3w structuur van het heelal
TRANSCRIPT
Structuur van het heelal
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
afmetingen…
(gemiddelde) afstand aarde – zon = 149597870700 m = 150 106 km= 1 astronomische eenheid (au)
Afstand die licht aflegt in 1 jaar (à 300 000 km/s)= 9,4607 1015 m= 1 lichtjaar (ly) = 63 103 au
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
afmetingen…
Afstand van de zon, zodat 1 au overeenstemt met een booglengte van 1” = 1 parsec
= (TOA) 1 au / tan(1”)= 3 1016 m = 206 103 au
1 au
= 3,26 ly
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
ons zonnestelseld = 100 au
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
ons zonnestelseld = 100 au
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
ons sterrenstelsel: de melkwegd = 100 000 ly
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
onze cluster: de Lokale Groep
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
onze Lokale Supercluster
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
Hubble Space Telescope
Very Large Telescope (Chili)
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
satellietsterrenstelsels
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
de interstellaire ruimte: nevels
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
de geboorte van de zon
gasnevel + verstoring (explosie naburige ster)
samentrekking (zwaarterkr!) protoster T ↑ T > 107 °C: fusie (H He) ster
In een ster is er evenwicht.
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
Hertzsprung-Russell-diagram
oppervlaktetemperatuur
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
m < ¼ mz: nooit fusie bruine dwerg (vb. Jupiter) m ≈ mz: enkele 109 jaren in evenwicht (hoofdreeks)
H-fusie valt stil fusie (He C)
uitdijing tot rode reusHe-fusie valt stil krimp tot witte dwerg(buitenlagen vormen planetaire nevel)
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
m > 2,5 mz: veel heter en helderder
slechts enkele 106 jaren in evenwichtH-fusie valt stil fusie (He C)He-fusie valt stil fusie… tot vorming Fe fusie doet de ster uitdijen tot superreus fusie valt stil: instorting sterkern= vorming zwaardere elementen+ supernova
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
m > 10 mz: nog heter, nog meer helder
slechts enkele 106 jaren in evenwichtH-fusie valt stil fusie (He C)He-fusie valt stil fusie… tot vorming Fe fusie doet de ster uitdijen tot superreus fusie valt stil: instorting sterkern= zo sterk dat e- in de atoomkern w geperst: neutronenster of zelfs zwart gat
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
het ontstaan van ons zonnestelsel
planeetplanetoïdemeteoroïdeplanetair stof
meteoroïdemeteoormeteoriet
zon 4 stenige binnenplaneten planetoïdengordel 4 buitenplaneten (gasreuzen) Kuipergordel (40 – 200 AU)
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
ons zonnestelsel
Kuipergordel (40 – 200 AU) – nog in eclipticavlak
Wolk van Oort (tot 1 ly) – rondom rond
(beiden = oorsprong kometen)
