1

Iad Siúd a raibh tionchar acu ar an Éirí Amach: Réamhrá

Poblachtánaigh agus iad siúd a chuaigh i muinín na láimhe láidre

John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Bhí baint láidir ag Clan na nGael leis an Éirí Amach trí mhaoiniú Meiriceánach

agus airm a chur ar fáil d’Óglaigh na hÉireann.

Rugadh John Devoy (1842-1928) i dteaghlach a bhí ina gcónaí i dteach suite

ar leathacra i gCill, Co. Chill Dara. Bhog an teaghlach go Baile Átha Cliath áit a

bhfuair sé a chuid oideachais ó na Bráithre Críostaí i Scoil Uí Chonaill ar Shráid

Richmond Thuaidh, i Modhscoil Shráid Marlborough agus i Modhscoil Shráid

na Trá, áit ar oibrigh sé mar mhonatóir íoctha ar feadh cúpla bliain sula bhfuair

sé post ní b’fhearr mar chléireach.

Tháinig Devoy i dteagmháil le gníomhaithe polaitiúla fad is a bhí sé ag foghlaim

na Gaeilge i ranganna oíche, cuireadh faoi mhóid an chumainn rúnda ar a

dtugadh na Fíníní in 1861. Tar éis bliana le Léigiún Coigríochach na Fraince

san Ailgéir, chuir sé faoi sa Nás, Contae Chill Dara, áit ar oibrigh sé mar eagraí

Fíníní. Ina dhiaidh sin, chuir ceannaire na bhFíníní, James Stephens, cúram air

maidir le hearcú Éireannach i reisimintí na Breataine. Gabhadh é ar deireadh i

mí na Feabhra 1866 agus gearradh pianseirbhíse cúig bliana déag; scaoileadh é

in 1871 tar éis dó ceithre bliana a chaitheamh i bpríosúin éagsúla sa Bhreatain.

Ar scaoileadh dó, chuaigh sé ar imirce go dtí na Stáit Aontaithe.

Chuaigh sé isteach i gClan na nGael timpeall 1873 (bunaíodh é in 1867).

D’éirigh leis an eagraíocht cáil a bhaint amach mar phríomheagraíocht

naisiúnta na nGael-Mheiriceánach faoina stiúradh. Ba é an tarrtháil mhisniúil

3.0

3.2

3.2.2

2

de sheisear Fíníní ó phianseirbhís in Fremantle na hAstráile in 1876 le bád

míolta móra ar cheann de na héachtaí ab iontaí a rinne sé riamh. Shocraigh sé

comhaontú leis an móreagraíocht scarúnaíoch Éireannach eile, Bráithreachas

Phoblacht na hÉireann, a chruthaigh comheolaire réabhlóideach. Thug Clan

na nGael tacaíocht shuntasach airgid do Chonradh na Talún sa tréimhse

1879-1981 faoina cheannaireacht. Thacaigh sé le Páirtí Parlaiminteach

na hÉireann a raibh Parnell i gceannas air ach bhraith sé nár leor Rialtas

Dúchais mar shocrú agus nách mbeadh sé úsáideach ach mar chos i dtaca ar

neamhspleáchas iomlan.

D’oibrigh Devoy mar iriseoir go príomha i Nua-Eabhrac. Sa bhliain 1903

bhunaigh sé agus rinne sé nuachtán rathúil, The Gaelic American, agus Tom

Clarke mar leas-eagarthóir ar feadh tréimhse. Faoi cheannaireacht Devoy,

thacaigh Clan na nGael le go leor tionscadal náisiúnach Éireannach ag deireadh

an naoú haois déag agus ag tús an fhichiú haois, lena n-áirítear an Cumann

Lúthchleas Gael, Conradh na Gaeilge, an United Irishman (tionscadal Arthur

Griffith) agus Óglaigh na hÉireann. D’fhéach Clann na nGael ar Óglaigh na

hÉireann mar arm a d’fhéadfadh tús a chur le héirí amach agus thacaigh siad

leo trí mhaoiniú agus seachadadh arm a thabhairt dóibh dá bharr; creidtear

gur thug siad $100,000 don Éirí Amach idir 1913 agus 1916. D’oibrigh Clann

na nGael go crua chun dearcadh frith-Bhriotanach a chothú agus mar sin

chabhraigh siad stop a chur leis na Stáit Aontaithe dul isteach sa chogadh ar

thaobh na Breataine.

Sa bhliain 1914, bhí Devoy chun tosaigh i gcur chun cinn sraith léachtaí ar

thuras timpeall Stáit Aontaithe Mheiriceá a reáchtáladh chun Scoil Éanna

an Phiarsaigh, a bhí i mbaol a dúnta, a tharrtháil. An bhliain chéanna d’fhan

Roger Casement leis agus mhaoinigh sé a mhisean siúd go dtí an Ghearmáin

chun príosúnaithe cogaidh ó Éirinn a earcú chun páirt a ghlacadh san Éirí

Amach a bhí beartaithe. Bhí sé rannpháirteach freisin i dtairbhe a bhaint as

sochraid Jeremiah O’Donovan ‘Rossa’, an Seanfhinín a fuair bás i Nua Eabhrac,

i mBaile Átha Cliath (1 Lúnasa 1915), mar ócáid chun an spiorad náisiúnaíoch a

mhúscailt.

Coimeádadh Devoy ar an eolas faoi na pleananna a bhí ann d’Éirí Amach 1916

agus é ina dhlúthpháirtí ag Ó Cléirigh, an Piarsach agus Seosamh Ó Pluingcéad

go háirithe. Cé go raibh sé sna seachtóidí ag an am seo, fós theastaigh uaidh

páirt a ghlacadh ach theip air na páipéir cuí taistil a fháil in am.

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

3

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Title-page of Devoy’s Recollections of an Irish Rebel (1929).

4

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

The Gaelic American newspaper (Sept 1903-1927) was published by Devoy to promote the work of Clan na Gael. (Ms. 18,075).

5

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Devoy became a naturalised United States citizen in 1895. (Ms. 18,063).

6

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

The Defence of Ireland Fund was one of the means by which Devoy contributed to promoting his objectives in Ireland. (Ms. 18,091).

7

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Letter by Sir Roger Casement detailing contributions by Devoy, 24 Sept. 1915. (Devoy’s Post Bag, 1948)

8

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Statement by Devoy on the Rising.

9

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Joseph McGarrity and Col. Rickard O’Sullivan Burke, a Fenian who served in the Union army in the American Civil War.

10

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

McGarrity’s pub in Philadelphia.

11

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Fenian Days, 1909.

12

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Fenian Days, 1909.

13

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Fenian Days, 1909.

14

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Circular letter by McGarrity promoting Patrick Pearse’s American tour raising funds for Saint Enda’s School in 1914. (Ms. 17,476, McGarrity Papers).

15

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Certificate acknowledging a contribution by McGarrity to the Irish National Volunteers.The Irish Volunteers were sometimes styled the Irish National Volunteers, especially in America. (Ms. 17,646(4), McGarrity Papers).

16

3.2.2 John Devoy, Joseph McGarrity agus Clan na nGael

Memorandum by McGarrity on 1916. (Ms. 17,550).