Περιβαλλοντικά προβλήµατα

και ζητήµατα

Μαρία ∆ασκολιάΤοµέας Παιδαγωγικής – Τµήµα Φ.Π.Ψ.

ΕΚΠΑ

Προσεγγίζοντας την έννοια ενός

περιβαλλοντικού ζητήµατος

� ∆ραστηριότητα 1: Αναγνωρίζω, ορίζω και αναλύω έναπεριβαλλοντικό ζήτηµα

� Στόχος: ∆ιερεύνηση όλων των διαστάσεων που συνθέτουν ένασυγκεκριµένο περιβαλλοντικό ζήτηµα (πώς εκδηλώνεται, ποιες οισυνέπειές του, ποια τα αίτιά του, ποιες οι εναλλακτικές λύσεις)

� Προβολή της ταινίας του Γ. Αυγερόπουλου από την σειρά Εξάντας τηςΝΕΤ µε τίτλο «49 λέξεις για το χιόνι». Κατά τη διάρκεια τηςπροβολής κρατήστε σηµειώσεις σε σχέση µε το: � ποιο είναι το πρόβληµα;

� πώς εκδηλώνεται;

� ποιες οι επιπτώσεις του;

� πώς προκαλείται;

� ποιες οι προτεινόµενες λύσεις για την αντιµετώπισή του;

� Μετά το πέρας της προβολής της ταινίας συζητήστε στην οµάδα σαςγια το περιβαλλοντικό ζήτηµα που παρουσιάζει η ταινία σε σχέση µετις παραπάνω διαστάσεις. Σε συνέχεια της συζήτησης µπορείτε ναδηµιουργήσετε έναν εννοιολογικό χάρτη που να αποτυπώνει όλη τησχετική πληροφορία.

Υπενθυµητικά για την έννοια του

περιβάλλοντος …

� Η έννοια του περιβάλλοντος δεν ταυτίζεται µε την έννοια τηςφύσης

� Ένας ορισµός: «δίκτυο των σύνθετων αλληλεπιδράσεωνµεταξύ οικολογικών και ανθρωπογενών (κοινωνικών, οικονοµικών, πολιτιστικών) συστηµάτων» (Giolitto & Clary, 1994, σ. 83)

� Απαιτείται µια ολιστική και διεπιστηµονική προσέγγιση: � φυσικές επιστήµες: δίνουν τα απαραίτητα εργαλεία για τηνκατανόηση των οικολογικών συστηµάτων

� κοινωνικές επιστήµες: εξετάζουν τις δοµές της κοινωνικής ζωήςκαι τις µορφές και τους τύπους των σχέσεων που αναπτύσσει ηκοινωνία µε το φυσικό περιβάλλον (Γέµπτος, 1985, σ. 163-164)

Η έννοια του περιβαλλοντικούπροβλήµατος

� Περιβαλλοντικά προβλήµατα: διαταραχές ήδυσλειτουργίες που σχετίζονται µε ήεκδηλώνονται σε φυσικά, προσαρµοσµένα ήµικτά περιβαλλοντικά συστήµατα, οι οποίες� δηµιουργούνται από κοινωνικές δοµές, πρακτικέςκαι παρεµβάσεις

� και αντιµετωπίζονται ή δοµούνται κοινωνικά ως«προβλήµατα» εξαιτίας των συνεπειών πουεπιφέρουν σε άτοµα και σε κοινωνικές οµάδες

(Di Chiro, 1987, σ. 25).

Τι είναι και τι δεν είναι

περιβαλλοντικό πρόβληµα ?

� ∆εν είναι κάθε πρόβληµα της σύγχρονης ζωής καιπραγµατικότητας� Όµως, κάθε πρόβληµα της σύγχρονης ζωής και πραγµατικότηταςµπορεί να συνδέεται µε ένα ή περισσότερα περιβαλλοντικάπροβλήµατα

� ∆εν αφορούν αποκλειστικά σε προβλήµατα στη φύση ήπροβλήµατα στις σχέσεις του ανθρώπου µε τη φύση� Όµως, κάθε πρόβληµα για να θεωρείται περιβαλλοντικόπεριλαµβάνει ή αναφέρεται σε κάποιου είδους διαταραχή ήδυσλειτουργία των συστηµάτων υποστήριξης της ζωής πουέχει προκύψει από ανθρώπινες παρεµβάσεις

� ∆ε δηµιουργούνται τυχαία, ή από κάποιες ιδιοτροπίες φυσικώνφαινοµένων και λειτουργιών� Είναι προβλήµατα που προκύπτουν εξαιτίας κακών

διαχειριστικών πρακτικών και παρεµβάσεων των ανθρώπινωνκοινωνιών στο περιβάλλον

� Ή επιφέρουν αρνητικές συνέπειες στον άνθρωπο, στις κοινωνίεςτους και στα γενικότερα συστήµατα υποστήριξης της ζωής

Τι είναι και τι δεν είναι

περιβαλλοντικό πρόβληµα ?

� Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα δε µπορούν να θεωρηθούν ωςαπλά προβλήµατα που επιδέχονται απλές λύσεις

� Είναι σύνθετα, πολύπλοκα, πολυδιάστατα κοινωνικά ζητήµαταπου απαιτούν βαθιές αλλαγές στις κοινωνικές αξίες και τιςπολιτικές δοµές

� Οι φυσικές επιστήµες και η τεχνολογία δεν αρκούν για νακατανοήσουµε καλύτερα και να επιλύσουµε τα περιβαλλοντικάπροβλήµατα

� Χρειάζεται µια διεπιστηµονική προσέγγιση και κατανόηση τωνπεριβαλλοντικών προβληµάτων ταυτόχρονα και συνδυαστικά στοεπίπεδο των επιπτώσεων που φέρουν, των αιτίων που ταπροκαλούν, των διαδικασιών αλλαγής που χρειάζεται ναενεργοποιηθούν και των εναλλακτικών λύσεων και οραµάτωνπου θα πρέπει να αναζητηθούν

Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα είναι

κοινωνικά ζητήµατα

� Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα είναι κοινωνικάζητήµατα, καθώς…

� δηµιουργήθηκαν από κοινωνικές, πολιτικές καιοικονοµικές επιλογές και πρακτικές σε σχέση µετη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη χρήσητων περιβαλλοντικών συστηµάτων

� εµπλέκουν και εκφράζουν αντικρουόµενεςανάγκες, επιθυµίες, συµφέροντα – και τελικά αξίες– διαφορετικών ατόµων, κοινωνικών οµάδων καικοινωνιών

� έχουν άµεσες επιπτώσεις στην κοινωνία καιιδιαίτερα στην ευηµερία των ανθρώπων

Περιβαλλοντικό ζήτηµα

� Ένα φαινόµενο ή επιστηµονικό ζήτηµα που εκτόςαπό περιβαλλοντικές εµπεριέχει και κοινωνικές, ηθικές, οικονοµικές και πολιτικές διαστάσεις, καιτο οποίο συνδέεται µε ή καταλήγει σε άλλαζητήµατα.

� Είναι σύνθετο - συγκεντρώνει πληθώρα οπτικών καιδιαφορετικών απόψεων, συχνά αντικρουόµενων

� Είναι αµφιλεγόµενο και τα όρια ακόµα και τηςεπιστηµονικής γνώσης γι’ αυτό είναι ασαφή, προσωρινά ή περιορισµένα

Τα πλαίσιο των περιβαλλοντικών

ζητηµάτων (UNEP, 2007)