Socijalno-medicinska dijagnostika

Prof.dr Boris Hraba

Socijalno-medicinska dijagnoza

Socijalno-medicinska dijagnoza zajednice je poznavanje itave zajednice u interakciji zdravstveno-socijalnog, kulturnog i ekonomskog okruenja, sa ciljem definiranja prioritetnih programa djelovanja, kao i adekvatnih planiranja i programiranja u zdravstvu.

Svrha socijalno-medicinske dijagnostike

Informacije o zdravstvenom stanju i zdravstvenim potrebama stanovnitva predstavljaju polaznu taku za svaku zdravstvenu politiku i za sve programe i planove zatite zdravlja.

Socijalno-medicinski indikatori

Demografski pokazatelji

Socio-ekonomski pokazatelji

Zdravstveno stanje stanovnitva u uem smislu (pozitivni i negativni indeksi zdravlja)

ivotni stilovi (puenje, alkohol, ishrana)

ivotna okolina

Izvori podataka za mjerenje zdravstvenog stanja

Matine knjige (registri vitalnih dogaaja)

Popisi stanovnitva i stanova

Rutinska zdravstvena statistika

Registri bolesti

Epidemioloki nadzor

Ispitivanja zdravlja u populaciji putem intervjua ili upitnika

Podaci drutvene statistike

Demografski pokazatelji

1. Broj i geografska distribucija stanovnitva

2. Starosna struktura stanovnitva

3. Spolna struktura stanovnitva

4. Vitalni pokazatelji (prirodno kretanje stanovnitva)

5. Mehaniko kretanje stanovnitva (migracije)

Bioloki tip stanovnitva (po Sundberg-u)

Bioloki tip stanovnitva

0 14 god.

15 49 god.

50 i vie god.

Progresivni 40 % 50 % 10 %

Stacionarni 33 % 50 % 17 %

Regresivni 20 % 50 % 30 %

Osnovni demografski indikatori vitalne statistike

Raanje (natalitet)

Fertilitet

Umiranje (mortalitet)

Sklapanje i rastave brakova (nupcijalitet i divorcijalitet)

Opa stopa nataliteta

Stopa nataliteta = Broj ivoroene djece

Prosjean broj stanovnika

X 1000

Niska < 14,9 promila Srednja = 15 19 promila Visok > 20 promila

Stopa fertiliteta

Fertilitet (F) = Broj ivoroene djece

Broj ena od 15 do 49 g.

X 1000

Stope mortaliteta (umiranja)

Opa stopa mortaliteta

Specifine stope mortaliteta po starosti i spolu

Specifine stope mortaliteta prema uzrocima (bolestima)

Maternalni mortalitet

Mortalitet dojenadi

Vodei uzroci smrti - razvijene zemlje vs. zemlje u razvoju

Mortalitet dojenadi

Stopa dojenake

smrtnosti =

Broj umrle dojenadi

Broj ivoroene djece (R)

X 1000

Vrlo niska < 9,9 promila Niska = 10 19 promila Srednja = 20 39 promila Visoka > 40 promila

Prirodni prirataj

Stopa prirodnog

prirataja =

Broj ivoroenih (R) broj umrlih (U)

Prosjean broj stanovnika (S)

X 1000

Izrazito nepovoljan < 5 promila Nepovoljan = 5 9 promila Povoljan = 10 12 promila Jako visok > 12 promila

Zdravstveni pokazatelji - morbiditet

Opa stopa morbiditeta

Specifine stope morbiditeta (po spolu, godinama, od odreene bolesti)

Incidencija

Prevalencija

Letalitet

Opa stopa morbiditeta

Opa stopa

morbiditeta =

Broj oboljenja ili oboljelih osoba

X 1000

Broj stanovnika

Stopa specifinog morbiditeta (prema uzrastu ili polu)

Broj oboljelih odreene starosti ili pola

Broj stanovnika te starosti ili pola

X 10.000 ili 100.000

Incidencija (novootkriveni sluajevi)

Stopa

incidencije =

Br.obolenja ili oboljelih osoba (novih)

X 1000

Broj stanovnika

Prevalencija (ukupan broj oboljelih)

Stopa prevalencije =

Broj obolenja ili oboljelih osoba (sva)

Broj stanovnika

X 1000

Letalitet (umiranje u odnosu na obolijevanje)

Stopa letaliteta =

Broj umrlih od jedne bolesti

Broj oboljelih od iste bolesti

X 100

Zdravstveni pokazatelji - traumatizam

Opa stopa traumatizma

Rizik povrijeivanja

Zdravstveni pokazatelji - apsentizam

Odsustvo sa posla

Odsustvo sa posla zbog neke bolesti ili povrede

Obuhvat stanovnitva zdravstvenom zatitom

Broj stanovnika na 1 lijenika

Broj lijenika na 10.000 stanovnika

Broj bolnikih postelja na 1.000 stanovnika

Socijalno-ekonomski pokazatelji povezani sa zdravljem

Pokazatelji porasta stanovnitva i stope unutranje migracije

Nacionalni dohodak per capita

Prosjeni prihodi po radno aktivnom stanovniku

Zaposlenost i uslovi rada

Pokazatelji pismenosti i obrazovnog nivoa

Uslovi stanovanja

Dostupnost adekvatne ishrane stanovnitva

Indeksi zdravlja

su agregatne mjere koje sumiraju 2 ili vie indikatora kako bi ukljuili vie aspekata zdravlja u jedan (obino numeriki) pokazatelj sa ciljem da odslika zdravstveno stanje pojedinih grupa ili cijele populacije.

Indeks ljudskog razvoja

Oekivano trajanje ivota na roenju

Osnovna kupovna mo stanovnitva

Stepen obrazovanja stanovnitva

Indeks fizikog kvaliteta ivota

Stopa dojenake smrtnosti

Oekivano trajanje ivota za djecu staru godinu dana

Stopa pismenosti u populaciji