Thai J. For. 36 (2) : 67-76 (2017) วารสารวนศาสตร 36 (2) : 67-76 (2017)

การตลาดและการวเคราะหทางการเงนของการเลยงชนโรงในจงหวดจนทบร

Marketing and Financial Analysis of Stingless Beekeeping in Chanthaburi Province

สนต สขสอาด Santi Suksard

อนนตชย ศรทอง* Anantachai Srithong*

คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จตจกร กรงเทพฯ 10900

Faculty of Forestry, Kasetsart University, Chatuchak, Bangkok 10900, Thailand *Corresponding Author, E-mail: dookduy_as@hotmail.com

รบตนฉบบ 21 มถนายน 2559 รบลงพมพ 29 กรกฎาคม 2559

ABSTRACT

The objectives of this study were to determine production, marketing and financial analysis of stingless beekeeping in Chanthaburi province. Data was gathered by interviewing 54 stingless beekeepers and 3 middlemen. The statistical analysis were used frequency, percentage and mean for general data, production and marketing. There were benefit-cost ratio, net present value, internal rate of return for financial analysis with the given life of project is 10 years, discount rate of 4, 6, 8, 10 and 12 percent. Stingless beekeeper were average age 48.62 years. Their main occupation were gardening, number of household members were average 1.55 person. Most of stingless beekeepers had simple steps of reproducing. After one year from reproducing could harvest honey and wax. In 2015 there were total honey keeping 313,600 ml and wax 92 kg. Problems of stingless beekeeping were lacking materials to make box 94.73 percent. The most honey packaging for sale contained old whiskey bottle 750 ml and wax used plastic rap to pack for sale. Stingless beekeepers mostly offer their own sale price, with honey selling price were 350-2,000 baht (180-750 ml), and wax price were 2,000 baht/kg. Their mostly were direct sale to them consumers, the government acts as a marketing promotion instead of them. However stingless beekeepers were 6.25 percent to used facebook for advertising .The problem of this marketing was shortage of honey to sell 100 percent. Financial analysis of 9 stingless beekeepers indicated that B/C >1, NPV >0 and IRR > the determining discount rate, so the investment had been profitable.

Keywords: stingless bee, marketing, financial analysis

นพนธตนฉบบ

68 Thai J. For. 36 (2) : 67-76 (2017)

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาการผลต การตลาด และวเคราะหทางการเงนของการเลยงชนโรงใน

จงหวดจนทบร โดยใชแบบสมภาษณในการเกบขอมลของผเลยงชนโรงจ�านวน 54 ชด และพอคาคนกลางจ�านวน 3

ชด ในการวเคราะหขอมลทวไป การผลตและการตลาด สถตทใชไดแก คาความถ รอยละ และคาเฉลย การวเคราะห

ทางการเงน โดยใชอายโครงการ 10 ป อตราสวนลดทรอยละ 4, 6, 8, 10 และ 12 โดยวเคราะหหาคาอตราผลตอบแทน

ตอตนทน มลคาปจจบนสทธ และอตราผลตอบแทนภายใน

ผเลยงชนโรงมอายเฉลย 48.62 ป สวนใหญมอาชพหลกท�าสวน มจ�านวนสมาชกในครวเรอนเฉลย 1.55 คน

ผเลยงชนโรงสวนใหญจะมขนตอนในการแยกรงทคลายคลงกน ซงหลงจากแยกรงแลวอยางนอย 1 ป จงสามารถ

เกบน�าผงชนโรงและชนผงได ในป พ.ศ. 2558 ปรมาณน�าผงชนโรงทเกบไดคอ 313,600 มลลลตร และเกบชนผง

ได 92 กโลกรม ปญหาและอปสรรคดานการเลยงชนโรง คอขาดแคลนวตถดบในการสรางรงรอยละ 94.73 การขาย

น�าผงชนโรงสวนใหญบรรจในขวดเหลาเกาขนาด 750 มลลลตร และชนผงใชพลาสตกแรปหอชนผง ผเลยงชนโรง

สวนใหญเปนผก�าหนดราคาเอง น�าผงชนโรงมราคาขาย 350 - 2,000 บาท (180 - 750 มลลลตร) และชนผงราคา 2,000

บาทตอกโลกรม ผเลยงชนโรงสวนใหญขายน�าผงชนโรงและชนผงใหกบผบรโภคโดยตรง หนวยงานรฐท�าหนาท

สงเสรมการตลาดใหกบผเลยงชนโรง แตพบผเลยงชนโรงรอยละ 6.25 ทใชเฟซบคในการโฆษณา ปญหาของการ

ตลาดคอขาดแคลนน�าผงในการขายคดเปนรอยละ 100 การวเคราะหทางการเงนของการเลยงชนโรงทง 9 ราย พบ

วาการเลยงชนโรงมความคมคาในการลงทนในทกอตราสวนลดทก�าหนด โดยมคา B/C > 1 NPV > 0 และ IRR >

อตราสวนลดทก�าหนด กลาวคอการลงทนดงกลาวไดรบก�าไร

ค�าส�าคญ: ชนโรง การตลาด การวเคราะหทางการเงน

ค�าน�า

ชนโรงเปนผงสายพนธหนงทไมมเหลกใน

ชนโรงเปนทงแมลงอตสาหกรรมและแมลงกนได เพราะ

สามารถใชประโยชนจากชนผง และน�าผงได รวมไป

ถงเปนแมลงทชวยผสมเกสรของพช ปจจบนชนโรง

ในธรรมชาตมจ�านวนลดลงอยางมาก เนองจากปญหา

การบกรกพนทปาท�าใหชนโรงในธรรมชาตมนอยผลต

ชนผงและน�าผงไมพอเพยงตอความตองการของตลาด

มนษยจงจ�าเปนตองน�าชนโรงมาเลยงเพอเพมผลผลต

การเลยงชนโรงจะเลยงในกลองทท�าขนจากไม โดยม

วตถประสงคคอเพอใหไดน�าผงชนโรง และชนผง จาก

การสมภาษณผเลยงชนโรงเบองตนพบวาการเลยงชนโรง

ในปจจบนใหผลผลตไมเพยงพอตอความตองการของ

ตลาด และชนโรงยงมบทบาทส�าคญกบการเพมผลผลต

ใหกบชาวสวนผลไม เนองจากชนโรงมประสทธภาพใน

การผสมเกสรดอกไมไดดกวาผง และชนโรงมกลามเนอ

สวนอกทแขงแรงสามารถบนลอยตวอยไดนานบนรอน

ลงอยางนมนวลในการเกบเกสร และดดน�าหวานท�าให

กลบดอกไมซ�า (สมนก, 2541) ดวยเหตผลนชนโรงจง

เปนแมลงทส�าคญตอการเพมผลผลตใหกบไมผลและ

เปนการเพมรายไดใหกบชาวสวนผลไม กรมสงเสรม

การเกษตรจงจดตงศนยอนรกษและขยายพนธผงขน

โดยในประเทศไทยมทงหมด 5 ท คอ จงหวดเชยงใหม

พษณโลก ขอนแกน จนทบร และชมพร โดยทจงหวด

จนทบรจะเนนสงเสรมในเรองของการเลยงชนโรง

มากกวาผง เนองจากจงหวดจนทบรมสภาพอากาศท

รอนชนจงเหมาะสมกบการด�ารงชวตของชนโรงทชอบ

69วารสารวนศาสตร 36 (2) : 67-76 (2560)

อากาศรอนชน และมพนทปลกผลไมมากทเหมาะจะ

เปนแหลงอาหารของชนโรงดวย (อญชล, 2556)

จากเหตผลดงกลาวขางตนท�าใหผวจยสนใจ

ศกษาเรองการตลาด และการวเคราะหทางการเงนของ

ผเลยงชนโรงในจงหวดจนทบร ท�าใหทราบถงขอมล

ทวไปของการเลยงชนโรง ขอมลทวไปทางดานการตลาด

ของผลตภณฑทไดจากชนโรง ปญหาและอปสรรคใน

ดานของการผลตและการตลาดของผเลยงชนโรง ตลอดจน

ถงผลตอบแทนทไดรบจากการเลยงชนโรง เพอเปน

แนวทางในการตดสนใจของผสนใจทจะเลยงชนโรง

อกทงเพอใชเปนขอมลส�าหรบหนวยงานของรฐ หรอ

ผทมความสนใจในหวขอวจยใชเปนขอมลประกอบการ

ศกษาและเปนแนวทางส�าหรบการศกษาวจยในครงตอไป

ในการศกษาครงนวตถประสงคเพอศกษาการ

ผลต และการตลาดของการเลยงชนโรง และเพอวเคราะห

ทางการเงนของผเลยงชนโรงในจงหวดจนทบร

อปกรณ และวธการ

การเกบรวบรวมขอมล

1. ขอมลทตยภม (secondary data) เปนขอมล

ทเกยวของกบชนโรง รวบรวมไดจากแหลงขอมลตางๆ

เชน วารสาร หนงสอ ผลงานวจย เวบไซตตางๆ และ

หนวยงานทเกยวของ

2. ขอมลปฐมภม (primary data) เปนขอมล

ทไดจากการใชแบบสมภาษณในการสมภาษณผเลยง

ชนโรง และพอคาคนกลางทรบซอผลตภณฑจากชนโรง

ในจงหวดจนทบร การก�าหนดขนาดตวอยาง จากจ�านวน

ผเลยงชนโรงทศนยอนรกษและขยายพนธผงท 4 จนทบร

ไดรวบรวมไวมจ�านวน 60 ราย จากนนท�าการค�านวณ

หาจ�านวนผเลยงชนโรงอยางทเหมาะสมโดยใชสตร

Krejcie และ Morgan (Krejcie and Morgan, 1970) ได

จ�านวนผเลยงชนโรงเทากบ 53 ราย ท�าการศกษา 54

รายโดยใชแบบสมภาษณชดท 1 ใชในการเกบขอมล

ผเลยงชนโรง ขอมลทเกบประกอบดวย ขอมลทวไปของ

ผเลยง การผลตและการตลาด ปญหาทางการผลตและ

การตลาด คาใชจายและรายไดจากการเลยงชนโรง และ

แบบสมภาษณชดท 2 ใชในการสมภาษณพอคาคนกลาง

ทรบซอผลตภณฑจากชนโรงจ�านวน 3 ราย ขอมลท

เกบประกอบดวย ขอมลทวไปของผซอ ประเภทของผซอ

ปรมาณการซอ การน�าไปใชประโยชน ปญหาและแนวทาง

แกไขการซอและขาย

การวเคราะหขอมล

1. การวเคราะหขอมลทวไปและการผลต

เปนการน�าขอมลทรวบรวมไดจากแบบสมภาษณจาก

ผเลยงชนโรงและพอคาคนกลางทรบซอผลตภณฑจาก

ชนโรง เพอใหทราบขอมลทวไปและการผลตของการ

เลยงชนโรง สถตทใชไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย

ประกอบการอธบาย

2. การวเคราะหขอมลทเกยวของกบการ

ตลาดของผลตภณฑทไดจากชนโรง ท�าการวเคราะห

สวนประสมการตลาด (marketing mix) หรอ 4Ps ไดแก

ผลตภณฑ ราคา การจดจ�าหนาย และการสงเสรมการ

ตลาดของผลตภณฑทไดจากชนโรง โดยใชการวเคราะห

เชงพรรณนา (descriptive analysis) ซงเปนการวเคราะห

ขอมลในเชงบรรยายโดยน�าเสนอในรปของคาความถ

รอยละ และคาเฉลย

3. การวเคราะหปญหาและอปสรรคเกยวกบ

การผลต และการตลาด โดยใชตารางแจกแจงความถ

และคารอยละเพอประกอบการอธบายและสรปขอเสนอแนะ

ส�าหรบใชในการแกปญหาตอไป

4. การวเคราะหเชงปรมาณ (quantitative

analysis) ท�าการวเคราะหทางการเงนของการเลยงชนโรง

โดยก�าหนดอตราสวนลดไวท 5 ระดบ คอรอยละ 4, 6,

8, 10 และ 12 โดยระยะเวลาของโครงการคอ 10 ป โดย

ใชตวชวดความส�าเรจของโครงการ (สนต, 2545; สนต

และอรรถชย, 2557) ดงตอไปน

70 Thai J. For. 36 (2) : 67-76 (2017)

4.1 อตราผลตอบแทนตอตนทน (Benefit-

cost ratio: B/C) โดยค�านวณไดจากสตร

B/C = n

t=1B

t(1+i)-t/

n

t=1 C

t(1+i)-t

ก�าหนดให Bt = ผลประโยชน หรอรายไดของ

โครงการในปท t (บาท)

Ct = ตนทนของโครงการในปท t (บาท)

i = อตราสวนลดหรออตราดอกเบยท

เหมาะสม (%)

t = ระยะเวลาของโครงการ (1, 2, 3,

4,..., n) (ป)

n = ระยะเวลาสนสดของโครงการ คอ

10 ป

เงอนไขในการตดสนใจในการลงทน

โดยทวไปคอคา B/C มคามากกวา 1

4.2 มลคาปจจบนสทธ (Net present value:

NPV) โดยค�านวณไดจากสตร

NPV = n

t=1

(Bt - C

t)

(1+i)t

เงอนไขในการตดสนใจในการลงทน

โดยทวไปคอคา NPV มคามากกวา 0

4.3 อตราผลตอบแทนภายใน (Internal

rate of return: IRR) โดยค�านวณไดจากสตร

IRR = DRL

+ (DRU

-DRL)

× (NPVL/NPV

L - NPV

U)

ก�าหนดให DRL

= อตราสวนลดทท�าให NPV > 0

DRU

= อตราสวนลดทท�าให NPV < 0

NPVL

= มลคาปจจบนสทธของ DRL

NPVU

= มลคาปจจบนสทธของ DRU

เมอน�าคา IRR ไปเปรยบเทยบกบคา

อตราสวนลด หากคา IRR มคาสงกวาอตราสวนลด

แสดงวาโครงการนนมความเหมาะสมในการลงทน

ผลและวจารณ

สภาพทวไปของผเลยงชนโรง

ผเลยงชนโรงสวนใหญมอาย 46-50 ป คดเปน

รอยละ 24.07 รองลงมามอาย 36 - 40 ป กบ 51 - 55 ป

มจ�านวนเทากน 41 - 45 ป, 56 - 60 ป, มากกวา 60 ป

และมอายนอยกวา 36 ป คดเปนรอยละ 18.52, 16.67,

11.11, 9.26 และ 1.85 ตามล�าดบ โดยมอายเฉลย 48.62 ป

ระดบการศกษาของผเลยงชนโรง พบวาจบการ

ศกษาระดบประถมศกษาคดเปนรอยละ 48.15 รองลงมา

จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย, มธยมศกษา

ตอนตน, ปรญญาตร, และปรญญาโท คดเปนรอยละ

18.52, 16.67, 14.81 และ 1.85 ตามล�าดบ

อาชพหลกของผเลยงชนโรงสวนใหญคอ

ท�าสวน คดเปนรอยละ 90.74 รองลงมาคอท�าอาชพรบ

ราชการ เลยงกง เพาะเหด ภารโรง และพนกงานเทศบาล

โดยทงหมดมจ�านวนเทากน คดเปนรอยละ 1.85

จ�านวนสมาชกในครวเรอนของผเลยงชนโรง

พบวาจ�านวนสมาชกในครวเรอนจ�านวน 1 คน คดเปน

รอยละ 62.96 รองลงมามจ�านวน 2 คน, 3 คน และ 4 คน

คดเปนรอยละ 24.07, 7.41 และ 5.56 ตามล�าดบ จ�านวน

สมาชกในครวเรอนเฉลย 1.55 คน และพบวาผเลยงจะ

ใชแรงงานในครวเรอนเลยงชนโรงทงหมด

การเลยงชนโรงพบวาผเลยงชนโรง 3 รายท

เลยงไวในเขตชายคาบานไมไดเลยงในสวนผลไม ซง

บานของผเลยงทง 3 นนมพนทตดกบสวนผลไม และพบ

ผเลยงทเลยงชนโรงไวในสวนผลไมจ�านวน 51 ราย โดย

มลกษณะการวางต�าแหนงรงชนโรงทพบม 6 รปแบบ

คอ 1) วางรงชนโรงทชายคาบาน และในพนทสวนผลไม

รอยละ 29.41 2) วางรงชนโรงกระจายทวทงพนทสวน

รอยละ 31.37 3) วางรงชนโรงไวทบรเวณชายขอบของ

พนทของสวนผลไมรอยละ 17.65 ซงการวางรงลกษณะ

นเนองจากมการใชยาฆาแมลงในสวน เพอลดความเสยง

ทชนโรงจะตายจากการใชยาฆาแมลง ผเลยงจงน�ารงมา

วางไวชายขอบพนทเพอใหชนโรงสามารถบนออกไป

71วารสารวนศาสตร 36 (2) : 67-76 (2560)

หาอาหารนอกพนทสวนทไมมการใชยาฆาแมลงได

4) วางรงชนโรงแบบเกาะกลมรอยละ 5.88 โดยการวาง

รนชนโรงเปนกลมๆ กลมละ 5 - 10 รง และแตละกลม

จะวางกระจายทวทงพนทสวน 5) วางรงชนโรงไวใน

โรงเรอน และภายนอกโรงเรอนรอยละ 5.88 ซงการวาง

รงในลกษณะนจะพบแตโรงเรอนทมขนาดเลกทวางได

6 - 10 รง โดยผเลยงจะน�าโรงเรอนขนาดเลกไปตงไว

ในสวนผลไม และมรงชนโรงอยภายนอกโรงเรอนวาง

กระจายทวทงพนทสวน และ 6) วางรงชนโรงไวภายใน

โรงเรอนรอยละ 9.80 ซงลกษณะของโรงเรอนทจะเปน

โรงเรอนขนาดใหญทวางรงได 50 - 100 รง

ขนตอนการผลต

จากการศกษาพบวาผเลยงชนโรงสวนใหญ

จะมขนตอนการผลตทคลายกน ตางกนแคเพยงในสวน

ของชวงเวลาของวนในการแยกรง ซงสามารถสรปเปน

ขนตอนไดดงน

1. เตรยมกลองรงไมทมฝากลองสามารถ

เปดปดไดเพอใชในการเปดดแล แยกรงเพม และเกบ

ผลผลต กลองรงไมมขนาดกวาง × ยาว × สง ประมาณ

20 × 40 × 20 เซนตเมตร และเจาะรดานกวางขนาดเสน

ผานศนยกลางประมาณ 1 เซนตเมตร เพอใชเปนทาง

เขาออกรงของชนโรง

2. การแยกรง ตองเลอกรงชนโรงทแขงแรง

โดยดจากจ�านวนชนโรงวรรณะงาน และถวยตวออน

จะตองมจ�านวนมาก และตองมถวยนางพญาอยภายใน

รงนนดวย ซงการแยกรงตองแบงถวยตวออน และถวย

อาหารมาใสในกลองรงใหม โดยใสถวยน�าหวานไว

ใกลกบปากทางเขารง ใสถวยตวออนไวดานในของ

รง และใสถวยนางพญาไปในรงใหมดวย จากนนน�า

ชนจากรงเกามาทาบรเวณปากทางเขาออกรงในกลอง

รงใหมแลวปดฝารง

3. รงใหมทไดใหน�ามาวางทตงของรงเกา

โดยใหมทศทางเขารงและความสงของรงจากพนอยใน

ต�าแหนงเดยวกบรงเกา น�ารงเกายายไปตงทหางจากรง

เดมอยางนอย 10 เมตร เพอไมใหตวชนโรงวรรณะงาน

ทออกไปหาอาหารหารงเกาเจอจงเขารงใหม

4. การเกบน�าผงชนโรงและชนผง ผเลยงชนโรง

นยมเกบน�าผงชนโรงในชวงทท�าการแยกรง โดยขณะท

แยกรงจะแบงถวยน�าหวานจากรงทตองการจะแยกออก

เปน 3 สวน คอสวนทเหลอไวในรงเดม สวนทแบงใส

รงใหม และสวนทตองการเกบมาเปนผลผลต จากนน

น�าถวยมาคนน�าผงชนโรงออก ผลผลตทไดคอ น�าผง

ชนโรงและชนผงตามทตองการ ทงนผเลยงสามารถตด

ถวยน�าหวานออกมาโดยไมมการแยกรงได

ปรมาณการผลต

ผเลยงชนโรงสามารถเกบน�าผงชนโรงและชน

ผงไดหลงจากแยกรงแลว 1 ป โดยเกบผลผลตไดปละ

ครง ปรมาณน�าผงชนโรงทผเลยงเกบไดในแตละปขน

อยกบจ�านวนรงชนโรงทผเลยงมอย รงชนโรงทมขนาด

กวาง × ยาว × สง คอ 20 × 40 × 20 เซนตเมตร สามารถ

ใหปรมาณน�าผงชนโรง 175 - 700 มลลลตร และชนผง

0.125 - 0.5 กโลกรม ทงนปรมาณน�าผงชนโรงและชน

ผง ขนอยกบพชอาหารในพนททเลยงชนโรงดวย ซง

ในป พ.ศ.2558 เกบน�าผงชนโรงได 313,600 มลลลตร

และเกบชนผงได 92 กโลกรม

ปญหาและอปสรรคดานการผลต

1. ขาดแคลนวสดในการสรางรงรอยละ 94.73

ส�าหรบปญหานคอ ผเลยงชนโรงขาดไม และอปกรณ

ในการสรางรง ทงวธการสรางกลองรงยงยงยาก วธ

แกปญหาของผเลยงคอซอกลองรง ซงมผขายกลองรง

ส�าหรบเลยงชนโรงโดยเฉพาะ

2. ประสบปญหาในการแยกรงรอยละ 65.78

ปญหาทผเลยงชนโรงประสบคอ เรองของศตรของชนโรง

วธแกปญหาคอในระยะแรกของการแยกรงตองหมน

ดแลรงชนโรง ถาพบศตรของชนโรงใหรบก�าจดออก

72 Thai J. For. 36 (2) : 67-76 (2017)

ทนท และสงเกตตวชนโรงถามปรมาณมากขนแสดงวา

ชนโรงสามารถปองกนศตรไดเองแลว

3. ขาดแหลงอาหารส�าหรบเลยงชนโรงรอยละ

5.26 ปญหาคอ จ�านวนชนโรงมมากกวาพชอาหารทม

ในพนท ท�าใหปรมาณน�าผงทเกบในแตละปไดปรมาณ

นอย วธแกปญหาคอการเปลยนต�าแหนงรงบอยๆ หรอ

น�าไปเลยงนอกพนทของตนเอง และการปลกพชอาหาร

เพม เชน ผกสวนครว ขาวโพด และผกโขม เปนตน

การตลาดของผลผลตจากการเลยงชนโรง

ในการศกษาการตลาดจะท�าการวเคราะห

สวนประสมทางการตลาดของผเลยงชนโรงโดยมราย

ละเอยดดงน

1. ผลตภณฑ ผลตผลทไดจากชนโรง มดงน

1.1 น�าผงชนโรง มผเลยงชนโรงทขายน�าผง

ชนโรงคดเปนรอยละ 70.37 โดยมผเลยงชนโรงรอยละ

11.11 ทมการระบตรายหอ และใชบรรจภณฑทแตกตาง

หลายขนาด ซงขนาดของบรรจภณฑทพบคอ 180, 200,

500 และ 750 มลลลตร และมผเลยงชนโรงรอยละ 59.26

ทไมมการระบตรายหอ และใชบรรจภณฑทแตกตาง

ซงลกษณะของบรรจภณฑคอ ใชขวดเหลาเกาขนาด

750 มลลลตร มาบรรจภณฑน�าผงชนโรง

1.2 ชนผง มผเลยงชนโรงทขายชนผงคด

เปนรอยละ 42.59 ชนผงทขายมการใชพลาสตกแรปหอ

ชนผงซงม 2 ขนาดคอ 100 กรม และ 1 กโลกรม

1.3 ผลตภณฑแปรรป พบผเลยงชนโรงท

มการแปรรปรอยละ 5.56 ผลตภณฑแปรรปแบงออก

เปน 2 ประเภท ไดแก

1.3.1 ผลตภณฑแปรรปจากน�าผง

ชนโรง ไดแก 1) สบกอน ปรมาณทขายคอ 80 กรม

ตอกอน 2) สบเหลว ปรมาณทขายคอ 400 - 500 มลลลตร

ตอขวด 3) แชมพ ปรมาณทขายคอ 400 - 500 มลลลตร

ตอขวด 4) ครมทาผว ปรมาณทขายคอ 120 กรมตอ

ขวด

1.3.2 ผลตภณฑแปรรปจากชนผง

ไดแก 1) สบกอน ปรมาณทขายคอ 80 กรมตอกอน

2) สเปรยแกกลากเกลอน ปรมาณทขายคอ 120 มลลลตร

ตอขวด

2. ราคาของผลตภณฑทไดจากจากชนโรงม

ดงน

2.1 น�าผงชนโรงและชนผง ผเลยงชนโรง

สวนใหญเปนผก�าหนดราคาเองคดเปนรอยละ 33.33

พจารณาราคาจากคแขงขนรอยละ 24.07 และพอคา

คนกลางเปนผก�าหนดรอยละ 12.96 โดยราคาของน�าผง

ในขวดบรรจขนาดตางๆ มราคาดงน ขวดขนาด 180

มลลลตรราคา 350 - 400 บาท ขวดขนาด 200 มลลลตร

ราคา 450 - 500 บาท ขวดขนาด 500 มลลลตรราคา 800

บาท ขวดขนาด 750 มลลลตรราคา 1,200 - 2,000 บาท

และชนผงราคา 2,000 บาทตอกโลกรม

2.2 ผลตภณฑแปรรปจากชนโรง ผเลยง

ชนโรงเปนผก�าหนดราคาเองคดเปนรอยละ 33.33 โดย

พจารณาราคาจากคแขงคดเปนรอยละ 66.67 ผลตภณฑ

แปรรปจากน�าผง ไดแก สบกอนราคา 60 บาท (80 กรม)

สบเหลวราคา 130 -150 บาท (400 - 500 มลลลตร)

แชมพราคา 120 -150 บาท (400 - 500 มลลลตร) ครม

ทาผวราคา 100 บาท (120 กรม) และผลตภณฑแปรรปจาก

ชนผง ไดแก สบกอนราคา 60 บาท (80 กรม) สเปรยแก

กลากเกลอนราคา 100 บาท (120 มลลลตร)

3. การจดจ�าหนาย จากการศกษาพบวาไมม

ผเลยงชนโรงคนใดมหนารานเปนของตวเอง และผเลยง

ชนโรงคดวาสถานทในการจดจ�าหนายมผลกระทบตอ

ยอดขาย คดเปนรอยละ 52.63 โดยใหเหตผลวา สามารถ

เพมราคาใหกบสนคา เพมความเชอถอในตวผลตภณฑ

และจะท�าใหขายผลตภณฑหมดเรวขน ผเลยงชนโรง

ทคดวาสถานทในการจดจ�าหนายไมมผลกระทบตอ

ยอดขาย คดเปนรอยละ 47.36 โดยใหเหตผลวา ปจจบน

ผลผลตทไดจากชนโรงมนอยแตลกคามความตองการ

มาก จงท�าใหขายไดตลอดเวลา สถานทในการจดจ�าหนาย

73วารสารวนศาสตร 36 (2) : 67-76 (2560)

จงไมมผลกระทบตอยอดขาย ในการจดจ�าหนายสนคา

มรายละเอยดดงน

3.1 ขายใหผบรโภคโดยตรง ผเลยงชนโรง

สวนใหญขายน�าผงชนโรง ชนผง และผลตภณฑแปรรป

ใหกบผบรโภคโดยตรงคดเปนรอยละ 65.12, 69.23

และ 60.00 ตามล�าดบ ผบรโภคทซออยในจงหวด

จนทบร ชลบร กรงเทพฯ พจตร พษณโลก สมทรสาคร

และเชยงใหม

3.2 ขายใหกบศนยรวมสนคาชมชน ผเลยง

ชนโรงขายน�าผงชนโรง ชนผง และผลตภณฑแปรรป

ใหกบศนยรวมสนคาชมชนคดเปนรอยละ 6.98, 7.69

และ 20.00 ตามล�าดบ โดยศนยรวมสนคาชมชนจะตงอย

ทศนยอนรกษและขยายพนธผงจงหวดจนทบร การขาย

เปนการฝากขายโดยทางศนยรวมสนคาชมชนจะหกเงน

รอยละ 10 จากราคาของผลตภณฑทฝากขาย

3.3 พอคาคนกลาง ผเลยงชนโรงขายน�าผง

ชนโรง และชนผงใหกบพอคากลางคดเปนรอยละ 25.58

และ 23.08 ตามล�าดบ ซงพอคาคนกลางคอบคคลทเลยง

ชนโรงดวยกนเอง

3.4 รานคาปลก ผเลยงชนโรงขายน�าผง

ชนโรง และผลตภณฑแปรรปใหกบรานคาปลกคดเปน

รอยละ 2.32 และ 20.00 ตามล�าดบ

4. การสงเสรมการตลาด จากการศกษาพบวา

ผเลยงชนโรงทกคนไมเคยเขาอบรมเกยวกบการตลาด

เลย แตทกคนผานการอบรมวธการเลยงชนโรงจาก

หนวยงานของรฐ ดงนนทางหนวยงานของรฐจะมรายชอ

ผเลยงชนโรง และหนวยงานของรฐน�ารายชอผเลยงไป

ลงเวบไซตเพอเปนผเลยงตวอยาง และพมพรายชอผเลยง

ชนโรงลงหนงสอ และแผนพบ เรองมหศจรรยชนโรง

ซงจะมเนอหาเกยวกบวธการเลยงชนโรง หนงสอและ

แผนพบนหนวยงานของรฐจะแจกใหกบประชาชน

ท�าใหประชาชนสามารถรไดวาใครเปนผเลยงชนโรง

และศนยอนรกษและขยายพนธผงจนทบรไดมการจด

อบรมวธการเลยงชนโรงบอยครง ดงนนทางศนยจงเชญ

ผเลยงชนโรงทมประสบการณการเลยงชนโรงมาเปน

วทยากรในการใหค�าแนะน�าในการเลยงท�าใหมผคน

รจกผเลยงชนโรง ทงนผเลยงชนโรงมฐานลกคาเดมท

มนคงอยแลวคอ ซอผลผลตมานาน และผเลยงชนโรง

ทงหมดเลยงชนโรงเปนอาชพเสรม จงไมมเวลาในการ

สงเสรมการตลาด ดวยเหตผลทงหมดนจงท�าใหผเลยง

ชนโรงสวนใหญไมมการสงเสรมการตลาด ทงนพบ

ผเลยงชนโรงเพยงรอยละ 6.25 ทใชเฟซบคในการ

โฆษณา

ปญหาและอปสรรคดานการตลาด

1. ผลตภณฑ ผเลยงชนโรงทกคนมปญหาใน

เรองของการขาดแคลนน�าผงชนโรงในการขาย แนวทาง

แกไขคอ หาน�าผงชนโรงจากธรรมชาต หรอแยกขยายรง

ทกปเพอเพมผลผลต และปญหาน�าผงชนโรงมความชน

สงรอยละ 13.15 วธแกปญหาคอ กอนน�าน�าผงชนโรงไป

บรรจลงขวดควรน�าไปอบเทยน หรอตากแดดประมาณ

3 วน เพอไลความชนกอน

2. การจดจ�าหนาย พบผเลยงชนโรงทยง

ตองการใหมสถานทในการจดจ�าหนายน�าผงชนโรง

และชนผงคดเปนรอยละ 21.05 และผเลยงชนโรงทยง

ขาดตลาดในการขายชนผงคดเปนรอยละ 92.11 วธแก

ปญหา คอผเลยงชนโรงควรรวมกลมกนตงสหกรณ

หรอรานคาประจ�าหมบานในการขายสนคาของตวเอง

3. การสงเสรมการตลาด พบผเลยงชนโรง

ตองการทจะโฆษณา และประสมพนธใหผลตภณฑ

จากชนโรงเปนทรจกของประชาชนทวไป แตขาดการ

สนบสนนจากหนวยงานรฐคดเปนรอยละ 5.26 แนวทาง

แกไขคอ ควรหาทางสงเสรมการตลาดตวเอง เชน ใช

เฟซบค เพราะประชาชนสามารถเขาถงไดรวดเรว และ

เสยคาใชจายต�า

การวเคราะหทางการเงนจากการเลยงชนโรง

ในการศกษาทางการเงนของผเลยงชนโรง

ท�าการเกบขอมลดานตนทน รายได และน�ามาวเคราะห

ทางการเงน ผลการศกษามดงน

74 Thai J. For. 36 (2) : 67-76 (2017)

Tabl

e 1

Num

ber o

f com

b, c

ost a

nd re

venu

e of

stin

gles

s bee

keep

er.

Stin

gles

s be

ekee

per

Lis

t Y

ear

12

34

56

78

910

1 N

umbe

r of c

omb

47

915

2025

2528

3333

Cos

t (B

aht)

3,75

1.92

742.

2642

5.52

1,19

1.60

1,21

7.00

1,25

9.20

177.

0071

3.94

1,09

3.14

233.

64 R

even

ue (B

aht)

--

--

5,60

012

,000

--

--

2 N

umbe

r of c

omb

1215

1720

2525

3030

3030

Cos

t (B

aht)

3,24

5.76

558.

901,

022.

1659

4.30

2,08

1.50

443.

9091

0.30

258.

9425

6.76

212.

40 R

even

ue (B

aht)

--

--

-3,

500

3,50

03,

500

5,00

0-

3 N

umbe

r of c

omb

4070

100

100

140

160

160

170

210

210

Cos

t (B

aht)

9,66

9.20

4,27

2.60

4,50

6.80

729.

8011

,609

.00

3,99

4.40

6,73

5.40

8,80

1.40

11,3

93.6

04,

557.

60 R

even

ue (B

aht)

--

7,00

07,

000

27,0

0054

,000

76,0

0098

,000

130,

000

92,0

004

Num

ber o

f com

b 10

1213

1718

2128

2829

31 C

ost (

Bah

t) 2,

229.

8044

6.76

272.

9484

3.96

308.

3491

1.38

1,67

5.44

260.

0451

6.36

715.

78R

even

ue (B

aht)

--

--

--

3,75

08,

000

23,0

0025

,000

5 N

umbe

r of c

omb

4090

150

190

190

190

190

200

200

230

Cos

t (B

aht)

10,6

44.2

014

,509

.26

15,2

39.6

017

,066

.60

1,34

5.20

1,34

5.20

2,70

4.20

4,03

4.00

2,94

6.80

6,59

2.60

Rev

enue

(Bah

t) 7,

500

8,50

010

,000

30,0

0016

,000

-55

,000

55,0

0078

,000

52,0

006

Num

ber o

f com

b 2

48

1632

3737

3737

37 C

ost (

Bah

t) 58

0.96

315.

1263

0.24

1,50

0.48

3,26

7.50

1,72

8.96

312.

8626

1.96

261.

9626

1.96

Rev

enue

(Bah

t) -

--

-2,

350

-4,

250

4,00

04,

000

4,00

07

Num

ber o

f com

b 20

4060

8010

013

014

015

018

020

0 C

ost (

Bah

t) 3,

959.

603,

751.

203,

892.

804,

034.

404,

176.

006,

122.

403,

630.

603,

481.

407,

334.

507,

413.

60 R

even

ue (B

aht)

--

--

--

25,5

0034

,500

57,6

0012

7,40

08

Num

ber o

f com

b 10

1520

2225

2728

2828

33 C

ost (

Bah

t) 2,

339.

801,

025.

701,

330.

4653

3.92

716.

2473

4.58

430.

8627

4.96

332.

141,

152.

04 R

even

ue (B

aht)

--

1,00

01,

000

1,50

02,

400

2,80

03,

200

5,00

05,

000

9 N

umbe

r of c

omb

4050

6080

100

150

150

170

190

210

Cos

t (B

aht)

7,86

9.20

2,16

3.00

2,83

5.60

4,37

7.10

5,74

3.68

11,9

42.4

02,

921

9,38

0.60

6,88

8.10

6,69

5.60

R

even

ue (B

aht)

--

6,50

07,

500

13,5

0027

,000

41,0

0040

,000

61,0

0060

,000

75วารสารวนศาสตร 36 (2) : 67-76 (2560)

ตนทนของการเลยงชนโรง ประกอบดวย 1)

คาอปกรณ (คากลองรงชนโรง ขาตงรง ทแขวนรง ทบง

แดดบงฝน เหลกงดรง มดตดรง ภาชนะใสถวยน�าหวาน

ผากรอง กรวย ขวดบรรจภณฑ สทารง และโรงเรอน)

2) คาพนธชนโรง 3) คาแรงงาน (คาดแลชนโรง คาแยก

รง และคาเกบน�าผง) และ 4) คาขนสง ผเลยงแตละราย

จะมคาตนทนการเลยงทตางกนเนองจากอปกรณทใช

เลยงชนโรงตางกน และในแตละปตนทนการเลยงจะ

ขนอยกบจ�านวนรงทผเลยงมอยในแตละป ถาปไหนม

การแยกรงเพมใหมมากตนทนในปนนๆ กจะสงตาม

ไปดวย รายละเอยดแสดงใน Table 1

รายไดของผเลยงชนโรงมาจากการขาย

ผลตภณฑจากชนโรงไดแก 1) ชนผง และ 2) น�าผง

ชนโรง ผเลยงแตละรายจะเรมขายผลตภณฑจาก

ชนโรงครงแรกแตกตางกน ขนอยกบผเลยงสามารถ

หาตลาดขายผลตภณฑไดในปใด และจ�านวนรงโรง

ทใหผลผลตไดในแตละป มผลท�าใหมผเลยงบางราย

ทไมมรายไดจากการขายผลผลตภณฑจากชนโรง

ในทกๆ ป รายรายละเอยดแสดงใน Table 1

ท�าการวเคราะหทางการเงนของผเลยงชนโรง

ทงหมด 9 ราย เพราะเลยงชนโรงครบอายโครงการ (10 ป)

ผลการศกษาพบวา ผเลยงชนโรงทกรายมคาอตราผล

แทนตอตนทน (B/C) มากกวา 1 และมลคาปจจบนสทธ

(NPV) มากกวา 0 ณ อตราสวนลดทก�าหนด 5 ระดบ

คอรอยละ 4, 6, 8, 10, และ 12 และอตราผลตอบแทน

ภายใน (IRR) มคามากกวาอตราสวนลดทก�าหนด

แสดงวาการลงทนเลยงชนโรงของผเลยงทง 9 รายได

รบก�าไรจากการลงทน โดยพบวาผเลยงรายท 2 ไดรบ

ผลตอบแทนจากการเลยงนอยทสด และผเลยงรายท

ได 3 ไดรบผลตอบแทนจากการเลยงมากทสด ราย

ละเอยดแสดงใน Table 2

Tabl

e 2

Fina

ncia

l ana

lysi

s of s

tingl

ess b

eeke

eper

.

Stin

gles

s B

eeke

eper

B/C

NPV

(bah

t)IR

R

(%)

4%6%

8%10

%12

%4%

6%8%

10%

12%

11.

521.

461.

411.

351.

294,

818.

334,

002.

643,

283.

442,

648.

982,

089.

0023

.60

21.

381.

281.

181.

091.

013,

175.

292,

155.

281,

313.

0061

6.78

40.9

512

.16

36.

766.

456.

145.

845.

5530

6,71

5.29

261,

948.

0122

4,40

0.74

192,

787.

0316

6,07

0.17

77.3

44

6.13

5.61

5.12

4.67

4.26

34,9

39.4

028

,832

.30

23,8

19.0

219

,689

.48

16,2

76.7

943

.47

53.

583.

363.

162.

972.

8016

9,18

8.28

144,

068.

8812

3,03

7.05

105,

360.

9890

,451

.29

73.5

66

1.80

1.70

1.60

1.51

1.43

6,06

1.44

4,81

2.89

3,79

2.95

2,95

8.09

2,27

3.56

26.2

07

4.61

4.31

4.02

3.75

3.49

133,

971.

4311

0,43

0.76

91,1

50.3

875

,305

.46

62,2

41.8

945

.83

82.

152.

011.

871.

741.

638,

683.

677,

053.

625,

697.

434,

565.

503,

617.

9527

.44

93.

893.

733.

573.

423.

2713

9,97

5.17

118,

941.

8310

1,35

2.40

86,5

84.9

774

,139

.85

63.9

4

76 Thai J. For. 36 (2) : 67-76 (2017)

สรป

การศกษาพบวาอายของผเลยงชนโรงมอาย

เฉลย 48.62 ป จบการศกษาระดบประถมศกษารอยละ

48.15 อาชพหลกท�าสวนรอยละ 96.30 จ�านวนสมาชก

ในครวเรอนเฉลยคอ 1.55 คน ผเลยงใชเงนทนสวนตว

ทงหมดในการเลยงชนโรง นยมเลยงชนโรงพนธขนเงน

มากทสดรอยละ 56.38 พบผเลยงชนโรงสวนใหญท

เลยงชนโรงไวในสวนผลไมโดยวางรงชนโรงกระจาย

ทวทงพนทสวนผลไม

ขนตอนการผลต จากการศกษาพบวาผเลยง

ชนโรงสวนใหญจะมขนตอนการผลตทคลายกน โดย

การเตรยมกลองรงไม จากนนท�าการแยกรงโดยแบง

ถวยน�าหวานและถวยตวออนใสในกลองรงไมทเตรยม

ไว หลงจากแยกรงแลว 1 ป จงสามารถเกบน�าผงและ

ชนผงได รงชงโรงทมขนาดกวาง × ยาว × สง คอ 20 ×

40 × 20 เซนตเมตร สามารถใหปรมาณน�าผง 175 - 700

มลลลตร และชนผง 0.125 - 0.5 กโลกรม ในป พ.ศ.

2558 เกบน�าผงได 313,600 มลลลตร และเกบชนผง

ได 92 กโลกรม ปญหาการผลตพบวาพบผเลยงชนโรง

ทขาดแคลนวสดในการสรางรงรอยละ 94.73 ประสบ

ปญหาในการแยกรงรอยละ 65.78 และขาดแหลงอาหาร

ส�าหรบเลยงชนโรงรอยละ 5.26

ผลตภณฑ ผลตผลทไดจากชนโรง ไดแก น�าผง

ชนโรง ชนผง และผลตภณฑแปรรปจากชนโรง ราคาของ

น�าผงชนโรงขนอยกบปรมาณในขวดบรรจขนาดตางๆ

ซงมราคาตงแต 350 - 2,000 บาท (180 - 700 มลลลตร)

ชนผงราคา 2,000 บาทตอกโลกรม และผลตภณฑแปรรป

จากน�าผงชนโรงมราคาดงน สบกอนราคา 60 บาท (80

กรม) สบเหลวราคา 130 -150 บาท (400 - 500 มลลลตร)

แชมพราคา 120 -150 บาท (400 - 500 มลลลตร) ครม

ทาผวราคา 100 บาท (120 กรม) และผลตภณฑแปรรป

จากชนผงมราคาดงน สบกอนราคา 60 บาท (80 กรม)

สเปรยแกกากเกลอนราคา 100 บาท (120 มลลลตร)

ผเลยงชนโรงมชองทางในการจดจ�าหนายทงหมด 4

ชองทางไดแก ขายใหผบรโภคโดยตรง ขายใหกบศนย

รวมสนคาชมชน ขายผานพอคาคนกลาง และขายให

กบรานคาปลก หนวยงานรฐกท�าหนาทสงเสรมการ

ตลาดใหกบผเลยงจงท�าใหผเลยงชนโรงสวนใหญไมม

การสงเสรมการตลาดเอง ปญหาการตลาดพบวาผเลยง

ชนโรง มปญหาในเรองของขาดแคลนน�าผงในการขาย

คดเปนรอยละ 100 ปญหาความชนในน�าผงสงรอยละ

13.15 ขาดสถานทในการจดจ�าหนายน�าผงและชนผง

รอยละ 21.05 และตองการสงเสรมการตลาดแตขาด

การสนบสนนจากหนวยงานของรฐคดเปนรอยละ 5.26

ตนทนของการเลยงชนโรง ไดแก 1) คาอปกรณ

2) คาพนธชนโรง 3) คาแรงงาน และ 4) คาขนสง ใน

แตละปตนทนการเลยงจะขนอยกบจ�านวนรงทผเลยง

แยกรงใหมเพม รายไดของผเลยงชนโรงมาจากการขาย

ชนผงและน�าผงชนโรง

การวเคราะหทางการเงนของการเลยงชนโรง

พบวาการเลยงชนโรงนนมความคมคาในการลงทนใน

ทกอตราสวนลดทก�าหนดไว โดยมคา B/C > 1 NPV

> 0 และ IRR > อตราสวนลดทก�าหนด แสดงวาการ

ลงทนไดรบก�าไร

เอกสารและสงอางอง

สมนก บญเกด. 2541. การด�ารงชวตของชนโรง. วารสาร

เทคโนโลยชาวบาน 10 (188): 47-49

สนต สขสอาด. 2545. การค�านวณดอกเบย สวนลด

และเงนปส�าหรบธรกจปาไม. คณะวนศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

และอรรถชย บรมบญญต. 2557. การตลาด

และการวเคราะหทางการเงนของการลงทน

ท�าสวนไมกฤษณาในจงหวดระยอง. วารสาร

วนศาสตร 33 (2): 103-112.

อญชล สวาสดธรรม. 2556. มหศจรรยชนโรง. พมพ

ครงท 1. สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลธญบร, ปทมธาน.

Krejcie, R.V. and D.W. Morgan. 1970. Determining

Sample Size for Research Activities.

Educational and Psychological Measurement

30 (3): 607-610.