастыру, сонымен бірге, «жас маман» ұғымын енгізу жəне оның əлеуметтік дестесі (пакеті) анықтау ұсынылыпты. Сонымен қатар, министр мемлекеттік органдардың жастар саясаты саласындағы құзыреттерін қарастыру жос парланып жатқанын ай-тып, жастарға арналған əлеуметтік ин-фра құ рылымдарды дамыту бойынша нормативтердің, студент жастардың баспа-налары мен «Дарын» Мемлекеттік жастар сыйлығын беру тəртібінің, мемлекеттік жас-тар саясатының дамуын талдау мен болжа-уды жүргізу тəртібін бекіту қарастырылып жатқанын мəлім етті.

Министр журналистерге колледждер мен кəсіпорындар арасында əріптестіктің дамуы жайынан да мəліметтер келтірді. Мəселен, кəсіпорындар мен оқу орындарының ара-сында 22,1 мың шартқа қол қойылып, білім алушылардың практикадан өтуі үшін 170,3 мың жұмыс орны ұсынылған көрінеді. Жұмыс берушілер тарапынан 5,5 мыңнан астам стипендия бөлініп, 2091 оқытушы өндірісте тағылымдамадан өткен.

Брифингте мəлім болған тағы бір жағымды жаңалық –Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты Əділ Ахметовтің ЕҚЫҰ-ның қайтадан ашылатын арнаулы комитетінің құрамына кіретіндігі. Бұл комитет Ұйымның Парламенттік Ассамблеясының бөлімшесі болып табы-лады. Қазақстан сенаторына арнаулы ко-митетке кіру туралы ұсынысты ЕҚЫҰ ПА Төрағасы Риккардо Милиори жіберіпті. Ал бүгінгі таңда ЕҚЫҰ-ға төрағалық етіп жатқан Украина ЕҚЫҰ Іс басындағы төрағасының Мұсылмандарға қатысты төзбеушілік жəне кемсітушілікпен күрес жөніндегі Жеке өкілі лауазымындағы сенатор Ə.Ахметовтің ман-датын бесінші рет ұзартқан болатын. Мұны Қазақстан парламентарийлерінің біліктілігі мен халықаралық аренадағы беделінің бір көрінісі деп бағалауға болатындай.

Апта жаѕалыќтарєа толыАпта жаѕалыќтарєа толыКеше «Казмедиа» орталығының ғимаратында Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Орталық коммуникациялық қызметінің ресми өкілі Алтай Əбибуллаев кезекті брифинг өткізді.

Кездесу барысында тарап-тар Қазақстандағы адам құ қық та-рының жалпы ахуалын жəне осы саладағы ынтымақтастық мəсе-ле лерін талқылады. Комиссия тө ра ғасы Қ.Сұлтанов 2009-2012 жыл дарға арналған Қазақстан Рес-публикасындағы Адам құқықтары саласындағы ұлттық іс-қимыл жос пары ұсынымдарының, қазақ-стан дық қоғамды əлеуметтік жаң-ғыр ту міндеттерінің іске асырылу барысы туралы егжей-тегжейлі айтып берді. Елшінің орынбаса-ры Адам құқықтары жөніндегі ко миссияның жаңа құқық қорғау жобаларымен , 2020 жылға

дейінгі аралықты қамтитын Қа-зақстан Республикасындағы Адам құқықтары саласындағы ұлт тық іс-қимыл жоспарының жаңа жобасының жəне «Қазақстан Рес публикасындағы көші-қон барысындағы адам құқықтарының ахуалы туралы» арнайы баян да-маның əзірленуімен таныстырды.

Х.Пюткер Қазақстан Рес пуб ли-касы Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның құқық қорғау қызметіне жоғары баға берді жəне Адам құқықтары са ласындағы жаңа ұлттық іс-қимыл жоспарын əзірлеуде сəттілік тіледі.

Өз к е з е г і н д е комис си я

төра ғасы Қ.Сұлтанов Нидерланд Ко рольдігінің Қазақстандағы елші-лі гіне адам құқықтарын қорғау жəне көтермелеу саласындағы сын дарлы ынтымақтастығы үшін алғыс айтып, комиссияның адам құқықтары саласында одан əрі сындарлы ынтымақтастыққа дайын екенін білдірді.

Нидерланд Корольдігі елшісінің орынбасары Қазақстанның ұлттық заңнама мен адам құқықтары саласындағы құқық қолдану практи-касын жетілдіру жөніндегі атқарып жатқан жұмыстары жəне Елбасы жанындағы Адам құқықтары жө-ніндегі комиссияның қызметі басқа елдер үшін үлгі бола алады деп мəлімдеді.

Кездесуге комиссия хатшысы Тастемір Əбішев пен Нидерланд Корольдігі елшілігінің адам құ-қық тары жөніндегі жобалар үйлес-тірушісі Ирина Бучинская қатысты.

«Егемен-ақпарат».

Сатыбалды СƏУІРБАЙ,«Егемен Қазақстан».

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалып тасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында да жастарға «Сіздер жаңа бағыттың қозғаушы күшіне айналуға тиіссіздер», деп қадап айтуы тегін емес. Жастар қашанда қоғамның қозғаушы күші болып табылады. Сондықтан да жастар саясатын қалыптастыруға, олардың өзекті мəселелерін ше-шуге ұдайы көңіл бөлініп келеді. Соңғы 7 жылда ғана жастар сая-сатын қаржыландыру 20 еседен аса өскен екен. Статистикалық мəлі меттер бойынша, облыс тұр-ғын дарының үштен бірін жас тар

құрайды. «Жұмыспен қам ту-2020» бағдарламасын жүзеге асы-ру мақсатында, 2012 жылы бағ -дарламаға қатысуға өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыс-сыздар жəне аз қамтылғандар іші-нен 5000-ға жуық адамды тарту жоспарланса, іс жүзінде 5093 адам тартылды, соның ішінде 3 229 адам 29 жасқа дейінгі жастарды құрайды. Алдағы уақытта жыл сайын «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы аясында 500-ге жуық адамды оқыту көзделуде.

Сонымен қатар, жастарды «Жа сыл ел», «Атамекен» еңбек жасақтарына, «Ауылдың гүлденуі – Қазақстанның гүлденуі» марафон-эстафетасына жұмылдыру қолда бар еңбек əлеуетінің тиімділігін арттыруға жəне жұмыссыздықтың

өсуіне жол бермеуіне септігін тигізді. Бүгінгі таңда облыста жал-пы жұмыссыздық деңгейі 5,0 пай-ыз, ал жастар жұмыссыздығының деңгейі 2,3 пайызды құрайды.

Соңғы 3 жылда техникалық жəне кəсіптік білім беру оқу орындарының желісі мемлекеттік емес секторлар есебінен өсті, бүгінгі таңда облыстағы 42 оқу орнында 38 мыңнан астам жастар білім алуда. Облыс түлектерді жұмыспен қамтамасыз етуде рес-публика бойынша 2012 жылы 2 екінші орынға табан тіреді. Бұл жоғары көрсеткіш техникалық жəне кəсіптік білім беру оқу орын-дары мен əлеуметтік серіктестердің бірлескен жұмысының нəтижесі. Колледж түлектерін жұмыспен қамту көрсеткішін 90 пайызға дейін жеткізу жолында жұмыстар істелуде.

«Дипломмен – ауылға!» бағ дар-ламасы жүзеге асырылған 2009-2012 жылдарда ауылдық жерлерге 1680 маман келді, Осы кезеңде 719 млн. 742 мың теңге бюджеттік неси-елер бөлінді, яғни 493 маман тұрғын үй сатып алды, 1600 маман 172 млн. теңге көтермелеу жəрдемақыға ие болды. Алда тұрған үш жыл-да 1500-ден астам маманды тарту үшін республикалық бюджеттен 805,6 млн. теңге бөлу жоспарланып отырған көрінеді.

«Қолжетімді баспана-2020» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асырудың 2012-2020 жылдарғы кезеңінде 4,0 миллион шаршы метр тұрғын үй салу көзделуде.

Кеңес отырысын қоры тын-дылаған облыс əкімі Архимед Мұхамбетов көтеріліп отырған мəселелердің маңыздылығын алға тарта отырып, аудан əкімдері мен басқарма бастықтарына жастар саясатының проблемаларын оң шешудің нақты жолдарын көрсетіп, тапсырмалар берді. Жиын соңында өңірдің əлеуметтік-экономикалық жəне мəдени дамуына белсенді үлес қосқан жастар қоғамдық бірлестіктері жəне жастар сая-саты бағдарламасын ақпараттық қамтамасыз етуде үздік деп танылған БАҚ өкілдері марапатталды.

АҚТӨБЕ.

Сұңғат ƏЛІПБАЙ, «Егемен Қазақстан».

Оның жұмысына Президент Əкімшілігі мен Премьер-Министр Кеңсесінің, министрліктер мен ведомстволардың өкілдері , «Са м ұ рық-Қазына» ҰҚ» АҚ, «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ, «Қаз-Транс Газ» АҚ, «ҚазТрансОйл» АҚ жəне ірі мұнай-газ кəсіп-орын дарының, «Kazenergy» ас-социациясы мен «Ата мекен» одағының басшылары мен жауап-ты қызметкерлері қатысты.

Алқа отырысында министр-ліктің 2012 жылы атқарған жұ-мыс тарының қорытындылары мен 2013 жылға жоспары туралы есеп ті баяндаманы Мұнай жəне газ министрі Сауат Мыңбаев жасады. Оның айтуынша, 2012 жылы 79,2 млн. тонна мұнай жəне газ конденсаты өндірілсе, осы өнімдер экспортының көлемі 68, 616 млн. тоннаны құраған. Соның ішінде Атырау-Самара бағыты бойынша – 15,4 млн. тонна (100%), Орынбор ГӨЗ-і арқылы (конденсат) – 0,838 млн. тонна (69,1 %), Каспий құбыр консорциумы арқылы – 27, 9 млн. тонна (96,7 %), Атасу-Алашаңқай құбыры арқылы – 10,4 млн. тон-на (97,2 %), Ақтау теңіз порты арқылы – 7,06 млн. тонна (88 %), темір жол арқылы 6,97 млн. тонна (91,1 %) мұнай жəне газ өнімдері тасымалданған.

2012 жылдың қорытындысы бойынша отандық үш мұнай өңдеу зауытындағы шикі мұнай өндірудің көлемі 14,2 млн.тоннаға жетіп, өткен жылға қарағанда 3,6 пайызға арта түскен. Үдемелі ин дустриялық-инновациялық да му бағдарламасына сəйкес қа-зіргі күні еліміздегі мұнай өң -деу зауыттарын қайта құру жə-не жаңғырту жұмыстары жал-ғастырылу үстінде.

Министрлік əлеуметтік бағ-дар ламаларды орындау аясында ауылшаруашылық тауарларын өндірушілер үшін арзандатылған дизель отынын жетк ізуд і

қамта ма сыз етті, сөйтіп, көктемгі дала жұмыстарын жүргізуге 360,0 мың тонна дизель отыны (1 литрінің бағасы 72,0 теңгеден) бөлінсе, күзгі дала жұмыстарын жүргізуге 410,0 мың тонна дизель отыны (1 литрінің бағасы 70,0 теңге) бөлінді.

2012 жылы республикада газ өндіру 40,1 млрд. текше метрді құрап, 2011 жылмен салыс тыр-ған да, 1,5 пайыз өсе түссе, та-уарлы газ өндіру көлемі 21,2 млрд. текше метр деңгейінде қалыптасты. Яғни, былтырғы деңгейде қалды. Республика облыстарының табиғи газды тұтыну көлемі 10,5 млрд. текше метрді құрады. Бұл өткен жыл көрсеткішінен 3,2 пайызға артық.

Өткен жылы республикамыз-дан 8,8 млрд. текше метр газ экс-портталыпты. Бұл 2011 жылға қарағанда, 3,7 пайызға артық. Сонымен қатар республика аумағы арқылы 96,5 млрд. текше метр көлемінде газ транзиті жүзеге асырылған. Ел тұтынушылары үшін қажетті 2,2 млн. тонна сұйы-тылған көмірсутегі газы (103,1%) өндірілген.

Жер қойнауын пайдалану-шы лардың газды кəдеге жара-ту жө нін дегі бағдарламаларын іске асыру барысында алаулар-да жағы ла тын газ көлемі 1,0 млрд. текше метр ді құрады. Бұл көрсеткіш өт кен жылдың ұқсас мерзiмiмен са лыс тырғанда, 85 пайызды құрады. Яғ ни, газдың босқа шығыны азайды.

Сауат Мыңбаев 2013 жылдың 1 қаңтардағы жағдайы бойын-ша республиканың жерасты газ қоймаларында табиғи газ қоры-ның көлемі 0,7 млрд. текше метрді құрағандығын мəлімдеді.

Жамбыл облысындағы Аман -келді газ кен орнын игеру жал-ғасуда. 2012 жылғы газ өндіру 324,1 млн. текше метрді құрады.

Сала бойынша 2004 жылдан бастап 2012 жылға дейінгі ара-лық та 80 жоба іске асырылыпты. Бұл жұмыстар 210 елді мекенді көгілдір отынмен қамтамасыз

етуге мүмкіндік берді. Жалпы рес публика бойынша 880 ас-там елді мекен газдандырыл-ды. Яғни, еліміздегі іргелі елді мекендердің 20 пайызға жуығы табиғи газды пайдалануға қол жеткізді. 2012 жылы осы іске деп республикалық бюджеттен 13,5 млрд. теңге бөлінген екен. Осы қаржыға 43 жоба бойын-ша құрылыс жұмыстары жүзеге асырылды. Жалпы ұзындығы шамамен 600 км. құрайтын газ құбыры салынды. Нəтижесінде Қазақстанның 8 облысында 60 елді мекенді газдандыруға мүмкіндік жасалды.

2012 жылғы жағдай бойынша көмірсутек шикізаты бөлігінде отын-энергетика кешенін дамы-туды қамтамасыз ету үшін жер қойнауын пайдалануға арналған 203 келісім-шарт жасалған. Соның ішінде 2 келісім-шарт сенімді бас қаруға беру мəселесін, 61-і кө мірсутегі шикізатына барлау жұ мыстарын жүргізуді, 56-сы көмір сутегі шикізатын өндіру ісін көздесе, 73 келісім-шарт көмірсутегі ши кізатын барлау мен өндіруге арналған бірлескен жобаларды жүзеге асыруды, 13 келісім-шарт өнімді бөлу (ӨБК келісім-шарт тары) мəселесін қамтиды. Сонымен қатар, «Теңізшевройл» ЖШС бойынша жүзеге асырылатын көмір сутегі шикізатын барлау мен өндіруге арналған келісім-шарт тардың орындалуына мони-торинг жүргізілген.

2012 жылғы 2 шілдеде «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ Қа-зақ стан Республикасы атынан 10% үлестік қатысумен жоба мердігерлерінің құрамына енді.

Министрліктің Мұнай-газ ке-шеніндегі мемлекеттік инспек-циялау комитеті 2012 жылы жер қойнауын пайдаланушыларға 30 тексеріс жүргізді, оның ішінде 7 тексеріс жоспардан тыс жүргізілді. Барлық тексерістер қорытындысы бойынша жер қойнауы туралы заңнаманы бұзудың көптеген фактілері анықталып, оларды түзету жөнінде тиісті шаралар қабылданды. Комитеттің актілері негізінде 5 млн. теңге көлемінде əкімшілік айыппұл салынды.

Алқа отырысы аясында «Теңіз шевройл» ЖШС жəне «Kaz energy» ассоциациясының басшылары сөз алып, 2012 жылғы атқарған жұмыстары мен 2013 жылғы жос парлары туралы ай-тып берді.

Алқа отырысын Үкімет бас-шысы Серік Ахметов қорытын-дылады. Ол өз сөзінде сала да-муы тұрақты екендігін айта келіп, министрліктің алдына он түрлі міндет қойды. Соның ішін-де көптен бері сөз болып келе жатқан Қашаған мұнайын өн-дірістік игеру биылғы жылдан бастау алмақ. Бұл Мемлекет басшысының назарында тұрған үлкен мəселе. Жалпы Теңіз, Қаша ған, Қарашығанақ кен орындарында игерілетін мұнай көлемі Қазақстан мұнайының жартысын құрайтындықтан осындағы жұмыстарға, олардың өнімдерінің экспортталу мəсе-лесіне министрлік ерекше мəн бе руі керек. Сонымен қатар, Пре мьер-Министр министр лікке экологиялық жағдайға жүйелі түрде назар аударып отыруды тапсырды. Бұл мəселеде бəлкім, экологиялық сақтандыру ісін енгізу қажет болар деді.

Үкімет басшысы елімізде өнді рілетін газды тұтынушыларға жеткізу мəселесіне ерекше екпін тү сірді. Соның ішінде еліміздің оңтүстігіне газ жеткізуді көздейтін Бозой – Шымкент жобасының бі-рінші кезегін биылғы жылы іске қосуды қадап отырып тапсыр ды. Өйткені, бұл жоба біздің оң түс-тіктегі көршілерімізге газ жө-ніндегі мəжбүрлігімізден құтқа-рып, халықты газбен қамтуды тұ-рақтандыруға жəне оны ауылдық жерлерге дейін жеткізуге мүм кін-дік береді. Осы ретте Премьер-Министр министрлікке ауылдық жерлерді газдандыруға баса көңіл бөлуді міндеттеді.

Сонымен қатар, Елбасы рес-пуб ликаның солтүстік жəне ор та лық өңірлерін газданды-ру жөніндегі жобаны биылдан бас тау жөнінде тапсырма бер-ген болатын. Премьер-Ми нистр осы жобаны жүзеге асыруды министрлікке ең əрі кеткенде сəуір айынан кешіктірмей баста-уды тапсырды.

Үкімет басшысы министрлік алдында тұрған жұмыстарды кеңінен қамтыды. Елбасы тапсыр-масына сəйкес елдің ішкі рыногын сапалы мұнай өнімдерімен қамту, соның ішінде жоғары актанды бен зин өндіруге қол жеткізу, мұ-най-химия кешенінің жұмысын жақсарту, кен орындарын иге-руге тек жоғары технологиялық құралдармен жұмыс істеп, ин-дус триялық-инновациялық да-му бағдарламасына белсене үлес қосатын инвесторлар ды ғана жі беру, шетелдік инвес-тор лардың қа зақстандық үлес-ті дамытуға қаты суын барын-ша күшейту, олар ға біздің ма-ман дардың, əсіресе, «Болашақ» бағдарламасы бойынша оқып келген жастардың жұмысқа ор-наласуына қол жеткізу – міне, осы лардың барлығы министрлік жүйелі түрде назар аударатын мə се лелер.

Сөзінің соңында Премьер-Ми-нистр алға белгіленген жоспарлар мен межелердің сөзсіз орында-луы қажеттігін, мұнда ешқандай сыл таулардың жүрмейтіндігін ескертіп өтті.

Талапќа талєам таразыТалапќа талєам таразыКеше Астана қаласында Премьер-Министр Серік Ахметовтің қатысуымен Мұнай жəне газ министрлігінің кеңейтілген алқа отырысы болып өтті.

Ќазаќстандыќ ќўќыќ ќолдану Ќазаќстандыќ ќўќыќ ќолдану практикасы ґзге елдер їшін їлгіпрактикасы ґзге елдер їшін їлгі

Кеше Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның төрағасы, Парламент Мəжілісінің депутаты Қуаныш Сұлтановтың Нидерланд Корольдігінің Қазақстандағы елшісінің орынбасары Хендрикус Пюткермен жəне Нидерланд Корольдігі Сыртқы істер министрлігінің мемлекеттік са-ясат жөніндегі аға кеңесшісі Йохан Ринземмен кездесуі өтті.

Жастар їшін жол ашыќЖастар їшін жол ашыќОблыс əкімдігі жанындағы жастар саясаты жəне патриоттық тəрбие беру кеңесінің алғашқы отырысы өткізілді. Аудан жəне қала əкімдерінің орынбасарлары, облыстық басқармалар, аудандық жəне қалалық ішкі саясат бөлімдерінің бастықтары, жоғары жəне кəсіби-техникалық оқу орындары басшылары, жастар ісі жөніндегі комитет төрағалары қатысқан кеңестің отырысында өңір жастарының «Жұмыспен қамту-2020» мемлекетік бағдарламасына қатысуы, «Қолжетімді баспана -2020» бағдарламасы аясында 2013 жылға арналған тұрғын үй мəселесін шешуге мемлекет тарапынан жүзеге асырылатын шаралар, техникалық жəне кəсіптік оқу орындарын бітірген түлектердің жұмысқа орналасу жайы, «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасының жүзеге асырылуы мəселелері кеңінен талқыланды.

Айнаш ЕСАЛИ,«Егемен Қазақстан».

Мың құбылған ауа райы жергілікті билік өкілдерін қамсыз болмауға шақырып , түрлі апаттардың алдын алуға мəжбүрлеуде. Оның үстіне биыл қар, жауын-шашынның бұрынғы жылдарға қарағанда, көп жауғаны да жайбарақат отырғанды қаламайды.

Сондықтан өткен аптада Алматы қаласының əкімі Ахметжан Есімовтің өкімімен селге жəне еріген қар суларына қатысты нақтылы шара-лар жүргізу мақсатында арнайы штаб құрылды. Оның төрағалығына əкімнің бірінші орынбасары М.Мұқашев, ал оның орынбасарлығына əкімнің орын-басары Е.Шорманов тағайындалды.

Штабтың негізгі міндеті – еритін су деңгейін анықтау, төтенше жағдайлардың алдын алу, өзен, арық, канализация арналарын тиісті жағдайда ұстауды қамтамасыз ету.

Төтенше жағдайлар қызметі мен аудан əкімдіктері болуы мүмкін төтенше жағдайлардың картасын да жасады. Бұл жұмыстың алға жылжуына едəуір ықпал ететін болады.

ТЖ қызметінің мəліметі бойынша, қалада қазіргі

кезде қар еріген жағдайда қауіп төндіруі мүмкін деген 17 қауіпті учаске анықталды.

Сондай-ақ, қала басшысы Алматыдағы су учас ке-лерін аралап көріп, ондағы жағдайлармен көзбе-көз та нысты.

2012 жылы жасалған «Алматы қаласының 2009-2014 жылдарға арналған қала аумағындағы сел суларын ауыз-дықтау мен бұру бағдарламасы» бойынша ұзындығы 33,8 шақырым болатын жаңа арық жүйесі жасалды. Жалпы, соңғы үш жыл ішінде Алматыда 120 арық жүйесі қайта жасалған. Су тасқынын болдырмау мақсатында қала кө-ше леріндегі қарлар сыртқа шығарылды.

Оған қоса бір мезетте еріген қардың суы басып кет-пес үшін биыл 135,5 шақырымдық арық желілері мен жаң быр сулары ағатын 56,5 шақырымдық канализация жөн деуден өтпек.

Осы арада 2012 жылдың желтоқсанында екі рет қатарынан бұрын-соңды болмаған қар жауғаны белгілі. Бұл қар қазір қаладан əлі күнге дейін сыртқа тасылуда.

Ал «Казгидрометтің» мəліметі бойынша, 15 нау-рыз ға дейін қалада ауа райы құбылмалы болуы мүмкін. Осыған орай, жаңадан құрылған штаб нақтылы шара-ларды жүзеге асыратын болады.

АЛМАТЫ.

Алматыда ќарєын суєа Алматыда ќарєын суєа ќарсы штаб ќўрылдыќарсы штаб ќўрылды

29 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz4

Оралхан ДƏУІТ,«Егемен Қазақстан».

Бұл не масқара? Сонда олардың «біз ге жұмыс істейтін құл тауып бе-ріңіз дер» дегенді айтып отырғаны ма?! Əрине, Оңтүстіктің халқы ежелден еңбек-қорлығымен ерек шеленген. Əсіресе, мақ-талы өңір тұрғын дарының жанкешті еңбегіне, пысықтығына, төзімділігіне сүйсінбеске амалың жоқ. Жоғарыдағы жəйттен кейін елдің бəрін қаралап, шетінен жалқау деп жазғыруға болмас, бірақ, соңғы жылдары Оңтүстікте жалданып жұмыс істейтін өзбек ағайындарсыз жабылып үй де соға алмай жатқанымыз, жарытып жер жыр-тып, көкөніс те еге алмай жатқанымыз жа-сырын емес. «Айтпаса сөздің атасы өледі» деген, қазір «Биыл үй соқпақшы болған едім, өзбектер таппай, амал жоқ, келесі жылға қалды», «Пəленшенің «өзбектер əкеп беремін» дегеніне сеніп қалып, оны-сы кешігіп, ақырында мақтаның жартысы қардың астында қалды» деген əңгімені Оңтүстікте жиі еститін болдық. ОҚО ІІД Көші-қон полиция басқармасының мəліметіне қарағанда, өткен жылы облысқа өзге жақтан келіп тіркелген азаматтардың саны 126 мыңға жеткен. Соның 110 мыңы Өзбекстан азаматтары екен. Тағы бұл тіркеліп, қағазға қатталғаны... Ал былайша қаншасы жасырын өтіп жатыр десеңізші.

Бір қарағанда, шамаң жетсе, адам жал-дап, жұмысыңды істеткеннің ешқандай айы-бы жоқ сияқты. Бірақ, бізде астамшылдық, тоқмейілсу, масылдық пиғыл тым басым. Өзі жарымай отырғанда Алланың беріп тұрған несібесін қардың астында қалдырып, «біреу келіп теріп береді» деп түк істемей отыру бұл нағыз бейшаралық емес пе? Неге тек «өзбектер келеді» деп телміріп күтіп оты-руымыз керек? Сол мақтаны неге өзіміз термейміз? Бір сөзбен айтқанда, біздің жас-тар бақыттың басты шарты – еңбек екенін əлі де сезінбей жатыр. Қазіргі жастардың бəрінде пайдакүнемдік пиғыл басым. Аз жұмыс істеп, көп ақша тапқысы келеді. Жеке меншік дүкені бар бір ағамыз айтады: «Қазiр ауылда жүрген жұмыссыз көп, қалада жұмыс күшi жетiспейдi. Жетiспегенде, кəсiптiк ма-мандар жоқ. Қазақтың балалары кəсiптiк мектептерге көп түсе бермейдi. Мiндеттi түрде жоғары оқу орнына түсуi керек. Осы дүкенге терезе салу керек болды. Сопиып осы жерде оннан астам қазақтың баласы жүрмiз, бiреуiмiздiң қолымыздан келмейдi екен. Мектепті енді бітірген өзбектiң бiр баласы салып беріп кеттi. Компьютерiмiз бұзылып қалды. Осы жерде жүргендердiң көбiсi жоғары оқу орнын бiтiрген. Бiреуi компьютердi жақсы бiлмейдi екен. Бiр корей баласы келiп жөндеп бердi», деп күйiнедi. Иə, шынында, ойланарлық-ақ жағдай.

Ел болашағы білімді, іскер жастардың қолында екенін Елбасы үнемі айтып келеді. «Қазақстан-2050» Стратегиясында білім мен ғылым саласында жаңаша даму бағытын міндет етіп отыр. Кəсіптік-техникалық жəне жоғары білім беру Қазақстан эконо-ми касының нақты талаптарына сай даяр-лануы қажет. Еңбек рыногындағы барлық құрылымдарды мүлдем жаңаша құрып, ел азаматтарын, білім жəне бизнесті, мемлекет-жеке меншік əріптестігінің тиімді түрлерін табу қажет. Жоғары оқу орындары мен кол-ледж түлектері өз біліктіліктерін ірі жұмыс берушілер тарапынан тəуелсіз сараптама арқылы дəлелдеу мəселесі көтеріліп отыр.

Жақында Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ректоры, академик Тілектес Есполовтың бастауымен бір топ ғалымдар облысқа келіп, кəсіпкерлерімен бірлесе оты-рып ауыл шаруашылығы саласында жаңа технологиялар мен инновациялар ендіру жөнінде келіссөздер жүргізді. Сондай-ақ, облыстың бірнеше аудандарында болып, ша-руалармен кездесіп, көптеген ақыл-кеңестер берді. Облыстық білім басқармасы мен

ҚазҰАУ арасында жастарды ерте кəсіпке бейімдеу туралы келісім-шарт жасалып, ар-наулы бағдарламалар дайындалатын болып келісілді.

Оңтүстік Қазақстан облысы – еліміздің ең үлкен аймағы. Соның ішінде мысалға алсақ, Сарыағаш – ең ірі өндірістік-аграрлық аудан. Онда қазіргі нарықтық инфрақұрылымның негізі қаланған. Емдік минералды суларға бай. Жері де өте құнарлы, астық, мақта, бау-бақша өсіруге қолайлы. Аймақ Қазақстандағы негізгі жеміс-көкөніс жəне жүзім өндіруде алда келеді. Басқа аймақтарға қарағанда Сарыағаштың шарап, мақта-мата өнімдерін өндіруге жəне туристік кластерді өркендетуге мүмкіндіктері мол.

Əйтсе де Сарыағашта жалпы 64 мың гек-тар жер бар екен. Оның 32 мыңын 11 400 ша-руа қожалықтары иеленіп отыр. 27 мың гек-тары ауылшаруашылық кəсіпорындарында, қалған 5 мыңы ауыл тұрғындарының үлесінде. Сонда 32 мыңды 11 400-ге бөліп көріңізші, орта есеппен əрқайсысында 3 гектардан жер бар екен. Бар-жоғы 3-ақ гек-тар жері бар бұл не қылған шаруашылық? Белгілі емес пе, бұлар не өздері жарымай-ды, не əлгі жерді игеріп, пайдаға жарата алмайды. Не істеу керек? Бұл, əрине, бір Сарыағаштың ғана емес, еліміздегі барлық аграрлық аудандардың проблемасы.

Мамандар барлық шаруа қожалықтары бір кооперацияға бірігуі керек деп есептейді. Кооперация туралы өткен ғасырдың бас жағында Алаш арыстарының бірі, ақын Сəкен Сейфуллин жақсы жазып кеткен екен. Ақынның «Кооперацияны күшейту керек» деген шағын мақаласы арада қанша уақыт өтсе де бүгінгі жағдайымызды дөп басып тұрғаны, еш құнын, мағынасын жоймағаны бір жағы таң қалдырады. Ендеше, мақалаға көз жүгіртіп көріңізші. «Қазақстанның еңбекшілеріне ең керек нəрселер: қала болу, жер кəсібіне айналу, школа ашу, əм коопе-рация ашу.

Осы айтылған төрт нəрсенің ішінде қазіргі тұрмыс-тіршілік ретінде өте керекті нəрсе кооперация ашу.

Кооперация деген не нəрсе екенін қалаға жақын елдің көбі білсе де, қаладан алыс, қыpдaғы елдер білмейтін де шығар.

Кооперация деп бip жердегі, бip айна ла-дағы oтырған халықтың ұйымдасып, керек-жарақ нəрселерін бірлесіп алып тұратын əм өзінің артық сататын нəрселерін бірлесіп, көзін тауып, тиісті бағамен өткізіп тұратын бірлікті айтады...»

Міне, кооперацияның не екенін, қандай құрылым, маңызы қандай, не атқаратынын ақыннан артық түсіндіріп айта алмайтын шығармыз, сірə!

Жасыратыны жоқ, шаруа қожалық-тарының саны көп болғанымен, сапасы жоқ, тіпті, көбісінің аты бар да заты жоқ екенін жасырып қайтеміз. Қараңыз, мұндай ұсақ шаруашылықтар ешқашанда жаңа техни-ка алуға, қаржылық жеңілдіктер, жанар-жағармай, тыңайтқыштар, пестицидтер, қосалқы бөлшектер алуға қол жеткізе алмай-ды. Шаруашылық басшысы барлық жұмысты өзі атқаруға мəжбүр. Ауыспалы егіс сияқты агротехнологияларды сақтай алмайды жəне қолы қысқа болғандықтан ештеңені жоспарлауға мүмкіндігі жоқ. Жыл сайын бір бидайды еге береді, еге береді... Ал, коопера-ция құрудың артықшылығы мынадай: мұнда арнаулы маман кооператив мүшелерінің ерекшеліктерін ескере отырып, бухгалтерлік есеп жүргізеді жəне кооперативтің ортақ не-сие, басқа да көмектер алуға мүмкіндігі мол. Кооператив ішінде фермерлерді белгілі бір іске мамандандыруға болады. Қажетті зат-ты бірлесіп арзан бағамен алуға, жергілікті жағдайды ескере отырып перспективалы бағдарламалар жасауға мүмкіндік туады. Ауыспалы егісті енгізу жəне заманауи тех-никаларды пайдалану мүмкіндігі де артады. Ең бастысы, ортақ табыс əркімнің үлесіне қарай бөлінеді жəне кооператив ішінде

оңашаланған жеке меншік сақталады. Ерікті түрде əркім өз пайымен қалаған кезде коо-перативтен шыға алады.

Біздің халқымыздың 43 пайызы ауыл тұрғындары болса, жер көлемі жағынан еліміз əлемде тоғызыншы орында тұр. Байлық көзі еңбек пен Жер-ана деген қағиданы ескерсек, басты мақсат ауыл тұрғындарын нəтижелі еңбекпен қамтамасыз ету, жерді ұтымды пайдалануға қол жеткізу болу керек.

– 2000 жылы біздің еліміздің егістік аумағы 16 млн. гектар болса, 2011 жылы ол 27 млн. гектарға жетті, – дейді Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ректоры, академик Тілектес Есполов. – 2000 жылы жиналған астық көлемі 11,5 млн. тонна болса, 2011 жылы 27 млн. тонна астық жи-налды. Бұл 2 еседен артық. Осы жылдар аралығында майлы дақылдар өндіру көлемі 3 есеге өсті, картоп, көкөніс өндіру көлемі ішкі сұранысты қамтамасыз ету деңгейіне көтерілді. Астықты экспортқа шығаруда еліміз əлемдегі алдыңғы 5 мемлекеттің қатарынан орын алды, ұнды экспортқа шығаруда бірінші орынға ие болдық.

Əйтсе де ауыл шаруашылығында игерілмей жатқан жер көлемі мол. Нақтырақ айтсақ, 180 млн. гектар жайылымдық жердің 80 млн. ғана пайдаланылуда, суармалы жердің көлемі көп қысқарды, жердің құнарлығы төмендеуде. Бұл салада 200 мыңнан астам ауылшаруашылық құрылымдар бар, оның 7400 ауылшаруашылық кəсіпорындары болса, 193 мыңнан астамы, яғни 96 пайы-зы шаруа қожалықтары. Сонымен қатар, 2 млн. 300 мыңнан астам ауыл тұрғындары ауылшаруашылық өнімдерін өндірумен шұғылданады. Осы салада өндірілетін өнімнің 75 пайызы шаруа қожалықтары мен ауыл тұрғындарының үлесінде. Бірақ, шаруа қожалықтарында пайдаланатын жер көлемі шағын болғандықтан онда өндіріс жабайы технологияға негізделген. Ұсақ шаруашылықтарда еңбек өнімділігі төмен, өндірілетін өнімнің өзіндік құны жоғары болғандықтан, табыстары да төмен. Табыстарының төмендігі өндірісті дамытуға қажетті инвестиция құюды тежейді жəне тежеп келеді.

Ауыл шаруашылығына құйылған ин-вестиция көлемі əлі де болса шектеулі. Еліміздегі жалпы инвестиция көлемінде ауыл шаруашылығының үлесі 2 пайыздан төмен, тек 2011 жылы ғана 2,2 пайызға жетті. Бұл түбегейлі өзгерістерге жеткізбейтіні анық. Осы күнде ауыл шаруашылығында пайдаланатын техниканың саны төмендеуде жəне біраз техниканың сапасы төмен, тозығы 80-90 пайызды құрайды. Ауылда техника сатып алуға сұраныс қалыптастыру өзекті проблема болып отыр.

Осы тығырықтан шығу жолдары Елба-сы ның Жолдауында жақсы келтірілген. Ауылшаруашылық өнімін өндірушілер өнімдерін сатуда арада жүрген саудагерсіз тура рынокқа шығып, нарықтық бағамен өткізуде мемлекеттік қолдау механизмін енгізу жүктелген. Елбасының осы тапсырма-сы орындалса ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілердің табысы өсіп, олар өндірісті инновациялық технологияға ауыстыруға мүмкіндік алған болар еді. Өндірісті жаңа инновациялық жолмен дамытуда, өнімдерін нарықтық бағамен сатуда кооперацияны дамыту керек. Жеке шаруа қожалықтары мен ауыл тұрғындары техника сатып алуға қаражаты да жетпейді, шығындалған өндіріс көлемі мүмкіндік бермейді. Одан шығудың жолы кооперацияға бірігу. Кооперацияға бірігу арқылы өндірісті шоғырландыруға, өнімдерін бірігіп өткізуге қол жеткізеді.

Академик ағамыздың сөзінен бай қа-ғанымыз, Қазақстандағы жалғыз фер-мер лердің жоғары мектебі тек осы Қазақ ұлттық аграрлық университетінде ғана бар екен. Онда фермерлерді дайындау бағ-дарламаларын жасап, жүзеге асырады.

Бүгінде оның қызметін еліміздің 60 мыңнан астам фермерлер пайдалануда.

Оқушыларды кəсіпке ерте бейімдеу қажет, дейді биология ғылымдарының докторы , ҚазҰАУ-нің профессоры Аюп Ысқақов. Қазіргі жастардың ауыл шаруашылығы кəсібіне қызығушылығы өте төмен. Оның үстіне ауылдағы кəсіпкерліктің бытыраңқылығы, ғылыми-технологиялық жаңалықтардың кештеу келетіндігі не-месе жетпейтіндігі бұл салада үлкен қолбайлау болып отыр. Сондықтан аудан мектептерімен əлеуметтік серіктестікті да-мыту, жоғары сынып оқушыларымен кəсіби бейімдеу жұмыстарын жүргізу, мектептік кіші академия құруды жандандыру қажет. Ауылдық консалтингтік қызметті дамыту, ауданды дамытудың өзекті мəселелерін талқылау бойынша диалог алаңын, замана-уи экономикалық жəне əлеуметтік-мəдени жаңғырту қажеттігіне сəйкесетін «Кадрлар даярлау орталығы» үлгісін құру жəне оны бəсекеге қабілетті мамандармен қамтамасыз ету керек.

«Ауыл – біздің сəніміз, Ауыл – біздің қанымыз. Ел көркейсін десеңіз, Ауылға сіз барыңыз» деп ақын Асқар Тоқмағамбетов жырлағандай, ауылдың сəнін келтіріп, қанын қалыпқа түсіретін бір жүйеге əлі де толық қол жеткізе алмай келе жатқанымыз жасырын емес. Біз бұл мақаламызда еңбектің көзін таппай, жеңілдің астымен, ауырдың үстімен жүріп, арзан пайдаға мəз болып жүрген азаматтардың намысын қайрайық, қамшылайық, көзін ашайық, осы саланың бесаспап мамандарының аузымен бағыт-бағдар сілтейік деген ой болды. Біздіңше кооперация құру оп-оңай, ол құрылғаннан кейін тірлік бірден алға басып кетеді екен ғой деп ойлау да қателік. Азаннан кешке дейін егістіктен шықпай, беталды кетпен шаба берсем ғана бақыт, байлық келеді деп шолақ ойлауға тағы болмайды. Біздің аза-маттар аянбай еңбек етуден бөлек, алдын ала жоспарлауды, қолға алған тірлігін бір сəтке сараптап, болашағының баянды боларына көз жеткізу, содан пайда табарына сенімді болуды үйренуі керек.

Жер – таусылмас қазына, байлық. Үйіміздің іргесінде немесе ауылымыздың сыртында осындай үлкен байлықтың жатқанын біздің азаматтардың сезінбей жүргені əрине, өкінішті. Жасыратыны жоқ, біз ауыл шаруашылығы саласында ешқандай пайда жоқ деген көзқарасқа қатып қалғанбыз. Ауыл көз алдымызда азып-тозып, бəрі сатылып, тек қаңқасы қалған шаруашылықтардың қиын жағдайын көзбен көріп отырған соң басқаша не ойлайсың? Əйтсе де, мемлекет соңғы жылдары бұл салаға үлкен қолдау жасап келеді. Тек «алма піс, аузыма түс» деп армандап жата бермей, үлкен тірліктерге талпыну қажет. Шын ниетімен еңбек еткенге Жер-ананың төсі иіп тұр емес пе?!

Сондықтан, құрметті ұсақ шаруа қожа-лық тары, бір сəт ойланып көріңізші. Көктем жақындап қалды. Сіз көктемгі егіске не қам жасап жатырсыз, қандай жоспарыңыз бар, науқанға дайынсыз ба? Жоқ, əлде, жылдағы жалғыз аяқ жолмен алақандай жерге бір уыс бидай шашып тастап, «бір Құдайға тапсырдық» деп арқаны кеңге салып жүре бересіз бе? Бүгінде ауылда əр үй бір шаруа қожалығы болып, өз алдына бөлініп кеткен ғой. Əйтсе де қазір қол бос. Сондықтан тек соғым жеп жата бермей, бір сəт көрші үйге бас сұғып, болмаса шайға шақырып, яғни көрші шаруашылықтардың басшылығымен ресми түрде кездесіп, алдағы тірлікті бір пысықтап алсақ қалай болады?! Міне, сол жерде кооперация мəселесін əбден талқылауға болады. Өмір еңбексіз ештеңе бермейді. Тек бүгінгі заманда сөзден гөрі нақты іске кірісу керек екенін ұмытпасаңыз болғаны, ағайын!

Оңтүстік Қазақстан облысы.

Ойласу

Өзгеріс өлшемі – өндірісЌандай ќам жасамаќсыѕ, Ќандай ќам жасамаќсыѕ, диќан ќауым?диќан ќауым?

Рас болса, жақында ғана мақталы аудандардың бірінде өткен үлкен жиналыс та тұрғындардың кейбірі мы-нандай мəселе көтеріпті. «Былтыр мақта жақсы өнім берді, бірақ, кей жерлерде мақта терілмей, сол күйі қалып кетті, обал болды...» деген күйініштерін айтыпты олар. «Неге терілмей қалды, не себеп болды, үлгермей қалдыңыздар ма, кім кінəлі оған?» деген ғой облыстан барған басшы-лар. Сөйтсе əлгілер «Оған жоғары жақ кінəлі, жыл са-йын Өзбекстаннан келетін терімшілерді бұл жолы шека-радан өткізбей қойды, мүмкін болса сол өзбек ағайындардың бері қарай емін-еркін өтуіне жағдай жасасаңыздар, көмектессеңіздер» деген уəж айтыпты. Дəл осыған ұқсас мақаланы бір газеттің бетінен де оқыдым.

Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ, «Егемен Қазақстан».

Қазақтың жерінде табиғи бай-лық өте көп. Соның бірі – Индер ау-данындағы тұз. Алыстан қарағанда о шеті мен бұ шетіне көз жетпейтіндей алып көлді елестетеді. Мұны ау-дан жұртшылығы «тұзды көл» деп те атайды. Осынау тұзды көлді иге ру, одан сапалы тұз өнімдерін дайындауды 2003 жылдан бері «Тұз» серіктестігі қолға алды. Серік тестік директоры Əбиірбек Тоқты баевтың газет тілшісіне мəлім еткеніндей, Индердегі тұзды көл-де барланған болжам бойынша 2 миллиард тоннадай тұз қоры бар. Əрине, тұз бірден қазылып алынып, қапшықтарға қаптала салынбайды. Тұз дайындаудың бірнеше үдерісі бар. Алдымен алып экскаваторлар көл тұзын «КамАЗ»-дарға тиейді. Ал «КамАЗ»-дар тиелген тұзды «Тұз» серіктестігінің тазалау орны-на жеткізеді. Бұл жерде серіктестік жұмысшылары тонна-тонна тұзды əбден тазалаудан өткізеді.

– Қазір біздің кəсіпорында тұзды көлден өндірілген тұзды, –дейді серіктестіктің директоры Əбиірбек Тоқтыбаев, –өңдіруден өңдеуге дейінгі сатылы үдерістерді атқаруға 35 адам тартылып отыр. Бұлардың барлығы да Индер ауданының тұрғындары, жұмыстары тұрақты дей аламын. Өйткені, сапалы тұз өнімдеріне сұраныс ұдайы болып тұрады. Демек, біздің өндірістің тоқтап тұруына, не кідіріспен жұмыс жасауына еш негіз жоқ.

«Тұз» серіктестігі иодталған ас жəне техникалық тұз дайындайды. Мəселен, 2011 жылы 21 000 тонна тұз өнімдері дайындалыпты. Əсіресе, техникалық тұзға сұраныс көлемі артып келеді. Сол себептен тұз өндіретін зауыттан айына 500 тонна ас тұзы шығарылады. Ас тұзы 10-30 келілік қапшықтарға, сонымен бірге, 1 келілік арнайы қорапқа салынып, сатылымға шығарылады. Иодталған ас тұзы Қазақстанның барлық аймағына таралады. Сонымен қатар , ауыл шаруашылығына , соның ішінде малға қажетті тұзды арнайы станокта кірпіш тастың көлеміндей етіп дайындайды. Бұл кəсіпорынның тұзын асма ауруына қарсы ем ретінде де қолдануға бо-лады екен. Ал техникалық тұзды «Бейкер Хьюз Сервис Интернэшнл», «Халлибуртон Интернэшнл», «Теңізшевройл», «Интергазсервис», «ЭраОйл» секілді мұнай -газ өнеркəсібі саласындағы ірі компа-ниялар пайдаланады. Серіктестік директоры Ə.Тоқтыбаевтың айту-ынша, зауыттың қуаты айына 50 000 тоннаға дейін техникалық тұз дайындауға жетеді екен. Енді осы серіктестік жаңа бір өнімді шығаруға оң қадам жасағалы отыр.

– Индер тұзынан, – деп жал ғас-тыр ды əңгімесін серіктестік бас-шысы бізді тұз өндіру үдерісімен таныстыра жүріп, – тек ас жəне техникалық тұз дайындаумен шек-телгіміз келмеді. Мұндағы тұз қоры мол əрі сапалық құрамы ерекше, тіпті, одан натрий гипохлоридін дайындауға əбден болады. Сол себеп-тен, тұз құрамын арнаулы зертхана-ларда зерттедік. Бірақ біздің елімізде натрий гипохлоридін шығаруға лайық талған технологияның жоқ ты ғынан ойға алған іст і

кешеуіл деттік. Əлемнің біраз елінен осындай өнім шығаруға лайықты технологиялардың мүмкіндіктеріне талдау жасап көрдік. Сөйтіп, Ресей-дің технологиясын алуға берік тоқ-там жасадық.

Серіктестік басшылығы жаңа тех нологияны іске қосу жобасы-мен екінші деңгейдегі банктерден несие алуды мақсат тұтқан екен. Əрине, əр банктің талабы əрқалай. Натрий гипохлоридін өндіру за-уытын салмақ ниетті көздеген серіктестік «АзияКредитБанк» АҚ-тан 290 300 000 теңге несие алды. Содан соң ұзындығы – 54, ені – 21, биіктігі 8 метр болатын жаңа зауыт құрылысын салу, құрал-жабдықтармен толық қамтамасыз ету үшін Ресейдің Санкт-Петербург қаласында орналасқан «Авангард» ААҚ-пен келісім-шартқа отырып-ты.

– Натрий гипохлоридін шы-ға ратын зауытты толығымен іске қосқан кезде 70 адамды тұрақты жұ мыс пен қамтимыз. Ал жаңа за-уытта жылына 30 мың тонна натрий гип похлориді сұйығын өндіреміз. Бұл өнімнің патенті тек біздің кəсіпорынның еншісінде ғана бо-лады. Біз осы игі іске Елбасының тапсырмасына орай жүзеге асы-рылып жатқан «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы ая-сында қол жеткізіп отырмыз. Осы бағдарлама жемісі ғой, банктен алған 14 пайыздық несиеміздің 50 пайы-зын «Даму» кəсіпкерлікті дамыту қоры арқылы мемлекет субсидиялап отыр, – дейді серіктестік директоры Ə.Тоқтыбаев.

Қазір Индер ауданындағы «Тұз» серіктестігінің тапсырысы-мен жаңа зауыттың құрылысын «Онур ГрандКонтракшн» серік-тес тігі жүргізіп жатыр. Құрылыс жұмыстарына жергілікті жер-ден 35 адам тартылыпты. «Тұз» серіктестігінің басшысы Ə.Тоқ-тыбаев биылғы жылдың үшінші тоқсанына таман жаңа зауыттың іске қосылып, бұған дейін Атырауда шығарылмаған таңсық өнімді шығара бастайтынына сенімді. Ал натрий гипохлориді деп атала-тын өнім не үшін қажет? Мұны не мақсатта пайдалануға болады? Біз осы сауалдарымызды тұз өнімдерін өндіретін серіктестіктің директоры-на қойған едік.

– Натрий гипохлоридін қажет етпейтін сала жоқ деуге болады, – дейді Əбиірбек Тоқтыбаев. – Мə-се лен, ауыз суға тұтынатын суды залалсыздандыруға жəне тазалауға ұдайы қолданылатын дəл осын-дай өнім Ресейден тасымалданады. Көрші елден тасымалданған өнімнің бағасы əрине, тарифке əсер ететіні даусыз. Енді натрий гипохлориді өзімізде шығарылса, оның бағасы өзге елдікінен əлдеқайда арзанға шығады. Бұл өнім сонымен бірге, кəріздер мен мұнай-газ өнеркəсібінің бұрғылау жүйесінде, медицина мен химия өнеркəсібі салаларында кеңінен қолданылады. Əскери салаға да бұл өнім ауадай қажет. Сол себеп-тен, натрий гипохлоридіне сұраныс мол болатынына сенімдімін. Əрине, өз елімізде шығарылғаннан кейін оның бағасы Ресейдікінен қымбат болмайтыны анық.

Атырау облысы,Индер ауданы.

Натрий гипохлоридіНатрий гипохлоридіАтырауда шыєарылатын бўл ґнім не їшін ќажет?

Белсенділер бас ќостыБелсенділер бас ќостыАстанада on-line режімінде жастар саясаты мəселелері жөніндегі өңірлік басқармалар жетекшілері жəне республикалық жастар ұйымдары көшбасшыларының қатысуымен кездесу өтті. 2020 жылға дейінгі мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасының жобасы қаралып, болашаққа мақсат-міндеттер белгіленген басқосуға еліміздің Білім жəне ғылым министрлігі Жастар ісі жөніндегі комитеті төрағасының уақытша міндетін атқарушы Нұрлан Өтешев, «Жас Отан» жастар қанатының атқарушы хат-шысы Нұрлан Сыдықов, сондай-ақ «Қазақстанның ауыл жас-тары», «Жасыл ел», «Қазақстанның жас депутаттары», «Жас қыран» сынды ұйымдар мен бірлестіктердің өкілдері қатысты.

Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан».

Елбасы Жас Отан» жастар қана-тының ІІ съезінде мемлекеттік жас-тар саясатының 2020 жылға дейінгі тұ жырымдамасының жобасын тал-қылап, жобаға өз ұсыныстарын ен-гізуді жастар ұйымдарының көш-басшыларына тапсырған еді.

«Екінші съезд өткеннен кейін, барлық өңірлерді аралап, кез-десулер ұйымдастырдық . Бұл басқосуларда əр жастың ой-пікірін тыңдап, оларды ескеру-ге тырыстық. Ауыл жас тары да үлкен шаралардан шет қал мады. Олар да өз проблемаларын ай-тып, ұсыныстарын жеткізді. Бұ ған қоса, зауыт, кəсіпорындарда еңбек ететін жұмысшы жастармен де кез-десулер ұйымдастырылды», – деді «Жас Отан» жастар қанатының

атқарушы хатшысы Нұрлан Сы-ды қов. Оның айтуынша, ел жас-тары үлкен жауапкершілік таны-тып, мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасын талқылауға бел-сенді қатысқан.

«Біз бұл жұмысқа жастарды көбірек тартуға тырыстық. Тұ жы-рымдаманы талқылау барысын да жастардың тарапынан үлкен қы-зығушылықты байқадық. Олар бұл тұжырымдама жастар саясатының түпқазығы мен өзегі екенін жақсы түсініп, оны жан-жақты сын тезінен өткізді», – деді өз сөзінде «Жас Отан» жастар қана тының атқарушы хатшысы.

Кездесу соңында жас бел сен ді-лердің тарапынан түскен ұсыныстар негізінде мемлекеттік жастар саяса-ты тұжырымдамасының жобасы əзірленіп, ол Жастар ісі жөніндегі комитеттің қарауына ұсынылды.

29 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 5 Тарих толқынында

Саяси їнќатысуєа келістіҮш күнге созылған тəртіпсіздіктерден кейін Египет президенті оппозициямен саяси үнқатысуға келісті

Египет президенті Мухамменд Мурси тəртіпсіздіктердің тоқтамауына байланысты елдің үш провинциясында төтенше жағдай

режімін енгізуге мəжбүр болды. Бұрынғы режімді құлатудың екінші жылдығына тура келген наразылық акцияларын ол контр-революция жүргізуге талпыныс деп атады. Төтенше жағдайдың енгізілуіне жауап ретінде египеттіктер «түнгі қыдырыс» ұйым дас-тырды. Бірқатар өңірлерде үш күнге созылған тəртіпсіздік салда-рынан ондаған адам қаза тапты. Мурси өзінің саяси қарсыл ас-тарын тұрақтылық пен қауіпсіздікке қол жеткізу үшін үнқатысуға шақырып отыр.

Тимбукту ќаласын шабуылдамаќМалиде үкімет армиясының солдаттары мен француз бөлімшелері Тимбукту бағытына қарай жылжуда. Кейбір мəліметтерге қарағанда, əскер исламистер тарапынан ешқандай қарсылық кездестірмей отыр.Өткен демалыс күндері француз авиациясы содырлардың Тим-

букту жəне Гао аудандарындағы позицияларына ондаған соқ қы-лар жасады. Сенбі күні малай жəне француз əскерилері Гао қала-сын бақылауға алды. Бамакодан 1,2 шақырым жерде орналасқан Гао Малидің солтүстігіндегі исламистердің тірек қаласының бірі болып табылады. Сонымен бірге, Чад пен Нигердің əскери кон-тин генттері де жергілікті əуежайға келе бастады. Олар Гао қала-сына бақылау орнатуы тиіс.

Экс-премьер ес жинай бастадыИзраильде медициналық орталық мамандары зерттеу барысында елдің бұрынғы премьер-министрі Ариэль Шаронның миындағы нейрондар -дың айтарлықтай белсенділік таныта бастағанын байқаған.

Бұл əдеттегі тестілер болатын, бірақ оның нəтижелері күткендегіден едəуір өзгеше болып шықты. Оң көрсеткіштердің бар екендігі байқалды, деп атап көрсеткен Ша -ронның бұрынғы көмекшісі Раанан Гиссин. Дəрігерлер бұрынғы премьер-министрдің миына екі сағаттық магнитті-резонасты то-мография жасап, оның барысында отбасы мүшелерінің фотосуре-тін оған көрсеткен. Сондай-ақ, медиктер Шаронның ми нейрон да-ры ның реакциясын тексеру үшін оның ұлы Гиладтың дауысын да тыңдатқан. Қорытындысында мамандар 2006 жылдан бері комада жатқан экс-премьердің белгілі бір дəрежеде ес жинау нышанда-рын байқаған.

Иран Еуроодаќќа мўнай мен газ сатуды тоќтатты

Иран өзінің мұнайы мен газын Еуропаға сатуды тоқтатты. Иран мұнайы мен газын экспорттауға салынған тыйым ЕО дұшпандық шешімдер қабылдауын тоқтатқанға дейін сақталмақ.Иранның мұнайы мен газын Еуроодақ елдеріне экспорттауды

тоқтату Еуропа мемлекеттері мен АҚШ-тың Тегеранға қатысты енгізген экономикалық санкцияларына жауап ретінде жүзеге асы-рылып отыр. Бұл туралы Иранның мұнай министрлігінің өкілі Алиреза Никзад-Рахбар хабарлаған. Еуроодақ санкция енгізгенге дейін ЕО-ға импортталатын Иран мұнайының көлемі бүкіл ел импортының 18 пайызын құраған еді. Айта кету керек, 21 жел тоқ-санда Еуроодақ Иранға қатысты санкциялардың анағұрлым қатаң пакетін қабылдаған болатын.

Берлускони Муссолиниді маќтадыСильвио Берлускони тағы да дау-жанжалдардың ортасында қалды. Бұл жолы италиялық саясаткер Миланда өткен Холокост құрбандарын еске алу салтанатында əдепсіз сөз айтқан көрінеді.

Сильвио Берлускони осы өткен салта-натта Бенито Муссолини режімін жəне оның жеке басын мақ -таған. Саясаткердің пікірінше, оның ел үшін көп жақсылықтар жасағаны сондай, оның еврей халқын концлагерлерге депор та-ция лау туралы бұйрығы соншалықты бір маңызды қылмыс болып табылмайды. Осы сөзден кейін оның атына көптеген қоғам жəне саяси қайраткерлер тарапынан сын айтылса да, Берлусконидің əзірге кешірім сұрауға асығатын түрі жоқ.

Хиллари Клинтонныѕ екіўшты жауабы

АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы Хиллари Клинтон 2016 жылы өтетін АҚШ президенті сайлауында өз кандидатурасын президент лауазымына ұсына ма деген журналистер сауалына жауап қайтармаған көрінеді.Президент Барак Обамамен бірге америкалық CBS телеарна-

сына берген сұхбатында ол мені жəне президентті біздің елімізді не күтіп тұрғаны алаңдатады. Біз ертең не боларын, алдағы жылы не боларын алдын ала айта аламыз деп ойламаймын деп жауап берген. Хиллари Клинтон өзінің əлі де мемлекеттік хатшы екенін, саясатқа араласпайтынын айтып, ондай сауалдарды тыңдағысы да келмейтінін жеткізген.

Ќыз алып ќашќандарєа жаза ќатаѕҚырғызстанда əйелді некеге отыруға мəжбүрлегені үшін жазаны қатайтты. Соған орай ел өкіметі қылмыстық кодекске түзету енгізу туралы заң қабылдаған.

Құжатқа сəйкес республикада қызды алып қашып, еркінен тыс некеге тұруға мəжбүрлегені үшін 5 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айыру түрінде қыл-мыс тық жауапкершілік енгізілетін болады. Егер жасы 17-ге тол-ма ған қызды некеге мəжбүрлейтін болса «күйеу бала» 7 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін.

Интернет материалдары негізінде əзірленді.

ШАРАЙНАƏлем жаѕалыќтарыЖоңғарлар мен қарақытайлардың қан-

құйлы шапқыншылық заманында елі мен жерін қорғаған батырларға қазақ халқы кенде болмаған. Солардың бірі – қазір тұтас бір рудың атасына айналған Қапал батыр. “Қапал батыр кім еді? Туған халқының ал-дында қандай еңбегімен даңқы шыққан? Жəне ол кісі қай ғасырда өмір сүрген?” деген сұрақтарға жауап іздеу мақсатымен біраз деректі материалдармен танысып, ба-тыр жөнінде ел аузындағы аңыз-əңгімелерге құлақ түруге Баба ұрпақтары – қарт шежіре қариялардың айтқандарына жүгінуге жəне бұған дейін жарық көрген дастандар мен жыр нұсқаларын сарапқа салуға тура келді.

Қапал батырдың кім екенін айтудан бұрын оның шыққан тегіне қысқаша тоқтала кетуді жөн көрдім. Шежіре бойынша Ұлы Жүз Дулаттың Жанысынан Жанту, Жантан, Жарылқамыс, Бөгежіл, Қара, Қапал, Шегір, Оймауыт атты 8 ұл туады. Қапалдың ше-

шесі Сұлушаш əжеміз ерте қайтыс болады да, Жаныс баба оның сіңлісі Қарашашқа үйленеді. Сəби Қапал сол кісінің қолында тəрбиеленеді.

Қапал батыл, өжет, қайсар мінезді болып ер жеткен екен... Ес білгеннен қолына қару алып елін қорғаған. Қатардағы жауынгер де, қол бастаған хас батыр да болған. Əскербасы ретінде қол астындағылардың дəстүрлі əскери тəртіпті, талаптарды бұлжытпай орындауын қатаң бақылаған. Дұшпанымен ымыраға келмеген жеңімпаз болған. Сол себепті халық арасында “Қапал батыр до-сына қатал, жауына апан” деген мақал қалыптасқан екен.

Əкесі Жаныс бабамыз 1452 жылы туған деген мəліметке қарағанда, Қапал батыр XVI ғасырдың аяғы мен XVII ғасырдың басында өмір сүрген. Бұл Қасым, Хақназар, Шығай, Тəуекел жəне Есім хандардың билік құрған тұстарына сəйкес келеді. Нақты жазбаша деректердің жоқтығына қарамастан, халық қастерлеген Қапал осал адам болмағаны даусыз. Оны батыр деп босқа атамағаны тағы шындық. Себебі, халқымыз айрықша бір қасиетімен топ жарып көзге түспеген адамды əспеттеп басына көтермеген. Бабаның Шоқан назарына ілігуінің өзі де көп жайды аңғартса керек. Батыр баба-мыз бұрынғы Талдықорған облысының Қапал ауданындағы Ешкіөлмес тауындағы Қарамола деген жерде жерленген. Жау келетін жолда айбат шегіп жатқандай. Қапал батырдың қабірін тауып анықтауға Ш.Уəлихановтың “Жоңғария очерктері” жазбаларындағы “Қапал стансасы Қапал батырдың есімімен аталған” деген пікірі түрткі болды.

Осы күнгі Қапал қаласының тұрған жері мен оған іргелес аумақтарда VI-VII ғасырларда түрік (қимақ) мемлекетінің қорғандары болғанын археологиялық зерт-теулер дəлелдеп отыр. Балауса балғынды алуан түрлі өсімдіктері мен мыңғырған аң-құстары бар бұл өлкенің табиғаты та-лайды өзіне «менмұндалап» шақырып тұрған. Қапал-Арасан шипалы суларын Тибет емшілері сырқат адамдарды емдеу-ге шеберлікпен пайдаланып келген. Бетіне неше түрлі суреттер салынған бал-бал тас-тар əр жерден-ақ ұшырасқан. Амал не, олар осы өңірде алғашқы үйлер салына бастаған кезде құлатылып, іргетас ретінде пайдаланылған. Тұнып тұрған табиғаты мен тарихи жəдігерлері мол Қапал жеріне орыс отаршылары 1843 жылы 10 қазан күні ба-сып кіріп, орныға бастады. Олар 1847 жылы бекініс салып бітті. Міне, осы жыл тарихта Қапал қаласының өмірге келген жылы бо-лып қалды.

Кезінде бекініс маңына үйлер салы-нып, жолаушылар аялдайтын бекет ретінде пайдаланылған. Сонымен қатар мешіт, мед-ресе, көптеген сауда орындары бой көтерді. Түзу көшелер бойында қарағайдан қиылған ағаш үйлер сап түзеді. Бізге жеткен дерек-терге сенсек, сол кезде Қапалда 626 үй, 50 шəкіртке арналған медресе, 60 оқушыға арналған орыс мектебі болған. Жедел қарқынмен өскен Қапал кенті Қытаймен қызу сауда жасайтын орталық болып қалыптаса бастайды.

Қаланың салынуы, өсіп-өркендеуі, оның Қапал болып қалыптасуы жайлы

де ректер П.П.Семенов-Тянь-Шанский, Н.А.Абрамов, А.Ф.Голубев, А.Н.Гейне сияқ ты зиялылардың, сондай-ақ, жоғарыда көрсеткеніміздей, Ш.Уəлихановтың ең бек-терінде көрініс тапқан. Бұған қоса Қапалда он жылдай тұрып, қазақ қызына үйленген ағылшын саяхатшысы Т.Аткинсон жазған Қапал қаласы, Қапал уезі жəне осында тұратын қазақтар туралы еңбектері Лон-дондағы “Географиялық қоғам” архивінде сақтаулы көрінеді.

Тарихи деректерден белгілі болғандай, Шоқан Уəлиханов Қапал бекінісіне 1854 жылы Қашқария сапары қарсаңында кел-ген. Мұнда ол Ұлы Жүз аңыздарын жазып алумен шұғылданған. Екінші рет 1864-1865 жылдары Шоқан дəрігер Соболевскийдің үйінде жатып емделген. Емделе жүріп Ш.Уəлиханов Қапал ауылының, Қапал қа-ласының тарихын зерттеген. Қапал ба тыр -дың өмір сүрген кезеңі, оның Қарамола

деген жерге қойылғанын, ол жер Қапал қаласынан 40 шақырым қашықтықта екенін жазып қалдырған.

Тарихшы Марат Əлібаевтың анық-тағанындай, Шоқан Қапал қаласының аты Дулат-Жаныс əулетінен шыққан Қапал батырдың есімімен аталғанын, оның Есім-ханның батыры əрі қолбасшысы бол-ғанын, Жетісуды қарақытайлардан тазар-тып, халыққа бейбіт өмір сыйлағанын, қартайғанда дүние салып, Ақтасты аймағы, Қарамола қыстағы бойымен ағатын Төле би тұнбасы (бұлағы) бойына қойылғаны туралы деректер қалдырған.

Қапал батырдың жанына Төле бидің бəйбішесі де қойылған. Өйткені, осы маң сол кездерде Төле бидің жайлауы болған көрінеді.

Шоқан Уəлиханов – қазақ молалары мен ескерткіштерін көп зерттеген адам. Қазақтың қай асылының моласы қандай сипатта екеніне көңіл бөлген. Ғалым: “Қорған тектес молалар Ташкенттегі на-ғыз қорғандар сияқты саз балшықтан соғылмайды. Əрдайым шикі кірпіштен қаланады деуге болады. Жабайы таспен, ұсақ құм таспен тек кішкене жəне қосалқы молалар қаланады, мысалы, Сүйік (Абылай ханның баласы) бейітінің айналасын-да қираған мазар басып қалған бірнеше қабір жатыр. Олар тек топырақтан үйіліп, үстіңгі жағына тас қаланған. Қозы Көрпеш төңірегінде де осындай молалар көп, олар дың қатарына аты кішкене өзен мен бекініске берілген Қапал батырдың бейіті жатады. Ағаштан салынған бейіттер өте си-рек кездеседі мен ондайдың тек біреуін ғана көрдім. Ол жұқа теректен өріліп, жоғарғы жағы жіңішкертіле салынған”, – дейді.

Шоқан Уəлихановтың еңбектеріне қарағанда, Есім хан мен Қапал батыр бір-бірін жас шақтарынан білетінін аңғарамыз. Қапал батыр Қасым ханның немересі – Шығай ханның балалары Тəуекел жəне Онданмен де өзара сыйластық қарым-қатынаста болған. Шығай хан дүние салып, оның орнына үлкен баласы Тəуекел таққа отырып, ел билегенде оның інілері Ондан мен Есім жəне Қапал оның қолбасшылары болған.

Тəуекел хан қайтыс болған соң оның орнына таққа Есім отырады. Қапал ба-тыр Есім ханның басшылығымен Жетісу аймағын басқыншы қытайлардан азат етіп, халқына тыныштық өмір орнатады. Ол Тəуекел ханның тұсында да Сыр бойын шапқыншылардан босатып, бейбіт өмір орнатуға өз үлесін қосқан.

Бір кезде Төле би бабамыздың жай-лауы болған Ақтасты алқабы мен Жоңғар тауының етегінен басталатын суы мол кəусар бұлақ бар. Оны «Төле би тұнбасы» деп атап кеткен. Бұлақтың «тұнба» деп аталуының себебі мынада: Төле би бұл бұлақтың алдын бөгетіп, одан мал су ішуге көлшік жасатқан.

Кейін бұл жерге бекініс салынған. О б аста Қытайға баратын Жібек жолының бір тармағы осы жер арқылы өткен.

Төле би бабаның бəйбішесі осы аймақта жайлауда отырғанда өмірден қайтқан. Ол кісінің денесін Төле би атамыздың қасында жатсын деп Қапал батырдың төменгі жағын ала жанына қойдыртыпты. Төле би Қапал батыр атасының бейітін қастерлеп күту ісіне көп күш салған, үлкен мəн берген. Бейіт басындағы шырақшыларға қайыр-садақа үлестірген. Жайлауына көшіп келмеген

кездерінде арнайы осы Қарамолаға Қапал батыр атасының, кейін бəйбішесі екеуінің басына келіп, құран оқып, құрбандық шал-дырып, шырақшылардың жағдайын біліп, сəлемін үзбейді екен.

Қапал батыр туралы туындылардың ішінде Əбілда Аймақтың «Қапал батыр» дастанын ерекше атауға болады.

Дастанның бірінші бабында Қотжан де-ген байдың Баян есімді қызының өз теңіне қосыла алмай ауыр қазаға ұшырағаны, Жоңғар тауының бір сілемі (Баян опат болған жер) оның атымен «Баянжүрек» деп аталғаны қысқа баяндалады да, оқиға былай өрбиді:

Баянжүрек тауының маңында Қапал ба-тыр аң аулап, бір рулы елді асырап жүреді. Қарақытайдың қазақ жеріне көз тігіп, тыныштық бермей тұрған уақыты болса ке-рек. Дұшпан тек Қапал батырдың қаһарынан қорқып, Жоңғар қақпасынан бері өте ал-майды екен.

Бір күні Қапал батыр ертелетіп,Көңілін аспандатып, ертек етіп,Аң аулап, киік атып қайту үшінШығыпты хас тұлпарын еркелетіп.Қапал батырдың аңға кеткенін жансыз-

дары арқылы білген қарақытайдың атақты батыры Есүрік көп қолмен елге баса көктеп кіреді.

«Құдайымыз берді деп»Лап қойыпты далаға,Лап қойыпты қалаға.Аяушылық етпептіКəріге де, балаға.Найзалары көк тіреп,Толыпты сай-салаға...Есүрік батыр нөкерлерін жиып ап бы-

лай дейді:Біздің күшті байқасын,Толасын бір шайқасын.Ап келіңдер Қапалды,Түсірейін жай тасын.Қол-аяғын кісендеп,Қапалды алып келіңдер.Тандырып естен сұлатып, Алдыма салып беріңдер.Аң жүретін жерлердіңБəрін сүзіп көріңдер.Қапыда оны ұстаңдар,Қаза тапсын өзініңТуып-өскен жерінде ер. Қапал батыр жігіттеріне киік еттерін

жинатып, елге бет түзейді. Ел шетіне кел-генде, найзаларын айқастырып қойып, қостарын құрып, думандатып жатқан қалың қолды көреді. Қаһарлы батыр өз өкінішін білдіргенімен, жауды талқандайтынына халқын кəміл сендіреді:

Қайран елім – жерім-ай,Қапы қалдым, кеш мені...Есүріктей жауыздыңҚанын судай шашармын,Арқасы қозған қалмақтыңЖынын түгел басармын.Баяғыдай замандыҚайта орнатып жасармын......Қарындастар қапыдаЖылай-жылай кетті ме?Ақ жаулықты аналарАңырай-аңырай шөкті ме?Кейуаналар төрдегіКөз жастарын төкті ме?Жер қайысқан қалың қолҚапелімде жетті ме?Ақ сақалды аталарҚайғыдан жапа шекті ме?Айқай-сүрең салайын,

Найзағайдай жанайын,Есүріктей жауыздыңБасын кесіп алайын,Сəл шыдас бер ағайын!Көкірегіме бұлақ бер,Жау қасынан бірақ көр!Алла-тағала медет боп,Ей, аталар қуат бер!Енді Қапал батыр Найманның батыры

Бөдесті іздеп, жауға қарсы тізе қоспақ бо-лады. Екі батыр одақтасып, жауға қырғидай тиеді. Бұл көрініс те ақынның айшықты тілімен көркем суреттелген. Оны мына жол-дардан байқаймыз:

...Екі батыр табысып,Бірін-бірі қолдады.Қосылған соң екеуі,Қарақытай сорлады.Дастанның екінші бабының оқиға желісі

Қапал батырдың түсінде көрген Бағлан байдың қызы Қамажаймен өңінде кездесіп, отыз күн ойын, қырық күн тойын жасап бас-тарын қосуына құрылған. Қапал батыр мен Қамажай сұлу өте тату тұрады. Көп ұзамай ел шетіне жау тиіп, Қапал батыр соғысқа аттанады.

Қалмақтар қазақтармен жасалған келісімдерге қарамай, қазақ даласының ты-нышын алумен болады. Ақыры хан ашуға мініп, қалмақтарға қарсы он мың қол ат-тандырады. Түменбасы болып Қапал батыр тағайындалады. Қапал батырдың даңқы одан да асқақтап, шартарапқа кетеді. «Қазақтың баһадүрі» деген атақ Ер Қапалдың мерейін үстем қылды. Оны ел алдында ханның өзі берді. Жеңіспен оралған Қапал батыр сүйген жары Қамажаймен, өзі жоқта өмірге келген ұлымен қауышып, бақытты өмір кешіпті.

Сөз соңында шегініс ретінде айта ке -тейін, Қапал бабаның ұрпақтары қа зір Оңтүстік Қазақстанның Төле би ау да-нын дағы Тоғыс өзенінің жəне Түлкібас ауданындағы Балықты өзені бойында; Жамбыл облысының Шу, Меркі, Жамбыл аудандарында; Алматы облысының Қарасай батыр, Жамбыл, Күрті, Қапал аудандарында; Талдықорған аймағында, сондай-ақ, бізбен шекаралас Қырғызстан мен Өзбекстанда, т.б. жерлерде өмір сүруде. Олар өзара ара-ласып тұрады.

Қапал өрендерінің ынтымағы арқасында 1999 жылдың күзінде жоғарыда аталған барлық облыстар мен аудандардың өкілдерінің қатысуымен Оңтүстік Қазақстан облысының Төле би ауданындағы Нысанбек елді мекенінде бабаға арнап ас берілді. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» ғой, нəтиже-сін де шежіре жазылды, Шымкент қа ла-сының Ленгір қаласына шығатын үлкен көшесіне Қапал бабамыздың аты берілді. Темір жол вокзалына жақын алаңда биіктігі 14 метр ат үстіндегі еңселі ескерткіш бой көтерді. Сонымен қатар, Алматы об лы-сының Қа пал ауданына баратын (Өс ке-мен трассасы) жолдың бойында 2-метр-дей тұғырға батырдың мүсіні орнатылды. Қарамола – қазіргі «Қоңыр» деп аталатын қазақ əдебиетінің классигі, ақиық ақын Ғали Ормановтың ауылына таяу батыр əрі ру басы болған баба мəңгі тыныстап жатқан жерде кесене салынды.

Ел қорғаған есіл ердің есімі қазақ халқы, өзінің тікелей ұрпақтары барда ешуақытта ұмытылмақ емес. –––––––––––

Суретте: Шымкент қаласында Қапал батырға орнатылған ескерткіш. Мүсінші – Амангелді Тұрсынов.

Көпбосын ПАНЗАБЕКОВ,Қазақстан Жазушылар жəне Журналистер одағының мүшесі, ақын, аудармашы.

Темір ҚҰСАЙЫН,«Егемен Қазақстан».

Осы іргелі басқосуда Орал қала сын бес жылға жуық уақыт бойы басқарып, оны ТМД аума-ғындағы үлгілі қалалардың біріне айнал ды руға сүбелі үлес қосқан Орал қа ла сының бұрынғы əкімі, бүгінгі Парламент Мəжі лі сінің де-путаты Са ми ғолла Оразов Ресей

муниципалды академиясының ше-шімімен «Жер гілікті өзін өзі бас-қаруды жетіл дірудегі үлесі үшін» медалімен марапатталған бо ла-тын. Парламент мүшесінің дəл сол тұста Мəскеуге баруының сəті түспеген. Содан кейін көп ке шік-пей халықаралық марапат Орал қаласына жеткізілген.

Парламент Мəжілісі депутат-та ры ның бір тобы «Қазақ стан-

2050» Стратегиясын ел-жұрт ара-сында ке ңі нен түсіндіруге ба ғыт-талған об лыс тағы қорытынды кез-десулерінің бірін Орал қалалық мəслихаты депутаттарымен өткіз-ді. Осы кездесуде Орал қаласы-ның əкімі Болат Шəкімов аталған халықаралық марапатты оның иесіне табыс етті.

ОРАЛ.

Парламент депутатына – халыќаралыќ марапатОрал қаласы – еліміздің батыстағы қақпасы. Бұл Қазақстанның көне де жаңа қаласы Еуразия ендігінде орналасқан. Орал – ТМД елдерінің ірі қалалары мен астаналары халықаралық ассам-блеясына мүше Отанымыздағы санаулы шаһарлардың бірі. Аталған мемлекетаралық құрылым өткен жылдың аяғында Мəскеуде «XXI ғасыр қалалары жəне балалар» атты тақырыпта халықаралық форум өткізуге бастамашы болған-ды.

Ел ќорєаны – Ќапал батыр

29 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz6 Көзқарас Өнеге

Дəулеті 46,5 млрд. долларды құрайтын əлемдегі бай адамдардың бірі Уоррен Эдвард Баффет: «Менің өмірдегі жолымның болғаны Америка Құрама Штатында жəне өз уақытында (1930) туғанымнан» депті. Осыдан кейін Economist Intelligence Unit/Зияткерлік экономист блогы «2013 жылы қай елде туған баланың болашағы жарқын?» деген сауал төңірегінде зерттеулер жүргізіп, 2030 жылға дейінгі экономикалық болжамын жасады. Осы зерттеулердің нəтижелеріне келсек, 2013 жылы Швейцарияда дүниеге келген баланың өмірде жолы болмақ. Екінші орында – Австралия, келесі орындарды – Норвегия, Швеция жəне Дания бөліскен. Алтыншы орынды – Сингапур, жетінші ор-ынды – Жаңа Зеландия деген сияқты шұ-бырып кете береді. Біраз ел қамтылыпты, Ресей де бар, 72-орынға табан тірепті. Маған Қазақстан қайда деген ой келді. Жоқ. Сосын, зерттеулер барысында қандай мəселелер назарға салынғанын анықтамаққа ұмтылдым.

«The Economist» журналында жа рия -ланған Economist Intelligence Unitтің болжа-мы мемлекеттердің географиялық жағ да йы-на, демографиясына, əлеуметтік деңгейі мен мəдени ерекшеліктеріне, саясаты мен əлемдік экономикада алатын орнына негізделген.

Енді ойланып көрейік. Бұл орайдағы біз дің елдің мүмкіндіктері қандай? Географиялық жағдайын алсақ, Қа зақстан – асқар шыңды тау лардың, көк орай жасыл шалғындардың, көкжиекпен астасқан жазықтардың, ертегідей сұлу ор мандардың, жусанды шексіз дала мен құм дардың, көптеген өзендердің, көлдер мен те ңіздердің елі. Жер көлемі бойынша ірі мем лекеттердің алғашқы ондығына кіретін жəне Еуропа мен Азияның түйіскен жерінде орналасқан мемлекеттің мүмкіндіктері ұшан-теңіз.

Еліміз кен байлықтарының қоры мен əр алуандығы жағынан Жер шарындағы бай мемлекеттердің қатарында. Ерекше табиғатымен минералдық қазбалардың

орасан мол қорына иелік етеді. Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесіндегі 105 элементтің 99-ы бар, бүгінде оның 70-і барланып, 60-тан астамы игерілді. Мұнай қоры жөнінен əлемдегі алғашқы ондықта, ашылған уран кен орындарының əлемдік қоры бойынша екінші, алтын қоры бойынша алтыншы орынды иеленеді. Сарапшылардың есебіне жүгінсек, Қазақстанның барланған жер қойнауы шамамен 10 триллион АҚШ долларына бағаланады.

Бүкіл əлем мойындап отырғанындай, Қазақстан экономикасы қарқынды дамып келеді. Мəселен, елдегі ІЖӨ 2011 жылы 180 млрд. долларға дейін, яғни жан басына шақ қанда 15,7 есеге өсті. Елбасымыздың мə лімдегеніндей, «əлемдегі ешбір мемле-кет тəуелсіз 20 жылдың ішінде мұндай же-тістікке жеткен емес». Салыстырмалы түрде алсақ, Малайзияда мұндай көрсеткіш 2 есе-ге, Оңтүстік Кореяда – 3 есеге, Сингапур мен Польшада – 4 есеге, Венгрияда 5 есеге өскен. Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы 2010 жылы 90,7 млн. АҚШ долларын құраса, 2011 жылы бұл көрсеткіш 115 млн.-ға жетті. Зерттеушілердің пікірінше, Қазақстанның экспорттан алатын үлесі – 40 пайыз, əлемдік деңгейде алғанда – 26 пайыз, ал АҚШ – 7, Япония – 10, Австралия – 13, Канада мен Қытай – 21, Германия – 35, Ресей – 38 пайыз иемденеді.

Бүгінгі таңда елімізде нарық прин цип-теріне негізделген жəне «Назарбаев үлгісі» де-ген атпен танылған заманға сай табысты эко-номика қалыптасты. Экономикасының даму қарқыны бойынша Қазақстан жер бе тіндегі ең серпінді дамып келе жатқан мем лекеттердің үштігіне еніп отыр. Ұлттық еге мендігіміз бен еліміздің экономикалық қауіпсіздігін нығайтуға мүмкіндік беретін үдемелі индус-трияландыру жəне инновацияларды басым түрде меңгеру үрдісі жолға қойылды.

Республикамызда жаңа саяси жүйе құ -рылды. Табысты даму жолына түскен мықты

мемлекет қалыптасты, оның жаңа елордасы – Астана қаласы заманға сай бой түзеп келеді. Барлық қазақстандықтардың əл-ауқаты мен өмір сүру сапасы тұрақты түрде артуда. Еліміз əлеуметтік жаңғырту жəне ұлт тың адами капиталын дамыту бағытын ұс танып отыр. Біздің жетістіктерімізді мо йын дай оты-рып, БҰҰ өзінің 2009 жылғы баян дамасында Қазақстанды адам əлеуетінің жоғары деңгейі бар елдер санатына қосты.

Еліміздегі орнықты əлеуметтік-эконо-ми калық жағдай ішкі саяси тұрақтылықпен үйлесіп, ел демографиясының өсуіне қо-лайлы жағдай туғызды. Статистикалық мə -ліметтерге сүйенсек 2012 жылдың 1-қыр-күйегінде халқымыздың саны 16836,7 мың адамды құрады. Жылдың басымен са лыстырғанда, халқымыздың саны 161,3 мың адамға артқан. Жыл сайын елімізде 300 мың сəби дүниеге келеді. Халық санының тығыздығы республика бойынша тұтастай алғанда бір шаршы шақырымға 5,5 адамды құрайды. Мəселен, Қытайда бұл көрсеткіш бір шаршы метрге 140 адамнан келеді.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік демографиялық саясаты тұжырымдамасы ойдағыдай жүзеге асырылуда. Тұжырым да -маның негізгі мақсаты халықтың бала туу деңгейін көтеріп, өлімді азайту мен са ламатты өмір салтын қалыптастыру. Де мографиялық саясатқа байланысты Қазақстан Республикасы Президентінің «Қа зақстан-2030» Стра те -гиясында «қуат ты демографиялық сая сат – мемлекет қауіпсіздігінің негізгі ба сым-дықтарының бірі» делінген.

Қазақстан Республикасының əлемдік аренада да беделі зор. Оны еліміздің демо-кратиялық мұраттар мен адам құқықтарын сақтауды мақсат ететін əлемдегі беделді ұйымдардың бірі –Еуропадағы қауіпсіздік жəне ынтымақтастық ұйымына төрағалық етуінен де аңғаруға болады.

Əлемнің күшті мемлекеттері, тіпті, дү-ниежүзілік державалар да экономикалық

жəне мəдени интеграция мəселесіне терең мəн беріп отырған бүгінгі таңда Елбасымыз Н.Ə.Назарбаев күрделі геосаяси жəне гео-экономикалық халықаралық жағдайда кез келген елдің жалғыз, жеке-дара дами ал-майтынын ескеріп, тарихи-мəдени жəне гео графиялық-экономикалық тұрғыдан мүд делес елдермен одақ құрып, аймақтық дең гейде бірлесу мəселесіне ерекше назар ау даруда. Еліміз ТМД, Кеден одағы, Еу ра зия-лық экономикалық одақ, Орталық Азия ын-тымақтастық ұйымы сияқты əртүрлі ай мақтық экономикалық интеграциялық жо баларға бел-сене қатысуда. 2011 жылы Ал маты қаласында Президент Н.Ə.На зар баевтың ұсынысымен Түркітілдес елдердің ынтымақтастық кеңесі (Түркі кеңесі) құрылды.

Қазақстан 2011 жылы Түркі кеңесі ұйы-мына төрағалық етті. 2012 жылы Астана түр кі əлемінің астанасы болып жариялан-ды. 2011 жылы Түркі кеңесі БҰҰ жанында бақылаушы мəртебесіне ие болды. Сондай-ақ, келешекте ғаламдық ауқымдағы іс-шара – ЭКСПО-2017-ні өткізу мəртебесі де бізге бұйырып отыр.

2012 жылдың 14 желтоқсанында Ел ба-сымыз «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қа -лыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» ат ты Жолдауын жария етті. Президенттің бо лашаққа арналған стратегиялық құжатты жария етуі Қазақстанды жаңа белеске шы -ға руға бағытталған. Аталған құжатта же ті бағыт бойынша нақты міндеттер тұ жы рым-далып берілді.

Елімізде Тұңғыш Президентіміздің басшылығымен жүзеге асырылып жатқан осындай өрелі істерді, өркенді өзгерістерді ойлаған сайын менің алдағы күндерде Қа-зақстанда дүниеге келген нəрестенің бо ла-шағы жарқын болады, елім менің – ба қыт бесігі деген сенімім нығая түсті.

Назгүл КАДРИМБЕТОВА,«Назарбаев Орталығының» ғылыми

қызметкері.

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев жыл са йын ресми сөйлеген сөздерінде, ха -лық қа арнаған жолдауларын -да ел экономикасының дамуын-да, халықтың əлеуметтік жағ-да йын жақсартуда сапалы су-мен қамтамасыз етудің алатын орны жəне оны тиімді пайдала ну ісін жетілдірудің мəні зор еке-

нін үнемі айтып келеді. Елбасы «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа са-яси бағыты» Жолдауында да бұл мəселеге ерекше тоқталды.

Қазіргі кезде су қоры көпте-ген бағыттарда жылдан-жылға мол мөлшерде пайдаланылуда. Ға-лым дардың анықтауынша, дүние жүзінде тек өткен XX ғасырда халық са ны 4 есе өссе, пайдаланылған су мөлшері 15 есе артып, 400 тек ше шақырымнан 6000 текше шақырымға жеткен. Осыған ор ай көптеген елдерде тұщы су тап шы -лығы үлкен проблемаға айналуда.

ЮНЕСКО-ның кейінгі кездегі болжамы бойынша, 2030 жылға дейін əлем халықтарының жарты-сына жуығы тұщы су тапшылығына ұшырайтын болады. Қазірдің өзінде 900 миллион адам ауыз суға зəру болып отыр. Осындай қиындықты ескере келе БҰҰ ХХI ғасырды тұщы су дəуірі деп жариялады.

Қазақстанда да жер бетіндегі ағынды тұщы су қоры мол емес. Оның үстіне бұл судың мөлшері жыл сайын азайып келеді. Өткен ғасырдың орта кезінде еліміздегі жалпы өзен суларының орташа жылдық ағыны 120 текше шақы -рым нан астам болса, қазір ол 100 км3 шамасында ғана. Өйткені, бұл сулар республикаға елеулі мөл шерде трансөзендер арқылы көрші елдерден – Қытайдан, Орта-лық Азия республикаларынан (Қыр ғызстаннан, Тəжікстаннан, Өзбекстаннан) жəне Ресейден ке-леді. Сырттан келетін өзен су ла-ры ның жалпы мөлшері сол жылдар аралығында климаттың өзгеруі, таулы аймақтардағы мұз дықтар суының біраз кемуі жəне аталған елдерде жер бетіндегі суларды пайдаланудың көбеюі салдарынан 44-45 км3-ге дейін азайды. Оның үс тіне республика жерінде де та би -ғи су ағыны 56 км3-ге дейін кеміді.

Елбасы əлемдегі, біздің елі-міз дегі осындай жəне басқа да қо-лайсыз өзгерістерге тоқтай, су ды пайдаланудағы жетістіктер мен кемшіліктерге талдау жасай келе, сонда да болса республикамызда «...елеулі қоры бар жерасты суларын өндіру мен үнемді пайдаланудың ең озық технологияларын енгізу қажеттігін» көрсете отырып, өзі

жариялап отырған Стратегиясында «2050 жылға қарай Қазақстан су-мен қамтамасыз ету проблемасын түбегейлі шешуге тиісті» деген оң шешімге келді. Президентіміздің осы аса ба ғалы шешіміне біз сенеміз жəне қолдаймыз. Оны болашақта елі міздің жан-жақты дамуында мəні зор аса жауапты міндет деп түсінеміз.

Сол міндеттің нақтылы орында-луында қандай жолдар бар екеніне мақала авторы – республиканың су проблемасын, оның ішінде, əсіресе, жерасты суларын зерттеп, пайдала-ну бағыттарында көп жылдар бойы еңбек етіп жүрген маман ретінде төменде қысқаша тоқталып өтуді жөн көріп отыр.

Республикамыздың бір негізгі су көзі трансшекаралық өзендер суы. Оның мөлшері жылдан-жылға азайып келе жатқаны жөнінде жоғарыда сөз болды. Болашақта да оның кеми беретіні айқын. Солай болса да қазіргі қабылданған не-месе жақын жылдарда қабылдануға тиісті мемлекетаралық келісім-шарт тарды іске асыру арқылы оны мүмкіндігінше жоғары мөл-шерде сақтап қалу келешекте республикамыздың су қорына қосылатын жетістік болмақ.

Бұл бағытта еске алатын бір жағдай – трансөзендердің біздің жерімізге келетіндерімен қатар Қазақстанмен көршілес елдерге кететіндері де бар. Олардың қа та-рына солтүстікте Ертіс, Есіл, Оба-ған, Тобыл, Ор, оңтүстікте Текес, басқа да аздаған кішігірім өзендер жатады. Бұл өзендердің сыртқа кететін жалпы жылдық қоры 40 км3-ден кем емес. Кейбір елдерде іске асырылған халықаралық келісім-шарттар бойынша, сол өзендер

су ағынының жартысына жуығын біздің елімізде пайдалануға бо-лады. Бұл аз емес. Келешекте ол біздегі су қорына қосылатын қазіргі Сырдария немесе Іле өзендері ағы-нынан астам мол су көзі болар еді.

Мемлекет басшысы Н.Назарбаев айтқандай, Қазақстанда зерттеліп анықталған жерасты суларының нақтылы болжамдалған қоры аса

мол. Ғалымдар мен өндіріс ма-мандарының ұзақ жылдар бойы жүргізген зерттеулері нə ти же сін -де анықталған бұл сулардың əр жылда пайдалануға болатын қол -данылмалы ресурсы 40 км3-ден кем емес. Ал оның жыл ма-жыл толықтырылып отыра тын табиғи қоры одан да мол. Сондықтан да бұл еліміздің аса құнды сар қыл-мас байлығы. Бұл су көзінің ар -тық шылығы – ол басқа жақтан кел мейді, негізінен республика аймағында пайда болады. Ол су-лардың тағы бір артықшылығы жер қойнауында жататындықтан ласта-ну көздеріне ұшырамаған, таза су.

Əрине, жерасты сулары да рес пуб ликамыздың барлық өңі-рін де біркелкі таралмаған. Оның 70 пайыздан астам бөлігінде олар бірқалыпты кең таралған бол -са, оңтүстік жəне оңтүстік-шы-ғыстағы таулы аудандарда аса мол мөлшерде қалыптасқан. Тек баты-ста – Маңғыстау, Үстірт жотала-рында, Каспий бойындағы ойыста, басқа да аздаған ойпат жерлерде жер асты тұщы суы мол емес.

Жер асты тұщы су ресурста-рын пайдалану мөлшерін анықтау мақсатында жүргізілген арнайы барлау жұмыстары арқылы толық дəлелденген қор қазірдің өзінде 17 км3 шамасында. Оның есеп-ке алынған жəне алынбаған əр

бағытта пайдаланылатын қорының жылдық мөлшері 1,5-1,7 км3-ден аспайды. Тым аз. Алдағы міндет – сол, азды көпке айналдыру. Оны іске асыру үшін кейінгі 10 жыл-дан астам уақытта екі бағдарлама: 2002-2010 жылдарда «Ауыз су», ол белгіленген межеге жетпей, «Ақ бұлақ» бағдарламасы қабылданды. Кейінгісі бойынша, қала халқы –

100 пайыз, ауыл 80 пайыз шама-сында таза тұщы сумен қамтамасыз етілуге тиісті. Ал ауылда, соның ішінде жер суаруға қажет су елі-мізде пайдаланылатын барлық судың 75-80 пайызын құрайды. «Қазақстан-2050» Стратегиясында оны 2040 жылға дейін жүзеге асы-ру міндеті қойылған. Оны шешу мүмкіндігі мол.

«Ақ бұлақ» та бұлақ – жер асты суы. Оның екі түрлі болаты-ны ежелден белгілі. Бірі «тұма» – жер бетіне шығып жатқан «ақпа бұлақ» та, екіншісі – «қайнар» – көзін ашқанда жер бетіне атқылап шығатын су.

Кейінгі ұзақ жылдар бойы жер асты суларын ретті де рет сіз пайда-лану нəтижесінде бұ лақтардың екі түрі де үлкен өз геріске ұшыраған: деңгейлері төмендеп, табиғи өнім-діліктері азайған, көп жағдайда жер қойнауына тереңдей еніп кеткен. Енді сол су көздерінің орналасу жағдайларын, өнімділігін, сапасын, қорын анықтап, негіздеп барлау жұмыстарын жалғастыра отырып, оларды жаңа озық технологиялар қолдану арқылы өндіру қажет. Осылайша, дəлелденіп, негізделген мол жер асты су көздерін жер бетіне шығарып, ысырапсыз тұтыну орын-дарына жеткізу – жауапты міндет.

Бұл арада тағы бір айтатын жайт – оңтүстік таулы аудандағы

мол жерасты суын елді мекендер-де, қалаларда, өндіріс орындарын-да құбырлар тартып, жақын арада Балқаш, Ертіс бойындағы суға тап-шы елді мекендерде ауыз су ретінде молынан пайдалану мүмкіндіктері бар. Осыны іске асыра отырып, бұрын пайдаланып келген жер бетінің суларын босату арқылы ағыны кеміп бара жатқан Ертіс, Іле өзендерін толықтыруға қосымша жағдай жасалады.

Республикада келешекте пайда-ланылатын су қорын молайтудың басқа да жолдары бар. Олардың бірі – су қорын жасанды жолмен толықтыру, артық шығынсыз пай-далану. Бұл бағытта да мүмкіндік аз емес.

Жылдың əр мезгілінде, əсіресе, көктемде, қар еріп, жауын-ша-шын молаюы салдарынан су тас-қыны болып, елді мекендер шы-ғынға ұшырауы жиі болатыны бел гілі. Сол суларды жергілікті жер бедерінің ыңғайлы (ойыс) жер лерін пайдалана отырып жинау, тиісті жағдайлар жасау арқылы жер қойнауына сіңіру мөлшерін көбейтетін болсақ, қаншалықты қосымша су қоры пайда болар еді. Екінші жағынан алыстан арнайы əкелінген таза ауыз суларды ірі елді мекендер-де, қалаларда, өндіріс орында-рында көлік құралдарын, ма-шиналарын, басқа да көліктерді жууға, жаз айларында қорадағы бау-бақшаларды суаруға пайда-лануды тоқтатсақ, үйге кіргізілген құбырлардың шүмегін дер кезінде жаппай, ағызып қоюды тоқтатар болсақ қаншама су үнемделер еді.

Өндіріс орындарында суды айналмалы түрде жəне қайталай екінші рет пайдалану əдістері əр елде, бізде де көптен бері іске асырылған. Бұл əдісті жаңартып, кеңінен жалғастыра беру суды үнемдеудің тағы бір тиімді жолы.

Əлемдегі қай елде болмасын жер суаруға өте көп су жұмсалады. Тұщы суға тым тапшы Израильде, Сауд Арабиясында, Біріккен Араб Əмірліктерінде, басқа да біраз ше-телдерде көптен бері тамшыла-тып суару əдісін тиімді пайда ла ну арқылы арнайы суармалы жер -лерден үзбей мол өнім алып та, бұл бағытта суды аз мөлшерде жұм сап та келеді. Бұл əдіс біздің елде де – оңтүстік, оңтүстік-батыста біраздан бері қолданыла бастады. Бірақ, он-дай жерлер əлі аз. Бұл əдісті келе-шекте кеңінен əрі тиімді іске асыру арқылы суармалы жерлерден мол өнім алумен қатар, осы бағытта пайдаланылмақ судың мөлшерін едəуір азайтуға болады.

Су проблемаларындағы бас -қа кейбір жағдайларға тоқ тал-май-ақ бұл жөніндегі не гіз гі пі-кір лерімізді қорыта айтқанда, «Қазақстан-2050» Стратегиясында белгіленген мерзімдерде қа жет-ті су қоры (көбінесе жер қойна-уында) жеткілікті, оны пайдала-ну мүмкіндіктері де бар. Қазіргі жетіспейтіні – соларды дер кезінде тиісті мөлшерде іске асыра ала-тындай білгір ғылыми-өндірістік мамандар, заманауи технологияны меңгеретін кадрлар мен керекті са-палы аспаптар, құрал-жабдықтар. Сондықтан, бұл жетіспеушілікті кешіктірмей жою шараларын іске асыру қажет.

Суландыру ісіне сауатты кґзќарас ќажет

Жұрымбек СЫДЫҚОВ,академик, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Қазақстан ғылымына еңбегі сіңген қайраткер.

Елім меніѕ – баќыт бесігі!

– Кеңес аға, кешегі күнқақты ба ла шақтан бүгінгі ағарту ісі-нің ақсақалына дейінгі өмір жо лы ңызды қысқаша айтып өтсеңіз?

– Біздің ұрпақ үшін балалық шақ деген жалпылама айта са-латын кермек кезең деуге əбден болады. Өйткені, менің қатарым ертеден қара кешке дейін бір үзім нан үшін еңбектенумен, ауыр бейнет шегумен жастық өмірін өткізген буын. Кəртішкемен нан алу үшін түнімен кезекте тұру дейтін машақаттың дəмін бір кісідей тарттық. Бұл жал ғыз менің басымдағы жайт емес, соғыстан кейін өмірге келген өндір жастың басынан өткерген ортақ тағдыр еді. Жалпы халықтық қасірет еді ғой ол...

1952 жылы мектеп бітіріп, Алматыдағы қазіргі əл-Фа ра-би атын дағы ұлттық универ-ситеттің философия-экономи-ка факультетіне оқуға түстім. Жоғары оқу орнын жақсы оқы-ғаным үшін мені университет қабырғасында еңбек етуге алып қалды. Сол кезде үлгілі түлектер үшін Лениндік, Сталиндік стипен-дия болушы еді, соның соңғысын алып тұрдым. Оның сыртында қоғамдық жұмыс бар, жастар арасында комсомол ұйымын басқару секілді сол заманның белсенді жастарының бірі бол-дым. Соның бəрін ескере келіп мені оқу бітірісімен мемлекеттік жоспарлау аппаратына қызметке жіберді. Ол жерде бір жарым жылдай еңбек еткеннен соң, уни-верситет мұғалімдік қызметке қайта шақыртып алды.

1959-1962 жылдар аралығында Мəскеуде Г.В.Плеханов атындағы институттың аспирантурасында оқыдым. Ресейден білім алып келген кезімде, 1963 жылы эко-номика факультетінің негізінде Алматы халық шаруашылығы институты құрылды. Сол ал-ғаш қы шаңырақ құрғаннан бе рі табан аудармай 60 жыл осы жерде жастарға білім бе-ріп келемін. Оншақты жыл де-кан, он жыл проректор болдым. Ке йін келе еліміздің дамуы-на, эко но ми камыздың өркен жа юына байланыс ты жаңадан «Басқару кафедрасы» деген кафедра құрылып, ел тізгінін ұстайтын азаматтарды тəрбиелеу мақсатында аталмыш кафедраны ұйымдастыру маған тапсырылып, сол істің басы-қасында болдым.

Жалпы, мен проректор, де-кан жəне профессор ретінде осы институт қабырғасынан 150-ден астам бітірушілер буынын тəрбиелеп шығардым. Қазір қай жерге барсам да алдымнан өзімнің шəкірттерім шығады, мен мұны шəкірт тəр бие леуде қол жеткізген үлкен табыс деп есептеймін. Бұдан өзге, ке зін де докторлық, кандидаттық деген секілді ғылыми дəреже беретін ке ңес болған, соның мүшесі жəне ға лым-хатшысы болдым. Сондай жа уапты қызметтерді атқара жүріп осы мамандыққа тікелей қатысты жəне болашақ мамандардың білік тілігін артты-ру үшін оншақты оқу құралдарын (оның дені қазақ тілінде) дайын-дап шығардым.

– Сіздің қалыптасуыңызға кімдердің əсері болды?

– Менің білім алған шаңырақ -тарым, тəлім алған ұстаздарым мықты болды деп айта аламын. Мəс кеуде де өте жақсы ұстаздар кездесті, солардың мектебінен 3 жыл өттім, тəрбие көрдім. Кез келген адамның, оның ішінде ғылыммен айналысушы жанның жақсы қалыптасуына өзінің еңбек ететін, араласатын ортасының, қызмет ететін ұжымының əсері күшті болады. Биыл біз осы университеттің 50 жылдығын атап өткелі отырмыз, соның шең берінде өз ықтиярыммен осы білім ошағының дамуы на

атсалысқан, бірнеше ұрпақ ты тəрбиелеп шығарған ақсақал-дар туралы кітап жазып шық -тым. Кезінде үлкен-үлкен қыз-меттер атқарған, зейнет жасына шыққаннан кейін бізге келіп шəкірт тəрбиелеген ұла ғатты ұстаздардың еңбегін келер ұрпақ та ескере жүрсін деген ниетпен олар жайлы кітап жазуды өзіме парыз деп санадым. Бұлардың қатарында кімдер жоқ дейсіз, кезінде Орталық комитеттің хатшысы болған, Мемлекеттік жоспарлау аппаратының жетек-шілері болған, министр қызметін атқарған кісілер бар. Сол аза-маттар мемлекеттік қызметтен кейін бізге келіп, ұс таздық етті, біз сол кісілердің өмірлік тə-жірибелерінен нəр алып өстік, соларға қарап ой мен бой түзедік.

– Əрине, ғұлама да ғылымға кездейсоқ келмейд і ғой . Ұлағатты ұстаздарыңыз тура-лы айта аласыз ба?

– Мəселен, менің тікелей ұста-зым Тарбай Шəукенбаев деген кісі болды. Мен ол ағамыздың өмір жо лын бір кісідей жақсы білемін. Қа рапайым еңбеккерлер отбасы-нан шыққан адам. Өзі мұнайшы. ФЗО бітірген. Мəскеудегі Губкин атындағы мұнайшылар инсти-тутын тəмамдап, елге инже-нер болып келген кісі. Əуелі, Мем лекеттік жос парлау аппа-ратында қызмет етіп, кейінірек Орталық комитетте бө лім меңге-рушісінің орынбасары, одан кейін меңгерушісі, тіпті, соғыс кезінде мұнайға байланысты, ави-абензинге қатысты білікті маман ретінде мемлекет оған Мұнай ісі бойынша хатшылық қызметті сеніп тапсырған.

Профессор Төлепберген Тө-лебаев деген кісі болды. Мем-лекеттік жос парлау аппаратында орынбасар, сосын Қаржы ми-нистрі болған. Қалың қазаққа та-нымал Мəжікен Есенұлы Бутин деген ағамыз да бізде қызмет атқарған. Тағам өнеркəсібі ми-нистрі болған, Ақмола облысын басқарған. Біздің университеттегі «Бухгалтерлік есеп» деген ка-федра бар, соның негізін салған Мəжікен ағамыз. Ке зінде Қаржы министрі болған, ғылым докто-ры, профессор Ким деген кісі, менің ҚазҰУ-ден бірге қызметтес болған алғашқы деканымыз Же-ребятов, одан кейін біздің бірінші ректорымыз, сол қызметті 12 жыл табысты атқарған Белов деген азамат бар.

– Қош делік, білікті ұс-таз дардан тəлім алдыңыз, енді өзіңіз белгілі шəкірттер тəрбиеледіңіз бе?

– Əрине, бүгінгі мемлекеттік маңызды істердің басы-қасында жүрген шəкірттеріміз баршылық. Мəселен, өздеріңізге белгілі Марат Тəжинге студент кезінде мен лекция оқығанмын, кезінде министр де болды, Ұлттық қауіпсіздік комитетін де бас-қар ды, Қауіпсіздік кеңесін де алып жүрді, өзі социолог-ға-лым. Сосын, Жамбыл облысын басқарып отырған Қанат Бо-зымбаев та менің мамандығым бойынша бітірген. Одан кейін үш облысты басқарған, Кеден комитетіне жетекшілік еткен Бердібек Сапарбаевты бəріңіз білесіздер. Ол 1978 жылы мен декан болып тұрғанда біздің факультетті бітіріп, кейіннен бізде докторлық диссертациясын қорғады. Сол сияқ ты, ғылыммен айналысып жүрген, өзге де са-лаларда елеулі еңбек атқа рып жатқан көптеген жақсы шə-кірттерім баршылық. Оны айта-сыз, менің шəкірттерімнің ішінде Сергей Бурдин деген Социалистік Еңбек Ері де бар.

– Əңгімеңізге рахмет!Əңгімелескен

Қанат ЕСКЕНДІР,«Егемен Қазақстан».

АЛМАТЫ.

Ґмір – мїмкіндіктер кезеѕі

Өзінің бүкіл саналы ғұмырын ұстаздыққа арнаған жандар арамызда баршылық. Білгенін үйретіп, білімін сіңірумен қатар, тəлімгерлік жолда өзіндік мектеп қалып -тастырып, қоғамға себі тиетін білікті мамандардың бірнеше буынын қалып тастыру да бір ғанибет. Өмірінің елу жылын ұстаздыққа арнап, «Басқару ісі» мамандығының (бүгінгі тілмен айтқанда «менедже-мент» мамандар тəрбиелеу

ісінің) бастауында тұрған, жоғары экономикалық білім беру саласының ардагері, Жоғары мектеп академиясының корреспондент-мүшесі, Т.Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университеті менедже-мент кафедрасының құрметті меңгерушісі, профессор Кеңес БЕРДАЛИЕВПЕН сұхбат құрған едік.

Сараптама

29 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 7 Замана зиялылар зердесінде Жағымды жаңалық

– Ерлан Бəтташұлы, бүгінгі университет – ғылымның қайнар көзі, сондай-ақ отандық инновация серпілісінің тірегі. Республиканың жетекші оқу орны ретінде осы бағыттағы қандай əлеуетті ерекше атар едіңіз?

– Қазір мемлекетіміз дамудың жаңа кезеңіне аяқ басты. Сондықтан міндеттер де нақтыланды. Мақсат-міндеттің негізгісі Елбасымыздың «Қазақстан-2050» Стратегиясынан өрбиді. Бұл құжат ел болашағын айқындап, жаңа басымдықтар

арнасын көрсетіп отыр. Мұнда Мемлекет басшы-сы: «Жоғары оқу орындары білім беру қызметімен шектеліп қалмауы тиіс. Олар қолданбалы жəне ғылыми-зерттеушілік бөлімшелерін құруы жəне дамытуы қажет» деп атап көрсетті. Біз қазір жұмыс бағдарын осы тапсырмаға сəйкес қайта жан-жақты пысықтадық. Үкімет қаулысымен ашылған Инженерлік зертханамыздан бастап жаңашыл Инновациялық паркімізге дейін іс-шара жоспарын-да Стратегия межесін өлшем етіп алды.

Елбасымыз 2009 жылы ғылымды басқарудың жаңа моделін айқындап берген болатын. 2011 жылы жаңа «Ғылым туралы» Заң қабылданды. Мұнда 5 басым бағыт анықталды. Осыны жүзеге асыруға байланысты мемлекет қомақты қаржы бөліп келеді. Мысалы, ғылымды дамытуға 2010 жылы 20 мил-лиард теңге бөлінсе, 2012 жылы ол 48 миллиардқа жетті. Ғылымды дамыту механизмі жүйесі бел-гіленді. Олар: əлемдік ғылыми-техникалық ақпаратқа қол жеткізу, Қазақстанға шетелдік аса та-нымал ғалымдарды шақыру, ғылыми ұтқырлықты дамыту, жоғары рейтингті журналда мақала жариялаған ғалымдарды ынталандыру, жастарды тарта отырып университет ғылымын өркендету. Соңғы екі жыл ішінде университеттердің ғылымға қатысуы 33 пайыздан 57 пайызға өсті. Ғылым жетістігін əлемге жариялайтын Thomson Reuters (АҚШ), Springer (Германия), Elsevir (Нидерланд) компанияларымен келісім-шартқа қол қойылды. Осының нəтижесінде Қазақстан ғалымдарының əлемдік рейтингтегі басылымдарда 2010 жылы 405 мақаласы жарық көрсе, 2012 жылы 850 мақаласы жарық көрді. Оның ішінде 110 мақала Еуразия ұлттық университеті ғалымдарының еңбегі екенін мақтанышпен айта аламын. Білім жəне ғылым бойынша жаһандық бəсекелестік индексінде Қазақстан 21 позицияға көтеріліп, əлемде 51-орын-ды иеленді. Осы қиын да жауапты табыста біздің ғалымдарымыздың да орны бар.

Еуразия ұлттық университеті – ерекше білім шаңырағы, ол – Елбасымыздың тəуелсіздік жылдары ашқан тұңғыш университеті. Бұл оқу орны аз уақыттың ішінде Еуразия идеясының арманнан ақиқатқа айналғанын ғылым-білім тұрғысынан дəлелдей алды. Бүгінгі білім алушы жəне ғылыммен шұғылданушы жастарымыз осыны терең түсініп, елшіл маман болуға жұмылып отыр. Олар алдыңғы буынның білімін сақтап əрі молай-та отырып, республикамыздағы ғылыми серпілісті жақсы түсінеді.

Елбасының сенімі, елордалық мəртебе жəне сол сенім мен мəртебеге лайық жауапкершілік біздің қызметіміздің салмағын ауырлата түседі.

– Жастарды ғылымға тарту мен ғылым мен бизнестің кооперациясы қалай жүріп жатыр?

– Елбасымыз 2050 жылға дейінгі стратегиялық бағдарымызды анықтаған тарихи Жолдауында: «Біздің ендігі міндетіміз – егемендік жылдары қол жеткізгеннің барлығын сақтай отырып, ХХІ ғасырда орнықты дамуды жалғастыру» деді. Осы тұрғыдан келгенде, біз үшін ғалымдар мұрасына байланысты шараның бəрі де ел абыройы мен ғылым беделін көтеру, жастарды жаңа биіктерге жұмылдыру. Саладағы серпіліс аясында біз жа-старымызды бакалавр – магистр – докторантура жүйесіне сəйкес ғылымға тартып отырмыз. Мем -лекет бөлген қомақты қаржы олардың шетелге шығып, əлемдік тəжірибені меңгеруіне, зертха-наларда жұмыс істеп, рейтингті журналдарда ма қала жариялауына мол мүмкіндік туғызды. Мы салы, Елбасы идеясымен Астанада өмірге кел ген жаңа «Оқушылар сарайының» бір бөлігі біздің Инновациялық парк жəрдемімен Ғылыми-танымдық орталыққа айналып, баламалы энерге-тика, техникалық физика, ақпараттық технология, биотехнология, т.б. зертханалардың негізі қаланды. Бұл балаларды жасынан ғылымға тартуға ықпал етеді.

Ғалымдарымыз Индустрия жəне жаңа техно-логиялар министрлігімен, «Самұрық-Қазына» қорымен бірлесіп жаңа өндірістік жобаларды жүзеге асыруға кірісті. Бұл жобалардың ішінде таза ауыз су мен бұзылған топырақты залалсыздандыру сияқты елге аса пайдалы қолданбалы зерттеулер бар. «Самұрық-Қазына» ұсынған көкейкесті 146 инновациялық жобаның 47-сін Еуразия ұлттық университеті орындауға жұмылып отыр. Яғни біз осыншама жоба ұсындық. 18 ақпанда бұл жөнінде арнайы республикалық семинар-кеңес өтеді. Қазіргі күні университетте бірнеше бастама-сараптама

зертханалары жұмыс істеп жатыр. Олардың негізгі мақсаты – ғылым мен өндіріс арасын жақындату. Ғылым мен кооперация ықпалдастығын кезең-кезеңмен орындау – біздің негізгі бағытымыздың бірі. Мына заманда ғылым өндіріске шығудың жо-лын өзі іздеу керек.

– Ел экономикасына əсер ететін ғылыми қамтымды жүйеге ерекше басымдық беру ке-рек дейміз. Осы туралы өз ойыңызды ортаға салсаңыз.

– Экономиканы дамытудың маңызды бағыт-тарының бірі – ұлттық экономиканың шикізаттық қалыбынан инновацияға қарай бет бұруын қамтамасыз ету, қауқарлы ғылыми қамтымды тех-нологияларды енгізу.

Бұл мəселеде Елбасымыз бен Үкіметіміз, Білім жəне ғылым министрлігі университеттік ғылым мен білімге үлкен сенім артып отыр. Мемлекет басшысы Жапония, Оңтүстік Корея, Сингапур жəне т.б. əлем елдерінің даму тəжірибесін алға тартып, ғылым мен инновацияны екінші орынға ысырып қойған ел ешбір салада бірінші бола алмайтынын атап көрсеткен еді.

Ғылыми жəне инновациялық қызмет үшін кадрлар даярлайтын зерттеу университеттері де-ген ұғым енгізілді. Олар инновациялық эконо-мика өсуінің белсенді нүктелеріне айналуы тиіс. Зерттеу университеттері арнайы бағытталған бағдарламалар негізінде жұмыс жасауы керек əрі жоғары дəрежелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асы-рып, оның практикада қолданылуына жол ашуға міндетті болып отыр.

Елдің бірнеше беделді жоғары оқу орындары секілді, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің стратегиялық ұлттық зерттеу университетіне айналу бағытында тиімді білім-ғылым-өндіріс ықпалдастығын жүргізіп отыр. Шетелдік жəне отандық ғалымдарды барынша жұмылдырып, білікті мамандарды қалыптастырып, мемлекет пен бизнес кластері жүйелеген əлемдік деңгейдегі іргелі əрі қолданбалы ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуде. Осы жөнінде сала басшы-сы Б.Жұмағұлов республиканың жетекші ЖОО басшыларына нақты тапсырма берді.

Қазіргі таңда қазақстандық зерттеу университеті – күн тəртібінде тұрған өзекті мəселе. Оны кезең-кезеңмен жүзеге асыру – отандық ғылым-білімнің абыройлы міндеті. Бұл дəрежеге жетуде əр оқу орнының өз көздеген жолы бар. Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ-дың 2020 жылға дейінгі даму Стратегиясын əзірлеу барысында біз өз міндетімізді анықтап алдық. Жақын болашақта ЕҰУ білім-ғылым мен өндірістің тығыз ықпалдастығына негізделген ұлттық зерттеу университетіне айна-лады деп сенемін.

– Жалпы, инновациялық зерттеу университеті дегенді қалай сипаттар едіңіз? Қазіргі заманғы университет қандай болуы керек?

– «Инновациялық зерттеу университеті» де-ген ұғымды инновациялық даму анықтайды. Ал инновациялық даму дегеніміз – əлемдік деңгейде өнім шығару жəне жаңа нарық пен бəсекеге қарай тоқтаусыз ұмтылу деген сөз. Ал бұл ұмтылыс бар жұмысты ғылыми-техникалық жəне технологиялық қамтамасыз ету арқылы ғана жүзеге аспақ. Елбасымыз 2050 жылға дейінгі Стратегияда: «Табысқа жету үшін ғалымдардың талай буынының тəжірибесіне, тарихи қалыптасқан ғылыми мектептердің арнаулы ақпарат жəне білімдерінің көп терребайт көлеміне негізделген

дербес ғылыми база қажет болады» деп елеулі мақсаттарды белгіледі.

Білім жəне ғылым саласындағы инновациялық қызмет мемлекеттік жəне өңірлік ғылыми жəне ғылыми-техникалық саясаттың басымдықтарымен орайласуы қажет. Іргелі жəне қолданбалы зерттеулердің күшімен жоғары технологияларды дамытуға қол жеткізе отырып, соның нəтижесі негізінде өнімдерді сыртқы жəне ішкі нарыққа шығару, инвестиция тартуға қолайлы жағдай туғызу – бүгінгі инновацияның алғышарты.

Қазіргі заманғы ЖОО инновациялық бағ-дарламаларды жүзеге асыру арқылы білім берудің, ғылыми жұмыстардың сапалы деңгейіне қол жеткізіп, оларды оқу үдерісіне тиімді енгізе алуы тиіс. Сонымен қатар, бүгінгі универси-тет жаңашыл бағдарламалары арқылы мемлекет пен қоғамның қажетін толық қанағаттандырып, олардан қаржылық қолдау тауып, экономикалық, əлеуметтік жəне ғылыми салалардың дамуына айтарлықтай үлес қоса алуы керек.

– Ғылым мен өндіріс ықпалдастығын қалай салаландырып жатырсыздар?

– Елбасымыз «Қазақстан-2050» Стратегиясында білім, ғылым, өндіріс байланысын ерекше айт-ты. Əлем осы жолмен келеді, біз де сол жолмен өркендей аламыз. Қазақстандағы жетекші универ-ситет ретінде басым бағытымыз – ғылыми-зерттеу жұмыстарының инфрақұрылымын дамыту, соны-мен бірге білім-ғылым мен өндірісті ықпалдастыру.

Бұл істе басты назар іргелі əрі қолданбалы ғылыми-зерттеу жүргізетін ғалымдар мен университеттің ғылыми бөлімшелеріне аударылады. Соңғы жыл-дары ғылыми-зерттеу жобаларымыздың көлемінің өсімі байқалады. 2011 жылы университеттің бұл саласына 276 млн.теңге бөлінді. 2012 жылы ғылымымызды қаржыландыру 1,1 млрд. теңгеге дейін өсті. Ғалымдарымыз бір жылда 0,6 млрд. теңгені құрайтын 140 ғылыми жобаны ұтып алып, жүзеге асыруға кірісіп кетті. Бұл – университетіміз үшін үлкен жетістік.

Бұдан бөлек, университеттің ғылыми мектептері мемлекеттік бюджет бағдарламалары шеңберінде жалпы сомасы 230 млн. теңгені құрайтын ғылыми жобаларды орындап отыр. Мұның өзі – Білім жəне ғылым министрлігінің ғылыми мектептеріміздің біліктілігіне сенгені.

Ғылым мен өндіріс байланысы дегенде, Еуразия ұлттық университетіндегі баламалы энергиямен шұғылданатын Инновациялық парк (директоры В.Ким), трек мембранасы негізіндегі металдық наноқұрылымдарды алумен айналыса-

тын Инженерлік зертхана (директоры М.Здоровец), мегнегаз технологиясын қарастыратын Іргелі зерттеулер институты (директоры А.Арынғазин), компьютерлік лингвистика жəне ақпарат жүйесін зерттейтін Жасанды интеллект институты (дирек-торы А.Шəріпбаев), молекулярлық биология, био-химия жəне генетиканы зерттейтін Биотехнология институты (директоры Р.Омаров), Жел энергиясын зерттейтін ғылыми топ (жетекшісі А.Əлімғазин), т.б. орталықтардың сəтті жұмысын айта аламыз.

Айтқандайын, біз əлемдік рейтингтік журнал-дарда мақала жариялаған ғалымдар мен доктор-анттарымызды үнемі ынталандырамыз. Мысалы, 2012 жылы осындай 38 ғалымға 9 млн. теңге көлемінде материалдық сыйақы бердік. Бұл ба-стама университет ғалымдарының белсенділігін арттырып келеді.

– Ерлан Бəтташұлы, ғылыми зерттеу жұ мыс-тарыңыздың басым бағыттарын айтып өтсеңіз.

– Университетіміздегі ғылыми зерттеу жұ-мыстарының қайнар көзі Елбасымыздың «Қа -зақ стан-2050» Стратегиясынан жəне «Қа зақ-стан ның əлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты бағ дарламалық еңбегінен бастау алады. Жаңа Қа зақстанның тұрақты дамуы, үдемелі индус-трия лық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасының басым бағыттары негізінде ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізіп келеміз. Мысалы, физикадағы – ядролық, ғарыштық жəне нанотехнологиялық бағыттар, химиядағы – трек менбранасының наноқұрылымы, биологиядағы – биотехнология, математикадағы – математикалық модельдеу, ақпараттық технологиялардағы – жасан-ды интеллект мəселелері, əлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар бағытындағы – еуразиятану, түркітану, фольклортану, қыпшақтану, алаштану зерттеулері жəне т.б.

Əлемге мəлім Жабайхан Əбділдин, Мұхтарбай Өтелбаев сынды академиктерімізден бастап, жас та болса танымал Уəлібай Өмірбаев, Асқар Арынғазин сынды ғалымдарымызға дейін Қазақстан ғылымының атын, дəрежесін əйгілеп отыр. Профессор М.Жолдасбеков пен Қ.Сартқожаұлының көне түркі тарихы мен этногенезіне, жазба жəдігерлеріне қатысты тың зерттеулері – ғылымға қосылған елеулі үлес. Астана маңындағы көне Бозоқ қаласын жүйелі зерттеп жүрген ғылыми топ – марқұм профессорымыз К.Ақышевтің шəкірттері.

Университетімізде экономика, заңтану, фоль-клортану, журналистика тарихы жəне тағы да басқа бағыттар бойынша ғылыми мектептер сəтті қызмет етіп келеді.

Əрине, біздің елеулі ғылыми бағытымыз – шетелдік жетекші ғылыми орталықтармен, аса танымал ғалымдармен байланыс орнату. Мысалы, соңғы жылдары университетімізге Нобель сыйлығының 9 лауреаты келіп, дəріс оқыды. Бұлар – əр ғылымның көшбасшылары. 2011-2012 жыл-дары оқу орнымызға арнайы шақыртылған 550-ден астам шетелдік профессор PhD докторанттар мен магистранттарымызға дəріс оқыды, ғылыми кеңес берді. Хиросима, Леон, Техас, Кардифф, Том университеттері сияқты əлемдік ғылыми орталықтардан ұзақ мерзімге 25 белгілі ғалымды шақырттық. Салалық мемлекеттік бағдарлама негізінде олардың барлық əлеуметтік жағдайы шешілді. Осы профессорлар біздің ғалымдармен бірлескен ғылыми зерттеулер жүргізіп отырғанын мақтанышпен айтамыз. Жақында израильдік Но-бель сыйлығының лауреаты бізге ұзақ мерзімге ке ліп, ғылыми жұмыс істеуге келісімін берді.

– Отандық жоғары білім жəне ғылым жү-йесіндегі елеулі мəселе – ғылыми əлеует жа-сының ұлғаюы екені баршамызға белгілі. Осыны қалай шешіп отырсыздар?

– Қазақ атамыз «Баланы – жастан» деп бекер айтпайды. Болашақ ғалым да кемі студент күнінен баулынуы тиіс. Біз 1-курстан бастап студенттердің ғылыммен айналысуына жағдай жасап отырмыз. «Алтын белгі» иегерлері ең көп университет есебінде жастарымызға бірінші семестрден ғылыми тақырып беріп, академиктер мен білікті профес-сор маңына топтастыру – қалыптасқан дəстүріміз. Магистратура жəне докторантурада оқып жүрген жастар белгілі шетелдік ғылыми орталықтарға бара-ды. Осындай білім алу жүйесі оларға өз көздерімен өзге елдердің ғылыми инфрақұрылымын көруге жəне біздегі білім беру жүйесінің озық жағы мен қалыңқы тұстарын бағалауға, саралауға мүмкіндік жасайды.

Ғылыми жобаны жүзеге асыруға білім алушы магистранттар мен докторанттарды міндетті түрде қатыстырамыз. Яғни жоба орындаушылардың 30 пайызы жастар болуы тиіс.

Талапты жастарымыз аз емес. Солардың ішінде Жас ғалымдар кеңесінің жетекшісі, жоғары рейтингтік журналдарда жыл сайын бірнеше мақала жариялайтын математик, PhD докторы Ақсəуле Жұбанышова, егіз математик Руслан мен Нұрлан Наурызбаевтар қазірдің өзінде республикаға та-нылып үлгерді.

Қазір бізде жетекші профессорлардың се-минарлары, ғылыми-шеберлік сыныптары өз нəтижесін беріп келеді. Шақырылған шетелдік профессорлардың да сапасына, еңбегіне қатты көңіл бөліп отырмыз. Бұл ретте Назарбаев Университетінің тəжірибесі – бізге үлгі. 2012 жылы біз бұл университетпен ынтымақтастық меморан-думына қол қойдық.

– Университет ғалымдарының елеулі деген ғылыми жетістігі туралы не айтар едіңіз?

– Данышпан əл-Фараби: «Ғалым адамның ақыл-ойы – айқын, ерік-жігері – зор, тілек-мақсаты – ақиқат пен адалдыққа қызмет ету» деп жазған екен. Тəуелсіздіктің 21 жылдығында нағыз ғалымдарымыз осы сөздің растығын дəлелдеді. Экономикамыздың қиын кезінде де ғылымнан қол үзбей, ел болашағын ойлап қызмет етті. Енді жаңа тыныс, жаңа мүмкіндіктер ашылды. Мұны Елбасымыз «Қазақстан-2050» Стратегиясында жақсы айтты.

Бүгінгі таңда біз «жасыл технология» немесе баламалы энергетиканы дамытуға бағытталған ғылыми зерттеулерге баса назар аударып отыр-мыз. Елдің индустриялық-инновациялық дамуына университетіміздің өзіндік қосқан үлесі – күннен алатын электр энергиясы генерациясын жүзеге асыру жобасын бастау. Мұны біз Германия ком-панияларымен бірлесіп атқарудамыз.

Отандық сəулелендіргіш полимерлі материал-дарды өндіру технологиялары мен магнегаз тех-нологияларына қатысты зерттеулерімізді Білім жəне ғылым министрлігі мен Бүкілəлемдік банк көмегімен жүзеге асырудамыз.

Космология саласындағы профессор В.Д.Жу -нушалиевтің Ольденбург университеті ға лым -дарымен (Германия) атқарған ғылыми жо ба-сы Дискавери жаңалықтары сайтында жария-ланды. Генетика саласы бойынша ға лым да-рымыздың жаңалықтары Жапония ғылыми ор-талықтарын қызықтырып отыр. Т.Инербаев, В.Буренков, А.Жұмагелдинов сынды Жапония, Ұлыбритания, Франция ғылыми мектебінен өткен ғалымдарымыздың жетістігі де біршама. Ағылшын тіліндегі «Еуразия математика журналы» атты ғылыми басылымымыз халықаралық беделге ие.

– Сұхбат соңында əріптестеріңізге не айтар едіңіз?

– Менің əріптестерім – білім жəне ғылым саласының қызметкерлері. Ақыл-ой еңбегінің адамдары. Абай атамыз бізге «Ғылым таппай мақтанба» деп өсиет қалдырды. ХХІ ғасырда ғылым – жай қағаздағы, кітаптардағы ғылыми жаңалықтар емес, халықтың əл-ауқатының деңгейі, сапасы. Сондықтан біздің бірлесе атқарып келе жатқан жұмысымыз қызықты да жауапты. Меніңше, Қазақстан ғылымы мен білімі қазір тарихи кезеңді бастан өткеріп отыр. Оның тарихилығын халқымыз бен Елбасымыздың «мəңгілік ел» мұратына қызмет ету анықтайды. Қазір біздің саламыз түбегейлі жаңару, жаңғыру үстінде. Бізде білікті мамандар, жақсы жетістіктер мен əлемдік деңгейдегі зертханалар бар. Ендеше Мемлекет басшысының сенімімен жаңа биіктерді бағындыруға жұмылуымыз керек. Осы жолда əріптестеріме сəттілік тілеймін.

– Əңгімеңізге рахмет.Əңгімелескен

Сүлеймен МƏМЕТ,«Егемен Қазақстан».

Єылым мен инновация – жаѕашылдыќ арќауы

2012 жыл Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті үшін табысты аяқталды. Оқу орны мəртебелі марапат – Қазақстан Респуб ликасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлы ғына ие болды. Бұл сыйлыққа универси-тет ұжымы ең алдымен студенттерге сапалы білім берудегі табыстары үшін ие болғаны анық. Сонымен бірге, «Алтын сапаны» Еуразия ұлттық универ ситеті инновациялық зерттеулерді дамы ту дағы жарқын жетістіктері үшін де иеленіп отыр. Осыған орай біздің осы оқу орнының ректо ры, профессор Ерлан Бəтташұлы СЫДЫҚОВПЕН сұхбатымызда əңгіме арқауы негізінен ғылыми зерттеулердің жай-күйі болды. Өйткені, «Ғылым туралы» Заңға сəйкес, ғылыми жəне инновация лық қызмет білім берумен қатар жоғары оқу орындарындағы басты қызмет түріне айналмақ.

Жаѕа трамвайлар жолєа шыќты...

Біз жаңа жыл алдында «Жаңартылған трамвайлар жолға шықты, Ресейден жаңа трамвайлар да келе жатыр» деп жазған едік. Айтқанымыздай-ақ, облыс орталығына Ресейден сатып алынған екі трамвай вагоны да келіп жетті.

Фарида БЫҚАЙ, «Егемен Қазақстан».

Өткен жылы Қазақстан-Ресей өңіраралық ынтымақтастық фо-румы қарсаңында «Павлодар» əлеуметтік-кəсіпкерлік корпорация-сы басқармасының төрағасы Алмас Мəдиев пен «Усть-Катав вагон жасау зауыты сауда үйі» ЖШҚ стратегиялық даму жөніндегі бас директорының орынбасары Феликс Винокур ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойған болатын-ды. Оған сəйкес ресейлік жəне қазақстандық компа-ния үш жыл ішінде Усть-Катав вагон жасау зауытында жасалған №71-623 үлгісіндегі 50 трамвай вагонын жəне қосалқы бөлшектерін жеткізу мен са-тып алуға келісім жасалды. Вагон 187 жолаушыға арналған. Аласа еденді, мүмкіндігі шектеулі жолаушыларды да тасымалдауға лайықталған. Жаңа вагондардың тағы бір артықшылығы – энергия тиімділігі, №71-623 үлгісін пайдалануда электр қуатын үнемдеу 40 пайызды құрайды. Ал, мына кел-ген алғашқы жаңа трамвайлар аталған жұмыстың бастамасы. Жалпы, ресейлік атақты Усть-Катав вагон жасау зауы-тында осы жылдар ішінде 25 мыңнан аса трамвай вагоны жасалса, 20-дан аса вагон үлгісі шығарылған екен. Қазіргі уақытта Усть-Катав вагон жасау за-уытында жасалған трамвай вагондары Ресейдегі трамвай паркінің 50 пайызын жəне Мəскеу қаласы трамвай паркінің 75 пайызын құрайды екен. Сөйтіп, біздің қалалық трамвай басқармасы тұрғындарға қызмет көрсету сапа-сын арттыру мақсатында депо паркін модернизациялау жұмысын қолға алды. Арнайы бағдарлама бойын-ша жаңартылған трамвайлар за-манауи жылытқыш құралдарымен жабдықталуда. Трамвайшылар ескірген вагондарды жаңартумен шектелмей, депо паркін жаңа ва-гондармен толықтыруды жоспарлап отыр. Қалалық трамвай басқармасы АҚ-тың вице-президенті Александр Крисаның айтуынша, алдағы уақытта осы бағдарлама бойынша трамвай басқармасының 60-тан астам ваго-ны қайта жөндеуден өтеді. Бұл электр қуатының шығынын 30-48 пайызға азайтады. Толық жаңартылған вагон жылына 67 мың квт. қуат үнемдей ала-ды. Ескі трамвайларды жөндеу бары-сында жаңа қосалқы бөлшектер ТМД-ның зауыттарынан сатып алыныпты. Бір вагонды жөндеу үшін кəсіпорын 8 миллион теңге жұмсаған. Алдағы үш жылда «Павлодар» əлеуметтік-кəсіпкерлік корпорациясы» АҚ пен Ресейдің Усть-Катав вагон жасау зауы-ты арасында жасалған меморандумға сəйкес 50 жаңа вагон сатып алынады.

Жаңа трамвайларды қала көшелеріне шығару салтанатына об-лыс əкімі Ерлан Арын, басқарма, департаменттер басшылары, трам-вай басқармасының қызметкерлері, «Павлодар» əлеуметтік-кəсіпкерлік корпорациясының өкілдері қатысып, трамваймен бүкіл қаланы аралап шықты.

ПАВЛОДАР.

29 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz8

Жеңісбек МƏУЛЕНҚҰЛОВ,Оңтүстік Қазақстан облыстық ардагерлер кеңесінің төрағасы.

Қазір шалғай аудандарға дə-рігерлер тікұшақтармен барып, тұрғындарға қажетті медицина лық көмек көр сетеді. Жыл сайын темір жол арқылы білікті дəрі герлер өңірлерді аралап, емдеу, сыр қат-тың алдын алу шараларын ұйым-дастырады. «100 мектеп, 100 ауру-хана» бағ дарламасы аясында 229 денсаулық сақтау нысаны салы-нып, тұрғындардың орташа өмір сүру ұзақтығы 69 жасқа жетті.

Осы тұста Оңтүстік Қазақ стан облысында тіршілік жасап жатқан 184000 зейнеткерге мемлекет тара-пынан көрсетіліп отыр ған əлеу-меттік қолдауды атап айтқан абзал. Сол зейнет керлердің 755-і Ұлы Отан соғы сының ардагері, 29738-і тыл ең беккері. Облысымызда аға ұрпақ өкілдерін сауықтыру жағ-дайы оң шешімін тапқан. Жыл са-йын 8 мыңдай жекелеген санат-тағы ардагерлер демалыс орында-ры мен басқада шипажайларда де-малып, емделеді. Оның ішінде 2012 жылы «Ардагерлер үйінде» – 3800, «Мейір» демалыс орнында 3610 ардагер мен мүге дектер, Ба-тыр аналар емделді. 80 жастан асқан 535 жалғызілікті қарттарға зей нет ақысына қосымша 1 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде 9,3

млн. теңге мате риалдық кө мек төленді. Өткен жылы 16378 арда-гер мен аз қамтамасыз етіл ген от-басыларына коммунал дық қыз-метке ақы төлеуде, қоғамдық кө-лікте тегін жүруде, дəрі-дəр мек бо-сатуда жеңілдік беріліп, ол үшін бюджет пен демеушілер есебінен 127,2 млн. теңге қаржы жұмсалды.

Бүгінде біздің саладағы ең өзекті мəселенің бірі – өңірі міз дегі барлық ардагерлерімізді есеп ке алу қажет тігі. Оның басты себебі бүгінгідей мемлекет тарапынан халыққа медицина лық қызмет көрсету сапасын жақ сарту жайын-да талап қойы лып отырған тұста ардагерле рімізді түгел қатыстыра

отырып сауықтыру шарасын іске асыру. Өкінішке орай, біз қанша жиындарымызда бастауыш арда-герлер ұйымының санын көбейту жайлы айтсақ та əлі күнге ол талапқа мүлдем мəн бермейтін аймақ тарымыз да жоқ емес.

Мұндай кезде аумағы үлкен, халық саны көп аудан дардағы ар-дагер кеңестері ойлануы керек. Кейбір аудандарда бастауыш ар-дагерлер ұйымы ауыл округінің санына қарай жасақталған. Мы-салы, Мақтаарал ауданындағы 24 ауыл округінде 24 бастауыш ар-дагерлер ұйымы бар. Ал аудандағы тіркеуге алынған арда-герлер саны – 17110. Сонда 24 бастауыш ардагерлер ұйымының əрқайсысына 712 ардагерден ке-леді екен. Сарыағаш ауданында да тізімде тұратын 18600 ардагер 27 ғана бастауыш ардагерлер ұйымына топтастырылған. Əр бастауыш ұйымда 688 ардагер тіркелген. Мұндай жағдай Шым-кент, Түркістан қаласында да орын алып отыр.

Мұның бəрі «Жас кезімде бей нет бер, қартайғанда зейнет бер» деген жасқа жеткен ардагер-леріміздің мемлекет тарапынан өзіне берілетін көмектер мен жеңіл дік терді толық түрде пай-далана алмауына соқтырады.

Елбасымыз Н.Ə.Назарбаев «Қа зақстан-2050» Стра те гиялық бағдарламасында «Біздің басты мақсатымыз – 2050 жылға қа рай» мықты мемлекеттік, дамы ған эко-но ми каның жəне жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру. Мықты мемлекет эконо-микалық жедел өсу жағда йын қам-тамасыз ету үшін аса маңызды болмақ. Мықты мемлекет күнкөріс саясатымен емес, жоспарлау сая-сатымен, ұзақ мер зімді дамумен жəне экономи калық өсумен айна-лысады – сол үшін де жаңа Жолда-уды ұсынып отырмын», – деп атап көрсетті. Елбасының аға буынға, жастарға, зиялы қауымға үлкен үміт артуы үлкен міндет жүктейді. Елбасымыз қай буынды да бел-сенді, қайратты болуға, шапшаң

уа қыттың талабына сай болуға үндеп отыр. Рас, қай заманда да ойлы азамат өзінің биік парасаты-мен, қарым-қабілетімен ерекше-ленген. Сон дықтан да Елбасымыз мемлекетіміздің түп қазығы қазақ халқына үкілі үміт, үлкен жауап-кершілік артып, жа ңалықтың жар-шысы, жанашыры, қозғаушы күші болып, алдыңғы лепте жүр деп отыр. Жаңа патриотизм жалаң сөзбен емес, нақты іспен көрінуі керек. Ол белгілі бір мақсатқа қол жеткізіп, жеңіп шығу арқылы қалыптасады.

Жолдауда айтылған əрбір қа-ғида сананы оятары сөз сіз. Жас ұр-пақ тəрбиесі, отбасы, əйел мəсе-лесіне ерекше көңіл бөлін ген. Ел-басы «Біз əйел затына – анаға, жарға, қызға деген қапы сыз құр-метке қайта оралуымыз тиіс» деп ата-бабадан қалған, исі мұсыл ман-ның бойына, иманына сіңген тəр-бие өнегесін қайта жаңғырту қа-жет тігін ескертеді. Ұрпақ тəрбиесін ұлттық сипатта қолға алмайынша санасы биік, өрелі ұрпақ тəрбиелеу мүмкін еместігін аңғартады.

Шын мəнісінде бүгінгі жас ұрпақты тəрбиелеу барысында отбасынан берілер тəрбиенің мə-йегі – əже леріміздің бойындағы тəрбиені толық пайдаланып жүр-міз бе? Аталарымыз отбасын-дағы ұл балаға «Ер адам қандай болу керек?» деген сұрақ төңі ре-гінде ақыл-кеңес бере ме? Жал-пы, біз аға буын бүгінгі жас бу-ын, немере, шөберемен ара қаты-насымызда үлкенді кіші сыйлау керектен арыға аса алмай жүрген жоқпыз ба? Міне, бүгінгі қария-ны, ардагерлерді осы ойлар көбі-рек мазалауы тиіс.

Сондықтан бүгінгі аға буын өкілдері – сіздер өзде ріңіздің өмір-ден алған тəжірибелеріңізді, ерінуді біл мейтін, бейнеткеш қа лыптары-ңыз ды, отаншыл, елжанды, мемле-кетшіл, ұлтжанды патриоттығы ңыз-ды өз ұрпа ғы ңыздың бойына жас-тай егуге ұмтылуларыңыз қажет.

Оңтүстік Қазақстан облысы.

Ата мен əже таєылымы

Елімізде Тəуелсіздік туы желбіреген 21 жыл ішінде Оңтүстік Қазақстан облысында нақты қорға бағытталған инвестиция көлемі 234 есе өсіпті. Жалпы, елімізде шетелдік инвесторлармен жұмыс істеудің сипаты да өзгеріп, шетелдік компаниялар тек шикізат өндіріп қана қоймай, түрлі зауыттар салып, əлеуметтік мəселелерді шешуге де атсалыса бастады.

Ағылшын əдісі 1-лот. «Mercedes Benz» автокөлігі, м/н Х 044 КР, 1994 ж/ш. «Шым-

кент стансасындағы ішкі істер желілік басқармасы» ММ балансында, орналасқан мекенжайы: ОҚО, Шымкент қаласы, Анаров көшесі, 3. Бастапқы бағасы – 126 800 теңге. Жағдайы қанағаттанарлықсыз.

2-лот. «ГАЗ-2705» автокөлігі, м/н Х 805 СD, 2005 ж/ш., Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталығы Оңтүстік Қазақстан облыстық филиалы балансында, орналасқан мекенжайы: ОҚО, Шымкент қаласы, Төреқұлов көшесі, 2. Бастапқы бағасы – 371 500 теңге. Жағдайы қанағаттанарлық.

Сауда-саттық өткізу ережесіСауда-саттықтың ағылшын əдісі жағдайында – аукционшы жеке-

шелендірілетін нысанның бастапқы бағасын жəне бағаны ұлғай-ту қадамын жариялайды. Сауда-саттыққа қатысушылар нөмірлер көтерілгенде бастапқы бағаны арттырады, бірақ ол жарияланған қадамнан кем болмауы керек. Аукционшы сауда-саттыққа қа-тысушылардың аукциондық нөмірлерін жариялайды, бағаны бе-кітеді жəне оны арттыруды ұсынады. Сауда-саттық ұсынылған бағаның барынша көп болуына дейін жүреді.Жекешелендірілетін нысан үшін ең жоғары баға ұсынған қатысушыны аукционшы жа-риялайды жəне басқа көтерілген нөмірлер болмаған жағдайда балға ұрумен аталған жекешелендірілетін нысанның сатылғандығы туралы хабарлайды.

Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық тек мынадай

жағдайда өткізілді деп саналады, егер де ең болмағанда екі қатысушы жекешелендірілетін нысанның бастапқы бағасын бағаны ұлғайтудың кемінде екі қадамына арттырса.

Қатысушы ретінде тіркелу үшін мына құжаттарды тапсыру қажет:

1. Өтінім.2. Жеке тұлға үшін – төлқұжат; куəлік; заңды тұлға үшін- құрылтай

құжаттардың нотариат куəландырған көшірмелері (жарғы, тіркеу тура-лы куəлік; статистикалық карточка), шетелдік заңды тұлғалар орыс тіліне аударылып нотариат куəландырған құрылтай құжаттарды тапсы-рады.

3. Кепілді жарнаның төленгендігін растайтын төлем құжатының көшірмесі.

4. Өкілдің өкілеттігін куəландыратын құжат (сенімхат).Кепілді жарна - 48000 теңге.Кепілді жарна Қазынашылықтың ОҚО бойынша департаментінің

«Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ мына депозиттік шотына төленеді: СТН 582200048073, ИИК KZ930705012170178006, BIG KKMFKZ2A, ММ коды 2170178, БИН 120240016394. Қатысушыларды тіркеу жəне олар-дан өтінімдер қабылдау ақпараттық хабарлама жарияланған күннен басталады жəне аукцион өткізуге дейін бір сағат қалғанда мына ме-кен-жайда аяқталады: Шымкент қаласы, Иляев көшесі, 24; №200, 205 бөлмелер, тел: 210159, факс 21-29-22.

Голланд əдісі1-лот. «ВАЗ-21053» автокөлігі, м/н Х 630 КР, 1996 ж/ш., «Шымкент стан-

сасындағы ішкі істер желілік басқармасы» ММ балансында, орналасқан мекен-жайы: ОҚО, Шымкент қаласы, Анаров көшесі, 3. Бастапқы бағасы – 257 500 теңге. Ең төменгі бағасы – 20 000 теңге. Жағдайы қанағаттанарлықсыз.

2-лот. «ГАЗ-2705 24» автокөлігі, м/н Х 623 КР, 1999 ж/ш. «Шымкент станса-сындағы ішкі істер желілік басқармасы» ММ балансында, орналасқан мекен-жайы: ОҚО, Шымкент қаласы, Анаров көшесі, 3. Бастапқы бағасы – 757 000 теңге. Ең төменгі бағасы – 50 000 теңге. Жағдайы қанағаттанарлықсыз.

Сауда-саттық өткізу ережесіСауда-саттықтың голланд əдісі жағдайында – аукционшы жекешелен-

дірілетін нысанның бастапқы бағасын жариялайды жəне оны жарияланған қадаммен төмендетіп, жаңа баға жариялайды. Аукционшы жарияланған баға жағдайында бірінші болып нөмір көтерген қатысушының нөмірін атайды, балға ұрумен оны аталған нысан бойынша жеңімпаз деп жариялайды. Егер баға жарияланған сəтте бір мезгілде екі немес одан көп нөмір көтерілсе, онда аукционшы бағаны жеңімпазды анықтау сəтіне дейін тіркелген қадамның ша-масына қарай бағаны арттырады. Егер бағаны ұлғайту кезінде бір мезгілде өз нөмірлерін көтеруші сауда-саттыққа қатысушылардың бірде-біреуі ұлғай-тылған баға бойынша оны сатып алуға тілек білдірмесе, онда аукционшы же-ребе тастау түріне жүгінуге хақылы.

Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық мынадай жағдайда болма-ды деп саналады, егер де оны өткізу сəтінде пайдаланылмаған кепілді жарнасы

бар тір келген тек бір қатысушы қалса, бұған үшінші жəне одан кейінгі сауда-сат тық тарды қоспағанда, онда жекешелендірілетін нысан жалғыз қатысушыға сатылуы мүмкін.

Қатысушы ретінде тіркелу үшін мына құжаттарды тапсыру қажет:1. Өтінім.2. Жеке тұлға үшін – төлқұжат; куəлік; заңды тұлға үшін-құрылтай құжа-

тардың нотариат куəландырған көшірмелері (жарғы, тіркеу туралы куəлік; ста-тистикалық карточка), шетелдік заңды тұлғалар орыс тіліне аударылып нотари-ат куəландырған құрылтай құжаттарды тапсырады.

3. Кепілді жарнаның төленгендігін растайтын төлем құжатының көшірмесі.4. СТН.5. Шотты дəлелдеу туралы банктен анықтама.6. Өкілдің өкілеттігін куəландыратын құжат (сенімхат), жеке басы куəлігі

мен төлқұжатының көшірмелерін тапсырумен бірге.Кепілді жарна - 20 000 теңге.Кепілді жарна Қазынашылықтың ОҚО бойынша департаментінің «Оңтүстік

Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ мына депозиттік шотына төленеді: СТН 582200048073, ИИК KZ930705012170178006, BIG KKMFKZ2A, ММ коды 2170178, БИН 120240016394. Қатысушыларды тіркеу жəне олардан өтінімдер қабылдау ақпараттық хабарлама жарияланған күннен басталады жəне аукцион өткізуге дейін бір сағат қалғанда мына мекен-жайда аяқталады: Шымкент қаласы, Иля-ев көшесі, 24; №200, 205 бөлмелер, тел: 210159, факс 21-29-22.

Қазақ поэзиясының жақсы бір өкілі өмірден озды. Қажы тай Ілиясұлы поэзияның, сатира жанрының жанкешті жауынгері еді. Өмірін əдебиетке, мəдениетке арнап, шығармашылықтың ауырт -палығын ар жүгіндей ар қалай білген Қажекеңнің артында көп-теген құнды еңбек, бағалы дерек қалды. Мансап қуған жоқ. Рухани қазына жинауда алдына жан сал-мады десек, ол артықтық етпесі анық. Қазақ əдебиетінде көп ең-бектенді, қазақ əдебиетіне көп қызмет жасады. Жақсыларға шə-кірт болды, өзі де жақсы шə кірт тəрбиеледі.

Қажекеңнің тілі уытты еді. Əділетсіздікке, қоғамда кездесе-тін тоғышарлыққа қарсы тұра біл ді, өзінің қаламымен адамшы-лыққа жат көріністерге ойсырата соққы берді. Сөйтіп жүріп «Тас-жарған» деген кітап жазды. Қа-

лың қазаққа ішкі дүниесін ашып, көзқарақты оқырманды жақсы-лыққа сүйреді.

Қажытай Ілиясұлы тек ақын, жазушы ғана емес, өзінің керемет атбегілігі де, сыншылығы мен қы ранның бабын білетін көне-көздігі де бар еді. Ескіден қалған есті сөзді жинақтап, айтыс өнері туралы жауһарлар мен бағзыдан қалған бабалар əңгімесін бүгінгі күнге жеткізіп те кетті.

Кісінің көңілін қалдырмайтын биязы мінездің иесі Қажекең біреудің қатесін түзеткеннің өзін-де ертесіне «көкелеп» кешірім сұрап жүретін. Үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсете білген жан еді.

Қош, Қажеке! Бақұл бол, қа-зына аға!

Жəркен БӨДЕШ,ақын, халықаралық «Алаш»

сыйлығының лауреаты.

Қажытай ІЛИЯСҰЛЫ

Ќазына аєамыздыѕ бірі еді

– Өзің ауыр атлетикаға қалай келдің? Əңгімені осыдан бастасақ.

– Ауыр атлетикаға мен бірден келген жоқпын. Алғашында кү-респен айналысқан едім. 2006 жы-лы Талғар қаласында 8-сыныпты бітіргеннен кейін Ал ма тыға келіп, Қаркен Ахметов атын дағы спорт-тағы дарынды ба лаларға арналған мамандан дырылған мектеп-интер-натқа құ жаттарымды тапсырдым. Сол кезде Майя Манеза, Зүлфия Чиншанло сияқты Олимпиада чем пиондарымен бірге жұмыс іс-те ген Бекен Бекмұхамбетов аға-мыз ды кездестірдім. Бұл кісі – ұзақ жылдан бері спорт саласында еңбек етіп жүрген маман. Осы ағамыз менің күреске емес, ауыр атлетикаға бейім екенімді бай қап, зілтемір көтерумен айналысуыма ақыл қосты. Бұл кезде Бекен аға республикалық Олим пиялық даяр-лау орталығының директоры бол-ды. Қазір ауыр атлетиканы таң-дағаныма еш өкін беймін. Мектеп-интернатта білік ті, өзім мақтан ете тін жаттықт ы рушылармен жұ-

мыс істедім. Дəу лет Əділғазин, Талғат Əбен жəне Ержас Болтаев-тар маған көп нəр сені үйретті. Осы жерде екі жыл ға жуық уақыт дайындалып, жа рыстарға шыға ба-стадым. 2008 жылы Шымкентте өткен жасөс пірімдер арасындағы Қазақстан чемпионатында 77 кило салмақ дəрежесінде сынға түстім. Қос сайыстың қорытындысы бой-ынша 270, яғни жұлқып көтеруде 120 килодан жоғары, серпе кө-теруде 150 килолық зілтемірді ба-сымнан асырып, спорт шебері нор-мативін орындадым. Ал 2011 жы-лы Бішкекте Мəскеу Олим пиа да-сының чемпионы Қаныбек Ос-мана лиевтің жүлдесі үшін өткен турнирде халықаралық дə режедегі спорт шебері атандым. Қырғыз-стандағы көрсет кішім – 365 (165+200) кило болды.

Былтыр Таиландта жастар арасында өткен Азия чемпиона-тына қатыстым. Бұл менің ше-телге екінші рет шығуым. Жұлқа жəне серпе көтеру бойынша бас жүлдені жеңіп алдым.

Содан кейін Гватемаланың Ан-

тигуа қаласында өткен əлем чем-пионатында 94 килода күш сынас-тым. Сонда да намысты қолдан бермей, 363 (165+198) килолық нəтижемен қола жүл дені иелендім.

– Енді жақында өткен Азия чемпионаты жайлы ай-тып бер сең.

– Бір жағынан Азияға қа ты суға мені Гватемалада өткен əлем дік бəсеке жігерлендірді. Гва темалада өзім жаттығу ке зінде көтеріп жүрген зілтемірді бағындыра ал-май, соны ирандық жəне ресейлік спортшылардың басынан асырып кеткені жаныма батты. Соны ой-лап, енді Азия чемпионатында ешкімнен қалыс паймын деп алды-ма мақсат қо йып, қатыстым. Мьянмаға мен тек алтын жүлде алу үшін ғана бардым. Мені тағы бір жігер лендірген жай, ауыр атле-тикадан республикалық Олим-пиялық дая рлау орталығының ди-ректоры Маден Қалиеков пен жеке

жат тықтырушым Қайрат Тəжібай-дың менің бас жүлдесіз қайт-пайтыныма қатты сенгені болды. Осы сенім мені жігерлендірді. Олар Янгонда бізбен бірге болды. Міне, осындай моральдық қол дау-дың арқасында жұлқып кө теру жаттығуында маған еш кім қарсы-лық көрсете алған жоқ. Екінші орын алған таиландтық Сарат Сумпрадиттен 14 кило ар тық сал-мақты көтердім. Серпе көтеруде басты қарсыласым ал ғашында 174 килоны басынан асырса, екінші рет 190 килоны бағындырды. Одан кейін бірден 201 килоға тап-сырыс берді. Бі рақ, бұл салмақ оған бағын бады. Сөйтіп, Тай спортшысы 341 ки лолық көрсет-кішті қанағат тұтса, мен одан 24 кило артық салмақ көтердім.

– Болашақта Олимпия ой-ын дарының жəне əлемнің екі дүркін чемпионы Илья Ильин-мен, əлем чемпионы Владимир Седов, Азия чемпионатының қола жүлдегері Алмас Өтешев, жастар арасындағы əлем бі рін-шілігінің жүлдегері Александр Зайчиковпен бəсекелесе ала-мын деп ойлайсың ба?

– Мен алдыма үлкен мақ саттар қойып жүрмін. Олар кө тер ген зіл-темірді мен неге көтере алмаймын? Егер дайындығың жақ сы болса, өзіңе-өзің сенсең бə ріне жетуге бо-лады. Мені ал дымдағы ағаларым-ның атақ-даң қы қаймықтырмайды. Кім-кім мен болса да айқасуға дай-ынмын. Қазір жоспарымда келесі жылы ересектер арасында Қазақ-стан ның ұлттық құрама командасы сапына ілігіп, Польшаның астанасы Варшава қаласында өтетін əлем чемпионатына қа ты су бар.

ƏңгімелескенДастан КЕНЖАЛИН,«Егемен Қазақстан».

Спорт

Жастарєа жалындаєан жарасады

Мьянманың Янгон қаласында ауыр атлетикадан өткен Азия чемпионатында Жасұлан Қыдырбаев жеңіс тұғырына көтерілді. Бұл 20 жасар отандасымыздың бағындырған алғашқы биік белесі емес. Бұған дейін де ол халықаралық аренада біраз табыстарға жетіп, Гватемалада өткен жастар арасындағы əлем чемпиона-тында қола медальді иеленген болатын. Жақында кезекті оқу-жаттығу жиынына дайындалып жатқан Жасұланмен əңгімелесудің сəті түсті.

Қазақтың белгілі ақыны, журналист Қажытай Ілиясұлы 74 жасқа қараған шағында дүние салды.

Қ.Ілиясұлы 1939 жылы Қытай Халық Республикасының Тар ба-ғатай аймағындағы Дөрбілжін ауданында туған. Шыңжаң Тіл инс-титутының қытай тілі факультетін бітіріп, «Шыңжаң» газетінің редак-циясында аудармашы, сол газеттің Іле, Тарбағатай аймағындағы мен-шікті тілшісі болып қызмет істеді. 1962 жылы атамекені – Қазақ стан ға оралып, Қазақ мемлекеттік уни верситетінің журналистика факуль тетін бітірді.

Қ.Ілиясұлы мəдениет жəне ақпарат саласында көптеген жылдар бойы жемісті қызмет етті. «Ара» – «Шмель» журналында, «Лениншіл жас» газетінде фельетонист, бөлім меңгерушісі, Қазақ телевизиясында аға редактор, Қазақ КСР Баспа, полиграфия жəне кітап саудасы істері жөніндегі мемлекеттік комитетінің Бас редакциясында, «Жазушы» бас пасында редактор, «Азамат», «Астана дауысы» – «Голос Азии» газеттерінде бас редактор, М.Əуезов атындағы Əдебиет жəне өнер инс титутында аға ғылыми қызметкер болып қызмет атқарды. Еліне сіңірген ерен еңбегі үшін оған Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері атағы берілді. Қажытай ақын бойына біткен біртума дарынының арқасында «Алаш» сыйлығының лауреаты атанып, республикалық жыр мүшəйраларының алты мəрте жүлдегері болды.

Қ.Ілиясұлы қазақ поэзиясының дамуына сүбелі үлес қосты. Оның əр жылдарда жарық көрген «Қайран жастық», «Усойқы», «Май мыл-дың мəдениеті», «Қалақай қамшы», «Тасжарған» атты сатиралық жə не лирикалық өлең-мысалдары мен поэмаларының жинағы соның дəлелі. Ол сондай-ақ, 20-дан астам əн мен бірнеше күйдің авторы.

Абзал азамат, белгілі мəдениет жəне қоғам қайраткері Қажытай Ілиясұлының бейнесі біздің жүрегімізде əрдайым сақталады.

Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі,Қазақстан Жазушылар одағы.

Ақпараттық хабарламаОңтүстік Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті 2013 жылғы 22 ақпанда сағат 10.00-де республикалық

мемлекеттік меншіктегі нысандар бойынша аукциондық сауда-саттықты мына мекенжайда өткізеді. Шымкент қаласы, Иляев көшесі, 24.

Ақпараттық хабарламаОңтүстік Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті 2013 жылғы 18 ақпанда сағат 10.00-де

республикалық мемлекеттік меншіктегі нысандар бойынша аукциондық сауда-саттықты мына мекенжайда өткізеді. Шымкент қаласы, Иляев көшесі, 24.

29 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 9 «Қазақтелеком» АҚ жарғысын жаңа редакцияда

бекіту туралы» күн тəртібінің № 1 мəселесі бойынша «Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы

Заңының 36-бабы 1-тармағы 1)-тармақшасына жəне «Қазақ-телеком» АҚ жарғысының 29-бабы 1-тармағы 1)-тармақ ша-сына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. Осы шешімге 1-қосымшаға сəйкес «Қазақтелеком» АҚ жар ғысы жаңа редакцияда бекітілсін.

2. «Қазақтелеком» АҚ басқармасының төрағасы Қуаныш-бек Бақытбекұлы Есекеев:

1) акционерлер атынан «Қазақтелеком» АҚ жарғысына қол қойсын;

2) өз өкілеттіктерін басқа тұлғаларға сеніп тапсыру құқы ғымен Қазақстан Республикасының əділет органдарында «Қа зақтелеком» АҚ жарғысын мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін.

«Қазақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жалпы дау ыс беретін акциялар санының көпшілік дауыс басым-дылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ ЖАЛПЫ ДАУ-ЫС БЕРЕТІН АКЦИЯЛАР САНЫНЫҢ КӨПШІЛІК ДАУ ЫС БАСЫМДЫЛЫҒЫМЕН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің жалпы жиналысы туралы ережеге өзгерістер жəне толықтырулар енгізу ту-ралы» күн тəртібінің № 2 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 18)-тармақшасына жəне «Қа-зақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 1-тармағы 18)-тар-мақшасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің ке-зектен тыс жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

Осы шешімге 2-қосымшаға сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің жалпы жиналысы туралы ережеге өзгерістер жəне толықтырулар енгізілсін.

«Қазақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жалпы дау ыс беретін акциялар санының көпшілік дауыс басым-дылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ ЖАЛПЫ ДАУ-ЫС БЕРЕТІН АКЦИЯЛАР САНЫНЫҢ КӨПШІЛІК ДАУ ЫС БАСЫМДЫЛЫҒЫМЕН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Қазақтелеком» АҚ Директорлар кеңесі туралы ережеге өзгерістер жəне толықтырулар енгізу туралы» күн тəрті-бінің № 3 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 18)-тармақшасына жəне «Қазақ-телеком» АҚ жарғысының 29-бабы 1-тармағы 19)-тар мақ ша-сына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

Осы шешімге 3-қосымшаға сəйкес «Қазақтелеком» АҚ Ди-ректорлар кеңесі туралы ережеге өзгерістер жəне толық ты-рулар енгізілсін.

«Қазақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жалпы дау ыс беретін акциялар санының көпшілік дауыс басым-дылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ ЖАЛПЫ ДАУ-ЫС БЕРЕТІН АКЦИЯЛАР САНЫНЫҢ КӨПШІЛІК ДАУ ЫС БАСЫМДЫЛЫҒЫМЕН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Қазақтелеком» АҚ тəуелсіз директорларын таңдау сая-

сатын бекіту туралы» күн тəртібінің № 4 мəселесі бойынша Қоғамның Директорлар кеңесінің шешімімен бекітілген,

2011 жылғы 22.07. №9 хаттама, «Қазақтелеком» АҚ корпо-ративтік басқару жүйесін жетілдіру іс-шаралары жоспарының 9-тармағына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің ке-зектен тыс жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

Осы шешімге 4-қосымшаға сəйкес «Қазақтелеком» АҚ тəуелсіз директорларын таңдау саясаты бекітілсін.

«Қазақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жалпы дау ыс беретін акциялар санының көпшілік дауыс басым-дылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ ЖАЛПЫ ДАУ-ЫС БЕРЕТІН АКЦИЯЛАР САНЫНЫҢ КӨПШІЛІК ДАУ ЫС БАСЫМДЫЛЫҒЫМЕН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Қазақтелеком» АҚ дивидендтік саясаты туралы ере-жені бекіту туралы» күн тəртібінің № 5 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 18)-тармақшасына жəне «Қазақ-телеком» АҚ жарғысының 29-бабы 1-тармағы 20)-тармақ-шасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. Осы шешімге 5-қосымшаға сəйкес «Қазақтелеком» АҚ дивидендтік саясаты туралы ереже бекітілсін.

2. «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысының шешімімен бекітілген (2008 жылғы 29 қыр-күйектегі № 38 хаттама) «Қазақтелеком» АҚ дивидендтік сая саты туралы ереже өз күшін жойды деп танылсын.

«Қазақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жалпы дау ыс беретін акциялар санының көпшілік дауыс басым-дылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ ЖАЛПЫ ДАУ-ЫС БЕРЕТІН АКЦИЯЛАР САНЫНЫҢ КӨПШІЛІК ДАУ ЫС БАСЫМДЫЛЫҒЫМЕН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Қазақтелеком» АҚ корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер жəне толықтырулар енгізу туралы» күн тəрті-бінің № 6 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 1-1)-тармақшасына сəйкес «Қа-зақ телеком» АҚ акционерлерінің кезектен тыс жалпы жина-лысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

Осы шешімге 6-қосымшаға сəйкес «Қазақтелеком» АҚ кор пора-тивтік басқару кодексіне өзгерістер жəне толық тырулар енгізілсін.

«Қазақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жалпы дау ыс беретін акциялар санының көпшілік дауыс басым-дылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ ЖАЛПЫ ДАУ-ЫС БЕРЕТІН АКЦИЯЛАР САНЫНЫҢ КӨПШІЛІК ДАУ ЫС БАСЫМДЫЛЫҒЫМЕН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Қазақтелеком» АҚ тəуелсіз директорларына бекітілген жылдық сыйақы жəне қосымша сыйақы көлемін белгілеу туралы» күн тəртібінің № 7 мəселесі бойынша

«Қазақтелеком» АҚ жарғысының 29-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жалпы дау ыс беретін акциялар санының көпшілік дауыс басым-дылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ ҚАБЫЛ-ДАНҒАН ЖОҚ.

Аукциондық сауда-саттық 2013 жылғы 14 ақпанда сағат 11.00-де Алматы қаласы, Желтоқсан көшесі, 177, мəжіліс залы, 1-қабат мекен-жайы бойынша өтеді.

Кепілді жарна: 64 290 теңге.Аукцион өткізу формасы жəне əдісі: голланд əдісі.1 лот. 2005 жылы шығарылған Toyota Land Cruiser 100 vx

автокөлігі, қозғалтқыш көлемі 4664 см3.Бастапқы бағасы: 6 429 000 теңге.Ең төменгі бағасы: 3 857 400 теңге Аукционды өткізу тəртібі жəне сауда-саттық жеңімпазын

анықтау шартыСауда-саттықтың голланд əдісі: Аукционшы нысанның бастапқы бағасын жариялайды жəне

жаңа бағаны жариялай отырып, оны мəлімделген қадаммен төмен-детеді. Аукционшы баға жарияланған кезде аукциондық нөмірді бірінші көтерген қатысушының нөмірін атайды жəне балғаны соғып, осы нысан бойынша оны жеңімпаз деп жариялайды. Аукци-оншы нысанның ең төменгі бағасын жариялаған кезде қатысу-шылардың бірде-бірі осы нысанды сатып алуға ниет білдірмесе, бұл нысан сауда-саттықтан алынып тасталады.

Егер бағаны жариялаған сəтте екі немесе одан көп нөмір көтерілсе, аукционшы бағаны жеңімпаз анықталған сəтке дейін тіркелген қадам көлеміне қарай көтере береді. Жарияланған қадам сауда-саттықтың голланд əдісі бойынша белгіленген қадамына, бірақ ұлғайту жағына тең болуы тиіс. Егер бағаны арттыру кезінде өз нөмірлерін бір мезгілде көтерген сауда-саттыққа қатысушы тұлға-лардың бірде-бірі оны арттырылған баға бойынша сатып алуға тілек білдірмесе, аукционшы жеребе тастау рəсімін қолданады.

Егер сауда-саттық өту сəтінде нысанды бір ғана қатысушыға сатуға жол берілетін үшінші жəне одан кейінгі сауда-саттықты қоспағанда, пайдаланылмаған кепілді жарнасы бар тек бір ғана тіркелген қатысушы қалса, нысан бойынша сауда-саттық өтпеген болып саналады.

Саудаға қатысушы ретінде тіркелу үшін мына құжаттарды өткізу қажет:

1. Ережеге сəйкес, форма бойынша саудаға қатысу туралы өтініш.2. Жеке тұлғалар үшін: төлқұжат немесе жеке тұлғаның жеке

басын растайтын куəлігінің көшірмесі, көрсетілген құжаттар

түпнұсқамен салыстырылу үшін ұсынылады немесе олардың нота-риалды куəландырылған көшірмелері ұсынылады, сонымен қатар, ағымдағы есеп-шотының бар екендігін растайтын банк анықтама-сының тұпнұсқасы тапсырылады. Құжаттардың тұпнұсқалары са-лыстырылып болған соң, бір жұмыс сағаты ішінде жеке тұлғаға қайтарылады.

Заңды тұлғалар үшін: жарғының көшірмесі, заңды тұлғаның мемлекеттік тіркелгені туралы куəлігі, көрсетілген құжаттар түп-нұсқамен салыстырылу үшін ұсынылады немесе олардың нотари-алды куəландырылған көшірмелері ұсынылады, сонымен қатар, ағымдағы есеп-шотының бар екендігін растайтын банк анықтама-сының тұпнұсқасы тапсырылады. Құжаттардың тұпнұсқалары са-лыстырылып болғаннан соң, бір жұмыс сағаты ішінде заңды тұлғаға қайтарылады.

3. Кепілді жарна салынғанын растайтын төлем құжаттарының тұпнұсқасы мен көшірмелері сауда өткізіліп болғаннан соң қаты-сушының келуі бойынша қайтарылады.

4. Заңды тұлға өкілінің құзыретін растайтын құжаттардың тұп-нұсқалары, сондай-ақ, заңды тұлға өкілінің жеке басын растайтын төлқұжат пен жеке куəлігінің көшірмелері салыстырғаннан кейін қайтарылатын түпнұсқалармен бірге ұсынылады немесе заңды тұлға өкілінің жеке басын растайтын төлқұжат пен жеке куəлігінің нотариалды расталған көшірмелері ұсынылады.

Акционерлік қоғамдар өз иелігіндегі акциялары туралы ақпа-раттар көрсетілген (хабарлама жарияланған кезге) акционерлер реестрінен үзіндінің тұпнұсқасын тапсырады. Шетелдік заңды тұлғалар құрылтай құжаттарының нотариалды расталған көшір-мелерін жəне оның қазақ жəне орыс тілдеріндегі нотариалды расталған аудармаларын ұсынады.

Аукционға қатысуға берілетін өтініштер ақпараттық хабарлама жарияланған сəттен бастап мына мекен-жайы бойынша қабыл данады: Алматы қаласы, Желтоқсан көшесі, 177-үй, 102-бөлме. Құ жат тар аукционның басталуына бір сағат қалғанға дейін қабылданады.

Кепілді жарна есеп-шотқа салынады: KZ408560000000425782 КБЕ 17, СТН 031400129602, БИК KCJBKZKX, БИН 941240000311 (Кепілді жарна өлшеміне банктік қызмет төлем дері жатпайды).

Аукцион бойынша қосымша ақпараттарды мына телефон бойын-ша алуға болады: 8 (7272) 3932152.

Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі белгілі журналист, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, ақын

Қажытай ІЛИЯСҰЛЫНЫҢқайтыс болуына байланысты марқұмның отбасына, туысқандары мен жақындарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі белгілі ақын, танымал журналист, «Жұлдыз» журналының бас редакторы Ұлықбек Оразбайұлы Есдəулетке анасы

Роза СЕЙІТЖАНҚЫЗЫНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Маңғыстау облысы əкімінің, облыстық мəслихаттың аппараттары, «Нұр Отан» ХДП Маңғыстау облыстық филиалы саяси кеңесінің бюросы белгілі қоғам қайраткері Қайролла Жеткізгенұлы Ере-жеповке анасы

НАҒИЯНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ басшылығы мен ұжымы қоғам қайраткері, мұнай-газ сала-сының ардагері Қайролла Жеткізгенұлы Ережеповке

АНАСЫНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» акционерлік қоғамының басшылығы мен ұжымы «Қазақстан» ұлттық арнасының бас редакторы, ақын Гүлнар Салықбайға əпкесі

РОЗАНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті журналистика жəне саясаттану факультетінің ұжымы баспасөз жəне баспа ісі кафедрасының доценті, филология ғылымдарының кандидаты Айтмұхамбет Есдəулетовке анасы

Роза Сейітжанқызы САЛЫҚБАЕВАНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

«Фолиант» баспасы» ЖШС ұжымы көрнекті ақын, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сый-лығының лауреаты, республикалық «Жұлдыз» журналының бас редакторы Ұлықбек Есдəу летке анасы

Роза СЕЙІТЖАНҚЫЗЫНЫҢдүниеден озуына байланысты ауыр қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ұжымы М.Бейсебаев атындағы Талғар агробизнес жəне менеджмент колледжінің директоры, профессор Жақсылық Қасабекұлы Сатылғановқа анасы

БҮБІХАННЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады

«Аграрлық несие корпорациясы» АҚ басшылығы мен ұжымы Жамбыл облысындағы «Мерке» ЖШС кредиттік серіктестігінің төрағасы

Төребек Қайсарұлы НАЙЗАБЕКОВТІҢмезгілсіз қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен туған-туыстарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

ҚазМУ-дың журналистика факультетінде бірге оқыған курстас достары Айтмұхамбет Есдəулетовке анасы

Роза СЕЙІТЖАНҚЫЗЫНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

«Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ұжымы басылымның белсенді авторы əрі жана-шыры Ұлықбек Есдəулетке анасы

Роза СЕЙІТЖАНҚЫЗЫНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

ФИЗИКА-МАТЕМАТИКА ҒЫЛЫМДАРЫ БӨ ЛІМ-ШЕСІ

ФИЗИКА-2 (бос орын)Батырбеков Эрлан Ғадлетұлы; Бөрте баев Насурлла;

Дəулетов Асқар Ербұлан ұлы; Көмеков Серік Ешмұхамбетұлы; Купчишин Анатолий Иванович; Максим-кин Олег Прокофьевич; Мырзақұлов Рəтбай; Сауытбеков Сейіл Сейтенұлы; Сқақов Мə жін Қанапияұлы; Тілебаев Қайрат Бейшен ұлы; Тілеукенов Садритен Қабдығалиұлы; Яр-Мұамедова Гүлмира Шарифқызы.

МАТЕМАТИКА – 3 (бос орын)Байжанов Бектұр Сембіұлы; Боқаев Нұржан Əділханұлы;

Войнов Василий Григорьевич; Данаев Нарғозы Тұрсынбайұлы; Жиенəлиев Мувашархан Танабайұлы; Ыс-қақов Қазизат Тақуадінұлы; Мұратбеков Мұ сақан; Мыңбаев Қайрат Тұрысбекұлы; Нұрсұлтанов Ерлан Дауытбекұлы; Ойнаров Рысқұл; Өмірбаев Уалбай Үтма ханбетұлы.

АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ – 1 (бос орын)Атанов Сабыржан Көбейсінұлы; Қали молдаев Мақсат

Нұрəділұлы; Темірбеков Нұрлан Мұханұлы; Шəріпбаев Алтынбек Əмірұлы; Шоқаев Дулат Нұрмашұлы.

МЕХАНИКА – 1 (бос орын)Əлімжанов Айвар Мұратбекұлы; Беков Асқар Абдул-

Халықұлы; Дүйсембаев Ізім Насиұлы; Жетесова Гүлнар Сантайқызы; Жүнісбеков Сағат; Жүсіпбеков Асқар Жа ғы-парұлы; Мұсабаев Тұрлыбек Түрікпен ұлы; Телтаев Бағдат Бұрханбайұлы; Шыныбаев Махсұт Даниярұлы.

АСТРОФИЗИКА - 1 (бос орын)Чечин Леонид Михайлович. ҒАРЫШТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР - 1 (бос орын)Мұсабаев Талғат Амангелдіұлы.ЖЕР ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМДАР БӨ ЛІМШЕСІГЕОЛОГИЯ - 2 (бос орын)Байбатша Əділхан Бекділдəұлы; Бекенова Ғалия Қабеш-

қызы; Кенжин Болат Мəу ленұлы; Меңдебаев Тоқ тамыс Нүсіпхұл ұлы; Өмірсеріков Мұрат Шөкейұлы; Ра қышев Болат Мамытханұлы; Сейітов Нə сіпқали; Сейт мұратова Элеонора Жү сіп қызы.

ГЕОГРАФИЯ -2 (бос орын)Баймырзаев Қуат Маратұлы; Достай Жақыпбай

Достайұлы; Мазбаев Орденбек Білісбекұлы; Медеу Ахметқал.

МЕТАЛЛУРГИЯ -2 (бос орын)Əбішева Зинеш Садырқызы; Байқоңырова Əлия Өмір-

ханқызы; Исағұлов Аристотель Зейноллаұлы; Луганов Вла димир Алексеевич; Смағұлов Дəулетхан Ұялұлы; Тер -лік баева Алма Жолдасқызы; Толымбеков Манат Жақ-сыбергенұлы; Храпунов Владимир Евгеньевич.

ТАУ- КЕН ІСІ -2 (бос орын)Бекенов Тасыбек Нүсіпбекұлы; Буктуков Николай Сə-

дуақасұлы; Ғалиев Сейітғали Жолдасұлы; Данияров Нұрлан Асылханұлы; Портнов Василий Сергеевич; Рогов Андрей Евгеньевич; Ходжаев Рустам Ривкатович; Цехо-вой Алексей Филиппович.

ГИДРОГЕОЛОГИЯ -1 (бос орын)Мұхамеджанов Мұрат Əбікенұлы. СЕЙСМОЛОГИЯ -1 (бос орын)Абдуллаев Абдулазиз Омарұлы; Жантаев Жұмабек

Шəбденамұлы; Нұрмағамбетов Əлқуат. ХИМИЯ ЖƏНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛАР БӨЛІМШЕСІЖАҢА МАТЕРИАЛДАР ТЕХНОЛОГИЯСЫ -2 (бос

орын)Байжанов Жұмагелді Омарұлы; Датхаев Убайдулла Ма-

хамбетұлы; Ефремова Светлана Владимировна; Мыр ха-лықов Жұмахан Үшкемпірұлы; Рахимов Қайролла Дүй-сенбайұлы; Төлегенова Ардақ Орынбасарқызы.

ХИМИЯ - 3 (бос орын)Əбілов Жарылқасын; Айдарова Сəуле Байларқызы;

Бүркітбаев Мұхамбетқали; Жиембаев Болат Жазкен ұлы; Ер жанов Қазбек Бекмағанбетұлы; Молдахметов Марат Зайнуллаұлы; Насиров Рахметолла; Рахмадиева Сұлукен Бигалиқызы; Төлеуов Бораш Игілікұлы; Тұрдыбеков Қоб-ланды Мүборəкұлы; Тұрмұхамбетов Айбек Жүрсінұлы.

ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ – 3 (бос орын)Əбжаппаров Əбдімұтəліп; Баешов Əбдуəли Баешұлы;

Жүсіпбеков Өмірзақ Жұмасілұлы; Құлажанов Құралбек; Мыр захметов Меңлібай.

БИОЛОГИЯ ЖƏНЕ МЕДИЦИНА БӨЛІМШЕСІБИОЛОГИЯ – 4 (бос орын)Əбуғалиева Сəуле Ізтілеуқызы; Аралбай Нұғман Құл-

дарбекұлы; Байқошқарова Салтанат Берденқызы; Березин Владимир Элеазарович; Бижанова Гүлбаршын Қожақызы; Бішімбаева Нəзира Қозыкеқызы; Мақашев Ерболат Қапанұлы; Мамонов Леонид Кириллович; Махатов Болат-хан; Огарь Наталья Петровна; Сағындықова София Зұл-хар найқызы; Сұлтанбаев Еркен Амантайұлы; Төлемісова Жанар Кеңесқызы; Хайленко Нина Александровна; Шə-ріпов Қамалидин Орынбайұлы.

МЕДИЦИНА -4 (бос орын)Ақшолақов Серік Қуандықұлы; Алшынбаев Мыр за-

кəрім Кəрімұлы; Балмұханова Айгүл Владимировна; Бек-тұрғанов Рамазан Сейдахметұлы; Ботабекова Тұрсынгүл Көбжасарқызы; Ғазалиева Меруерт Арыстанқызы; Жай-нақ баев Нұрлан Темірбекұлы; Досаханов Əлихан Хам-заұлы; Қаусова Галина Қалиқызы; Құдайбергенов Талғат Қапаұлы; Локшин Вячеслав Нотанович; Мейрамов Ғабит Ғабдоллаұлы; Рахыпбеков Төлебай Қосиябекұлы; Сейсем-беков Тельман Зейналлыұлы; Смағұлов Нұрлан Кемел-бекұлы; Сраубаев Ермек Нығматұлы; Татаева Роза Қабды-ғалиқызы; Түсіпбекова Майда Масхапқызы.

БИОТЕХНОЛОГИЯ — 1 (бос орын)Əлібаев Нұрадін; Жамбақин Қабыл Жапарұлы; Қара-

баев Мұратбек.ҚОҒАМДЫҚ ЖƏНЕ ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМ-

ДАР БӨЛІМШЕСІЭКОНОМИКА — 1 (бос орын)Досманбетов Бақберген Сəрсенұлы; Мұхамедиев Болат

Мінтайұлы; Сабден Оразалы; Садықов Еркін Тоқмұхамедұлы. СОЦИОЛОГИЯ – 1 (бос орын)Алдашов Бахтияр Əбілқайырұлы; Сейдуманов Серік

Тұрарұлы; ПОЛИТОЛОГИЯ -1 (бос орын)Əбсаттаров Раушанбек; Бұрханов Камал Низамұлы;

Иватова Ляйля Мұрзалиқызы. ЮРИСПРУДЕНЦИЯ -1 (бос орын)Бектұрғанов Əбдіманап Елікбайұлы; Бұсұрманов Жұмабек

Дүйсешұлы; Көбеев Еркін Қинаятұлы; Құлыбаев Талғат Асқарұлы; Мəуленов Қасым Сырбайұлы; Нəрікбаев Мақсұт Сұлтанұлы; Нұрғалиев Бахыт Молдатьяұлы; Нұрғалиева Еңлік Нұрғалиқызы; Смағұлов Асылбек Айжарықұлы.

ПЕДАГОГИКА -2 (бос орын)Адамбеков Қайрат Ілиясұлы; Əлмұхамбетов Берікжан

Айтқұлұлы; Ахметова Гүлнас Кенжетайқызы; Бəйдібеков Əуез Кеңесбекұлы; Құнанбаева Сəлима Сағиқызы; Мирза Наталья Викторовна; Момынбаев Байзақ Көпірбайұлы; Намазбаева Жəмила Ыдырысқызы; Сманов Бақтияр Өрісбайұлы.

ТІЛ БІЛІМІ -2 (бос орын)Базарбаева Зейнеп Мүсілімқызы; Қаржаубай Сартқожа;

Құрманбайұлы Шерубай; Мамынова Бағдан Катайқызы; Малбақ Мырзаберген Малбақұлы;

Оразбаева Фаузия Шəмсиқызы. ƏДЕБИЕТТАНУ -2 (бос орын)Əбдезұлы Қансейіт; Ергөбек Құлбек Сəрсенұлы;

Жұртбай Тұрсын Құдакелдіұлы; Қалижанов Уəлихан Қалижанұлы; Мамраев Бейбіт Баймағамбетұлы; Негимов Серік; Омаров Бауыржан Жұмаханұлы.

ТАРИХ» -2 (бос орын)Əбжанов Ханкелді Махмұтұлы; Кəкенова Галина

Мəжитқызы; Қойгелдиев Мəмбет Кұлжабайұлы; Садықов Тілеген; Сдыков Мұрат Наурызғалиұлы.

ШЫҒЫСТАНУ -1 (бос орын)Əбусейітова Меруерт Хуатқызы. АРХЕОЛОГИЯ -1 (бос орын)Самашев Зайнолла; Таймағамбетов Жəкен Қожахметұлы. ФИЛОСОФИЯ -1 (бос орын)Əбділдина Раушан Жабайханқызы; Алтаев Жақыпбек;

Кəріпбаев Байжол Ысқақұлы; Кенжетаев Досай Тұрсын-байұлы; Нұрманбетова Жəмиля Нүсіпжанқызы.

ӨНЕРТАНУ -1 (бос орын)Ерғалиева Райхан Əбдешқызы; Қоңыратбай Тынысбек

Əуелбекұлы; Күзембай Сара Əділгерейқызы.АГРАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР БӨЛІМШЕСІАУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ -5 (бос орын) (оның ішінде 2 – аймақ бойынша) Абдуллаев Кенже Қожахметұлы; Астафьев Владимир Лео-

нидович; Балғабаев Нұрлан Нұрмаханұлы; Елубаев Сағынтай Зекенұлы – аймақ бойынша; Ізбасаров Дүйсебай Сайлау бай-ұлы; Кененбаев Серік Барменбекұлы; Кешуов Сейітқазы Асыл сейітұлы; Көшен Бауыржан Мəкөшұлы; Күрішбаев Ақылбек Қажығұлұлы; Мұқанов Болат Мəжит ұлы; Сапаров Аб дулла; Сүлейменов Жеңісбек Жұмаға лиұлы; Үмбетаев Иба-дулла – аймақ бойынша; Оразғалеев Талан Қабдрашидұлы.

МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ-1 (бос орын)Омбаев Абдырахман Молданазарұлы; Садықұлов Төлеухан. МАЛ ДƏРІГЕРЛІГІ – 2 (бос орын)Мыңжасов Қанат Ысмайылұлы; Сансызбаев Абылай

Рысбайұлы; Сұлтанов Ахметжан Ақиұлы; Шабдарбаева Гүлнар Сабырқызы.

Конкурсқа қатысушылардың ғылыми қызметтері мен жетістіктері туралы пікірлерді мына мекен-жайға жіберуге болады: Алматы қаласы, Шевченко көшесі, 28, 2-қабат, 214-бөлме. Анықтама үшін байланыс телефондары: 8(727) 272 55 61, 261 00 25. Толық анықтама ҚР ҰҒА-ның мына сайтында www.akademiyanauk.kz

Х а б а р л а н д ы р уҚазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-

мүшелігіне сайлану үшін конкурсқа қатысушылардың тіркелген тізімін жариялайды

«Каспий Меруерті Оперейтинг Компани Б.В.» Ақтау қаласындағы филиалы 2013.ЦП-175 баға ұсыныстарын сұрау арқылы 2013 жылғы 24 қаңтарда, Ақтау қаласы, 12-ш/а, 74-ғимарат, 209-бөлмеде өткізілген сатып алудың қорытындысы туралы хабарлайды:

«Үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты объектілер иелерінің азаматты-құқықтық жауапкершілігін міндетті түрде сақтандыру қызметі» – Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 1139 қаулысына 2010 жылғы 1 сəуірдегі № 267 қаулысымен бекітілген тауарлар, қызмет көрсету жəне жұмыстарды сатып алу Ережелерінің 98-тармағына сəйкес сатып алу орындалғаны туралы хабарлайды. «Мұнай сақтандыру компаниясы» АҚ -жеңімпаз деп танылды.

Филиал «Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.» в г. Актау, настоящим объявляет итоги закупа способом запроса ценовых предложений 2013.ЦП-175, проведенного 24 января 2013 года по адресу: г Актау, 12-микрорайон, здание 74, в кабинете 209 по следующему лоту:

«Услуги по предоставлению обязательного страхования гражданско-правовой от-ветственности владельцев объектов, деятельность которых связана с опасностью причинения вреда третьим лицам» – закуп признан состоявшимся, согласно пунк ту 98 Правил приобретения ТРУ при проведении операций по недропользова-нию № 1139 постановлению Правительства Республики Казахстан №267 от 1 апреля 2010 г. Победителем признан: АО “Нефтяная Страховая Компания”.

«Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.» Ақтау қаласындағы филиалы, «Казахстанская правда» газетіне 2012 жылғы 16 қарашада жарияланған «Қысқа арналған кеме жанармайымен қамтамас ету жөніндегі № C01801» ашық конкурсын екіден кем қатысушылардың қатысуына байланысты, Қазакстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 1 сəуірдегі № 267 қаулысымен бекітілген №1139 тауарлар, қызмет көрсету жəне жұ-мыстарды сатып алу Ережелерінің 66-тармағының 2-тармақшасына сəйкес орын-далмағанын жариялайды.

Филиал «Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.» в г.Актау, уведомляет о признании открытого конкурса «№ C01801 – Поставка зимнего судового топлива», объявленного в газете «Казахстанская правда» от 16 ноября, 2012 г. несостоявшимся, в связи с участием в конкурсе менее двух участников, в соответствии с пунктом 66, подпункта 2, Правил приобретения товаров, работ и услуг при проведении операций по недропользованию, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 1 апреля 2010 года № 267, о внесении изменения в постановление Правительства Рес-публики Казахстан от 28 ноября 2007 года № 1139.

«Каспий Меруерті Оперейтинг Компани Б.В.» Ақтау қаласындағы филиалы Қазақстан Рес-публикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 қарашадағы № 1139 қаулысына өзгеріс енгізу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 1 сəуірдегі № 267 қаулысымен бекітілген тауар-лар, қызмет көрсету жəне жұмыстарды сатып алу Ережелерінің 105-тармағының 1-тармақшасына сəйкес бір көз негізінен “ Нур-Ойл Актау ” ЖШС-дан қысқа арналған кеме жа-нармайымен қамтамасыз ету жөніндегі қызметтерін сатып алу ниеті туралы хабарлайды.

Филиал «Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.» в г.Актау, настоящим объявляет о намерении закупа из одного источника у ТОО “Нур-Ойл Актау” услуг по поставке зимнего судо-вого топлива, в соответствии с подпунктом 1, пункта 105, Правил приобретения товаров, работ и услуг при проведении операций по недропользованию, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 1 апреля 2010 года № 267, о внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 28 ноября 2007 года № 1139.

«Қазақтелеком» АҚ (010000, Астана қ., Абай д-лы, 31) 2013 жылғы 18 қаңтарда өткізілген акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысының нəтижелері туралы өз акционерлерін хабардар етеді.

АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ жылжымалы мүлік нысандарын сату

бойынша аукцион өткізетіндігі туралы хабарлайды

Жамбыл облысы əкімдігінің ден-саулық сақтау басқармасы жанын-дағы Конкурстық комиссия (бұдан əрі – Комиссия) «Жамбыл облысы əкім-дігінің денсаулық сақтау басқармасының Қордай аудандық орталық ауруханасы» шаруашылық жүргізу құқындағы мем-лекеттік коммуналдық кəсіпорны (10.03.2000 ж. медициналық қызметпен айналысуға берілген сериясы №0004389 мемлекеттік лицензия) мекен-жайы жə-не пошталық инд. 080400, Жамбыл об-лысы, Қордай ауданы, Төле би көшесі, №54 тел: 8(7263643254)

Конкурс Жамбыл облысы, Тараз қала сы, Желтоқсан көшесі, 78, 22-бөл-меде 2013 жылдың 27 ақпанында сағат 11.00-де өткізіледі.

Кəсіпорын қызметінің сипаттамасы:- Қордай ауданының тұрғындарына

стационарлық жəне амбулаторлық-ем-ханалық медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;

- алғашқы медициналық санитарлық көмек: дəрігерлік көмекке дейін, жедел медициналық көмек

Байқау кеңестерiне сайланатын адам дар-ға қойылатын талаптар жоғары бi лiм нiң, сондай-ақ мынадай талаптардың бiрiнiң:

1) бiлiм беру немесе денсаулық сақтау салаларындағы кемiнде он жыл жұмыс тəжiрибесiнiң;

2) бiлiм беру немесе денсаулық сақтау салаларындағы басшылық қызметте (заң-ды тұлға басшысы немесе оның орынба-сарлары) кемiнде бес жыл тəжi рибесiнiң;

3) бiлiм беру немесе денсаулық сақтау салаларындағы қоғамдық бiрлестiктер-дiң мүшесi болуын қамтиды.

Конкурсқа қатысу үшін тиісті құ-жаттар осы хабарландыру жарияланған уақыттан бастап 30 күнтізбелік күн ішін де «Жамбыл облысы əкімдігінің ден саулық сақтау басқармасы» ком му-налдық мемлекеттік мекемесіне мына мекен-жай бойынша тапсырылуы тиіс:

Жамбыл облысы, Тараз қаласы, Жел-тоқсан көшесі, 78, 27-бөлме.

Конкурсқа қатысуға ниет білдірген тұлғалардың құжаттарын қабылдау осы хабарландыру жариялаған күннен бастап отыз күнтізбелік күні ішінде хабарлан-дыруда көрсетілген мерзімде Комис сияға мынадай құжаттарды ұсынуға тиіс;

1) конкурсқа қатысу туралы өтiнiш;2) мемлекеттiк жəне орыс тiлдерiнде

түйiндеме;3) еркiн нысанда жазылған өмiрбаян;4) үмiткердiң жеке басын куəлан ды-

ратын құжаттың көшiрмесi;5) бiлiмi туралы құжаттың көшiрмесi;6) еңбек кiтапшасының (ол болған

кезде) немесе еңбек шартының көшiр-месi не соңғы жұмыс орнына қабыл дан-ғаны жəне еңбек шартының тоқта тыл-ғаны туралы бұйрықтардың көшiрмесi;

7) Қазақстан Республикасы Бас про-куратурасының Құқықтық статистика жə-не арнайы есепке алу комитетiнiң аумақ-тық бөлiмшелерi берген сот ты лығы жəне сыбайлас жемқорлық құқық бұзу шы лық-тары жоқ екендiгiн растайтын құжаттар.

Конкурсқа қатысушы өзiнiң бiлiмiне, жұмыс тəжiрибесiне, кəсiби деңгейiне қа-тысты қосымша ақпаратты (бiлiк тi лiгiн арттыру, ғылыми дəрежелер мен атақ тар беру, ғылыми жарияланымдар, осы ның алдындағы жұмыс орнының бас шылы-ғынан ұсыным) беруiне болады.

Құжаттар салынған конверт ҚР Үкі-метінің 2011 жылғы 22 маусымдағы «Ша-руа шылық жүргізу құқығындағы мемле-кеттік кəсіпорындарда байқау ке ңесін құру қағидасын, байқау кеңесінің құра-мына сайланатын адамдарға қойы латын талаптарды, сондай-ақ Байқау ке ңесінің мүшелерін конкурстық іріктеу жəне олар-дың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату қағидасын бекіту туралы» №686 қаулысы талаптарына сəйкес рəсімделіп, конкурс-тық өтінім мемле кеттік жəне орыс тілде-рінде бір-бір данадан жіберіледі.

Утеряны документы на имя Байжума Толепберген 10.06.1981 г.р. по адресу: Акмолинская обл., Це-линоградский р-н., с.о. Караоткель, аул Караоткель, Акт гос.приема комиссии № от 22.10.2007 г. до-мовая книга и гос.акт на землю.

Утеряны копия уд.личности, РНН на имя Буфеевой Токжан Абдрамановны считать недействительными.

Открылось наследство после смерти Ким Ростислав Алексеевича, умершего 12.08.2012 года. Прошу наследников обращаться по адресу: город Алматы, мкр. Алмагуль, дом №6, кв. 51, частному нотариусу Ершовой О.О. до 12.02.2013 года.

04.01.2013 жылы қайтыс болған Джамбуловой Сандугаш Дженисхановнаның қазасынан кейін мұрагерлігі ашылды. Мұрагерлеріне мына мекен-жай бойынша хабарласуды сұраймын: Алматы қаласы, №6 ш/а, №3А үй, №4 офис, нотариус С.Т.Сеитовке, тел. 268 15 10, ұялы тел: 8 701 420 5657.

Астана қаласының маманданды рыл ған аудан-аралық экономикалық соты ның 25.12.2012 ж. ұй-ғарымымен «ТАН ГИЕВ МИКАИЛ АХМЕТО-ВИЧ» ЖК, «МУХАМАДЕЕВ САМАТ ХА БИБ -РАХМАНОВИЧ» ЖК банкроттығы жө нінде іс қоз ғалды. Іс мына мекен-жайда қа ралады: Аста-на қаласы, Абай даңғылы, 36-үй, 3-қабат.

Определением специализированного межрайон-ного экономического суда города Астаны от 25.12.2012 г. в отношении ИП «ТАНГИЕВ МИКА-ИЛ АХМЕТОВИЧ», ИП «МУХАМАДЕЕВ СА-МАТ ХАБИБРАХМАНОВИЧ» возбуждено дело о банкротстве. Дело будет рассматриваться по адресу: город Астана, проспект Абая, дом 36, 3-этаж.

Астана қаласының мамандандырылған аудан ара лық экономикалық сотының 24.12.2012 ж. ұйғары мымен «ТИМОШЕНКО АННА ВИКТОРОВНА» ЖК, «Ам-ренов Данияр Егинбердыевич» ЖК, «ОСТРОВ-СКИЙ ВАЛЕРИЙ ИВАНОВИЧ» ЖК, «Астана-Кон-серврыба» ЖШС, «НАУРЫЗАГРОТЕХНИКА» ЖАҚ банкроттығы жөнінде іс қозғалды. Іс мына мекен-жайда қаралады: Астана қаласы, Абай даңғылы, 36-үй, 3-қабат.

Определением специализированного межрайонно-го экономического суда города Астаны от 24.12.2012 г. в отношении ИП «ТИМОШЕНКО АННА ВИКТО-РОВНА», ИП «Амренов Данияр Егинбердыевич», «ОС ТРОВ СКИЙ ВАЛЕРИЙ ИВАНОВИЧ» ИП, ТОО «Астана-Консерврыба», ЗАО «НАУРЫЗА-ГРОТЕХНИКА» возбуждено дело о банкротстве. Дело будет рассматриваться по адресу: город Астана, проспект Абая, дом 36, 3-этаж.

Мен, Джакишев Нурлан Ерсыно-вич (ИИН 700526300036), Алматы қала сы, Фурманов көшесі, 246 «а»-үй, 89-пəтер мекен-жайы бойынша тұра тын, «HOMEBROKER» АҚ-тың 198 446 жай акциясын иеленуші ретінде, «HOMEBROKER» АҚ-тың қалған акционерлеріне «HOMEBRO-KER» АҚ-тың өздеріне тиесілі акцияларын бір жай акция үшін 57 661,39 теңге баға бойынша сатуды ұсынамын.

Я, Джакишев Нурлан Ерсынович (ИИН 700526300036), проживающий по адресу: город Алматы, улица Фурманова, дом 246 «а», квартира 89, являющийся собственником 198 446 простых акций АО «HOME-BROKER», предлагаю остальным акционерам АО «HOMEBROKER» продать принадлежащие им акции АО «HOMEBROKER» по цене 57 661,39 тенге за одну простую акцию.

Тендер өткізу күні мен орны: 2013 жылғы 14 ақпанда сағат 10.00-де Орал қаласы, Достық-Дружба даңғылы, 208, 4-қабат, 36-бөлме.

Лот № 1. Асхана үй-жайы жабдықтарымен, орналасқан мекен-жайы: БҚО, Орал қаласы, Жəңгір хан көшесі, 51, машина жасау факультеті корпусының 1-қабаты, «Жəңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорнының теңге-рімінде. Нысанның жалпы ауданы 103,6 ш.м. Нысан барлық инженерлік-техникалық құрылыстарымен (орталық жылыту, кəріз, электрмен жарақтандырылған, ыстық жəне салқын сумен қамтылған, желдеткіші бар) жақсы пайдалану жағдайында тұр. Тендерді өткізу шарты: мүліктік жалдау (жалға) алу мерзімі 2 жыл. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі жабдықтарымен айына – 24000 теңге. Оқу орнына рұқсат қағазы жүйесімен тамақ тан дыруды ұйымдастыру үшін асхана ретінде пайдалану. Кепілді жарна сомасы – 40500 теңге.

Лот № 2. Жылытылатын қойма, тауарларды сақтау үшін, орналасқан мекен-жайы: БҚО, Орал қаласы, 2-Строительный тұйы ғы, 3, «Резерв» РМК «Сигнал» филиалының теңгерімінде. Тапсырылатын нысанның ауданы 500 ш.м. Нысан жақсы пайдалану жағдайында тұр, 4 есігі бар, қойманың қабырғалары кірпіш тен қалаған, едені асфальт-бетонды. Қойманың биіктігі еденнен төбеге дейін 3,5 метр. Орталық жылыту, электрмен жарақтан дырылған. Тендерді өткізу шарты: мүліктік жалдау (жалға) алу мерзімі 1 жыл. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 205000 теңге. Тікелей тауарды сақтауға пайдалану. Кепілді жарна сомасы – 106000 теңге.

Лот № 3. Асхана үй-жайы жабдықтарымен, орналасқан мекен-жайы: БҚО, Орал қаласы, Жамбыл көшесі, 81, 2-қабат, «Батыс Қазақстан облысының əділет департаменті» мемлекеттік мекемесі. Нысанның жалпы ауданы 58,08 ш.м. Нысан барлық инженерлік-техникалық құрылыстарымен (орталық жылыту, кəріз, электрмен жарақтандырылған, ыстық жəне салқын сумен қамтылған, желдет кіші бар) жақсы пайдалану жағдайында тұр. Тендерді өткізу шарты: мүліктік жалдау (жалға) алу мерзімі 2 жыл. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі жабдық-тарымен айына – 39000 теңге. Тамақтандыруды ұйымдастыру үшін асха-на ретінде пайдалану. Кепілді жарна сомасы – 23000 теңге.

Лот № 4. Асхана үй-жайы жабдықтарымен, орналасқан мекен-жайы: БҚО, Орал қаласы, Достық даңғылы, 208, 2-қабат, «Батыс Қазақстан облысының əділет департаменті» мемлекеттік мекемесі. Нысанның жалпы ауданы 24,48 ш.м. Нысан барлық инженерлік-техникалық құрылыстарымен (орталық жылыту, кəріз, электрмен жарақтан дырыл-ған, ыстық жəне салқын сумен қамтылған, желдет кіші бар) жақсы пай-далану жағдайында тұр. Тендерді өткізу шарты: мүліктік жалдау (жалға) алу мерзімі 2 жыл. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі жаб-дықтарымен айына – 15000 теңге. Тамақтандыруды ұйымдастыру үшін асхана ретінде пайдалану. Кепілді жарна сомасы – 10000 теңге.

Лот № 5. Кеңселік үй-жай, орналасқан мекен-жайы: БҚО, Бөрлі ауданы, Ақсай қаласы, Железнодорожная көшесі, 123А, 1-қабат, «Батыс Қазақстан облысының əділет департаменті» мемлекеттік мекемесі. Жалпы ауданы 12,75 ш.м. Нысанның сипаттамасы: ны-сан барлық инженерлік-техникалық құрылыстарымен (орталық жылыту, кəріз, электрмен жарақтандырылған, ыстық жəне салқын сумен қамтылған, желдеткіші бар) жақсы пайдалану жағдайында тұр. Тендерді өткізу шарты: банктің есептік-кассалық бөлім шеле-рін орналастыру үшін. Мүліктік жалдау (жалға) алу мерзімі 2 жыл. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 7500 теңге. Кепілді жарна сомасы – 4000 теңге.

Тендер қатысушыларын тіркеу тендер өткізу туралы хабарлама жарияланған күннен бастап жүргізіледі жəне 2013 жылдың 13 ақпанында сағат 10.00-де аяқталады.

Тендерге қатысу үшін үміткер мыналарды тапсыруы қажет:1) тендерге қатысуға өтініш, онда тендерге қатысуға үміткердің

келісімі жəне оның тендер шартын орындау бойынша міндеттемесі жəне тиісті шартты жасауы қамтылады;

2) жапсырылған конвертке салынған тендер шарты бойынша ұсынысы;3) заңды тұлғалар үшін – мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) тура-

лы куəліктің, құрылтай құжаттардың (жарғының жəне құрылтай шарттың) көшірмелері жəне салыстыру үшін түпнұсқаны міндетті түрде көрсетумен бірге салық төлеушінің куəлігі немесе аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелері;

Жеке тұлғалар үшін – жеке кəсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куəліктің, жеке тұлғаның жеке басын куəландыратын құжаттың, салық төлеуші куəлігінің жəне салыстыру үшін түпнұсқаны міндетті түрде көрсетумен үй кітапшасының көшірмелері немесе аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелері;

Акционерлік қоғамдар үшін – бағалы қағаздарды ұстаушы лардың тізілімінен көшірме үзіндіні; жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер үшін – серіктестік қатысушыларының тізілімінен көшірме үзіндіні (серіктестік қатысушыларының тізілімін жүргізу жағдайында);

Шетелдік заңды тұлғалар үшін – мемлекеттік жəне орыс тілдеріне аударылып нотариалды расталған құрылтай құжаттары;

4) кепілді жарнаның аударылғандығын растайтын төлем тапсырмасының көшірмесі;

5) өтінім беру сəтінде салық берешегінің болмауы туралы салық органынан анықтаманы.

Өтініш тендерлік құжаттамада айқындалған шартпен жəне талап қа сəйкес жасалады жəне қосарланған конверттерде қабыл-данады. Сыртқы конвертте жоғарыда келтірілген құжаттар қамты-лады. Ішкі конвертте үміткердің ұсынысы қамтылуы тиіс. Ішкі кон-верт жабық болуы жəне үміткердің мөрлеуі тиіс.

Өтініштерді қабылдау Батыс Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаментінің мекен-жайына құжаттарды тапсы-ру кезінде жүргізіледі жəне нөмірленген беттері тігілуі жəне соңғы бетіне қол қойылып мөр басылып расталуы тиіс.

Кепілді жарна Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру комитетінің «Батыс Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру депар таменті» ММ-нің депозиттік шотына аударылады, БСН 120240022537, ЖСК (депозиттік шот) KZ400705012170171006, банк – «ҚР ҚМ Қазына -шылық комитеті» ММ, БСК KKMFKZ2A, Кбе 11, КНП 171 (кепілді жарналарды енгізу үшін) 2013 жылғы 13 ақпаннан кешіктірмей. Төлемнің тағайындалуы – тендерге қатысу үшін кепілді жарна.

Нысан үшін жалдау ақысының ең жоғары сомасын ұсынған жəне тендерлік құжаттамада қамтылған барлық талаптарға сай келетін қатысушы тендер комиссиясының шешімі бойынша тендер жеңімпазы болып танылады.

Тендер жеңімпазымен шарт тендер хаттамасына қол қойылғаннан қүннен бастап қүнтізбелік он күннен кешіктірілмей жасалады.

Тендерлік құжаттамамен танысу үшін барлық сұрақтар бойынша хабарлама ресми жарияланған күннен бастап Батыс Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаментіне хабарласу ке-рек, аңықтама алу телефондары; 8 (7112) 50-47-53, 53-42-36 немесе https://arenda.gosreestr.kz/p/ru/ArendaInformations/ToTenants сайтында.

Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрлігінің Байланыс жəне ақпа-раттандыру комитеті 2013 жылы ауылдық елді мекендерде телекоммуникацияның əмбебап қызмет-терін көрсету бойынша байланыс операторларды таңдау жөнінде ашық конкурс өткізетінін хабарлайды.

Конкурстық құжаттама пакетін 2013 жылғы 28 ақпанды қоса есептегенде, сағат 11.00-ге дейін мына мекен-жай бойынша алуға болады: Қазақстан Республикасы, 010000, Астана қаласы, Есілдің сол жағалауы, «Министрліктер үйі əкімшілік ғимараты, А блогы, 14-кіреберіс, 7-қабат, № 765 бөлме.

Конкурсқа қатысу үшін конкурстық өтінімдерді жапсырылған конверттерге салып əлеуетті өнім берушілер 2013 жылғы 1 наурызда сағат 10.00-ге дейін мына мекен-жай бойынша тапсырады: Қазақстан Республикасы, 010000, Астана қаласы, Есілдің сол жағалауы, «Министрліктер үйі» əкімшілік ғимараты, А блогы, 7-қабат, № 765 бөлме.

Қосымша ақпаратты мына телефон арқылы алуға болады: 8 (7172) 74 10 49.

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ, ТЕНДЕР !Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру комитетінің «Батыс Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ республикалық мүлікті мүліктік жалдауға (жалға) беру

бойынша тендер өткізу туралы хабарлайды

29 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz10

Спорт

Газет мына қалалардағы:010008, Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС,050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС,110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Мистоль» ЖШС,160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ,080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС,040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы,070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» КМКбаспаханаларында басылып шықты.

Меншік иесі:“Егемен Қазақстан”

республикалық газеті”акционерлік қоғамы

ПрезидентСауытбек АБДРАХМАНОВ

Вице-президент – бас редакторЖанболат АУПБАЕВ

Вице-президентЕркін ҚЫДЫР

МЕКЕН-ЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А.

АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kzАлматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – egemalm@host.kz

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР:Астана – (717-2) 37-61-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728) 27-05-70;Атырау – (712-2) 32-94-07;

Көкшетау – (716-2) 25-76-91;Қарағанды – (721-2) 43-94-72;Қостанай – (714-2) 39-12-15;Қызылорда – (724-2) 27-00-85Орал – (711-2) 28-80-35;Өскемен – (723-2) 25-28-41;

Павлодар – (718-2) 57-18-09;Семей – (722-2) 52-26-86;Тараз – (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 404-36-29;Петропавл – (715-2) 50-72-50.

ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, gulnurekkz@mail.ru

материалдың жариялану ақысы төленген. “Егемен Қазақстанда” жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.А

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы

5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мəдениет жəне

ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009

Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы200 601 дана.

Нөмірдің кезекші редакторы

Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. “Егемен Қазақстан” республикалық газеті” АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 5 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. Тапсырыс 8921Газет Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС-те басылды, тел. 93-98-25. Тапсырыс №158 ek

www.egemen.kz10

Фотоэтюд Тосын табиғат

Оңдасын ЕЛУБАЙ,«Егемен Қазақстан».

23 қаңтарда Зайсан ауданына сапар ға шықтық. Обалы нешік, Гидромет қыз меткерлері қатты бо-ран соғып, жолдар жабылу қаупі бар деп ескерт-се де, əлде əуестік, əлде қызығушылық па, таң ата «Өскемен-Қалбатау-Көкпекті-Ақсуат-Зайсан-Май қапшағай» республикалық маңызы бар тас-жол арқылы аттанып кеттік. Өскеменнен Жарма ауда нының орталығы Қалбатауға дейін небəрі 111 шақырым. Бір сағат 20 минутте баратын ау-дан орталығына жету мұң болды. Ақ боран түтеп кетті. Мұның алдында да бірер күн боран соғып, өңірдің барлық аудандарына қатынау қиынға түскенімен, жарты немесе бір күнде баратынсың. Өскеменнен 50 шақырым асқан соң жолдар жа-былып, көптеген автокөліктер сең соққандай, тіреліп қалды. Екі қуатты «Д-226» «Урал» көлігіне орналасқан қарды алысқа лақтыратын шнектер дамылсыз жұмыс істей бастады. Сонымен 111 шақырымдағы Қалбатауға бес сағатта жеттік. Таңғы сағат 7.00-де Зайсаннан шыққан, ішінде 40-тан астам жолаушысы бар автобус, барлығы жүзге тарта көлік жүргізушілері сол күні қамалып қалды. Абырой болғанда, Жарма ауданының əкімі Темірбек Қасымжанов жолаушылардың барлығын түрлі мекемелерге орналастырды. Өскеменге ба-ратын жолаушылар ертеңінде Семей арқылы ай-налма жолмен екі тəулік дегенде жетіпті. Себебі, жылдамдығы секундына 30 метрге жететін қатты боран жолды жауып, тазарту қиынға соққан.

Зайсан ауданына да қар қалың түсіпті. Аудан əкімі Серік Зайнулдин алаңдаушылық білдіріп, əлі екі ай қыс болатынын білсе де, көктемгі тасқынның алдын алу шараларына кірісе бастап-ты. Ауданда қардың қалыңдығы 50 сантимет-рден, тауларда 85 сантиметрден асады. Егер күн күрт жылыса қауіпті, сондықтан ауыл əкімдері дайындық жұмыстарын жүргізіп жатыр. Облыс əкімі Б.Сапарбаевтың тапсырмасы бар, тасқынның алдын алуға жауапкершілікпен қарау керек, деп аудан əкімі Серік Зинабекұлы біраз жайлардан мағлұмат бере кетті. Ауданда жолдар қардан та-зартылып тұрады, ондаған техника бөлінген, жа-нармай жетеді.

Жұма, 25 қаңтарда кері қайтуға қамдандық. Зайсанға қалың тұман түсіп, ұшақ бір күн ұшпай қалды. Қарияларға, емделуге бара жатқандарға қиын болды, олар амалсыз түнеп қалды. Ертеңінде ұшақ қатынады. Ақсуаттан əрі қарай бір күнде 40 сантиметрдей қар түсіпті. Жол аршылған. Бірақ, кейбір жерді қар басып қалған, орта жолда тіркемесі бар «КамАЗ»-дар батып қалғандықтан, айналма жерде көлікті итеріп шығуға тура келді. Сөйтіп, Көкпектіден Қалбатауға əупірімдеп əрең жеттік, арғы жағында жол жоқ. Бұл кезде дүлей боран құтырып тұрған. Осы мезетте Өскеменнен Қалбатауға, Қалбатаудан Өскеменге қарай екі-екіден төрт роторлы, итергіш көліктер жетегімен 500 машина қарама-қарсы жолға шықты. Біз мінген көлік Қалбатаудан əрі 5 шақырым жүрді де қайраңдап қалды. Кері қайтайық десек, көліктер иін тіресіп, бір-біріне жол беретін емес, тіпті шегінуге жол жоқ, төрт сағат тұрып қалдық. Зəреміз ұша бастады, жанармайдың жартысын жағып қойдық, таң атқанша айдалада қалсақ, үсіп өлетін болдық қой, бір амал жасап аттың басын Қалбатауға бұрайық деп жүргізуші жас жігіт Фархадты үгіттей

бастадым. Сонымен елуге тарта көлік кері қайтты. Таңертең 8-де Өскеменнен шыққан көліктер Қалбатауға түнгі 12-де əрең жетті. Жол тазалап жатқан механизаторлар ұйқыны қойған сыңайлы, бірер сағат қана тынығып алады екен. Сонымен бірге, Көлік жəне коммуникация министрлігінің Автомобиль жолдары комитеті Шығыс Қазақстан облыстық департаменті ММ директоры Сайранбек Бармақовтың іскерлігі мен ілкімділігі нəтижесін берді деуге келеді. Ол боран басталғалы аттан түспей, өңір басшысы Б.Сапарбаевтың жолдарды тазалау, жолаушыларға дер кезінде көмек көрсету жөніндегі тапсырмасын мұқият орындап жүр. Оның орынбасары Бақыт Қалымов тіпті Өскеменге жете алмай, айдалада түнеп шығуға мəжбүр болған. Облыс əкімінің орынбасары Айтқазы Шерубаев та Қалбатауға қарай боран басталған кезде жолдың жағдайын көремін деп ұзақ уақыт қар құрсауынан шыға алмаған. Сайранбек Солтанбекұлын жолда жолықтырдық, ол да ма-засыз тірлік кешкен сыңайлы, жолаушылардың айдалада қалып қоймауына алаңдайды.

«Несін айтасыз, биылғы қыс бəрімізге сынақ болды. Қолдағы техника, жанармай жеткілікті болғанымен, міне, екі ай өтті, боран екі күннің бірінде əлек салуда. Тіпті, «Өскемен-Риддер», «Өскемен-Шемонайха» жолдары да жабық, оны тазартып үлгере алмай жатырмыз. Боран сейсенбіге таман толастап, қатты аяз түседі деген болжам бар, деп С.Бармақов ағынан жарылды.

Алтайда не көп, тау мен серпантин жолдар көп. Мəселен, «Өскемен-Зырян-Катонқарағай», «Өскемен-Самар-Күршім-Марқакөл» жолдары қауіпті. Сонымен бірге, Шемонайха, Бородулихаға баратын жолдар қыс түскелі жиі жабыла баста-ды, оны тазарту оңай шаруа емес. Соңғы бір айда ғана жүзге тарта қар көшкіні болды. Күн күрт жылынып, қар көшкіні қауіп төндіре бастады. Сондықтан осы сала қызметкерлері үшін қарбалас сəт туып тұр.

Қалбатауда сол күні екі жүз адам қонып шықты. Аудан əкімі Т.Қасымжанов барлығымызға жағдай жасады, түн болса да ыстық ас бергіздірді. Ертеңінде «Өскемен-Қалбатау» жолын ашуға мүмкіндік болмады, қатты боран жолды тазалағанмен жедел жауып тастады. Ақыры Шарға жетіп, кешкі пойызбен екі тəулік дегенде Өскеменге жеттік. Айтпақшы, сол күні «Өскемен-Семей» жолы қардан тазаланып, көптеген аудан тұрғындары айналма жолмен оралыпты.

27 қаңтарда Алтайда боран болды. Күн күрт жылынып, қар еріп, көшелерді су баса бастады. «Өскемен-Қалбатау», «Өскемен-Зырян», басқа да жолдар жабық, тазалап жатқанымен боран мүмкіндік берер емес. Ал дүйсенбіде де боран соғып тұр, қалың қар басып тастады. Жолдар жабық. Шығыста өзен-көлдер көп, ертең қар еріген кезде тасқын су қаптамас үшін қазірден бастап дайындық жұмыстарына кірісе бастасақ, ұтылмаймыз. 2010 жылғы 17 наурыздағы бір күнде Тарбағатай, Күршім елді мекендерінде қатты тасқын судан 600 үйдің қирап, мыңдаған малдың опат болғанын ұмытпайық, ағайын. Биылғы қыстың беті жаман, ауа райы да сан құбылып тұр. Сақ болайық!

Шығыс Қазақстан облысы.–––––––––––––––––––––––––

Суретті түсірген автор.

Аптаєа созылєан аќтїтек

Алыстан елестеген тіршілік шуаєы

Менің денсаулығымның нашарлауына байланысты Германияның ауруханасында емделіп жатқанымды естіген еліміздің аудан-аудан, ауыл-ауылынан келген хаттар мен те-леграммаларды, Оңтүстік пен Солтүстік жəне Шығыс пен Батыс аймақтардағы ардақты аға-апаларым, іні-сіңлілерімнің «Қандай көмек көрсетейік – бəріне де біз дайынбыз», – деп жанашырлықпен жолдаған сəлем хаттарын оқығанда Қазақ деген мемлекеттің үлкен-кішісі болып менің тағдырыма ара-ласуы жеке басымның қадір-қасиетінен емес, ата-бабалары-мыз еліміздің тарихнамасына алтын əріппен жазып кеткен Адамгершілік заңының Тəуелсіздік туын тіккен Отанымыздың төрінен орын алғанының шынайы көрінісі деп білдім; бұл – өлім мен өмірдің ортасында жанұшыра жағаласып жатқан пенде үшін алыстан елестеген тіршілік шуағы.

Бұл шуақ Алла тағаланың мейірім нұрын дай адам баласына күш-қуат беріп, үміт жа ға лауына жетелейді екен. Баршаңызды құ шақтап, көріскенше күн жақсы болсын деймін.

Фариза ОҢҒАРСЫНОВА,Германия,

Фрайбург қаласы.қаңтар, 2013 ж.

Биылғы қыстың жылдағыға қарағанда қарқыны қатты, өңір тұрғындары мен жолаушыларды қыспаққа алып, күйзелтіп жіберді. Ең əуелі еліміздің барлық өңірлеріндегідей, екі апта бойы ақшұнақ аяз тұрып алды. Облыстың Секисовка ауылында температура 53 градусқа төмендеді. Көптеген аудандар мен қалаларда да аяз беті қайтпай, жолаушылар діттеген жерлеріне жете алмай діңкелері құрыды. Міне, бір аптадан асты, күн күрт жылығанымен, Алтайдың айға созы-латын ақ бораны басталып кетті.

БИАТЛОН. Биатлоннан Австрияның Обер-тиллиах қаласында өтіп жатқан жасөспірімдер арасындағы əлем чемпионатында қазақстандық Галина Вишневская (суретте) күміс жүлдені иеленді.

ШАҢҒЫ. Шаңғыдан Чехияның Либерец қаласында өтіп жатқан жастар мен жасөспірімдер арасындағы əлем чемпионатында отандасымыз Марк Старостин 30 шақырымдық скиатлон жа-рысында қола жүлдеге ие болды.

Скиатлоншылар 15 шақырымды классикалық, ал қалған 15 шақырымды еркін əдіспен жүгіріп өтеді. Бұл жарыста бұған дейін Анастасия Слонова күміс медальді иеленген болатын.

БОКС. Қарағандыда жасөспірімдер арасын-дағы Қазақстан чемпионаты аяқталды. Оған Астана жəне Алматы қалалары мен еліміздің 14 облысынан 1997-1998 жылдары туған 177 жас боксшы қатысып, күш сынасты.

Боксшылар бір жеті бойы 163 жекпе-жек өткізіп, 14 салмақта араларынан ең мықтыларын анықтады. Сөйтіп, жалпыкомандалық есепте 4 ал-тын, 2 күміс жəне 4 қола медальмен Қарағанды облысының боксшылары бірінші орынды, екінші орынды 4 алтын, 2 күміс жəне 2 қола жүлдені ие-ленген Алматы қаласының жастары, үшінші орын-ды 2 алтын, 1 күміс жəне 1 қола медальді қанағат тұтқан Павлодар облысының командасы алды. Ал бір-бірден алтын жүлдені иеленген Оңтүстік Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда об-лыстары мен Астана қаласының өкілдері 4-7 орын-дарды бөлісті.

Енді ел чемпионатында топ жарған бала-лар жасөспірімдер құрамасына алынып, осы жылдың 15-22 сəуір күндері Шымкентте өтетін Азия чемпионатына, одан кейін 17-26 тамыз

күндері Украинаның Киев қаласында жалау көтеретін əлем чемпионатына қатысатын бо-лады.

ФУТБОЛ. Ресейдің Санкт-Петербург қа ла-сын да өткен «Достастық Кубогы» халықаралық тур нирін Қазақстанның 21 жасқа дейінгі құрама командасы 6-шы орынмен аяқтады.

Ал, финалда украиналықтарды 4:2 есебімен ұтқан Ресей құрамасы жеңімпаз атанды. Үшінші

орынды Литвадан 2:0 есебімен басым түскен Беларусь командасы иеленді.

ЕРКІН КҮРЕС. Ресейдің Красноярск қаласында өтіп жатқан Иван Ярыгин Голден Гран-приі XXIV халықаралық турнирінде əлем чемпионатының жүлдегері Дəулет Ниязбеков 60 кило салмақта қола медальға ие болды.

Ол чемпионат басталысымен үш белдесу өткізіп, соның бəрінде де жеңіске жеткенмен, жар-тылай финалда Еуропаның екі дүркін чемпионы Опан Сатқа есе жіберді.

Өкінішке қарай, аталған турнирде біздің басқа балуандарымыз көңіл көншітерлік нəтиже көрсете алмады.

ХОККЕЙ. Құрлықтық хоккей лигасына қатысып жатқан Астананың «Барыс» командасы сырт алаңда Уфаның «Салават Юлаев» клубын 3:2 есебімен ұтты. Қазір «Барыс» «Шығыс» конферен-циясында 73 ұпаймен 5-орында келеді.

Осы күні Жоғарғы хоккей лигасында Өс-ке меннің «Торпедо-Казцинк» командасы да сырт алаңда Альметьевскінің «Нефтянник» хок-кей шілерінен 3:2 есебімен басым түсті. Енді өскемендіктер Волжск қаласында жергілікті «Ариада-Акпарс» клубымен кездеседі. Қазір «Торпедо-Казцинк» 44 ойыннан кейін 75 ұпаймен 6-орында тұрса, Қарағандының «Сарыарқа» ко-мандасы 43 ойыннан кейін 93 ұпаймен көш бас тап келеді. Бүгін олар өз айдынында Нижний Тагил қаласының «Спутник» командасын қабылдайды.

Жастар хоккей лигасында Астананың «Снеж-ные барсы» командасының жағдайы мəз емес. Олар өткен аптада Магнитогорскінің «Стальные лисы» командасымен екі рет кездесіп, екеуінде де 9:2 жəне 3:2 есебімен ұтылып қалды. Қазір ас-таналықтар «Шығыс» конференциясында 16 ко-манданың арасында 12-орынды иеленуде.

Дастан КЕНЖАЛИН,«Егемен Қазақстан».

Жарыстар кїнделігі

А т а л м ы ш п о й ы з д а р с а н -дық зертханалық, рент гено диаг-нос тикалық, ультрадыбыстық, эндоскопиялық, электроқұралды ме дициналық құралдармен жаб-дықталған. Сондай-ақ, рес пуб ли-камыздың барлық аймақтарына та-ралатын тұрақты телефон жəне кең жолақты интернетке қол жеткізетін спутниктік байланыстармен қам-тамасыз етілген.

П о й ы з д а р т ұ р ғ ы н д а р ғ а

ем деу-диагностикалық, шағын амбулаторлық хирургиялық опе-рациялардың жəне стома тологиялық жəрдемнің барлық түрлерін көрсетеді. Науқастарды емдеу барысында Қазақстан Республикасы мен ТМД-ның жетекші ғылыми медициналық орталықтарымен on-line режімде конференция өткізіп, консилиум жа-сауға, кеңес алуға мүмкіндіктері бар.

«Егемен-ақпарат».

Басты байлықҚазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің «Апаттар медицинасының темір жол госпитальдары» акционерлік қоғамының «Денсаулық», «Жəрдем» жəне «Саламатты Қазақстан» консультативтік-диагностикалық пойыздары республика халқына білікті медициналық көмек көрсетуде.

Жол бойындаєы жəрдемші

Суретті түсірген Ерлан ОМАРОВ.