3 B3 Bööllüümmüün 3.n 3.ssüü (son)(son)

(D(Döönemin) BOTAnemin) BOTAŞŞ Genel MGenel Müüddüürrüü DDüüzyolzyol: : BotaBotaşş`̀ıınn öözellezelleşştirilmesi btirilmesi büüyyüük hata olurk hata olur

Global Enerji DergisiGlobal Enerji Dergisi`̀ninnin sorularsorularıınnıı yanyanııtlayan tlayan BotaBotaşşGenel MGenel Müüddüürrüü SaltukSaltuk DDüüzyolzyol, `, `BotaBotaşş, k, küçüüçültltüülmesi, lmesi, parparççalanmasalanmasıı ve satve satıılmaslmasıı dedeğğil, dikey bil, dikey büüttüünlenleşşik ik yapyapııssıınnıın korunmasn korunmasıı, k, kıısa vadede bsa vadede böölgesel, uzun lgesel, uzun vadede kvadede küüresel oyuncu haline dresel oyuncu haline döönnüüşşttüürrüülmesi ilmesi iççin in mmüümkmküünse birlense birleşşme/devralmalarla daha da me/devralmalarla daha da bbüüyyüüttüülmesi; devler liginde rekabet edebilmesi ilmesi; devler liginde rekabet edebilmesi iççin in idariidari--mali mali öözerklizerkliğğe kavue kavuşşturulmasturulmasıı gereken bir gereken bir şşirkettirirkettir` dedi.` dedi.

10 10 ŞŞubat 2009ubat 2009

ABAB’’nin Tnin Tüürkiyerkiye’’ye yye yöönelik enerji politikasnelik enerji politikasıı

Enerji faslEnerji faslıınnıın n aaççıılmamaslmamasıı sorunsorunABAB’’ye gaz tedarikinde 4. ye gaz tedarikinde 4. ““arterarter”” tantanıımmıı olumluolumluAncak, Ancak, NABUCCONABUCCO’’dada ““miktarmiktar”” ve ve ““transit transit kokoşşullarullarıındanda”” anlaanlaşşmazlmazlıık ve baskk ve baskıı–– Enerji Enerji ŞŞartartıı AnlaAnlaşşmasmasıı hathatıırlatmasrlatmasıı

Yenilenebilir enerji kaynaklarYenilenebilir enerji kaynaklarıına yna yöönelik belirsizlik, nelik belirsizlik, olasolasıı yatyatıırrıımlarmlarıı durduruyordurduruyorNNüükleer konusunda Rusya ile yakkleer konusunda Rusya ile yakıınlanlaşşma tedirginlik ma tedirginlik yaratyaratııyoryorRusya ile imzalanan protokoller kaygRusya ile imzalanan protokoller kaygıı yaratyaratııyoryorİİran ile imzalanan protokol, kuran ile imzalanan protokol, kuşşku yaratku yaratııyoryor

KKüüresel geliresel gelişşmeler meler etkisinde Tetkisinde Tüürkiyerkiye’’nin nin

enerji politikalarenerji politikalarıı::2 2 ÖÖrnekrnek

3 hafta i3 hafta iççindeinde2 adet 2 adet ““YYüüzyzyııllıın Anlan Anlaşşmasmasıı””

Enerji ve DEnerji ve Dışış Politika BoyutuPolitika Boyutu’’na na İİki ki ÖÖrnek:rnek:““AsrAsrıın Anlan Anlaşşmalarmalarıı””

Sadece 3 haftada 2 adet Sadece 3 haftada 2 adet ““asrasrıın anlan anlaşşmasmasıı””imzalamak bile, baimzalamak bile, başşllıı babaşışına BAna BAŞŞARI !!ARI !!3 haftaya bug3 haftaya bugüüne dek 2 asne dek 2 asıır sr sığığddııran ran

olmamolmamışışttıı……

NabuccoNabucco (H(Hüükküümetler Arasmetler Arasıı AnlaAnlaşşma ma ––IGA; IGA; 6 ortaktan 56 ortaktan 5’’inin hinin hüükküümetleri)metleri)Rusya ile Rusya ile ““20 protokol20 protokol”” (Bir (Bir ““paketpaket”” anlaanlaşşma)ma)–– PetrolPetrol–– GazGaz–– NNüükleerkleer–– DiDiğğerer

NABUCCO (Gaz) Boru HattNABUCCO (Gaz) Boru Hattıı25 – 31 milyar metre küp

3300 kilometre2008’de başlayıp, 2011’de bitmesi planlanıyordu

5.8 milyar $ = 4.6 milyar euro idiBugün: 7.9 milyar euro. Bugün: 2011’de başlama

2014’da bitiş

OMV (Avusturya)MOL (Macaristan)Transgaz (Romanya)Bulgargaz (bulgaristan)BOTAŞ (Türkiye)RWE (Almanya)

TARGETS IN INTERNATIONAL PROJECTS

Arz güvenliğinin sağlanması/güçlendirilmesi

Daha ucuz

Gaza

erişim

Ticaret

ve

transitSome kind of netbackprice mechanism fordomestic consumption

Cost-based transmissiontariffs

Partial exemption from TPA (Third Party Access)

for trading of excess volumesRemoval of final destinationclauses

Balanced diversification of supplies

Underground storage capacitiesto serve both domestic market and end consumers in Euope

Use of existing infrastructure and idle capacities to the extent possible

Kaynak: BOTAŞ sunumları, 2009, 2010

“ASRINANLAŞMASI”Bu 3 temelhedefimizi sağladı mı?

TTüürkiyerkiye’’nin Beklentilerinin BeklentileriGaz ithal kaynaklarGaz ithal kaynaklarıınnıı ççeeşşitlendirmek ve enerji arz itlendirmek ve enerji arz ggüüvenlivenliğğini saini sağğlama almak (lama almak (öörnerneğğin; Azerbaycanin; Azerbaycan’’dan dan daha fazla gaz almak)daha fazla gaz almak)İİthalat faturasthalat faturasıınnıı azaltmak; daha dazaltmak; daha düüşşüük fiyatla gaz k fiyatla gaz alabilmekalabilmekTransit geTransit geççiişş gelirlerini mgelirlerini müümkmküün olan en yn olan en yüüksek ksek seviyede tutabilmek, maliyet bazlseviyede tutabilmek, maliyet bazlıı tarifetarife““Nihai teslim noktasNihai teslim noktasıı”” maddesinin maddesinin ççııkarkarıılmaslmasıı““HubHub”” olmak; gazolmak; gazıı alalııp satabilmek ve ticari kazanp satabilmek ve ticari kazanççsasağğlamak lamak (re(re--exportexport hakkhakkıı))““Al ya da Al ya da öödede”” durumuna ddurumuna düüşşmemek memek (re(re--exportexport hakkhakkııalabilmek, minimum satalabilmek, minimum satıın alma garantisi miktarlarn alma garantisi miktarlarıınnııazaltmak, depo,azaltmak, depo, offoff--set hakkset hakkıı))

Nabucco Gas Pipeline ProjectNabucco Gas Pipeline ProjectInvestment will boost the Turkish Industry/ EconomyInvestment will boost the Turkish Industry/ Economy

(Proje(Proje’’nin Tnin Tüürkiyerkiye’’ye Katkye Katkıılarlarıı))

ANKARA

ISTANBUL

Section length 2000km

4.5 Bn Euro direct investment at the Turkish pipeline section

need for 2 mn tons of steelOptimized usage for Turkish

gas pipeline gridBotas will receive

dividends as shareholder Botas will benefit as potential

operatorTurkish Treasury will benefit

from a fair portion of taxesKaynak: R. Mitschek, TUROGE

ETKB Stratejik PlanETKB Stratejik Planıı--Bakan SunuBakan Sunuşşuu……Ülkemizin jeostratejik konumu titiz, kapsamlı ve stratejik çalışmalarla desteklenmiş, Türkiye’miz “enerji koridoru” kimliğine kavuşturulmuş ve ayrıca, çok uluslu petrol ve doğalgaz boru hattı projeleri ile uluslararası enerji arenasının yeni ve önemli aktörühaline getirilmiştir.Yürütmekte olduğumuz enerji diplomasisi Plan dönemi süresince artırılarak devam ettirilecek, Nabucco Doğalgaz Boru Hattı Projesi, Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğalgaz Boru Hattı Projesi ve gündemde olan diğer uluslararası projelerin, ülkemizin menfaatleri gözetilerek, hedeflerimiz doğrultusunda hayata geçirilmesi yönündeki çalışmalarımız yoğunlaştırılacaktır.

Hem RF hem de ABD politikalarHem RF hem de ABD politikalarıı engel oluengel oluşşturuyor. turuyor. Bir de bizim Bir de bizim ““ssııffıır sorunr sorun”” politikampolitikamıız!z!

AzerbaycanAzerbaycan–– Rusya, 1 Ocak 2007Rusya, 1 Ocak 2007’’den itibaren gaz ihraden itibaren gaz ihraçç fiyatfiyatıınnıı

arttarttıırdrdıı (110(110’’dan dan toto 230 $230 $’’a)a)–– İİhrahraçç iiççin ayrin ayrıılabilecek hacimler yeterli mi?labilecek hacimler yeterli mi?–– Gaz ihracGaz ihracıında anlanda anlaşşmazlmazlıık konulark konularıı–– TTüürkiyerkiye’’nin Ermenistan nin Ermenistan ““aaççııllıımmıı””İİran:ran:–– ABD politikalarABD politikalarıı (ILSA)(ILSA)–– TTüürkiyerkiye’’nin denin değğiişşen yaklaen yaklaşışımlarmlarıı/g/güüvensizlikvensizlik–– İİranran’’ıın an aşışırrıı talepleritalepleri

Irak:Irak:–– ABD politikalarABD politikalarıı, istikrars, istikrarsıızlzlııkk

MMııssıır:r: Yetersiz ihracat kapasitesiYetersiz ihracat kapasitesiRF:RF: Hem THem Tüürkiye, hem AB rkiye, hem AB üüzerinde etkilizerinde etkili

NABUCCO:NABUCCO:ÇöÇözzüüm bekleyen sorunlarm bekleyen sorunlar

““YYüüzyzyııll’’ıın Anlan Anlaşşmasmasıı””ndan ndan öönce de vardnce de vardıı, sonra da, sonra da……

Azerbaycan (Azerbaycan (ShahShah Deniz) gaz Deniz) gaz fiyatfiyatııTransit geTransit geççiişş kokoşşullarullarııTTüürkiyerkiye’’nin almak istedinin almak istediğği i miktarmiktar (8 (8 bcmbcm))DiDiğğer seer seççeneklerin eneklerin öönnüündeki engellerndeki engeller–– İİran ran (ABD ambargosu, n(ABD ambargosu, nüükleer konusu)kleer konusu)–– Irak Irak (ABD i(ABD işşgali, istikrarsgali, istikrarsıız ortam)z ortam)–– MMııssıır r (ihra(ihraçç potansiyelinin yetersizlipotansiyelinin yetersizliğği)i)

SonuSonuçç: Rusya: Rusya’’nnıın eli gn eli güçüçleniyorleniyor

1. 1. AgreementAgreement regardingregarding thethe NabuccoNabucco ProjectProject((TheThe firstfirst ““dealdeal of of thethe centurycentury””))

13

Temmuz

2009

NabuccoNabucco IGA, 13 IGA, 13 JulyJuly 20092009PricePrice: : PreamblePreamble–– G.G. NotingNoting thatthat the desire of the Republic of Turkey to the desire of the Republic of Turkey to

develop its natural gas market requires the provision of develop its natural gas market requires the provision of Natural Gas to it at competitive prices;Natural Gas to it at competitive prices;

15 %: 15 %: ArticleArticle 3.3 3.3 –– fifty percent (50%) of the maximum available total fifty percent (50%) of the maximum available total

technical annual Transportation capacity in the technical annual Transportation capacity in the NabuccoNabuccoProject, but not more than 15Project, but not more than 15 billion cubic meters per billion cubic meters per year in the event of a final expansion of capacity to 31 year in the event of a final expansion of capacity to 31 billion cubic meters per year, shall initially be offered to, billion cubic meters per year, shall initially be offered to, and if accepted, reserved by the Shareholders, or their and if accepted, reserved by the Shareholders, or their affiliates or transferees provided that the remaining affiliates or transferees provided that the remaining capacity will be offered in a transparent, objective and capacity will be offered in a transparent, objective and nonnon--discriminatory procedure for Shipper access; anddiscriminatory procedure for Shipper access; and

NabuccoNabucco IGA, 13 IGA, 13 JulyJuly 20092009HubHub: : ArticleArticle 2.162.16"One"One--StopStop--Shop Shipper Access"Shop Shipper Access" shall mean a situation shall mean a situation where where Shippers have Shippers have only one contractual relationshiponly one contractual relationshipwith with NabuccoNabucco International Company for Natural Gas International Company for Natural Gas Transportation services Transportation services between thebetween the relevant entry point relevant entry point and exit point.and exit point.““Initial Entry PointsInitial Entry Points”” shall mean the starting points of shall mean the starting points of the the NabuccoNabucco Project at any three points on the eastern or Project at any three points on the eastern or southern land borders of the Republic of Turkey as southern land borders of the Republic of Turkey as selected by selected by NabuccoNabucco International Company, and, subject International Company, and, subject to agreement by the to agreement by the NabuccoNabucco Committee in consultation Committee in consultation with with NabuccoNabucco International Company, any other point at International Company, any other point at the eastern or southern Turkish border. The exact the eastern or southern Turkish border. The exact location of the Initial Entry Points at the respective location of the Initial Entry Points at the respective borders is subject to the standard permitting and related borders is subject to the standard permitting and related authorisation procedures.authorisation procedures.

NabuccoNabucco IGA, 13 IGA, 13 JulyJuly 200920091.31.3 The The NabuccoNabucco Project, Project, hereinafter hereinafter ‘‘the the NabuccoNabucco

Project' or Project' or ‘‘the Project'the Project', shall mean the , shall mean the ““NabuccoNabucco Pipeline SystemPipeline System””, as the expressly , as the expressly constructed Natural Gas Pipeline system, including constructed Natural Gas Pipeline system, including attendant Facilities, that shall attendant Facilities, that shall connect the Initial connect the Initial Entry Points to Entry Points to BaumgartenBaumgarten in the Republic of in the Republic of AustriaAustria, including the development, evaluation, , including the development, evaluation, design, acquisition, construction, installation, design, acquisition, construction, installation, financing, insuring, ownership,financing, insuring, ownership, operation,operation,commercialcommercial exploitation, repair,exploitation, repair, replacement, replacement, refurbishment, maintenance,refurbishment, maintenance, expansion,expansion, extension, extension, protection,protection, decommissioningdecommissioning and activities and activities associated or incidental thereto, all in respect of associated or incidental thereto, all in respect of the the NabuccoNabucco Project. Project.

Azerbaycan ve Arz SorunuAzerbaycan ve Arz SorunuAzerbaycanAzerbaycan–– ShahShah Deniz 1: Deniz 1: 8.5 8.5 bcmbcm; ; ShahShah Deniz 2: Deniz 2: 16 16 bcmbcm–– Mevcut taahhMevcut taahhüütler: tler:

TTüürkiye: 6.6 rkiye: 6.6 bcmbcmGGüürcistan: 2 rcistan: 2 bcmbcmYunanistan: 4.3 Yunanistan: 4.3 bcmbcmItalyaItalya: 8 : 8 bcmbcmTOPLAM: 20.9 TOPLAM: 20.9 bcmbcm (3.5 (3.5 bcmbcm kaldkaldıı !!)!!)

–– TTüürkiye 8 rkiye 8 bcmbcm (4 + 4) daha istiyor (fiyat ve transit (4 + 4) daha istiyor (fiyat ve transit konularkonularıı çöçözzüülmedi + Ermenistan meselesi)lmedi + Ermenistan meselesi)

–– Rus Rus –– Azeri anlaAzeri anlaşşmasmasıı ??–– NabuccoNabucco’’yaya ne kaldne kaldıı ??

((RFRF’’nana Alternatif) KaynaklarAlternatif) Kaynaklar (3 Ekim 2005)(3 Ekim 2005)

““Nabucco Gas Pipeline Project Nabucco Gas Pipeline Project Gas Supply SourcesGas Supply Sources””

Caspian Region:AzerbaijanTurkmenistanKazakhstan

Egypt

Baumgarten

Iran

Russia

Iraq

TheNew Comer !!

TurkishTurkish ForeignForeign MinisterMinister Ali Babacan Ali Babacan gavegave a a positivepositivesignalsignal thisthis weekweek on on possiblepossible MoscowMoscow participationparticipation in in thethe projectproject. . Babacan: Babacan: ""WeWe areare openopen toto includingincluding RussianRussian gasgas in in NabuccoNabucco””. . WhenWhen askedasked howhow Russia'sRussia's possiblepossible participationparticipationcouldcould be be justifiedjustified, , givengiven thatthat Nabucco'sNabucco's mainmainobjectobject is is reducingreducing EuropeanEuropean dependencydependency on on RussianRussian gasgas, , thethe samesame diplomaticdiplomatic sourcessourcessuggestedsuggested thatthat Europe'sEurope's mainmain concernconcern waswas""diversifyingdiversifying energyenergy routesroutes."."

26 February 2008

““Rus gazRus gazıına bana bağğllıı olursa, olursa, NabuccoNabucco hala hala NabuccoNabucco olur mu?olur mu?””

ThisThis is not is not whatwhat NabuccoNabucco waswas, is , is andand shouldshould be be aboutabout. . ThenThen it it alsoalso meansmeans thatthat EuropeanEuropeaninvestorsinvestors willwill spendspend moneymoney on on buildingbuilding thetheNabuccoNabucco pipelinepipeline in in orderorder toto receivereceive gasgas fromfromRussiaRussia, , soso it it wouldwould be an be an eveneven additionaladditional service service toto thethe Kremlin Kremlin andand GazpromGazprom. . SoSo that'sthat's not a not a goodgood idea at idea at allall in in mymy opinionopinion," ," SocorSocor stressedstressed. . ""SecondlySecondly; ; ifif NabuccoNabucco endsends upup carryingcarrying at at leastleastin in partpart RussianRussian gasgas ---- peoplepeople talk talk aboutabout 50 50 percentpercent ---- thenthen NabuccoNabucco willwill not be not be NabuccoNabuccoanymoreanymore; it ; it willwill be be somethingsomething completelycompletelydifferentdifferent. . ItIt maymay stillstill be be calledcalled NabuccoNabucco but it but it willwill not be not be NabuccoNabucco," he ," he saidsaid. . ""WithWith RussianRussian gasgas, it , it doesdoes not not mattermatter whetherwhether thisthis projectproject is is calledcalled NabuccoNabucco oror RigolettoRigoletto ororAidaAida,"," he he repeatedrepeated a a jokejoke he he alsoalso mademade at at thetheroundround--tabletable meetingmeeting, , referringreferring toto thethe factfact thatthatthethe projectproject waswas namednamed afterafter an opera an opera byby thetheprominentprominent 19th 19th centurycentury ItalianItalian composercomposerGiuseppeGiuseppe Verdi.Verdi.

(3 October 2005)

2008

İnşaata başlama tarihi

Nabucco Gas Pipeline Nabucco Gas Pipeline PrProject Constructionoject Construction

Constr. Step II

O p e r a t i o n

Construction Step I2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Construction Step I

O p e r a t i o n

Constr. Step IIPhase 1 Phase 2

Kaynak: R. Mitcshek, Nabucco, TUROGE 2009

NabuccoNabucco HissedarlarHissedarlarııRFRF’’nana Gaz Gaz İİthalat Bathalat Bağığımlmlııllııklarklarıı (2009 sonu)(2009 sonu)

(milyar metrek(milyar metreküüp ve p ve %)%)

% 54.4% 54.435.8635.8619.4719.47TTüürkiyerkiye% 100% 1002.052.052.052.05RomanyaRomanya

% 100% 1002.642.642.642.64BulgaristanBulgaristan% 89% 898.108.107.207.20MacaristanMacaristan% 68% 687.987.985.445.44AvusturyaAvusturya

% 35.5% 35.588.8288.8231.5031.50AlmanyaAlmanya

RusyaRusya’’ya ya BaBağığımlmlııllııkk

Toplam Toplam TTüüketimketim

RFRF’’dandanİİthalatthalat

ÜÜlkelke

Kaynak: BP, 2010 ve EPDK 2010

TTüürkiyerkiye’’nin nin İİranran’’la Enerji Dansla Enerji Dansıı::

Bir adBir adıım o yana, m o yana, bir adbir adıım bu yana...m bu yana...

İİranran’’la la İİyi Niyet Protokolyi Niyet Protokolüü(13 (13 TemmuzTemmuz 2007)2007) (Se(Seççim: 22 Temmuz 2007)im: 22 Temmuz 2007)

TTüürkmen gazrkmen gazıınnıın n İİran ran üüzerinden Tzerinden Tüürkiyerkiye’’ye nakli ? ye nakli ? İİran gazran gazıı, T, Tüürkiye rkiye üüzerinden Avrupazerinden Avrupa’’ya ya (ILSA?)(ILSA?)

İİranran’’dan gaz aldan gaz alıımmıı (3(3--6 milyar 6 milyar kwhkwh))

İİranran’’da hidroelektrik ve gaz santralleri inda hidroelektrik ve gaz santralleri inşşasasıı (ILSA?)(ILSA?)

(TPAO) G. Pars gaz sahas(TPAO) G. Pars gaz sahasıınnıı geligelişştirecek (tirecek (PhasesPhases: : 22, 23, 24) 22, 23, 24) (ILSA?)(ILSA?)

BugBugüüne dek anlane dek anlaşşma imzalanamadma imzalanamadııİİranran’’ıın talepleri sorun kaynan talepleri sorun kaynağığıTTüürkiye tarafrkiye tarafıında sektnda sektöörrüün n organizasyonelorganizasyonel yapyapııssııyetersiz (Dikey entegrasyon/yetersiz (Dikey entegrasyon/ÖÖzellezelleşştirme)tirme)

MMüümkmküün mn müü??ILSA ILSA İİranran’’daki didaki diğğer er şşirketler? irketler? (ENI, TOTAL, CNPC, vb..)(ENI, TOTAL, CNPC, vb..)

BOTABOTAŞŞ ve TPAO yapabilir mi? (Finansman, teknik ve TPAO yapabilir mi? (Finansman, teknik yeterlilik, vs..)yeterlilik, vs..)HHüükküümetin dmetin dışış politikaspolitikasıı (ABD(ABD’’ye raye rağğmen?)men?)RFRF’’nana mesaj mmesaj mııydydıı? Se? Seççim yatim yatıırrıımmıı mmııydydıı??–– SamsunSamsun--Ceyhan / Ceyhan / BurgasBurgas--AlexandroupolisAlexandroupolis??–– Bakan GBakan Güüler: ler: ““BBüüyyüükelkelççi Wilsoni Wilson’’un bir karun bir karşışı teklifi olmadteklifi olmadıı. .

TTüürkiyerkiye’’nin enerji denklemi var. AB bu gaznin enerji denklemi var. AB bu gazıı almak istiyor. almak istiyor. ……Rusya bir rahatsRusya bir rahatsıızlzlıık yansk yansııtmadtmadıı....””

–– Babacan: Babacan: ““Sadece mutabakat, anlaSadece mutabakat, anlaşşma dema değğilil””–– ErdoErdoğğan: an: ““Biz Biz İİranran’’dan petrol aldan petrol alııyoruz, ABDyoruz, ABD’’den almden almııyoruz.. yoruz..

PetrolPetrolüü pahalpahalıı alalııyoruzyoruz””

1.1. GGüüney Pars Sahasney Pars Sahasıındaki bazndaki bazıı dodoğğal gaz sahalaral gaz sahalarıınnıın n TPAO'nun yTPAO'nun yöönetimine ve netimine ve yatyatıırrıım yapmak m yapmak üüzerezeretahsisitahsisi

2.2. TTüürkiye rkiye üüzerinden zerinden İİran doran doğğal gazal gazıınnıın Avrupa'ya n Avrupa'ya tataşışınmasnmasıı,,

3.3. TTüürkmen dorkmen doğğal gazal gazıınnıın n İİran ran üüzerinden Tzerinden Tüürkiye'ye rkiye'ye tataşışınmasnmasıı ile ilgili mutabakat zaptile ilgili mutabakat zaptıınnıın n ssüüresinin resinin uzatuzatıılmaslmasıı konusunda mutabkonusunda mutabıık kalk kalıınmnmışışttıır. Ayrr. Ayrııca ca GGüüney Pars Sahasney Pars Sahasıındaki daha ndaki daha öönce Tnce Tüürkiye'ye tahsis rkiye'ye tahsis edilmiedilmişş olan sahalarolan sahalarıın n daha zengin didaha zengin diğğer sahalarla er sahalarla dedeğğiişştirilmesine ytirilmesine yöönelik ortak nelik ortak ççalalışışma grubu ma grubu kurulmaskurulmasıınana karar verilmikarar verilmişştir.tir.

29 Ekim 2009

““ABDABD’’ye raye rağğmen men İİranran’’a yata yatıırrıım?m?””

““TTüürkiye ve rkiye ve İİranran’’dan ABDdan ABD’’ye gaz restiye gaz resti”” ““İİki komki komşşunun iunun işşbirlibirliğği i ABDABD’’yi ilgilendirmez, yi ilgilendirmez, öönemli olan nemli olan ççııkarlarkarlar””GGüüler:ler: ““İşİşbirlibirliğğine ABD olumsuz bakabilir. Ama biz de kendi ine ABD olumsuz bakabilir. Ama biz de kendi üülkemizin lkemizin enerji arz generji arz güüvenlivenliğği ai aççııssıından, enerjide ndan, enerjide üülkelerle olan ililkelerle olan ilişşkilerimiz kilerimiz aaççııssıından bunu dndan bunu düüşşüünmemiz laznmemiz lazıımm””GGüül:l: ÖÖnemli olan bizim nemli olan bizim ççııkarkarıımmıız Dz Dışışiişşleri Bakanleri Bakanıı Abdullah GAbdullah Güül, l, İİran'la ran'la yapyapıılan gaz anlalan gaz anlaşşmasmasıına ABD'den gelen tepkilere, "Tna ABD'den gelen tepkilere, "Tüürkiye kimseyi rkiye kimseyi dinlemez. dinlemez. ÖÖnemli olan bizim nemli olan bizim ççııkarkarıımmıız" sz" söözleriyle rest zleriyle rest ççekti. ekti.

http://www.abvizyon.com/default.asp?git=6&haber=1613

http://anadoluhaber.blogspot.com/2007/07/trkiye-ve-irandan-abdye-gaz-resti.html

İİranran’’la dalgalla dalgalıı iliilişşkiler..kiler.. (Yeni (Yeni ŞŞafak, 28 Kasafak, 28 Kasıım 2007)m 2007)

““AvrupalAvrupalıı İİran gazran gazııistemezse, istemezse, ŞŞahDenizahDeniz’’iidevreye sokardevreye sokarıız. z. MMüüşşteri ne isterse, teri ne isterse, o olur.o olur.””(AB Komisyonu S(AB Komisyonu SöözczcüüssüüFerranFerran TerredellosTerredellosEspunyEspuny’’ninnin ““İİranran’’dan gaz dan gaz almayacaalmayacağığızz””aaççııklamasklamasıına karna karşışı))

AB Komisyonu Enerji Sözcüsü Ferran Terradellas Espuny, Türkiye’nin İran’ın Güney Pars Bölgesi’ndeki

doğalgaz yatırımlarını sabote edecek bir açıklama yaptı: “Nabucco’un hayata geçmesi için,

İran gazına ne ihtiyaç var, ne de isteniyor.Rusya ve İran hariç, Hazar bölgesinden gelebilecek bol

miktarda doğalgaz var.”” Enerji Bakanı Hilmi Güler de, “Müşterilerin tercihi o yöndeyse

biz hazırız. Şahdeniz’de bu hat için yeterli gaz var.” dedi.

Sayı: 678 - 03.12.2007

AB yetkilisi:AB yetkilisi:““AB, AB, NABUCCONABUCCO’’dada İİranran’’ıın roln rolüünnüü yadsyadsıımmııyoryor””

19.02.09 14:22 19.02.09 14:22 AzerbaijanAzerbaijan, Baku, , Baku, FebFeb. 19 /. 19 /Trend Trend CapitalCapital//

““TheThe EU EU doesdoes not not rulerule outout usingusing IranianIranian gasgas toto fillfill thetheNabuccoNabucco pipelinepipeline””, , EuropeanEuropean CommissionCommission EnergyEnergy SpokesmanSpokesmanFerranFerran TarradellasTarradellas EspunyEspuny saidsaid in an in an interviewinterview withwith thetheKommersantKommersant newspapernewspaper. .

““Of Of coursecourse, , wewe do not do not rulerule outout suchsuch a a possibilitypossibility as Iran as Iran possessespossesses thethe secondsecond largestlargest provenproven gasgas reservesreserves in in thetheworldworld,,”” EspunyEspuny saidsaid. . TheThe EU is EU is conductingconducting activeactive diplomaticdiplomatictalkstalks withwith TehranTehran, he , he addedadded. . ““IfIf thethe nuclearnuclear program program issueissue is is resolvedresolved, , gasgas cooperationcooperation willwill be be possiblepossible””, he , he saidsaid. .

A A majormajor issueissue forfor thethe NabuccoNabucco projectproject is is TurkeyTurkey’’ss desiredesire toto be be bothboth a transit a transit countrycountry andand gasgas sellerseller, , EspunyEspuny saidsaid. . TheThe EU EU expectsexpects thatthat Ankara Ankara willwill honorhonor itsits commitmentscommitments toto securesecureenergyenergy transit, he transit, he addedadded. .

F. T. ESPUNY

İİranran’’a ilia ilişşkin dikin diğğer sorunlarer sorunlar

İİranran–– DDüünya gaz rezervinin %16nya gaz rezervinin %16’’ssıı (29.61 (29.61 tcmtcm))–– ÜÜretim: 131.2 retim: 131.2 bcmbcm–– TTüüketim: 131.7 ketim: 131.7 bcmbcm (BP, 2010)(BP, 2010)

–– İİhrahraçç: 5.25 : 5.25 bcmbcm ( T( Tüürkiyerkiye’’ye, 2009)ye, 2009)–– İİthal: 5.8 thal: 5.8 bcmbcm (T(Tüürkmenistanrkmenistan’’dan)dan)–– İİranran’’ıın nn nüükleer faaliyetleri: BM, ABD, ambargolarkleer faaliyetleri: BM, ABD, ambargolarıı. .

KKıısa erimde yatsa erimde yatıırrıım olanaklm olanaklıı ggöörrüünmnmüüyoryor–– NATONATO--FFüüze kalkanze kalkanıı konusukonusu--””tehdit eden tehdit eden üülkelke””–– İİranran’’ıın talepleri kabul edilemez n talepleri kabul edilemez (operat(operatöörlrlüük, ik, içç

karlkarlııllıık orank oranıı, geri , geri öödeme kodeme koşşullarullarıı, gaz fiyat, gaz fiyatıı, vb..), vb..)

1.1. GGüüney Pars Sahasney Pars Sahasıındaki bazndaki bazıı dodoğğal gaz sahalaral gaz sahalarıınnıın n TPAO'nun yTPAO'nun yöönetimine ve netimine ve yatyatıırrıım yapmak m yapmak üüzerezeretahsisitahsisi

2.2. TTüürkiye rkiye üüzerinden zerinden İİran doran doğğal gazal gazıınnıın Avrupa'ya n Avrupa'ya tataşışınmasnmasıı,,

3.3. TTüürkmen dorkmen doğğal gazal gazıınnıın n İİran ran üüzerinden Tzerinden Tüürkiye'ye rkiye'ye tataşışınmasnmasıı ile ilgili mutabakat zaptile ilgili mutabakat zaptıınnıın n ssüüresinin resinin uzatuzatıılmaslmasıı konusunda mutabkonusunda mutabıık kalk kalıınmnmışışttıır. Ayrr. Ayrııca ca GGüüney Pars Sahasney Pars Sahasıındaki daha ndaki daha öönce Tnce Tüürkiye'ye tahsis rkiye'ye tahsis edilmiedilmişş olan sahalarolan sahalarıın n daha zengin didaha zengin diğğer sahalarla er sahalarla dedeğğiişştirilmesine ytirilmesine yöönelik ortak nelik ortak ççalalışışma grubu ma grubu kurulmaskurulmasıınana karar verilmikarar verilmişştir.tir.

29 Ekim 2009

““İİran nran nüükleer anlakleer anlaşşmazlmazlığıığı konusunda konusunda ABAB’’nin hayal knin hayal kıırrııklklığıığı yyüükseliyorkseliyor””

""MrMr MottakiMottaki makesmakes declarationsdeclarations andand moremoredeclarationsdeclarations. . TheyThey areare rarelyrarely veryvery enthusiasticenthusiastic, , theytheyareare rarelyrarely veryvery positivepositive. . Let'sLet's waitwait," ," FrenchFrench ForeignForeignMinisterMinister BernardBernard KouchnerKouchner toldtold reportersreporters.."Iran "Iran cannotcannot playplay andand playplay andand playplay withwith us," he us," he saidsaid. ". "HereHere wewe expectexpect ... a ... a concreteconcrete andand seriousseriousansweranswer fromfrom Iran Iran concerningconcerning thisthis propositionproposition, , whichwhichhas not has not beenbeen mademade byby thethe West West ---- it it waswas alsoalso mademadebyby RussiaRussia." ."

27 Ekim 2009

IrakIrak

IrakIrak’’ta ABD ve Tta ABD ve Tüürkiye arasrkiye arasıında nda ““yeni sayfayeni sayfa””

12 Ocak 2008, TDN:12 Ocak 2008, TDN:Bakan GBakan Güüler:ler:““Bu konuda ABD Bu konuda ABD ile bir anlaile bir anlaşşmaya vardmaya vardıık," dedik," dedi““ TPAO IrakTPAO Irak’’ıın jeolojisi n jeolojisi hakkhakkıında mnda müükemmel bilgi kemmel bilgi sahibi. Ayrsahibi. Ayrııca Tca Tüürkiyerkiye’’nin, nin, hem bu hem bu üülkedeki lkedeki ŞŞiilerle, hem iilerle, hem SSüünnilerle, hem de Knnilerle, hem de Küürtlerle rtlerle ççok iyi iliok iyi ilişşkisi var.kisi var.””

Oysa, Irak sayfasOysa, Irak sayfasıı pek pek ““yeniyeni”” dedeğğilil

TPAO, 1994TPAO, 1994’’den beri, den beri, IrakIrak’’ta hidrokarbon ta hidrokarbon arama ve arama ve üüretiminde retiminde yatyatıırrıım olanaklarm olanaklarıı iiççin in olanak arolanak arııyor. Bu yor. Bu dodoğğrultuda Irak Petrol rultuda Irak Petrol BakanlBakanlığıığı ile iile işşbirlibirliğği i yapyapııyor. yor.

IRAQIRAQ--TURKEY GAS PIPELINE PROJECT TURKEY GAS PIPELINE PROJECT

IraqIraq--TurkeyTurkey NaturalNatural GasGas PipelinePipeline Project is Project is developeddeveloped forforthethe purposepurpose of of transportingtransporting IraqiIraqi gasgas toto TurkeyTurkey.. TheThe projectprojectstudiesstudies werewere firstfirst initiatedinitiated byby thethe agreementsagreements thatthat wereweresignedsigned byby thethe MinistryMinistry of of EnergyEnergy andand NaturalNaturalResourcesResources of of TurkeyTurkey andand thethe IraqiIraqi PetroleumPetroleumMinisterMinister in 1996in 1996 afterafter thethe studiesstudies of of WorkingWorking GroupGroup formedformed byby TPAO, TPAO, TEKFEN TEKFEN andand BOTABOTAŞŞ. . ThisThis projectproject is an is an integratedintegrated oneone includingincluding fieldfielddevelopmentdevelopment, , productionproduction, , andand processingprocessing andand pipelinepipeline transportationtransportation of of gasgas of of northeasternnortheastern partpart of of IraqIraq. . AccordinglyAccordingly 10 10 bcmabcma of of gasgas toto be be producedproduced in in fivefive gasgas fieldsfields wouldwould be be transportedtransported totoTurkeyTurkey..

As a As a resultresult of of thethe sanctionssanctions imposedimposed on on IraqIraq byby thethe United United NationsNations, , thethe Project Project has has delayeddelayed andand negotiationsnegotiations werewere heldheld andand thereforetherefore thethe investmentinvestment phasephase of of thethe projectproject couldcould not be not be initiatedinitiated..

……On On AugustAugust 7, 2007 a 7, 2007 a MoUMoU waswas signedsigned byby MinistryMinistryof of EnergyEnergy andand NaturalNatural ResourcesResources of of TurkeyTurkey andandIraqiIraqi OilOil MinisterMinister in Ankara.in Ankara. WithWith thisthis MoUMoU partiespartieshavehave declareddeclared theirtheir intentionintention of of thethe transportationtransportation of of IraqiIraqigasgas toto EuropeEurope throughthrough TurkeyTurkey andand theirtheir decisiondecision toto form a form a groupgroup byby thethe IraqiIraqi PetroleumPetroleum MinistryMinistry, BOTA, BOTAŞŞ andand TPAO TPAO in in orderorder toto initiateinitiate thethe relatedrelated feasibilityfeasibility studiesstudies..

Kaynak: TPAO ve BOTAŞ web sayfaları

IrakIrak’’ta ABD ita ABD işşgalinden bu yana, galinden bu yana, IrakIrak--TTüürkiye Petrol Boru Hattrkiye Petrol Boru Hattıı uzun uzun

ssüüre re ççalalışışmadmadıı..TTüürkiyerkiye’’nin sadece transit geliri kaybnin sadece transit geliri kaybıı

1 milyar dolar1 milyar dolarıın n üüzerindezerinde……““Yeni ProjeYeni Proje””lerden lerden öönce, bu sorunun nce, bu sorunun

çöçözzüülmesinde yarar var. lmesinde yarar var. En azEn azıından, ndan, ““daha inanddaha inandıırrııccıı”” olur...olur...

Irak_TIrak_Tüürkiye Petrol BH Tarkiye Petrol BH Taşışımalarmalarıı(1000 varil) (1000 varil) (5 A(5 Ağğustos 2008)ustos 2008)

DavutoDavutoğğlulu, , ““IrakIrak’’llıı liderler liderler arasarasıında, etnik ve mezhepsel nda, etnik ve mezhepsel farklfarklııllııklarklarıın yeniden n yeniden alevlenecealevleneceğğiniini”” ssööyledi. yledi. “Ç“Çok iyimser bir resim ok iyimser bir resim veremem. veremem. ÇÇok fazla sorun var. ok fazla sorun var. Orada Amerikan askerleri var. Orada Amerikan askerleri var. GGüüvenlivenliğği nasi nasııl sal sağğlayacakslayacaksıınnıız? z? Ve eVe eğğer ger güüvenlivenliğği i sasağğlayamazsanlayamazsanıız, dz, düüzeni naszeni nasııl l tesis edeceksiniz? .. tesis edeceksiniz? .. AmerikalAmerikalıılar ulusal orduyu lar ulusal orduyu ddüüzene sokamadan zene sokamadan üülkeyi terk lkeyi terk edince, bunun bedelleri olacak.edince, bunun bedelleri olacak.””

19 Eylül 2008

TTüürkiyerkiye’’nin Dnin Dışış Politika BaPolitika Başşdandanışışmanmanıı, Irak, Irak’’ta ta GerGerççekekççi Olmayan i Olmayan İİyimserlikten Endiyimserlikten Endişşelieli

Azerbaycan ve Arz SorunuAzerbaycan ve Arz SorunuAzerbaycanAzerbaycan–– ŞŞahDenizahDeniz 1: 1: 8.5 8.5 bcmbcm; ; ŞŞahDenizahDeniz 2: 2: 16 16 bcmbcm–– Mevcut taahhMevcut taahhüütler: tler:

TTüürkiye: 6.6 rkiye: 6.6 bcmbcmGGüürcistan: 2 rcistan: 2 bcmbcmYunanistan: 4.3 Yunanistan: 4.3 bcmbcmItalyaItalya: 8 : 8 bcmbcmTOPLAM: 20.9 TOPLAM: 20.9 bcmbcm (3.5 (3.5 bcmbcm kaldkaldıı !!)!!)

–– TTüürkiye 8 rkiye 8 bcmbcm (4 + 4) daha istiyor (fiyat ve transit (4 + 4) daha istiyor (fiyat ve transit konularkonularıı + Ermenistan meselesi)+ Ermenistan meselesi)

–– Rus Rus –– Azeri gaz alAzeri gaz alıım satm satıım anlam anlaşşmasmasıı–– NabuccoNabucco’’yaya ne kaldne kaldıı ??

Azerbaycan GazAzerbaycan Gazıı ve Dve Dışış PolitikaPolitika

Gaz Gaz üüretimi yeterli mi? (retimi yeterli mi? (ŞŞahDenizahDeniz: 1 ve 2. Fazlar): 1 ve 2. Fazlar)BaBaşşllııca anlaca anlaşşmazlmazlıık konulark konularıı: Gaz: Gazıın fiyatn fiyatıı, , TTüürkiyerkiye’’nin talep ettinin talep ettiğği miktar, gei miktar, geççiişş üücreti, creti, üçüüçüncncüüüülkeye satlkeye satışış hakkhakkııAzerbaycanAzerbaycan’’ıın fiyat konusundaki beklentisi, Tn fiyat konusundaki beklentisi, Tüürkiye rkiye iiçç piyasaspiyasasıına erina erişşim hakkim hakkııTTüürkiyerkiye’’nin Ermenistan nin Ermenistan ““AAççııllıımmıı”” (ve (ve ““ssııffıır sorunr sorun””))ABAB’’nin Tnin Tüürkiye rkiye üüzerindeki baskzerindeki baskııssııNabuccoNabucco ddışıışındaki dindaki diğğer projeler (ITGI, TAP, AGRI)er projeler (ITGI, TAP, AGRI)DiDiğğer er üülkelerin politikalarlkelerin politikalarıı (Rusya, (Rusya, İİran, Avrupa ran, Avrupa üülkeleri)lkeleri)

KomKomşşularla ularla ““SSııffıırr”” SorunSorun

HAYAT EPİK TİYATROSU, MUSTAFA BİLGİN-Cumhuriyet Gazetesi-23 Kasım 2010.jpg

ErmenistanErmenistan’’la la ““NormalleNormalleşşmeme”” SSüürecireci‘‘NormalleNormalleşşme:me:–– Diplomatik iliDiplomatik ilişşkiler kurulmaskiler kurulmasıı–– KapalKapalıı kara skara sıınnıırrıınnıın an aççıılmaslmasıı

TTüürkiye; Sovyetler darkiye; Sovyetler dağığıllıınca, Ermenistan dahil tnca, Ermenistan dahil tüüm m yeni devletleri tanyeni devletleri tanııddıı. Ama Ermenistan ile diplomatik . Ama Ermenistan ile diplomatik iliilişşki kurmadki kurmadıı..Bunun nedeni; ErmenistanBunun nedeni; Ermenistan’’ıın n (Sovyetlerle (Sovyetlerle ssıınnıırlarrlarıımmıızzıı belirleyen)belirleyen) 1921 Kars Anla1921 Kars Anlaşşmasmasıı’’nnııtantanıımamasmamasıı ve sve söözde soykzde soykıırrıım iddialarm iddialarıınnııssüürdrdüürmesiydi.rmesiydi.Kara sKara sıınnıırrıı ise, Azerbaycan topraklarise, Azerbaycan topraklarıınnıın Ermenistan n Ermenistan taraftarafıından indan işşgaline tepki olarak kapatgaline tepki olarak kapatııldldıı (1993)(1993)

Ermenistan ve Diplomatik Ermenistan ve Diplomatik İİlilişşkiki

M. Ali Bayar:M. Ali Bayar: ““19911991’’de Ermenistande Ermenistan’’la diplomatik ilila diplomatik ilişşki ki kurmamamkurmamamıızzıın somut hukuki nedeni n somut hukuki nedeni ErmenistanErmenistan’’ıın n babağığımsmsıızlzlıık bildirgesinde ve anayasask bildirgesinde ve anayasasıınnıın lafzn lafzıında nda aaççııkkçça Ta Tüürkiyerkiye’’den toprak talebinin yer almden toprak talebinin yer almışışolmasolmasııydydıı. Yoksa, bizim . Yoksa, bizim ‘‘BatBatıı ErmenistanErmenistan’’la ilgili bir la ilgili bir metafizik vehmimizden veya metafizik vehmimizden veya subjektifsubjektifalgalgıılamamlamamıızdan kaynaklanmzdan kaynaklanmııyordu. Somut, ayordu. Somut, aççıık bir k bir hukuki mesnedi vardhukuki mesnedi vardıı. Y. Yııllar sonra llar sonra anayasadan anayasadan ççııkarkarııldldıı amaama babağığımsmsıızlzlıık bildirgesinde kaldk bildirgesinde kaldıı ve ve anayasa da bu bildirgeye atanayasa da bu bildirgeye atııfla bafla başşlar.lar. Ben Ben diplomatik ilidiplomatik ilişşki kurma taraftarki kurma taraftarııydydıım. Ama karm. Ama karşışıolanlarolanlarıın devletler hukuku bakn devletler hukuku bakıımmıından argndan argüümanlarmanlarııdodoğğru ve haklru ve haklııydydıı. Nihai karar da zaten Turgut . Nihai karar da zaten Turgut ÖÖzalzal’’ıın onayn onayııyla alyla alıındndıı MGKMGK’’da.da.””

http://www.samanyoluhaber.com/yazar-147842.html

Kara SKara Sıınnıırrıınnıın Kapatn Kapatıılmaslmasıı KonusuKonusuTTüürkiye, Ermenilerin Azerbaycanrkiye, Ermenilerin Azerbaycan’’ıın topraklarn topraklarıınnıın % n % 2020’’sini (7 Reyonu) isini (7 Reyonu) işşgali gali üüzerine 3 Nisan 1993zerine 3 Nisan 1993’’te te kara skara sıınnıırrıınnıı kapattkapattıı..AGAGİİT Minsk GrubuT Minsk Grubu’’nun nun ““KarabaKarabağğ SorunuSorunu’’nun nun ÇöÇözzüümmüü iiççin Temel in Temel İİlkelerlkeler”” Belgesi:Belgesi:–– Ermenistan tarafErmenistan tarafıından desteklenen Karabandan desteklenen Karabağğ Ermeni Ermeni

ggüçüçlerinin Karabalerinin Karabağğ’’ıın n ççevresinde evresinde iişşgal ettikleri Azerbaycan gal ettikleri Azerbaycan bböölgelerinden tlgelerinden tüümmüünden nden ççekilmesiekilmesi, Yukar, Yukarıı KarabaKarabağğ ile ile Ermenistan arasErmenistan arasıındaki Landaki Laççin Koridoruin Koridoru’’na na öözel bir statzel bir statüüverilmesi, Yukarverilmesi, Yukarıı KarabaKarabağğ dahil gdahil göçöçmen konumuna men konumuna ddüüşşmmüüşş ttüüm Azerilerin evlerine geri dm Azerilerin evlerine geri döönmesi, Yukarnmesi, YukarııKarabaKarabağğ iiççin gein geççici bir bir statici bir bir statüünnüün belirlenmesi, sorunun n belirlenmesi, sorunun çöçözzüümmüü iiççin gin güçüç kullanmaktan kakullanmaktan kaççıınnıılmaslmasıı, herhangi bir , herhangi bir çöçözzüüm im iççin uluslararasin uluslararasıı garantiler sagarantiler sağğlanmaslanmasıı, uluslararas, uluslararasııbarbarışış ggüüccüünnüün bn böölgede konulgede konuşşlandlandıırrıılmaslmasıı, vs., vs.

Son GeliSon Gelişşmeler: Azerbaycanmeler: Azerbaycan’’la la İİlilişşkilerkiler(2 Nisan 2009, Referans)(2 Nisan 2009, Referans)

AzerbaycanAzerbaycan’’dan Tepki:dan Tepki:Rusya ile Gaz AnlaRusya ile Gaz Anlaşşmasmasıı

Haber DetayHaber DetayııGeGeççen hafta en hafta Aliyev'inAliyev'in bu mesajbu mesajıınnıı ççok ciddiye almak ok ciddiye almak gerektigerektiğğini gini göösteren bir gelisteren bir gelişşme yame yaşşandandıı. . Rus Rus GazpromGazprom şşirketi ile Azerbaycan irketi ile Azerbaycan şşirketi, uzun vadeli irketi, uzun vadeli dodoğğalgaz ialgaz işşbirlibirliğği ii iççin bir "mutabakat muhtin bir "mutabakat muhtıırasrasıı" " imzaladimzaladıı.. Mutabakat muhtMutabakat muhtıırasrasıı, nihai anla, nihai anlaşşma ma anlamanlamıına gelmez ama bu konjonktna gelmez ama bu konjonktüürde, rde, Azerbaycan'Azerbaycan'ıın "n "İİstersem gider Ruslarla anlastersem gider Ruslarla anlaşışırrıım" m" şşeklinde bir geklinde bir göözdazdağığı anlamanlamıına gelir. na gelir. AslAslıında son Gnda son Güürcrcüü savasavaşışı ile Ruslarile Ruslarıın bn böölgedeki lgedeki etkinlietkinliğğini artini artıırmasrmasıından gndan göözzüü korkan Azerbaycan'korkan Azerbaycan'ıın n ççok da Rusya'yla anlaok da Rusya'yla anlaşşmaya gmaya göönlnlüü yok ancak son yok ancak son ddöönemde hnemde hıız kazanan Ankaraz kazanan Ankara-- Erivan yakErivan yakıınlanlaşşmasmasıı, , Azerileri son derece kAzerileri son derece kıızdzdıırmrmışış durumda. Hdurumda. Hüükküümet, met, öözellikle de Bazellikle de Başşbakan Recep Tayyip Erdobakan Recep Tayyip Erdoğğan, Azeri an, Azeri basbasıınnıı taraftarafıından her gndan her güün topa tutuluyor. n topa tutuluyor.

14 Ekim 2009, Moskova14 Ekim 2009, Moskova

SSöözlezleşşmeyle, meyle, GazpromGazprom ExportExport 2010 y2010 yııllıında Azerbaycannda Azerbaycan’’dan, dan, dodoğğalgaz piyasasalgaz piyasasıında normal uygulama olarak kabul edilen nda normal uygulama olarak kabul edilen bibiççimde petrole dayalimde petrole dayalıı bir fiyat formbir fiyat formüüllüüyle belirlenecek fiyat yle belirlenecek fiyat üüzerinden zerinden azami 500 milyon metrekazami 500 milyon metreküüpp dodoğğalgaz satalgaz satıın alacak. n alacak. Miller: Miller: ““SSıınnıır ortaklr ortaklığıığı da olan Rusya ve Azerbaycanda olan Rusya ve Azerbaycan’’ıı birlebirleşşik ik bir dobir doğğalgaz iletim altyapalgaz iletim altyapııssıı birbirine babirbirine bağğllııyor. Dolayyor. Dolayııssııyla yla ortaklortaklığıığımmıız akz akıılclcıı ve ortak ve ortak ççııkarlarkarlarıımmıızla zla öörtrtüüşşüüyor. yor. AzerbaycanAzerbaycan’’ıın Rusyan Rusya’’ya sevk edeceya sevk edeceğği doi doğğalgaz miktaralgaz miktarıınnıın n öönnüümmüüzdeki yzdeki yııllarda daha da artacallarda daha da artacağığından eminim. Bugndan eminim. Bugüün n imzalanan simzalanan söözlezleşşme petrol ve dome petrol ve doğğalgaz sektalgaz sektöörlerinde rlerinde GazpromGazpromile GNKAR arasile GNKAR arasıındaki indaki işşbirlibirliğğinin daha da geliinin daha da gelişşmesine yardmesine yardıımcmcııolacak.olacak.””

SoruSoru: Bu gerginlikte kim kaybeder?: Bu gerginlikte kim kaybeder?YanYanııtt: Hem T: Hem Tüürkiye hem Azerbaycanrkiye hem Azerbaycan

Kim KazanKim Kazanıır?r?Rusya...Rusya...

Ermenistan DErmenistan Dışışiişşleri Bakanleri Bakanıı, , ““TTüürkiyerkiye--Ermenistan SErmenistan Sıınnıırrıınnıın, Ankara'nn, Ankara'nıın n

ÖÖnkonkoşşul Dili Yul Dili Yüüzzüünden Kapalnden Kapalıı OlduOlduğğunuunu”” SSööyledi.yledi.

……Ermenistan DErmenistan Dışışiişşleri Bakanleri Bakanıı, T, Tüürkiyerkiye’’nin verdinin verdiğği i ssöözlerden geri adzlerden geri adıım attm attığıığınnıı ööne sne süürerek, rerek, ""Ankara Ankara sadece protokolleri imzalamaktan vazgesadece protokolleri imzalamaktan vazgeççmekle mekle kalmadkalmadıı, , öönkonkoşşul diline de geri dul diline de geri dööndndüü.. TTüürkiyerkiye--Ermenistan sErmenistan sıınnıırrıınnıın Avrupan Avrupa’’daki tek kapaldaki tek kapalıı ssıınnıır r olmaya devam etmesinin nedeni de budur"olmaya devam etmesinin nedeni de budur" diye diye konukonuşştu. tu.

Kaynak: DHA (DoKaynak: DHA (Doğğan Haber Ajansan Haber Ajansıı) ) 27.09.201027.09.2010 10:2810:28

http://www.haberler.com/ankaran-in-onkosul-dili-yuzunden-2254439-haberi/

““TTüürkiye ve Azerbaycan rkiye ve Azerbaycan öönemli bir donemli bir doğğal gaz al gaz anlaanlaşşmasmasıı imzaladimzaladıılarlar””,,

7 Haziran 2010 (Reuters, AP, AFP)7 Haziran 2010 (Reuters, AP, AFP)

TTüürkiye Enerji Bakanrkiye Enerji Bakanıı Taner YTaner Yııldldıız, Azeri z, Azeri mevkidamevkidaşışıNatikNatik AliyevAliyev ile anlaile anlaşşmanmanıın imzalanmasn imzalanmasıı sonrassonrasıında nda yaptyaptığıığı aaççııklamada, "2017 yklamada, "2017 yııllıında nda ŞŞah Deniz II boru ah Deniz II boru hatthattıı yoluyla iki milyar metrekyoluyla iki milyar metreküüp dop doğğal gaz al gaz tataşışınacak ve bu da 2018 ynacak ve bu da 2018 yııllıında 4 milyar metreknda 4 milyar metreküüp, p, 2019 y2019 yııllıında da 6 milyar metreknda da 6 milyar metreküüpe pe ççııkarkarıılacak." lacak." dedi.dedi.Pazartesi gPazartesi güünknküü anlaanlaşşmaymayıı "tarihi" olarak "tarihi" olarak nitelendiren Azeri Enerji Bakannitelendiren Azeri Enerji Bakanıı, , üülkesinin lkesinin ŞŞah Deniz ah Deniz II'denII'den Avrupa'ya yAvrupa'ya yıılda 10 milyar metreklda 10 milyar metreküüp dop doğğal gaz al gaz tataşışımaymayıı planladplanladığıığınnıı ssööyledi. yledi.

Azerbaycan BaAzerbaycan Başş MMüüzakerecisi zakerecisi ElElşşadad NasNasıırovrov’’ununRudolfRudolf ten ten HoedtHoedt ile yaptile yaptığıığı ssööyleyleşşi; i;

EuropeanEuropean EnergyEnergy ReviewReview, 15 Kas, 15 Kasıım 2010m 2010

AzerbaycanAzerbaycan’’ıın Ban Başş MMüüzakerecisi zakerecisi ElElşşadad NasNasıırovrov, , BakBakü’ü’de verdide verdiğği mi müülakatta, lakatta, ““NabuccoNabucco projesine, projesine, sadece gazsadece gazıımmıızzıı BakBakü’ü’den den BaumgartenBaumgarten’’ee tataşışıyacak yacak bir hat olarak bakmbir hat olarak bakmııyoruz. yoruz. NabuccoNabuccoKonsorsiyumuKonsorsiyumu’’ndan, ndan, ççevremizdeki pazarlara erievremizdeki pazarlara erişşim im hakkhakkıı da istiyoruz.da istiyoruz.””NasNasıırovrov, , ““sadece uygun tarifelerle yetinmek sadece uygun tarifelerle yetinmek istemediklerini, sistemediklerini, sööz konusu iz konusu içç piyasalarda gazpiyasalarda gazıın n satsatışıışında da donda da doğğrudan rol almak istediklerinirudan rol almak istediklerini”” aaççııkkçça a ifade etmektedir. ifade etmektedir. NasNasıırovrov, , ““alternatif projeleri de dealternatif projeleri de değğerlendirdiklerini erlendirdiklerini ve tve tüüm yumurtalarm yumurtalarıı tek sepete koymaytek sepete koymayııddüüşşüünmediklerininmediklerini”” ifade etmektedir. ifade etmektedir.

““TTüürkiye ve Azerbaycan rkiye ve Azerbaycan öönemli bir donemli bir doğğal gaz al gaz anlaanlaşşmasmasıı imzaladimzaladıılarlar””,,

7 Haziran 2010 (Reuters, AP, AFP)7 Haziran 2010 (Reuters, AP, AFP)

15 y15 yııllllıık bir sk bir süüreyi kapsayan anlareyi kapsayan anlaşşma, Tma, Tüürkiye rkiye üüzerinden Avrupa'ya tazerinden Avrupa'ya taşışınacak Azeri donacak Azeri doğğal al gazgazıınnıın tan taşışıma ma üücretlerinin yancretlerinin yanıı ssııra, ra, TTüürkiye'nin Azerbaycanrkiye'nin Azerbaycan’’dan olan (dan olan (öönceki) nceki) dodoğğal gaz ithalatal gaz ithalatıı iiççin 15 Nisan 2008 itibarin 15 Nisan 2008 itibarııyla yla geriye dgeriye döönnüük olarak yeni bir fiyat da k olarak yeni bir fiyat da belirleyecek.belirleyecek.Mevcut 6,6 milyar metrekMevcut 6,6 milyar metreküüpe ek olarak 6 pe ek olarak 6 milyar metrekmilyar metreküüp de eklenince, p de eklenince, AzerbaycanAzerbaycan’’dan toplam gaz aldan toplam gaz alıımmıı 16,6 milyar 16,6 milyar metrekmetreküüp olacak. p olacak.

OMV: Azeri gazOMV: Azeri gazıı olmadan olmadan NabuccoNabucco olmazolmaz……19 19 ŞŞubat 2011, ubat 2011, azernewsazernews

“…“…TheThe projectproject is is worthworth 7.9 7.9 billionbillion euroeuro, , withwithitsits constructionconstruction plannedplanned toto start in 2012start in 2012andand thethe firstfirst suppliessupplies toto be be commissionedcommissioned in in 2015.2015.””

TTüürkiye rkiye –– Rusya ProtokolleriRusya Protokolleri(Bir (Bir ““YYüüzyzyııllıın Anlan Anlaşşmasmasıı”” Daha !!)Daha !!)6 Ağustos, 2009

“Sen mutluluğun resmini çizebilir misin A PUTİN?”

Rusya Rusya ““paketipaketi””nde neler var? nde neler var? PetrolPetrol–– Rusya Samsun (Rusya Samsun (ÜÜnye) nye) –– Ceyhan petrol Ceyhan petrol boruhattboruhattıınana petrol petrol

verecek verecek (Bulgaristan ve Ukrayna(Bulgaristan ve Ukrayna’’ya mesaj) ya mesaj) ((ShmatkoShmatko::““RussiaRussia maymay be be interestedinterested toto supplysupply…”…”))

–– RosneftRosneft--ÇÇalalııkk--TPAO: CeyhanTPAO: Ceyhan’’da rafinerida rafineri–– TPAOTPAO--GazpromGazprom IrakIrak’’ta ortak ihaleyeta ortak ihaleye

GazGaz–– Mavi AkMavi Akıımm--2 2 (Erdo(Erdoğğan: an: ““IsrailIsrail, L, Lüübnan, Suriye, Kbnan, Suriye, Kııbrbrııss’’aa””))

–– GGüüney Akney Akıımm’’a eta etüüt izni t izni (sismik, (sismik, ççevre)evre)

–– BatBatıı HattHattıı AnlaAnlaşşmasmasıı’’nnıın uzatn uzatıılmaslmasıı–– Ruslar: Gaz santrali inRuslar: Gaz santrali inşşasasıı veya satveya satıın alman alma–– AKSAAKSA--GazpromGazprom (gaz da(gaz dağığıttıımmıı, gaz ithalat, gaz ithalatıı, ..) , ..)

Rusya Rusya ““paketipaketi””nde neler var?nde neler var?

NNüükleerkleer–– JSC JSC AtomStroyExportAtomStroyExport –– PARK GrupPARK Grup (tek teklif); (tek teklif);

Yer: Yer: AkkuyuAkkuyu–– NNüükleer gkleer güüvenlikle ilgili 2 anlavenlikle ilgili 2 anlaşşmama

DiDiğğerer–– TETATETAŞŞ, AKSA, , AKSA, ÇÇalalıık, TPAO, k, TPAO, ……. . RosneftRosneft, ,

GazpromGazprom, , InterrauInterrau

Türkiye - Rusya

Toplam ticaret hacmi: 37.9 milyar $ : 37.9 milyar $ (2008)(2008)Rusya ihracatı: 31.4 milyar $ : 31.4 milyar $ Türkiye ihracatı: 6.5 milyar $ : 6.5 milyar $ Türkiye’nin RF’na gaz ithal bağımlılığı: : % 63Türkiye’nin RF’na gaz ithal bağımlılığı: % 33

YanYanııt bekleyen sorular:t bekleyen sorular:““YYüüzyzyııllıın Anlan Anlaşşmasmasıı”” ile:ile:–– TTüürkiye rkiye şşimdi gaz ithalinde Rusyaimdi gaz ithalinde Rusya’’ya daha az mya daha az mıı babağığımlmlıı? ? –– GazpromGazprom’’aa gaz dagaz dağığıttıım hakkm hakkıı vererek ve yeni ithalat vererek ve yeni ithalat

yapyapıılarak, balarak, bağığımlmlııllığıığımmıızzıı derinlederinleşştirmek aktirmek akıılclcıı bir bir uygulama muygulama mıı? ?

–– TTüürkiye rkiye ““rere--exportexport”” hakkhakkıı mmıı aldaldıı??–– Gaz formGaz formüüllüü lehimize iyilelehimize iyileşştirildi mi? tirildi mi? –– Yeniden Yeniden ““offoff--setset”” hakkhakkıı mmıı aldaldıık? k? –– TTüürkiye rkiye ““minimum satminimum satıın alman alma”” kokoşşullarullarıınnıı lehine mi lehine mi

dedeğğiişştirdi? tirdi? –– NNüükleeri de Rusyakleeri de Rusya’’ya verirsek, bu ya verirsek, bu üülkeye enerjide ve lkeye enerjide ve

ticarete daha az mticarete daha az mıı babağığımlmlıı oluyoruz? Daha goluyoruz? Daha güüvenli bir venli bir teknoloji mi alacateknoloji mi alacağığız? z?

Olumlu YOlumlu Yöönler:nler:

TTüürk Bork Boğğazlarazlarıı üüzerindeki risk azalzerindeki risk azalıır r NABUCCO ile ilgili mNABUCCO ile ilgili müüzakerelerde, ABzakerelerde, AB’’ye karye karşışıelimiz daha gelimiz daha güçüçllüü olurolurŞŞahDenizahDeniz ile ilgili mile ilgili müüzakerelerde, zakerelerde,

AzerbaycanAzerbaycan’’a kara karşışı eli geli güçüçlenebilirlenebilirIrakIrak’’ta ta GazpromGazprom ile TPAO ortaklile TPAO ortaklığıığı olumlu. olumlu. Ama Ama öönce TPAOnce TPAO’’nun renun re--organize olmasorganize olmasıı((öözerklik ve dikey entegrasyon) zerklik ve dikey entegrasyon) şşart. art. Oysa BOTAOysa BOTAŞŞ’’a aramaa arama--üüretim hakkretim hakkıı verme verme ççabasabasıı var.var.

OilOil ExportsExports DirectedDirected toto TurkishTurkish StraitsStraits

Source: US Dept. Of Energy, 2007

Million barrels/day

3.14 million barrels/day in 20044 million barrels/day in 2010

3.14

Yuzhny-Brody

Costanta-Trieste

Ünye-CeyhanKıyıköy-Saros

Burgas-AlexandroupolisBurgas-Vlore Baku-Supsa

Bosporus

Baku-Tblisi-Ceyhan

Caspian Pipeline Consortium

TuapseNovorossisk

Supsa

Batumi

Odessa

Dardanelles

Ceyhan

TurkishTurkish StraitsStraits’’ ByBy--PassPass PipelinePipeline ProjectsProjects

SamsunSamsun--Ceyhan/NCeyhan/Nüükleer/Gaz Dakleer/Gaz Dağığıttıım m SatrancSatrancıında hamlelernda hamleler……

RusyaRusya’’da da ççııkartkartıılan petrollan petrolüün n nakledilmesinden sorumlu, petrol boru nakledilmesinden sorumlu, petrol boru hatlarhatlarıınnıı tekelinde bulunduran tekelinde bulunduran TransneftTransneft’’ininBaBaşşkankanıı NikolayNikolay TokarevTokarev, Rusya Ba, Rusya BaşşbakanbakanııVladimirVladimir PutinPutin’’inin, , ““SamsunSamsun--Ceyhan petrol Ceyhan petrol boru hattboru hattıı iiççin (Bain (Başşbakan) Erdobakan) Erdoğğanan’’a sa sööz z verdik. Projede varverdik. Projede varıızz”” mesajmesajıına aldna aldıırrışışetmeden detmeden düün tekrar Tn tekrar Tüürk tarafrk tarafııyla Samsunyla Samsun--Ceyhan gCeyhan göörrüüşşmelerinin durdumelerinin durduğğunu aunu aççııkladkladıı..

16 Eyl16 Eylüül 2010l 2010

SamsunSamsun--Ceyhan/NCeyhan/Nüükleer/Gaz Dakleer/Gaz Dağığıttıım m SatrancSatrancıında hamlelernda hamleler……

TokarevTokarev, Moskova, Moskova’’da dda düüzenledizenlediğği basi basıın n toplanttoplantııssıında, nda, ““SamsunSamsun--Ceyhan gCeyhan göörrüüşşmeleri meleri durmudurmuşştur. tur. BoBoğğazlar azlar üüzerinden tankerlerle tazerinden tankerlerle taşışınan petrolnan petrolüün n maliyeti Samsunmaliyeti Samsun--Ceyhan ile kCeyhan ile kııyaslandyaslandığıığında daha nda daha ucuz olduucuz olduğğu ortaya u ortaya ççııkarmkarmışışttıır. Petrolr. Petrolüüboboğğazlardan daha pahalazlardan daha pahalııya Akdenizya Akdeniz’’e ulae ulaşşttııracak racak petrol boru hattpetrol boru hattıı bbööyle yyle yüüksek tarifelerle ne satksek tarifelerle ne satııccııne de alne de alııccıınnıın in işşine geliyor. Tine geliyor. Tüürk tarafrk tarafııyla yla ggöörrüüşşmeler bu ymeler bu yüüzden durduzden durdu”” dedi.dedi.

16 Eyl16 Eylüül 2010l 2010

SamsunSamsun--Ceyhan/NCeyhan/Nüükleer/Gaz Dakleer/Gaz Dağığıttıım m SatrancSatrancıında hamlelernda hamleler……

TTüürkiyerkiye’’nin Samsunnin Samsun--CeyhanCeyhan’’da ada aççggöözlzlüüllüük yaptk yaptığıığınnıı da ima da ima eden eden NikolayNikolay TokarevTokarev, , ““Bizim SamsunBizim Samsun--CeyhanCeyhan’’dan farkldan farklııyyııllarca llarca üüzerinde zerinde ççalalışışttığıığımmıız z NovorosiyskNovorosiysk--BurgazBurgaz--DedeDedeğğaaççpetrol boru hattpetrol boru hattıı projemiz de var. Bu proje daha hesaplprojemiz de var. Bu proje daha hesaplıı. . TransneftTransneft olarak fizibilite olarak fizibilite ççalalışışmalarmalarıı tamamlanmtamamlanmışış bu petrol bu petrol boru hattboru hattıı üüzerinde zerinde ççalalışışmalarmalarıımmıızzıı yoyoğğunlaunlaşşttıırmayrmayııddüüşşüünnüüyoruzyoruz”” diye konudiye konuşştu. tu. TokarevTokarev’’inin ddüünknküü beyanatbeyanatıı Rusya Rusya yyöönetimi inetimi iççinde kritik bir dinde kritik bir düüello yaello yaşşandandığıığına ina işşaret ediyor. aret ediyor. BaBaşşbakan bakan PutinPutin’’inin SSöözczcüüssüü Dimitri Dimitri PeskovPeskov da son gelida son gelişşmeler meler üüzerine Hzerine Hüürriyetrriyet’’e e şşu au aççııklamayklamayıı yaptyaptıı: : ““GGöörrüüşşmeler devam meler devam ediyor. Konu ediyor. Konu ççok taraflok taraflıı olmasolmasıı nedeniyle nedeniyle hem Dhem Dışışiişşleri, hem leri, hem şşirketler, hem petrol tirketler, hem petrol tüüketici taraflarla yoketici taraflarla yoğğun gun göörrüüşşmeler meler devam ediyor. Gdevam ediyor. Göörrüüşşmelerin karmamelerin karmaşışık yapk yapııssıı yanlyanlışışanlamalara neden olabilir.anlamalara neden olabilir. Ancak gAncak göörrüüşşmelerin kesildimelerin kesildiğği i katiyetle dokatiyetle doğğru deru değğildir.ildir.””

16 Eyl16 Eylüül 2010l 2010

Enerji ve Tabii Kaynaklar BakanEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanıı YYııldldıız, z, AkkuyuAkkuyu’’dadakurulmaskurulmasıı planlanan nplanlanan nüükleer santralle ilgili kleer santralle ilgili lisanslama ve izin slisanslama ve izin süürereççlerinde delerinde değğiişşik problemlerin ik problemlerin ççııkabilecekabileceğğini,ini, ancak yaancak yaşşanacak sanacak sııkkııntntıılarlarıın bu n bu konudaki kararlkonudaki kararlııllııklarklarıınnıı etkilemeyeceetkilemeyeceğğini sini sööyledi.yledi.Proje firmasProje firmasıınnıın kurulmasn kurulmasıı ve onaylanmasve onaylanmasııyla yla beraber sberaber süürecin resmiyet kazanacarecin resmiyet kazanacağığınnıı anlatan anlatan YYııldldıız, bundan sonra yer konusunda lisanslamalar z, bundan sonra yer konusunda lisanslamalar ve izin sve izin süürecinin barecinin başşlayacalayacağığınnıı kaydetti. Ykaydetti. Yııldldıız, z, ancak yaancak yaşşanacak sanacak sııkkııntntıılarlarıın bu konudaki n bu konudaki kararlkararlııllııklarklarıınnıı etkilemeyeceetkilemeyeceğğini belirterek, ini belirterek, ““İİzin zin ssüürereççleri uzayabilir, yerle ilgili, leri uzayabilir, yerle ilgili, uluslararasuluslararasıı arenadaarenadaproblemler problemler ççııkabilir ama bunlarkabilir ama bunlarıın her biri bu kadar n her biri bu kadar yyüüksek hacimli bir iksek hacimli bir işşte ste sııkkııntntıı dodoğğurmayacakturmayacaktıır. r. Yolumuza devam ediyoruzYolumuza devam ediyoruz”” diye konudiye konuşştu. tu.

6 Ekim 20106 Ekim 2010

SonuSonuççRusya ile imzalanan anlaRusya ile imzalanan anlaşşmalar imalar iççin, in, ETKB ETKB ““paket anlapaket anlaşşmalarmalar”” tabirini tabirini kullanmaktadkullanmaktadıır.r.Bu pakette bir Bu pakette bir ““alalışış veriverişş”” olduolduğğu u anlaanlaşışılmaktadlmaktadıır.r.““VerilenVerilen””, Rusya, Rusya’’ya mevcut ya mevcut babağığımlmlııllığıığımmıızzıın; nn; nüükleer, dokleer, doğğal gaz al gaz dadağığıttıım alanlarm alanlarııyla derinleyla derinleşşmesidir.mesidir.““AlAlıınannan”” ise, bazise, bazıı şşirketler airketler aççııssıından ndan kazankazanççttıır.r.

RusyaRusya’’yayaArtanArtan

BaBağığımlmlııllııkk(D(Dışış ticaret,ticaret,

gaz, petrol, gaz, petrol, ……))GazpromGazprom’’aa

24 ilde24 ildeGaz DaGaz Dağığıttıımm

HakkHakkıı

NNüükleerdekleerdeRusyaRusya’’yayaBaBağığımlmlııllııkkSamsunSamsun

CeyhanCeyhan’’a a petrolpetrol

Akkuyu,Atık

sorunu??

Rusya ile Rusya ile MatruMatruşşkaka AnlaAnlaşşmalarmalar

Enerji PolitikasEnerji PolitikasııÇÇok Boyutlu ve Bok Boyutlu ve Büüttüünlenleşşik Yaklaik Yaklaşışım m

GerektirirGerektirir

Enerji Politikası

UlaştırmaPolitikasıDış Politika

TarımPolitikası

SanayiPolitikası

EğitimPolitikası

ÇevrePolitikası

EkonomiPolitikası

GüvenlikPolitikası

Hazırlayan: Necdet Pamir, 2010Diğer

MeraklMeraklııssıına, Ek Notlarna, Ek Notlar

TTüürkmen gazrkmen gazıı ““BatBatıı””ya mya mıı?:?:

BazBazıı ““yardyardıımcmcıı”” verilerveriler……

TTüürkmen gazrkmen gazıı BatBatıı’’ya mya mıı??Mevcut taahhMevcut taahhüütler ve ytler ve yüürrüüttüülmekte olan projelerlmekte olan projelerHazarHazar’’ıın Statn StatüüssüüAzerbaycan Azerbaycan –– TTüürkmenistan anlarkmenistan anlaşşmazlmazlııklarklarıı(Serdar(Serdar--Kepez, vb..)Kepez, vb..)TTüürkmen gazrkmen gazıınnıın n İİran ran üüzerinden tazerinden taşışınmasnmasıı(Mevcut y(Mevcut yıılda 14 milyar metreklda 14 milyar metreküüplplüük anlak anlaşşma)ma)TTüürkmenistanrkmenistan’’da yatda yatıırrıım ortamm ortamııArtan Rusya etkisi/Rusya ile sArtan Rusya etkisi/Rusya ile süüren anlaren anlaşşmazlmazlııkk

13th Turkmenistan International Oil and GasConference, 20-21 November, Ashgabat

WelcomeWelcome AdressAdress bybyPresidentPresident BerdimuhammedovBerdimuhammedov

PrePre CaspianCaspian ve Tve Tüürkmenistan rkmenistan -- ÇÇin in BoruhatlarBoruhatlarıı

Pre CaspianGaz BH

Türkmenistan - ÇinBH