330 331

330 331

ความเจบปวยของโยมมารดาทำใหองคหลวงตา

ตองไดหวนกลบมาทบานเกดและไดสรางวดปาบานตาดขน

ตงแตบดนนกลายเปนวดทเรยบงายไมหรหรา

แตมขอวตรปฏบตทเครงครดและเขมขน

ทสดแหงหนงในวงกรรมฐาน

332 333

โยมมารดาปวย หวนกลบบานตาด

ดวยเหตท โยมมารดาลมปวยดวยโรค

อมพาต องคหลวงตาจงพากลบมารกษาตว

ทบานตาด หมอทรกษาโรคอมพาตใชออยดำ

ผสมในสตรยาดวย ทานจงหาออยดำมาปลกไว

ขางๆ กฏของโยมมารดา หมอทำการรกษาอย

ถง ๓ ป โรคจงหายขาด

จากการทตองอยพยาบาลโยมมารดา

เปนเวลานาน ทงโยมมารดากมอายมากแลว

การจะหอบหวไปอยดวยกนในสถานททรกนดาร

ตามอธยาศยเดมของทานทชอบหลกเรน

แตผเดยวนน กมแตจะสรางความลำบากใหกบ

โยมมารดามาก ความคดกอตงวดปาบานตาด

จงเกดขนดวยเหตผลนเอง

ประจวบกบเวลานนชาวบานตาดกไดยน

กตตศพทกตตคณของทานมานานแลว มความ

ประสงคอยากใหทานตงวดขนเชนกน จงได

พรอมใจกนถวายทดน ทำใหวดปาบานตาด เรม

เปนรปเปนรางขนตงแตป พ.ศ. ๒๔๙๙ เปนตนมา

ทานเลาเหตการณในชวงนนไว ดงน

“...ทแรกเรามาพกอยนอกบานทางนน

เขาจงนมนตใหมาพกทตรงน มสองเจาภาพ

ถวายทดน จงกลายเปนวดขนมา แลวกสงบ

สงดด เปนเอกเทศ

ประจวบกบโยมมารดาบวชช เม อม

อายครบ ๖๐ ปพอด สวนโยมบดานนไดสนชวต

ไปกอนหนานแลวตอนอาย ๕๕ ป จากนนเรา

จงไดพาโยมมารดาไปจำพรรษาดวยทจงหวด

จนทบรเปนเวลา ๑ พรรษา โยมมารดาได

ลมปวยลงดวยโรคอมพาต จงหวนกลบพามา

รกษาตวทบานตาด

พรรษาท ๒๓ – ๗๗ (พ.ศ. ๒๔๙๙ - ๒๕๕๔) จำพรรษาทวดปาบานตาด ตำบลบานตาด อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน

แผนทแสดงการจำพรรษาทจนทบรแลวกลบมาตงวดปาบานตาด

ออยดำ

ความเปนมาของ วดปาบานตาด

กาลานกรม

พรรษาท๑ -๒

อาย๒๑ -๒๒ป

(พ.ศ.๒๔๗๗-๒๔๗๘)

วดโยธานมตรจ.อดรธาน

พรรษาท๔ -๕

อาย๒๔ -๒๕ป

(พ.ศ.๒๔๘๐ -๒๔๘๑)

วดสทธจนดา

จ.นครราชสมา

พรรษาท๗

อาย๒๗ป

(พ.ศ.๒๔๘๓)

วดเจดยหลวงจ.เชยงใหม

พรรษาท๙

อาย๒๙ป

(พ.ศ.๒๔๘๕)

เสนาสนะปาบานโคก

(วดปาวสทธธรรม)

จ.สกลนคร

พรรษาท๑๑

อาย๓๑ป

(พ.ศ.๒๔๘๗)

เสนาสนะปายาง

บานทาบอสงคราม

จ.นครพนม

พรรษาท๑๘ -๒๑

อาย๓๘ -๔๑ป

(พ.ศ.๒๔๙๔ -๒๔๙๗)

เสนาสนะปาบานหวยทราย

จ.มกดาหาร

พรรษาท๓

อาย๒๓ป

(พ.ศ.๒๔๗๙)

วดทาชางจ.นครราชสมา

พรรษาท๖

อาย๒๖ป

(พ.ศ.๒๔๘๒)

วดศาลาทองจ.นครราชสมา

พรรษาท๘

อาย๒๘ป

(พ.ศ.๒๔๘๔)

วดปาจกราชจ.นครราชสมา

พรรษาท๑๐

อาย๓๐ป

(พ.ศ.๒๔๘๖)

เสนาสนะปาบานนามน

(วดปานาคนมตต)

จ.สกลนคร

พรรษาท๑๒ -๑๗

อาย๓๒ -๓๗ป

(พ.ศ.๒๔๘๘ -๒๔๙๓)

วดปาบานหนองผอ

จ.สกลนคร

332 333

โรคของโยมมารดาถกกบยาหมอทอย

บานจน ซงไมหางจากบานตาด (ประมาณ ๔-๕

กโลเมตร) เรามาพกและรกษาโรคของโยมแม

พรอมๆ กน ทนพอนานๆ ไปกเลยกลายเปน

สรางวดปาบานตาดขนมา เรองมนเปนอยางนน…”

ชาวบ านตาดเล าว า ในเบ องตน เม อ

องคหลวงตาพาโยมมารดากลบจากจนทบร

ไดพาโยมมารดาและคณะมาพำนกอยทบรเวณ

เหลาภดน ซงเปนทดนของโยมบดามารดา

ของท าน และอย ทางทศตะวนออกของ

โรงเรยนอดรธรรมานสรณ ซงเปนโรงเรยน

มธยมศกษาและต งอย ทางทศตะวนออก

ของบานตาดตดถนนสายบานตาด-กกสะทอน

ตอมาคณตากอน วงคำแหง๑ และ

คณตาบดสา บวสอน๒ ซงมทดนอยตดกน

ไดนมนต ไปดทดนซงทงสองจบจองไว โดย

แปลงหนงเปนทดนหวไรปลายนาของคณตากอน

ซงมลกษณะเปนทสงและไมสามารถใชทำนาได

คณตากอนนมทนาอยดานทศเหนอทางเขาวด-

ปาบานตาด ตงแตประตหนาวดจนถงสระนำ

สวนคณตาบดสาไดถวายทดนท ไดจบจองไว

ทำไรทำสวนใหแกองคทาน กวาง ๘ เสน ยาว

๘ เสน ซงอยตดกนกบทดนของคณตากอน

และเมอรวมทดนทงสองแปลงสองเจาของเขา

ดวยกนจงเปนเขตวดปาบานตาดมาแตเรมแรก

สวนชอวดปาบานตาดทมชอเปนทางการ

วา วดปาเกษรศลคณ นน หลวงปบญม

ปรปณโณ แหงวดปาบานนาคณ อำเภอบานผอ

จงหวดอดรธาน ซงอยกบองคหลวงตามาตงแต

เรมตงวดในป พ.ศ.๒๔๙๙ อธบายวา เปนนาม

ขององคหลวงตา คอ “บว” ซงเปนชอของ

ดอกไม (คำวา “เกษร” แปลวา ดอกไม)

เกยวกบสภาพวดและการดำเนนการ

ในชวงเร มตนสรางวดนน องคหลวงตา

เคยกลาวไวเชนกนวา ๑ องคหลวงตาเรยกคณตากอนวา “ผเฒากอน” หรอ “พอออกสน”

เปนการเรยกชอตามชอลกคนโตซงเปนเอกลกษณอยางหนงของชาว

อสาน คณตากอนมความเกยวพนเปนญาตผนองของโยมมารดาของ

องคหลวงตา โยมบดาและโยมมารดาเรยกคณตากอนวา “นาบาว”

๒ องคหลวงตาเรยกคณตาบดสาวา “พอออกใจด” หรอ “เฒาใจด”

เพราะความสนทสนมคนเคยกนแตครงเปนฆราวาส โดยองคหลวงตา

เปนเพอนกบนองชายคนหนงของคณยายสกาภรยาคณตา วนหนงได

ซอมมวย เตะตอยชกกนเลนตามประสาวยรน แลวถกคณยายสกา

ผเปนพสาวดดากลาวหาวาเปนเรองนารำคาญไรสาระ อนเปนการบอก

สอนปรามนองๆ ดวยเกรงจะไปในทางไมด ในขณะทคณตาบดสาผเปน

สามแมจะนงด หรอเหนการชกตอยของนองๆ คณตากไมไดวากลาว

ใดๆ คงนงเฉยเสย แม ในเวลาตอๆ มา คณตากจะไมคอยพด เปน

ลกษณะของคนใจด องคหลวงตาจงเรยกคณตาวา พอออกใจดหรอ

ผเฒาใจด ตลอดมา

คณตากอน-คณยายส วงคำแหง

“...วดปาบานตาดเมอเรมสรางวดใหมๆ

มพระเณรอยดวยกนหลายรป ตอนท เรา

มาสรางวดนนะ วดนเปนดงทงหมด ตดตอ

จากน ไปถงอำเภอหนองแสง เปนดงใหญทงนน

ทะลปรโปรงไปหมด มแตดงแตปา สตวน

เตมไปหมด มทกประเภทของสตว ชางเปน

โขลงๆ เตมดง กระทง ววแดง กวาง หมเปน

ฝงๆ ฝงละเปนรอยกมหมปาในดงน พวกเกง

พวกกวางพวกอะไร ไกปา ไกฟา อเหน เมน

เตมดงน ..

สรางวดปาบานตาด

หลวงปบญม ปรปณโณ

คณตาบดสา-คณยายสกา บวสอน

พรรษาท๒๒

อาย๔๒ป

(พ.ศ.๒๔๙๘)

วดสถานทดลอง

(วดชากใหญ)

จ.จนทบร

วดปาบานตาด ต.บานตาด อ.เมอง จ.อดรธาน

พรรษาท๒๓

อาย๔๓ป

(พ.ศ.๒๔๙๙)

พรรษาท๗๗

(พ.ศ.๒๕๕๔)

สรรวมอาย๙๗ป๕เดอน๑๘วน

334 335

ตนไมเดยวน ใหญ โตแลว (ป ๒๕๕๐)

ตอนตงวดแตกอนไมม (ช ไปทางกฏองคหลวงตา)

ถกเขาทำลายทำสวน ปาราบไปหมด ๕๐ ป

ไดขนาดนตนไม เรยกวาเปนคนละโลกไปเลย

มาอยทนทแรกเปนปาเบญจมาศปาอะไร (ช ไป

ทางดานหนาศาลา).. พอมาสรางวดตนไมกขน

ขนาดน ๕๐ ป ดงตอกนนะ นานไมม เปนดง

ตอไปเปนดงใหญ พวกหม กวาง เกง หม เสอ

สรางวดทแรกมนผานเขามาในวด มนเดนผาน

ทางท เขาบานเสอโครงใหญ กปาเขานมน

ผานไปผานมา .. พวกหม พวกเสอโครง ผานไป

ผานมา

ทานแสวง (ดวาไปตายทวดเขานอยละมง)

ทานกลวหม ทแรกมนออกมากฏเรา กฏเรา

เปนกระตอบ พอมาเจอกฏเราเขาตสาม มนจะ

ขามไปดง ขามไปขามมา หม ใหญ ตวใหญ

ตวดำๆ เดอนหงายๆ มนออกมาหาเราแตยง

ไมทนเหนเรา เสยงมนดงโครมครามๆ มาเจอ

กฏเราแลวกเลาะไปเจอเอากฏพระแสวง กฏม

แตกระตอบนะ พระแสวงยนตวสนอยในกระตอบ

มนออกมาเจอกระตอบมนกหลบอกมนไมผาน

หลบไปทางนนหมใหญ มสองสามตวรอยมน

ผานไปผานมา เดยวนหมดเสอไมม พวกสตว

เนอหมด เขาตงอำเภอแถวนนแหละดงใหญ ..

ภาพบรรยากาศในอดตของวดปาบานตาด

หมปาเปนฝงๆ ยงพากนมาอาศยนอน

และเทยวหากนอยตามบรเวณหนากฏพระเณร

ในเวลากลางคน หางจากททานเดนจงกรม

ราว ๒-๓ วาเทานน ไดยนเสยงมนขดดน

หาอาหารดวยจมกดงตบตบๆ อยในบรเวณนน

ไมเหนมนกลวทานเลย เวลาทานเรยกกนมาด

และฟงเสยงมนอย ใกลๆ กไมเหนมนวงหนไป

ยงพากนเทยวหากนตามสบายในบรเวณนน

แทบทกคน ทงหมและพระเณรเคยชนกนไปเอง

แตทกวนนยงมเหลอเลกนอยและนานๆ พากน

มาเทยวหากนทหนง .. ตอไปไมกปคงจะเรยบ

ไปเอง ..

334 335

แถวน ไมมตนไม (ช ไปทางกฏองคหลวงตา)

เปนพมหมดเลย ใหญขนาดนตนไม มนเปน

ดงเกาเขามาทำไรทำสวน เตยนโลงไปหมด

พอเรามาสรางวดทนมนขนใหมนะน ตนใหญๆ

ขนใหมหมดเลย ประมาณ ๕๐ ป พระกดเหมอน

๑๒ องค ปแรกมาอยน ๑๒ องค เรารบจำกด

๑๘ องค ..

วดปาบานตาด (ระยะตอๆ มา) .. มเนอท

กวางขวางกด ทำประโยชนเพอสวนรวม

เพราะวดนเปนวดของแผนดน ทำประโยชน

กเพอแผนดน

ตงแตสรางวดเรากทำประโยชนเรอยมา

ถนนหนทางทำตงแตบานดงเคงเขามาถงบาน-

ตาดใหลกศษยลกหาชวยกนทำเรอยมา

ถนนจากหมบานเขามาถงวดนกเหมอนกน

นเราทำเอง ขอชาวบานขอลกเตาหลานเหลน

นำทางมา แหวกทางมา ขอมาเรอยๆ แลวกขน

คาสนนำใจเขา เราไมขอเอาเฉยๆ เราใหคา

สนนำใจตอบแทน คาตอบแทนเรากไมใหตำ

ใหสงไว เสมอๆ เพราะฉะนนสองฝงทางน

มนจะมหลกฝงอย นเรากจายเงนเขาไปหมดแลว

สระนำหนาวดนกเหมอนกน เรากใหทำ

เพอชาวบาน ทางสายหนาวดนแตกอนมนเปน

ดงนะ มนไมมบาน นเราขอเอาไวกอนเลย

หลวงตาบณฑบาตไมไดบณฑบาตแตขาว

อยางเดยวนะ แมกระทงถนนหนทางกขอ

บณฑบาต ขอไปไหนไดหมด เขากวา ‘อย!

หลวงตาขออะไรไดหมดแหละ’

และเขากใหหมดจรงๆ นะ ถนนหนทาง

มนจงกวาง…”

ฝงลกคำพด “ผเฒากอน”

เม อถงคราวตองสรางวดการปรบท

ปรบทางกมความจำเปนขนมา สงนทำใหทาน

ซงในนำใจของคณตากอน ญาตฝายโยมแม

ชนดฝงลกไมมวนลม ดงน

“...ทแรกเรามาพกอยนอกบานทางนน

เขาจงนมนต ใหมาพกตรงน ม ๒ เจาภาพ

ถวายทดน จงกลายเปนวดขนมา ดแลวกสงบ

สงดดเปนเอกเทศ .. ทำถนนเขามาน สรางวด

น พ.ศ.๒๔๙๘ เดอนพฤศจกายน เดนบกไปตาม

คนนาไมมถนนหนทาง พอป พ.ศ.๒๕๐๒

ผเฒากอนเจาของนา ๒ แปลงกใหทดนทำถนน

ทำจากสะพานหนาวดเขามา ใหเงนเทาไหร

แกกไมยอมเอา ผเฒากอนแกบอกวา

องคหลวงตานำพระสงฆรบบณฑบาต

โปรดญาตโยมในหมบาน จากนนรบบาตรหนาวด

(บนขวา) องคหลวงตา หลวงปบญม

ทานพระอาจารยอนทรถวาย

และทานพระอาจารยเชอร ขณะบณฑบาต

336 337

โยมมารดา คณแมชแกว และ

คณะญาตโยมทมาทำบญทวด

ภายหลงพจารณาอาหารเสรจ

จงขบฉนตามแบบกรรมฐาน

องคหลวงตา หลวงปบญม

และหลวงปล ขณะบณฑบาตหนาวด

พระสงฆกำลงจดอาหาร

ถวายองคหลวงตา

บนศาลาวดปาบานตาด

เมอวนท ๑๑ มกราคม ๒๕๐๘ ๘ กรกฎาคม ๒๕๐๔ หนาพระประธานบนศาลา

ภาพบรรยากาศวดปาบานตาดในอดต

336 337

ถาหากวาเขาใหกตดตรงเขามา ถาเขาใหนา

แบงนาให เปนทานนะเรากตรงเขามาเลย

ตดตอเขากงายนดเดยว เขาอยากใหอยแลว

เขาใหเลย จากนนทางมนจงตรงเขามาน ..

พอเวลาผเฒาแกมากเขาจรงๆ เรากบอกวา

‘ใหตายใจ หลบตาใหสบายหายหวงนะ หลานจะ

เผาศพใหเอง’ ..

เวลาผ เฒ าตายกส ง เขา ใหมา เผาท

หนาประตวดได แกเปนเจาของทน เวลาตาย

กเราเปนเจาของศพ เปนเจาภาพเลย ดแล

ทกอยาง การทำบญใหทานใหทกอยางครบ

หมดเลย เผาทหนาประตวด เราทำบญใหทาน

ถงผเฒาเรยบรอยทกอยางเลย ..

ผเฒานเปนนองแม มามเมยอยทางน

เพราะฉะนนนา ๒ แปลงนจงมคณคามาก ลก-

ซงมากภายในหวใจและในวดน เพราะคณธรรม

เปนของลกซงมาก เงนลานส ไม ได อนนเปน

นำใจ นำเงนกบนำใจตางกน

นำใจนลกซงมาก…”

สำหรบคณตากอนและ

คณตาบดสานน องคหลวงตา

ไดแสดงออกใหคณตา

กอนและลกหลานเหน

วา องคทานระลกถง

ความดงามทคณตา

กอนไดถวายทดน

เพอสรางวดปา-

บานตาดอยาง

เสมอตนเสมอ

ปลายตลอดมา

เชน ในยคแรกทบกเบกวดปาบานตาด ซงม

แมชอย ๔ ทาน เวลาทำนาทานจะใหแมชนำ

กบขาวมาแขวนไวทตนไมตรงคนนาหนาวดแลว

บอกวา

“จะไดมเวลาทำนาไมตองกงวลกบการหา

กบขาว”

และเม อคณตากอนถงแกกรรมในป

พ.ศ. ๒๕๓๒ ขณะอาย ๘๙ ป ทานกเมตตาให

นำศพของคณตากอนไปเผาทบรเวณหนาวดปา

บานตาด นอกจากน ในยคทเหลอแตลกๆ ของ

คณตากอน องคทานกปรารภวา ไมปรารถนา

เลยในการทจะใหผมศรทธามาซอเอาทดนตรง

บรเวณเหนอทางเขาวดปาบานตาดมาเปนทดน

ของวด เนองจากเปนทดนของผมบญคณตอ

วดปาบานตาด แตเมอลกหลานของคณตากอน

กราบเรยนวา ไดซอทดนแปลงอนทดแทนแลว

องคหลวงตาจงยอมใหผมศรทธาซอทดนนน

ถวายวด

สำหรบคณตาบดสานนถงคราวเจบปวย

จำเปนตองเขาโรงพยาบาล องคหลวงตากได

เมตตารบผดชอบเงนคารกษาพยาบาลทงหมด

และเมอป พ.ศ. ๒๕๒๐ ขณะอาย ๘๒ ป คณ-

ตาบดสากถงแกกรรมลง องคทานไดเมตตา

ชวยจดงานศพจนแลวเสรจ

สญชาตญาณรบผดชอบ

เหตการณคราวหนงในชวงกำลงสรางวด-

ปาบานตาด องคทานเขาปกปองเดกใหพน

อนตรายโดยทานเองยอมเจบปวดแสนสาหส ดงน

“. . .ตอนปวดมาก ทร ไดชดกคอวา

อยตะวนตกกฏ เราไป พาเดกเขาไปในนน

สรางวดใหมๆ กฏของเราทอยทกวนน (ตอนนน)

ยงไมไดสราง (เพง) มาสรางวดใหมๆ

วนนนพาเดกไปเอาอะไรอยขางใน แลวม

ตอรงใหญรงหนง ทนเถาวลยกบรงตอนมน

เกยวกนกบสายทางทเราไป พอไปผานนปบ

มนกกระเทอนรงตอ มนกตอยเอาเลย

แตทน ไมม ใครไปผานละซ กวดปาดวย

เปนทำเลของเราอยดวย ใครไมกลาผานไป

แถวนน พอเดกอาย ๑๕ ขวบเดนผานไป

ผานเถาวลย นจบเถาวลยดง รงตอมนตดอย

ขางๆ มนเกยวโยงกนกบเถาวลย พอไปดงน

ตอกแตกรงออกมาเลย ทางไปน

‘เงนไมเอา จะเอาบญน ตดทางเขามาเลย’

เราจะเอาอะไรให แกกไมเอา ใหเปนลานๆ

ก ไมเอา จะเอาบญเทานน คำพดของผเฒา

เรายงไมลมฝงลกมากนะ แกบอกวา ‘จะไตไป

ทำไมคนนา พระตกคนนา มนไมเหมอนเดก

นอยตกนะ รบไปทำถนนเขาส พระตกคนนา

มนมบาปดวยละ’ ..

ผเฒากอนถวายททงหมดใหเปนวด นาก

ใหเลย นาของแก ตดทางเขามาเลย ผเฒาน

เปนคนใจบญนะ ใจบญ ถวายทน ยกทดน

ถวายทงหมดเลยกเลยไดอยทน ผเฒาใหนา

ผเฒานะตดเขามา มนมนาสองเจา มเจาหนงๆ

องคหลวงตากบกฏของทานในยคแรก

338 339

มนใสเดกปบ เดกกรอง ‘แว’ เดกรอง

‘แว’ เรามองด มนเปนตอ

นท เ รยกว าสญชาตญาณรบผดชอบ

มนเปนของมนเอง พอรวาเปนตอเทานนละ

ปดเดกหนเลย เพราะมนเปนชองเลกๆ

ปดเดกออกไปเลย เรากนไว ใหมนซดเรา

เรากยนกนอยนนมนกฟาดหลงเราปบเลย

ตอทงรง

เดกดเหมอนจะตอดไดตวเดยวหรอไง

อาย ๑๕ ป เปนไขเลยนะเดก สวนเรานบไมได

เลย ฟงซวาสญชาตญาณ ยนกนไวเลย มนจะ

ตามตอยเดกไมให ไป ปดประตปาชองแคบๆ

เรายนกนไวเลย มนกซดเราเสยจน .. ฟาดเรา

กลางหลงหมดรงเลย ปวด .. เรากนไว ใหมน

ซดเรา ทนพอเสรจแลวใหหมเพอนมาด มนเปน

จำๆๆ แดงๆ หมดรง ไขเลย เดกถกตอย

ตวเดยวเทานนกเปนไข ไอเราหมดรงเปนไข

ทนทเลย

ตสองตสามคอยสงบ ตงแตบายสโมงนะ

นเรยกวามนยกขบวนมนทงรงเลยละใสขาง

หลงเรา...”

ขอยกนมตทองคทานบนทกไวตงแตป

พ.ศ. ๒๕๐๔ ดงน

“ . . .คนวนท ๒๓ เดอนพฤศจกายน

พ.ศ. ๒๕๐๔ ตรงกบขน ๑๒ คำ เดอน ๑๒ วนพธ

เวลา ๒๓.๐๐ น. ดงน

ขณะนนปรากฏวา เราอยวดแหงหนง

ซงตงอย ในปาเปลยวมาก หางจากบานไมม

ประมาณ อยกบสามเณร ๓ องค ไมรจกนาม

คล ายกบว า เณรอย ใ นว ดของ เราขณะน

เวลานนเปนเวลาเทยงคนตรง เราพาเณร

ทำธระอยหนากฎ (กฏ) หางจากกฎประมาณ ๑๐

วาหลวงพอด เสรจแลวลางมออยทหนากฎนน

ดวยกน พอตางลางมอเสรจแลว เราขนไปกฎ

กอนเณรทงสาม

กฎนนปรากฏวาเปนกฎ ๒ ชน พอเราขน

ไปถงกฎชนบน ปรากฏวา กฎชนบนนนบาน

ประตเปดอยกอนแลว แตเราไมไดนกสงสยวา

จะมอะไรเกดขน จงตรงเขาไปในหองกฎ

พอเขาไปในหองปรากฏในสายตาตรงประต

ด านตะวนตกซ ง เปดบานอย แล ว เชนกน

กปรากฏเหนรปบรษคนหนง เดนผานหนา

ประตแวบเดยวดวยความเรวของเขา จงนก

สงสยวาจะเปนคนชนดไรขนมากฎในกลางคน

ซงเปนยามดก กรบสอดสายตาดกฟากมมเสา

ตรงประตดานหนง กพอดสายตาไปสบกบบรษ

นนซงลอบๆ มองๆ เขามาขางในหองทเราอย

พอเราทราบวาเปนผรายแน ในใจแลว

ทนใดนนเขากตรงเขามาถงตวเราทนท แตไม

ไดจบตองกายของเราแตอยางใด เปนแตนง

ใกลชดเรามาก แมเราเองในขณะนนกปรากฏ

วานงกระโหยงเชนเดยวกบเขา แลวจงถามเขาวา

‘เขามาทำไมกน’

เขากตอบทนทพรอมทงมอขางขวาถอปน

สนทำทาขเราอยวา ‘มาฆาทานนนเอง’

แลวเรากถามซอนอกวา ‘จะฆาอาตมา

ทำไม อาตมามความผดอะไร หรอทานตองการ

สงของอะไรซงมอยภายในกฎ กเชญถอเอาไป

ตามตองการ จะมาฆาอาตมาเอาประโยชน

อะไรเลา?’

เขากตอบวา ‘เมอทานยงอยจะทำประโยชน

แกพระศาสนามาก ใครๆ เขากนบถอทานมาก

จนลอกระฉอนไปหมดแลวเวลาน เฉพาะอยางยง

หนงสอ “ปญญาอบรมสมาธ” ททานแตงพมพ

ไปแลว รสกวาคนสนใจและชอบมากจรงๆ

กำลงจะเปนหนงสอตวแทนของทานและเปน

ตวแทนของพระพทธเจาอยแลว ถาหากวาฝนให

ทานยงมชวตอยตอไป ศาสนาจะเจรญขนมาก

คลายๆ กบสมยพระพทธเจายงอยและทรง

ประกาศศาสนาเอง ฉะนนผมเหนเหตนเองจง

จะรบมาฆาทานเสย ศาสนาจะไดเสอมโทรมไป

คนจะไดมดมนหลงอย ในโลกนเปนเวลานานๆ

ผมนคอพญามาร เคยทำลายพระศาสนาและ

ฆาพระมามากแลว’

ดงน พอพดกนจบลงเพยงน กปรากฏ

สามเณรทง ๓ ขนมา บรษคนนนไมเหนม

อาการสนใจอะไรกบเณร นอกจากคมเชงกบ

องคหลวงตาและญาตโยมกำลงเดนทางเพอไปทำธระ

บนทกคำนมตฝน

338 339

เราอยเทานน เณรก ไมอาจพดอะไรเชนกน

เพราะกลวเขา ตอจากนนเรากพดกบเขาอกวา

‘การททานมาทนประสงคจะฆาเราคนเดยว

เทานน ไมประสงคอยางอนใชไหม’ เขาตอบวา ‘ใช’

‘ถาเชนนนเราขอกราบพระสวดมนต และ

อำลาพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆกอน

เสรจแลวคอยฆา เราไมหนไปไหนหรอก’ เขาก

ยอมใหทำ

พอเสรจแลวเรากเรมสงเณรวา ‘เราจะตาย

นบแตขณะนเปนนาทสดทาย’ เณรกทราบ

อาการจะตายของเราทนท เพราะตวเหตผจะฆา

กนงรออยแลว พวกเณร

เหนถนดทกองค เปน

แต ไมกลาพดอะไร

เพราะกลวเขา จากนนเขากเรม

เอาปนจอเขาตรงหนาอกเรา เราเอง

ไมปรากฏวามความหวนไหวแมแตนอย

มนำใจองอาจกลาหาญจนวนาทสดทาย ขณะท

เขายงเรานนปรากฏเสยวๆ รอนๆ ททรวงอก

แพลบๆ สองครง ในขณะเดยวกนกปรากฏขน

เปนคำวา อรห – สวากขาโต – สปฏปนโนฯ

ภายในใจอยางแจงชด โดยทเรามไดวา แตเปน

คำปรากฏขนมาเอง

พอเขาทราบวาเราตายแลว เขากพาเณร

ลงจากกฎจะรบหน พอลงไปถงหนากฎกมคน

จำนวนมากมารมจบเขามดคอไวอยางแนน

ตวเราเองทเขาใจวาเขาฆาตายแลว กมความ

รสกอนหนงซงเหมอนยงไมตาย แลวเดนเขาไป

ในบาน ผานบานออกไปทางทศเหนอ โดยรำพง

ในใจวา

‘การนพพานเปนอยางน โดยไมมความ

ทกขรอนอะไรเลย แมแตขณะจะตายในเวลา

เขาฆากไมมอาการเจบปวด ตายแลวกไมทกข

สบายเชนเดยวกบยงมชวตอย’

กำลงเดนรำพงอยอยางน กพอดบรษนน

วงตามมาทน แลวกระโดดเขาสวมกอดเราทนท

เรากรบถามเขาอกทนทวา ‘มาสวมกอดเรา

ทำไม’ ตอบวา ‘มาอาศยทาน เขาจะรมฆาผม

ผมไมมทพ งแลว ขอทานจงเปนทพ งของ

ผมดวย’

เราจงตอบเขาวา ‘เวลาเปนอยเหนเรา

เปนขาศก เวลาจะตายกวงมาพง นสมชอวา

มารเอาเสยจรงๆ มารกบอสรพษเปนสตว

ประเภทเดยวกน ไมรจกบญคณของใครทงนน

รจกแตทำลายโดยถายเดยว’

เขาไมตอบวาอะไรนอกจากกอดรดเราไว

ทงกลวเขาจะมาฆาจนตวสนรกๆ ไปเทานน

นมตมาถงนกพอดรสกตวตนขน จงทราบวา

นมตฝนไป จงรบบนทกไวในขณะนนนนเอง...”

เมอคราวมาอยวดปาบานตาดระยะแรก

มนมตเกดขนแบบถนดชดเจน ดงน

“...เรองนมตนแปลกๆ มนเปน

หลายครงหลายหน ถานมตชนด

อยางชดๆ จรงๆ แลวไมคอยผด

หลายครงหลายหนท เราเคยเปน

อยางคราวมาอยท วดปาบานตาดทแรกก

เหมอนกน

คนวนนน แหม! นมตแสดงออกมาน

จนกระทงเราน ไมกลาจะพดอะไรใหฟงเลย

ทำไมนมตจงเปนอยางน

นมตปรากฏวา มกำแพงรอบ เราไปอย

ตรงกลาง ไมมทางออกเลย นายพรานมอแมน

ปนมาขอยงเราตอหนา หนปากกระบอกปนจอ

มาหาเรา หางกนไมถงวา เรากเปดผาออก

เหลอแตเพยงผาองสะแลวพดวา ‘เอา! ยงเลย’

พอเขายง ยงยงไงกไมเหนถก ดงเปรยง!

เปรยง! อยเฉยๆ จนกระทงลกกระสนดนดำหมด

พอกระสนหมดแลวยอมเขามาหมอบกราบ

ขอกราบทานหนอย หมดความสามารถแลว

มเทานแหละความสามารถ พอกราบแลวเขา

ลกหนไป

พวกทานสงหทองใครตอใครรมเขามาหาเรา

‘เปนอยางไรไมเปนผยผงไปหมดแลวเหรอ

ทานอาจารย’

เสยงปนนดงลน เขามาจบผาองสะของ

เราดกไมเหนมรอยขาดอะไร แลวนทานอาจารย

ดดวยอะไร ‘ดดวยพทโธ’ เราวาอยางนนะ

ในนมตมนบอก

พอตนเชาขนมาน เอ! มนเรองอะไรกนนา

ถงไดฝนถนดชดเจนจรงๆ แต ไมบอบชำ

หาทางหลกไม ไดหากไมบอบชำ นเปนเรอง

อะไรนา คอบอกความหมาย มนไมมอนหนง

คอเรองมาแสดงนมตจะแสดงความหมายไปนน

ไปนกไมม เราจะมาตความหมายวาอยางไหน

นมตเปนอยางน

พอตอนบาย ๓ โมง พวกตลาดกมาส

เอาจดหมายจากทานเจาคณพระธรรมเจดย

พระอปชฌายะ มามอบให แลวมเดกผหญง

สาวคนหนงมาดวย มาขอฝากเดกคนนบวชเปน

ชในสำนกน

‘ออ! อนนเอง คอไมมทางไปไดเลย’

จดหมายของทานเจาคณมาหาเรา แลวก

พวกตลาดเปนพวกเจาหนาเจาตากนทงนน

ละมา มนกเหมอนเรองราวในนมต พอมาแลว

เรากชแจงเหตผลใหฟงตามเรองตามราว ให ไป

กราบเรยนทาน

‘เราไมรบ’

เราหาอบายพดอยางเหมาะสมกบเหตผล

ทเขาจะยอมรบ เขากยนดตกลง เราบอกวา

‘เทาทมอยนกดวยความจำเปนเกยวกบ

โยมแม เราไม ไดสรางวดเพอจะสงสมแมช

แมขาวทไหนมากมาย มแตคนแกๆ อยดวยกน

ทตดมาดวยกนแลว ถงเวลาจำเปนเรารบเทาน

คนอนเราไมรบ ขอให ไปกราบเรยนทานวา

เรารบดวยความจำเปนเกยวกบโยมแม ใหโยม

แมมหมเพอนอยดวยเฉยๆ เราไมตงใจวาจะ

สงสมแมชแมขาวใหมากมายอะไร’

เรากบอกอยางนน เขากเลยไปกราบ

เรยนทานเจาคณฯ วนหลงเรากตามไปอก

ทานกบอก

‘เออ! บว ขอยรความประสงคของเจาแลว

เรากไมตดใจอะไรแลวละบว อบายของเจาพด

กด ไมเหนมอะไรขดของ เราไมขดของเจา

เมอมความจำเปนแลวเรากเหนใจ’

ทานวาอยางนน นกไมบอบชำทานกไม

บอบชำพวกตลาดกยอมรบเหตผลเรา ไมม

ใครโกรธ ใครเคยดอะไรใหเรา นทวามนไม

บอบชำคอยงขนาดน ไมบอบชำ ออ! เรองนเหรอ

เขากนปบเลย…”

นมตปนจอยง

340 341

ครงหนงองคทานมความจำเปนตองไป

เขาวงพระจนทร จงหวดลพบร จงไดถกชาย

ผดแลรกษารอยพระพทธบาทคนหนงจองมองด

ทานแบบผดปกต ดงน

“...เขานมนตแกมขอรองเราไปทเขาวง

พระจนทร เจาของหางขายยาเศรษฐ ใหญ

ในกรงเทพฯ เรากไมเคยไปเหยยบบานเขาเลย

เพราะเราคบคนไมไดคบเพอเงน คบเพอธรรม

ถาเปนแบบโลกๆ อย! ไดโยมอปฏฐากใหญโต

หางขายยาใหญ เราไมเคยสนใจแหละเรอง

อปถมภปฏฐาก เราไมเคยมในใจนอกจากธรรม

เขาพาไป มแตคนแกๆ ผหญงอาย

๕๐-๖๐ ผชายมแตเพยงคนขบรถคนเดยว ฉน

จงหนแลวไปถงนนตง ๓ ทมกวาแลว จาก

กรงเทพฯ ไปถงกมด เขาจดทพกใหเราพกทวด

ชายเขาวงพระจนทร

พอต น เช า เขาก จ ดอาหารมา ให ฉ น

เรากหาอบายถามวาใครบางจะขนเขาในวนน

คนนนกวา ‘ฉนกจะขน’ คนนกวา ‘ฉนกจะขน’

มแตคนจะขนทงหมด โอยตาย! ไปกบพวกน

๕ ชวโมงกไมถง เขากยอนถามเรา ‘แลวทานละ

ขนไหม’

‘โอย! ตองดเหตการณเสยกอน เหตการณ

ควรขนกขน ไมควรขนกไมขน’ เราวาอยางน

ในทสดพอม โอกาสเรากขนไปคนเดยว

๑ ชวโมงถงสถานทเลย ทหารไป ๑ ชวโมง

๑๕ นาทเปนอยางเรว (สวน)ประชาชนตอง

๒-๓ ชวโมง พอไปถง คนทดแลรกษารอย

พระพทธบาทออกมาตอนรบ จดหานำรอน

นำชามาถวาย แตตาเขาจองมองเราจนผดปกต

เราดเขาเขาไมรนะ แตเขาดเรานรชดเจน

มารยาทการดมนตางกน เรามองดกรวาเขาด

เรา หากวาเปนคนเปนอยางแบบโลกกแสดงวา

มพรธตอกน แตเราไมสนใจ

เขาวงพระจนทร ต.หวยโปง อ.โคกสำโรง จ.ลพบร ความสง ๖๕๐ เมตร

จากเชงเขาถงยอดเขาตามแนวบนไดยาว ๑,๖๘๐ เมตร และมบนได

ทงหมด ๓,๗๙๐ ขน ชนบนสดมรอยพระพทธบาท ซงองคหลวงตา

ใชเวลาเดนขนไปเพยง ๑ ชวโมง

เขาถาม ‘อาจารยมากบใคร?’

‘ทมาตรงน มาคนเดยว’ เราบอก

‘แลวมใครมาดวยไหม?’ ‘ม อยกนขางลาง

โนน เขาจะขนกนมาทหลง’

เขาจองมองดแตเรา เพงมองอยอยางนน

เราฉนนำรอนนำชาใหเขานดๆ หนอยๆ แลว

เขาจอง พอเสรจแลวเขาบอกวา ‘ขอดลายมอ’

เรากเขาใจ ‘ออ! ทเขาจองดเราหมายถง

จะขอดลายมอนเอง’

ท ไมลมคำพดของเขา กคอวาประโยค

คำพดทสำคญกคอ

‘๑. ทานอาจารยนม เทาไรหมด ไมม

การสงสม ถาเปนนำในคลองกไมมแองเกบนำ

ไหลเตลดเปดเปงหมดจงไมม แตไมจน

๒. ปากเปนพทธะ ตามหลกของเขาคอ

วาทะคำพดสำคญมาก

๓. ทานอาจารยไมใชพระธรรมดา’

เรากแปลกใจ เราไมเคยถามนะ มแต

เรองเขาพดเองแลว เราเฉยไมสนใจถาม จำได

๓ ประโยค…”

ทางขนเขาวงพระจนทรยามคำคน

ดลายมอทเขาวงพระจนทร

รอยพระพทธบาททเขาวงพระจนทร

340 341

ทางขนเขาวงพระจนทรยามคำคน

กฏ ศาลา.. พออาศย

หากจะกลาววา วดของทานเปนเสมอนหนง

ทำนบนำอนกวางใหญ พรอมเสมอทจะใหบคคล

ไดอาบดมใชสอยและเพอกจการประโยชนอนใด

ไดทกขณะกคงไมผดไป เมอมจตปจจยเขามา

มากนอยเพยงใด ทานไมเคยหวงแหนเกบงำไว

เพอตวของทานหรอเพอวดของทานเลย มแต

มงทำประโยชนชวยโลกเรอยมา

เหตนเองภายในวดปาบานตาด จงไมม

สงกอสราง๑ สวยสดงดงามหรหราแตอยางใด

ดงน

“…เงนวดนเงนเพอโลก เราไม ไดเกบ

สำหรบวดน ใครจะมาสรางอะไรให เราไมเอา

นดซ

ศาลาการเปรยญ กวาง ๒๐ เมตร ยาว ๒๗ เมตร เสา ๖๖ ตน สรางเสรจเมอวนท ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๐๒ ขยายตอเตม

เมอวนท ๑ พฤษภาคม ๒๕๐๔ และเปลยนเสาไมชวงลางเปนเสาคอนกรตเสรมเหลก เมอวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๒๔

ลกษณะทวไป พนไม บนไดไม เสาชวงลาง ใตถนโลงไมเทพน เสาชวงบนเปนไม หลงคาโครงไมทรงปนหยา

ศาลาในอดต

ศาลาปจจบนทยกเปนสองชนแลว

ภาพถายในมมสงของวดปาบานตาดในชวงมงานชวยชาต

ในครงนนยงไมสรางศาลาใหญ

๑ พระอาจารยเสง เลาเปนขอมลบนทกความจำถงการกอสรางเปลยนแปลงในวดจะเปนไปดวยความจำเปนและมเหตผลเสมอ ซงแตเดมศาลาไมใน

วดปาบานตาดนนมพกชนเพยง ๒ ระดบและสวนทเปนพระประธาน ตอมาราวป ๒๕๐๓-๒๕๐๔ เพมพกลางพนไมรปตวย (U) อกระดบ รวมเปน

๓ ระดบจนถงทกวนน จากนนในป ๒๕๒๓ ปลวกเรมกนเสาไมเดมจงเปลยนเปนเสาคอนกรตทงหมด ๖๘ ตน ใชเวลาดำเนนการเพยง ๓ วน หลงการ

ปรบปรงเสาศาลาแลวเสรจ ในป ๒๕๒๔ กเปลยนเสาไมกฏองคหลวงตากบอก ๒ กฏเปนเสาคอนกรตดวยเชนกน ตอมาในป ๒๕๓๙ ประชาชน

เขามาเกยวของมากขนจงยกศาลาขนเปน ๒ ชน และเทพนคอนกรตชนลาง พระเณรจงยายลงมาฉนจงหนดานลางศาลานบแตนนมา

342 343

ศาลาของหลวงตาบวหลงนก ๔ หนแลวนะ

เขามาขอสราง...ขอรอสรางใหม…

เราไมใหสราง สรางไปหาประโยชนอะไร

สรางหวใจซ ทประเสรฐเลศโลกอยตรงน ไมได

อยกบอฐกบปนกบหนกบทราย ไปสรางมนหา

ยงหาอะไร ถาไมใชหมาขเรอนหาเกาในทไมคน

ฟาดกเลสตวมนดนมนดด ใหเกาเอาตรงนนซ

ไปท ไหนกเลยเปนทำเล เขาเรยกรสอรตรแสด

ไปหมดแลว เดยวนวดตางๆ กลายเปนรสอรต

รแสดไปละ เปนอยางนนนะ .. ศาสนธรรมเปน

สงทมคณคามากยงกวาวตถ เครองกอสรางให

ความกงวลวนวาย เราคำนงถงเรองนนตาง

หากนะ

กฏ กฏ เรา ๘ หนมาขอปลกใหม ให

ขอรอใหมปลกใหม ถาไม ใหรอกปลกใหม

ไมเอาทงนนเรา ถง ๘ หน หนท ๘ กขนาบกน

ใหญซถงไดหยดมา วาครบาอาจารยอยอยางน

มนไมเหมาะสม .. หลงทสรางขนนเขาสงเงนมา

กบอกตรงๆ เลย เขาเหนเราอยกระตอบสงแคเขา

พนกสบไม ไผเปนฟากป สรางดวยฟาง มงดวย

หญา เราอยนนพงไป ๓ หลง หลงท ๔ ถงได

ปลกหลงนขนมา (กฏหลงปจจบน) เพราะปลวก

กนตนเสาลมลงปลกใหม ชางพอทราบวา

เปนกฏของเรากมาตอวาเราทศาลา คนกยงอย

มากๆ นเขามาตอวาเรา ยงรองไหอกดวย

บอกวา

‘ครบาอาจารยชอเสยงโดงดงทวประเทศไทย

มาดกฏแลวหลงเทากำปน จะอยไดยงไง?’

‘เอา ตงแตอยในทองของแมนเปนยงไง?

ทองของแมกบกฏหลงนอะไรใหญกวากน

กฏหลงน ยนไดเดนได นงไดนอนไดอยาง

สะดวกสบาย ไปมาได ในทองแม ไปไหนได

ไหม? คบแคบยงกวานยงอย ได ตง ๙ เดอน

๑๐ เดอน อนนขนาดนแลวทำไมจะอย ไม ได

ถาตองการกวางๆ กไปอยทงอยธยานนซ…’

เขาไมยอมซ กลบไปเขาสงเงนตมมา

ทนเราไมไดมขอสงเสยหรอมขอแมอะไรเอาไว

จะสงกลบคนกเหมอนประชดกนน เลยไดฝน

ปลกนะ…

๒. ๑.

342 343

(๑) กฏองคหลวงตาในระยะเรมตนตงวดปาบานตาด เปนเพยงกระตอบเลกๆ มงจาก

(๒) กฏองคหลวงตาในระยะตอมาปรบเปนกฏไมใตถนคอนขางสงทมนคงยงขน ดานบนมหองจำวดขนาดเลกและหองนำ

แบบเรยบงาย ดานนอกเปนระเบยง องคทานใชกฏหลงนยาวนานทสดตงแตเรมสราง ราวป พ.ศ.๒๕๐๔ จนถงป พ.ศ.๒๕๕๑

(๓) ปรบปรงกฏอกครงโดยการยกสงขน เรมจากการขดฐานเสาในชวงสายวนท ๑๑ เมษายน ๒๕๕๑ หลงจากท

รถองคหลวงตาเคลอนออกจากวดปาบานตาดไปสวนแสงธรรม แลวเสรจเมอวนท ๒๘ เมษายน ๒๕๕๑ กอน

องคหลวงตากลบจากสวนแสงธรรม ใชเวลา ๑๘ วน ในการบรณะจากกฏเดม โดยการยกกฏในคราวนนเปนความ

พรอมเพรยงสามคคทงฝายพระสงฆและฆราวาส สำหรบสภาพภายในกฏองคหลวงตาและหองนำนน สรางใหเหมาะ

สมกบธาตขนธในวยชราของทานทควรไดรบความสะดวกในการปรบเปลยนอรยาบถ

๓.

<< บงถานและไมซบแหง

ขององคทาน สำหรบ

ชำระหลงการขบถาย

344 345

จากนนเรากสงเลยเทยว ใครจะสงสง

สงของเงนทองมาใหเกยวกบการกอสรางใน

วดปาบานตาดนแลว ตองใหเราทราบเสยกอน

ถาสงมาสมสสมหากอนหนาอยางนนไม ได

ถายงไมไดตกลงกนแลว สงมาเทาไรกไมสำเรจ

ตองบอกอยางนนเลย เรากถอปฏบตอยางนนมา

ใครจะมาสรางหากไม ไดขออนญาตใหเปนท

ตกลงใจกนเสยกอน เราไมใหทำ...

ทอยพออยๆ ไป แตทางจงกรมใหเปน

เหวไปเปนไร (เดนจงกรมมากกระทงทางเดนเปน

รองลก) นนละ ธรรมเจรญ พระพทธเจา

พระสาวกทานดำเนนอยางนน ทานไม ไดเอา

วตถออกหนาออกตาอะไร นอยท ไหนมแตเรอง

กอสรางถอเปนใหญเปนโต เปนหลกศาสนา

ใหญโตเชยว เหอแขงขนโนน จะวาอะไร…

หองนำพระกรรมฐานเรานะ ในหองนำ

เหนแปรงถฟนเหนอะไรๆ ในหองนำนบอก

ชดเจนแลววาไมเอาไหน นนมนชบอกนะ มาถ

ฟงถฟนกชวโมงกวาจะเสรจกวาจะสน แสดงวา

ไมเอาไหน สตสตงไมทราบไปไหนไมร เลย

เหมอนคนตายแลว ผทเปนนกรบไมไดมอะไร

มากนะ เอาแตจำเปนๆ จอกนอยตลอดเวลา

นเรยกวานกรบ หองนำไมมอะไร มแตทจำเปน

เทานนนอกนนไมม อนน ในหองนำมทกสงทก

อยางเหมอนเครองประดบประดาตกแตง ..

ดแลวอดหนาระอาใจนะ พงมาพดนละ ไมเคย

พดนะน .. สำหรบพระทวๆ ไป มนปลอยอาลย

ตายอยากแลวแหละ ทยงจะพอมหวงหายใจ

ฝอดๆ อยบางคอพระกรรมฐาน ..

ศาลาน (ศาลาใน) ศาลาหลงนก ๔ หน

แลวนะ เขามาขอรอสรางใหมบาง ขอยกศาลา

ใหมบาง ยกขนเรากไมใหยก สรางกไมใหสราง

ขยายใหมเรากไมขยาย จงอยอยางน .. เขาก

อยากจะมาทำใหมให เรากไมเอา ตเพดานให

เราก ไม ใหต นน นมนเหมาะแลว พอดแลว

โกหรไปอะไรเรองโลกๆ ให โกหรอยภายใน

หวใจซ ใสสวางกระจางแจงอยภายในใจ

นน ของอศจรรยอยตรงนนตางหาก ไมไดอย

กบหนกบทรายกบอฐกบปนกบเหลกหลา

อะไรน .. ทำพออยได พอ…

ยกศาลา (ใน) ศาลาหลงนแตกอนเตยๆ นะ

นยกขนแลว เขามาขอสรางใหมเราไมเอา สราง

อะไรๆ ไมเอาทงนน สดทายกเลยมายกศาลา

หลงนขนเปนสองชน ชนบนชนลางอยมา

(เชนปจจบน) .. แลวคนกอยขางลาง แลวแขก

คนมาก ใหนอนขางบน กเทานนละ สำหรบ

วดปาบานตาดเวลานมนกเลอะเทอะแลว ..

มความจำเปนตงแตเราชวยบานชวยเมอง

แขกคนพระเณรไปมาทงวนทงคน ทนการงาน

เทาไรมนกทำไปเรอย ไอเราไมรนะเขาทำ

เขาทำของเขาเองเราไมร สดทายกเลยเปน

ศาลาเดอนเกาไปเลย ..

๑.

344 345

(๑) ทางจงกรมขององคหลวงตาในปา

อย ทางด านหล งกฏของท านราว

๑๕ เมตร ตอมาองคทานชราภาพมาก

ขนจงไดปพนซเมนตเพอปองกนการ

ลนลม

(๒) และเมอชราภาพมากขนอกจง

สรางทางจงกรมบนกฏ

(๓) สภาพเมอปรบยกกฏแลว องค-

ทานใชทางจงกรมดานลางจนกระทง

วาระสดทาย

๒. ๓.

ภาพแหงความสมานสามคครวมแรงรวมใจ

ยกกฏดานลางเพอใหเปนทพกจำวดขององคหลวงตา

346 347

แผนผงวดปาบานตาด

346 347

แปลนกฏหลวงตาชนบน

แปลนกฏหลวงตาชนลาง

๑. กฏองคหลวงตา

๒. พระตำหนกเจาฟาหญงฯ

๓. ศาลาใหญ

๔. เมร

๕. กฏชวคราวทองคหลวงตาพก

(ระหวางสรางหองปลอดเชอ)

๖. โกดงโรงทาน

๗. โรงนำรอน

๘. ศาลาใน

ผงกฏองคหลวงตา

348 349

อาสนะขององคหลวงตาภายใน

บรเวณดานลางศาลาวดปาบานตาด จดแสดงเขตพทธสมาของวดปาบานตาด

ถายเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๕๑๑

ชนบนศาลาวดปาบานตาด

348 349

ศาลาใหญ บรเวณหนาวด เขามาขอไมรกครง

กหน คราวนบรษทกระทงแดงกบเสยกมกาย

ยกทพมาขออก เราพจารณาเหตผลเลย

อนญาตใหสรางศาลาใหญ (สรางตนป ๒๕๔๔)

แตไมใหมปชนนนชนน เปนหองเปนหบไมใหม

ใหโลงไปหมดเลย เขากะความยาวมา ๕๕ เมตร

ความกวาง ๑๕ เมตร เราพจารณาเหตผล

เรยบรอยแลว เรากอนญาตใหเลย เวลาเรา

อนญาตฟาดเสย ๖๐ เมตร กวาง ๓๐ เมตร

เขายงพอใจใหญเลยนะ ขนาดนนมนถงพอคน

เพราะสถานทน น เปนสถานท จะรวมงาน

งานแตละครงคนจะนงไดหมด .. เราเคยคด

เมอไรวาเราจะสรางอยางนน แตมนกเปน

เพราะสงเกยวของมนเกยวโยงกนมา การชวย

ชาตบานเมอง ประชาชนมามากมานอยทว

ประเทศไทยกเขามาทน ผเกยวของกบบญ-

คณประโยชนแกชาตแกตวเอง แลวกตอง

เขามาหาสถานททเปนทเคารพนบถอเปนท

ตายใจได เชน วด สถานทนกคอวดปาบานตาด

ครนเวลามาคนเตมทองนา ฝนตกฟาลงเปยก-

ปอนงอมแงม ดแลวดเลา มนจะอดคดไดยงไง

คนเรา เมอกอนเราตดขาดสะบนๆ นะ มาสราง

ไมได คดดซศาลาหลงน (ศาลาใน) เขาจะมา

ขอสรางถง ๔ หนนะ ดกนแหลกเลย...

กฏในวดกไปถอกรรมสทธเหมอนอยาง

ทางโลก .. นกไดยนตามวดตางๆ ครบาอาจารย

ทานกเคยพดดวยความอดหนาระอาใจใหฟง

กเปนผลทเราคดไวแลวทงนน กไมทราบจะคาน

ยงไง .. เกยวกบเรองประชาชนทเขาไปอย

ในวด สรางความไมสงบขน สรางความทะเลาะ

เบาะแวงกนขน สรางเรองสรางราวขน ยงไป

หมดนะ กฏหลงไหนไปสรางแลวกถอกรรมสทธๆ

ใครไปแตะไมได นนฟงซ .. นสยของโลกเอามา

ใชในวดมนกขวางวดละซ ไมขวางยงไง เพราะ

วดไม ได เหมอนโลก แตเอานสยโลกมาใช

ของใครกลอกกญแจ เวลาไป ตดหามไวดวยวา

‘ไมใหใครมาอย ไมใหใครมาเกยวของ’ นนฟงซ

มเทาไรกมาเปนของใครของเราเปนเจาอำนาจ

อยนนหมด

ทเราไมใหทำกเพราะคดเรองเหลานแลวน

ทำแลวเปนจรงๆ ถาอนญาตกเปนอยางนน

จรงๆ เราจงไมอนญาตใหทำ ใครจะมาขอสราง

ขนาดไหนกตาม เปนคนใหญคนโตขนาดไหน

ไมสำคญยงกวาเหตผลคออรรถคอธรรม

ศาลาใหญวดปาบานตาด

ตวอยางเรอนพกอบาสกา

ตวอยางเรอนพกอบาสก

‘เอา มาอยเลย วดนคนเคยมาอยกนมาก

แลวไมมอะไรแหละ ไมจำเปนตองสรางอะไรแหละ

มาอยเลย อยได เขาคบเรากคบ เขาแคบเรากแคบ

เขาแนนเรากแนน เขาลำบากเรากลำบาก ไมม

ใครไดเปรยบเสยเปรยบกนแหละ’

350 351

กำแพงวด๑ นจะเปนประโยชนกนสตว

พวกแมวนตลอดไป แลวสตวในวดนกจะคอย

งอกเงยขน เฉพาะอยางยงคอพวกกระแต

ลกกระตายนอนตรายมาก .. คลองหนาวดน

ขดลอกออกแลว ทนขยะมนเตม เราทำฝายนำ-

ลนนนำจะขนมาก เพราะฉะนนจงตองขนขยะ

ออกใหหมด เวลานำมามากจะได ใสสะอาด

วดไดอาศยนละ .. อยาวาแตในวดเลยทางบาน

กมาใช ได สระนนใช ไดตลอด .. คอเราเหน

ความจำเปนของสตว วาไมมนำแถวน ไมมเลย

กเลยใหเขามาขดสระ สระทมอยทกวนน ..

เวลาหนาแลงกไดอาศยนนกนใชกน เราทำไว

เพอควาย…”

วดนไมมโบสถ ไมมเมร

กลางป พ.ศ. ๒๕๒๒ องคทานกลาวกบ

พระเณรเกยวกบการสรางโบสถภายในวดวา

“…มเจาศรทธาทานหนง๒ จะถวายเงน

เพอสรางโบสถทงหลง เรายงไมอาจรบได

เคยมบางไหมในประเทศไทย และองค ไหน

ทมผถวายเงนสรางโบสถทงหลงแลวไมรบ

นอกจากขรวตาวาสนานอยนเทานนจงไมอาจ

รบได

ท ไมอาจรบไดนนกมเหตผลเหมอนกน ..

ความจรงหลกธรรมท เราเลงอยยดถออย

กราบไหวบชาเปนขวญใจและเทดทนสดจต

สดใจอยตลอดเวลานน เปนสงท ใหญโตมาก

ยงกวาสงใดในโลกธาต

สงเหลานน เราไมไดเทดทนเหมอนธรรม

เพราะเปนเพยงปจจยเครองอาศยไปเปนวนๆ

เทานน สวนธรรมเปนเรองใหญโตมากทตองรก

สงวน

เรองการสรางโบสถสำหรบวดนยงไมม

ความจำเปน สงใดทจำเปนกทำสงนน เชน

จตตภาวนาเปนงานจำเปนอยางยง การทำ

อโบสถสงฆกรรมทำท ไหนก ได ตามรมไม

ชายเขาท ไหนกได ไมขดของอะไร ตามหลก

พระวนยจรงๆ แลว ไมมอะไรขดของ การสราง

โบสถสรางวหารควรใหเปนทเปนฐานทเหมาะ

ทควร ไมใชจะสรางดะไปหมด ..

การสรางโบสถหลงหนงเปนยงไง นบตงแต

เรมแรกตกลงกบชางในการสรางโบสถเปน

ยงไง ถนนหนทางเขาไปในวดจนถงบรเวณ

ทจะสรางโบสถจะตองเปดโลงตงแตบดนน

จนกระทงถงวนสรางโบสถสำเรจ ตองบกเบก

ไปหมดยงกวาโรงงาน คนงานกตองมทงหญง

ทงชายจำนวนมากมายทจะเขามานอนกองกน

อยน ทงชางทงคนงานไมทราบมาจากแหงหน

ตำบลใด

บางรายหรอสวนมากก ไมเคยรเลยวา

ศาสนาเปนอยางไร พระเณรในวดทานปฏบต

อยางไร แลวเขาจะมความเปนระเบยบ

เรยบรอยพอเปนความสงบงามตาแกพระเณร

ในวดไดยงไง มนตองเหมอนกบเอายกษ

เอาเปรตเอาผเขามาทำลายวดนนเอง

ในขณะทเปดโอกาสตกลงกนเรยบรอย

แลวนนนะ ไมวาผคนหญงชายรถราตางๆ

ตองเขาตองออกกนตลอดเวลา ประตวดปด

ไมไดเลย และสถานททจะสรางโบสถขนมาให

เปนของสงางามแกวดแกพระสงฆ ในวด

แตพระเณรกลบตายกนหมดจากจตตภาวนา

จากมรรคผลนพพาน ทควรจะไดจะถงจาก

สมณธรรม... คอ จตตภาวนา แลวจะเอาอะไร

มาเปนความสงางามอรามตา

‘ลองพจารณาดซ น เราคดอยางนน

และพดอยางนนะ จะเปนความคดผดพดผด

หรอถกประการใดบาง?’...”

๑ กำแพงรอบวด สง ๒.๕ เมตร ยาวตลอดอาณาเขตของวดทงสน ๑,๘๘๐ เมตร สรางเสรจเมอเดอนกมภาพนธ ๒๕๒๐ ลกษณะเปนกำแพง

คอนกรตเสรมเหลก มประตเหลกโปรงกวาง ๔ เมตร อยหนาวดดานทศตะวนออกเฉยงเหนอ และประตกวาง ๒ เมตร อยหลงวดดานทศใต

๒ เปนบคคลสำคญระดบประเทศ

กำแพงสมยดงเดมของวด

สระนำในบรเวณวด

350 351

กงไมแหงทหกทงไว ในปา ถกรวบรวมไวเปนไมฟนเพอเปน

เชอเพลง ในการตมนำฉน นำใช นำซก นำยอมผา

โรงปนไฟ

สงกอสรางอกอยางหนง หากไมมความ

จำเปนจรงๆ องคหลวงตาไมสงเสรมใหสรางขน

ในวด คอ เมร ซงทานใหเหตผลไว ดงน

“...สกกาโร ปรสง หนต มนฆาคน ใคร

ไดมากนบหานบสบละซ ไดมานบเทานนนบเทา

น สดทายนบแตเงนไมไดนบธรรมละซ ไมไดหา

ธรรม ยงมเมรวดไหนดวยแลวนนละวดนนละ

เปนวดแหลกเหลวหมดเลย ไมมชนดแหละ พด

ไดเตมปากนบแตเงนทงนนวนยงคำคนยงรงจะ

เปนอะไรไป นบอรรถนบธรรมทไหน พดใหเตม

ปาก โลกมนเตมเปาจะวาไง ไมใหพดเตมปาก

ไดเหรอ นใครจะมานมนตให ไปฉนท ไหนเราไม

ให ไป วดน ไมให ไปเราตดไวหมดเลย เพอให

พระไดบำเพญภาวนา เมอไดคณงามความ

ดแลวพระกบโยมแยกกนไมออก โลกกบธรรม

แยกกนไมออก

พระพทธเจาเสดจออกทรงผนวชใคร

ตดตามพระองค เวลาเปนศาสดาเอกของโลก

ใครทำประโยชน ใหแก โลกไดมากย งกวา

พระพทธเจาไมม นนฟงซ แยกกนออกไหมละ...”

เครองใชไมสอยตามเหตผล

องคทานแสดงธรรมกลาวใหเหนถงหลก

ปฏบตของวดและเครองใช ไมสอยภายในวด

อนเหมาะสมแกบรรพชต ดงน

“…เกาอเราก ไม ใหม . . ใหระวงนะม

พระพทธรปใหญอยท ไหน หามายงมากนก

คนนนกถวายพระพทธรป คนนถวายพระพทธรป

เลยเกลอน พระกเกรงใจจะวาไง รบไวๆ เลย

เกลอนตงแตเศษเหลกเศษทอง หวใจคนไมได

เปนทอง ทำอยางสบายๆ คดอยางงายๆ

คดแลวไปซอพระพทธรป เขาขายแลวเอามาให

พระแบกหามพระพทธรปเตม (ไปหมด) อยาทำนะ

สำนกเรา ใหเปนขนมาทนนะ พระพทธรป

เปนเครองหมายแหงการเคารพบชา แตความ

เอาจร ง เอาจ งแลวจะนอมเข ามาส จ ต ใจ

ปฏบตสำรวมระวงใจเจาของ..

เขาจะถวายรถยนต เอามาทำไมรถ

เตมแผนดน จะขนคนไหน ลกศษยคนไหน

เขาพรอมเสมอ อยากใหขนรถเขา เรามเหต

มผลทกอยางทหามอะไร พระหามาอะไรหารถ

ไม ใชฆราวาสน . . อนน เปนเรองของโลก

เขาใชกน พระเปนเพยงอาศยความสะดวกไป

กบเขาเทานน จะมาเปนเนอเปนหนงเปนตว

ของตว เปนเจาของรถของราขนมามนกเหมอน

โลกเขานะซ ..

ไฟฟา เขาจะเอาเขามาเรากหามมานาน

แลว นถาเอาไฟเขามา ลองดซ สงทแอบแฝง

เขามา ทจะตามเขามาใหวดเสย มาฟงเฟอ

เหอเหมกนเตมวดวาเลอะๆ เทอะๆ ไปหมด

ไมทราบวาวทย โทรทศน ตเยน จะแอบตามกน

มา...

โทรศพท กจะมาตดขนอก. . . มาขอ

๒ ครงแลวนะ ผวาราชการจงหวดมาตดตอ

เรา จะขอตงโทรศพททวด เพอการตดตอ

สะดวก... นเรากไมเอา เพราะผลประโยชนทจะ

ไดมเพยงนดเดยวผลเสยทตามมานมากตอ

มากพรรณนาไมจบไมสนเลย

สมควรแลวเหรอจะเอาชางแลกแมว

มนจะกรงกรางๆ ทงวนทงคนไมมเวลาเลย

ทางไหนก โทรมา ผรบสายหนไปไหนไม ได

แหละ...

วนหนงๆ จะเขามาเทาไร แมแตมาจงหน

มาวดมาวากโทรเขามา... อยาวาแตขางนอกจะ

โทรเขามาเลย ขางในนกเปนบาไปเลยแหละ

โทรแหลก นนฟงซ

เราก ให เหตผลกบผวาฯ ไป กอดรฯ

กบวดน ไมเหนไกลกน มเหตผลอะไรมความ

จำเปนอะไร รถวงไปหาครเดยวกได... ความม

โทรศพทเปนความเสยหายมากมาย แลว

พระเณรจะคกคะนองขนอก เราวายงงเลย

จงไมยอมใหตง

‘ทกสงทกอยาง เราคดดวยเหตผลทงนน

ไมวาจะอนญาต ไมวาจะหาม .. เอา! ใหคาน

มา วางนเลย ถาเหนอนเรายอมรบ ไมวาใคร

กตาม ถาไมเหนอแลว เราไมทำนะ .. ไมใชเรา

มทฐมานะไม ใหทำนะ เราตองการเหตผลน

รกษาศาสนากตองรกษาดวยเหตดวยผล

อะไรทจะเขามาเกยวของกบวดกบวาศาสนา

พระเณร กตองมเหตผลซ ทำแบบสมเดา

ไดเหรอ’…”

<< เตาเผาขยะแบบเรยบงาย

โรงนำรอน เปนทฉนนำรอน

นำปานะ ของพระเณรในชวงบาย

สรางเสรจในป พ.ศ. ๒๕๐๗ กวาง

๘ เมตร ยาว ๘ เมตร เสา ๑๖ ตน

ลกษณะทวไป เสาไมตงบน

ตอมอคอนกรต พนเปนดน มมหนง

ยกพนไม ใชฝาไมกนเปนหอง

เกบของ หลงคาทรงหนาจว

มงสงกะสพรอมเตาไฟ กอดวย

คอนกรตมปลองควน ๒ เตา

สรางเมอ พ.ศ.๒๕๒๒

353

ขอวตรปฏบตวดปาบานตาด

วดปาบานตาด ตงอย ณ ตำบลบานตาด

อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน บนพนทกำแพง

ลอมรอบ ๑๖๕ ไร ๑๕ ตารางวา (พนท ใหม

๓๑๗ ไร) หางจากตวเมองอดรธานไปทางทศใต

ประมาณ ๑๖ กโลเมตร สภาพพนทเปนทราบ

รอบๆ เปนทอดมสมบรณมนำด ทำนาไดผลด

กวาทอน สภาพภายในเปนสถานทปฏบตธรรม

อนสงบเรยบงาย

ดวยเหตทมกำแพงลอมรอบบรเวณอยาง

มดชด จงรกษาตนไมและสตวปาใหรอดพนจาก

การทำลายหรอการลกลอบเขามาฆาสตว ใน

บรเวณได บรรยากาศในเขตอภยทานแหงน

จงรมครมไปดวยตนไมสงใหญนานาพนธ และ

เปนทพงพงอนอบอนและปลอดภยแกสตวนอย

ใหญหลากชนด อาท ไกปา กระรอก กระแต

แย นก ฯลฯ ทนนคอ วดปาบานตาด

เมอกาวยางเขาสบรเวณวด จะสมผส

กบความรมรนชมตาเยนใจกบธรรมชาตของปา

ไดยนเสยงของแมลงมปกหมใหญรองเสยงกอง

กงวานสนนไพรในบางฤดกาล ปะปนดวยเสยง

ขนของไกปาซงออกเทยวหากนอยางแขงขน

ชนดไมมวนหยดงานเหมอนมนษยเรา

ครนเดนตออกประมาณ ๕๐ เมตร จะพบ

ศาลาการเปรยญอเนกประสงค ซงเปนศาลาไม

เนอแขงรปสเหลยมผนผาหลงใหญ และมเพยง

หลงเดยวในวดน เดมทเปนศาลาชนเดยว

ยกพนเตย แตภายหลงถกยกใหสงขน เพอใช

ประโยชนไดมากขน

ดานบนศาลานน เปนทประดษฐาน

พระพทธรปองคใหญทเปนพระประธานของวด

ช นต างระดบท ใช สำหรบต งพระพทธรป

บนชนมรปถายของครบาอาจารยซงเปนศษย

หลวงปมน ดงน

หลวงปขาว วดถำกลองเพล หลวงปแหวน

วดดอยแมปง หลวงปฝน วดปาอดมสมพร

ทานพอล วดอโศการาม ดานหลงพระพทธรป

บนฝาผนงมรปถายของ หลวงปเสาร หลวงปมน

อยดานขวา สำหรบดานซายของพระพทธรป

มพระรปสมเดจพระมหาสมณเจากรมหลวง-

วชรญาณวงศ และทานเจาคณพระธรรมเจดย

องคหลวงตาไมใหมชอวดปาบานตาดในทใดเลย องคทานใหเหตผลวา “วดกรรมฐาน เปนทสงบ สงด วเวก เหมาะแกการ

ภาวนา เพอความสงบใจ ไมควรเขยนปายบอกใหคนแหไปเทยวชม ถาทางวดทำปายเองไมเหมาะ แตถาทางบานเมองเขา

จดทำขนเองกเปนเรองของเขา”

353

ตดานขวาของพระพทธรปนน เปนท

ประดษฐานอฐธาตของหลวงปมน รวมทง

อฐธาตของครบาอาจารยองคอนๆ

องคหลวงตาใชสถานทชนบนของศาลา

แหงน แสดงธรรมแกพระภกษสามเณรในวด

ตลอดจนเปนทประชมทำสงฆกรรมรวมกน เชน

ลงอโบสถ อธษฐานเขาพรรษา สวดปวารณา

และกรานกฐน เปนตน

ดานลางศาลานนใช เปนทสำหรบฉน

จงหน นอกจากนนองคหลวงตายงใชเปนท

แสดงพระธรรมเทศนา และปฏสนถารกบ

ศรทธาฆราวาสญาตโยม ทมาจากทกสารทศ

อยางไมขาดสายไมเวนแตละวน

ปายทเขยนไววา “ทนเปนวด เปนสถานท

ภาวนาเพอความสงบใจ ไมมกจจำเปนไมควร

มาเทยวเพนพาน” เพอใหมาวดแลวมความ

สำรวมระวงใจ เฉพาะอยางยงมาดวดปาบานตาด

วาเปนอยางไร ทานดำเนนอยางไร พระมหลก

มเกณฑมธรรมวนย มความพนทกขเปนจดหมาย

ปลายทาง เหมอนพวกระเกะระกะไหม มาไมม

หลกมเกณฑในใจเลย หวใจทสวางจากบใจทจม

อย ในมตรในคถ คอกเลสตณหาทงหลายน

มนดกนไมได ตางกนราวฟากบดน ภาษาธรรม

เราอยกบธรรม พระปฏบตทานมสตสตง

มนรำคาญหนกเขาเลยตดประกาศไว

ปายประกาศธรรมออกใหรกนเสยบาง

ธรรมพระพทธเจา ธรรมพระอรหนตเปนยอด

ธรรมทงนน

ทพกของพระภกษสามเณรแตละรป

เปนรานเรยบงายคลายกระตอบเลกๆ พอแก

การบงแดดฝนหรอลม และเพอปองกนการ

รบกวนจากสตวเลอยคลาน หรอกนความชน

จากพนดนและอนๆ จงยกรานใหสงขนจากพน

ประมาณ ๑-๑.๕๐ เมตร

รานมขนาดเพยงพอสำหรบนอนคนเดยว

มหลงคาสงกะส ผนงทง ๔ ดานใชผาแปงดบ

หรอจวรเกาๆ ขงแทนฝา เพอกนลมกนฝนและ

ใชมงกลดกนยง ภายในใชเกบบรขารทจำเปน

ของพระภกษสามเณร เชน บาตร กลด ไตร-

จวร เสอ ผาหม ตะเกยง เทยนไข หนงสอ

ธรรมะและของใชทจำเปนอนๆ

ดานหวนอนจะมพระพทธรปหรอรป

ครบาอาจารยตดไวเพอกราบไหวบชาเปน

อนสตและเปนกำลงใจในการบำเพญภาวนา

รอบๆ รานมบรเวณพอเหมาะไมกวางจนเกนไป

ทกๆ รานมทางเดนจงกรมอยางนอย

๑ สายอยใกลบรเวณ และมกทำไวใตรมไมใหญ

ทางจงกรมมขนาดกวางประมาณ ๑ เมตร

ยาวประมาณ ๒๕-๓๐ กาวเดนปกต ในยาม

คำคนขณะเดนจงกรมจะใช โคมเทยนจดสวาง

พอมองเหนทาง รานเหลานกระจายอยทว

บรเวณภายในวดทงในเขตกำแพงชนในและ

กำแพงชนนอก แตละรานจะอยอยางโดดเดยว

เพอใหมองไมเหนกน

ทางทจะเขาไปถงรานเปนทางแคบคดเคยว

เลยวลด ซงทำใหมองเหนรานไดยาก พระเณร

ทเขาพกในราน จงเหมอนเขาไปอยอกโลกหนง

ทามกลางปาลกเพยงองคเดยว อนเปนโลกแหง

ความสงบรมเยน ไกลจากเสยงรบกวนใดๆ

ทงปวง จงสปปายะ สะดวกในการบำเพญ

สมณธรรม

สำหรบกฏทมฝาผนงทำดวยไมถาวร

มประมาณ ๑๐ กวาหลง โดยมากเปนกฏของ

พระเถระ ภกษสงอาย หรอกฏรวมของฆราวาส

ทมาพกภาวนาชวคราวชวงสนๆ ซงมแนวเขต

จดแยกออกจากกน ระหวางพระภกษสามเณร

ฆราวาสชายและหญงอยางเปนระเบยบ

กฏทพกของพระเณร

ประกาศทนเปนวด

องคพระประธานประดษฐานบนศาลาวดปาบานตาด

354 355

<< กอนรงอรณ

พระเณรจะมา

จดเตรยมอาสนะ

สำหรบฉนภตตาหาร

<< องคหลวงตาขณะ

เดนจงกรมบนศาลา

(ในยคทยงไมไดยก ๒ ชน)

องคหลวงตานำบณฑบาตทวดปาบานตาด >>

354 355

กจวตรประจำวนพระเณร

กจวตรหลกประจำวนของพระเณรกคอ

การนงสมาธภาวนา เดนจงกรม เพอฝกฝนสต

ปญญา และชำระกเลสตวรอนรมกระวนกระวาย

อยภายในจตใจใหเหอดแหงไป ดงนนโดยปกต

พระภกษสามเณรในวดจงไมรบกจนมนต ไปฉน

ในทใดๆ นอกวด เพอใหมเวลาอยางเตมเมด

เตมหนวยดวยการบำเพญเพยรภาวนาแตเพยง

อยางเดยว

ในยามเชา พระภกษผมหนาทจะจด

อาสนะองคหลวงตาอยางละเอยดประณตดวย

ความเคารพบชายง

ชวงเชามดกอนบณฑบาตจะเปนการเตรยม

สถานทสำหรบฉนจงหน โดยทงพระและเณร

ตางชวยกนทำความสะอาด จดอาสนะ กระโถน

ขดถพนศาลาดวยกาบมะพราว ปดกวาดศาลา

และบรเวณรอบๆ อยางสามคคพรอมเพรยง

งานการทกสงทกอยาง ทานจะพยายาม

ทำอยางขนแขง มสต และเปนระเบยบเรยบรอย

ตามทครบาอาจารยทานสอนเนนอย เสมอ

ตลอดมา

พอไดอรณ วนใดททองฟาดเปนปกต

ไมมวแวววาฝนจะตก ทานจะครองจวรซอน

สงฆาฏ แลวออกบณฑบาตโดยพรอมเพรยงกน

เดนมงหนาไปทางหมบานตาด ระยะทางไป

กลบประมาณ ๓-๔ กโลเมตร ขากลบแวะ

รบบาตรจากญาตโยมทมาจากในเมองและ

ตางจงหวดบรเวณหนาวดอกครงหนง

เสนทางเดนบณฑบาตแตอดตม ๒ สาย

พระสายแรกประกอบดวยพระหนมมกำลงขา

แขงแรง ตองเดนออกกำลงไปไกลพอสมควร

ประมาณ ๒.๕ กม. สวนพระสายทสองจะออก

เดนหางจากสายท ๑ ประมาณ ๕-๑๐ นาท

(ในชวงทองคหลวงตาอายกวา ๗๐ ป ทานกยง

คงเดนบณฑบาตเขาหมบาน โดยจะขนไป

ดดตนบนศาลากอนออกบณฑบาตประมาณ

๑๕ นาท จากนนจะเดนตามหลงพระทออก

บณฑบาตไปกอนทงสองสาย โดยทงสองสาย

จะไปหยดรอท กม.๑ เพอจดขบวนแลวใหองค-

หลวงตานำเดนไปหมบานตาดเปนอตราวฏ)

ผทมาใสบาตรกเรยงรายอยหนาบานของ

ตน ทกคนไมวาผ ใหญเดกพากนพนมมอนบไหว

ภายหลงฉน กอนการแสดงพระธรรมเทศนา แสดงพระธรรมเทศนาตามอธยาศย องคหลวงตาใหพรกอนฉน

บณฑบาตเปนวตร ฉนมอเดยวและฉนในบาตรเปนวตร เปนธดงควตรหลก

ทองคหลวงตานำพาพระเณรวดปาบานตาดใหถอปฏบตโดยเครงครด

พจารณากอนฉน

356 357

เมอแถวพระผานมา ปจจบนมสายบณฑบาต

เพมอกหนงสายระยะทางใกลกวาสายท ๒

ไมมากนก

เมอองคหลวงตาชราภาพมากขนทานก

บณฑบาตยนเขาๆ ใหพอเหมาะกบกำลงธาต-

ขนธทออนลง ระยะตอมากเมตตาบณฑบาต

บรเวณหนาวดเทานน องคทานฝนธาตขนธ

โปรดญาตโยมเชนนอยหลายปทงๆ ทตองรบ

และเทบาตรสลบไปสลบมาจำนวนมากเปน

รอยๆ บาตรทเดยว และในทสด...วนหนงองค-

ทานกลมลงขณะบณฑบาตนนเอง

ป พ.ศ. ๒๕๔๐ องคหลวงตาออกบณฑบาต

ภายในสวนแสงธรรมตามปกต ตอมาเนองจาก

ผคนหลงไหลมาทำบญใสบาตรเปนจำนวนมาก

ขนเรอยๆ ทานตองถายบาตรเปนรอยถง

สองรอยกวาครงตอวน การกมและเงยศรษะ

บอยๆ ทำใหเวยนศรษะ (ระยะนนองคทาน

อาย ๘๔ ปแลว) ในเมอธาตขนธ ไมอำนวย

องคหลวงตาจงงดการบณฑบาตและใหพระ

อปฏฐากนำบาตรขององคหลวงตาออกรบบาตร

แทนโดยในชวงเวลาเดยวกนนองคทานจะไป

เดนจงกรมทานกลาววาจะเปนประโยชนมากกวา

เมอเสรจจากบณฑบาต พระเณรและ

ฆราวาสตางชวยกนจดอาหารหวานคาว

เปนหมวดหม ใสถาดไว เพอใหญาตโยมทงท

มาพกปฏบตธรรมและทมาทำบญตอนเชา

ไดรบประทานหลงพระฉนเสรจแลว

เมอพระเณรจดอาหารเสรจเรยบรอยแลว

องคหลวงตาจะอนโมทนาใหพร จากนนพระ

เณรทานจะพจารณาอาหารในบาตรกอนดวย

ปฏสงขาโย นโสฯ เสรจแลวฉนในบาตร

ดวยอาการสำรวม เงยบกรบ เหมอนไมมใคร

รบประทานอาหารอยในบรเวณนน

เสรจการฉนเชาแลว ผมาทำบญเชา

พรอมใจกนฟงเทศนจากองคหลวงตา หลงฟง

เทศนเสรจญาตโยมพากนกลบ

สำหรบพระเณรตางองคตางกลบราน

ทพกปฏบตธรรม มการเดนจงกรม นงสมาธ

ภาวนาตลอดวน อาจมการพกผอนบางแลวแต

ความอตสาหะพยายามของแตละองค

ชวงเวลาบาย เปนเวลาทพระมารวมกน

ฉนนำรอนหรอนำปานะท โรงไฟหรอโรงตม-

นำรอนแคชวงเวลาสนๆ สก ๑๕–๓๐ นาท

อนเปนการพกเหนอยจากการภาวนา เสรจจากน

กแยกยายเขาทภาวนาตอ จนถงในชวงประมาณ

ปดกวาดบรเวณกฏ ทางเดน และรอบศาลา

ใชกะลามะพราวขดถพนแลวจงปดกวาด

พระเณรชวยกนเตมนำใหเตมภาชนะในบรเวณตางๆ ของวด ในอดตใชวธโยกนำดงภาพซาย

(บนซาย) ฉนดวยความสำรวม

(บนขวา) ทลางบาตร

(ซาย) ทำความสะอาดบรเวณศาลา ชำระลางแกว

กระโถน และภาชนะตางๆ ภายหลงจบการแสดงธรรม

356 357

บาย ๓ โมง พระเณรพรอมเพรยงกนออกมาทำ

ขอวตรปดกวาดรานและบรเวณทางเดน ตลอดถง

รอบศาลา จากนนขดถทำความสะอาดพน

ศาลา เตมนำลางเทาบรเวณรอบศาลาและ

ในหองนำหองสวมใหเตม

ชวงเวลาคำ เปนชวงเวลาทพระเณร

เขาท เดนจงกรมน งสมาธภาวนาไหวพระ

สวดมนตตามอธยาศยเฉพาะตน สวนในระยะ

ทองคหลวงตามธาตขนธแขงแรงอยนนทานจะ

เรยกประชมเทศนาอบรมพระสปดาหละครง

โดยประมาณ ตอมาระยะหลงเมอชราภาพ

มากขนกเวนการประชมพระหางออกไปเรอย

จนกระทงงดโดยสนเชงในป ๒๕๓๙ เปนตนมา

อยางไรกตาม เฉพาะในวนเขาพรรษาและ

วนกฐนเทานนททานยงคงเมตตาแสดงธรรม

อบรมพระในชวงเวลา ๑๕ ปสดทายกอน

จะละขนธเขาสพระนพพาน

ทำความสะอาดหองนำพระเณรและฆราวาส

การซกและยอมผามกจะทำกอนวนอโบสถ

การยอมใชนำแกนขนนทเคยวจนไดสทเหมาะสม

หลงออกพรรษาตงแตแรม ๑ คำ เดอน ๑๑ ถงวนเพญเดอน ๑๒

เปนการตดเยบทำจวรของพระภกษ เพอผลดเปลยนจวร และผา

บรขารทเกาชำรด

การตากผา พระวนยกำหนดใหตากแดด

เมอแหงตองรบเกบ ขณะทตากใหเฝาผา

เพอปองกนแมลงมากดผา การทำดงน

เปนการรกษาผา

358

359

การพบผาขององคหลวงตานน พระผรบผดชอบจะทำดวยความเคารพ

ละเอยดประณตและเปนระเบยบเรยบรอยมากทสด

ขนตอนการพบผาสบง

ขนตอนการพบผาองสะ

เมอพบเสรจแลว

จะพาดเตรยมไวใหองคทาน

หยบใชสอยไดโดยสะดวก

การพบผาบรขารขององคหลวงตา

358

359

เมอพบเสรจแลว

จะพาดเตรยมไวใหองคทาน

หยบใชสอยไดโดยสะดวก

ฝายพระเณรผเปนศษย เมอไดมาฝกวชากบครบาอาจารยชนนซงเปรยบ

เปนครมวยตอสกบกเลสชนเยยมสดยอดแลว ทไหนจะมายอมกน ยอมนอน

อยบนเขยงใหกเลสมนสบยำแตเพยงฝายเดยว ครมวยบอกเตะเปนเตะ บอกตอย

เปนตอย แมไมบอกพระเณรในวดกยงอยากจะลกออกไปตอสกบมนอยนนเอง

เพราะกรยาอาการของครมวยแสดงออกมาใหเหนแมไมพดกมแตความเดดเดยว

จรงจงทงสน พระเณรวดปาบานตาดจงพลอยไดซมซบความจรงจงอยางนนตดตว

มาบาง ดงปรากฏในชวงทมาศกษาอยกบทาน ความเพยรของพระเณรแทบทกรป

ดชางอาจหาญ บางองคอดอาหารคราวหนง ๑๐ วนบาง ๒๐ วนบาง ๓๐ วนบาง

จนรางกายผอมโซ บางองคอดนอนตลอดทงคน หรอหลายๆ คน บางองค

นงสมาธตลอดรง บางองคเดนจงกรมตลอดรง ตางองคตางกทำความเพยรกนอย

อยางเงยบๆ ทกฏของตน ไมไปสงสงกบใคร แมทำกจวตรปดกวาดกมแตเสยง

ปดกวาดเทานน เสยงพดคยกนไมมเลย จนโยมทมาวดพากนสงสยและไมเขาใจวา

ทำไมพระวดนจงไมยอมพดคยกบญาตโยม ขยบจะถามอะไรสกหนอยทาน

กเดนเลยงหนไปเสย แมกบพระดวยกนกไมเหนทานคยกน ตางองคตางทำกจวตร

ของตนอยอยางเงยบๆ ไมยอมพดยอมจา มชาวตางประเทศทไมรขอปฏบตเคยคด

ไปไกลขนาดวาพระวดนคงไมคอยถกกน แททจรงแลวทานพยายามใชวชามวย

ตอสกบกเลสดวยการรกษาสตเจรญภาวนาอยภายในเงยบๆ หากมวแตพดคยกน

คงโดนคตอสเลนงานหมดรปเปนแน

สงหนงทพอแมครอาจารยยำนกยำหนากคอ การทไมใหพระเณรคลกคลกน

ไมใหไปมาหาสกนระหวางกฏโดยไมจำเปน ใหเครงครดตามหลกแหงสลเลขธรรม

ใหตางองคตางอยดวยความสงบ ปรารภความเพยรภาวนาอยในทของตน แมใน

การพบปะพดคยกบญาตโยม กอนญาตใหแตเฉพาะพระเวรประจำศาลาเพยงหนง

หรอสององคทไดรบการฝกแลวเทานน หามไมใหพระองคหนงองคใดเทยวเพนพาน

อยบรเวณศาลา โรงนำรอน หรอตามทตางๆ โดยไมมความจำเปน หากพอแม

ครอาจารยเดนไปพบเหนดเกะๆ กะๆ ขวางหขวางตาขวางอรรถธรรมเขาอยางนอย

สองหรอสามครง พระเณรผนนเปนตองไดถกคาดโทษทณฑเปนแนแท

คราวหนงในฤดหนาว องคทานคาดคนเอากบพระเวรศาลารปหนงเมอเหน

พระองคหนงออกมาเทยวเพนพานอยแถวโรงนำรอน นอกจากนยงมลกษณะ

เหมอนกบจะออกมาผงไฟเพอบรรเทาอาการหนาวอกดวยเพราะอยใกลบรเวณ

เตาเผาไฟ องคทานคาดคนเอาอยางหนกวา

“ เม อส กคร น เร า เหนพระมา เท ยว

เพนพานแถวโรงนำรอน ดๆ จะมาผงไฟนะ เรา

สงไวรกนแลวไมใชหรอวา หามพระเณรออก

มาเทยวเพนพานแถวศาลาโดยไมจำเปน และ

หามออกมาผงไฟ เปนพระหนมเณรนอยอย

แทๆ เพยงเทานกไมมความอดทน เหยาะๆ

แหยะๆ ไมจรงจง หาแตความสะดวกสบาย

(สวนหนงของบทบนทกเพอเปนคตแกอนชนรนหลง)

“ทานอาจารยพระมหาบว ญาณสมปนโน” แหงวดปาบานตาด หรอ

ทพวกเราเรยกองคทานวา “พอแมครอาจารย” กตตศพทกตตคณของทาน

ไดแผขจรขจายไปแลวอยางกวางขวางและยากทจะหาผใดเสมอเหมอนในยค

ปจจบน คำกลาวขานเกยวกบองคทานนนมมากมาย ดงเชน ทานเปนพระอรหนต

สำเรจกจในพระพทธศาสนาแลวบาง ทานเครงครดในธรรมในวนยบาง ทานดบาง

เหลาน เปนตน กจรงอยางนน แมกตตศพทของทานจะฟงดแลวนาเกรงขามจน

มกลาเขาใกล แตกลบยงทำใหผคนหลงไหลไปกราบไหวบชาคณของทานอยาง

มากมาย แมพระเณรกเขาไปศกษาอยกบทานภายในวดปาบานตาดอยางเนองแนน

จนแตละพรรษาไมมกฏเพยงพอใหพระเณรอยจำพรรษาไดครบดงใจหวง

เพราะเหตแหงความททานเปน “จอมปราชญ” นแล องคทานจงมความลกซง

สขมคมภรภาพ ในอนทจะปกปองพระเณร ใหอยรอดปลอดภย เพอความสงบ

รมเยนในการบำเพญเพยรภาวนา บรรดาคลนโลกธรรมทหลงไหลโถมทะลก

เขามายงวดปาบานตาด ตลอดจนมลพษทางใจ อนจะเปนเหตกระทบกระเทอน

จตใจของพระเณรใหขดของเรองภาวนา จะตองมาปะทะกบองคทานกอน และ

หลายสงหลายอยางถกพอแมครอาจารยใชพลงธรรมภายในอนแขงกราวตโต

จนแตกกระจดกระจายถอยรนไปอยางไมเปนขบวน กจนมนตไปทำบญในทตางๆ

ไมรบ (เวนเฉพาะงานศพทพระไปปลงธรรมสงเวชได) กจอนถาจำเปนกไปตาม

ลำพงทานองคเดยว (กลาวถงสมยททานกำลงเคยวเขญพระเณรอยางเตมท)

มผจะนำไฟฟาเขามาในวดกไมใหเขา โทรศพทกไมเอา กฏหรๆ กไมใหสราง โบสถ

หลงงามๆ กไมใหทำ ขาวของเครองใช สงอำนวยความสะดวกทไมจำเปน

ถกกดกนออกไปหมด เปดโลงไวทางเดยว คอ ใหพระเณรไดทำความเพยรภาวนา

กนอยางเตมท ไมใหมอะไรมากวนจตกวนใจ จนกลายเปนพษเปนภยขนมา

ขอวตรปฏปทาในพอแมครอาจารยฯ

มใหพระเณรเพนพานแถวศาลา

360

361

ปรนเปรอแตกาย แตภายในใจกลบไมมสตไมมททาแหงการตอสกบกเลสในใจตน

เลย พระทเราเหนนเปนใคร บอกมานะ บอกใหหนนะ ใหออกจากวดเราเดยวน”

ทองคทานเอาจรงเอาจงมากถงเพยงนกเนองจากกอนหนานไดบอกเตอนไว

หลายครงหลายคราแลว เมอออกมาพบเหนพระทำผดคำสงดวยองคทานเองเชน

น ทานจงกลาวอยางเผดรอนขนในทนทหากผใดพบเหนกรยาของทานในเวลานน

จะเหนประหนงวาพระเวรศาลาผนนกำลงถกดวาอยางรนแรง แตเมอไดกราบเรยน

เหตผลความจรงตอองคทานวา ทเหนพระรปนนออกมาโรงนำรอนทานมไดออกมา

ผงไฟ ทานออกมาทำขอวตรชวยงานพระเวรศาลาเปนครงคราว พอกราบเรยน

เชนนนองคทานกคลายการคาดโทษพระรปนนทนท

การพดคยกบโยมผหญง

ในบางคราวมพระองคหนงพดคยกบโยมผ

หญงทใตถนศาลา แมไมใชอยในทลบตาแตอาจอย

ในขายเปนทลบหได จะดวยเหตบงเอญหรอ

อยางไรกไมทราบทกวนกไมปรากฏเหนพอแมคร-

อาจารยในเวลานน แตในวนนองคทานมาพบเหน

เขาพอด ธรรมดาผหญงยอมถอวาเปนขาศกตอ

พรหมจรรยอยแลว ในธรรมทานกสอนใหระมดระวงอยางยงยวด ถงขนาดวาไมให

เหนเสยเลยนนแหละเปนด ถาจำเปนตองเหนกอยาพดดวย ถาจำเปนตองพดดวย

กใหมสตอยาใหผดธรรมผดวนย การทพระคยกบโยมผหญง ธรรมวนยทาน

เปรยบเฉกเชนการไปเลนกบอสรพษราย หากเปนการพดคยทลอแหลมตอการผด

พระวนยดวยแลว คอ อยในบรเวณนนเพยงสองตอสอง แมจะมพระองคอนอย

หางออกไปไมลบตา แตหากเมอพดคยไมมใครไดยนกอาจเขาขายเปนทลบหได

เมอพอแมครอาจารยออกมาพบเหนการกระทำลกษณะใกลเคยงนกเหมอนกบ

เปนการอาราธนาเทศนดๆ นเอง ดงน

“ทานองคน ชอบประจบประแจงญาตโยม มนมสมบตอะไรของทานนกหนา

อยทใตถนศาลานน”

ถาเรองไมเลวรายนกทานกจะคาดโทษไวกอน ถาเปนเรองรนแรงกถงขนไล

ออกจากวดไปเลย อบายทรมานพระเณรของพอแมครอาจารยนนตองยอมรบวา

องคทานเปนจอมปราชญโดยแท การคาดโทษของทานในครงนนทำใหพระองคนน

ตองรบขอโอกาสขนไปทกฏองคทานเพอไปกราบเรยนแกตวโดยใหเหตผลวา

“ทไปคยกเพราะวาโยมผหญงเปนคนบานเดยวกน” ทานใหเหตผลเชนน

เพราะนกวามนำหนกเพยงพออกทงดวยความกลววาจะถกลงโทษหนก ผลทไดรบ

ผดคาดหมายเลยยงถกองคทานขนาบเขาใหอกวา

“ทานองคน ผดแลวใหรจกผด อยามาแกตว แมในพรรษากกระเดนออก

จากวดไดนะ คนในบานตาดกเปนคนบานเดยวกบผมทงนน ทานเคยเหนผมไปคย

กบใครแบบนนหรอ”

เมอเจอเขาไปแบบน พระองคนนกไดแตนงกมหนานงยอมรบผดแตโดยด

ทถกตองนนหากมความจำเปนตองพดคยกบโยมผหญงจรงๆ ตองมพระเณรหรอ

โยมผชายคนใดคนหนงอยเปนเพอนตลอดระยะเวลาทสนทนา สถานททเหมาะสม

กคอบนศาลาวดปาบานตาด พดคยธระการงานเทาทจำเปนเทานนแลวรบเลกลา

และแมวธการถกตองกไมควรทำเชนนบอยครงเพราะจะผดธรรมผดขอวตรปฏบต

ของวดอก

อนทจรงหากครบาอาจารยตำหนกตองยอมรบอยางเดยวเทานน การแกตว

นนกลบเปนการทำรายตวเองหนกเขาไปอก เพราะนอกจากจะดไมเชอฟงคำสอนแลว

ยงเทากบไปถกเถยงหรอทาทายทานอกตางหาก ซงในทางกรรมฐานถอเปนการ

ขาดความเคารพตอครบาอาจารยของเราอยางมาก อยางไรกด ความยอดเยยมของ

พอแมครอาจารยไมหยดเพยงแคนน พอรงเชาอกวนหนง พระองคนจะเขาไปทำ

ขอวตรอยใกลชดองคทาน เชน การรบประเคนอาหาร หรอการจดอาหารถวาย

แตปรากฏวาพอแมครอาจารยไลหนไมยอมใหเขาใกลอกเลย กวาจะเรงภาวนา

ทำความดจนทานผอนคลายโทษทณฑลงไดสำหรบพระองคนตองใชเวลานานถง

สองหรอสามปเลยทเดยว องคทานจงยอมใหเขามาปรนนบตรบใชใกลชด

ไดอก นละพอแมครอาจารยผเปนจอมปราชญแหงกรรมฐาน

การแจกจายอาหารของพระเณร

แลววนหนง พระอกองคหนงซงเคยไปสพยอกพระองค

ทถกคาดโทษไวกเจอธรรมเผดรอนเขากบตนบาง เรยกวา

กรรมสนองทนตาเหน เนองจากปกตในเวลาแจกอาหารตอน

กอนฉนจงหนในสมยนนยงใชศาลาชนบนเปนทฉนจงหนอย

พระทกองคกชวยกนแจกอาหาร บางองคกตกใสถวยจดใส

ถาดไว แลวจดแยกเปนชดๆ สงใหบรรดาญาตโยมทมาพก

ปฏบตธรรมในโรงครวบาง ตามกฏตางๆ บางอยางทวถง พอ-

แมครอาจารยทานจะคอยสำรวจตรวจตราดแลอาหารการกน

ของพวกญาตโยมทมาพำนกปฏบตธรรมภายในวดดวยวามมากนอยเพยงพอหรอ

ไมอยางไร ผทจะจดอาหารเขาไปในโรงครวนนจะทำสมสสมหาไมไดเดดขาด เรยก

วา ตองรจกจดประเภทของอาหารใหพอดและเหมาะสม เขาจะตองรบประทานได

ดวย เหตการณคราวนกรรมกมาตามสนองพระองคทไปสพยอกเขาไวบาง คอ

ขณะททานกำลงถอหมอแกงแจกอาหารเขาในบาตรพระอยนน เสยงพอแมคร-

อาจารยกดงขนลนศาลาเลยทเดยว ทามกลางผคนมากมาย

“ใครไปหวหพระองคนหเดยวใหดหนอยซ หวหพระองคนหเดยวดซจะเปน

ยงไง”

พระองคทถกวานนยงยนงงทำอะไรไมถก ไมเขาใจความหมายวา อยๆ

ทำไมจะมาหวหทานหเดยวแลวกยงไมรวาเกดอะไรขนกบตวเอง ทแทพระองคนน

กำลงใชมอขางซายถอหหมอหเดยวโดยใชมอขางขวาถอทพพตกแกงใสบาตรพระ

360

361

มเณรองคหนงไมทราบวาภาวนาดอยางไร เขาใจวาตวเองสำเรจธรรมแลว

จงพยายามจะขนไปกราบเรยนพอแมครอาจารย ครบาทเปนเวรศาลา เหนอาการ

ของเณรกรแลววาแทจรงเปนเชนไร คดพยายามจะชวยเหลอจงกลาววา

“นเณร ลองเลาใหครบาฟงหนอยซ มนเปนยงไง ไมตองไปกราบเรยน

พอแมครอาจารยกไดหรอก ครบาพอแนะนำไดอยนา”

เณรกพดขนวา “ถงเลาใหครบาฟงกไมรเรองหรอก ของอยางนมนเปน

ปจจตตง”

สดทายครบาเหนเณรตงทาจะขนไปกราบเรยนพอแมครอาจารยใหไดกเลย

ปลอยตามความประสงค เณรจงกาวขนกฏของพอแมครอาจารยอยางอาจหาญ

มหนำซำยงบงอาจเคาะประตกฏทานอยางไมสะทกสะทานอกดวย ทนใดนน

เณรกเหนพอแมครอาจารยเปดประตออกมา เณรจงรบกราบเรยนวา

“พอแมครอาจารยครบ ผมสำเรจแลวครบ”

วาดงนนแลวยงไมทนทเณรจะกราบเรยนวาอยางไรตอ เสยงพอแมคร

อาจารยกดงขน ไมผดอะไรกบอสนบาตฟาดลงทขางห

“เณรนมนจะเปนบาแลวหรอ? หนเดยวนนะ” เทานนเอง เณรกเหมอนม

ปาฏหารยกระโจนพรวดพราดลงจากกฏไวกวาสายฟาแลบเสยอก วงกระหด

กระหอบออกมากพอดมาพบครบาซงคอยสงเกตการณอยตลอด จากนนครบา

กพดยมๆ กบเณรวา

“เปนไงบางละเณร ของอยางนมนเปนปจจตตง ไมเจอกบตวเองกไมรหรอก

เนอะ ครบาบอกแลวกไมเชอ”

ผลปรากฏวาอาการทสำคญตนเชนนนกระงบลงไป และองคทานกมไดไลหน

หรอเอาเรองนมากลาวดดาอะไรอกเลย

อกคราวหนงครงนเปนพระ คอ ครบาอกองคหนงทานภาวนาแลวเกด

สำคญผดวา ตวเองมหทพยขนมา เพราะไดยนเสยงลกลบอะไรตางๆ มากมาย

ครงหนงทานไดยนเสยงนกรอง แลวทานกเขาใจไปวา นกมนบอกวาฝนกำลงจะตก

แลว ทานกรบไปเกบถวยเกบจานชามทตากแดดเอาไว พอเกบเสรจไมนาน ฝนก

ตกลงมาจรงๆ ยงทำใหทานหลงเชอเสยงทไดยนหนกเขาไปอก ครนปรกษาครบา

องคไหนกไมเปนทลงใจ สดทายแมจะเกรงกลวเพยงใดกตองยอมเสยงเขาหาพอ-

แมครอาจารยดวยตนเองเพอใหไดความจรงไดเหตผลผดถกเอามาสอนตน พอ

กาวเทาขนบนไดกฏ ทานเหนพอแมครอาจารยอยขางบนจองมองดทานดวย

แววตาดๆ ทานกชกไมคอยจะกลาแลวจากนนจงเอามอชมาทหของตวเองแลว

พดขนวา “พอแมครอาจารยครบ หผม...”

ครบาองคนกลาวยงไมทนจะจบ กำลงวาจะพดอะไรตอไปอกปรากฏวา

พอแมครอาจารยกขนาบเขาใหในทนทวา “ทานน..ระวงจะเปนบานะ”

พอครบาไดยนดงนนกหนหลงลงจากกฏเปดแนบไปเลย ตอนหลงพอแม-

ครอาจารยกเมตตาเทศนสอนใหบรกรรมพทโธถๆ และอยาไปยงกบเสยงทไดยน

อก เรองหทพยทวาดภาพไวกเลยจดจางหายไป

และขณะททานกำลงยนงงอยนน พระอกองคตองเขามาชวยกสถานการณโดย

เขาไปถอหมอแกงนนแทนทาน แตใชสองมอจบหหมอแกงทงสองห แลวเอาหมอ

แกงวางกบพนจงคอยเอาทพพตกแกงใสบาตร พอตกแลวกยกหมอแกงเดนแจก

อาหารตอไป แตใชสองมอจบหหมอสองห เวลาจะตกใสบาตรกวางหมอแกงลงกบ

พนเสยกอน เรองกเลยยตไปแตพระองคทโดนเทศน รสกวาวนนนทำเอาฉนขาว

แทบไมลงเลยทเดยว

เปนเรองแปลกแตจรง จะวา

เปนแรงบนดาลใจจากอะไรกตาม

พระเณรในวดปาบานตาดถาไดทำ

อะไรตอหนาพอแมครอาจารย จตใจ

รสกคกคก บางทกดเหมอนจะกลาแต

บางทกดเหมอนจะกลว ยงถาตวเอง

กำลงทำอะไรทดๆ อย ยงนกอยากให

ทานมาเหน ทานกลบไมเคยเหลอบตา

แลดสกท แตทตอนทำอะไรผดๆ พลาดๆ ไมคอยจะดทานกลบเปนสงสายตาแวบมา

ทกครงไป ยงถาแอบทำอยตามกฏ เชน จบกลมคยกนไมนานกมกจะเจอองคทาน

มาเยยมแบบไมรตว พอพระเณรเหลอบไปเหนองคทานเขาเทานน ทกองคทกทาน

จะรบรในโทษความผดของความเหลาะแหละเหลวไหลของตนโดยทนท ถงเวลา

นนจงไมรวาใครเปนใครดวยความละอายตอพอแมครอาจารย ตางพากนวงปาราบ

เลยทเดยว ทกองคทกทานยอมรบในความผดไมคดถกเถยงหรอโกหกพอแม-

ครอาจารยแตอยางใด และตางกจดจอคอยฟงเทศนากณฑใหญในเหตการณ

ครงนนดวยความระทกใจ

อบายขพระเณรใหรทนจตตน

อกคราวหนงครบาอกองคหนง

ทานอธษฐานจตวา หากทานทำอะไร

ผด ขอใหพอแมครอาจารยอยาดาทาน

ตอหนาผคนเลย ทานวาทานอายคน

ทานรบไมได ขอใหบอกกบทานดๆ ก

เปนเรองทแปลกนก ทานทำจานใส

อาหารตกแตกในศาลาเสยงดงเพลง

เลยทเดยว เปนความผดพลาดครง

รายแรงนกสำหรบพระกรรมฐานผจกตองมสตระมดระวงสำรวมอยเปนนตย แต

ความผดในครงนนพอแมครอาจารยเพยงแคหนมามอง

พอทานเหนแลวกเฉยๆ เหมอนไมมอะไรเกดขน ทานวาทานไมเคยถกพอ-

แมครอาจารยดดาตอหนาญาตโยมเลย แตดดาในทเฉพาะกมบาง

362

เดนบณฑบาตทำขอวตรปดกวาด ใหสมเปนพระหนม

อกเรองหนง ครบาองคหนงทานเดนจงกรมกางรมสฝน จนทางจงกรมแฉะเปนเลนเปนโคลน พอฝนหยดทานเหนพอแมครอาจารยเดนผานมา ครบารบลางเทาหลบขนกฏแอบดอย เพราะถาพอแมครอาจารยเหนพระเดนจงกรม ทานจะเดนเลยงเขาปา นยหนงไมตองการใหพระรวาทานมาด นยสองไมเปนการรบกวน พระทำความเพยร พอแมครอาจารยมองเหนทางจงกรมกรทนทวา มพระเดนจงกรม ในระหวางทฝนตก เยนวนนนพอแมครอาจารยสงตฆองเรยกประชมเพอเทศนอบรมและทานกเทศนใหกำลงใจวา “ฝนตกๆ กยงมพระเดนจงกรมอย”

ทำใหครบาทานนปลาบปลมใจมาก วนหนงครบาเกดทองเสยอยางรนแรง ตอนเชาเดนไปบณฑบาตเกอบไมไหวแตกแขงใจไปและวนนนกชางแปลกประหลาดเสยเหลอเกน อยๆ พอแมครอาจารยกใชใหพระองคหนงเอาผลไมไปใสบาตรครบาพรอมกบพดวา “ผลไมนชวยแกโรคถายทองไดนะ”

ครบาเพยงไดยนเทาน ยงไมทนไดฉนผลไมนนโรคมนกทำทาจะหายไปเสยแลว นกเปนอกตวอยางหนงทหยบยกมา พระเณรทอยกบพอแมครอาจารยตางองคตางประสบพบเหนความเมตตาขององคทานในหลายลกษณะไมซำแบบกน

พอรงเชาครบากออกไปบณฑบาตตามปกตเชนทเคยปฏบตมา แตตอนขากลบ จากบณฑบาตนน พระเณรตองเดนผานพอแมครอาจารยในชวงใกลๆ จะถงประตวด อนนกเปนอบายอนชาญฉลาดทพอแมครอาจารยคอยสอดสองพระเณรในยามบณฑบาตไปในตว ถาหากเหนพระหนมองคไหนเดนบณฑบาตมาชากวาหมพวกเปนประจำ บางทกอาจจะไดของแถมเปนเทศนเดดๆ ตามมา ยกตวอยางเชน

ครบาทานหนงไดเดนแซงพอแมครอาจารยตอนใกลๆ จะถงประตวด ในขณะทกำลงจะแซงทานไปนน กไดยนเสยงองคทานพดขนเบาๆ พอใหไดยนวา

“พระหนมๆ หวเทากำปน เดนบณฑบาตยงกะคนแกอาย ๘๐ มนใช ไมไดนะ”

นอกจากน องคทานไดเคยเทศนสอนเกยวกบการครองผาออกบณฑบาตวา “ถาใครไมซอนผาสงฆาฏออกไปบณฑบาต ใหไลหนออกจากวด ถาไมกลา

บอกใหมาบอกเรา เวนไวแตวนทฝนจะตก”

การปฏบตครอาจารย ใหสงเกตรจกคดอานใหรอบคอบ

พระเณรทเคยอยกบองคทานทกรนตางยอมรบเปนเสยงเดยวกนในความเปน

จอมปราชญของพอแมครอาจารยวาสดฉลาดแหลมคม ทานรอบรทงภายนอกภายใน เตมเปยมดวยกระแสแหงเมตตาธรรม แมในการทำขอวตรหยาบทางภายนอก หากเกดความผดพลาดเพยงเลกนอยพอแมครอาจารยกไมยอมปลอยปละละเลยใหเกดเปนความเสยหายแกศษย อยางเชนเหตการณในคราวน

ครงหนงขณะทพอแมครอาจารยจะนงรถออกไปทำธระขางนอก องคทานใชใหพระเวรศาลาไปเอากระโถนเลกมาให พระกไปหยบเอากระโถนผดเปนกระโถนใบใหญมา จะดวยความรบรอนไมทนคดใหรอบคอบวาทานสงอยางไร หรออาจ คดเองวากระโถนอะไรกใชไดเหมอนกน หรอเพราะไมรขนาดของกระโถน จงไมใสใจทำตามททานบอก ซงโดยปกตกระโถนเลกจะใชเปนกระโถนสำหรบบวนคำหมาก สวนกระโถนใหญจะใชทงเศษอาหารในชวงเวลาฉนตอนเชา เรยกไดวาเปนของใชในกจทแตกตางกนและพระเณรทกองคนาจะรเปนอยางดแลว แตสำหรบพระองคนไมทราบวาเปนเพราะเหตใดจงหยบฉวยมาผด มหนำซำ ตอนปดประตรถถวายทาน กยงปดๆ เปดๆ ดโลเลโลกเลก ตองปดๆ เปดๆ ถงสองทสามท กวาจะลอคประตได พอแมครอาจารยจงตองไดทงดทงปลอบ ดงน

“ทานองคนมนยงไงกน บอกใหไปเอากระโถนเลกกไปเอากระโถนใหญมา ปดประตรถกปดตงสองทสามท ยงปดไมเขา ทำไมจะเซอซาเอานกหนา การทำขอวตรปฏบตครบาอาจารย มนตองไดศกษาคดอานใหรอบคอบถงหนาทการงานทเกยวของในทกดานทตนเองตองกระทำ เพอปฏบตหนาทนนๆ ใหเหมาะสมและถกกบอธยาศยของครบาอาจารย ไมใชทำไปแบบไมรเรองรราว ไมใชความคดความอาน อนเปนการแสดงใหเหนถงความบกพรองทางดานสตปญญา ขาดความเอาใจใสในกจการงานทควร ยอมไมสมควรแกนกปฏบตผมงหวงความหลดพน”

และอกกรณหนง ขณะทองคทานกำลงจะเดนขนรถทจอดรออยหนากฏ ระหวางนนโยมไดนำนำปานะมาถวายอยางรบรอนตรงประตดานคนขบ โดยยนอยและไดยนถวายพระทนงอยบนรถดานซายของคนขบดวยความเรงรบ องคทานเหนกรยาเหลานนในทามกลางผคนมากมาย พอองคทานขนนงบนรถกเอดขนเลยวา

“พระรบประเคนไมมธรรม ไมมวนย เราดไมไดนะ...เอาลงไป รบประเคนใหม” สาเหตทโดนดกเนองจากกรยาทโยมยนปานะถวายพระนนเปนอาการขาด

ความเคารพ พระกยงไปรบเสยอก จะกระทำดวยความรบรอนหรออยางไรกแลวแต โยมกควรนอมเขามาถวาย ซงกอยในองคประเคน ๕ * ตามพระวนยนนเอง หากวาโยมประมาทขาดความรอบคอบ พระกควรบอกกลาว ซงองคทานไดพยายามพรำสอนพระโดยตลอดเกยวกบการสงวนรกษาพระธรรมวนย

อกเหตการณหนงมหมอเสนมาจบเสนถวาย และไดขอใหองคทานนงขดสมาธเพอจะจบเสนตะโพก องคทานจงพดขนวา

“นงสมาธจบเสน เราไมคอยสนทใจ ถานงขดสมาธกนงภาวนาไปเลย” อกคราวหนง องคทานไดรบนมนตไปรบผาปาในงานพระราชทานเพลงศพ

หลวงปออนสา สขกาโร ทางวดไดจดทนอนจบเสนไวหนาธรรมาสน ของหลวงปจนทรศร จนททโป องคทานเลยดขนวา

“พระไมดธรรมดวนย ไมรเหรอ อาวโสภนเต มาปหนาหลวงปจนทรศรไดอยางไร ธรรมวนยอยตรง

ไหนองคศาสดาอยทนน ยายออกไปทอน”

*องคประเคน ๕ ประกอบดวย

๑. ของทประเคนตองไมใหญโตและหนกเกนไป (เพราะตองยกใหพนจากพน)

๒. ผประเคนตองอยในหตถบาส (ชวงแขนหางจากพระประมาณ ๑ ศอก)

๓. ผประเคนนอมสงของทจะประเคนนนดวยมอกได หรอเกยวเนองดวยกายกได เชน ใชทพพตกถวาย

๔. ผประเคนนอมสงของทจะประเคนนนเขามาดวยอาการเคารพนอบนอม

๕. สำหรบผชายพระรบประเคนดวยมอ แตผหญงพระจะใชผาทอดรบ ใชบาตรหรอจานแทน

363

บรขารของพระปา

เกยวกบเรองบรขารทจำเปนตองใชนน

ในปฏปทาของพระปาสายทานพระ-

อาจารยมน ภรทตโต กมแบบอยาง

ททานพาปฏบตสบตอกน

มาจนถงทกวนน โดย

ม า ก ท า น ก ย ด ถ อ

ปฏบตตามพระวนย

อยางเครงครด ไม

ค อยจะม อ ะ ไ ร

แปลกประหลาด

ห ร อ พ ส ด า ร

แหวกแนวออกนอกล

นอกทาง ปกตพอแมคร-

อาจารย ไมคอยจะสงเสรมให

พระเณรในวดปาบานตาด มา

หมกมนเกยวกบการจดทำบรขาร

ตางๆ มากนก เพราะองคทานเอง

เคยทำกลดเพยงคนหนง แลวเปน

เหตใหจตเสอมไปเปนป กวาจะรอฟน

จตใจใหมสมาธกลบคนมาไดดงเดม ก

ตองผานความทกขทรมานเพราะจตเสอมมา

อยางสดแสนสาหส

เพราะเหตนน องคทานจงตองเขมงวด

กวดขน และคอยปองกน ไมใหมการงานใดๆ มา

เปนภยตอจตตภาวนาของพระเณร อนจะเปน

เหตทำใหจตใจเหนหางจาก “พทโธ” และอก

อยางหนง สำหรบผทมพนฐานของสมาธจต

มนคงดแลว กยงเปนเหตใหสมาธเสอมได เพราะ

การทำบรขารแมเพยงการทำกลดคนเดยวยง

ไมทนแลวเสรจ สมาธทเคยเขาไดตลอดเวลา ก

เรมปรากฏเขาไดบาง ไมไดบาง จนถงขนสมาธ

อนตรธานไมหลงเหลอเลย ดงทองคทานได

เผชญมาแลว และเหนโทษของความทจตเสอม

อยางถงใจ

แตถงกระนน องคทานกไมไดหามมใหพระ

เณรจดทำบรขารเสยเลยทเดยว เพราะความ

สำคญเกยวกบบรขารทจำเปนตองใชกยงคงมอย

และเปนสงทพระเณรตองพงพาอาศยไปตลอด

ชวตนกบวช ดงนน การศกษาเรยนร ใหเขาใจ

และฝกหดทำบรขารใหเปนดวยตนเอง กนบวาม

ความจำเปนอยางยงเชนกน องคทานเคย

ปรารภวา “พระเณรควรศกษาและฝกหดทำ

บรขารใหเปนบาง อยางนอยกคนละอยางสอง

อยางกยงด เพอชวยกนรกษาแบบอยางบรขารท

ถกตอง และปฏปทาอนดงามของครบาอาจารย

ใหกลบตรผมาสดทายภายหลงไดมโอกาสศกษา

เรยนร และนำไปปฏบต เพอสบทอดพระพทธ-

ศาสนาในภายภาคหนาตอไป หากพระเณรพากน

ทอดธระเสยแลว ตอไปใครจะมาทำบรขารทถก

ตองใหพระเณรไดใชกน”

กจรงอยางนนทเดยว หากพระเณรทำ

บรขารกนเองไม ไดแลว กคงจะตองไปพง

บรขารจากรานคา ซงกทำมาผดบาง ถกบาง

ใช ไดบาง ใช ไม ไดบาง อยางทเหนๆ กนอย

เพราะคนทำกทำมา เพยงเพอขอใหขายได บาง

เจากทำด บางเจากทำไมด สวนคนซอกสกแต

วาซอ เพยงเพอใหมของไดถวายพระ เรยกวาม

ศรทธาเตมเปยม แตขาดปญญาใครครวญ

สวนผ ใชคอพระเณร กไมไดซอหามาเอง เขา

เอามาถวายกจำตองฉลองศรทธากนไปตามม

ตามได ใช ไดบาง ใช ไมไดบาง กทนๆ กนไป

เรองมนกเขาตำราวา “คนซอกไมไดใช คนใชก

ไม ไดซอ คนทำกสนกขายกนไปเรอยๆ” นคอ

ความจรงในยคปจจบน

ดงนน การทพอแมครอาจารย ไมถงกบ

สงเสรมพระเณรในเรองน แตในขณะเดยวกน กช

ใหเหนถงความสำคญ และความจำเปนทตอง

ฝกหดทำบรขารใหเปน แมองคทานเอง พวก

ลกศษยกทราบกนดวา องคทานมฝมอในการ

ตดเยบจวรททงรวดเรวและสวยงามไมธรรมดา

เลย ดงนน การทองคทานไมสงเสรม แตกไม

ถงกบหาม และยงช ใหเหนถงความจำเปนของ

การจดทำบรขารอกดวย จงนาจะเปนอบายท

มงสอนใหพระเณรรจกรกษาตนเอง มใหเรอง

บรขารอนเปนของภายนอก มาทำลายสาระ

สำคญทางดานภายในคอจตตภาวนานนเอง

จะเหนไดจากการทวดปาบานตาดรบกฐน

ในแตละป พอแมครอาจารยจะพาพระเณรกราน

กฐน และอนโมทนากฐนทกครงไป การกราน

กฐนนน ตองไดเอาผากฐน มา กะ ตด เยบ ยอม

ให ไดส และเสรจทนในวนนน ใหเปนจวรผนใด

ผนหนง โดยมากกใชเยบเปนสบง เพอใหทนกบ

เวลาทมอยอยางจำกด และตองไดภกษผม

ความสามารถ มความชำนาญการ กะ ตด เยบ

ยอม จงจะสำเรจประโยชน ใช ไดทนกบเวลา

เมอกรานกฐนแลว กเปนชวงทพระเณร

จะออกเดนธดงค เพอหาทสงบสงดบำเพญ

เพยรภาวนาในปาในเขาตามอธยาศย การ

กรานกฐนจะอย ในชวงจวรกาลสมย สำหรบ

ภกษทตองการจวรผนใดผนหนง กตองชวยกน

ตดเยบจวร ในครงพทธกาลนน ถอวาการตด

เยบจวรแตละครง เปนงานใหญทพระเณรตอง

ชวยกนทงวดเลยทเดยว ในครงพทธกาล แม

พระสมมาสมพทธเจากยงไดเสดจมาชวยพระ

ภกษสงฆทำจวรในครงนนดวย

สวนทวดปาบานตาดนน เมอรบกฐนแลว

พอแมครอาจารยกอนญาตใหพระเณรตดเยบ

จวรกนได โดยใชศาลาดานใน ชนบน แตองค-

ทานกเขมงวดกวดขนใหตดเยบเปนเวลำเวลา

พอถงเวลาทำขอวตรปดกวาดกตองหยดทนท

และหากมททาวาจะยดเยอไปนานหลายวน ก

จะพดเตอนสตใหพระเณรไดคด และรจกความ

พอเหมาะพอดในการจดทำบรขาร เพอไมให

พระเณรเหนหางจากจตตภาวนานานมากเกนไป

สำหรบพระปานน เรองบรขารทานมกจะ

จดทำกนเอง เพราะจะมพระทเกงในการทำ

บรขารแตละอยาง ตามจรตนสย บางองคกเกง

เยบจวร บางองคกเกงทำขาบาตร บางองคก

เกงทำกลด เปนตน ซงบรขารแตละอยางนน

กวาทจะทำไดสำเรจ กตองผานการเรยนรและ

ฝกหดมาเปนอยางด และตองใชความเพยร

พยายามอยางมากมายเลยทเดยว สำหรบผทม

ฝมอในการทำบรขาร สวนใหญทานมกทำถวาย

ครบาอาจารย หรอสงเคราะหแกหมคณะท

ขาดแคลนตามโอกาสอนควร และถายทอด

วชาสบตอกนมาในวงพระกรรมฐานดวยกน

สำหรบบรขารทพระปานยมทำกนเองนน

กม การตดเยบ สบง จวร สงฆาฏ ผาองสะ

ผาปนง ผาอาบนำ การทำถลกบาตร (สบ-

บาตร) ขาบาตร กลด มงกลด และเครองใช

ตางๆ เชน การทำไมสฟน (ไมเจย) ทำไมกวาด

สำหรบกวาดลานวด เหลานเปนตน ซงบาง

อยางจำเปนตองทำใหถกตองตามพระวนย

และบางอยางกจำเปนตองศกษากรรมวธ

หลวงปเจยะ จนโท ทำไมเจย

ไมสฟนทใช ในวงพระกรรมฐาน

364 365

เปนการเฉพาะ และมครบาอาจารยเปนผ

ถายทอด จงจะสามารถทำได โดยถกตองและ

เหมาะกบการใชงาน ดงนน หากพระเณรไมตงอก

ตงใจศกษากนอยางจรงๆ จงๆ ก ไมอาจจะ

รกษาปฏปทาในสวนน ไว ได

ในลำดบน กจกแสดงบรขารตางๆทนยม

ทำกนในสายพระปา พอใหเปนแนวทางปฏบต

โดยสงเขป และเปนแบบอยางแกกลบตรผมา

สดทายภายหลงไดเรยนร และสบทอดปฏปทา

อนดงาม และถกตองตามพระวนย ดงตอไปน

การกะ ตด เยบ ยอม จวร

จวร เปนบรขารสำคญของพระทจำเปน

ตองม และตองทำใหถกตองตามพระวนยดวย

สำหรบใชนงหมปกปดรางกาย ประกอบดวยผา

๓ ผน เรยกวา ไตรจวร ดงน

๑. สงฆาฏ คอ ผาพาดหรอผาทาบไหล

(สำหรบธรรมยต ใชผา ๒ ชน)

๒. อตราสงค คอ ผาสำหรบหม ทเรา

เรยกกนวา จวร

๓. อนตรวาสก คอ ผานง ทเรยก

กนวา สบง

สำหรบงานตดเยบจวรนน

คอนขางเปนงานทสลบซบซอน

พอสมควรทเดยว หากมได

ตงใจศกษาฝกหดกนอยาง

จรงๆ จงๆ แลว คงทำสำเรจ

ไดยากมาก

เรมตนจากการกะขนาดใหนงหมได

พอดเสยกอน ซงกมมาตรฐานของแตละบคคล

ดงน ใหผสวมใสงอขอศอกตงฉาก แลววดจาก

สวนปลายขอศอกถงปลายนวกลาง วายาวเทาไร

สมมตวา ศอกยาว ๔๕ ซม.

ขนาดมาตรฐานของสบง คอ ยาว ๕

ศอก กบ ๑ คบ (๑ คบ = ๓๐ ซม.) จะไดขนาด

ของสบง คอ ยาว (๔๕ x ๕) + ๓๐ = ๒๕๕ ซม.

(คำวา ศอกในทน คอความยาวศอกของผ ใช)

สวนกวางมาตรฐาน ๒ ศอก กจะไดสวนกวาง

คอ ๔๕ x ๒ = ๙๐ ซม.

ขนาดมาตรฐานของจวร คอ ยาว ๖ ศอก

กบ ๑ คบ กจะไดขนาดของจวร คอ ยาว

(๔๕ x ๖) + ๓๐ = ๓๐๐ ซม. สวนกวาง (สง)

มาตรฐาน = ๔ ศอก กบ ๑/๒ คบ (ครงคบ =

๑๕ ซม.) กจะไดความกวาง (สง) ของจวร =

(๔๕ x ๔) + ๑๕ = ๑๙๕ ซม.

สวนสงฆาฏนน ใชขนาดเทากบจวร โดย

มากเมอตดเยบเสรจแลว สงฆาฏจะขนาดใหญ

กวาจวรเลกนอย เผอเวลาเดนไปบณฑบาต

ตองซอนจวรเขากบสงฆาฏแลว จวรจะไมเลย

สงฆาฏออกไป

ขนาดมาตรฐานคอ รปรางคนปกต ไม

อวนใหญเกนไป หรอสงเกนไป ถาคนอวนใหญ

จะตองเพมดานยาวออกไปอก สวนคนสงก

ตองเพมดานกวาง (สง) ใหมากขน

เมอรจกขนาดมาตรฐานของจวรดงน

แลว จากนนจงทำการคำนวณ หรอทเรยกวา

กะขนาด โดยจวรจะมขนาดตงแต ๕, ๗, ๙

หรอ ๑๑ ขณฑสงสด แตสวนใหญนยมใช จวร

๙ ขณฑ เปนมาตรฐาน

ดงนน หากจะตดจวร ๙ ขณฑ กตอง

คำนวณให ไดวา แตละขณฑจะกวางเทาไร และ

ยาวเทาไร เมอเยบเขากนเปนจวรแลว จะตอง

ไดจวรขนาดทนงหมไดพอด

สำหรบการคำนวณขนาดของแตละขณฑ

กมหลายวธ แลวแตวาใครจะถนดแบบไหน

ขอใหตดเยบออกมาแลว ไดตามขนาดทตองการ

กเปนอนใช ได เมอคำนวณไดขนาดของ

ขณฑจวรเทาไรแลว บวกเพมเขาไปอก

ขณฑละ ๒ ซม. กจะเปนขนาด

ขณฑของสงฆาฏ เมอเยบเสรจ

แลว กจะไดสงฆาฏขนาดพอด

กบจวร โดยมากสงฆาฏจะใหญ

กวาจวรเลกนอย

โครงสรางจวร ขนาด ๙ ขณฑ

กรอบสเหลยมโดยรอบเรยก อนวาต โดย

มาตรฐานนยมใช กวาง ๑๕ ซม. ทเหนเปนเสน

คคนตามแนวตงของแตละขณฑ เรยก กส

(หรอกสยาว) และทเปนเสนค คนขวาง ขนาน

กบดานยาวของจวรทงขางบนขางลางสลบ

กน เรยก อฑฒกส (หรอกสขวาง) ทงกส และ

อฑฒกส ขนาดมาตรฐานนยมใช กวาง ๖ ซม.

วธการคำนวณ

สมมต ผ ใชจวร ศอกยาว ๔๕ ซม. ตองการจวร ๙ ขณฑ ความยาวจวรมาตรฐานกคอ ๖

ศอก กบ ๑ คบ ดงนน จะได ความยาวจวรทตองการ = (๔๕ x ๖) + ๓๐ = ๓๐๐ ซม. (เผอรอยเยบ

และเผอผาหดแลว)

เมอจะคำนวณขนาดของแตละขณฑ ก ใหเอาความยาวของจวร หกดวยความกวางของ

อนวาตทงสองดานๆ ละ ๑๕ ซม. (๑๕ x ๒) = ๓๐ ซม. และหกความกวางของ กสยาว ซงม

โครงสรางจวร

364 365

ทงหมด ๘ กสๆ ละ ๖ ซม. (๘ x ๖) = ๔๘ ซม. ออกไปกอน กจะเหลอพนทสทธสำหรบคำนวณ

ขนาดของแตละขณฑ คอ ๓๐๐ - ๓๐ - ๔๘ = ๒๒๒ ซม.

ฉะนน จวร ๙ ขณฑ จะแบงไดพนทสทธทไมรวมกส ไมรวมอนวาต ออกเปน ๙ ชน = ๒๒๒

หารดวย ๙ ไดชนละ ๒๔.๖๗ ปดเศษเปน ๒๕ ซม. เพอใหงายตอการตดผา จากนนกบวกกส

และอนวาต กลบคนเขาไป ดงน

ขณฑกลาง ๑ ขณฑ ม ๒ กส จะได ขณฑกลาง กวาง = ๒๕ + ๖ + ๖ = ๓๗ ซม.

ขณฑรม ๒ ขณฑๆ ละ ๑ อนวาต จะได ขณฑรม กวาง = ๒๕ + ๑๕ = ๔๐ ซม.

ขณฑเลก ๖ ขณฑๆ ละ ๑ กส จะได ขณฑเลก กวาง = ๒๕ + ๖ = ๓๑ ซม.

กจะไดขนาดความกวางของแตละขณฑ ตามตองการ

๑ นว จากนนจงเยบเขาอนวาตกสำเรจเปน

จวร ขนตอนสดทายกตดรงดมชายจวร และตด

รงดมคอ ทงดานบน และดานลาง เพอใหนงหม

สลบกนไดทงสองดาน กเปนอนจบสนขนตอน

การเยบทสมบรณ

สำหรบการตดรงดมคอทงดานบน ดาน

ลาง และหมคลมจวรสลบกน วนหนงเอาดาน

บนขน อกวนหนงเอาดานลางขน กเปนปฏปทา

ททานพระอาจารยใหญ หลวงปมน ภรทตโต

ถายทอดแกลกศษยมาในยคปจจบน เหตผลก

คอ เมอหมคลมสลบกนทงสองดาน ยอมทำให

จวรเปอยขาดพรอมกนทงสองดาน ไมใชเปอย

ขาดอยเพยงดานเดยว กเปนเหตยดอายจวรให

ใช ไดนานยงขนไปอก กเปนความจรงอยางนน

หากทานผ ใดเคยใชจวรจนถงขนเปอยขาด

และเยบปะไปเรอยๆ แลว กจะเหนความจรงใน

ขอน และเกดความซาบซงอยางถงใจทเดยว

เมอผานขบวนการเยบเสรจเรยบรอย

แลว กจะนำไปสการยอมแกนขนน โดยใชเตา

ตมแกนขนนขนาดใหญ เคยวแกนขนนจนไดนำ

ออกเปนสแดงคลำ จากนนจงผสมสยอมผา

โดยใช สทอง สกรก สแกนขนน สแดง หรอใช

นำทฝนจากหนแดง ตองผสมให ไดสดสวนกน

พอด

สำหรบปรมาณการผสมนน ขนอยกบผา

ทจะยอม วาจะยอมกผน ผาหนาหรอผาบาง

ปรมาณการผสมกแตกตางกนไป ทงนตอง

อาศยผมประสบการณจงจะสามารถผสมส

และยอมออกมาไดสมาตรฐานตามทใชกน หาก

ผสมไมเปนกอาจทำใหจวรเสยสได การผสมส

จงกลาวไดวา มความสำคญมใชนอย สำหรบส

จวรทใชกนในวงพระปานน จะออกเปนสเหลอง

แกมแดง (สเหลองหมน) หรอไมกสววโทน ซง

เปนสทถกตอง และตรงตามปฏปทาทพอแมคร-

อาจารยพาปฏบตมาแตเดม

ดงนน จะเหนไดวา กวาจะทำการ กะ ตด

เยบ ยอมใหสำเรจเปนจวรแตละผนไดนน ตอง

ผานขนตอนมากมาย และตองใชฝมอบวกกบ

ความเพยรพยายามอยางยงยวดเลยทเดยว

ฉะนน การทพระเณรจะไดม โอกาสนงหมผา

จวร ทผานการ กะ ตด เยบ ยอม เชนน ไดนน

จงไมใชของงาย เพราะตองอาศยภกษผฉลาด

และมความสามารถอยางยงจรงๆ หากทานผ ใด

ม โอกาสไดนงหมผาจวรเชนนแลวกถอเปน

ความภาคภมใจไดเลยทเดยว

และทสำคญยงกวาสงอนใด สงนคอการ

สบทอดปฏปทาดงเดมแหงวงพระกรรมฐาน ท

พอแมครอาจารย ไดพาปฏบตมา หากยงม

ภกษผปฏบตดปฏบตชอบอยตราบใด ปฏปทา

เหลานยอมไมมวนเสอมสลายไปอยางแนนอน

ดงนน พระเณรจงควรเหนความสำคญ และ

สบทอดปฏปทาในขอน ไว ไมควรลมตว และ

มกงาย หวงพงแตบรขารจากรานคาโดยถาย

เดยว

จรงอย แมในยคปจจบน โรงงานทอผา

สำเรจรป สามารถยอมสผาจากโรงงานได

ใกลเคยงกบสผาจวรทพระกรรม-

ฐานใชอย ดวยเทคโนโลยทดกวา

ทำใหสตดทนนานกวา และ

สามารถซกไดแมกบนำเยน หรอกบ

เครองซกผาสมยใหม โดยทสไมลอก

ไมตองมาตม เคยวแกนขนน ซก ยอม

ใหยากลำบาก ซงกเปนการอำนวย

ความสะดวกใหกบพระเณรได ไมใช

เมอคำนวณขนาดของแตละขณฑ ไดแลว

กขดเสนกส และอฑฒกส ให ไดตามรป

โครงสรางจวร การขดอฑฒกส หรอทเรยกวา

กสขวางนน กขดเปนเสนคขนานหางกน ๖ ซม.

ให ไดแนวตรงกนทกขณฑ โดยมากจะใชวธพบ

สามสวน แลวขดอฑฒกส เขาหากงกลางของ

แตละขณฑ หรอขดออกไปทางดานรมผากได

หรอใชวธพบครง แลววดจากกงกลางแตละ

ขณฑ แบงให ไดระยะอฑฒกส ดานบน ดานลาง

สลบใหเทาๆกน ตามรปโครงสรางจวรก ได

จากนนจงลงมอตดผาออกเปน ๙ ชน โดยตอง

กำหนดหมายไวดวยวา ชนไหนเปนขณฑ ไหน

เสรจแลว จงเขาสขนตอนการเยบ โดยเอาแต

ละขณฑมาตอกน โดยเยบแบบลมตะเขบ หรอ

ลมดก ซงตองมความชำนาญไมใชนอย จงจะ

เยบไดสวยงาม

สวนความกวาง (สง) ของจวร เมอตด

เยบแตละขณฑตอกนเสรจแลว กอนเขาอนวาต

กขงเชอกตดรมดานบน และดานลาง ให ได

ตามขนาดความกวางมาตรฐานทคำนวณไว

โดยมากนยมเวาตรงขณฑกลางเขามาประมาณ

กระบวนการยอมจวร

กระบวนการกะ ตด เยบ จวร

366 367

นอย ซงกนาทพระเณรจะควรยนด แตในขณะ

เดยวกน บนความสะดวกสบายเชนนน กไมผด

อะไร กบการเอาระเบดนวเคลยรนวตรอน มา

กวาดลางทำลายปฏปทาในฝายกรรมฐานให

แตกทำลายอยางพนาศยอยยบไมเหลอซาก

เลยทเดยว

การบมบาตร๑

บาตร คอบรขารทจำเปนตอ

การดำรงชพของภกษ ใชภกขา-

จารบณฑบาตอาหารจากชาว-

บานในชวตประจำวน และหาก

ถงคราเดนธดงคสพงไพร

พระกรรมฐานก ใช

บาตรตางกระเปา

เดนทางใสบรขารตาง ๆ

เชน สงฆาฏ ผาอาบนำ

ทกรองนำ เปนตน

พระพทธองค

ทรงอนญาตให ใชบาตรดน

และบาตรเหลก ปจจบนนยมใชบาตรสเตนเลส

เปนเหลกททนทานไมเปนสนม และกำหนดให

ภกษมบาตรไดเพยงใบเดยว โดยตองอธษฐาน

เปนของใชสวนตว

บาตรทสามารถอธษฐานได ตองผานการ

บมดวยไฟเสยกอน ซงมวธการดงน

- ทำความสะอาดบาตรใหเรยบรอย ลาง

ดวยผงซกฟอก เชดใหสะอาดแหงสนท ไมใหม

รอยนวมอและคราบสกปรกตดอย

- เตรยมถงแกส ปบใหญ หรอถงนำมนท

ใสบาตรเขาไปได และไมสงจากบาตรเกนกวา

๑ ฟต

- เตรยมหาฟน ไม ไผ ไมรวก และไมอน ๆ

ทใหความรอนสมำเสมอ ถาไมมใชฟาง ใบไม

แหง กาบมะพราว หรอวสดอนทหางายในทอง-

ถนนนๆ

- ใชสงกะสรองทพนดนกนความชนและ

สตวในดนไมให ไดรบอนตรายจากไฟ

- ขนทรายใสบนแผนสงกะสเกลยใหทว

เอาอฐมาวาง ๓ กอนเปนสามเสา

- วางสงกะส ทราย อฐ ทเตรยมไวใหถก

ตองเรยบรอย

- นำบาตรททำความสะอาดเรยบรอย

แลวควำลงบนอฐสามเสานน

- ครอบปบหรอถงแกสลงตรงบาตร ระวง

อยาใหบาตรเคลอนท

- ตงฟนรอบๆ ถงแกส ระวงอยาใหกระทบ

ถงแรง จะทำใหเคลอนทถกบาตรลม

- จดไฟเผาให ไดความรอนทสมำเสมอ

ปลอยให ไฟไหมฟนจนหมด

- เมอฟนหมด เขยถานและขเถาออกหาง

ถง รอสกคร แลวนำบาตรออกมาขณะทบาตร

ยงอนอย ใชผาชบนำมนพช เชน นำมน

มะพราว เชดใหทว

- เมอบาตรเยนสนทแลว นำบาตรมาลาง

ใหสะอาด เชดใหแหง บาตรทบมแลวจะมสตาง ๆ

กน เชน สดำ สนำเงน สมวง สทอง สปก

แมลงทบ (เขยว) ทงนขนอยกบความรอนและ

ระยะเวลาในการบม

การทำขาบาตร

ขาบาตร เปนบรขารจำเปนทพระเณร

ตองใชคกบบาตร เปนทรองบาตร พระวนยไม

ไดกำหนดรปแบบบงคบวา ขาบาตรจะตองเปน

อยางนน จะตองเปนอยางนเหมอนบาตร หรอ

จวร เพราะฉะนน ขาบาตรจงคอนขางมหลาก

หลายรปแบบ ขนกบวา ใครจะมความสามารถใน

การทำอยางไร แตสำหรบในวงพระกรรมฐาน

นน กมรปแบบอนเปนปฏปทาทครบาอาจารย

ถายทอดสบตอกนมาเพอเปนแนวทางปฏบต

โดยมากนยมใช ไม ไผตง ทเนอแหงสนท

นำมาตดเปนทอนยาวประมาณ ๙ นว แลวผา

เหลาใหเปนเสนกลม นำมาดงรดผานรเหลก

เพอบงคบให ไดขนาดทเทากนตามตองการ ขา

บาตรทนยมทำกนโดยมาตรฐาน จะใชลวไม ไผ

จำนวนประมาณ ๒๗๐ - ๒๘๐ ลว แต ใน

ภาพแสดงขนตอนการทำขาบาตร

๑ บมบาตร บางแหงใชระบมบาตร หรอรมบาตร คอการรมบาตรใหดำ

เปนมนเพอกนสนม

366 367

ยคหลงๆ มการพฒนาวสดทใช บางทกหนไป

ใชกานลาน ซงเหนยวกวา หรอบางทานกเขยบ

ไปนยมไมเนอแขงจำพวกไมพยง ไมมะคา หรอ

ใชแกนมะขามกนไปเลย เนองจากเปนไมทม

ลวดลายสวยงามตามธรรมชาต มความแขง

แรงทนทาน แตกหาไดยาก และทำไดยาก และ

มนำหนกมากกวา

ขาบาตรจะสวยงามหรอไม กอยทการคด

ไม และเหลาไม การหลาบใหกวตรงกลาง

ลาดเอยงไปหาสวนปลายทงสองดาน โดยตอง

ไดระดบความลาดเอยงเทากนหมดทกลว

ปจจบนสามารถทำบลอกแลวใชลกหม๑ขด กจะ

ทำให ไดขนาดลวเปนมาตรฐานเทากนหมด

การรอยถกขาบาตรดวยเชอกใหเปนแนว

เดยวกน และไดระยะวงรอบทหางเทากน การ

ออกแบบลายถก และการเลนระยะหางลายถก

รอบขาบาตรใหสวยงาม กลมกลนกน ทงดาน

บน และดานลาง จะชวยขบใหขาบาตรดเดน

และประณตยงขน ผสานกบการพนสยอม

เนอไม ใหดภมฐานและสงางาม ซงตองใชฝมอ

และความชำนาญอยางมากเลยทเดยว และท

สำคญ ตรงเอวขาบาตรตองไดขนาดพอด ไมด

เลกหรอใหญเกนไป

เมอถกรอยรอบขาบาตร เสรจสวยงาม

ดแลว ตองใชลอบงคบขนดวยนอต ให ไดสวน

สงตามทตองการ และขดเสนรศมโดยรอบเปน

วงกลม เพอตดลวทกลว ให ไดขนาดวงกลม

ตามทตองการ ปจจบนสามารถใชลกหมเจย

ชวย กทำใหงานไดมาตรฐานดขนกวาเดม

เมอตดและเจยรอบเปนวงกลมไดทแลว

กจะถกตะกรดเบดรดปลายและเขาขอบดวย

ไม ไผทขดยาวเปนวงกลมรอบขาบาตร งาน

ขนตอนนตองใชฝมอและประสบการณความ

ชำนาญอยางมาก จงจะสามารถเขาขอบได

เรยบ และเปนวงกลมสวยงามเทากนหมด ทง

ดานบนและดานลาง โดยทขาบาตรไมเบยว

หรอเอยง สวนดานทตองวางกบพน กจะใช

หวายถกรองกนสก หรอสมยใหมนเปลยนมาใช

สายไฟถกรองกนสกแทน ซงกดสวยงามด

เมอเขาขอบเสรจเรยบรอยแลว กจะได

ขาบาตร โคง เวา เปนวงกลมไดสดสวนพอ-

เหมาะพอด จากนนก ใช ไหมพรมเนอด ถก

ถลกขาบาตรอกครงหนง สวนจะถกลวดลาย

แบบใด ใหสวยงามแคไหน กอยทผ ใชตองการ

แบบไหน อกทงผถกมความชำนาญ และมความ

เพยรมากนอยเพยงใด ซงสามารถศกษาเรยน

รและฝกหดทำไดทกอยาง

ขาบาตรทเสรจสมบรณพรอมดวยความ

งามอนวจตรประณต ทงดภมฐาน และดมสงา

เชนน ยอมแสดงใหเหนถงความสขมคมภร-

ภาพ และความเพยรอนยงยวดของผทำเลยท

เดยว อกทงเปนการสรางสมบญบารมในอก

แขนงหนงดวย แมผมโอกาสได ใชขาบาตรทม

ความงามพรอมเชนน หากเปนการท ไดมาเอง

ภาพแสดงการทำสายรดประคด ซงเปนบรขารอกอยางหนงทจำเปนของพระ

โดยธรรม ยอมแสดงถงบญบารมทสงสมมาแลว

มากเชนกน แตตองมใชการดนรนแสวงหามา

ดวยอำนาจของกเลสตณหา ดงนน ปฏปทาท

พอแมครอาจารยพาดำเนนมาเกยวกบเรองนนน

กมงหวงมใหบรขารกลายมาเปนโทษแกพระเณร

นนเอง ทานสอนใหพระเณร รจกทำบรขารให

“เปน” คอรจกประมาณในการทำ และ ใชบรขาร

ให “เปน” คอ ไมใหยดตดจนกลายมาเปนภย

กบตวเอง

การถกเยบ

ทรองขาบาตร

๑ ลกหมหรอลกหนเปนเครองเจยชนดหนง

369

ครบาอาจารยพระกรรมฐานทเกยวของกบองคหลวงตา*

องคหลวงตาเทดทนบชาคณธรรมพอแม-

ครอาจารยหลวงปมนแบบสดจตสดใจดวย

เหตผลหลายประการ เฉพาะขอวตรปฏปทา

ของหลวงปมนประจำองคเพยงเรองเดยวกไม

อาจพรรณนาไดหมดสนและยากจะมผ ใดเสมอ

เหมอน หลวงปมนยงสามารถนำพาศษยานศษย

พระเณรใหกาวเดนตามรอยทานไดอกเปน

จำนวนมาก แตในระยะตอมาครบาอาจารย

เหลานนกคอยลวงลบดบขนธ ไป ภาระการ

แนะนำสงสอนจงตกมาสองคหลวงตาหนกขน

อยางเลยงไมได ในเรองนองคหลวงตาไดกลาว

ไวเชนกนวา

“...หลวงปมนบกเบกกรรมฐาน ทานเปน

องคแรกไปเลย เราเดนตามทาน ทานเปน

กรรมฐานทานเดนหนา ทกขยากลำบากทก

อยางอยกบทานหมดนนแหละ นนละไดธรรม

มาสอน แลวใครทจะทำทจะกระจายไปกวาง

แสนกวางเหมอนหลวงปมน

* พระภกษสามเณรครบาอาจารยทเกยวของกบองคหลวงตามเปนจำนวนมากทงฝายมหานกายและฝายธรรมยตจากทกภาคทวประเทศ รนอาวโสสงมาจากการเรยนปรยตหรอศกษาภาคปฏบตกบหลวงปมน รนอาวโสรองลงมา

มาจากการพบกนระหวางการเทยววเวกในสถานทตางๆ และสำหรบศษยานศษยขององคหลวงตามาจากการมโอกาสไดอยจำพรรษาดวย หรอการเปนพระอาคนตกะมาศกษาในสำนกขององคทานเปนระยะๆ แตมไดจำพรรษา

หรอพระเณรทไดเคยอปถมภอปฏฐากองคทานในแงมมและในวาระตางๆ ตลอดถงพระเณรทไดเสยสละรวมแรงรวมใจกนในงานรกษาชาต ศาสนา พระมหากษตรย ซงมอยจำนวนมากมายนบเปนหมนรปขนไป และอนๆ

คณะกรรมการผจดพมพฯ ขอมสวนและขออนโมทนาสาธการในกศลผลบญของพระภกษสามเณรครบาอาจารยทกรปมา ณ โอกาสน และกราบขออภย / ขออภยเปนอยางสงหากขอมลทรวบรวมมาไดนนตองตกหลนหรอขาด

ความสมบรณไปดวยขอจำกดหลายประการ ทำใหรายชอพระภกษสามเณรยอมมโอกาสตกหลนไปได แตความสมบรณในคณความดของทานทงหลายทมตอองคหลวงตานนมไดตกหลนไปดวยแมแตนอย อนง การเกบบนทก

ขอมลบคคลของวดเพงเรมจดทำขนในระยะหลงไมกปนตามความจำเปนทพระเณรเขามาขออยศกษามากขน

หลวงปมนจงเปนโรงงานใหญ สำหรบ

ผลตลกศษยลกหาทงหลายทางดานอรรถดาน

ธรรมใหกระจายออกไปทกวนนกออกจากหลวง-

ปมน เทศนาวาการสงสอนบรรดาลกศษย ไป

ประพฤตปฏบต ไดมรรคไดผลขนมาธรรมะ

กระจายออกไป เหลานมตงแตลกศษยทาน

อาจารยมนทงนนนะ ทแผกระจายทงฝายธรรม-

ยตและมหานกาย เปนลกศษยหลวงปมนทงนน

แหละ องคทานนพพานไปแลวชอเสยงน

กระฉอนทวประเทศทวโลก

เฉพาะองคทานเองทานไมคอยไปสอนใคร

ละ ถาสอนกสอนพระ พระอยกบทานไมกองค

ในปาในเขายงแลวทานไมรบใคร ตอนทานแกน

ทานคงจะสงสารบางกเลยรบพระมา แตกอน

ไมนะ พระไปอยกบทานไมได

ลกศษยของทานองค ไหนๆ ทปรากฏชอ

ลอนามเหลานมแตเปนลกศษยหลวงปมนทงนน

นะ อยางทานอาจารยขาว อาจารยคำด อาจารย-ถายเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๕๑๑

369

อะไรตออะไรๆ ตลอดอาจารยตอท ไหนใชหมด

เลย เปนลกศษยของทานทงนน กระจายออก

ไปนกเพราะลกศษยของทาน โรงงานใหญอยท

นนผลตธรรมใหลกศษยลกหา แลวกนำธรรมน

ออกไปกระจายทวโลกเวลาน กเพราะหลวงป-

มนองคเดยว

ปฏปทานเปนแบบฉบบไมเคลอนคลาด

อะไรเลย เดยวนคอยหดยนเขามาๆ ภาคปฏบต

ยคบานหวยทราย(พ.ศ.๒๔๙๔–๒๔๙๘)

เปนพระกรรมฐานทจำพรรษากบองคหลวง-

ตาในยคกอนสรางวดปาบานตาดและเปนระดบ

ครบาอาจารยในสมยปจจบน มรายนามดงน

พระอาจารยสม โกกนทโท, พระอาจารย

สงหทอง ธมมวโร, พระอาจารยนล ญาณวโร,

หลวงปบว สรปณโณ, หลวงปหลา เขมปตโต,

หลวงปศร มหาวโร, หลวงปบญม ปรปณโณ,

หลวงปเพยร วรโย, พระอาจารยสพฒน สข-

กาโม, พระอาจารยบญเพง เขมาภรโต, พระ-

อาจารยสหา, หลวงปล กสลธโร, พระอาจารย

สวาท, หลวงปคำตน ฐตธมโม, หลวงพอชาล

โชตปาโล ฯลฯ

มสามเณร ๔ รปคอ สามเณรชอนอย ๒

รป, สามเณรบญยง และสามเณรโส

พระอาจารยสงหทอง ธมมวโร

พระอาจารยสพฒน สขกาโม

พระอาจารยบญเพง เขมาภรโต

หลวงปบว สรปณโณ

หลวงปบญม ปรปณโณ

หลวงปคำตน ฐตธมโม

หลวงปหลา เขมปตโต

หลวงปเพยร วรโย

พระอาจารยนล ญาณวโร

หลวงพอชาล โชตปาโล

หลวงปศร มหาวโร

หลวงปล กสลธโร

กยงเหลอแตเราทวอๆ อยนกบพระกบเณรทง

หลาย พระเณรจดศนยกลางจะมาอยกบเรา

เวลานนะ ไมบอกกเปนเอง อยกบเราคอยฟง

เสยงเรา แตกอนทงหลายกอยกบหลวงปมน

ทนทานลวงไปแลว กถดลงมาทยงเปนตนเปน-

ตวอยกคอเรา กทราบแลววาเราเปนลกศษย

หลวงปมน ทนกมายดมาเกาะตรงนละ

เรอยมา…”

370 371

ยควดปาบานตาด(พ.ศ.๒๔๙๙–๒๕๕๔)

ตงแตองคหลวงตาสรางวดปาบานตาด พระเณรกเรมหลงไหลมา

อยศกษากบทานมากขน ซงมทงชาวไทยและชาวตางประเทศ ในระยะแรก

ทานจำกดจำนวนพระเณรจำพรรษาไวเพยง ๑๗-๑๘ องค และคงจำนวน

ไวเชนนนหลายป ตงแตป พ.ศ. ๒๔๙๙ มาจนกระทงถงป พ.ศ. ๒๕๑๙-

๒๕๒๐

ครนออกพรรษาจะมพระเณรอาคนตกะจำนวนมากสลบสบเปลยน

หมนเวยนเขามาพกชวคราว หากพระเกาขยบขยายออกไปแลวไมกลบมา

กอนวนวสาขบชา พระเณรอาคนตกะเหลานกจะเขาจำพรรษาแทนทกน

ตอไป โดยมากจะถอเกณฑเรยงลำดบมากอนหลงเปนหลก ระยะตอมา

เมอครบาอาจารยองคสำคญๆ ลวงลบไป พระเณรจำนวนมากไมมทเกาะ

ทยด องคทานกอนโลมผอนผนรบพระเขาจำพรรษามากขน ดงน

“...บรรดาลกศษยทงหลายท ไปอบรมอยวดปาบานตาดทวประเทศ

ไทย ไมใชนอย ๆ ถาพดตามความสตยความจรงแลวหลวงตาบวนม

ลกศษยฝายพระนมากทสด .. เราไมอยากรบพระรบเณรกดงทวานแหละ

รบเปนภาระแลวดแลแนะนำสงสอนตลอดเลย กลางคำกลางคนตองออกไป

สงเกตดพระดเณรประกอบความพากเพยรอยางไรหรอไม ตงหนาตงตา

มา มาแลวมาอยยงไง เคยไลออกจากวดหลายองคนะ ทมารบไวแลว มา

แลวไมเปนทาซ นอนไมรจกตน เวลานอนยงไมถง ๔ ทมเลยนอนหลบ

ครอกๆ แลว ‘เอ มนยงไงกน’

หลวงปหลา เขมปตโต

กราบคารวะองคหลวงตา

บนศาลาวดปาบานตาด

องคหลวงตากบพระอาจารยสงหทอง ธมมวโร บนศาลาวดปาบานตาด เมอวนท ๓ พฤศจกายน ๒๕๑๓

370 371

พระอาจารยปเตอร

ปญญาวฑโฒ

พระอาจารยจอรจ (เชอร)

อภเจโต

หลวงปผาง ปรปณโณ หลวงปสอ พนธโล หลวงปเจยะ จนโท

พระอาจารยทองอนทร

กตปญโญ

พระอาจารยทอง จนทศร

พระอาจารยนอย ปญญาวโธ

(นาคขวา)

หลวงปอนหลา ฐตธมโม

(นาคซาย)

พระอาจารยบญก

อนวฑฒโน

หลวงปฟก สนตธมโม พระอาจารยแสวง โอภาโส

นนเอาละนะ พอเทยงคนไปดอกแลว ต ๓-๔ ไปดอก วนหลง

สงเกตอก กอนทจะไลออกจากวดไมใชไลเฉยๆ นะ ทดสอบดรนสย จรต

นสยขเกยจขครานทอแทออนแอหรอขยนหมนเพยรหมดเรยบรอยแลว

ทไลออกจากวดกผขเกยจ ไปดจบเอาทกระยะๆ แนใจแลวบอกเลย ทาน

ให ไป ไมมมาคดคานเรา เราจบไดหมดแลว เพราะฉะนนจงไมอยากรบ

พระรบเณร รบมากเปนภาระ ..

ปแรกมาอยน ๑๒ องค เรารบจำกด ๑๘ องค .. อยางวดนอยางมาก

ทสดไมเลย ๑๘ องค เรยกวามากทสด ตอนนนมครบาอาจารยหลายองค

ทานยงมชวตอย พระเณรทงหลายกได ไปอาศยอยกบทานๆ .. ทนพอ

องคนนลวงไปองคนลวงไปกไหลเขามาหาเรา จาก ๑๘ รบ ๒๐ จาก ๒๐

เตลดเลยเปน ๕๐ กวาตลอดมา ครบาอาจารยแตกอนอยางหลวงปขาว

พระเณรกไปเตมอยนน หลวงปฝน เตมอยนน หลวงปออน เหลานเตม

ทงนนละ พอองคนนลวงไปองคนลวงไปไหลเขามาๆ .. ไมมทยดทเกาะก

ไหลเขามาละซ จงไดรบเพมขน รบพระรบเณรเปนภาระหนกมากอยนะ

รบตองรบผดชอบทกอยางดวย สงเกตสงกาแนะนำสงสอน จงไมรบ

งายๆ…”

เทศนาเมอวนท ๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๙ แสดงถงความเมตตา

ศษยเปนลนพนแมจะชราภาพมากอายจวนจะ ๙๓ ปแลวกตาม ทานยงส

อตสาหออกเดนตรวจตราดทางจงกรมดความพากเพยรของพระเณรใน

ยามคำมดดกดน ดงน

“กลางคนผมเดนดไมเหนพระลงเดนจงกรมกลางคนเงยบๆ ไมเหน

นะ นพงมาพดวนน ไปดเปนประจำนะ ทานทงหลายวาผมไมไปดเหรอ

มนขเกยจอะไรนกหนา ถาขเกยจใหหนจากวดน อยาอย น ไปเทยวเดนด

หมด กลางคำกลางคนไมเหนพระออกมาเดนจงกรมหยอกๆ แหยกๆ เลย

ทานทงหลายวาผมไมดเหรอ ผมไปดตลอดนะ นละวนนออกพดเสยบาง

นานๆ พดทหนงๆ

นละการปกครองหมเพอนรบหมเพอนรบจรงรบจง แนะนำสงสอน

สงเกตสงกาทกแงทกมม ใหพากนเอาจรงเอาจง อยามาเหลาะแหละให

เหน ตงแตดธรรมดานกขวางตาพอแลว แบบหลบหหลบตาไปกบหมกบ

เพอน น ไมไดคยนะความเพยร ดหมเพอนดไมได ถาเราทำอยางนเราก

ตายไปนานแลวแหละ นไมไดทำอยางน”

บานตาดยคแรก(พ.ศ.๒๔๙๙–๒๕๑๑)

เปนยคทองคหลวงตาเนนการสอนพระเปนพเศษ ครบาอาจารยท

อยจำพรรษารวมกนในเวลานนกมทงทตามมาจากยคหวยทราย อาท

พระอาจารยสงหทอง ธมมวโร, หลวงปบญม ปรปณโณ, หลวงปเพยร

วรโย, พระอาจารยสพฒน สขกาโม, หลวงปบญเพง เขมาภรโต, หลวงปล

กสลธโร, พระสกนต, พระอาจารยคำผว สภโณ, พระผน, พระสมนก

และสามเณรเสรฐ

ครบาอาจารยทมาจำพรรษาดวยหรออยศกษาใหมมรายนามดงน

หลวงปเจยะ จนโท, หลวงปผาง ปรปณโณ, หลวงปสอ พนธโล, พระ-

อาจารยทอง จนทสร, หลวงปฟก สนตธมโม, พระอาจารยแสวง โอภาโส,

พระอาจารยบญก อนวฑฒโน, พระอาจารยนอย ปญญาวโธ, หลวงปอน-

หลา ฐตธมโม, หลวงปบญยง ผลญาโณ, พระอาจารยทองอนทร

กตปญโญ, พระอาจารยปเตอร ปญญาวฑโฒ, พระอาจารยจอรจ (เชอร)

อภเจโต เปนตน

372 373

บานตาดยคสอง(พ.ศ.๒๕๑๒–๒๕๒๘)

เปนยคทองคหลวงตาเกยวของกบประชาชนและพระเณรมากขน ครบาอาจารยทอย

จำพรรษารวมกนมรายนาม ดงน

พระอาจารยอนทรถวาย สนตสสโก, พระอาจารยทองฮวด ฐานวโร, พระอาจารยสชาต,

พระอาจารยเอยน อรเยสโก, พระอาจารยประยร, พระอาจารยจอน, พระอาจารยสธรรม สธมโม,

พระอาจารยคลาด ครธมโม, พระอาจารยนพนธ อภปสนโน, พระอาจารยบญทน ฐตสโล, พระ-

อาจารยเยอน ขนตพโล, พระอาจารยณรงค อาจาโร, พระอาจารยสม ขนตโก, พระอาจารยโกวท

ฐานยตโต, พระอาจารยมาลา ญาโณภาโส, พระอาจารยมหาณรงค ฐตญาโณ, พระอาจารยสดใจ

ทนตมโน, พระอาจารยสชาต อภชาโต, พระอาจารยบญจนทร กตปญโญ, พระอาจารยบญชวย

ปญญวนโต, พระอาจารยฟลลป, พระอาจารยแพท, พระอาจารยบญม ธมมรโต, พระอาจารยจำรส

จนทโชโต, พระอาจารยวงศสน, พระอาจารยดค สลรตโน, พระอาจารยวศษฐ สนตงกโร, พระ-

อาจารยมานะ เทวธมโม, พระอาจารยเฉลม ธมมธโร, พระอาจารยชต ฐตจตโต, พระอาจารยมงคล,

หมายเหต

การบนทกขอมลเกยวกบกาลเวลา สถานท และบคคล ไว ในทน มความมงหมายเพอเปนหลกฐานอางองในเชงประวตศาสตรแตพอสงเขป มรายละเอยดทควรทราบ ดงน

o รายนามขางตนน ไมรวมถงครบาอาจารยทไมเคยจำพรรษากบองคหลวงตาแมอาจไดชวยเหลอหนาทการงานหรอมความเกยวของอยางลกซงกบองคหลวงตา

o ในยคแรกๆ ยงไมมการบนทกการจำพรรษาของพระภกษสามเณรทำใหขอมลในชวงเวลาดงกลาวอาจตกหลนหรอขาดหายไป

o รายนามขางตนนรวมถงพระภกษผทเคยเขามาศกษากบองคหลวงตาระยะหนงและไดลาสกขาแลว นอกจากขอมลทนำมาแสดงขางตน ยงมพระภกษสามเณรทหมนเวยนมาศกษากบองคหลวงตาในชวงออกพรรษาเปน

จำนวนมากยงกวาในพรรษา จงไมสามารถนำมาแสดงไดทงหมด

o มฆราวาสในสาขาอาชพตางๆ รวมถงบคคลสำคญๆ เขามาบวชศกษาชวคราวทงจำพรรษาหรอบวชนอกพรรษาอกเปนจำนวนมากในชวงทองคหลวงตาดำรงธาตขนธอย

ทะเบยนบานวดปาบานตาด และบญชกลางปวดธรรมยต

เมอ พ.ศ. ๒๕๑๓ และ พ.ศ.๒๕๑๔

พระอาจารยวฒชย สตาวโธ, พระอาจารยนอย(สรนทร), พระอาจารยวนชย วจตโต, พระอาจารยนพดล นนทโน, พระอาจารยภษต ขนตธโร, พระ-

อาจารยพมพา จาคจตโต, พระอาจารยทวป กมโล, พระอาจารยสงบ ปภาโส, พระอาจารยแดง, พระอาจารยสมเดช สรจนโท, พระอาจารยสพฒน

ธมมวโร, พระอาจารยศานตย, พระสมยศ, พระอาจารยมานะ ฉนทสาโร, พระอาจารยชชาต, พระอาจารยธรยทธ ธรยธโน, พระอาจารยสนทร ฐตโก,

พระอาจารยประยร, พระอาจารยประสทธ, หลวงพอณฐ, พระฌาน, พระอาจารยบำรง นวพโล, พระอาจารยบญเตม ฐโตภาโส, พระอาจารยกฤษฎา

สรวงโส, พระอาจารยสลาน ปภสสโร, พระอาจารยสมบรณ ฐตญาโณ ฯลฯ

372 373

พระอาจารยสมพงษ ฐตวงโส, พระอาจารยรฐวร ฐตวโร, พระอาจารย-

ศรณรงค ธรปญโญ, พระอาจารยนคม ปญญาธโร, พระอาจารยประสพ

วรจตโต, พระอาจารยสมหมาย ฐานตตโร, พระอาจารยจว อภปญโญ,

พระอาจารยแกน, พระอาจารยมหาธรนาถ อคคธโร, พระอาจารยณฤทธ

อทธโชโต, พระอาจารยสมพร ยโสธโร, พระอาจารยนรจน อล โน,

พระอาจารยวชาญ อคคจตโต, พระอาจารยมหาสมควร รตนปญโญ,

พระอาจารยมารตน ปยธมโม, พระอาจารยบารม สทธจตโต, พระอาจารย

คณต โชตธมโม ฯลฯ

จำพรรษาในระหวางเปนสามเณร ไมทราบสถานภาพปจจบน

สามเณรสนอง หรเพลด, สามเณรรศม กานจกร, สามเณรนโก

ขนธรกษ, สามเณรไพฑรย นตตะกล, สามเณรมานะ เทยมราช, สามเณร

สมชาย ทองราช, สามเณรอทย ทองราช

บานตาดยคสาม(พ.ศ.๒๕๒๙–๒๕๔๐)

เปนยคทเปดกวางสสาธารณชน องคหลวงตาอนโลมใหมพระ

เณรในพรรษาจำนวนเพมมากขน อางองตามขอมลของวดเกบบนทกไว

มดงน

ป ๒๕๓๓ จำนวน ๔๔ องค ป ๒๕๓๘ จำนวน ๔๖ องค

ป ๒๕๓๙ จำนวน ๔๘ องค ป ๒๕๔๐ จำนวน ๔๘ องค

ครบาอาจารยทจำพรรษารวมกนมรายนาม ดงน

พระอาจารยสทธ ธมมสาโร, พระอาจารยพพฒน ธมมวโร,

พระอาจารยสถาพร, พระอาจารยสมภพ อภวณโณ, พระอาจารยบณฑต

ธรธมโม, พระอาจารยนรา กตรกโข, พระอาจารยวทยา กจจวชโช,

พระอาจารยวระศกด ตกขวโร, พระอาจารยชวน ฐตธมโม, พระอาจารย

สรยน วรคโณ, พระอาจารยภาสกร ภาสกโร, พระอาจารย ไพรนทร

ปญญาพโล, พระอาจารยมหาต ปยสโล, พระอาจารยกองคำ เปมสโล,

พระอาจารยสมพงษ ขนต โก, พระอาจารยสมหมาย อปตสโส,

พระอาจารยสทธชย สทธชโย, พระอาจารยประภาส กตปญโญ,

พระอาจารยชชาต ชยธมโม, พระอาจารยถาวร ขนตโก, พระอาจารย

มหาสำรวย สภวสสโภ, พระอาจารยชาตร นสโภ, พระอาจารยเรองเดช

ฉนนาลโย, พระอาจารยวเชยร อฏฐาโน, พระอาจารยสำรวย อารญโย,

พระอาจารยกนก กนโก, พระอาจารยอมร ตขโณ, พระอาจารยอำนวย

กนตธมโม, พระอาจารยพรหม กตตวณโณ, พระอาจารยนพรตน

กนตธมโม, พระอาจารยปรชญา โอภาโส, พระอาจารยโสภา สมโณ,

พระอาจารยสาธต ชยสาธโต, พระอาจารยทศพล กตตวโร, พระอาจารย

โกศล ปญญากโร, พระอาจารยสกรณ จตตปญโญ, พระอาจารย

ปราโมทย สรนนโท, พระอาจารยประสบ กสโล, พระอาจารยสทธพงษ

สทธพทโธ, พระอาจารยธนพบลย รตนปญโญ, หลวงพอจตต จตตวชโร,

374 375

บานตาดยคสดทาย(พ.ศ.๒๕๔๑–๒๕๕๔)

เปนยคทเปดกวางสสาธารณชนสงสดเนองจากองคหลวงตาเมตตา

ออกมาชวยชาต ศาสนา และพระมหากษตรย อางองตามขอมลของวด

เกบบนทกไวมดงน

ป ๒๕๔๑ จำนวน ๔๖ องค

ป ๒๕๔๒ จำนวน ๔๗ องค

ป ๒๕๔๓ จำนวน ๔๖ องค

ป ๒๕๔๔ จำนวน ๔๙ องค

ป ๒๕๔๕ จำนวน ๕๒ องค

ป ๒๕๔๖ จำนวน ๕๕ องค

ป ๒๕๔๗ จำนวน ๕๗ องค

ครบาอาจารยทจำพรรษารวมกนมรายนามดงน

พระอาจารยสงด ฐตธมโม, พระอาจารยสมบรณ ปณณารกโข,

พระอาจารยเสวต จรธมโม, พระอาจารยจำเรญ คณวโร, พระอาจารย

คมภร ญาณคมภ โร, พระอาจารยสนตชย สนตธมโม, พระอาจารย

ประพจน ทฆายโก, พระอาจารยปญญา ฐตโสภโณ, พระอาจารยบญชา

เมตตโก, พระอาจารยสทธชย จกกวโร, พระอาจารยสมฤกษ ญาณวโร,

พระอาจารยสขกาย พลญาโน, พระอาจารยสนต สปฏปนโน, พระอาจารย

พอใจ โฆสธมโม, พระอาจารยเรอนทอง สนตจตโต, พระอาจารยอำพล

ฐานตตโร, พระอาจารยชำนาญ อภชญโญ, พระอาจารยทว อตตสาโร,

พระอาจารยธระเดช ถรธมโม, พระอาจารยวมาร เขมาภรโต, พระ-

อาจารยประพบ ลาภโก, พระอาจารยยทธนา ตนตปาโล, พระอาจารย

ทพากร สภาจาโร, พระอาจารยสมชาย จตตกาโร, พระอาจารยนกหวด

กตตวฑโฒ, พระอาจารยอดศร รตนปญโญ, พระอาจารยฉตรชย วชโย,

พระอาจารยชวลต ภรปญโญ, พระอาจารยเฉลมชย อธจตโต, พระ-

อาจารย ไพโรจน อภปญโญ, พระอาจารยสงหโต โฆสโก, พระอาจารย

สมง ปยธมโม, พระแกส รตนญาโณ, พระฉตรแกว ญาณรงส, พระเขมาสาลา

ธมมเฉโก, พระปออต จตตปญโญ, พระวระพงษ สจณณธมโม, พระจนทร-

ญา เปสโล, พระพรเทพ ญาณวฒโฑ, พระอวน ธมมเฉโก, พระไพโรจน

อตตคตโต, พระฮานส ญาณธมโม, พระปเตอร ฐตธมโม, พระพทกษ

รตนธโร, พระมหาพศษย ธรปญโญ, พระธงชย นรโต, พระวระพล สจจวโร,

พระไกรวลย ฐานวโร, พระนรนต นรนตโร, พระมน กตตวณโณ, พระ-

รอนน กนตธมโม, พระจอหน กสโล, พระอาทตยเทพ อภปญโญ, พระวระ-

ศกด ถาวรจตโต, พระเพลนจต อธจตโต, พระ ม.ล.สทธโชค สทธเตโช,

พระหมาย มหทธโน, พระศภชย ภรปญโญ, พระพณโย กาญจโน, พระสมชาต

ฐตธมโม, พระเจย ปยสโล, พระเฮนร หรวโร, พระกมพล ขนตพโล,

พระพายพ ฉนทสโล, พระสมพนธ ถรโสภโน, พระมณฑล วรจตโต, พระ-

ศภนต ครโก, พระวรวฒ ภททธมโม, พระสารทล สชาโต, พระธนเศรษฐ

สมงคโก, พระปญญา นมมโล, พระมนตร จตตสโล, พระภานมาศ ฐานโย,

พระสชาต ฐตสขโข, พระโชตรส, พระดนย โสภโต, พระอภสทธ สทธชโย,

ป ๒๕๔๘ จำนวน ๕๘ องค

ป ๒๕๔๙ จำนวน ๕๖ องค

ป ๒๕๕๐ จำนวน ๕๘ องค

ป ๒๕๕๑ จำนวน ๖๑ องค

ป ๒๕๕๒ จำนวน ๖๓ องค

ป ๒๕๕๓ จำนวน ๖๒ องค

374 375

พระเกรสน มนญโญ, พระวนย สรกโล, พระเจตน อาจตตธมโม, พระตตอง

วรปญโญ, พระโจเซฟ ปยธมโม, พระประเสรฐ ขนตโสภโณ, พระธงชย

อธปญโญ, พระปเตอร ตปสโล, พระปโยรส ฐตรโส, พระพศาล วชโย,

พระเนตร สนตจตโต, พระเดวด อภสทโธ, พระพรชย นาถธมโม, พระ-

ทรงศกด ตกขว โร, พระพยคฆ ปญญารตโน, พระนวต สวณโณ,

พระวรตน วรญาโณ, พระอนวฒน ปยวาจโก, พระเดชา จตตสลโล,

พระสมชาย วรจตโต, พระบวร (โคคำมา) ฯลฯ

จำพรรษาในระหวางเปนสามเณร ไมทราบสถานภาพปจจบน

สามเณรจตต สวรรณพฤกษ , สามเณรกะววฒน นาสวสด ,

สามเณรนนท ยะสตา, สามเณรเอกชย ใจสตะ

บานตาดยคสนรมโพธรมไทรใหญ (พ.ศ.๒๕๕๔เปนตนไป)

เปนยคทพอแมครอาจารยองคหลวงตาเขาสอนปาทเสสนพพาน

โดยกอนละขนธองคทานบรรจงฝากพระธรรมคำสอนตอนเชามดของวน

ใหมและปใหมเวลาตหนงเศษของวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔ ณ โรง-

พยาบาลศรราช ไวเปนเครองระลกเตอนใจตลอดไปแกพระอาจารยสดใจ

ในนามผแทนคณะศษยทงปวงวา

“มอของครอาจารยกบมอของลกศษยลกหา ญาตมตร เพอนฝง

เปนอนหนงอนเดยวกนใชแทนกนได ไวใจกนได เชอใจกนได ตายใจกนได”

องคหลวงตาทานฝากเตอนคณะสงฆศษยานศษยของทานทงปวงให

มสามคคธรรมรกใครกลมเกลยวเปนอนหนงอนเดยวกน ใหรกษาและ

สบทอดมรดกธรรมไดแกขอวตรปฏบต คำสงสอน และปฏปทาททานพา

ดำเนนมามใหเสอมคลายและสญหายไป ใหฝากเปนฝากตายชวยเหลอ

เกอกลกนไมทอดทงกนตลอดไป