3.2 ¢ᄂᄄ¢ᄂラ¢ᄂᄚ ¢ᄂᄌ¢ᄂᆳ¢ᄂᄒ ¢ᄂᄌ¢ᄂツ¢ᄂ ... · 2018....
TRANSCRIPT
1
:yfgLo /fhkq
ldlynf gu/kflnsf, gu/ sfo{kflnsfåf/f k|sflzt
v08 @ ldlynf , df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
efu @
gu/ ;ef ;~rfng sfo{ljlw, @)&$
k|:tfjgfM g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@& cg';f/ k|b]z sfg"g adf]lhd :yfgLo
txsf] a}7s ;~rfng sfo{ljlw :jLs[t eO{ nfu" geP;Ddsf] nflu gu/
;efsf] sfo{ ;+~rfng ug{, a}7ssf] ;'Joj:yf sfod /fVg, cfjZos
;ldltx?sf] u7g ug{ / cGo sfd sf/jfxL lgoldt Pj+ k|efjsf/L agfpg
ldlynf gu/ sfo{kflnsfaf6 :jLs[t u/L of] sfo{ljlw hf/L ul/Ps]f 5 .
kl/R5]b–!
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; lgodfjnLsf] gfd ældlynf gu/kflnsfsf]
gu/;ef ;~rfng sfo{ljlw, @)&$Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] sfo{ljlw t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@=kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ gnfu]df o; sfo{ljlwdf M–
-s_ æ;+ljwfgÆ eGgfn] g]kfnsf] ;+ljwfg ;Demg' k5{ .
-v_ æ:yfgLo txÆ eGgfn] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f %^ sf] pkwf/f $ adf]lhdsf
ldlynf gu/kflnsf ;Demg' kb{5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
2
-u_ æ;efÆ eGgfn] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@# adf]lhdsf] gu/ ;ef
;Demg' kb{5 .
-3_ æsfo{kflnsfÆ eGgfn] gu/ sfo{kflnsf ;Demg' kb{5 .
-ª_ æcWoIfÆ eGgfn] ;efsf] cWoIfnfO{ ;Demg' k5{ .
-r_ æpkfWoIfÆ eGgfn] gu/kflnsfsf] pkk|d'vnfO{ ;Demg' kb{5 .
-5_ æljw]osÆ eGgfn] :yfgLo sfg"gsf] d;f}bf jf sfg"gsf] ;+zf]wg d;f}bf
;d]t ;Demg' k5{ .
-h_ æ;b:oÆ eGgfn] gu/ sfo{kflnsfsf] k|d'v, pkk|d'v, sfo{kflnsfsf] ;b:o jf
j8f ;b:o ;Demg' k5{ .
-em_ æ;efsf] ;lrjÆ eGgfn] gu/kflnsfsf] k|d'v k|zf;sLo clws[t jf cWoIfn]
;efsf] ;lrj eO{ sfd ug{ tf]s]s]f sd{rf/L ;d]tnfO{ ;Demg' k5{ .
-`_ æa}7sÆ eGgfn] gu/ ;efsf] clwj]zg ;Demg' k5{ . ;f] zAbn] ;ldltsf] a}7s
;d]tnfO{ ;Demg' kb{5 .
-6_ æk|:tfjÆ eGgfn] ;efsf] ljrf/fy{ k]z ul/Psf] s'g} k|:tfj jf ;f] k|:tfj;Fu
;DalGwt ;+zf]wg k|:tfj ;d]t ;Demg' k5{ .
-7_ æk|:t'tstf{ ;b:oÆ eGgfn] ;efsf] ljw]os jf k|:tfj k|:t'tstf{ ;efsf] ;b:o
;Demg' k5{ .
-8_ æj}7s s|IfÆ eGgfn] ;efsf] a}7s sIf ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] a}7s sIf;Fu
hf]l8Psf] bz{sbL3f{ tyf a/08f ;d]tnfO{ hgfpF5 .
-9_ æljifout zfvfÆ eGgfn] gu/kflnsfsf] sfo{ ljefhg lgodfjnL adf]lhdsf]
ljifout zfvf ;+emg' k5{ .
-0f_ æ;ldltÆ eGgfn] o; sfo{ljlw adf]lhd u7g x'g] ;efsf] ;ldlt ;Demg' k5{ .
-t_ æ;+of]hsÆ eGgfn] o; sfo{ljlw adf]lhd ul7t ;ldltsf] ;+of]hs ;Demg' k5{ .
kl/R5]b–@
;efsf] a}7s tyf a}7s ;~rfng ;DaGwL Joj:yf
#= ;efsf] clwj]zg af]nfpg]M -!_ cWoIfn] gu/kflnsfsf] lgjf{rgsf] clGtd kl/0ffd
3f]if0ff ePsf] ldltn] Ps dlxgf leq ;efsf] klxnf] clwj]zg af]nfpg]5 .
3
To;kl5 o; sfo{ljlw adf]lhd cWoIfn] ;do ;dodf cGo clwj]zg
af]nfpg]5 .
t/ ;efsf] Pp6f clwj]zgsf] ;dflKt / csf]{ a}7ssf] k|f/Desf aLrsf] cjlw
5 dxLgf eGbf a9L x'g] 5}g .
-@_ cWoIfn] sfo{;"rL adf]lhd ;efsf] a}7ssf] ;+rfng / cGTo ug]{5 .
-#_ ;efsf] clwj]zg rfn" g/x]sf] jf a}7s :ylut ePsf] cj:yfdf a}7s
af]nfpg jf~5gLo 5 egL ;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] Ps rf}yfO
;b:ox?n] lnlvt cg'/f]w u/]df cWoIfn] To:tf] a}7s a:g] ldlt, :yfg
tf]Sg]5 . To;/L tf]lsPsf] ldlt, ;do / :yfgdf ;efsf] clwj]zg a:g]5.
-$_ ;efsf] clwj]zg sfo{kflnsfsf] s]Gb| /x]sf] :yfgdf cWoIfn] tf]s]
adf]lhd a:g]5 .
-%_ ;fdfGotM lgjf{rg kl5sf] klxnf] clwj]zgsf] cjlw a9Ldf kGw| lbg /
;f]kl5sf] k|To]s clwj]zgsf] cjlw a9Ldf ;ft lbgsf] x'g]5 .
-%_ pkbkmf -!_ jf -#_ adf]lhd ;efsf] clwj]zg af]nfPsf] ;"rgf cWoIfn]
;b:ox?nfO{ lbg] .
To:tf] ;"rgf cfjZostf cg';f/ ;fj{hlgs ;~rf/ dfWodaf6 ;d]t
k|rf/ k|;f/ ug'{ kg]{5 .
$= ;b:ox?sf] pkl:ylt / cf;gM -!_ a}7sdf cf;g u|x0f ug'{ cl3 ;a}
;b:on] cWoIfn] tf]s]sf] qmd cg';f/ clwj]zgsf] pkl:ylt k'l:tsfdf
x:tfIf/ ug'{kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd pkl:yt ;b:on] cWoIfn] tf]s] cg';f/sf] :yfgdf
lgwf{l/t ;do cufj} cfkm\gf] cf;g u|x0f ug'{kg]{5 .
-#_ ckf+utf ePsf ;b:osf] xsdf cWoIfn] lgwf{l/t u/]sf] :yfgdf lghsf]
;fydf Ps hgf ;xof]uL cfjZos ePdf ;f] sf] ;d]t Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
%= ;efsf] u0fk"/s ;+VofM -!_ ;efdf tTsfn sfod /x]sf ;b:o ;+Vofsf]
krf; k|ltzt eGbf a9L ;b:o pkl:yt ePdf clwj]zgsf] nflu u0fk"/s
;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd u0fk"/s ;+Vof gk'u]df cWoIfn] tLg lbg leq
csf]{ a}7ssf nflu bkmf # adf]lhd ;"lrt ug'{kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd cfJxfg u/]sf] clwj]zgdf u0fk"/s ;+Vof gk'u]df
b'O{ lbg leq clwj]zg a:g] u/L bkmf # adf]lhd ;"rgf ug'{kg]{5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd k'gM ;"rgf ubf{ u0fk"/s ;+Vof gk'u]df sDtLdf
kRrL; k|ltzt ;b:ox?sf] pkl:yltdf clwj]zg a:g]5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
4
^= a}7ssf] ;~rfng :yugM -!_ cWoIfn] ;efsf] sfo{af]emnfO{ Wofgdf /fvL
sfo{;"lr :jLs[t u/L ;efsf] a}7s ;+rfng ug'{kg]{5 .
-@_ ;efsf] a}7s cWoIfn] lgwf{/0f u/]sf] ;do tflnsf adf]lhd x'g]5 .
-#_ cWoIfn] k|To]s a}7ssf] k|f/De tyf :yugsf] 3f]if0f ug]{5 .
-$_ ;efsf] cWoIf a}7sdf pkl:yt x'g g;Sg] cj:yfdf pkk|d'vn]
a}7ssf] cWoIftf ug]{5 . pkk|d'v klg pkl:yt x'g g;s]df cWoIfn] tf]s]sf]
;efsf] ;b:on] a}7ssf] cWoIftf ug]{ u/L sfo{;"rLdf tf]Sg' kg]{5 .
&= sfo{;"lr / ;dofjlw k|sfzgM -!_ cWoIfsf] lgb]{zfg';f/ ;efsf] ;lrjn]
sfo{;"lr / ;do tflnsf cg';"lr–! adf]lhd tof/ ug]{5 / To;sf] Ps k|lt
;fdfGotof c8\rfln; 306f cufj} k|To]s ;b:onfO{ pknAw u/fOg]5 .
t/ ljz]if kl/l:yltdf cWoIfsf] lgb]{zfg';f/ a}7s a:g] rf}jL; 306f cufj}
sfo{;"rL tof/ u/L To;sf] Ps k|lt ;b:onfO{ ;efsf] ;lrjn] pknAw
u/fpg ;Sg]5 .
*= ;dofjlw lgwf{/0fM -!_ cWoIfn] a}7sdf k]z x'g] ljifodfly 5nkmn ug{
;dofjlw tf]Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd tf]lsPsf] ;dofjlw ;dfKt ePkl5 o;
sfo{ljlwdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s cWoIfn] cGo ljifodf 5nkmn x'g glbO{
;f] ljifosf] 6'+uf] nufpg cfjZos ;a} ljw]os jf k|:tfj lg0f{ofy{ a}7sdf
k|:t't ug]{5 .
(= ;efdf dtbfgM -!_ ;efdf lg0f{osf nflu k|:t't ul/Psf] ;a} ljw]os jf
k|:tfjsf] lg0f{o pkl:yt ;b:ox?sf] ax'dtaf6 x'g]5 .
-@_ cWoIftf ug]{ JolQmnfO{ dt lbg] clwsf/ x'g] 5}g .
t/ dt a/fa/ ePdf cWoIftf ug]{ JolQmn] cfkm\gf] lg0ff{os dt lbg]5 .
!)= dof{lbt ;+zf]wgM s'g} ;b:on] k|:t't ug]{ ljw]os jf k|:tfjdf s'g}
cfklQhgs, Jo+UofTds, cgfjZos, cg'ko'Qm jf c;Da4 zAb jf jfSof+z
5
k|of]u ePsf] nfu]df cWoIfn] To:tf ljifo ljt/0f x'g'eGbf cl3 pko'Qm
;+zf]wg ug{ jf u/fpg ;Sg]5 .
!!= a}7ssf] k|f/DeM ;efsf] a}7s sIfdf cWoIf cfudg eO{ /fli6«o w'g
ah]kl5 a}7s k|f/De x'g]5 .
!@= a}7sdf kfngf ug'{kg]{ cfr/0fx?M -!_ a}7sdf b]xfosf cfr/0fx? kfngf
ug'{kg]{5 M
-s_ cWoIf a}7s sIfdf k|j]z x'Fbf ;a}n] ;Ddfg k|s6 ug{ p7\g' kg]{5 .
-v_ cWoIfn] a}7sk|lt ;Ddfg k|s6 u/L cfkm\gf] cf;g u|x0f ug'{kg]{5 .
-u_ a}7s :ylut eO{ cWoIf ;efaf6 aflx/ lg:s] kl5 dfq c? ;b:ox?n]
a}7s sIf 5f8\g' kg]{5 .
-3_ a}7sdf efu lng] ;b:on] af]Nbf cWoIfnfO{ ;Daf]wg u/]/ dfq af]Ng'
k5{ / cWoIfn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s pleP/ af]Ng' kg]{5 .
-ª_ cWoIfn] a}7snfO{ ;Daf]wg ul//x]sf] ;dodf s'g} klg ;b:on] :yfg
5f8\g' x'Fb}g / cWoIfn] af]n]sf] s'/f zflGtk"j{s ;'Gg' kg]{5 .
-r_ cWoIfn] cf;g u|x0f ul//x]sf] / af]ln/x]sf] cj:yfdf ;b:osf] aLraf6
lxF8\g' x'Fb}g .
-5_ s'g} ;b:on] af]ln/x]sf] ;dodf czflGt ug{ jf a}7ssf] dof{bf e+u x'g]
jf cJoj:yf pTkGg x'g] s'g} sfd ug'{ x'Fb}g .
-h_ a}7s sIfdf cWoIfsf] ;fd'Gg]af6 jf/kf/ u/L lxF8\g jf cWoIfsf]
cf;gukm{ lk7o" kmsf{P/ a:g x'Fb}g .
-em_ a}7ssf] sfo{;+u k|ToIf ?kn] ;DalGwt ljifo afx]s cGo ljifosf]
k':ts, ;dfrf/kq jf cGo sfuhkqx? k9\g' x'Fb}g .
-`_ a}7ssf] cjlwe/ a}7s sIfdf df]jfOn kmf]g aGb ug'{ kg]{5 .
-@_ ;efdf kfngf ug'{kg]{ cGo cfr/0fc? ;do ;dodf ;efn] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
!#= a}7sdf efu lng] ;b:on] kfngf ug'{ kg]{ lgodx?M a}7sdf x'g]
5nkmndf efu lng] ;b:on] b]xfosf lgodx?sf] kfngf ug'{ kg]{5 M
-s_ cWoIfsf] Wofgfsif{0f ug{sf] lgldQ p7\g' kg]{5 / cWoIf lghsf] gfd
af]nfPkl5 jf Ozf/f u/]kl5 dfq af]Ng' kg]{5 .
-v_ o; sfo{ljlwsf] bkmf #% adf]lhdsf ljifodf 5nkmn ug'{ x'Fb}g .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
6
-u_ clzi6, cZnLn, ckdfghgs jf s'g} cfklQhgs zJb af]Ng' x'Fb}g .
-3_ JolQmut cfIf]k nufpg x'Fb}g .
-ª_ af]Ng kfpg] clwsf/nfO{ ;efsf] sfo{df afwf kfg]{ dg;fon] b'?kof]u
ug'{ x'Fb}g .
-r_ ;ef jf cWoIfsf] s'g} lg0f{o ab/ ul/of];\ eGg] k|:tfjdfly af]Nbfsf]
cj:yfdf afx]s ;ef cWoIfsf] s'g} klg lg0f{osf] cfnf]rgf ug'{ x'Fb}g .
-5_ cWoIfn] kb cg's"n cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfjsf] 5nkmnsf]
qmddf afx]s cWoIfsf] cfr/0fsf] cfnf]rgf ug'{ x'Fb}g .
-h_ a}7sdf kfngf ug'{kg]{ cGo lgodx? ;efn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
!$= 5nkmndf af]Ng] qmdM a}7sdf af]Ng] qmd b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ k|:tfj k]z ug]{ ;b:on] af]ln;s]kl5 cWoIfn] gfd af]nfPsf] jf Ozf/f
u/]sf] qmd adf]lhdsf] ;b:on] af]Ng kfpg]5g\ .
-v_ cWoIfsf] cg'dlt lagf s'g} ;b:on] Pp6} k|:tfjdf Ps k6s eGbf
a9L af]Ng kfpg] 5}g .
-u_ k|:tfj k]z ug]{ ;b:on] pQ/ lbgsf] lgldQ 5nkmnsf] cGTodf km]l/
af]Ng kfpg]5 . ;f] k|:tfjsf] ;DaGwdf 5nkmndf klxn] efu lnPsf] jf
glnPsf] h];'s} eP tfklg k|:tfjs ;b:on] pQ/ lbO{ ;s]kl5 cWoIfsf]
cg'dlt glnO{ km]l/ af]Ng kfpg] 5}g.
!%= :ki6 kfg{ dfu ug{ ;lsg] M -!_ a}7sdf 5nkmn rln/x]sf] ;dodf
;DalGwt ljifodf s'g} ;b:on] s'g} s'/f :ki6 kfg{ dfu ug{ cWoIf dfkm{t
cg'/f]w ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cWoIfsf] cg'dlt lnO{
s'g} ;b:on] ;efsf] hfgsf/Lsf] nflu cfkm";+u ;DalGwt cGo ljifodf :ki6
hfgsf/L lbg ;Sg]5 .
t/ To:tf] :ki6 hfgsf/L lbFbf s'g} ljjfb:kb ljifo p7fpg kfOg] 5}g / ;f]
:ki6 hfgsf/L dfly s'g} 5nkmn ug{ kfOg] 5}g .
!^= lg0f{ofy{ k|:tfj k]z ug]{ M -!_ ;efsf] sfo{;"lrsf] s'g} k|:tfjdfly
5nkmn ;dfKt ePkl5 ;f] k|:tfjsf] kIfdf x'g] ;b:ox?nfO{ “x'G5,Æ ljkIfdf
x'g] ;b:ox?nfO{ “x'GgÆ / t6:y /xg rfxg] ;b:ox?nfO{ “dt lbGgÆ eGg]
7
zAb ;'lgg] u/L pRrf/0f ug'{ egL cWoIfn] sfo{;"lrsf ljifox? qmdzM
lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k]z u/]kl5 cWoIfn] “x'G5Æ
jf “x'GgÆeGg] ;b:ox?dWo] h'g kIfsf] ax'dt ePsf] 7x/\ofpF5 ;f] s'/fsf]
3f]if0ff ug]{5.
-#_ cWoIf4f/f s'g} k|:tfj lg0f{ofy{ k]z ul/;s]kl5 ;f] k|:tfjdfly 5nkmn
ug{ jf ;+zf]wg k|:t't ug{ kfOg] 5}g .
!&= ;efWoIfn] lgb]{zg lbg]M -!_ a}7sdf ceb| Jojxf/ ug]{ ;b:onfO{ cfkm\gf]
Jojxf/ lgoGq0f ug{ cWoIfn] r]tfjgL lbP kl5 To:tf] ;b:on] cfkm\gf]
Jojxf/dfly t'?Gt lgoGq0f ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cfb]z kfngf gug]{ ;b:onfO{ cWoIfn]
a}7saf6 aflx/ hfg cfb]z lbg ;Sg]5 . cfb]z kfPkl5 To:tf] ;b:on] a}7s
sIfaf6 t'?Gt aflx/ hfg' kg]{5 / lghn] ;f] lbgsf] afFsL cjlwsf] a}7sdf
pkl:yt x'g kfpg] 5}g .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] cfb]z kfPkl5 klg To:tf] ;b:o a}7s sIfaf6
t'?Gt aflx/ guPdf cWoIfn] lghnfO{ sd{rf/L jf ;'/IffsdL{sf] ;xof]u lnO{
aflx/ lgsfNg ;Sg]5 . To;/L lgsflnPsf]df To:tf] ;b:on] To;kl5sf] tLg
lbg;Dd ;efsf] a}7s jf s'g} ;ldltsf] a}7sdf efu lng kfpg] 5}g . o;/L
lgsflnPsf]df ;efsf] ;lrjn] ;f] s'/fsf] ;"rgf ;a} ;ldltnfO{ lbg]5 .
-$_ o; sfo{ljlwdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} ;b:on]
a}7s sIfdf zflGt, ;'Joj:yf tyf cg'zf;g e+u u/]df jf ug{ nfu]df jf
;efsf] k|lti7fdf wSsf nfUg] lsl;dn] a}7s sIf leq Wj+;fTds sfo{ u/]df
jf an k|of]u u/]df jf ug{ nfu]df jf s'g} ef}lts xfgL gf]S;fgL k'/ \ofPdf
cWoIfn] lghnfO{ a}7s sIfaf6 tTsfn lgisfzg u/L ;b:onfO{ a9Ldf ;ft
lbg ;Ddsf] nflu ;efdf cfpg gkfpg] u/L / Iflt ePsf] ef}lts ;fdfu|Lsf]
oyfy{ Ifltk"lt{ lghaf6 e/fpg] cfb]z lbg ;Sg]5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
8
-%_ bkmf -$_ adf]lhd lgisflzt ePsf] ;b:on] ;f] cjlwe/ ;efsf] jf
s'g} ;ldltsf] a}7sdf pkl:yt x'g kfpg] 5}g . lghnfO{ tf]lsPsf] Ifltk"lt{
cWoIfn] tf]s]sf] ;doleq bflvnf ug]{ bfloTj ;DalGwt ;b:osf] x'g]5 .
-^_ o; bkmf adf]lhd s'g} ;b:o lgisflzt ePsf] jf km's'jf ePsf] ;"rgf
;efsf] ;lrjn] ;a} ;ldltnfO{ lbg]5 .
!*= sf/jfxL lkmtf{ x'g ;Sg] M o; sfo{ljlwdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg lgisflzt jf sf/jfxLdf k/]sf] ;b:on] lrQ a'em\bf] ;kmfO{ k]z
u/]df jf cfkm\gf] e"n :jLsf/ u/L dfkmL dfu]df cWoIfn] a}7ssf] /fo a'emL
To:tf] ;b:onfO{ dfkmL lbO{ sf/jfxL lkmtf{ lng ;Sg]5 .
!(= a}7s :ylut ug]{ clwsf/ M a}7s sIfleq cJoj:yf eO{ jf x'g nflu
a}7s lgoldt ?kn] ;~rfng ug{ afwf kg]{ b]lvPdf cWoIfn] ;f] lbgsf] s'g}
;do;Dd jf cfkm"n] tf]]s]sf] cjlw;Ddsf] nflu ;"rgf 6fF; u/L a}}7s :ylut
ug{ ;Sg]5 . cWoIf u/]sf] To:tf] :yug dfly s'g} ;b:on] k|Zg p7fpg
kfpg] 5}g .
@)= ;b:osf] :Yffg l/Qm /x]sf] cj:yfdf ;efsf] sfo{ ;~rfng M ;efsf] s'g}
;b:osf] :yfg l/Qm /x]sf] cj:yfd ;d]t ;efn] cfkm\gf] sfo{ ;~rfng ug{
;Sg]5 / ;efsf] sf/jfxLdf efu lng gkfpg] s'g} JolQmn] efu lnPsf] s'/f
kl5 kQf nfu]df k|rlnt sfg"g ljkl/t afx]ssf] sfo{ cdfGo x'g] 5}g .
@!= ;efsf] lg0f{osf] clen]v / sfof{GjogM -!_ ;ef / o;sf] ;ldltsf]
lg0f{o tyf sf/jfxLsf] clen]v ;efsf] ;lrjn] Jojl:yt / ;'/lIft /fVg'
kg]{5 .
-@_ ;ef tyf o;sf ;ldltsf] lg0f{osf] ;Ssn cWoIfsf] cfb]z lagf ;ef
jf ;ef ejg aflx/ n}hfg x'Fb}g .
9
@@= lg0f{o k|dfl0ft ug]{M -!_ ;efsf] a}7sn] u/]sf lg0f{o cWoIfn] k|dfl0ft
ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lg0f{o ;'/lIft /fVg] / sfof{Gjog ug]{ u/fpg]
sfo{ ;efsf] ;lrjn] ug]{5 .
kl/R5]b–#
:yfgLo sfg"g lgdf{0f ug]{ k|lqmof
@#= :yfgLo sfg"g lgdf{0f ubf{ ljrf/ ug'{ kg]{ kIfx?M -!_ ;efn] :yfgLo
sfg"g lgdf{0f jf ;+zf]wg ubf{ cGo s'/fsf] cltl/Qm b]xfosf] ljifodf ljrf/
ug'{ kg]{5 M
-s_ ;+ljwfg adf]lhd cfkm\gf] clwsf/sf] ljifodf kg]{ jf gkg]{,
-v_ ;+ljwfg, ;+3Lo sfg"g tyf k|b]z sfg"gsf] Joj:yf,
-u_ To:tf] sfg"g, :jR5, Gofok"0f{ tyf ts{ ;+ut x'g jf gx'g],
-3_ lgdf{0f ug{ nfluPsf] :yfgLo sfg"gsf] Jojxfl/s sfof{Gjog x'g ;Sg]
jf g;Sg],
-ª_ sfg"g sfof{Gjogsf] nflu cfjZos kg]{ cfly{s ;|f]t tyf ;+:yfut
;+/rgf,
-r_ ;jf]{Rr cbfntaf6 k|ltkflbt l;4fGt jf ePsf] cfb]z,
-5_ g]kfn ;/sf/, ;+3Lo ;+;b, k|b]z ;/sf/ jf k|b]z ;efn] To:t} ljifodf
cfwf/e"t sfg"g lgdf{0f u/]sf] eP ;f]df ePsf] Joj:yf,
-h_ g]kfn ;/sf/ jf k|fb]lzs ;/sf/n] gd"gf sfg"g pknJw u/fPsf] eP
;f]df ePsf] Joj:yf,
-em_ g]kfnn] cGt/fli6«o :t/df hgfPsf] k|lta4tf,
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
10
-`_ ;DalGwt :yfgLo txn] lgdf{0f u/]sf] cGo :yfgLo sfg"gx?;+usf]
tfnd]n tyf ;f}xfb|tf,
-6_ lhNnf leqsf cGo :yfgLo tx jf cGo lhNnf;Fu l;dfgf hf]l8Psf
:yfgLo txsf] xsdf To:tf lhNnfsf :yfgLo txn] agfPsf] :yfgLo sfg"gsf]
Joj:yf,
-7_ gu/sfo{kflnsfn] lgwf{/0f u/]sf cGo cfjZos ljifox? .
-@_ ;efn] ;+ljwfgsf] cg';"lr–( sf] ljifodf :yfgLo sfg"g lgdf{0f ubf{
To:tf] ljifodf ;+3Lo;+;b jf k|b]z ;efn] agfPsf] sfg"gsf] k|lts"n gx'g]
u/L lgdf{0f ug]{5 .
-#_ Ps :yfgLo txaf6 csf]{ :yfgLo txsf] If]qdf x'g] j:t' jf ;]jfsf]
lj:tf/df s'g} lsl;dsf] afwf cj/f]w ug]{ jf s'g} lsl;dsf] e]befj ug]{ u/L
:yfgLo sfg"g lgdf{0f ug{ x'Fb}g .
-$_ ;ef jf sfo{kflnsfn] Ps cfk;df aflemg] u/L :yfgLo sfg"g lgdf{0f
ug{ x'Fb}g .
-%_ ;efn] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L sfo{kflnsfn] lgb]{lzsf jf lbUbz{g
agfO{ nfu" ug]{5 .
@$= cfjZostfsf] klxrfg ug]{M -!_ sfo{kflnsfn] ljw]os th'{df ug'{ cl3
To:tf] ljifosf] sfg"g lgdf{0f ug{ cfjZos /x] g/x]sf] ljifodf cfjZostfsf]
klxrfg ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt sfo{kflnsfn] :yfgLo sfg"g
agfpg' kg]{ cfwf/ / sf/0f, To:tf] ljifodf ;+3Lo jf k|b]z sfg"g eP
gePsf], lhNnf leqsf / cGo l5d]sL :yfgLo txdf To; ;DalGw :yfgLo
sfg"g lgdf{0f eP gePsf], :yfgLo sfg"g th'{dfaf6 xfl;n ug{ vf]lhPsf]
11
nfe nfut / pknlAw, :yfgLo sfg"g sfof{Gjogsf] nflu cfjZos kg]{
;+oGq tyf cfly{s ;|f]t, To:tf] ;|f]t h'6fpgsf] nflu cfjZos Joj:yf /
ljw]osdf /xg] d'Vo d'Vo k|fjwfgsf] ;d]t ljZn]if0f u/L ;+lIfKt cjwf/0ffkq
tof/ ug'{ kg]{5 .
-#_ sfg"gsf] ;+zf]wgsf] nflu ljw]os th'{df ubf{ ;+zf]wg ug'{ k/]sf] cfwf/
/ sf/0f ;lxtsf] bkmfaf/ tLg dxn] ljj/0f tof/ ug'{ kg]{5 .
@%= k|:tfj :jLsf/of]Uo 5 jf 5}g eGg] lg0f{o ug]{M s'g} k|:tfj :jLsf/ of]Uo
5 jf 5}g eGg] s'/fsf] lg0f{o cWoIfn] ug]{5 / To;/L lg0f{o ubf{ cWoIfn]
sf/0f v'nfO{ k|:tfjsf] s'g} c+z jf k"/} k|:tfj c:jLsf/ ug{ ;Sg]5 .
@^= ljw]os jf k|:tfj k|:t'tM -!_ jflif{s cfo / Joosf] cg'dfg ;lxtsf]
ah]6 tyf ;f];+u ;DalGwt ljlgof]hg jf cfly{s ljw]osx? cWoIfaf6
lgwf{l/t ldlt / ;dodf ;efsf] a}7sdf k|:t't ug'{kg]{5 .
-@_ jflif{s ah]6 tyf cy{ ;DalGw ljw]os jf k|:tfj sfo{kflnsfsf] k|d'v
cfkm}Fn] jf lghn] tf]s] adf]lhd pkk|d'v jf sfo{kflnsfsf] ;b:on] dfq
k|:t't ug'{kg]{5 . cWoIfn] jflif{s ah]6 cfo Joo ljj/0f tyf ah]6 ;efdf
cfkm}+ k]z ug]{ ePdf ;f] ;dodf pkk|d'vn] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-#_ s'g} ljw]os jf k|:tfj cy{ ;DalGw xf] jf xf]Og eGg] k|Zg p7]df ;f]
k|Zgsf] clGtd lg0f{o ug]{ clwsf/ cWoIfsf] x'g]5 .
-$_ cy{ ;DalGw ljw]os jf k|:tfjsf] cGo k|lqmof b]xfo adf]lhd x'g]5,–
-s_ cy{ ;DalGw ljw]os jf k|:tfjdf 5nkmnsf nflu cWoIfn] :jLs[t
u/]sf] sfo{tflnsf -ldlt / ;do_ ;a} ;b:onfO{ ;efsf] ;lrjn] pknJw
u/fpg'kg]{5 .
-v_ jflif{s ah]6 ;DalGw ljw]os ;efsf] a}7sdf k]z eP kZrft\ dfq
;a} ;b:onfO{ pknAw u/fOg]5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
12
-u_ cy{ ;DalGw ljw]os jf k|:tfjsf ;DaGwdf o; sfo{ljlwdf pNn]v
ePsf ljifo afx]s cWoIfn] pko'Qm 7xof{Psf] k|lqmof ckgfOg]5 .
-%_ cy{ ;DaGwL ljw]os jf k|:tfj afx]ssf ljw]os jf k|:tfj s'g}
;b:on] sDtLdf ;ft lbg cl3 btf{ ug'{kg]{5 .
-^_ cy{ ;DaGwL ljw]os jf k|:tfj afx]ssf ljw]os jf k|:tfj btf{ eP
kZrft\ ;efsf] ;lrjn] ;a} ;b:onfO{ pknAw u/fpg' ug'{kg]{5 .
-&_ ljw]os jf k|:tfj dfly 5nkmn / lg0f{o x'g] ;dotflnsf cg';"lr–!
adf]lhd cWoIfn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
@&= cy{ ;DaGwL k'/s cg'dfgM -!_ ;efaf6 kfl/t rfn' cfly{s jif{sf nflfu
cy{ ;DaGwL P]gn] s'g} ;]jfsf nflu vr{ ug{ clVtof/L lbPsf] /sd ckof{Kt
ePdf jf To; jif{sf nflu cy{ ;DaGwL P]gn] clVtof/L lbPsf] /sdeGbf a9L
vr{ x'g uPdf sfo{kflnsfsf] k|d'vn] ;efdf o; cl3 k|:t't ul/Psf] ah]6sf]
l;4fGt / dfu{bz{gsf] k|lts"n gx'g] u/L k'/s cg'dfg k]z ug{ ;Sg]5 .
@*= ljw]os ;efdf k]z ubf{ ;+nUg ug'{ kg]{ ljj/0fM ;efdf k]z ug]{
ljw]ossf ;fydf b]xfosf] ljj/0f ;+nUg ug'{ kg]{5,–
-s_ ljw]ossf] p2]Zo / sf/0f ;lxtsf] ljj/0f,
-v_ ljw]os P]g ag]kl5 cfly{s Jooef/ x'g] /x]5 eg] To;sf] lj:t[t
ljj/0f ;lxtsf] cfly{s l6Kk0fL,
-u_ s'g} ljw]osdf lgod, sfo{ljlw, lgb]{lzsf agfpg] jf clwsf/
k|Tofof]hg ug]{ k|fjwfg /x]sf] eP To;sf] sf/0f, k|Tofof]lht clwsf/ cGt{ut
agfOg] lgod, sfo{ljlw jf lgb]{lzsfsf] k|s[lt / ;Ldf tyf To;af6 kg{ ;Sg]
k|efj ;DaGwL l6Kk0fL .
13
@(= ljw]os btf{ u/fpg' kg]{M -!_ ;efsf] clwsf/If]q leq kg]{ s'g} ljifodf
s'g} ;b:on] ljw]os k]z ug{ rfx]df ljw]os tof/ u/L ;efsf] a}7s a:g]
ldlt eGbf sDtLdf kGw| lbg cufj} cWoIfnfO{ pknAw u/fO{ btf{ u/fpg'
kg]{5 .
t/ lgjf{rgkl5sf] k|yd ;efdf ljw]os k]z ug]{ ;dofjlw cWoIfn] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ljw]os k|rlnt sfg"g cg's"n gb]lvPdf jf of]
sfo{ljlw cg's"n gePdf cWoIfn] pQm ljw]os ljlw;Ddt ?kdf k]z ug{
k|:tfjs ;b:onfO{ lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd cWoIfn] cfb]z lbP adf]lhd ;efsf]
;lrjn] k|:tfj btf{ ug'{ kg]{5 .
-$_ ;efsf] ;lrjn] cWoIfn] cfb]z lbPsf ljw]os cg';"lr–@ adf]lhd
btf{sf] clen]v 5'6\6} /fVg' kg]{5 .
#)= k|:tfj btf{ u/fpg' kg]{M ;efsf] clwsf/If]q leq kg]{ s'g} ljifodf k|:tfj
k]z ug{ rfxg] ;b:on] k|:tfj tof/ u/L ;efsf] a}7s a:g' eGbf sDtLdf
;ft lbg cufj} cWoIf ;dIf k]z ug'{kg]{5 .
t/ lgjf{rgkl5sf] k|yd ;efdf k|:tfj k]z ug]{ ;dofjlw cWoIfn] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
-@_ To:tf] k|:tfj k|rlnt sfg"g cg's"n gb]lvPdf jf of] sfo{ljlw cg's"n
gePdf cWoIfn] pQm k|:tfj ljlw;Ddt ?kdf k]z ug{ k|:tfjs ;b:onfO{
lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd cWoIfn] cfb]z lbP adf]lhd ;efsf]
;lrjn] k|:tfj btf{ ug'{ kg]{5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
14
-$_ ;efsf] ;lrjn] cWoIfn] cfb]z lbPsf k|:tfjx? btf{sf] clen]v
cg';"lr–@ adf]lhd 5'6\6} /fVg' kg]{5 .
#!= ;"rgf lagf klg k|:tfj k]z ug{ ;lsg]M -!_ o; kl/R5]bdf h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg cWoIfsf] cg'dlt lnO{ b]xfosf] s'g} k|:tfj ;"rgf lagf
klg k]z ug{ ;lsg]5 / To:tf] k|:tfj4f/f s'g} ljjfb:kb ljifo p7fpg kfOg]
5}g M
-s_ wGojfb 1fkg ug]{,
-v_ k|:tfj tyf ;+zf]wg lkmtf{ lng],
-u_ awfO lbg] jf zf]s k|s6 ug]{,
-3_ 5nkmn jf a}7s :ylut ug]{,
-ª_ a}7ssf] cjlw a9fpg] jf
-r_ 5nkmn ;dfKt ug]{ .
-@_ pkbkmf -!_ df pNn]lvt k|:tfjsf ;DaGwdf cWoIf cg'dlt k|fKt eO{
a}7sdf k|:tfj k]z ePkl5 cWoIfn] pQm k|:tfjnfO{ a}7ssf] lg0f{ofy{ k]z
ug]{5 .
#@= ljw]os / k|:tfj ljt/0fM jflif{s ah]6 ;DaGwL ljw]os sfo{kflnsfaf6
:jLs[t u/L l;w} ;efdf k]z ul/g]5 . cGo ;a} ljw]os jf k|:tfj ;efdf
k]z ug'{ sDtLdf rf}jL; 306f cufj} ;a} ;b:onfO{ ;efsf] ;lrjn] pknAw
u/fpg' kg]{5 .
##= ;'emfj ;+sng / kl/dfh{gM -!_ ljw]os d;f}bf ePkl5 cWoIfnfO{ pko'Qm
nfu]df To:tf] ljw]osdf ;fj{hlgs ?kdf jf j8faf6 j8faf;Lsf] ;'emfj
;+sng ug{ ;Sg]5 .
15
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|fKt x'g cfPsf] ;'emfjx? ;lxtsf] k|ltj]bg
;DalGwt j8f ;ldltn] sfo{kflnsfnfO{ lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ljw]osdf j8f ;ldlt dfkm{t k|fKt x'g cfPsf
;'emfjx?sf] cWoog u/L sfo{kflnsfn] ljw]osnfO{ cfjZostf cg';f/
kl/dfh{g ug]{5 .
#$= ljw]os jf k|:tfj ;efdf k]z ug]{M -!_ cWoIfaf6 :jLs[t sfo{tflnsf
adf]lhd ljw]os jf k|:tfj k|:t'tstf{ ;b:on] ;efdf a}7sdf k]z ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljw]os k]z ubf{ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on]
ljw]os k]z ug'{ k/]sf] sf/0f, ljw]osaf6 ug{ vf]lhPsf] Joj:yf / To;af6
k|fKt ug{ vf]lhPsf] pknlAwsf] af/]df ;+lIfKt hfgsf/L lb+b} ljw]osdf 5nkmn
ul/of];\ eGg] k|:tfj ;efdf k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ ljw]os jf k|:tfj k]z ug{ tf]lsPsf] ;b:o ;efdf :jo+ pkl:yt x'g
c;dy{ ePdf cWoIfn] tf]s]sf] s'g} ;b:on] ljw]os jf k|:tfj k]z ug{
;Sg]5 .
#%= ;+zf]wg ;DaGwL zt{x?M s'g} ljw]os jf k|:tfjsf] ;DaGwdf b]xfosf
zt{sf clwgdf /xL ;b:on] ;+zf]wg k]z ug{ ;Sg]5 M
-s_ d"n k|:tfjsf] l;4fGt ljkl/t x'g' x'Fb}g .
-v_ d"n k|:tfjsf] s'/f;Fu ;Da4 tyf To;sf] If]qleqsf] x'g' kg]{5 .
-u_ a}7sn] klxn] ul/;s]sf] lg0f{o;Fu aflemg] x'g' x'Fb}g .
-3_ c:ki6 jf lg/y{s x'g' x'Fb}g .
#^= ljw]osdf bkmfaf/ 5nkmnM -!_ bkmf @^, @&, @( / #) adf]lhdsf]
ljw]os jf k|:tfj a}7sdf bkmfaf/ 5nkmnsf nflu cWoIfn] cfjZos
Joj:yf ug'{kg]{5 . o:tf] 5nkmndf cWoIfn] k|fKt eO{ ;s]sf ;+zf]wg ljw]os
jf k|:tfjnfO{ ;d]t ;dfj]z u/fpg ;Sg]5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
16
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd 5nkmn ;dfKt eP kZrft\ ljw]os jf k|:tfj
k|:t'tstf{ ;b:on] cWoIfsf] cg'dltn] ;efdf b]xfosf] s'g} Ps k|:tfj k|:t't
ug'{kg]{5,–
-s_ lj:t[t 5nkmnsf] nflu ljw]os jf k|:tfjnfO{ ;efsf ;ldltdf
k7fOof];\ eGg] jf
-v_ ljw]os jf k|:tfj a}7saf6 kfl/t ug{ lg0f{ofy{ k]z ug]{ .
t/ ;ldltsf] a}7sdf k7fOg] ljw]os jf k|:tfj ;efsf] a}7sdf bkmfaf/
5nkmn ul/g] 5}g .
#&= ;efdf 5nkmn ug{ gkfOg] ljifox?M -!_ b]xfosf ljifodf ;ef jf
;ldltsf] s'g} a}7sdf 5nkmn ug{ kfOg] 5}gM
-s_ ;+ljwfg jf k|rlnt sfg"gaf6 lgif]w ul/Psf] ljifo,
-v_ sfg"gtM uf]Ko /xg] s'/fx? jf k|sfzg ubf{ /fli6«o lxt ljkl/t x'g]
sfo{,
-u_ sfo{kflnsfsf] s'g} ;ldltsf] lg0f{osf] cfnf]rgf ul/Psf ljifo,
-u_ ;efsf] 5nkmn4f/f :ki6 eP;s]sf] ljifo,
-3_ k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf k|rf/sf] nflu s'g} JolQm jf ;+:yfsf] gfd
cflb ePsf] ljifo,
-ª_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yflkt ePsf] Goflos jf To;sf] kbflwsf/L,
k|rlnt sfg'g adf]lhd hfFra'em ug{, ;'emfj lbg jf k|ltj]bg k]z ug{ ul7t
cfof]u jf ;ldltdf ljrf/wLg /x]sf] ljifo,
-r_ P]ltxfl;s tYo jf sfg"gsf] JofVof ;DaGwL ljifo,
-5_ u}/ ;/sf/L JolQmsf] s'g} jQmJo ;To xf] jf xf]Og eGg] ljifo,
17
-h_ clzi6 efiff k|of]u ul/Psf],
-em_ sfo{kflnsfsf] s'g} lg0f{o jf s'g} sf/jfxL ;DaGwL ljifodf 5nkmn
ubf{ /fli6«o ;'/Iff, cv08tf jf s"6gLlts ;DaGw h:tf ;+j]bgzLn
ljifox?df cfFr cfpg ;Sg] egL sfo{kflnsfaf6 k|dfl0ft ul/Psf] ljifo
;dfj]z ePsf],
#*= ;ldltdf 5nkmnM -!_ bkmf #^ sf] pkbkmf @-s_ adf]lhd lj:t[t
5nkmn ug{ ;efsf] ;ldltdf k7fOPsf]df ;ldltn] To:tf] ljw]os jf
k|:tfjdf 5nkmn ubf{ ljw]osdf ;+zf]wg k]z ug]{ ;b:ox?nfO{ ;+zf]wg k]z
ug'{ k/]sf] cfwf/ / sf/0f ;d]t v'nfO{ cfkm\gf] ;+zf]wgsf] ljifodf k|i6 ug{
;ldltsf] a}7sdf ;do lbg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;+zf]wgstf{n] ;+zf]wgsf] ljifodf cfkm\gf] wf/0ff
/fv]kl5 k]z ePsf ;+zf]wgsf ljifodf ;d]t ;ldltn] bkmfaf/ 5nkmn u/L
To:tf] ;+zf]wg :jLsf/ ug]{ jf gug]{ ;DaGwdf ljw]os k|:t'tstf{ ;b:osf]
;d]t /fo lnO{ cfjZos lg0f{o ug]{5 .
#(= ;ldltsf] k|ltj]bg / a}7sdf k|:t'tM -!_ ;ldltdf ljw]os jf k|:tfj
pk/ 5nkmn ;dfKt ePkl5 ;ldltn] u/]sf] lg0f{o cg'?k k|ltj]bg tof/ u/L
;ldltsf] ;+of]hs jf lghsf] cg'kl:yltdf ;ldltn] tf]s]sf] ;b:on] k|ltj]bg
;lxtsf] ljw]os jf k|:tfj cWoIfsf] cg'dltn] ;efsf] a}7sdf k]z ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhsf] k|ltj]bg pk/ 5nkmn ;dfKt eP kZrft\
ljw]os jf k|:tfj k|:t'tstf{ ;b:on] cWoIfsf] cg'dltdf ljw]os jf k|:tfj
a}7saf6 kfl/t ug{ lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .
$)= ljw]os lkmtf{ lng ;Sg]M -!_ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] ;efsf] :jLs[lt
lnO{ h'g;'s} cj:yfdf ljw]os jf k|:tfj lkmtf{ lng ;Sg]5 .
t/ jflif{s ah]6 tyf cfly{s P]g ;DaGwL ljw]os lkmtf{ lng ;Sg] 5}g .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
18
-@_ ljw]os jf k|:tfj k|:t'tstf{ ;b:on] ljw]os lkmtf{ lng cg'dlt dfUg]
k|:tfj k]z rfx]df lnlvt ;"rgf lbg' kg]{5 .
-#_ ljw]os jf k|:tfj lkmtf{ lng] k|:tfjsf] s;}n] lj/f]w u/]df k|:tfj ug]{
tyf lj/f]w ug]{ ;b:onfO{ cWoIfn] cf–cfkm\gf] s'/fx? :ki6 kfg{ ;+lIfKt
jQmJo lbg cg'dlt lbg ;Sg]5 . To;kl5 c? 5nkmn x'g glbO{ k|:tfjnfO{
lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .
-#_ ljw]os jf k|:tfj lkmtf{ lng] cGo k|lqmof cWoIfn] lgwf{/0f u/] adf]lhd
x'g]5 .
$!= ;+zf]wg k|:tfj :jLs[t ug]{ jf gug]{ clwsf/M -!_ bkmf @^, @&, @(, #)
/ #^ adf]lhd btf{ ePsf] ljw]os jf k|:tfj pk/ s'g} ;b:on] ;+zf]wg k]z
ug{ rfx]df ;efsf] a}7s x'g'eGbf sDtLdf rf}jL; 306f lbg cufj} ;+zf]wgsf]
k|:tfj cWoIf ;eIf k]z ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k]z ul/g] ;+zf]wg :jLs[t ug]{ jf gug]{ clwsf/
cWoIfsf] x'g]5 .
-#_ cWoIfn] :jLs[t u/]sf] ;+zf]wg jf ;+zf]wg ;lxtsf] k|:tfj jf d"n
k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k]z ug'{eGbf klxn] a}7sdf k9]/ ;'gfpg]5 . o;/L
lg0f{ofy{ k]z ubf{ PseGbf a9L ;+zf]wgx? ePdf cWoIfn] pko'Qm 7xof{Psf]
s'g} Ps ;+zf]wg jf ;+zf]wg ;lxtsf] k|:tfj jf d"n k|:tfjnfO{ k|fyldstf
lbO k]z ug{ ;Sg]5 .
-@_ ;efsf] ;lrjn] cWoIfn] cg'dlt lbPsf ;+zf]wgx?sf] ljj/0f
;b:ox?nfO{ pknAw u/fpg]5 .
$@= ljw]os kfl/t ug]{ k|:tfj ;efsf] lg0f{ofy{ k]z ug]{M -!_ ;efdf bkmfjf/
5nkmn ePsf]df ;f] ;dfKt ePkl5 / ;ldltdf lj:t[t 5nkmn ePsf]df
;ldltsf] k|ltj]bg pk/ ;efsf] a}7sdf 5nkmn ;dfKt eP kZrft\ cWoIfsf]
19
cg'dlt lnO{ ;efdf lg0f{ofy{ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] ljw]os kfl/t
ul/of];\ eGg] k|:tfj k|:t't ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ljw]os jf k|:tfjdf k]z ePsf ;+zf]wgx?nfO{
cWoIfsf] cg'dltn] a}7sdf lg0f{ofy{ 5'6\6} k]z ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd ;efsf] a}7sdf ax'dt ;b:on] :jLs[t
u/]df ljw]os jf k|:tfj kfl/t ePsf] dflgg]5 .
$#= ljw]ossf] k'gM k|:t'ltM Ps k6s cfJxfg u/L a;]sf] ;efsf] a}7sdf k]z
u/L c:jLs[t ePsf] ljw]os ;f]xL ;efsf] a}7sdf k'gM k|:tfj ul/g] 5}g .
$$= ljw]os btf{ clen]v /fVg]M ;efdf k]z ug]{ k|of]hgfsf] nflu cWoIf
;dIf k]z ePsf ljw]os ;efsf] ;lrjn] cg';"lr–@ adf]lhd btf{ u/L
ljw]osdf ePsf] sf/afxLsf] cBfjlws nut tof/ u/L /fVg' kg]{5 .
$%= ;fdfGo q'6L ;'wf/M cWoIfn] ;efaf6 kfl/t ePsf] ljw]os jf k|:tfjdf
bkmfx?sf] ;+Vofsf] qmd ldnfpg] tyf efiffut z'4tf sfod /fVg' kg]{5 .
$^= ljw]os k|df0fLs/0fsf] nflu cBfjlws k|lt tof/ kfg]{M -!_ bkmf $@
adf]lhd ;efaf6 kfl/t ePsf] ljw]osnfO{ ;efsf] ;lrjn] kfl/t ePsf
;+zf]wg tyf cfg'if+lus ldnfg eP To:tf] ldnfg u/L ljw]os kfl/t ePsf]
ldlt ;d]t pNn]v u/L k|df0fLs/0fsf] nflu g]kfnL sfuhdf rf/ k|lt tof/
ug'{kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd tof/ ul/Psf] ljw]osdf jif{ut gDa/ ;d]t
pNn]v u/L ;efsf] ;lrjn] k|df0fLs/0fsf] nflu cWoIf ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
$&= ljw]os k|df0fLs/0f / k|sfzg tyf ljlqm ljt/0fM -!_ ;efaf6 kfl/t eO{
bkmf $^ sf] pkbkmf -@_ adf]lhd k]z ePsf] ljw]ossf] klxnf] / clGtd
k[i7df k"/f gfd, y/ tyf kb ;d]t pNn]v u/L k|To]s k[i7df x:tfIf/ u/L
cWoIfn] k|df0fLs/0f ug]{5 . To;/L k|df0fLs/0f ubf{ ldlt / ljw]ossf] k[i7
;+Vof ;d]t v'nfpg' kg]{5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
20
-@_ ;efaf6 kfl/t ljw]os pkbkmf -!_ adf]lhd k|df0fLs/0f ePkl5 nfu"
x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljw]os k|df0fLs/0f ePsf] hfgsf/L ;efdf lbg'
kg]{5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|df0fLs/0f ePsf] ljw]ossf] Ps k|lt ;efsf]
clen]vdf /fvL csf]{ Ps–Ps k|lt sfo{kflnsfsf] sfof{no, j8f ;ldlt /
;+3 / k|b]zsf] ;Dks{ dGqfnodf k7fpg' kg]{5 .
-%_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|df0fLs/0f ePsf] ljw]os k|sfzg u/L
sfo{kflnsfsf] j]j;fO{6df ;d]t /fVg' kg]{5 .
-^_ ;efn] kfl/t u/]sf] ljw]os k|df0fLs/0f ePkl5 To;sf d'Vo d'Vo
Joj:yfsf] af/]df :yfgLo ;~rf/ dfWod jf cGo s'g} tl/sfaf6 k|rf/ k|;f/
ug'{ kg]{5 .
-&_ s;}n] :yfgLo sfg"g vl/b ug{ rfx]df sfo{kflnsfsf] sfof{no / j8f
;ldltsf] sfof{noaf6 nfut b:t'/ lt/L vl/b ug{ ;Sg]5 .
$*= ;ldlt u7g ug{ ;Sg]M -!_ sfo{kflnsfnfO{ ;efk|lt pQ/bflo agfpg,
:yfgLo sfg"g lgdf{0f klqmofnfO{ Jojl:yt agfpg tyf sfo{kflnsfaf6
ePsf sf/jfxLsf] cg'udg / d"Nof+sg u/L cfjZos lgb]{zg lbg ;d]t
k|of]hgsf] nflu b]xfo adf]lhdsf] ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 M
s= ljw]os ;ldlt
v= n]vf ;ldlt
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k|To]s ;ldltdf a9Ldf tLg hgf ;b:ox?
/xg]5g\ . ;ldltdf /xg] ;b:ox? ljifout cg'ej jf lj1tfsf cfwf/df
cWoIfsf] k|:tfj adf]lhd ;efn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
21
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd u7g x'g] ;ldltsf] ;+of]hs cWoIfn] tf]s]
adf]lhd x'g]5 . ;+of]hs a}7sdf pkl:yt gePdf ;ldltn] tf]s]sf] ;b:on]
a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-$_ ;ldltsf] ;lrjsf] sfo{ sfo{kflnsfsf] ljifout zfvf k|d'vn]] ug]{5 .
-$_ ;ldltsf] a}7ssf] u0fk'/s ;+Vof sDtLdf b'O{ hgf x'g'kg]{5 .
-%_ ;ldltsf] lg0f{o ax'dtaf6 x'g]5 .
-^_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltn] cfjZostfg';f/ ljifout lj1 jf
sd{rf/LnfO{ cfdGq0f
ug{ ;Sg]5 . cfdlGqt ;b:on] a}7ssf] lg0f{odf dt lbg kfpg] 5}g .
-&_ k|pkbkmf -!_ adf]lhdsf ;ldltn] cfkm"n] u/]sf] sfdsf] jflif{s k|ltj]bg
;ef;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
$(= :yfgLo sfg"gsf] PsLs[t / cBfjlws clen]v /fVg'kg]{M -!_ ;efsf]
;lrjn] cg';"lr–# adf]lhdsf] 9fFrfdf ;efn] agfPsf] sfg"gsf] PsLs[t /
cBfjlws clen]v /fVg' kg]{5 .
-@_ sfo{kflnsfn] :yfgLo sfg"gsf] jif{ut / j0ff{0f'qmddf cBfjlws ljj/0f
tof/ u/L /fVg' kg]{5 .
-#_ :yfgLo sfg"gdf ;+zf]wg ePdf To:tf] ;+zf]wg ;d]t ldnfO
sfo{kflnsfn] cBfjlws ljj/0f tof/ u/L /fVg' kg]{5 . To;/L cBfjlws
ul/Psf] :yfgLo sfg"g :yfgLo txsf] j]j;fO{6df ;d]t /fVg' kg]{5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd /flvPsf] clen]v s;}n] cjnf]sg ug{ rfx]df
;'/lIft ?kdf cjnf]sg ug{ lbg' kg]{5 .
%)= sfg"g lgdf{0f k|lqmof ;DaGwL cGo Joj:yfM :yfgLo sfg"g lgdf{0f jf
;+zf]wg ;DaGwL cGo k|lqmof k|rlnt sfg"g cg's"n ;efn] cfkm}+ lgwf{/0f u/]
adf]lhd x'g]5 .
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
22
%!= ;efsf] ;lrjsf] clwsf/M ;efsf] ;lrjn] ;efsf] jf s'g} ;ldlt jf
pk;ldltsf] a}7sdf k|j]z ug{ / a}7sdf sfo{/t sd{rf/LnfO{ lgb]{zg lbg jf
lgoGq0f ug{ jf a}7sn] dfu]sf] sfo{ljlw ;DaGwL ;Nnfx lbg ;Sg]5 .
kl/R5]b–$
ljljw
%@= ;efnfO{ ;+af]wgM -!_ g]kfn ;/sf/sf dlGqkl/ifb\sf ;b:o, k|b]z k|d'v
tyf k|b]z ;/sf/sf dlGqkl/ifb\sf ;b:onfO{ ;ef cWoIfn] ;efsf] a}7snfO{
ljz]if ;+jf]wg ug{ cg'/f]w ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;+jf]wgsf] nflu ckgfOg] k|lqmof cWoIfn] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
%#= k|j]z lgoldt ug]{ clwsf/M -!_ ;efsf] a}7sdf k|j]z lgoldt ug]{
clwsf/ cWoIfsf] x'g]5 .
%$= cfGtfl/s lbUbz{gM ;efsf] :jLs[lt lnO{ cWoIfn] cfjZostf cg';f/
cfGtfl/s lbUbz{g agfpg ;Sg]5 .
-!_ o; sfo{ljlwsf] clGtd JofVof ug]{ clwsf/ cWoIfnfO{ x'g]5 / lghsf]
lg0f{o clGtd x'g]5 .
-@_ To:tf] lg0f{osf] hfgsf/L a}7snfO{ lbg'kg]{5 .
-#_ of] sfo{ljlwsf] k|of]u ubf{ k|lqmofut afwf c8\sfpx? km'sfpg] clGtd
clwsf/ cWoIfnfO{ x'g]5 . o;/L hf/L ePsf cfb]z jf lgb]{zgx? o;
sfo{ljlwdf k/] ;/x dflg sfof{Gjogdf cfpg]5 .
%%= ;efsf] ;lrjsf] sfd nufpg ;Sg]M ;efsf] ;lrj pkl:yt gePdf o;
sfo{ljlwdf ;efsf] ;lrjn] ug]{ egL tf]lsPsf] sfo{x? cWoIfn] tf]s]sf] cGo
clws[t :t/sf sd{rf/Ln] ug]{5 .
23
%^= cg'kl:yltsf] ;"rgfM -!_ s'g} ;b:o nuftf/ b'O{ j6f jf ;f] eGbf a9L
;efsf] a}7sdf cg'kl:yt /xg' kg]{ ePdf tT;DaGwL cu|Ld ;"rgf cWoIfnfO{
lbg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOg] ;"rgfdf cfkm" cg'kl:yt /xg] cjlw /
sf/0f ;d]t pNn]v ug'{ kg]{5 .
%&= kfngf ug'{ kg]{ cfrf/ ;+lxtfM ;efsf kbflwsf/L tyf ;b:ox?n] ;+ljwfg
tyf sfg"g adf]lhdsf] pQ/bfloTj k"/f ug]{ tyf lghx?sf] sfd sf/jfxLdf
;fj{hlgs ljZjf; sfod ug{ ;efaf6 :jLs[t cfrf/ ;+lxtfsf] kfngf
ug]{5g\ . cfrf/ ;+lxtfsf] gd"gf :yfgLo txsf] ;Dks{ dGqfno dfkm{t
pknAw u/fpg]5 . o:tf] cfrf/;+lxtf ;efn] kfl/t u/L nfu" ug'{ :yfgLo
txsf] st{Jo x'g]5 .
%*= clwj]zgsf] c+u gdflgg]M ;efsf] clwj]zg k|f/De x'g' k"j{ / e};s]kl5
cGTo geP;Ddsf] cjlwdf cfof]hgf x'g] pb\3f6g, :jfut, ;Ddfg tyf
clegGbg h:tf lqmofsnfknfO{ ;efsf] c+u dflgg] 5}g .
%(= zflGt ;'/Iff ;'Joj:yf sfod /fVg]M ufpF;ef jf gu/;ef ;~rfng
cjlwe/ ;efsf] ;'/Iffy{ cWoIfn] ;'/Iff lgsfosf] ;xof]u cg'/f]w u/]df
cljnDa ;'/Iff pknAw u/fpg' ;DalGwt ;'/Iff lgsfosf] st{Jo x'g]5 .
24
cg';"rL–!
-sfo{ljlwsf] bkmf & sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_
ldlynf gu/kflnsf
gu/ ;ef
sfo{;"rL / ;dotflnsf
a}7s ;+Vof M
a}7s :yfg M
cWoIftf M
ldlt
a}7s
a:g]
;do
sfo{;"rL
sfo{;'rL
k|:t'tstf{
s}lkmot
25
5nkmnsf] ;do tflnsf
ldlt
a}7s
a:g]
;do
sfo{;"rL
k|:tfj
k|:t'tstf{sf]
gfd
5nkmndf af]Ng] ;b:osf] gfd
/ tf]lsPsf] ;do
s]lkmot
gfd ;do
v08 @ ldlynf df3 & ut], @)&$ ;fn ;+Vof !
26
cg';"rL–@
-sfo{ljlwsf] bkmf @( sf] pkbkmf -$_ ;Fu ;DalGwt_
gu/kflnsfsf] gu/ ;efdf k|:t't sfg"gsf] clen]v
ldlynf gu/;ef
btf{
g+=
ljw]o
ssf]
gfd
b
btf{
ldlt
d"n–
;+zf]w
g
k|:t't
stf{
ljj/0f
ldlt
;efdf
k|:t't
ldlt
bkmfjf/
5nkmn
kfl/t
ldlt
k|dfl0fs/0f
ldlt
s}lkm=
clen]v tof/ ug]{sf] clen]v hfFr ug]{sf]
b:tvt M b:tvt M
gfd, y/M gfd, y/ M
kb M kb M
ldlt M ldlt M
27
cg';"rL–#
-sfo{ljlwsf] bkmf $( sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_
gu/kflnsf] gu/ ;efdf :jLs[t sfg"gsf] clen]v
ldlynf gu/;ef
btf{
g+=
ljw]ossf] gfd
;efjf6
:js[t
ePsf] ldlt
;+zf]wg
ePsf] eP
;f]s]f ldlt
;efdf
k|:t't
ldlt
kfl/t
ldlt
k|dfl0f
s/0f
ldlt
s}lkmot
clen]v tof/ ug]{sf] clen]v hfFr ug]{sf]
b:tvt M b:tvt M
gfd, y/M gfd, y/ M
kb M kb M
ldlt M ldlt M
cf1fn]
k|df0fLs/0f ldltM @)&$÷)&÷!* /fd s'df/ sfsL{
lg= k|d'v k|zf;sLo clws[t