30498526-dr-meslek-hastalıklarına-giriş-sunum

Sağlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları

Sıra no / Konu 41/ Sağlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları

Amaç İşçilerin sağlık gözetimi konusunda iş güvenliği uzmanının yapması gerekenleri öğrenmek ve meslek hastalıkları hakkında bilgi sahibi olmak.

Öğrenim hedefleri Sağlık gözetimi ve meslek hastalıkları konusunda temel kavramlar,Meslek hastalıklarının çeşitleri ve tanı yöntemleri,Korunma yöntemleri, Meslek hastalığı istatistikleri,İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak.

Alt başlıkları Sağlık gözetimi kavramı ve uygulanmasıMeslek hastalığı kavramıMeslek hastalığı çeşitleri ve nedenleriMeslek hastalığı tanı yöntemleriMeslek hastalıklarından korunmaMeslek hastalığı istatistikleriİlgili mevzuat

Örgün / toplamders saati

A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı

1/3 1/3 2/4

Eğitici niteliği Yönetmeliğin 47/a - c (*) –ç (*) – e (*) bendine uygun eğitimci* Tıp ve sağlık alanı çalışanları

İŞ SAĞLIĞI KAPSAM ve TANIM

Çalışma hayatı Sağlık ilişkisini inceler

kötü çalışma koşulları

işsizlik yoksulluk

Kötü beslenme vb sağlıksız yaşam şartlarıSağlıksızlık

Sağlık

Bireysel sağlık sorunları Toplumsal/Çevresel sağlık sorunları

İşyeri hekimliği

Sağlık sorunlarının

tanı,tedavi ve önlenmesi

İş hijyeni

Sağlık risklerinin saptanması

Ölçümlerin yapılması

Risklerin kaldırılması

İŞ SAĞLIĞI HER İKİ ALANI DA KAPSAR

Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisiİş sağlığının 5 bileşeni:

Çalışma OrtamıBiyolojik, fiziksel,

ergonomik, kimyasal etmenler

Çalışma İlişkileriBireysel ve toplu iş ilişkileri

Çalışma KoşullarıÜcret ve süre

Çevresel özelliklerÇevreleyen toplumun ve

yaşanan çevrenin özellikleri

Bireysel Özellikler•Kalıtsal ve edinsel özellikler

SAĞLIK

Su ve sabun

Çevrenin Düzenl enmesi

Çevresel Değişiklikler

Mortalite

Morbidite Yaşam Süresi

Yaşam Kalitesi

Sağlıklı Toplum

Kaynak Organizasyonu

Teda

vi E

dici

ve K

oruy

ucu

Sağl

ık H

izmetl

erin

e Ula

şma

Yaşam

a Biçiminin D

üzenlenmesi

Güçlendirici Davranışlar

El yıkamaTedavi

Bağışıklama

Kemoproflaksi

Beslenme

Erken Tanı

Aile Planlaması Kişisel Hijyen

Sağlık eğitimi

Koruyucu Sağlık Hizmetleri

SAĞLIK HİZMETLERİSAĞLIK HİZMETLERİ

Esenlendirici

(Rehabilitasyon )

Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri

3. basamak2. basamak

1. basamak

Kişiye Yönelik

Koruyucu Sağlık HizmetleriKoruyucu Sağlık Hizmetleri

Çevreye Yönelik

Koruyucu Sağlık Hizmetleri

İçme ve kullanma sularının sanitasyonuKatı ve sıvı atıkların zararsızlandırılmasıHava kirliliğinin önlenmesiSağlıklı barınma koşullarının teminiBesin SanitasyonuVektör ve kemirici kontrolü“Gürültü, radyasyon, aydınlanma havalandırma”Sağlığa az ya da çok zararlı olabilecek kuruluşlarMezarlıklarTurist SağlığıSağlıklı Çalışma koşulları/ergonomi

İŞ SAĞLIĞI :

Bütün mesleklerde çalışanların bedensel-ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin üst düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır.

Çalışma Hayatı --- Sağlık ilişkisine ilk dikkat çeken G. Agricola’dır. (16. yy.) Tozlu ortamda çalışmada maske önermiştir.

Maden işçilerinde sağlık sorunları Paracelcius tarafından ortaya konmuştur. (16. yy)

Bernardino Ramazini (1633-1714) Demorbis Artifucum Diatriba adlı kitabı ile kapsamlı olarak iş ve sağlık ilişkisini ortaya koyan ve iş sağlığının kurucusu kabul edilen bilim adamıdır.

Tarihte sanayileşme ile:İnsan gücünü yerini makineler aldı

Fabrika bölgeleri kuruldu (Sanayi bölgeleri)

Gecekondulaşma

Aileden ayrı yaşam ve parçalanmış aileler, ve göç

Erkeklerin yaşam kalitesinin bozulması

beslenme bozuklukları ve bulaşıcı hastalıklar arttı.

Fabrikaya alışkın olmayan tarla işçileri kazaları artırdı.

Mortalite ve Morbidite azaldı.

Bebek Ölüm Hızları azaldı.

Kronik hastalıklar arttı.

Bulaşıcı hastalıklar azaldı.

Aile planlaması ile sağlıklı doğumlar arttı.

Ancak Sanayileşme Sürecinin Sonunda:

İşyerlerinde Başlıca

Tehlikeler

Tehlikeli Çevre

Elektrik

Kişisel

Radyasyon

Kimyasallar

Biyolojik

Mekanik

Sıcaklık

U.V

Etkinlikler

Kayma takılma

Elle çalışma

Sıcak soğuk stresi

Sabit postür

Mental stressYineleyen hareketler

EMF-Radyasyon

İyonizan

İnfra redLaser

Bitkiler

Toksik maddeler

KarsinojenlerGenotoksiklerBuhar, duman

Toz

Allerjen

İrritanlarHayvanlar

Bitkiler

Gürültü

Düşen cisimlerVibrasyon

Düzensiz dağınık işyeri ve zemin Isırık ve Sokmalar

Güneş yanığı

Kapalı alanlarYüksekte çalışma

Yüksek voltajlı donanım

TozCevher çıkarılması Ezme ve öğütme PaketlemeEleme aşaması …

Gürültü Karbon monoksitYanıcı, patlayıcı gazlarKimyasallar Yüksek sıcaklık ve nem Ergonomik stres etmenleri…

MADENCİLİK SEKTÖRÜNDE RİSKLER

Solunum sistemi hastalıkları (KOAH, CA, …)

Santral sinir sistemi hastalıkları

Dolaşım sistemi hastalıkları

Kas – iskelet sistemi hastalıkları

İŞ SAĞLIKİş koşulları sağlığı etkilediği gibi çalışanların sağlık durumu da işin kalite ve verimini etkiler

BİREYSEL FAKTÖRLER

İŞYERİ ORTAM FAKTÖRLERİ

Yaş

Cinsiyet

Genel Sağlık Durumu

Fiziksel Faktörler (Gürültü, Isı Rad vb.)

Kimyasal Faktörler (Pb, Hg, Cd, As, Benzen)

Tozlar (Silis, kömür, asbest, inorganik toz)

Biyolojik Faktörler

Ergonomik Faktörler (iş işçiye uydurulmalı)

Psikososyal Faktörler

Amaç: Sağlığı Geliştirmek ve korumak

İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ1. Uygun işe yerleştirme

2. İşyeri Risklerinin Saptanması (Ölçüm esaslı) MAK ve ESD

3. İş Yeri Risklerinin Kontrolü Kaynakta Kontrol

Çalışma Süresini azaltmak

Kişisel Koruyucu Kullanımı

4. Aralıklı Kontrol Muayeneleri

5. İş Yerinde Tıbbi Bakım Hizmeti

6. Sağlık Eğitimi

YÜKÜMLÜLÜK SÜRESİ:

Etkilenim bittikten sonra hastalık oluşana kadar geçen süre

MARUZİYET SÜRESİ:

Etkilenim başladıktan sonra hastalık oluşana kadar geçen süre

İŞ KAZALARITANIM: İşin yapıldığı sırada meydana gelen kazalardır.

RİSKLİ İŞUzun süreli çalışma

Gece çalışma

Montaj bandında çalışma

Parça başı çalışma

RİSKLİ İŞ KOŞULLARIStresli iş

İşyeri ortam faktörlerinin olumsuzluğu

Ergonomik olmayan çalışma

Fizyolojik olmayan pozisyon

Ağır iş

İşyerinde huzursuzluk

Ulaşım sorunu

Beslenme sorunu

Çalışanın bir çok sağlık sorunu vardır. Çok azı meslek hastalığıdır.

Öyleyse niçin meslek hastalığı dikkat çeker?

1. İş ile hastalık arasında nedensel bir bağ vardır, hastalığın nedeni işyerindedir.

2. Meslek hastalıkları korunulması olanağı yüksek olan hastalıklardır. İşyerinde alınacak teknik ve tıbbi önlemlerle meslek hastalıklarından korunma sağlanabilir

Çalışanlarda en sık görülen hastalıklar:

1. Akut solunum yolu enfeksiyonları.

2. “İşle ilişkili hastalıklar Kronik ve dejeneratif hastalıklardır. (Koroner kalp Hast, Kr. Sol. Sis. Hast.vb)

Birden fazla sebep ve işle ilişkili hastalık mesleksel faktörlerin de rolü (work-related disease)

ÖrneğinÖrneğinsigara içilmesi, hava kirliliği ve kronik bronşittoz maruziyeti

İşle ilişkili hastalık & Meslek Hastalığı

Meslek hastalıkları : Yapılan iş (meslek) ile Hastalık arasındanedensel bir bağlantı vardır.

Örneğin Kurşunun kullanıldığı işyerinde çalışanlar

kurşun zehirlenmesi Oysa tozlu yerlerde çalışanlarda

kronik bronşit tozsuz ortamlarda çalışan

O halde; meslek hastalıkları işe özgü olan ve doğrudan doğruya işin yürütümü sırasında ortaya çıkan, nedeni yalnızca işyerinde olan sağlık sorunlarıdır

İşle ilişkili hastalık & Meslek Hastalığı

Çalışılan işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden oluşan geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi araz halleridir.

İş yeri ortamından kaynaklanan faktörlerden dolayı oluşan hastalıklardır.

Meslek Hastalıkları

A Grubu : Kimyasal Maddelerle olan meslek hastalıklarıdır,

B Grubu : Mesleki Deri kanserleri ve kanser dışı hastalıkları,

C Grubu : Mesleki Solunum Sistemi hastalıklarıdır,

D Grubu : Mesleki Bulaşıcı hastalıklardır,

E Grubu : Fiziksel Etkenlerle oluşan meslek hastalıklarıdır.

Meslek Hastalıklarının Sınıflaması

Mevzuatımızda Meslek Hastalığı Tanımı:“çalışılan işin niteliğine göre, yenilenen bir nedenle, ya da işin yürütüm koşulları yüzünden uğranılan geçici ya da sürekli hastalık, sakatlık ve arıza durumlarıdır”.

Meslek hastalığı kısa süreli maruziyetler sonucu değil de tekrarlanan sebeple oluşmaktadır.

Meslek hastalığı genellikle aylar-yıllar boyu tekrarlanan maruziyetler sonucu oluşur. Yani örneğin bir veya birkaç kez tozlu ortama veya maden ocağına girmekle pnömokonyoz meydana gelmez. Pnömokonyozun oluşabilmesi için en az 3 yıllık maruziyet süresinin geçmesi gerektiği ilgili tüzükte belirtilmektedir. Benzeri şekilde gürültüye bağlı işitme kaybı oluşması için de en az 2 yıl gürültülü ortamda çalışmış olmak gerekmektedir.

Meslek hastalığı işin niteliğine göre de farklı farklı olmaktadır, yani değişik işlerde farklı meslek hastalığı tablosu oluşmaktadır

Meslek Hastalığı Türlerinin Sınıflandırılması

Hastalanan organlara göre

DeriAkciğerHematopoetik sistemSindirim sistemiSinir sistemiBöbreklerİşitme organıBirden fazla organ veya sistem

Hastalığın nedenlerine göre Kimyasal nedenlerFiziksel nedenlerBiyolojik nedenler Tozlar

Akciğer

Deri

Sindirim

AkutAkut

KronikKronik

Lokal

Sistemik

akciğer fibrozisi

kurşun zehirlenmesi

irritasyon

kanser

SAVUNMA MEKANİZMALARISAVUNMA MEKANİZMALARI

Solunum Yolu Solunum Yolu

Sindirim Yolu Sindirim Yolu

Deri Yolu Deri Yolu

Öksürük refleksiSilia aktivitesiMukus salgısıSurfektan tabakası

Kusma refleksiİshal oluşumuMide asiditesiKaraciğer detoksifikasyon işlemi

Deri bütünlüğü, yara, ezik…Vücut yüzeylerinin geçirgenliğiDerinin emme kapasitesi

Derinin emilim kapasitesiDerinin emilim kapasitesi

Deri: Meslek hastalıklarında en fazla etkilenen organ deridir. Ancak; kayıt edilmeme, sorun olarak algılamama gibi nedenlerden dolayı az saptanır.Akciğer: Meslek hastalıklarında sık olarak tutulur.Hematopoetik sistem, Sindirim sistemi, Sinir sistemi, Böbrekler, İşitme organı vb. Birden fazla organ veya sistem (Örneğin kurşun zehirlenmesinde sindirim sistemi, kan yapıcı sistem, sinir sistemi, böbrekler, kalp ve damar sistemi gibi değişik organ ve sistemler tutulur. )

Hastalanan organlara göre Meslek Hastalığı Türleri

sağlık çalışanlarıhayvancılık, deri işleri, Madencilik

Tüberküloz, Brusellozis, Paraziter hastalıklar

Etkenlere göre Meslek Hastalığı Türleri

Kimyasal Nedenler

Fiziksel Nedenler

Biyolojik Nedenler

Tozlar

MetallerKurşun, civa, krom, kadmiyum, nikel Çözücüler Benzen, toluen, triklor etilen, hekzan KimyasallarZehirli gazlar, pestisitlerasitler ve alkaliler

İntoksikasyona, malign hastalıklarbağımlılık ve davranış değişikliği

Sıcaklık,Gürültü,Radyasyon,Titreşim, Basınç vb Tekrarlayan işler

kas-iskelet sistemi hastalıkları İşitme sorunları

Madencilikdökümhane asbest endüstrisi

Pamuklu dokuma tarım ve hayvancılık

PnömokonyozSilikozisAsbestozis

inor

gani

k to

zlar

inor

gani

k to

zlar

Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından hazırlanmış olan listede meslek hastalıkları 29 başlık halinde toplamıştır.

Bu listede tozlar, çeşitli kimyasal, fiziksel ve biyolojik faktörlere bağlı olarak meydana gelen hastalıklar yer almaktadır.

Türkiye'de ise meslek hastalıkları 5 ana grupta toplanmaktadır.

Meslek Hastalıkları Listesi

A grubu: Kimyasal nedenli meslek hastalıkları 25 ana grubu vardır52 adet kimyasal maddeye bağlı olarak oluşurlar

B grubu: Mesleki deri hastalıklarıDeri kanseri ve Kanser dışı deri hastalıkları

C grubu: Mesleki solunum sistemi hastalıkları: Pnömokonyozlar, Silikozis, asbestozis,

mesleksel astım, bisinozis D grubu: Mesleksel bulaşıcı hastalıklar

parazit hastalıkları, tropikal hastalıklar, zoonozlar viral hepatit ve tüberküloz E grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları Tekrarlayan travmalar, radyasyon, gürültü, basınç hastalıkları

Meslek Hastalıkları Listesi

Meslek Hastalıkları Tanısı

Klinik tanı Meslekten mi kaynaklanıyor?

Hastalık etkeni işyerinde var mı?

Ayrıntılı İş Anamnezi

Son işi

Önceki iş(ler)i

Gece bekçisi- pnömokonyoz

Anamnez

Fizik Muayene

Laboratuvar tetkiki

odyolojik ölçümpnömokonyozda SFTelektromyografi (EMG), elektrokardiyografi (EKG), elektroensefalografi (EEG)

Fizyolojik Fizyolojik değerlendirmelerdeğerlendirmeler

radyoloji, ultrasonografi, patoloji biyokimyasal kan, idrar vb

Kanda veya idrarda kurşun, civa vb. metallerin aranması, nefeste benzen tayini Bazı maddelerin metabolitleri idrar vb.

Laboratuvar Laboratuvar muayenelerimuayeneleri

Örneğin kurşun etkisi ile hem sentezinde yer alan bazı enzimler inhibe olurlar, veya organik fosforlu insektisidler astil kolin esteraz enzimini inhibe ederler. Bu enzimlerin aktiviteleri incelenerek etkene maruziyetin düzeyi hakkında fikir sahibi olunabilir.

Mesleki solunum sistemi hastalıklarının tanısında yararlıdır.

Radyolojik İncelemeler İncelemeler

ağır metal zehirlenmeleri veya hepatotoksik madde maruziyetlerinin incelenmesi

Patolojik İncelemelerPatolojik İncelemeler

gürültü ölçümüortam havasında kurşunortam havasında benzen

İşyeri ortam ölçümleri:

1. Vücuttan atılıyorsa düzelme olabilir

a. Kişi işyeri ortamından uzaklaştırılmalıdır. b. DesteklemeliÖrneğin kurşun zehirlenmesinde kurşunun vücuttan

atılımını hızlandıran şelasyon yapıcı ajanlar kullanılabilir

2. Vücuttan atılamayan /kronik etkilenim düzelme olmaza. genel destekleyicib. semptomatik tedavigürültüye bağlı işitme kaybı azaltılamazPnömokonyozda akciğerlerde birikmiş olan tozun atılamazbenzen etkisi ile meydana gelen anemi düzelmez

Meslek Hastalıklarında Tedavi İlkeleri

Mesleki Akciğer Hastalıkları


•İşyeri ortamında toza maruziyet öyküsü incelenirken çalışanın; ayrıntılı meslek öyküsü alınmalıdır (En son yaptığı ve daha önce çalıştığı işler, çalıştığı bölümler, kullandığı ve çalıştığı ortamdaki maddeler, iş dışı uğraşları, alışkanlıkları sorgulanmalıdır.).

** PA Akciğer grafisinin (35x35cm.) değerlendirilmesi, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ile Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik hükümlerine göre yapılır. PA akciğer grafileri, A ve B okuyucu tarafından değerlendirilir. İlgili Tüzük ve Yönetmelik ile A ve B okuyucu listelerine www.isggm.gov.tr adresinden ulaşılabilir.

*** A ve B okuyucuları tarafından pnömokonyoz olgusu ya da şüphesi biçiminde kabul edilen ve işverene bildirilen işçiler, Meslek Hastalıkları tanısı koymakla yetkili Hastaneye sevk edilir. Hastane raporlarının bir örneği ilgili işyerine ve İSGÜM'e gönderilir.

http://www.isggm.gov.tr/



Genellikle tozlarla meydana gelen hastalıkları ifade edilir.

TOZLAR

ORGANİK TOZLARİNORGANİK TOZLARPamuk tozu, şeker kamışı,

kümes hayvanları

Silis, Asbest, Kömür, Demir, Berilyum

Tozun partikül çapı 0,5- 5 mikron

Tozun fibrojenik özelliği

Pnömokonyoz


Akü Fabrikası, Matbaa işi

Boya, krital cam, seramik işi

Oktan yükseltici olarak benzine katkı

KURŞUN:

320 C’de erir

500 C’de buharlaşır.Solunum yolu en çok alınan yol (%40’ı kana geçer)

GİS (%10’u kana geçer) ve Deri ile de alınabilir.

Kurşun Zehirlenmesi TANISI: Kan Pb Düzeyi : 100 mlt’de 50 mikrogramı geçerse zehirlenme oluşur.

Kurşun Zehirlenmesi

Kurşun Zehirlenmesi SEMPTOMLARI: Karın ağrısı, kabızlık, ağızda metalik tat, SSS ve Periferik SS.belirtileri, (radiyal sinir felci), dişlerde Burton çizgisi, Şiddetli karın ağrısı, Hipokrom mikositer anemi, Kemiklerde birikir.

Kurşun Zehirlenmesi TEDAVİ: EDTAKurşun Zehirlenmesi KORUNMA: Havalandırma, maske kullanımı, tozu önleme, aralıklı muayene

Boya ve yapıştırıcı işlerinde

solvent olarak kullanılır.

80 C’de buharlaşır

PANSİTOPENİ VE LÖSEMİ YAPAR

Tedavi : Yok..! Bu nedenle korunma önemli (İş Sağlığı Uygulama İlkeleri )

Benzen Zehirlenmesi

Amaç: Sağlığı Geliştirmek ve korumak

İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ1. Uygun işe yerleştirme

2. İşyeri Risklerinin Saptanması (Ölçüm esaslı) MAK ve ESD

3. İş Yeri Risklerinin Kontrolü Kaynakta Kontrol

Çalışma Süresini azaltmak

Kişisel Koruyucu Kullanımı

4. Aralıklı Kontrol Muayeneleri

5. İş Yerinde Tıbbi Bakım Hizmeti

6. Sağlık Eğitimi

TEKNİK KORUNMA ÖNLEMLERİ Etkenin kaynağına yönelik önlemler,İş yerindeki çalışma ortamına ait önlemler, Alıcıda korunma önlemleri,

TIBBİ KORUNMA ÖNLEMLERİ

MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA

Korunma ilkeleri :

A

B

Meslek hastalıklarının en önemli özelliği korunulabilir olmalarıdır.

1. Kullanılan zararlı maddelerin değiştirilmesi (ikame)2. Kullanılan zararlı yöntemin değiştirilmesi (ikame)3. Kapalı çalışma yöntemi4. İşlemin yer ve süre olarak sınırlandırılması5. Nemli, ıslak çalışma yöntemi6. Lokal havalandırma7. Yeterli bakım program

Etkenin kaynağına yönelik korunma önlemleri :

1. İşyeri düzeni 2. Genel havalandırma3. Seyreltme (temiz hava sağlanması)4. Kaynak ve alıcı arasındaki mesafenin artırılması (yarı otomatik veya uzaktan kontrol) 5. Sürekli (sabit) dedektör kontrolü6. Yeterli bakım programı

İş yerindeki çalışma ortamına ait korunma önlemleri

1.Eğitim ve öğretim2. İşçilerin rotasyonu (maruziyet dozunu azaltmak)3. İşçinin havalandırılan kabine alınması4.Kişisel dozimetri-monitörler5.Yeterli bakım programı

Alıcıda korunma önlemleri

Kişisel koruyucu yöntemleria. Solunum sisteminin korunması

- Kendi kendine yeterli solunum maskeleri - Süzgeçli maskeler - Temiz hava sağlayan hortumlu maskeler - Toz maskeleri

b. Gözlerin korunması; gözlük, maskec. Derinin korunması; eldiven, önlük, bot, çizme, krem d. Kulakların korunması: kulaklık ve tıkaçlar

1. İşe giriş sırasında yapılan tıbbi muayeneler2. Aralıklı tıbbi kontrol muayeneleri3. Eğitim ve uyarma

Tıbbi korunma önlemleri

Teknik önlemlerin basamakları

OrtamSıcaklık

IşıkNem oranı

Hava akım hızı ve havalandırma

KAYNAKALICI

Etken-hastalık ilişkisi ve etkileyen faktörler

Fiziksel yapısı, Toksisite düzeyi, Potensi, Yoğunluğu, Dalga boyu, çözünürlük derecesi,

Etki süresi

Ortama ait FaktörlerSıcaklık

IşıkNem oranı

Hava akım hızı ve havalandırma

Çevresel Etkenin özellikleri

Konakçıya ait özellikler:

Genetik yapısı, ırkYaşı, Cinsiyeti, Beslenme durumu, Enfeksiyon öyküsüBağışıklık durumu,Aktivite düzeyiEtkenle karşılaşma öyküsüGebelik, laktasyon vb. özel durum

Karşılaşma sıklığı Vücuda

giriş yoluSürekli/aralıklı karşılaşma

Etkinin niteliği

Meslek Hastalıklarının Oluşumunu

Kolaylaştıran EtmenlerToz

Sıcaklık

Nem

Kimyasallar

Biyolojik etmenler

Bireysel yatkınlık

Önceki ve / ya da iş dışı karşılaşmalar

Alışkanlıklar

Meslek Hastalıklarının Gelişimini ve Görülme Sıklığını Değiştiren (GÜÇLEŞTİREN) Etmenler

Sağlıklı İşçi Etkisi

Yaş

Cinsiyet

Dokuların özellikleri

(bireysel farklılıklar, genetik etmenler vb)

Tanı sorunları!

Meslek hastalıkları listesi A Grubu: Kimyasal Maddelerle olan Meslek HastalıklarıA-1a Arsenik ve bileşikleri ( arsenikli

hidrojen dışında )A-1b Arsenikli hidrojen veya arsin ( AsH3)A-2 Berilyum ( glüsinyum) ve bileşikleriA-3a KarbonmonoksitA-3b Fosgen ( karbonilklorür )A-3c Hidrosiyanik asit, siyanidler ve siyan bileşikleriA-5 Krom ve bileşikleriA-6 Civa ve anorganik bileşikleriA-7 Manganez ve bileşikleri

A-13 Talyum ve bileşikleriA-14 Vanadyum ve bileşikleriA-15 HalojenlerA-15a KlorA-15b BromA-15c İyotA-15d FluorA-16 Alifatik ve alisiklik hidrokarbonlar

( petroleter benzinin bileşiminde bulunan petroleter, petrol benzini, kerosin, diesel yağı, fuel oil... )

A-18e Organik esterler ( alifatik asitlerin esterleri-asetat, formiat, laktat, butirat, aromatik ve anorganik asitlerin esterleri-dimetil sülfat, metil silikat, nitrik asit esterleri-nitrogliserin...)I-Dimetil sülfat, II-Metil silikat

A-19a Organik asitler ( formik asit, asetik asit, oksalik asit )A-19b AldehitlerA-20a Alifatik hidrokarbonların nitro türevleri

( Nitrometan ve nitroetan, I-nitropropan, 2-nitropropan, Tetranitrometan, Nitroparafinin klorlu türevleri )

A-20b Nitrik asit esterleri ( nitroglikol, nitrogliserin )

B Grubu: Mesleki Deri Hastalıkları:B-1 Deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları ( kurum, zift,

katran, asfalt, antrasen, mineral yağlar, parafin ve benzeri maddelerle )B-2 Kanserleşmeyen cild hastalıkları C Grubu: Pnömokonyoz ve diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları:C-1a Silikoz ve silikotüberkülozC-1b AsbestozC-1c SilikatozC-1d SiderozC-2 Alüminyum ve bileşikleriC-3 Sert metallerin tozları C-4 Thomas cürufuC-5 Mesleki bronşiyal astmaC-6 Bissinoz

E Grubu: Fizik Etkenlerle Olan Meslek HastalıklarıE-1 İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar

1-Elektromanyetik ışınlar (Röntgen, gama...)2-Korpüsküler ışınlar (alfa, beta, nötron ve protonlar), laser ışınları

E-2 Enfraruj ışınları ile kataraktE-3 Gürültü sonucu işitme kaybıE-4 Hava basıncındaki ani değişmelerle olan

hastalıklarE-5 Titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve

anjionörotik bozukluklar

Tablo Türkiye’de meslek hastalığı vak’alarının geçici iş göremezlik sürelerine göre dağılımı

Geçici iş göremezlik süreleri ( gün ) 20010 417

1-3 154-7 40

8-15 14016-30 8331-90 128

91-180 40181-364 18

365+ 2Toplam 883

81 13640114183352Gıda maddeleri sanayi

3 898380166Metal olmayan maddeler

18 69823321378Taş, kil ve kum ocakları

1 1352383042Ham petrol ve tabii gaz

9 30015194423Kömürden gayri madenler

110 713499856295428Kömür madenciliği

270003Balıkçılık

2 73394087Ormancılık ve tomrukçuluk

11 4714152425Tarım ve hayvancılık

Toplam iş göremezlik( Gün )

ÖlümSürekli iş göremezlik

Meslek hastalığı

İş kazası

Faaliyet grupları

Toplam iş g( Gün )Ölüm

Sürekli iş göremezlik

Meslek hastalığı

İş kazası

Faaliyet grupları

5 535242212Petrol ve kömür sanayi

29 542731251356Ecza ve kimyevi madde sanayi13 1110151676Kauçuk sanayi

4 9840251169Deri ve deriden eşya sanayi

8 968195409Matbaacılık ve neşriyat s.

19 4995301824Kağıt ve kağıt eşya imalatı

43 52846511650Mobilya ve tesisat imalatı

42 34591051501Ağaç ve mantar mamülleri

27 1451220231267Giyecek ve hazır dokuma s.

126 7042117156788Dokuma sanayi7 056010300Tütün sanayi9 468072426İçki sanayi

Toplam iş g.( gün )

ÖlümSürekli iş göremezlik

Meslek hastalığı

İş kazası

Faaliyet grupları

68 035727031811Toptan ve perakende ticaret

37 4912826101276Su ve sıhhi tesisler

16 32416279618Elektrik, havagazı, buharlı ısıtma

367 5164077211710278İnşaat37 53146251411Diğer eşya imalatı90 43821791504738Nakil araçları imalatı22 151135211090Elektrikli cihaz imalatı

89 3852099214640Makina imalatı 170 45934213348704Metalden eşya imali93 001127995762Metal endüstrisi

100 5432110044571Taş, toprak, kil, kum imalatı

Toplam iş g.( gün )ÖlümSürekli iş

göremezlikMeslek hastalığı

İş kazası

Faaliyet grupları

1 79152039Bankalar ve mali müesseseler

16101010Sigortalar

45 356333831702Şahsi hizmetler

1 35825075Eğlence hizmetleri

26 94930305863Hukuk, ticaret ve teknik hizmetler

8 946763303Amme hizmetleri

3 3008601126Devlet hizmetleri

56801016Muhabere hizmetleri8 657250334

Ardiye ve antrepolar126 313168139103699Nakliyat

1670007Gayrimenkul işleri

SSK İstatistiklerine göre Türkiye’de 1999 yılında 77 955 iş kazası, 1 025 meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların 1 333 ü ölümle sonuçlanmıştır. 3 407 kişi sürekli iş göremez duruma düşmüştür.

2001 yılında 72 362 iş kazası, 883 meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların 1 008 i ölümle sonuçlanmıştır. 2 183 kişi ise sürekli iş göremez duruma düşmüştür.

Türkiye’deki meslek hastalıklarının % 86 sı sırasıyla;

kömür madenciliği, nakil aracı imalatı, makine imalatı ve tamiratı, ecza ve kimyevi maddeler imalatıelektrik makineleri ve imalatı iş kollarında

oluşmaktadır.

Bu iş kollarında en çok manganez, civa ve fosfor kullanılmaktadır.

Meslek Hastalıklarının Hukuksal Boyutu

Meslek hastalığı bir kişinin geçimini sağlamak amacı ile çalışması sırasında meydana geldiğinden ve genellikle de çalışılan iş bir başkasının işyeri olduğundan, çalışanlar meslek hastalıklarına karşı güvence altına alınmışlardır.

Meslek hastalığının meydana gelmesinde işyeri risklerinin kontrol altına alınması için yapılması gereken uygulamalar tam olarak yerine getirilmemiş olduğundan, hastalığın oluşundan bir ölçüde işveren de sorumlu tutulmaktadır.

İşverenler bu sorumluluklarının karşılığını, işçileri meslek hastalığına karşı sigortalamak suretiyle yerine getirirler. Hastalık meydana geldiğinde, hastanın her türlü tedavisi sigorta tarafından sağlanır. Ayrıca hastalık nedeniyle işgöremezlik de olmuşsa, sigorta kişiye işgöremezlik ödeneği (tazminat) öder.

Meslek Hastalıklarının Hukuksal Boyutu

İşçilerin sigortalanması, hastalık durumunda tedavi giderlerinin karşılanması ve tazminat ödenmesi konuları meslek hastalıklarının hukuksal boyutunu oluşturur.

Ödenecek tazminatın miktarı işçide hastalık sonucu ortaya çıkan işgöremezlik düzeyi ile ilişkili olduğundan, bu düzeyin hesaplanması meslek hastalıklarının hukuksal boyutu ve sigorta açısından önemlidir.

Bu hesaplamada hastalığa bağlı fonksiyonel kaybın yanı sıra kişinin yaşı ve mesleği de dikkate alınmaktadır. İşyerinde yapılacak incelemeler sonucunda işverenin belirgin ihmali saptandığında, sigorta işçiye ödediği tazminatın bir bölümünü işverenden talep eder. İş hukunda “rücu davası” olarak adlandırılan bu durum, meslek hastalıklarının hukuksal boyutu ile ilgili olarak özel bir yer tutar.

Meslek Hastalıkları ile İlgili Yasal Düzenlemeler Anayasanın 49, 50, 56 ve 60ncı maddeleri çalışma hakları ile

ilgilidir. ILO Sözleşmeleri, Hıfzıssıhha Kanunu 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak

yürürlüğe girmiş bulunan işçi Sağlığı ve iş Güvenliği Tüzüğü (halen yürürlükte bulunmaktadır)

İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri İle Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

28 Ağustos 2008 Tarihli GENEL SAĞLIK SİGORTASI İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ

SOSYAL SİGORTA SAĞLIK İŞLEMLERİ TÜZÜĞÜ

Meslek Hastalıkları ile İlgili Yasal Düzenlemeler

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının TarihçesiBir bilim olarak iş sağlığı sanayi devriminden sonraki yıllarda

ortaya çıkmıştır. Ancak sanayi devriminden uzun yıllar öncesinden beri iş sağlığı konularına ilginin olduğu bilinmektedir. İnsanlar ilk çağlardan beri çalışma yaşamının içinde olmuşlardır. İlk insanlar döneminde başlıca çalışma alanı avcılıktı. Buzul çağı insanının önemli uğraşısı yiyecek bulmak ve soğuktan korunma amacı ile kürklü hayvanları avlamaktı. Soğuk iklim koşulları nedeniyle, başlıca yiyecek maddeleri olan balık ve diğer su ürünleri ile sebzeler uzun zaman kar veya buz altında idi. Havaların biraz ısındığı zamanlarda bolca olan balıkların avlanması ve kış koşulları için de uygun şekilde saklanması gerekiyordu. Toplumsal rollerin paylaşımında avlanma erkeklerin, balık vb. yiyeceklerin kurutulması, tuzlanması ve saklamaya hazır hale getirilmesi ise kadınların işi idi. O önemlerde gücünden yararlanmak üzere en cok bilinen hayvan Ren geyikleri idi. Sonraları insanlar atları evcilleştirmeyi başardılar, takiben de avcılık konusundaki başarıları arttı. Toprağın işlenmeye başlaması ile tarım alanında çalışma belirdi.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının Tarihçesiİnsanların çalışma hayatı ile ilgili sorunları değerlendirmeye başlamaları, öteden beri tehlikeli iş olarak bilinen madenciliğin başlaması ile olmuştur. Madencilik çok eski çağlardan beri bilinen bir çalışma alanıdır ve her zaman tehlikeli bir iş türü olarak algılanmıştır. Ancak eski zamanlarda ağır ve tehlikeli olan işlerde esirler, köleler ve suçlular çalıştırılmaktaydı. Milattan önce 50 yıllarına ait kayıtlarda eski Mısır’daki altın madenlerinde savaş esirlerinin ve lanetlenmiş suçluların çalıştırıldığına ilişkin bilgiler vardır. Özellikle suçlular için bu çalışma bir tür cezalandırma anlamına geldiğinden ve hastalanan, kaza geçiren ve ölenlerin yerine başka suçlular veya esirler bulunabildiğinden, çalışanların sağlığının bozulması toplumda ilgi çekmemiştir.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının TarihçesiBaşlangıçta yüzeyel olarak yapılan madencilikte zamanla maden ocakları derinleşmiş ve madencilik “beceri gerektiren” bir iş haline gelmiştir. Eski dönemlerdeki madenlerde bugünkü anlamda güvenlik önlemleri ile havalandırma ve toz kontrolu gibi uygulamalar söz konusu olmadığı için madenciler uygun olmayan sağlıksız koşullarda çalışmışlar ve bunun sonucu olarak da çok hastalanmış ve kazaya uğramışlardır. O yıllarda madenlerin çok olduğu bölgelerde, kadınların yaşamları boyunca birkaç kez (bazılarının 6-7 kez) evlilik yapmış olmaları, erkeklerin madenlerde kaza ya da hastalık nedeniyle erken yaşta ölmelerinin sonucu olarak değerlendirilmiştir.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının TarihçesiOnbeşinci, onaltıncı ve onyedinci yüzyıllarda Avrupa'nın değişik bölgelerindeki madenlerde çalışanlar arasında çeşitli akciğer hastalıklarının sık görüldüğüne işaret eden kayıtlar vardır. Bu dönemlerin bilim adamlarından Agricola (1494-1555) ve Paracelsus (1493-1541) madencilerin bu sağlık sorunlarına işaret etmişlerdir. Madenciler arasında görülen akciğer hastalıklarına “madenci hastalığı” (miner’s disease) adını veren bilginler, bu hastalıktan korunmak amacı ile tozlu ortamda çalışan madencilerin ağız ve burunlarını kapamalarını ve madenlerin içinde, galerilerde havalandırma düzenekleri yapılmasını önermişlerdir. Paracelsus’un “biz toprağı kazarak yeraltından altın, gümüş gibi kıymetli maddeleri elde etmek isteyebiliriz, ancak bunun karşılığı olarak sağlık sorunlarının olacağını önceden bilmeliyiz” şeklindeki sözleri, madende çalışmanın risklerine işaret etmektedir.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının Tarihçesi İş sağlığı ile ilgili gelişmelerde Bernardino Ramazzini'nin (1633-1714) çok ayrı bir yeri vardır. İç hastalıkları uzmanı olan ve İtalya'da fabrika hekimliği yapan Ramazzini uzun yıllar sonunda edindiği deneyim ve gözlemlerini bir kitap halinde yayınlamıştır. De Morbis Artificum Diatriba (Diseases of Workmen; Çalışanların Hastalıkları) adlı bu kitap, çalışanlar arasında görülen başlıca sağlık sorunlarının sistematik bir şekilde ele alındığı ilk yazılı eserdir. Ramazzini, bazı hastalıkların, Insanların işyerinde karşılaştıkları bazı etkenlerden kaynaklandığını, yani işle ilgili olduğunu bildiği için bütün hekimlere, hastalarının mesleklerini de sormalarını öğütlemiştir. Günümüzde hastalardan öykü alınırken kişinin mesleğinin sorulması, Ramazzini’nin bu öğüdüne dayalıdır.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının Tarihçesi Hatta Ramazzini, hastalığın, kişinin işi ile ilişkili olabileceği düşünüldüğünde “ayrıntılı meslek öyküsü” (full occupational history) alınmasını da önermektedir. Ayrıntılı meslek öyküsü alınırken, kişinin son işinin yanısıra (varsa) eski işleri de sorulmalı çalışma sırasında (fiziksel, kimyasal vb.) hangi tür etmenlerle karşılaştığı, yakınmalarının çalışma ile ilişkisi olup olmadığı gibi bilgiler de öğrenilmelidir. Böylece Ramazzini, bir yandan hastalıklarla çalışma hayatı arasındaki ilişkilere işaret etmiş, öte yandan da bu konuda kapsamlı ve sistematik bir eseri yayınlamıştır. İş sağlığı konularına bu önemli katkılarından dolayı Ramazzini bütün dünyada iş sağlığının kurucusu olarak tanınmaktadır.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının Tarihçesi Onsekizinci yüzyılın ikinci yarısında buharın keşfi ile birlikte çalışma hayatında da önemli gelişmeler ve değişiklikler meydana gelmiştir. O güne kadar insan ve hayvan gücü ile çalıştırılan düzenekler, buhar gücü ile çalışan makinaların yapılması sonucu fabrikalar şekline dönüşmüş, makinaların kullanıma girmesi ile önemli üretim artışları meydana gelmiştir. Fabrikaların kurulmasını izleyen yıllarda (o güne kadar tarımla uğraşan) çok sayıda kişi çalışmak üzere fabrikalara gitmeye başlamış, böylece fabrikaların çevresinde nüfus yoğunluğu artmış ve yeni yerleşim alanları belirmeye başlamıştır. Sonuç olarak, köylerden yeni kurulan yerleşim alanlarına doğru göç olgusu yaşanmıştır. Fabrikalarda çalışmak üzere başlangıçta sadece erkeklerin köyden kente göç etmesi, ailelerin parçalanması sorununu gündeme getirmiştir. Çalışmaya giden erkekler daha çok gelir elde etmek için çok uzun süreler çalışmaya yönelmiştir.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının Tarihçesi Fabrikaların çevresinde beliren yeni yerleşim alanlarında su ve tuvalet gibi temel hijyenik olanaklardan yoksun, sağlıksız koşullarda yaşayan işçiler arasında, yeterli beslenememe ve aşırı yorgunluğun da eklenmesi sonucunda salgın hastalıklar görülmeye başlamıştır. O yıllarda, çalışanlar arasında tifüs salgınları gözlendiğine ilişkin kayıtlar vardır. Ailelerin parçalanması sonucunda fahişelik artmış, bu da cinsel yolla bulaşan hastalıklar sorununu gündeme getirmiştir.Yine aynı dönemde çalışma hayatı ile ilgili olarak iş kazalarında da büyük artışlar gözlenmiştir. Zira bir yandan makinaya ve fabrika çalışmasına yabancı olan, diğer taraftan eğitimsiz ve yorgun olan işçiler daha çok kazaya uğramışlardır. Sonraki yıllarda ucuz işgücü olması bakımından kadınlar ve çocukların da çalışma hayatına girmesi, özellikle çocukların sağlıklarının bozulması ile sonuçlanmıştır. Buharın keşfini izleyen dönemde makinaların ve fabrikaların gelişmesi sonucu toplumlarda meydana gelen sosyal, demografik ve sağlık olaylarının tümüne sanayi devrimi adı verilmektedir.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının Tarihçesi Bu dönemlerde özellikle Fransa ve İngiltere'de olmak üzere bir takım aydın fikirli ve ileri görüşlü fikir adamlarının müdahalesi ile çalışma hayatına ilişkin bazı düzenlemeler ve düzeltmeler yapılmıştır. Bu ileri görüşlü kişiler arasında, Fransa'da 1789 yılındaki Fransız Devriminin de öncülerinden olan Voltaire, J. J. Rousseau, İngiltere'de de Robert Owen, Michael Sadler, Anthony Ashley Cooper, Charles Turner Thackrah, Thomas Percival gibi aydın kişiler ve hekimler sayılabilir. Bu kişilerin çabaları sonucunda İngiltere'de 1802 yılında çalışma hayatına ilişkin ilk yasal düzenleme yapılmıştır (Health and Morals of Apprentices Act). Çocukların çalışmalarını düzenleyen bu yasada günlük çalışma süresinin 12 saat ile sınırlandırılması ve ücret konuları yer almakta idi. Sonraki yıllarda örneğin 1833 yılında çıkarılan bir başka yasa ile çocukların çalışmaya başlamadan önce bir hekim muayenesinden geçirilmesi, fizik yapı itibariyle 10 yaşını doldurmuş olduğu ve çalışmasına herhangi engel olmadığı konularının hekim tarafından değerlendirilmesi koşulları gündeme gelmiştir.

Meslek Hastalıkları Bakımından İş Sağlığının Tarihçesi Aynı yıllarda işyerlerinin de sağlığa uygun olması, işyeri ortamında bulunan risklerin kontrol altına alınması gerektiği görüşü ile işyerlerinin denetlenmesi konusunda bir başka yasa çıkarılmış ve yasa hükümlerinin uygulanmasını denetlemek üzere de ilk kez denetim örgütü kurulmuştur. Başlangıçta İngiltere'de meydana gelen bu gelişmelerin, izleyen yıllarda diğer Avrupa ülkelerinde ve Kuzey Amerika'da da olduğu gözlenmektedir. Günümüzde ise gerek sanayileşmiş gerekse sanayileşmekte olan ülkelerde çalışma hayatındaki risklerin saptanması ve önlenmesi, çalışanların hastalık ve kazalardan korunması bakımından çeşitli hukuksal düzenlemeler yapılmaktadır.

Ülkemizde meslek hastalıkları sonucunda ölümler sürmeye devam etmektedir.

Sadece kanunlarda düzenleme yapmakla konu çözümlenemez.

Toplumda iş sağlığı ve iş emniyeti kültürü geliştirilmelidir.

Önlem almak daha az masraflı ve de sonuçları ile daha yüz güldürücüdür.

Meslek hastalıklarının tespiti, takibi konusunda tüm kesimler hassas davranmalıdır.

ÖZET, SONUÇ VE ÖNERİLER

Meslek hastalığı tanısının koyulabileceği merkez sayısı arttırılmalıdır.

Bütün çalışanların kamu sağlık kuruluşlarına başvuru yapması sağlanmalıdır.

İş sağlığında başarıya ulaşmak içi tanımlayıcı epidemiyolojinin kullanılması ve ekip çalışmasının sağlanması gerekir.

Hekim, önce meslek hastalığından şüphelenmeli, hastaya işini sormalı ve maruz kalınan maddelerle ilgili hastalıkların neler olabileceğini bilmelidir.


Tıp eğitiminde meslek hastalarına yeterli önemin verilmesi sağlanmalıdır (müfredata koyulabilir mi?).

Koruyucu hekimlik anlayışı iş sağlığı alanında da sistemin temelini oluşturmalıdır.

Üniversitelerimizde ana bilim dalı olarak birer işçi sağlığı bölümü kurulmalıdır.

İşçi Sağlığı uzmanlığı dünyada olduğu gibi bir ana bilim dalı olmalı ve dört yıllık bir uzmanlık şekline dönüştürülmelidir.


Sağlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları

Prof. Dr. Ö. Faruk TEKBAŞ

Kullanıcıya uygun olmalı

Kullanımı kolay olmalı

Rahatlığı arttırmalı

Performansı arttırmalı

Hız

Sağlık ve güvenliği arttırmalı

ERGONOMİK TASARIM

Güvenlik

Doğruluk, kesinlik, hassasiyet

Kötü ergonomik tasarımın sonuçları

Discomfort kronik ağrı Kaza zedelenme-injüriYorgunluk kaza-hata olasılığı artışıC. Trauma işe bağlı kas-iskelet sistemi

hastalıkları (WMSDs) Carpel tunnel syndrome Cubital tunnel syndrome Thoracic outlet syndrome Raynaud’s syndrome Rotator cuff syndrome DeQuervain’s disease Bursitis Tendinitis

Low back pain TenosynovitisTrigger fingerGanglion cyst,Disk erosion Herniated discsSciatic nerve impingement

İNSAN

MAKİNE

İnsan makine ilişkisi

İNSAN

İNSAN

İNSAN

MAKİNE

MAKİNE

MAKİNE

İNSAN

İNSAN

MAKİNE

MAKİNE


İNSAN

İNSAN

İNSAN

MAKİNE

MAKİNE

MAKİNE

İNSAN

İNSAN

MAKİNE

MAKİNE

İnsan-işyeri çevresi

İş organizasyon

Makine, araç gereç ve teknoloji

İş çevresi

İş–görev tasarımı İŞÇİ

İnsan-işyeri çevresi

İş organizasyon

İş çevresi

İş–görev tasarımı İŞÇİ

EV YAŞAMI

Makine, araç gereç ve teknoloji

İnsan- çevre

Ergonomi süreçtir...Temel ilke süreçte gizlidir.

Kontrol

Kadran

Efektör mekanizma

Merkezi mekanizma

Reseptör mekanizma

Veri

algı, yorum,

uygulama, kuvvet

ÇIKTI

Aydınlatma, sıcak-soğuk, nem,

gürültü, vibrasyon…..

Mouse ve klavye tasarımı, araç gereç ve yerleşimi,

postür…..

Yaş, eğitim, güdülenme

……

iş ve dinlenme süresi

….

Ergonomi süreçtir...Temel ilke süreçte gizlidir.

30498526-dr-meslek-hastalıklarına-giriş-sunum

Documents