3.Ünite 1-türkler'in tarih sahnesine Çıkışları

8/2/2019 3.nite 1-Trkler'in Tarih Sahnesine klar

1/26

NTENTEADI TRKLERN TARHADI TRKLERN TARH

SAHNESNE IKII VE LKSAHNESNE IKII VE LK

TRK DEVLETLERTRK DEVLETLER( BALANGITAN 10.( BALANGITAN 10.

YZYILA KADAR )YZYILA KADAR )


2/26

1.TRK ADININ ANLAMI VE KKEN:1.TRK ADININ ANLAMI VE KKEN:1)- Ziya Gkalp'e gre; tre kelimesinden gelir. Ona1)- Ziya Gkalp'e gre; tre kelimesinden gelir. Ona

gre Trk demek "treli= nizaml, geleneklerine bal"gre Trk demek "treli= nizaml, geleneklerine bal"demektir.demektir.

2)- Danimarkal bilgin Wambery'e gre tremekten2)- Danimarkal bilgin Wambery'e gre tremekten(trk) gelir. Buna gre Trk demek tremi,(trk) gelir. Buna gre Trk demek tremi,

oalm demektir.oalm demektir.3)- Kagarl Mahmutun "Divan- Lgatt Trk" adl3)- Kagarl Mahmutun "Divan- Lgatt Trk" adleserine gre Trk demek "olgunluk a" demektir.eserine gre Trk demek "olgunluk a" demektir.

4)- Dorfer Trk Devlete bal halk anlamnda4)- Dorfer Trk Devlete bal halk anlamndakullanmtr.kullanmtr.

5)- Genel olarak Bugn de Trk demek, isim olarak,5)- Genel olarak Bugn de Trk demek, isim olarak,g, kuvvet ve sfat olarak da gl,kuvvetlig, kuvvet ve sfat olarak da gl,kuvvetli

manasnda kabul edilir.manasnda kabul edilir.


3/26

Dil aratrmalarna gre, "Trk"Dil aratrmalarna gre, "Trk"

adnn syleni ekli gnmzdekiadnn syleni ekli gnmzdekigibi tek heceli deil, iki hecelidir.gibi tek heceli deil, iki hecelidir.

Trk ad ilk defa, OrhunTrk ad ilk defa, Orhunkitabelerinde "Trk" eklindekitabelerinde "Trk" eklinde

geer. Buna gre Trk kelimesigeer. Buna gre Trk kelimesizaman iinde "Trk, "Trk" vezaman iinde "Trk, "Trk" ve

"Trk" ekline dnmtr."Trk" ekline dnmtr.


4/26

Trk adn ilk kez devlet ad olarakTrk adn ilk kez devlet ad olarakGktrk devleti kullanmtr. GktrkGktrk devleti kullanmtr. Gktrk

Devletini Trkiye CumhuriyetiDevletini Trkiye Cumhuriyetiizlemektedir.izlemektedir.


5/26

Trkiye ad ilk olarak Bizansta 6.yzyl da Orta Asya iinTrkiye ad ilk olarak Bizansta 6.yzyl da Orta Asya iinkullanlmtr. 9. ve 10.yzyllarda Trkiye ad Volgakullanlmtr. 9. ve 10.yzyllarda Trkiye ad Volga

Nehrinden, Orta Avrupaya kadar uzanan blge iin kullanld.Nehrinden, Orta Avrupaya kadar uzanan blge iin kullanld.11.yzyldan itibaren de Trkiye ad Anadolu iin kullanlmaya11.yzyldan itibaren de Trkiye ad Anadolu iin kullanlmaya

baland.baland.

Deiik kaynaklarda 13.yzylda Eyyubi veDeiik kaynaklarda 13.yzylda Eyyubi veMemluk idaresindeki Msr Suriye iindeMemluk idaresindeki Msr Suriye iinde

kullanlmtr.kullanlmtr.


6/26

a)a) Anav Kltr (M 4500-MAnav Kltr (M 4500-M1000):1000):

1) Orta Asya'nn en eski kltrdr.1) Orta Asya'nn en eski kltrdr.Anav'da kan kalntlar, bu blgenin okAnav'da kan kalntlar, bu blgenin oknemli bir uygarln kayna olduununemli bir uygarln kayna olduunugstermektir.gstermektir.

2) Yaplan aratrmalar, bu kltre2) Yaplan aratrmalar, bu kltremensup insanlarn yerleik hayatamensup insanlarn yerleik hayata

getiklerini, tulalardan yaplm evlerdegetiklerini, tulalardan yaplm evlerdeoturduklarn gstermektedir.oturduklarn gstermektedir.


7/26

3) Yine bu aratrmalardan3) Yine bu aratrmalardandokumacl, topraktan ve bakrdandokumacl, topraktan ve bakrdaneyalar yapmay bil-diklerini reniyoruz.eyalar yapmay bil-diklerini reniyoruz.4) Koyun, kei, sr ve deve gibi4) Koyun, kei, sr ve deve gibihayvanlar beslemelerinin yannda tarmlahayvanlar beslemelerinin yannda tarmlada uratklar bilinmektedir.da uratklar bilinmektedir.


8/26

Afanasyevo Kltr (M 3000-Afanasyevo Kltr (M 3000-M 1700) :M 1700) :

1) Altay ve Sayan dalarnn1) Altay ve Sayan dalarnnkuzeybatsndaki bozkrlarda gelien bu kltr,kuzeybatsndaki bozkrlarda gelien bu kltr,Trklerin en eski kltrdr.Trklerin en eski kltrdr.2) Bu kltr blgesi insanlar, avcln yan2) Bu kltr blgesi insanlar, avcln yan

sra at ve koyun besliyorlar, bakr kullanmasnsra at ve koyun besliyorlar, bakr kullanmasnbiliyorlard.biliyorlard.3) Afanasyevo toplumu, avc ve sava bir3) Afanasyevo toplumu, avc ve sava birtoplumdu.toplumdu.

4) Altaylarda gelien bu kltr, geni bir4) Altaylarda gelien bu kltr, geni birblgeyi etkileyerek, Orta Asya uygarlnnblgeyi etkileyerek, Orta Asya uygarlnntemelini meydana getirmitirtemelini meydana getirmitir


9/26

Andronova Kltr (M. 1700-Andronova Kltr (M. 1700-M 1299) :M 1299) :

1) Afanasyevo kltrnn gelimi ekli1) Afanasyevo kltrnn gelimi ekliolup,Altaylardan Ural dalarna kadar uzananolup,Altaylardan Ural dalarna kadar uzananblgede gelimitir. (Altay-Tanr dalar, Gneyblgede gelimitir. (Altay-Tanr dalar, GneySibirya ve Hazar denizinin dousuna kadar olanSibirya ve Hazar denizinin dousuna kadar olanblgede olumu bir kltrdr.)blgede olumu bir kltrdr.)2) Orta Asya kltrleri iinde yaylma alan2) Orta Asya kltrleri iinde yaylma alanen geni olandren geni olandr

3) Bu kltr yaratanlar, Trklerin ilk atalar3) Bu kltr yaratanlar, Trklerin ilk atalar(Prototrkler) olarak kabul edilirler. Prototrkler,(Prototrkler) olarak kabul edilirler. Prototrkler,gebe ve sava bir kavimdi.gebe ve sava bir kavimdi.


10/26

4) Bunlarn meydana getirdii sanatn4) Bunlarn meydana getirdii sanatnkendine zg nitelikleri vard. zellikle,kendine zg nitelikleri vard. zellikle,

"hayvan slbu" ad verilen, stilize edilmi"hayvan slbu" ad verilen, stilize edilmihayvan figrlerini, eitli eyalar zerinehayvan figrlerini, eitli eyalar zerineuygulamlardr. izilen bu hayvanuygulamlardr. izilen bu hayvan

motifleri, gelimi bir sanatn varlnmotifleri, gelimi bir sanatn varlnkantlamas ynnden nemlidir.kantlamas ynnden nemlidir.


11/26

Karasuk Kltr(M 1200-700):Karasuk Kltr(M 1200-700):

1) Yenisey rmann kollarndan biri olan1) Yenisey rmann kollarndan biri olanKarasuk nehrinden adn alan bu kltr , OrtaKarasuk nehrinden adn alan bu kltr , Orta

Asya'nn uygarlk tarihi ynnden byk nemAsya'nn uygarlk tarihi ynnden byk nemtar.tar.

2) Bu kltrde, ilk olarak demir bulunmu ve2) Bu kltrde, ilk olarak demir bulunmu veilenmitir.ilenmitir.3) At, deve, koyun ve sr besleyen bu3) At, deve, koyun ve sr besleyen butopluluklar, yn eirmesini ve dokumasn datopluluklar, yn eirmesini ve dokumasn da

biliyorlard.biliyorlard.4) Drt tekerlekli arabalar, kee adrlar bu4) Drt tekerlekli arabalar, kee adrlar bukltrn nemli bululardr.kltrn nemli bululardr.


12/26

Tagar kltr (M..700-100) :Tagar kltr (M..700-100) :

1) Bu kltr Aba kan blgesinde1) Bu kltr Aba kan blgesindegrlmtr.grlmtr.

2) Bu blgedeki dier kltrlerin en2) Bu blgedeki dier kltrlerin engenci ve en gelimiidir.genci ve en gelimiidir.

3) Tagar kltrne ait ok sayda iki3) Tagar kltrne ait ok sayda ikiyz keskin hanerler, ok ular, ine,yz keskin hanerler, ok ular, ine,bilezik, kpe, tarak gibi eyalarbilezik, kpe, tarak gibi eyalarbulunmuturbulunmutur

2 T RKLER N LK YERLET KLER YER2 T RKLER N LK YERLET KLER YER


13/26

2.T RKLER N LK YERLET KLER YER 2.T RKLER N LK YERLET KLER YER TRKLERN ANAYURDU TRKLERN ANAYURDU

Trklerin anayurdu Trkistan yani Orta Asyadr. OrtaTrklerin anayurdu Trkistan yani Orta Asyadr. Orta

Asya - Trkistan; Asya ktasnn orta blgesinde yer alr.Asya - Trkistan; Asya ktasnn orta blgesinde yer alr.

Douda kingan dalar,Douda kingan dalar, Kuzeyde SibiryaKuzeyde Sibiryastepleri,stepleri, Batda Hazar Denizi ve Aral Gl,Batda Hazar Denizi ve Aral Gl,

Gneyde Himalaya Hindiku DalarGneyde Himalaya Hindiku Dalarve Karanlk da lar ile evrilidir.ve Karanlk da lar ile evrilidir.


14/26

TRKLERN TARH BOYUNCATRKLERN TARH BOYUNCAYAYILDIKLARI BLGELERYAYILDIKLARI BLGELER

Anayurtlar Orta Asya Trkistan olan TrklerAnayurtlar Orta Asya Trkistan olan TrklerM.. 2000li yllardan balayp M.S.11.yzylaM.. 2000li yllardan balayp M.S.11.yzylakadar devam eden bir g hareketi ile Asya,kadar devam eden bir g hareketi ile Asya,Avrupa ve Afrikann eitli blgelerine gAvrupa ve Afrikann eitli blgelerine g

etmi lerdir.etmilerdir.


15/26

Glerin sebepleri:Glerin sebepleri:1)-Olumsuz iklim artlar(kuraklk,1)-Olumsuz iklim artlar(kuraklk,iddetli klar)iddetli klar)

2)- Nfus art ile topraklarn2)- Nfus art ile topraklarnyetersiz kal ve otlaklarnyetersiz kal ve otlaklarnazalmas,azalmas,

3)- Trk Boylarnn kendi3)- Trk Boylarnn kendiaralarndaki stnlk mcadelesiaralarndaki stnlk mcadelesisonucu kaybeden Trk Boyununsonucu kaybeden Trk Boyununblgeyi terk etmesiblgeyi terk etmesi4)- in ve Moollarla mcadele4)- in ve Moollarla mcadeleeden Trk Boylarnn onlarneden Trk Boylarnn onlarn

hakimiyetinde yaamamak iinhakimiyetinde yaamamak iing etmesig etmesi

5)- Trklerin cihan hakimiyeti5)- Trklerin cihan hakimiyetidncesi(gnein doduudncesi(gnein doduuyerden, batt yere kadar her yeriyerden, batt yere kadar her yeri

fethetme arzusu)fethetme arzusu)


16/26

Tarihte at ilk evcilletirmeyi baaranTarihte at ilk evcilletirmeyi baaran

millet olarak bilinen Trkler, gebemillet olarak bilinen Trkler, gebeyaamay iyi bildikleri iin rahatayaamay iyi bildikleri iin rahata

g ettiler. Hayvanclkla geinmelerig ettiler. Hayvanclkla geinmeleride g etmelerini kolaylatrmtr.de g etmelerini kolaylatrmtr.Gittikleri yerlerde kolayca devlet kurupGittikleri yerlerde kolayca devlet kurup

yaamlardr. G etmeyip kalanlardayaamlardr. G etmeyip kalanlardaOrta Asyann elverili yerlerine yerleipOrta Asyann elverili yerlerine yerleipdevletler kurmulardr.devletler kurmulardr.


17/26

Milttan nceki GlerMilttan nceki Gler

M.. 1700'den itibaren balayan buM.. 1700'den itibaren balayan bugler, M.. 1100 yllarnda daha da younlat.gler, M.. 1100 yllarnda daha da younlat.

Bu tarihte kalabalk Trk boylar, in'inBu tarihte kalabalk Trk boylar, in'in

Kansu ve Ordos blgelerine doru g ettiler.Kansu ve Ordos blgelerine doru g ettiler.Trk boylarndan bir blm de batyaTrk boylarndan bir blm de batya

doru g ederek Tanr dalar, bugnkdoru g ederek Tanr dalar, bugnkKazakistan ve Aral glnn gneyine kadarKazakistan ve Aral glnn gneyine kadarilerlediler.ilerlediler.


18/26

Milttan Sonraki GlerMilttan Sonraki Gler

Bu dnemdeki gler daha ok gneye ve batya doruBu dnemdeki gler daha ok gneye ve batya doruolmutur.olmutur.

Gneye g edenler in'e yerleip burada eitli devletlerGneye g edenler in'e yerleip burada eitli devletlerkurdular.kurdular.

Batya yaplan gler, 4. yzylda balayp 11. yzylnBatya yaplan gler, 4. yzylda balayp 11. yzylnsonlarna kadar srd. Batya g edenlerden bir blmsonlarna kadar srd. Batya g edenlerden bir blmHazar denizi ve Karadeniz'in kuzeyinden geerek OrtaHazar denizi ve Karadeniz'in kuzeyinden geerek Orta

Avrupa ve Balkanlara kadar geldiler (Hunlar, Avarlar,Avrupa ve Balkanlara kadar geldiler (Hunlar, Avarlar,Bulgarlar, Macarlar, Peenekler, Kumanlar, Ouzlar).Bulgarlar, Macarlar, Peenekler, Kumanlar, Ouzlar).

Batya gidenlerden dier bir grup, Afganistan'a ve kuzeyBatya gidenlerden dier bir grup, Afganistan'a ve kuzeyHindistan'a yerleip ve burada Akhunlar Devleti'niHindistan'a yerleip ve burada Akhunlar Devleti'nikurdular.kurdular.


19/26

Orta Asya'dan yaplan gler, ikiOrta Asya'dan yaplan gler, ikiekilde gereklemitirekilde gereklemitir

Bunlardan ilki, yeni lkeler fethetmek veBunlardan ilki, yeni lkeler fethetmek veyeni bir yurt edinmek amacyla yaplanyeni bir yurt edinmek amacyla yaplanglerdir.glerdir. Trk gleri, belli bir amacTrk gleri, belli bir amac

olmayan, macera nitelii tayan glerolmayan, macera nitelii tayan glerolmamtr. Gleri, belirlenen hedefeolmamtr. Gleri, belirlenen hedefeulatran en nemli neden, btn glerinulatran en nemli neden, btn glerin

Trk hkmdarlar ve beylerininTrk hkmdarlar ve beylerininliderliinde, disiplin ve dzen iindeliderliinde, disiplin ve dzen iindeyaplmasyd.yaplmasyd.


20/26

Trk glerinin dier bir ekli de "szma"Trk glerinin dier bir ekli de "szma"eklinde olmutur.eklinde olmutur. Bu durum zellikleBu durum zellikle

ekonomik skntlar sonucu paralanan boyekonomik skntlar sonucu paralanan boyveya ailelerin ya da genlerin, yabancveya ailelerin ya da genlerin, yabancdevletlerin ordularnda grev almalardevletlerin ordularnda grev almalareklinde olmutur. Bu ekilde hizmeteklinde olmutur. Bu ekilde hizmet

alanlar stn baarlar gstererek,alanlar stn baarlar gstererek,hizmetine girdikleri devletlerde siyas vehizmetine girdikleri devletlerde siyas veasker hayata hkim olmulardr. Siyas veasker hayata hkim olmulardr. Siyas veasker gc ele geiren Trkler, geldikleriasker gc ele geiren Trkler, geldikleriyabanc topraklarda zamanla eitliyabanc topraklarda zamanla eitlidevletler kurmulardr. Msr vedevletler kurmulardr. Msr veHindistan'da kurulan Trk devletleri bununHindistan'da kurulan Trk devletleri bunun

en gzel rnekleridiren gzel rnekleridir

T kl i ttikl i lT kl i ttikl i l


21/26

Batya gidenler; iki yol izlemilerdir. Bir ksmBatya gidenler; iki yol izlemilerdir. Bir ksmHazar Denizinin kuzeyinden Karadeniz'inHazar Denizinin kuzeyinden Karadeniz'in

Kuzeyine ve Avrupa'ya;Kuzeyine ve Avrupa'ya;Dier ksm ise Hazar Denizinin gneyindenDier ksm ise Hazar Denizinin gneyindenran, Irak, Suriye, Msr ve Anadolu'ya gran, Irak, Suriye, Msr ve Anadolu'ya g

etmilerdir.etmilerdir.

Trklerin g ettikleri ynlerTrklerin g ettikleri ynlerKuzeye gidenler; Sibirya'yaKuzeye gidenler; Sibirya'ya

Douya gidenler; in ve UzakdouDouya gidenler; in ve Uzakdoulkelerinelkelerine

Gneye gidenler; Hindistan, Afganistan veGneye gidenler; Hindistan, Afganistan vein'ein'e

T kl i T ki t (O t A )dT kl i T ki t (O t A )d


22/26

Trklerin Trkistan (Orta Asya)danTrklerin Trkistan (Orta Asya)danglerinin sonularglerinin sonular

1)- Trk kltr ve medeniyeti dnyann1)- Trk kltr ve medeniyeti dnyanndeiik blgelerine tanmtr.deiik blgelerine tanmtr.2)-Trkler, gittikleri yerlerde ta devrini2)-Trkler, gittikleri yerlerde ta devriniyaayan toplumlara ekip-bime, hayvanyaayan toplumlara ekip-bime, hayvanevcilletirme ve madeni ilemesinievcilletirme ve madeni ilemesini

retmilerdir.retmilerdir.3)- G etmeyip, Orta Asya'da kalan3)- G etmeyip, Orta Asya'da kalanTrkler, ilk Trk devleti olan "Asya HunTrkler, ilk Trk devleti olan "Asya HunDevletini kurmulardr.Devletini kurmulardr.

4)- G eden Trk boylar gittikleri4)- G eden Trk boylar gittikleri

yerlerde yeni Trk devletleri kurarlarken,yerlerde yeni Trk devletleri kurarlarken,oralardaki baz devletleri de yktlar.oralardaki baz devletleri de yktlar.

5)-Avrupaya g eden Hun Trkleri5)-Avrupaya g eden Hun TrkleriKavimler Gn balattlar.Kavimler Gn balattlar.

S (S )


23/26

4.SAKALAR (SKTLER)4.SAKALAR (SKTLER)(M....7.Yzyl M....2.Yzyl)(M....7.Yzyl M....2.Yzyl)

skitler (Sakalar)M.. Orta Asyada Hazarskitler (Sakalar)M.. Orta Asyada Hazar

Denizi ile Altay Dalar arasndaki TanrDenizi ile Altay Dalar arasndaki TanrDalar civarnda yaarken d basklarDalar civarnda yaarken d basklar

sonucunda M..600l yllarda Karadenizinsonucunda M..600l yllarda Karadenizin

kuzeyine gelip yerletiler.kuzeyine gelip yerletiler.

Ki l M dl P l A l lKi l M dl P l A l l


24/26

Kimmerler, Medler, Persler, Asurlular veKimmerler, Medler, Persler, Asurlular veUrartular ile savaan skitler, KafkasUrartular ile savaan skitler, Kafkas

dalarn aarak Anadolu, Suriye ve Filistindalarn aarak Anadolu, Suriye ve Filistinzerinden Msr snrlarna kadar aknlardazerinden Msr snrlarna kadar aknlarda

bulundular.bulundular.

skitler Anadoluya ilk akn yapan Trkskitler Anadoluya ilk akn yapan Trktopluluudur. Kafkaslar zerindentopluluudur. Kafkaslar zerinden

Anadoluya giren skitler AnadolununAnadoluya giren skitler Anadolunun

dousunu hakimiyet altna aldlar.dousunu hakimiyet altna aldlar.

kitl i t l t l kitl i t l t l


25/26

skitlerin toplum yaantlar,skitlerin toplum yaantlar,din,inan ve sanatlardin,inan ve sanatlar

skitler tarihin bilinen ilk atl kavimlerindendir. Ataskitler tarihin bilinen ilk atl kavimlerindendir. Ata

iyi biner, iyi silah kullanrlard.iyi biner, iyi silah kullanrlard.Bir ksm yerleik hayata gemise de gebeBir ksm yerleik hayata gemise de gebeolanlar yerleenleri hor grmtr.olanlar yerleenleri hor grmtr.

skitlerin ekonomileri koyun ve sr arlklskitlerin ekonomileri koyun ve sr arlkl

hayvancla dayanmaktayd.hayvancla dayanmaktayd.Hayat tarzlar Hunlara benzeyen skitler lleriniHayat tarzlar Hunlara benzeyen skitler lleriniat ve silahlar ile gmerlerdi.at ve silahlar ile gmerlerdi.

skit sanatnda "hayvan slbu" nemli bir yerskit sanatnda "hayvan slbu" nemli bir yer

tutar. skitler, eyalarn geyik, ku ve bakatutar. skitler, eyalarn geyik, ku ve bakahayvan resim ve kabartmalaryla sslerlerdi.hayvan resim ve kabartmalaryla sslerlerdi.skitler, hayvan motifini hem ss hem de eyayskitler, hayvan motifini hem ss hem de eyaykt ruhlardan korumak amacyla yaparlard.kt ruhlardan korumak amacyla yaparlard.


26/26

Alp Er Tunga ve u Destan skitlere aittir.Alp Er Tunga ve u Destan skitlere aittir.

3.Ünite 1-türkler'in tarih sahnesine Çıkışları

Documents