4 แนวทางอนุรักษ์

12
ส่วนทีÉ 4 การดําเนินการ ขัÊนตอนการดําเนินการ กระบวนการ ศึกษาชุมชน องค์การ บริหารส่วน ตําบลดงบัง ผู้มีส่วนร่วมอืÉนๆ ทีมทีÉปรึกษา รูปทีÉ 1 กระบวนการศึกษาชุมชน -กลุ่มผู้นํา -กลุ่มทอผ้าไหม -กลุ่มผญา สรภัญญะ -กลุ่มศิลปการแสดง พืÊนบ้าน (ปะโมทัย) -กลุ่มเด็กและเยาวชน -กลุ่มโรงเรียน -กลุ่มพระสงฆ์ -หน่วยราชการ -นักวิชาการท้องถิÉน -วิทยากรภายใน และภายนอกชุมชน -ภูมิปัญญาท้องถิÉน -สถาบันการศึกษา -พระสงฆ์ กลุ่มต่างๆ ในชุมชน

Upload: nuchy-tow

Post on 29-Mar-2016

213 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

กระบวนการ ศึกษาชุ มชน -กลุ ่ มผู ้ นํา -กลุ ่ มทอผ้าไหม -กลุ ่ มผญา สรภัญญะ -กลุ ่ มศิ ลปการแสดง พืืนบ้ าน (ปะโมทัย) -กลุ ่ มเด็กและเยาวชน -กลุ ่ มโรงเรี ยน -กลุ ่ มพระสงฆ์ -หน่ วยราชการ รู ปทีี 2 การประชุม ปรึ กษาหารื อกับทีม ทีีปรึ กษา รู ปทีี 3 ทีมทีีปรึ กษาลง พืนทีีเพืือศึกษาความ เป็ นไปได้ ร่ วมกับ นักวิจ ัย และชาวบ้าน รู ปทีี 4 การประชุม ปรึ กษาหารื อกับ ชาวบ้านทีีว ั ดโพธาราม โดย พระอ

TRANSCRIPT

Page 1: 4 แนวทางอนุรักษ์

สวนท 4 การดาเนนการ

ขนตอนการดาเนนการ

กระบวนการ ศกษาชมชน

องคการ

บรหารสวน

ตาบลดงบง

ผ มสวนรวมอน ๆทมทปรกษา

รปท 1 กระบวนการศกษาชมชน

-กลมผ นา -กลมทอผาไหม

-กลมผญา สรภญญะ -กลมศลปการแสดง

พนบาน (ปะโมทย)

-กลมเดกและเยาวชน -กลมโรงเรยน -กลมพระสงฆ -หนวยราชการ

-นกวชาการทองถน -วทยากรภายใน และภายนอกชมชน

-ภมปญญาทองถน -สถาบนการศกษา -พระสงฆ

กล มตาง ๆในชมชน

Page 2: 4 แนวทางอนุรักษ์

86

4.1 ประสานความรวมมอกบองคการบรหารสวนตาบลดงบง โดยทางสานกศลปะและ

วฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม ไดช แจงโครงการฯ กบทางองคการบรหารสวนตาบล

ดงบง เพอดาเนนการวางแผนพฒนาโครงการ รวมท งการประสานแผนงานและทางานรวมกน และ

การดาเนนกจกรรมตางๆ รวมกบชมชน

4.2 คณะทปรกษาใหการแนะนาโครงการ คณะทปรกษาประกอบดวย อาจารยไพโรจน

สโมสร รศ. สาย นต ไพรชาญจตร และอาจารย ประสงค เอยมอนนต ไดใหค าแนะนาเกยวกบการ

คนหากลมบคคลทสนใจ ซงตองเหนคณคางานศลปกรรมเกยวกบสม และฮปแตม อยางแทจรงให

ไดเสยกอน ในชวงการคนหาความตองการของหมบานน นใชตองใชเวลามากสกหนอย พบวาม

ขอจ ากดดานการประกอบอาชพไมวาจะเปน ชวงทานา ชวงเกยวขาว หรอเทศกาลสาคญของชมชน

เปนตน โดยการนดประชมชวงค า หรอ พบปะเปนรายบคคล เพอเกบรวบรวมขอมลใหไดมากทสด

แลวนามาวเคราะหเพอจดกจกรรมใหสอดคลองกบความตองการของกลมตางๆ ตอไป

รปท 2 การประชม

ปรกษาหารอกบทม

ทปรกษา

รปท 3 ทมทปรกษาลง

พนทเพอศกษาความ

เปนไปได รวมกบ

นกวจย และชาวบาน

Page 3: 4 แนวทางอนุรักษ์

87

รปท 4 การประชม

ปรกษาหารอกบ

ชาวบานทว ดโพธาราม

โดย พระอธการสวสด

ถาวโร เปนประธาน

รปท 5 การประชม

กบชาวบานเพอ

ปรกษาหารอและ

ทางานรวมกนทว ด

ปาเรไร โดยหลวงป

ลน เปนประธาน

รปท 6 การประชม

รวมกบกลมตางๆ

ในหมบาน

Page 4: 4 แนวทางอนุรักษ์

88

4.3 กระบวนการจดตงกล ม

การจดตงกลมเปนกระบวนการคนหากลมสนใจในกจกรรมทเกยวของกบการอนรกษ

แหลงโบราณสถานศลปกรรม และฮปแตม โดยแตละกลมตองมความพรอมในการเขารวมกจกรรม

อยางตอเนอง จงจะอนมตใหด าเนนกจกรรมยอยน นได มวธการดาเนนการเพอจดต งกลมกลมสนใจ

โดยการใชเวลาคนหาบคคลในหมบานทสนใจเรองสมและฮปแตม เพอจดต งกลม ซงในเบองตน

น นนกวชาการทองถนและผ ชวยวจยในพนท จะดาเนนการประชมเพอหากลมสนใจกอน โดยการ

ช แจงโครงการ การศกษาขอมลเบองตน และความพรอม เปนตน ได 8 กลมสนใจ ดงน กลมทอผา

กลมผ นา กลมเดกและเยาวชน กลมศลปะพนบาน (ปะโมทย ) กลมผญา-สรภญญะ กลมโรงเรยน

กลมพระสงฆ และหนวยงานราชการ โดยแตละกลมไดเขยนโครงการยอย เพอดาเนนกจกรรมของ

ตามความตองการโดยมเปาหมายอยทการอนรกษสมและฮปแตม (รปท 7)

รปท 7 กระบวนการจดตงกล ม

กล มผ นา

กล มพระสงฆ

กล มศลปะ

พนบาน (ปะโมทย)

กล มโรงเรยน

หนวยงาน

ภาครฐ

กล มผญา-

สรภญญะ

กลมเดกและ

เยาวชน

กล มทอผา

ไหม

กระบวนการ

จดตงกลม

Page 5: 4 แนวทางอนุรักษ์

89

4.4 เสรมประสบการณโดยการไปทศนศกษา

กจกรรมทศนศกษาในพนท คอวดปาเรไรและวดโพธาราม ตาบลดงบง พบวาชาวบานบาง

คนไมเคยไดเขาไปดภาพจตรกรรมฝาผนงมากอนเลย แลวกไมสามารถบอกไดวาภาพจตรกรรม

ดงกลาวน นมเรองราวอะไร ใครเปนคนวาดหรอแตมฮป หรอมความแตกตางระหวางการแตมฮป

ภายในและภายนอกสมอยางไร เปนตน ค าถามเหลาน ทาใหทราบวาชมชนย งไมคอยใหความสาคญ

ตอสมท งสองแหงนก วธการแกปญหาคอการจดกจกรรมการอบรมใหความรเรองการอนรกษ

แหลงศลปกรรมทองถนและภาพจตรกรรมฝาผนง ใหแกกลมผ นา และชาวบานทสนใจ เพอสราง

ความไดเขาใจทถกตอง และเพอการทางานรวมกนพรอมท งสามารถสรางเครอขายการทางาน

รวมกนตอไป

สวนทศนศกษานอกสถานท โดยพาตวแทนกลมผ นาไปทศนศกษาทว ดสนวนวารพฒนา

ราม อ าเภอบานไผ และวดสระบวแกว อ าเภอหนองสองหอง จงหวดขอนแกน เพอเปดโลกทศน

และนาความรทไดมาพฒนาชมชนตอไป

รปท 8 ประตทางเขาว ด

สนวนวารพฒนาราม อ าเภอ

บานไผ จงหวดขอนแกน

รปท 9 โครงสรางและ ภมทศนของสมวดสนวน

วารพฒนาราม คลายกบสม วดปาเรไร

Page 6: 4 แนวทางอนุรักษ์

90

รปท10 ผศ. ชอบ ดสวนโคก วทยากรนาชมและบรรยายให

ความรแกกลมทศนศกษา

รปท 11 วทยากรบรรยาย ฮปแตมดานในสมวดสนวนวาร

พฒนาราม วาเปนฝมอชางทมา

จากจงหวดมหาสารคาม

รปท 12 ภาพตายายหลานทวดโพธาราม บานดงบง รปท 13 ภาพสองตายาย ทว ดสนวนวารฯ คาด

วาเปนฝมอชางพนบานมาจากจงหวด

มหาสารคาม

Page 7: 4 แนวทางอนุรักษ์

91

รปท 15 ฟงบรรยายดวย

ความต งใจ ทว ดสระบวแกว

อ.หนองสองหอง จ.ขอนแกน

รปท 16 ผศ. ชอบ ดสวนโคก วทยากร

บรรยายใหความรแก

ชาวบาน

รปท 14 ภมทศนรอบสม

วดสระบวแกว มฮปแตม

ปรากฏท งในและนอกสม

Page 8: 4 แนวทางอนุรักษ์

92

รปท 17 รปผ หญงหาบตะกรานงโจงกระเบน ทว ดโพธาราม บานดงบง ไดรบอทธพลจากเขมร

ใชกลมสเยน

รปท 18 รปผ หญงหาบตะกรานงผ าถง ทว ดสระบวแกว ไดรบอทธพลของไทยภาคกลาง

ใชสเหลองทองเพมข นมา

รปท 21 ถายรปรวมกน

รปท 19 พพธภณฑทองถน ว ดสระบวแกว รปท 20 กระตบขาวขนาดใหญภายในพพธภณฑ

รปท 22 ผศ. ชอบ ดสวนโคก วทยาการ

บรรยายภาพจตรกรรมฝาผนง

Page 9: 4 แนวทางอนุรักษ์

93

รปท 22 การเชอมโยงเครอขายจากภายนอก

4.5 การพฒนาเครอขาย การพฒนาเครอขายระหวางองคกรภายในโดยการทางานรวมกน ใหสอดคลองกบงานตามประเพณ

และวนสาคญทางศาสนา แตในชวงนอกเทศกาลไมคอยมกจกรรมการรวมกลมในเรองอนๆ อกเลย

ทาใหการทากจกรรมชมชนหางเหนออกไป ความสมพนธในชมชนดจะหางเหนกนไปดวย ดงน น

กระบวนการสรางเครอขายการทางานรวมกนจงเกดข นภายใตโครงการอนรกษแหลงศลปกรรม

และฮปแตมน กเพอใหชาวบานไดใหความสาคญตอคณคางานศลปะพนบานมากข นน นเอง โดย

สามารถศกษาหาความรไดตลอดชวต แลวตอเชอมเครอขายระหวางกลมผ รกบกลมตางๆ ไดทางาน

รวมกนอยางเปนรปธรรมตอไป ดงรปท 22-23

สานกงานการทองเทยว

แหงประเทศไทย

ขอนแกน

สานกศลปากร ท 9 ขอนแกน

สมาคม

มคคเทศก

อาชพ

ภมปญญา

ชาวบาน

อาเภอกดรง

มหาวทยาลย ราชภฏ

มหาสารคาม

พพธภณฑ

สถานแหงชาต

รอยเอด

สถานวทย

กระจายเสยง แหงประเทศ

ไทย จงหวด

มหาสารคาม

Page 10: 4 แนวทางอนุรักษ์

94

ภมปญญา

ทองถน

นกวชาการ

ทองถน

นกวจย

ชมชน

ผเชยวชาญ

จากภายนอก

รปท 23 การพฒนาเครอขายภายใน 4.6 การพฒนากระบวนการเรยนร

4.6.1 กระบวนการเรยนรผานการปฏบต ในการพฒนาเครอขายการทางานโดย

ผานการปฏบตเปนวธการทแสดงใหเหนศกยภาพและความสามารถของชมชน ท งน ในแตละกลม

ไดเสนอกจกรรมทสามารถตอเชอมกบกลมตางๆ ใหมาทางานรวมกนผานการปฏบต ผลทไดจงทา

ใหเกดเปนรปธรรมข นในหลายกจกรรม เชน การทอผาไหมมดหมลายฮปแตม การแปลและอาน

อกษรธรรม การคดลอกลวดลายฮปแตม การทาคายศลปะรกษฮปแตม การรวบรวมงานดาน

ลวดลาย ฮปแตม รวมถงการจดหมวดหมฮปแตมทปรากฏในสมท งสองแหง ออกมาเปนเอกสาร

สงพมพ 4.6.2 กระบวนการเรยนรผานวทยากรภายนอก เนองจากชาวบานมความเขาใจ

เกยวกบสมและฮปแตมคลาดเคลอนไป กลาวคอ เมอสมท งสองแหงน เมอไดข นทะเบยนเปนแหลง

โบราณสถานของกรมศลปากรแลว ชาวบานไมสามารถแตะตองได เปนตน ในทางปฏบตแลว

โดยท วไปชาวบานสามารถทาความสะอาด การดแลและปองกนข นกและการทารงของนกบรเวณ

รอบสม ได แตตองไมไปซอมแซมแกไขในสวนใดสวนหนงของภาพจตรกรรมฝาผนง หรอเปลยน

โครงสรางสมเดดขาด ดงน นการใหความรเรองการอนรกษแหลงโบราณสถานศลปกรรมทองถน

Page 11: 4 แนวทางอนุรักษ์

95

และการอนรกษฮปแตม เปนกจกรรมททาใหชมชนไดรบความรความเขาใจเพมข น โดยไดวทยากร

จากสานกศลปากรท 9 ขอนแกน สานกงานพพธภณฑสถานแหงชาตรอยเอด นอกจากน ย งม

หนวยงานอนทเกยวของเพอเสรมสรางความรความเขาใจใหชมชนในกจกรรมอนๆตอไป 4.6.3 กระบวนการเรยนรผานวทยากรภายในชมชน ภมปญญาทองถนเปนทน

สงคมอยแลว แตย งไมไดถกกระตนใหแสดงศกยภาพน นออกมา ดงน นการเชอมโยงเครอขาย

ระหวางผ รในชมชนในดานตางๆ เปนสงสาคญทจะทาใหองคความรดงกลาวไมสญหายไป อกท ง

ย งเปนการพฒนาองคความรของหมบานและสบทอดตอไปจากคนรนหนงสอกรนหนง เชน

กจกรรมทาหนงตะลง การทอผาไหมลายฮปแตม คายทาศลปะรกษฮปแตม การอบรมมคคเทศก

ทองถน เปนตน 4.7 กจกรรมตาง ๆทด าเนนการในชมชน ม 7 กจกรรมดวยกน (รปท 24) ไดแก

1. การอบรมความรเรองการอนรกษแหลงโบราณสถานศลปกรรมและภาพ

จตรกรรมฝาผนง 2 การจายผญา และขบรองสรภญญะ 3. การทอผาไหมลายฮปแตม 4. การอบรมมคคเทศกรกษแหลงโบราณสถานศลปกรรมทองถน 5. คายศลปะรกษฮปแตม 6. การทาหนงปะโมทยหรอหนงตะลงอสาน

7. การทาเอกสารรปเลมเกยวกบประวตหมบาน ว ด สม และฮปแตม

Page 12: 4 แนวทางอนุรักษ์

96

รปท 24 การดาเนนกจกรรมของชมชนตาบลดงบง

กจกรรม

1.การอบรมความรเรองการอนรกษแหลงโบราณสถานศลปกรรม

ทองถนและการอนรกษภาพจตรกรรมฝาผนง (ฮปแตม)

2.การจายผญาและขบรองสรภญญะ

3.การทอผาไหมลายฮปแตม

4.การอบรมมคคเทศกรกษแหลงโบราณสถานศลปกรรมทองถน

6.การทาหนงปะโมทย หรอหนงตะลงอสาน

5.คายศลปะรกษฮปแตม

อบรมใหความร ไดแนวทางการอนรกษฯ

ขบรองกลอนสด ถายทอดสดทาง

วทยกระจายเสยง

คดลอกลาย ฮปแตม

การมดหม การยอมไหม การทอผาไหม

อบรมปฏบตการ

อบรมใหความร

อบรมปฏบตการ

อบรมปฏบตการ

ฮปแตมบนยามผาฝาย

ตวหนงลายฮปแตม

ใบประกาศนยบตร

7.การทาเอกสารรปเลม