บทท 2โรงเรอนและอปกรณเลยงไกพนเมอง

เพอเปนการปองกนและลดความเสยงตอการตดเชอโรคระบาดตาง ๆ และเพอเพมผลผลตของไกพนเมองใหสงขนและมสขภาพด ทนทานตอโรค รวมถงใหเกษตรกรมความรความเขาใจในการเลยงการจดการทถกตอง กรมปศสตวไดจดทำาโครงการพฒนาปรบรปแบบการเลยงไกพนเมองโดยเกษตรกรตองทำาเลาหรอโรงเรอนใหอยหางจากบานพกอาศยของตนเองและเพอนบานพอสมควร มพนทสำาหรบเลยงสตวปกเปนสดสวน เพยงพอ และเหมาะสมกบจำานวนสตวปก ทำาโรงเรอนแบบงาย ๆ และคาใชจายไมแพง หลงคาและผนงทำาจากวสดในทองถนททนทาน สำาหรบกนแดด กนฝน มมงเขยวกนยงในตอนกลางคน รวมทงใชตาขายกนเปนแนวรวรอบพนทเลยงไก สำาหรบใหไกเดนหากนได มอางนำายาฆาเชอโรคตรงบรเวณประตทางเขา-ออก สำาหรบจมเทา เพอฆาเชอโรคกอนเขาและออกจากพนทเลยงไก

ทงยงมการกำาหนดเกณฑการเลยงไกพนเมองแบบเลยงปลอยอสระ (Free-range) ทใหไกสามารถแสดงพฤตกรรมตามธรรมชาตได ซงแตกตางจากการเลยงไกเนอ และไกไขเชงพาณชย อาท มพนทเลยงปลอยอสระภายนอกโรงเรอนอยางเพยงพอ ใหไกมความเปนอยตามธรรมชาต และมตนไมหรอรมเงาเพอใหไกไดพกผอน นอกจากนน ตองมพนททมหญาหรอพชทเปนอาหารใหไกจกกน อยางนอยรอยละ 40 ของพนท โดยพชดงกลาวตองมการหมนเวยนหรอพกแปลง กรณหญาหรอพชทเปนอาหารไกไมเพยงพอตองมการเสรมหญาหรอพชจากภายนอก และยงมขอกำาหนดอกดวยวา ไกตองถกปลอยเลยงภายนอกโรงเรอนไมนอยกวาวนละ 8 ชวโมง เปนตน ทงนใหคลอบคลมทงไกพนเมองพนธแททกสายพนธและไกพนเมองลกผสม

รปแบบของการเลยงไกพนเมอง

10

การเลยงไกพนเมองแบบดงเดม ม 3 รปแบบ (ปราโมทย, 2543) คอ

1. เลยงแบบปลอยลาน เปนรปแบบทนยมทำากนเปนสวนใหญ แตเลยงไมไดจำานวนมากนก เกษตรกรอาจมเลาเลก ๆ ใหไกนอนกลางคนหรอไมมเลยกได

2. เลยงแบบกงขงกงปลอย เปนการเลยงทผเลยงมบรเวณกวาง มรวหรอคอกลอมไกไว ปลอยใหไกออกหากนในเวลากลางวน

3. เลยงแบบขงคอก เปนการเลยงเชงการคา ใชสายพนธไกพนเมองทโตเรว ใหอาหารไกในเลา พนคอกปดวยแกลบหรอขเลอย

เมอขอกำาหนดเรองการเลยงไกพนเมองรปแบบใหมของกรมปศสตวถกประกาศใช ในอนาคต การเลยงไกพนเมองกคงจะเหลอเพยงรปแบบกงขงกงปลอยเพยงแบบเดยว สวนรปแบบการเลยงแบบขงคอกกคงเปนรปแบบของฟารมพอ-แมพนธ ซงเลยงเปนการเลยงแบบประณตและเบาบาง การเลยงไกแบบปลอยลานโดยอสระ กลางคนนอนตามตนไม กคงตองเลกไป เพราะไกทเลยงแบบน นอกจากเจรญเตบโตชาแลวยงตดโรคไดงาย และยงเปนตนเหตของการแพรโรคไขหวดนกสคนอกดวย

การเลอกสถานทเลยงไกพนเมองสถานทเลยงไกพนเมอง นบเปนปจจยทบงบอกความสำาเรจของการ

เลยงไกพนเมองไดเปนอยางด ดงนน ผทเลยงไกพนเมองควรใหความสำาคญ ในการเลอกสถานทเลยงไกพนเมองควรพจารณา (อรวรรณ, 2547) ดงน

1. ควรเปนทเนนและเปนทระบายนำาไดด เพราะเมอถงฤดฝนเวลาฝนตกลงมานำาจะไดไมทวม หากบรเวณใกลเคยงกนเปนทนากจะดมาก เนองจากเมอถงฤดเกบเกยวขาว ขาวทตกหลนจะเปนอาหารของไกพนเมองทเลยงอย

11

2. ใกลแหลงนำาจด การเลยงไกพนเมองจำาเปนตองมนำาจดทสะอาดใหกนตลอดเวลา จะชวยใหการเลยงไกพนเมองประสบความสำาเรจมากยงขน ถาไกพนเมองขาดนำาแลวการเจรญเตบโตของไกพนเมองอาจลดลงได

3. สถานททจะเลยงไกพนเมองนนไมควรเปนททเคยมโรคระบาดมากอน

4. ควรอยหางจากแหลงชมชนพอสมควร ทงนเพอปองกนไมใหกลนและเสยงไปรบกวนหรอไปทำาความรำาคาญใหกบชาวบานใกลเคยง

5. อยใกลเสนทางคมนาคม เพอเปนการประหยดคาขนสง ไมวาจะเปนการขนอาหาร วสดในการเลยงเขามา หรอขนไกพนเมองออกไปจำาหนาย ตองทำาไดงายและสะดวก

6. บรเวณทเลยงไกพนเมอง ควรมตนไมเพอบงแสงแดดในตองกลางวนหรอตอนบาย จะชวยใหสถานทเลยงไกพนเมองมความรมเยน ทำาใหไกพนเมองไมเครยดเกนไป การเจรญเตบโตของไกพนเมองกเปนไปตามปกต

7. จะตองไมไกลจากบานพกของผทเลยงไกพนเมองมากเกนไปนกทงนเพอสะดวกในการดแล

8. บรเวณทเลยงไกพนเมองควรอยในททปลอดภยจากขโมยและสตวรายตาง ๆ เชน ง พงพอน และสนขดวย

ลกษณะของโรงเรอนไกพนเมองโรงเรอนการเลยงไกพนเมองนนไมมรปแบบทตายตวแนนอน โรง

เรอนอาจจะทำาเปนเพงหมาแหงนกลาย แบบหนาจวและอน ๆ (ภาพท 2.1) เพอใหไกพนเมองไดใชเปนทอยอาศยหลบนอน ออกไข ผสมพนธเดนหากน การทจะเลอกโรงเรอนแบบใดนนขนอยกบรปแบบและวตถประสงคของการเลยง วสดอปกรณ ตนทน ผทเลยงไกพนเมองสวนใหญในชนบทจะเลยงไกพนเมองในบรเวณบานและทำาโรงเรอนไวใตถนบาน หรอใตยงฉาง (ภาพท 2.2-2.3) การเลยงไกพนเมองแบบนจะหวงผลแนนอนไมได ไกพนเมองบางรนรอดตายมาก บางรนอาจตายหมด ม

12

จำานวนนอยรายมากททำาโรงเรอนแยกตางหากจากบรเวณบานพก (ภาพท 2.4)

ภาพท 2.1 แบบของโรงเรอนไกพนเมองทมา: จมดดอทคอม (ม.ป.ป.)

ภาพท 2.2 การเลยงไกบรเวณบานทมา: โอเคเนชนดอทเนต (2558)

13

ภาพท 2.3 การเลยงไกใตยงฉางหรอใตถนบานทมา: มงคดครเอทฟดอทคอม (2557)

ภาพท 2.4 การเลยงไกแยกออกจากบานอาศยทมา: มนส ชมทอง (2555)

14

โรงเรอนไกพนเมองมความสำาคญมาก สภาพของโรงเรองไกพนเมองทดควรมลกษณะ ดงน

1. สามารถปองกนแดดกนฝนไดด และมพนทใหไกพนเมองอยอยางไมแออด ขนาดโรงเรอนไกพนเมองกวาง 1 เมตร ยาว 2 เมตร สง 1 เมตร จะใชเลยงไกพนเมองขนาดใหญไดประมาณ 6-8 ตว ถามขนาดกวาง 3 เมตร ยาว 4 เมตร สง 2 เมตร กจะใชเลยงไกพนเมองขนาดใหญไดประมาณ 30-40 ตว

2. ภายในโรงเรอนควรโปรง ไมอบทบ ไมชน และระบายอากาศดแตไมถงกบมลมโกรก ดานทฝนสาดหรอแดดสองมาก ๆ ควรมผาใบ กระสอบ แฝก หรอเสอเกา ๆ หอยทงไว โดยเฉพาะตรงมมทวางรงไข

3. ควรสรางโรงเรอนแบบประหยด ใชสงกอสรางทหาไดงายในทองถน เชน ไมไผ แฝก หญาคา ตะป ลวดผก ลวดตาขาย ถาผทเลยงไกพนเมองมเงนทน อาจใชไมเนอแขงเปนเสาและเปนโครงหลงคา ถาเปนโรงเรองขนาดใหญ รกษาความสะอาดงาย ใชนำายาฆาเชอโรคไดทวถง

4. พนโรงเรอนไกพนเมองอาจจะปดวยแกลบ ขเลอย หรอฟางแหงหนาอยางนอยประมาณ 4 เซนตเมตร และควรเปลยนวสดรองพนโรงเรอนไกพนเมองทก ๆ 3 เดอน เมอสงเกตเหนวาวสดรองพนดดซบความชนไดไมดโดยนำาไปทำาประโยชนในรปของปยหรอนำาไปใชเปนสวนประกอบของปยหมกได

5. ปองกนศตรตาง ๆ ไดด เชน สนข แมว นก และหน6. หางจากทพกพอสมควร สะดวกตอการเขาปฏบตงานดแลไกพน

เมอง มทใหอาหารและนำา

วสดอปกรณในการเลยงไกพนเมองหลงจากทผเลยงไกพนเมองสรางโรงเรอนแลว สวนประกอบอยาง

อนทขาดไมได คอ อปกรณในการเลยงไกพนเมอง อปกรณทจำาเปนมดงน

1. ภาชนะใสอาหาร ผทเลยงไกพนเมองสวนใหญจะใหอาหารไกพนเมองโดยวธการโปรยหวานลงบนลานหรอพนดน แลวปลอยใหไกพนเมอง

15

จกกนเอง ทำาใหไกพนเมองตวเลก ๆ ไดรบอาหารไมคอยเพยงพอเพราะไกพนเมองทใหญกวาจะแยงจกกนเสยจนหมดกอน ดงนน ผทเลยงไกพนเมองควรแยกไกพนเมองตวใหญและตวเลกออกจากกน จดภาชนะใสอาหารให ทงนเพอไมใหอาหารหกเรยราดตวไกพนเมอง ไกพนเมองเองกปลอดภยจากเชอโรคตาง ๆ ทอยบนพนดน ภาชนะใสอาหารไกพนเมองในชนบทควรเลอกใชอปกรณราคาถกจากวสดในทองถนททำางายทนทานรกษาความสะอาดไดงาย เชน กระบอกไมไผผาซก หรอยางรถยนตผาซกกได (ภาพท 2.5) แตถามเงนทนมากหนอยกอาจซอทใหอาหารไกแบบแขวนถงกลมทนยมกน (ภาพท 2.6) สำาหรบภาชนะใสอาหารเลยงลกไกพนเมองในระยะ แรก ๆ ควรใชถาดหรอภาชนะตน ๆ และใหเพยงพอกบจำานวนไกพนเมองทเลยง เพราะตามธรรมชาตแลว ไกพนเมองจะกนอาหารพรอม ๆ กน (อรวรรณ, 2574)

ภาพท 2.5 รางอาหารทำาดวยลอยางรถยนตทมา: ผจดการออนไลน (2554)

16

ภาพท 2.6 ถงอาหารไกทมา: ดโฮมดอทซโอดอทซเฮช (2558)

2. ภาชนะใสนำา ควรจดหามาใหไกพนเมองไดกนนำาตลอดเวลาภาชนะใสนำานอาจใชไมไผผาซก ถวย จาน อางดน (ภาพท 2.7) หรอจะซอภาชนะใสนำาแบบขวดสำาเรจรปจากรานจำาหนายสนคาเกษตรทมอยทวไปกได (อรวรรณ, 2574) (ภาพท 2.8)

17

ภาพท 2.7 รางนำาทำาดวยลอยางรถยนตทมา: รกบานเกดดอทคอม (2555)

ภาพท 2.8 ถงนำาไกทมา: ธรตมอาหารสตว (2559)

3. รงไข รงไขเปนสงจำาเปนและตองมใหครบตามจำานวนแมไกพนเมองหรอมใหมากกวาจำานวนไกไดกยงด มฉะนนจะเกดปญหาแมไกพนเมองแยงรงไขกน ขนาดของรงไขควรกวาง 1 ฟต ยาว 1 ฟต สง 8 นว แลวใชฟางหญาแหงรองเพอปองกนไขแตก รงไขทใชกนอยทว ๆ ไป อาจจะใชเขง ปงก หรอตะกราเกา ๆ (ภาพท 2.9) ไปวางไวใหไกพนเมองไขกได ทสำาคญทตงของรงไขควรอยในตำาแหนงทสง ไมควรวางรงไขบนพนดนเหมอนไกไข และควรอยในมมหรอตำาแหนงทมดชด ไมถกแดดและฝน มฉะนนไขไกจะเนาเสย ฟกไมออกเปนตวกได เมอมการฟกไขไปครอกหนง ควรเปลยนวสดรองไขเสยทหนง

18

ภาพท 2.9 รงไกทมา: เลยงสตวดอทคอม (2555)

4. คอนนอน ตามธรรมชาตไกพนเมองจะไมนอนบนพนดน แตชอบนอนบนตนไม หรอคอนไม (ภาพท 2.10) ดงนน การสรางโรงเรอนเลยงไกพนเมองควรมคอนนอนใหไกพนเมองไวมมใดมมหนงไดพกผอนในเวลากลางคน ขอสำาคญไมควรสรางใหแคบจนเกนไป เพราะจะทำาใหไกพนเมองนอนแออด หรอแยงชงทนอนกนได และไมทใชควรเปนไมกลมไมใชไมเหลยมเพราะเหลยมไมอาจทำาใหกลามเนอหนาอกเปนแผลหรอชำาได

19

ภาพท 2.10 คอนนอนทมา: บลอกสปอตดอทคอม (2559)

5. สมหรอกรง ในกรณทตองการอนบาลลกไกพนเมองในระยะแรก เพอใหลกไกพนเมองมความแขงแรงพอทจะวงหรอเดนตามแมไกพนเมองนน ควรเตรยมสมไว 1-2 ใบ (ภาพท 2.11) เพอใชขงแมไกพนเมองและลกไกพนเมองใน 1-2 สปดาหแรก หากจะใชกรงควรทำาเปนกรงขนาดเลกโดยยกใหสงจากพนประมาณ 20-30 เซนตเมตร (ภาพท 2.12)

20

ภาพท 2.11 สมไกทมา: ไกชนทองดอทคอม. (2559)

ภาพท 2.12 กรงไกทมา: เชยงรายโฟกสดอทคอม (2555)