1 | P a g e

เอกสารประกอบการสอน

รายวชา ๔๙๙๓๐๓ หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร ๓ (๑-๔-๔)499303 Principle of Pathology and Forensic Medicine 3 (1-4-4)

หวขอบรรยาย: ค าศพททางการแพทยในวชาพยาธวทยา (Medical terminology in Pathology)

นายแพทย ดร. ณตพล ศภณฐเศรษฐกล

หนวยวจยเพอการเรยนรภาษาตางประเทศทางการแพทย ภาควชาพยาธวทยา

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

2 | P a g e

ค าน า

เอกสารประกอบการสอนฉบบน จดท าขนเพอใชประกอบการเรยนการสอนในหวขอบรรยาย ค าศพททางการแพทยในวชาพยาธวทยา (Medical terminology in Pathology) ซงบรรจอยในรายวชา หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร (Principle of Pathology and Forensic Medicine) รหส 499303 จ านวน 3 หนวยกต ส าหรบนสตในหลกสตรแพทยศาสตรบณฑต ชนปท 3 ปการศกษา 2556 จดการเรยนการสอนทโรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร คณะแพทยศาสตร

หวขอบรรยายนเปนหวขอใหมทผจดท าเตรยมการสอนขนในรายวชาน เนองดวยเหนความส าคญของการปพนฐานวธการเรยนรเกยวกบค าศพททางการแพทย ซงเปนสวนหนงของการใชภาษาตางประเทศทางการแพทยในระดบสากล ถงแมวานสตจะไดผานการเรยนรค าศพททางการแพทยสวนหนงมาแลวจากการเรยนวชาตาง ๆ ในชนปท 2 ส าหรบในหวขอบรรยายน นสตจะไดทราบหลกการ และกลวธในการเรยนร การจดจ า การระบความหมายของค าศพทใหมทเกยวของกบโรค ภาวะความผดปกต และลกษณะพยาธสภาพทเกดขน แตมไดอธบายลงในรายละเอยดของโรคและความผดปกตตาง ๆ เหลานน ทงน เพอใหเปนพนฐานในการเรยนหวขออนของรายวชา และในระดบสงตอไป

อนง เอกสารประกอบการสอนฉบบน ใชเปนสวนหนงของผลงานทางวชาการ เพอประกอบการขอพจารณาแตงตงบคคลใหด ารงต าแหนงทางวชาการ ในระดบ ผชวยศาสตราจารย สาขาวชา แพทยศาสตรศกษา (medical education) ดานภาษาตางประเทศทางการแพทย (foreign medical language)

ผจดท าหวงเปนอยางยงวา นสตทเรยนในรายวชาดงกลาวจะไดใชเปนคมอสนบสนนในการเรยนร และชวยใหผเรยนประสบผลส าเรจตามวตถประสงคทไดวางแผนไว หากมขอผดพลาดประการใด หรอมขอเสนอแนะเพอพฒนาและปรบปรง ขอไดโปรดแจงใหผจดท าทราบดวย จะเปนพระคณยง นายแพทย ดร.ณตพล ศภณฐเศรษฐกล พฤษภาคม 2556

3 | P a g e

สารบญ

หนา รายละเอยดของรายวชา (Course syllabus) 499303 หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร 3(1-4-4) 5 (Principle of Pathology and Forensic Medicine) เอกสารประกอบการสอน (Couse materials) ก. แผนการสอน (Lesson plan) 11 ข. เนอหาสาระการเรยนร (Learning content) 12 ค. ภาพสไลดประกอบการบรรยาย (Powerpoint slides) 19 ง. แบบฝกปฏบตการกลมยอย (Small group exercises) 22 จ. แบบประเมนการสอนโดยนสต (Evaluation form) 24 ภาคผนวก (Appendix) 25 1. เวบไซตภาษาตางประเทศในการเรยนการสอนแพทยศาสตร 2. ผลการประเมนการสอนโดยนสต ประจ าปการศกษา 2556 (เอกสารแนบ)

4 | P a g e

รายละเอยดของรายวชา (Course syllabus)

5 | P a g e

Course Syllabus 499303: หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร 3(1-4) Principle of Pathology and Forensic Medicine

1. รหสวชา 499303 2. จ านวนหนวยกต (Course Credit) 3 หนวยกต 3. ชอวชา (Course Title) หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร 4. คณะ/ภาควชา คณะกรรมการภาควชาพยาธวทยา และภาควชานตเวชศาสตร 5. ภาคการศกษา ภาคการศกษาท 1 6. ปการศกษา ปการศกษา 2556 7. ชอผสอน อาจารยผสอนภาคบรรยาย 1. นพ.พรยทธ สทธไชยากล (ผรบผดชอบรายวชา) 2. ผศ.พญ.จลนทร ส าราญ (ผประสานงานรายวชา) 3. พญ.ละออ ชมพกตร 4. นพ.ดร. ณตพล ศภณฐเศรษฐกล 5. นพ.จตวทย หอวรรณภากร นกวชาการผประสานงานรายวชา

น.ส.มนทการ สขเกษม โทร 0-5596-5085 Email : preclinic3@gmail.com Website แพทยศาสตรศกษา : http://www.meded.nu.ac.th/

8. เงอนไขรายวชา ไมม 9. สถานภาพของวชา วชาบงคบ หมวดวชาเฉพาะดาน 10. ชอหลกสตร แพทยศาสตรบณฑต 11. วชาระดบ ปรญญาตร 12. จ านวนชวโมงสอน 5 ชวโมง/สปดาห ภาคบรรยาย 1 ชวโมง/สปดาห ภาคปฏบต 4 ชวโมง/สปดาห

13. เนอหารายวชา (Course Description) ความหมาย ขอบเขต ความส าคญ หลกและวธการศกษาพยาธวทยา อนวาดวยโรคและขบวนการตาง ๆ ทเกยวของกบการกอโรค อกทงเรยนรหลกการนตเวชศาสตร ซงเกยวของกบการประยกตความรทางพยาธวทยาไปใชประโยชนในทางกฎหมาย The meaning, scope, importance, principles, and methodology of Pathology. Study principles of forensic medicine which is related to the application of Pathology in Law

6 | P a g e

14. ประมวลการเรยนรายวชา (Course Outline) 14.1 วตถประสงค

เมอสนสดการเรยนการสอนในรายวชานแลว นสต 14.1.1 มความรความเขาใจความหมายขอบเขต ความส าคญ หลกการและวธการศกษาวชาพยาธ

วทยา สาเหตของโรค กลไกการเกดโรค การเปลยนแปลงทางโครงสรางและหนาท การด าเนนโรค อนเปนผลมาจาก การบาดเจบของเซลล การอกเสบ การซอมแซมและการหาย ความผดปกตจากสภาพแวดลอม ความผดปกตจากของเหลวและระบบไหลเวยน การเจรญทผดปกตและเนองอก หลกทางนตเวชศาสตรทเชอมโยงกบพยาธวทยา และน าความรดงกลาวไปประยกตในการเรยนรพยาธสภาพตางๆ ทงในระดบตาเปลา และ กลองจลทรรศน

14.1.2 มทกษะในการศกษาพยาธสภาพไดทงในระดบตาเปลา และ กลองจลทรรศน และสามารถศกษาหาความรดวยตนเองจากสอการสอนตาง ๆ เชน Video, CD-ROM, CAI, ต ารา, WEBSITE เปนตน สามารถท างานเปนกลมในการเรยนร และใชภาษาในการสอสารอยางเหมาะสม

14.1.3 มทศนคต เจตคตทด มความรบผดชอบ และ ปฏบตตวทเหมาะสมตอวชาชพแพทย

14.2 เนอหารายวชา/หวขอการเรยน ภาคบรรยาย

หวขอการเรยน

ชวโมง

อาจารยผสอน

1. Introduction to Principle of Pathology and Forensic Medicine

2 อ.พญ.ละออ ชมพกตร

2. Cellular Pathology 3 ผศ.พญ.จลนทร ส าราญ 3. Inflammation and repair 3 อ.นพ. พรยทธ สทธไชยากล 4. Hemodynamic disorder 2 อ.พญ.ละออ ชมพกตร 5. Neoplasia 3 ผศ.พญ.จลนทร ส าราญ 7. Environmental Pathology 2 อ.นพ. จตวทย หอวรรณภากร 8. Genetic disorder and molecular basis of disease

3 อ.นพ.ดร. ณตพล ศภณฐเศรษฐกล

9. Principle of Forensic Medicine 2 อ.นพ. จตวทย หอวรรณภากร 10. Medical terminology in Pathology 1 อ.นพ.ดร. ณตพล ศภณฐเศรษฐกล

รวม 21

7 | P a g e

ภาคปฏบตการ

หวขอการเรยน ชวโมง

อาจารยผสอน Lab Discuss SDL

1. Introduction to Pathology 3 -

27

คณาจารยภาควชาพยาธวทยาและนตเวชศาสตร 2. Cellular Pathology 3

3 3. Inflammation and Repair 3 4. Hemodynamic disorder 3 5. Neoplasia 3 6. Medical terminology in pathology 2

รวม 18 5 27

50 14.3 วธจดประสบการณเรยนร

14.3.1 การบรรยาย แบบ Conventional and Interactive 14.3.2 การเรยนปฏบตการ Gross and Microscopic studies (Laboratory experience) โดยมงหวง

ใหนสตเรยนรและมประสบการณจรงเกยวกบพยาธสภาพของผปวยจาก Gross specimens, Histopathological slides และ Virtual Microscope ตามทก าหนดใหเรยน

14.3.3 กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง ตาม Study guide (Self directed learning) ซงเปนชวโมงทจดใหนสตไดมเวลา คนควาหาความร และ เรยนรดวยตนเอง โดยนสตจะไดเรยนรความรทางพยาธวทยา จากค าถามและโจทยปญหา รวมทงรปภาพ ตาม Study guide, แฟมรปภาพ และ Website นอกจากนนนสตยงไดฝกทกษะการคนควาหาความรดวยตนเองจากสอการเรยนการสอนตางๆ เชน บอรดวชาการ หนงสอ สออเลคโทรนกและ Internet

14.3.4 กจกรรมอภปรายกลมยอย (Small Group Discussion) เปนกจกรรมทนสตในแตละกลมยอยไดมโอกาสน าความรทเรยนมาจากทงในหองบรรยาย การเรยน Gross and Microscopic studies และ จากการเรยนรดวยตนเองมาวเคราะห สงเคราะห และ น ามาใชในการอภปรายปญหาทมการเชอมโยงทางคลนก และยงไดรจกการท างานเปนทมดวย

14.4 สอการสอน 14.4.1 ประมวลรายวชา 14.4.2 Study guide

14.4.3 กลองจลทรรศน 2 ตา, Histopathology slides และหนงสอภาพประกอบ เพอการศกษาพยาธสภาพทเหนดวยกลองจลทรรศน

14.4.4 Class-Slides 14.4.5 กลองจลทรรศนเสมอนจรง (virtual microscope)

8 | P a g e

14.4.6 ชนเนอ (Gross specimens) ทางพยาธวทยาส าหรบ Demonstrationเพอการศกษาพยาธสภาพทเหนดวยตาเปลา

14.4.7 เอกสารประกอบการบรรยาย 14.4.8 Computer และ Projector, เครองฉายแผนทบ และ สไลด

14.5 การวดและประเมนผล 14.5.1 Formative assessment - Pre-test and Post-test ในชวโมงบรรยายและชวโมง Self-directed learning - Quiz after laboratory session (Gross and Slide) 14.5.2 Summative assessment ภาคบรรยาย (60%) - สอบภาคบรรยาย 60 % ภาคปฏบต (40%)

- LAB (gross and microscopic) 20 % - Small Group Discussion 10 % รายกลม 5%

รายบคคล(สอบ) 5% - Terminology in Pathology 5 % - บอรดกจกรรมใหความรทางพยาธวทยา 5 %

Table of specification for MCQ หวขอ ชวโมง จ านวนขอ

Introduction to Pathology 2 10 Cellular Pathology 3 15 Inflammation and Repair 3 15 Hemodynamic disorder 2 10 Growth and Neoplasia 3 15 Genetic disease and Molecular Basis of Disease 3 15 Environmental Pathology 2 10 Principle of Forensic Medicine 2 10 Medical terminology in Pathology 1 -

Total 21 100

9 | P a g e

14.6 เกณฑการตดสนผล ใชวธการและเกณฑในการประเมนผลตามขอบงคบมหาวทยาลยนเรศวร วาดวย การศกษาระดบปรญญาตร พ.ศ. 2549 ทงแบบองเกณฑ และองกลม ซงตดเกรดตามคะแนน T- score เปนหลก โดยมล าดบเกรด เปน A , B+ , B , C+ , C , D+ , D และ F

15. หนงสออานประกอบ

- Functional and Histology - Anatomy and Physiology - Dorland’ s Illustrated Medical Dictionary - Professional Guide to Sign and Symptoms - Pathology Illustated 5th edition - Robbins Pathology Basis of Disease 8th edition - Pathology 2nd edition, Stevens - General and Systemic pathology, 3rd edition - Pathophysiology; Biological and Behavioral Perspectives - Essential Pathology, Rubin

10 | P a g e

เอกสารประกอบการสอน (Course materials)

11 | P a g e

เอกสารประกอบการสอน รหสวชา 499303 รายวชา หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร 3(1-4-4) ปการศกษา 2556 หวขอเรอง ค าศพททางการแพทยในวชาพยาธวทยา (Medical terminology in Pathology) ชออาจารยผสอน นายแพทย ดร. ณตพล ศภณฐเศรษฐกล

ก. แผนการสอน (Lesson plan) 1. วตถประสงค (Objectives) 1. เพอใหนสตไดทราบชนดของค าศพทเฉพาะทางดานการแพทย และแนวทางการเรยนรค าศพทใหม 2. เพอใหนสตไดเรยนรตวอยางค าศพททางการแพทย และศพทบญญตในสาขาวชาพยาธวทยา 3. เพอใหนสตไดฝกปฏบต และตระหนกถงความส าคญในการศกษารายละเอยดตาง ๆ ของค าศพท ทงใน สวนของความหมาย ค าจ ากดความ ชนดและทมาของค า ตวสะกด การออกเสยง และศพทบญญตในภาษาไทย

2. หวขอการเรยนร (Topics) 1. ความส าคญในการเรยนร

2. ชนดของค าศพททางการแพทย 3. การจดกลมของค าศพทเพอการเรยนร 4. การศกษารายละเอยดของค าศพทจากพจนานกรม 5. ค าศพททางดานการแพทยในสาขาวชาพยาธวทยา

6. ศพทบญญตทางดานแพทยศาสตร สาขาพยาธวทยา

3. กจกรรมการเรยนการสอน (Learning activities) ภาคบรรยาย 50 นาท และภาคปฏบตการ 100 นาท รวม 150 นาท (3 คาบการเรยนการสอน)

ประกอบดวย - น าเขาสบทเรยน 10 นาท - บรรยายเนอหาส าคญ 50 นาท - ฝกปฏบตการกลมยอย (กลมละ 10-11 คน) 40 นาท - อภปรายกลม และสรปผลการเรยนร 40 นาท - ซกถามตอบขอสงสย 5 นาท - ประเมนการสอนโดยนสต 5 นาท

4. สอการเรยนการสอน (Teaching media) 1. เอกสารประกอบการสอน 2. Powerpoint presentation 3. พจนานกรมศพทแพทยศาสตร องกฤษ-องกฤษ และองกฤษ-ไทย ในรปแบบหนงสอ และ สออเลคทรอนกส

12 | P a g e

5. การวดและประเมนผล (Assessment) - แบบฝกปฏบตการกลมยอย จ านวน 8 ขอ (20 คะแนน, คดเปน 2% ของรายวชา)

- Short answer questions จ านวน 20 ขอ (20 คะแนน, คดเปน 3% ของรายวชา)

6. เอกสารอางองและหนงสออานเพมเตม (References and Further readings) 1. สญญา สขพณชนนท. ความเปนมาของศพทแพทยภาษาไทย [บทความทวไป]. เวชบนทกศรราช 2551;2:91-104. 2. สญญา สขพณชนนท. “พยาธ (ความเจบไข)” หรอ “พยาธ (ปรสต)” - ความสบสนทยงคงอย [บทความพเศษ]. Siriraj Med J 2005;57(12):575-9. 3. ภเกต วาจานนท. ขอคดเหนเกยวกบการทบศพท [บทความพเศษ]. เวชบนทกศรราช 2555;2:82-94. 4. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมศพทแพทยศาสตร องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ ฉบบ ราชบณฑตยสถาน. พมพครงท 3 (แกไขเพมเตม). กรงเทพมหานคร: อรณการพมพ; 2547. 5. พรพมล ผลนกล, กนกอร ตระกลทวคณ. พจนานกรมยคดจทล. ปทมธาน: ส านกงานพฒนา วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต; 2555. 6. Brooks ML, Brooks DL. Exploring medical language, a student-directed approach. 8th ed. St. Louis (MO, USA): Elsevier Mosby; 2012. 7. Kumar V., Abbas A.K., Aster J.C., Robbins basic pathology, 9th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders; 2013. 8. Anderson DM, chief lexicographer. Dorland’s illustrated medical dictionary. 31st ed. Philadelphia (USA): Saunders; 2007.

ข. เนอหาสาระ (Content) 1. ความส าคญในการเรยนร ภาษา (language) ตามพจนานกรมศพทภาษาศาสตร (ภาษาศาสตรประยกต) ฉบบราชบณฑตยสถาน อธบายค าจ ากดความของค าวา “ภาษา (language)” ไว 5 ความหมายดงตอไปน 1. ภาษาเปนระบบสญลกษณทมนษยใชสอสาร ประกอบดวยสวนทมความหมาย และสวนทไมมความหมาย ซงสวนทไมมความหมายไดแก เสยง มจ านวนจ ากด และใชประกอบกนเปนสวนทมความหมาย ซงมจ านวนไมรจบ ไดแก ค า วล และประโยค โดยภาษาเปนสวนหนงของวฒนธรรม เปนสมบตของมนษยโดยทวไปทแตกตางจากสตว 2. ภาษาเปนระบบสญลกษณทมนษยใชในการสอสารในสงคมใดสงคมหนง โดยไมมหลกฐานวาใครเปนผสรางขน อาจเรยกวา ภาษาธรรมชาต (natural language) ตวอยางเชน ภาษาไทย ภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษาจน 3. ภาษาทมนษยจงใจสรางขนโดยมวตถประสงคทเฉพาะเจาะจง อาจเรยกวา ภาษาประดษฐ (artificial language) ไดแก ภาษาคอมพวเตอร ภาษา Esperanto

13 | P a g e

4. วธภาษา (variety of language) ซงอาจเปนภาษายอย (dialect) ภาษาถน (regional dialect) เชน ภาษาอสาน ภาษาใต หรอท าเนยบภาษา (register) ภาษาเฉพาะกลมตามบรบทการใชภาษา ตวอยางเชน ภาษากฎหมาย ภาษาการแพทย ภาษาโฆษณา 5. ระบบการสอสารอน ๆ ทไมใชสญลกษณตามค าจ ากดความท 1-4 ไดแก ภาษามอ (sign language) ภาษารปภาพ ภาษากายและทาทาง ในการสอสารระหวางแพทย หรอระหวางบคลากรทางการแพทย เมอมการอางถง หรอสอความหมายถงอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย อาการและอาการแสดง โรคหรอภาวะความผดปกตทเกดขน ตลอดจนวธการ หรอเทคนคในการตรวจวนจฉยและรกษาโรค จะมการใชค าศพท หรอชอเรยกเฉพาะทมความหมาย สามารถเขาใจไดถกตอง ตรงกน ระหวางบคลากรทางการแพทยทไดเรยนรความหมายของค าศพทเหลานนมาแลว ไดแก ค าศพทเฉพาะทางดานการแพทย (Medical terminology) หรอภาษาทางการแพทย (Medical language) ในแตละประเทศซงมภาษาทแตกตางกน กจะใชค าศพทเฉพาะทางดานการแพทยในการอางถงสงใดสงหนงทแตกตางกน ตวอยาง “โรคไสตงอกเสบ” ในภาษาองกฤษจะเรยกวา appendicitis, ภาษาเยอรมนเรยกวา “die Appendizitis, die Blinddarmentzündung”, ภาษาฝรงเศสเรยกวา “l’appendicite” หรอ “l’appendicite” ในภาษาอตาล เปนตน ในการสอสารระหวางบคลากรทางการแพทยจากตางประเทศ เพอความเขาใจทตรงกนจ าเปนตองใชภาษาทเรยกวา “ภาษาสากล (Universal language)” ซงในปจจบน ภาษาองกฤษ เปนภาษาทมการใชอยางกวางขวางในหลายประเทศ โดยเฉพาะอยางยงทางดานวทยาศาสตร และการแพทย มผลงานทางวชาการ หนงสอ ต ารา ทไดรบการยอมรบตพมพเปนภาษาองกฤษอยเปนจ านวนมาก นอกจากน การน าเสนอความรใหม และความกาวหนาทางวชาการในระดบสากล จ าเปนตองอาศยภาษาองกฤษในการสอความหมาย ท าใหการเรยนรค าศพทเฉพาะทางดานการแพทยภาษาองกฤษ (English medical terminology) มความส าคญและจ าเปนอยางยงทนสตแพทยจะตองเรยนร ควบคไปกบการพฒนาทกษะการใชภาษาองกฤษ (English language skills) ไดแก การฟง (listening) พด (speaking) อาน (reading) และเขยน (writing) โดยเฉพาะการอาน เปนทกษะเบองตนทส าคญของนสตแพทยในการเรยนรค าศพทใหม และความรทางวชาการแพทย จะเหนไดวานสตไดเรยนรค าศพททางการแพทยเปนจ านวนมากตงแตการเรยนในชวงชนปรคลนก ชนปท 2 ในรายวชากายวภาคศาสตร (Anatomy) และสรรวทยา (Physiology) และเมอขนชนปท 3 นสตจะไดเรยนรค าศพททเกยวกบโรค ความเจบปวย และภาวะความผดปกตตาง ๆ จากการเรยนวชาพยาธวทยา (Pathology) เพอเปนรากฐานในการเรยนรเกยวกบการวนจฉยโรค และการดแลรกษาผปวยในการเรยนชนคลนก ชนปท 4-6 ตอไป ทงน เพอเปาประสงคในการใชภาษาทางการแพทย (Medical language) ทถกตอง เขาใจตรงกน และเปนสากล 2. ชนดของค าศพททางการแพทย

2.1 ค าศพททสรางจากสวนประกอบของค าในภาษากรกหรอภาษาลาตน (Terms built from word parts)

เปนค าศพททสรางขนจากสวนของค าทมความหมายในภาษากรก (Greek) หรอภาษาลาตน (Latin) และสามารถแปลความหมายของค าศพทดงกลาว ไดอยางตรงไปตรงมาตามความหมายเดมของสวนประกอบของค าในค าศพทนน สวนประกอบของค าทน ามาสรางเปนค าศพท ไดแก

14 | P a g e

- Prefix คอ ค า “อปสรรค” ทเตมดานหนาของค าหรอรากศพทแลวท าใหความหมายเปลยนไป เชน “neo- (new)”, “hyper- (more than normal)”, “hypo- (below)”, “poly- (many)” - Suffix คอ ค า “อาคม” ทเตมดานหลงของค าหรอรากศพทแลวท าใหความหมายเปลยนไป เชน “-oma (tumor)”, “-logy (the study of)”, “-megaly (enlargement)”, “-itis (inflammation)”

- Word root คอ สวนทเปนแกน หรอ “รากศพท” ซงเปนความหมายหลกของค า เชน “cardi (heart)”, “gastr (stomach)”, “neur (nerve)”, “hepat (liver)” - Combining vowel คอ สวนทเปน “สระเชอมค า” ชวยในการอานออกเสยง ไดแก “- o -” เปนสวนใหญ - Combining form คอ รปแบบการเขยนรากศพทรวมกบสระเชอมค า เชน “hepat/o”, “cardi/o”, “gastr/o”,”neur/o” ตวอยาง -“hepatosplenomegaly” มาจาก “hepat/o (liver)” + “splen/o (spleen)” + “-megaly (enlargement)” -“pathology” มาจาก “path/o (disease)” + “-logy (the study of)” -“hypercholesterolemia” มาจาก “hyper (excessive)” + “cholesterol” + “-emia (blood condition)”

2.2 ค าศพททไมไดสรางจากสวนประกอบของค าในภาษากรกหรอภาษาลาตน (Terms not built from word parts) เปนค าศพททไมไดสรางขนจากสวนของค าทมความหมายในภาษากรกหรอภาษาลาตน หรอเปนค าศพททสรางขนจากสวนของค าทมความหมาย แตไมสามารถแปลความหมายของค าศพทดงกลาว ไดอยางตรงไปตรงมาตามความหมายเดมของสวนประกอบของค าในค าศพทนน ค าศพทในประเภทน ไดแก 2.2.1 Eponym คอค าศพททมาจากชอของบคคล ตงขนเพอเปนเกยรตหรอระลกถง เชน Stevens Johnson syndromes, Grave’s disease, Down syndrome, Alzheimer disease 2.2.2 Acronym คอค าศพททมาจากอกษรตวแรกของกลมค า หรอ ค ายอ เชน AIDS (Acquired immunodeficiency syndrome), MRI (Magnetic resonance imaging), GERD (Gastroesophageal reflux disease) 2.2.3 Modern language คอค าศพททมาจากค าในภาษาองกฤษทวไปทใชกนอยในปจจบน เชน complete blood count (CBC), posttraumatic stress disorder (PTSD), nuclear scanner 2.2.4 Other languages คอค าศพททยมมาจากค าในภาษาตางประเทศอนนอกเหนอจากภาษาองกฤษ เชน mannequin, plaque, Ménière’s disease, Virchow’s triad 2.2.5 Terms built from word parts but cannot be literally translated as in 2.1 ตวอยางเชน orthopedics หรอ ศลยกรรมออรโทพดกส เปนสาขาวชาเฉพาะทางดานศลยกรรมทเกยวของกบกระดกและโครงรางของรางกาย ค าคณศพทคอ orthopedic = ทเกยวของกบออรโทพดกส สรางขนจากค า “orth/o (straight, correct)” + “ped/o (child, foot)” + “-ic (pertaining to)”

15 | P a g e

3. การจดกลมของค าศพทเพอการเรยนร ค าศพททางการแพทย สามารถจดกลม หรอจดเปนหมวดหมเพอใหสะดวกตอการเรยนรอยางเปนระบบ และครบถวน ไดในหลายรปแบบ ไดแก 3.1 Human Body Systems and Medical Specialties - Gastrointestinal system – Gastroenterology [“intestin-” (Latin), “enter-” (Greek)] - Respiratory system – Pulmonology - Cardiovascular system – Cardiology [“vascul-, vas-” (Latin), “angi-” (Greek)] [“cor-” (Latin), “cardi-” (Greek)] - Blood and lymphatic system – Hematology and Immunology - Integumentary system – Dermatology [“integument-” (Latin), “dermat-” (Greek)] - Muscular and skeletal system – Orthopedics - Nervous system – Neurology [“nerv-” (Latin), “neur-” (Greek)] - Urinary system – Urology - Male genital and reproductive system – Male Reproductive Medicine - Female genital and reproductive system – Gynecology and Obstetrics - Endocrine system – Endocrinology - Eyes – Ophthalmology - Ears, nose, and throat (ENT) system – Otolaryngology 3.2 Other Medical Specialties - Neonatology and Pediatrics - Geriatrics - Psychiatry - Oncology - Radiology and Nuclear Medicine - Pathology, Laboratory Medicine, Forensic Medicine - Pharmacology - Dietetics - Community Medicine, Family Medicine, Occupational Medicine, Preventive Medicine 3.3 Disease Categories - Congenital: caused by an abnormality during fetus development or during the birth process - Degenerative: caused by the progressive destruction of cells due to disease or the aging process - Environmental: caused by exposure to external substances

16 | P a g e

- Hereditary: caused by inherited mutation of genetic material - Iatrogenic: caused by medicine or treatment given to the patient - Idiopathic: no identifiable cause - Infectious: caused by a pathogen - Neoplastic: caused by the growth of transformed cells - Nosocomial: caused by exposure to infection during hospital stay - Nutritional: caused by insufficient or excess amounts of food or nutrients 3.4 Anatomy and Physiology - Myocardium: “my-” (muscle) – o – “cardi-” (heart) – “-um” (a structure) - Vasoconstrition: “vas-” (blood vessel) – o – “constrict-” (narrowed) – “-ion” (action) 3.5 Symptoms, Signs, and Diseases - Edema: from a Greek word meaning a swelling - Angina pectoris: “angina” (Latin) = sore throat, “pectoris” (Latin) = of the chest - Myocardial infarction (MI): “my-” (muscle) – o – “cardi-” (heart) – “-al” (pertaining to) “infarct-” (area of dead tissue) – “-ion” (condition or action) 3.6 Diagnostic Procedures - Electrocardiography (ECG): “electr-” (electricity) – o – “cardi-” (heart) – o – “-graphy” (process of recording) - Echocardiogram: “ech-” (echo or sound wave) – o – “cardi- (heart) – o – “-gram” (a record or picture) 3.7 Medical and Surgical Procedures - Auscultation: “auscult-” (listening) – “-ation” (a process, being or having) - Stethoscope: “steth-” (chest) – o – “-scope” (instrument used to examine) - CABG: Coronary artery bypass graft - PTCA: Percutaneous transluminal coronary angioplasty (through skin) + (through the lumen of vessel) + (coronary artery) + (process of reshaping by surgery)

17 | P a g e

3.8 Medications - Antihypertensive drug: “anti-” (against) – “hyper-” (above, more than normal) – “tens-” (pressure, tension) – “-ive” (pertaining to) - ACE Inhibitor drugs: “Angiotensin converting enzyme inhibitor” [blocking an enzyme that converts angiotensin (“angi-” (blood vessel) – o – “tens-” (pressure, tension) – “-in” (a substance)] 3.9 Non-professional terminology (Lay term) ในการสอสารระหวางผปวย และญาตของผปวย ค าศพททางการแพทยบางค าอาจจะตองปรบใหเหมาะสมกบระดบความรทางดานการแพทยของผปวย โดยใชค าศพททเปนทเขาใจของประชาชนโดยทวไป หรอทเรยกวา Lay term ตวอยางเชน - Cardiac arrhythmia: palpitations - Analgesics: pain killers - Hematemesis: vomiting blood - Myocardial infarction: heart attack - Dyspnea: breathlessness 4. การศกษารายละเอยดของค าศพทจากพจนานกรม “พจนานกรม (Dictionary)” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายวาเปนหนงสอวาดวยถอยค าในภาษาใดภาษาหนง เรยงตามล าดบตวอกษร โดยทว ๆ ไปจะบอกความหมายและทมาของค าเปนตนดวย พจนานกรมจงเปรยบเสมอนเปนหนงสออางองทรวบรวมความร ซงมลกษณะคลายสารานกรม (encyclopedia) แตเปนความรในแงมมตาง ๆ ทเกยวกบค าศพทไวใหไดเรยนร โดยจดเรยงไวอยางเปนหมวดหมและเปนระบบ

ในปจจบน พจนานกรมมรปแบบตาง ๆ นอกจากรปแบบหนงสอ ไดแก 1. พจนานกรมอเลกทรอนกสออฟไลน (Off-line electronic dictionary) โดยจดท าเปนซอฟแวร

โปรแกรมบนแผนบนทกขอมล (CD หรอ DVD) และน าไปตดตงบนคอมพวเตอรใชงานสวนบคคล รวมทงในรปแบบทเปนพจนานกรมอเลกทรอนกสฉบบพกพา (pocket electronic dictionary) ทมวางขายในหลายรนหลายยหอแตกตางกนตามฟงกชนการใชงาน เชน Talking-Dict®, CyberDict®

2. พจนานกรมอเลกทรอนกสออนไลน (Internet หรอ Web dictionary) โดยใชงานผานคอมพวเตอร ผานโทรศพทมอถอ หรอผานคอมพวเตอรแทบเลตทมการเชอมตอกบอนเตอรเนต การแบงประเภทของพจนานกรม สามารถท าไดหลายวธ โดยแบงตาม 1. ขนาดของพจนานกรม จ านวนค าศพท และรายละเอยดของค าศพท 2. จ านวนภาษาทบรรจในพจนานกรม 3. ขอบเขตและความครอบคลมค าศพทในแวดวงการใชภาษา และ 4. แบงกลมผใชงานพจนานกรม เปนตน

18 | P a g e

สวนประกอบของพจนานกรมโดยทวไป สามารถแบงออกเปน 3 สวนใหญ ไดแก 1. สวนหนา ประกอบดวย ปกหนา ปกรอง ค าขอบคณ (acknowledgements) ค าน า (preface) ค าแนะน าโครงสรางและองคประกอบของพจนานกรม ค าแนะน าผใชงานพจนานกรม (user’s guide) ค าแนะน าเกยวกบประวตและการจดท าพจนานกรม หนาลขสทธและสารบญของพจนานกรม สญลกษณและตวยอตาง ๆ ทใชในพจนานกรม เชน สญลกษณทางไวยากรณ และสญลกษณเพอการอานออกเสยง 2. สวนกลาง เปนสวนของรายค าในพจนานกรม ซงประกอบดวยค าศพทหลก รายละเอยดขอมลของค าศพทหลก ไดแก ตวสะกด การอานออกเสยง ทมาของค า หนาททางไวยากรณ ความหมาย และค าจ ากดความ อาจมภาพประกอบ หรอค าศพทอนทเกยวของกบค าศพทหลกเพมเตมไวในสวนนได 3. สวนหลง ประกอบดวย บรรณานกรม (bibliography) ดชน (index) ภาคผนวก (appendices) และปกหลง ซงในสวนหลงนจะบรรจขอมลทมรายละเอยดมากหรอนอยขนอยกบขนาดของพจนานกรมเปนส าคญ กอนการใชพจนานกรมในการคนควารายละเอยดตาง ๆ เกยวกบค าศพทนน นสตควรอานค าแนะน าผใชงานพจนานกรม (user’s guide) ทอยในสวนหนาของหนงสอ เพอชวยในการคนหาค าศพททตองการไดอยางรวดเรว รวมทงศกษาสญลกษณตาง ๆ และองคประกอบขอมลรายละเอยดของค าศพทหลก เพอชวยในการเรยนร และความเขาใจขอมลกค าศพทแตละค าอยางถกตองและครบถวน 5. ค าศพททางดานการแพทยในสาขาวชาพยาธวทยา ใหนสตศกษาตวอยางของค าศพททางการแพทยในสาขาวชาพยาธวทยา ซงจดเปนกลมดงตอไปน โดยใหศกษาชนดของค าศพท ทมา และความหมายของค าจากพจนานกรมในแบบฝกปฏบตการกลมยอย 5.1 Introduction

5.2 General pathology - Cellular pathology - Inflammation and Repair - Hemodynamic disorders - Immunopathology - Genetic disorders - Neoplasia

5.3 Systemic pathology - Structure and function (Anatomy & Physiology) - Sign and symptoms (Symptomatology) - Disease and disorders - Pathological lesions Gross and microscopic pathology

6. ศพทบญญตทางดานแพทยศาสตร สาขาพยาธวทยา ใหนสตศกษาตวอยางบทความทางวชาการเกยวกบความเปนมาของค าศพทแพทยในภาษาไทย การบญญตค าศพท การทบศพท และศพทสบสนระหวาง พยาธ (โรค) และพยาธ (ปรสต) ตามเอกสารอางองและหนงสออานเพมเตมหมายเลข 1-4

19 | P a g e

ค. ภาพสไลดประกอบการบรรยาย (Powerpoint slides)

20 | P a g e

21 | P a g e

22 | P a g e

ง. แบบฝกปฏบตการกลมยอย (Small group exercises)

แบบฝกปฏบตการเรยนรแบบกลมยอย หวขอ ค าศพททางการแพทยในวชาพยาธวทยา (Medical terminology in Pathology)

รายวชา 499303 หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร ปการศกษา 2556

กลมท ______ (ระบรายชอสมาชกกลมเฉพาะทมสวนรวม)

ค าอธบาย ใหนสตแตละกลมคนควาขอมลเกยวกบค าศพททก าหนดใหจากพจนานกรม (ระบเอกสารอางอง) และเขยนขอมลดงกลาวลงในตารางตามหวขอดงตอไปน

ค าศพท (ค าอาน) ชนด

ทมาของค าศพท ความหมาย/ ศพทบญญตไทย

1. Introduction

Pathology General pathology Systemic pathology Macroscopic pathology, Gross pathology Microscopic pathology, Histopathology Anatomical pathology Clinical pathology Pathologist Etiology Pathogenesis Pathologic lesion Pathophysiology Cytopathology Autopsy

2. Cellular pathology Apoptosis Necrosis Cellular senescence Hypertrophy Atrophy Hyperplasia Metaplasia

3. Inflammation and Repair Leukocyte Neutrophil Lymphocyte Macrophage Cytokine Vasodilation Vasoconstriction Appendicitis Angiogenesis

23 | P a g e

ค าศพท ชนด

ทมาของค าศพท ความหมาย/ ศพทบญญตไทย

4. Hemodynamic disorders Hyperemia Congestion Edema

Hemorrhage Hemostasis Thrombosis Embolism Infarction Shock

5. Immunopathology Antigen Antibody

Hypersensitivity Autoimmune: SLE Immunodeficiency: AIDS

6. Genetic disorders Mutation

Marfan syndrome Thalassemia Phenylketonuria (PKU) Hemophilia Down syndrome Diabetes mellitus Hypertension Hypercholesterolemia

7. Neoplasia Oncology, oncologist Tumor, tumorigenesis Cancer, carcinogenesis Dysplasia Anaplasia Lipoma Adenocarcinoma Osteosarcoma

8. Systemic pathology and Organ word parts Cardiovascular Respiratory Gastrointestinal Genitourinary Nervous Musculoskeletal Endocrine Hematologic Lymphatic Integumentary

24 | P a g e

จ. แบบประเมนการสอนโดยนสต (Evaluation)

แบบประเมนการสอนโดยนสต หวขอ ค าศพททางการแพทยในวชาพยาธวทยา (Medical terminology in Pathology)

รายวชา 499303 หลกพยาธวทยาและนตเวชศาสตร ปการศกษา 2556

ค าอธบาย ทานมความคดเหนวาการสอนในหวขอน มความเหมาะสมในดานตาง ๆ อยางไร โดยประเมนเปน 5 ระดบ [มากทสด(5) – มาก(4) – ปานกลาง(3) – นอย(2) – นอยทสด(1)] และท าเครองหมาย ทสอดคลองกบความคดเหนของทานมากทสด ทงน หากทานมขอคดเหน หรอขอเสนอแนะอน โปรดระบเพมเตมดานทายตาราง

หวขอในการประเมนความเหมาะสม มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. หวขอการเรยนร และเนอหาสาระความร

2. สอการสอน Powerpoint และอปกรณชวยสอน

3. เอกสารประกอบการสอน

4. เทคนคการถายทอดความรของอาจารยผสอน

5. การฝกปฏบตการเรยนรแบบกลมยอยและอภปรายกลม

6. ความรจากการเรยนสามารถน าไปใชประโยชนในอนาคตไดตอไป

7. ประเมนการจดการเรยนการสอนในภาพรวม

ขอคดเหน/ขอเสนอแนะ

25 | P a g e

ภาคผนวก (Appendix)

26 | P a g e

1. เวบไซตภาษาตางประเทศในการเรยนการสอนแพทยศาสตร

ทอยเวบไซต: http://www.med.nu.ac.th/pathology/Humanities/foreign-languages.html

27 | P a g e

2. ผลการประเมนการสอนโดยนสต ประจ าปการศกษา 2556

“โปรดดในเอกสารแนบภายหลงเสรจสนการสอน”