5. ТӨСВИЙН УРСГАЛ ЗАРЛАГА - iltod.gov.mn · Эрдэм шинжилгээ,...

45

5. ТӨСВИЙН УРСГАЛ ЗАРЛАГА

5.1 Урсгал зарлагад баримтлах бодлого

Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн нийт зарлагын гуравны хоёр буюу 4.2 их наяд төгрөгийг төсвийн урсгал зардалд зарцуулна. УИХ-аас баталсан 2012-2014 оны Төсвийн хүрээний мэдэгдлийн үзүүлэлтүүдийг суурь болгон, Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт дэвшүүлсэн зорилтыг хангахад төсвийг чиглүүлэх бөгөөд зарцуулах хөрөнгө нь 2011 оны төсвийн төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 1.7 их наяд төгрөгөөр буюу 55.7 хувиар нэмэгдэж байна.

2012 онд урсгал төсвөөр хэрэгжүүлэх бодлогын арга хэмжээг тоймлон дурдвал:

Нийгмийн хамгааллын тогтолцоог төгөлдөржүүлж, нийгмийн эмзэг хэсгийг ядууралд өртөхөөс сэргийлэх механизмыг олон улсын тэргүүн туршлагад нийцүүлэн нэвтрүүлнэ. Олон давхаргат тэтгэврийн тогтолцоонд шилжих эхний алхам болгож Нийгмийн суурь тэтгэврийн тогтолцоог бий болгохын зэрэгцээ Нийгмийн даатгалын санд хуримтлагдсан тогтолцооны гажгийг засах алхмуудыг хэрэгжүүлж эхэлнэ. Ядуу иргэдийг онилсон нийгмийн халамжийн тогтолцоог бүрдүүлэн хэрэгжүүлнэ.

Цалин, тэтгэврийг үе шаттай нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ иргэдэд Хүний хөгжил сангаас хүртээх хишиг хувийг нэмэгдүүлнэ.

Орон нутгийн бие даасан байдлыг нэмэгдүүлэх бэлтгэл ажлыг хангах зорилгоор орон нутаг өөрөө бие даан хуваарилах хөрөнгийг нэмэгдүүлнэ.

Төрийн үйлчилгээний хүртээмжийг дээшлүүлэх ажлын хүрээнд хүнд суртал, чирэгдэл дарааллыг бууруулах зорилгоор иргэдэд хүрч ажилладаг төрийн үйлчилгээний байгууллагуудад иргэдэд үйлчлэх ажлын байрыг зохистой хэмжээнд нэмэгдүүлнэ.

Монгол улсын үндсэн баялаг болсон иргэд, ялангуяа хүүхэд залуусын боловсрол, эрүүл мэндэд онцгой анхаарч, үйлчилгээг шинэ түвшинд хүргэнэ. Боловсролын тогтолцоог өндөр хөгжилтэй орны жишигт хүргэх стандартыг боловсруулан дуусгаж, Кембрижийн ерөнхий боловсролын тогтолцоог хэрэгжүүлж эхэлнэ. Эрүүл мэндийн үйлчилгээний хүртээмж, чанарыг дээшлүүлэхийн зэрэгцээ “Эрүүл хүүхэд” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ.

Бүртгэлийн болон сонгуулийн төгөлдөршлийг бүрэн хэрэгжүүлэх суурь болох иргэний цахим үнэмлэхийг нэвтрүүлж дуусна.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Шүүх эрх мэдлийн хүрээнд шинэтгэлийг гүнзгийрүүлэх хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэхэд онцгой анхаарч төсөв, орон тоог нэмэгдүүлнэ.

Дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчдын нийгмийн баталгааны тухай хуулийн дагуу Их, дээд сургуулийн оюутанд тэтгэлэг олгож эхэлнэ.

Байгаль орчныг хамгаалах хөрөнгийг эрс нэмэгдүүлнэ. Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулахад шаардагдах хөрөнгийг санхүүжүүлнэ. Хөдөө аж ахуйн салбарт олсон амжилтыг бататгаж, цаашид тоо хэмжээнээс чанар ба

экспортод чиглэсэн үйлдвэрлэлд шилжих стратегийг хэрэгжүүлнэ. Мал аж ахуйг эдийн засгийн идэвхитэй эргэлтэд оруулах арга хэмжээг хэрэгжүүлж эхэлнэ.

Жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжих замаар эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчин бүрдүүлж, эдийн засгийн бодит салбарын өсөлтийг хангахад илүү үр дүнтэй төсөл, арга

46

хэмжээг санхүүжүүлэх, хөдөлмөр эрхлэлтийн сангийн зарцуулалтыг сум, орон нутгийн хөгжлийг дэмжих, ажлын байр бий болгоход чиглүүлнэ.

Урсгал зардлын талаар баримтлах бодлогод нийцүүлж Улсын төсвийн урсгал зардлын хэмжээг 2012 онд 3,273.1 тэрбум төгрөг байхаар тооцов. Энэ нь 2011 оны төсвийн төлөвлөгөөтэй харьцуулахад 1,321,2 тэрбум төгрөгөөр буюу 59,6 хувиар нэмэгдэж байна. Түүнчлэн ирэх 2012 онд Нийгмийн даатгалын сангийн урсгал зардлын хэмжээ 867.2 тэрбум төгрөгт, Хүний хөгжил сангийн урсгал зардал 892.1 тэрбум төгрөгт тус тус хүрч байна.

5.2 Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нарын төсвийн багц

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН ТАМГЫН ГАЗРЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээ

2012 онд 4849.2 сая төгрөг болж, 2010 оны батлагдсан төсвөөс 1639.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Стратегийн зорилго. Монгол улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг бататган бэхжүүлж, ард түмнийхээ эрх чөлөө, үндэснийхээ эв нэгдлийг эрхэмлэн хамгаалахад чиглэсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрх, бодлого, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах стратегийн төлөвлөлт, бодлогын болон мэргэшлийн зөвлөгөө, судалгаа шинжилгээ болон үйлчилгээгээр хангаж дэмжлэг үзүүлэх.

Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөрийн бүтэц ба урсгал зардал (сая төгрөгөөр)

2010 гүйц 2011 бат

2012 төсөл

Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 гүйц 2011 бат 2012 төсөл

НИЙТ ДҮН 2,691.4 3,210.2 4,849.2 100.0 100.0 100.0 Хөтөлбөр 1. Монгол Улсын ЕрӨнхийлӨгчийн бодлого үйл ажиллагаа 2,463.5 2,986.1 4,422.9 91.5 93.0 91.2

Хөтөлбөр 2.Бодлогын шинжилгээ, судалгаа 227.9 224.1 336.4 8.5 7.0 6.9

Хөтөлбөр 3.Үндэсний хороо 89.9 0.0 0.0 1.9

Хөтөлбөр 1. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн бодлого үйл ажиллагаа Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэхүү хөтөлбөрт Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн

бүрэн эрхээ тасралтгүй хэвийн, үр нөлөөтэй хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэхэд дэмжлэг болох Ерөнхийлөгчийн төсөв, түүний ажлын албаны үйл ажиллагаа хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн болон Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын үйл ажиллагааны ил тод, нээлттэй байдлыг бүх талаар хангаж, олон нийттэй ил тод, нээлттэй харилцах тогтолцоог бүрдүүлэх.

Хүрэх үр дүн:

47

Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, зохицуулахад чиглэгдсэн бодлогын зөвлөгөө, үйлчилгээгээр хангагдана.

Олон нийттэй ил тод, нээлттэй харилцах тогтолцоог хэвшүүлнэ.

Хөтөлбөр 2. Бодлогын шинжилгээ, судалгаа

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэхүү хөтөлбөрт хөрш зэргэлдээ улс орнуудтай хоршин бүс нутгийн эдийн засгийг хөгжүүлэх нөөц арга замыг тодорхойлох, бодлогын шинжилгээ судалгаа хийх үүрэг бүхий Үндэсний хөгжлийн хүрээлэнгийн үйл ажиллагаа хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт:

эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын төлөвлөлт, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны удирдлагын менежментийг боловсронгуй болгож, судалгааны ажлын үр дүнг төр засгийн бодлогод шууд тусган хэрэгжүүлэх боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх;

Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг орчин үеийн онол арга зүйн өндөр түвшинд хийх


Гадаад, дотоод хамтын ажиллагаа, сурталчилгаа сайжирна. Эрдэм шинжилгээний ажлын онол, арга зүйн түвшин дээшилнэ.

Хөтөлбөр 2. Үндэсний хороо, комиссын үйл ажиллагаа Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах

зорилгоор Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар байгуулагдсан үндэсний хорооны ажлын албаны удирдлагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулахад чиглэсэн үйл ажиллагааг үндэсний хэмжээнд зохицуулах

Хүрэх үр дүн: Нийслэлийн агаарын бохирдлын хэмжээг 2012 онд 30 хувиар бууруулах

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний

зардалд 180,0 сая төгрөг, Монгол судлалаар их, дээд сургуульд суралцах гадаадын оюутан болон шилдэг оюутанд олгох Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэгт 60,0 сая төгрөг, шилдэг залуу эмч, шилдэг залуу эрдэмтэнд олгох Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагналд 12,0 сая төгрөг төлөвлөсөн. “Үндэсний хороо байгуулах тухай” Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2011 оны 43 дугаар зарлигаар Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах Үндэсний хороо байгуулсантай холбогдуулан Үндэсний хорооны ажлын албаны үйл ажиллагааны зардалд 89,9 сая төгрөг тусгасан. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит номын санд “Монголын нууц товчоо” худалдан авахад зориулан 264,0 сая төгрөг шинээр нэмж төлөвлөсөн.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

48

УИХ-ын даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээг УИХ-ын Тамгын газраас ирүүлсэн

саналаар төсвийн төсөлд тусгасан бөгөөд 2012 онд 16063.4 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 3.6 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Стратегийн зорилго. Хүмүүнлэг, ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлэх, Монголын ард түмний засаглах эрхийг хангах чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд нь УИХ-д мэргэжил, арга зүй, техник-зохион байгуулалтын туслалцаа үзүүлэх, Монгол Улсын Их Хурлын хэвийн үйл ажиллагааг хангах, УИХ-ын гишүүдийн бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ.

Хөтөлбөр. Хууль тогтоох үйл ажиллагаа Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хууль, бусад шийдвэрийн төсөл боловсруулах,

хэлэлцэж батлах, Засгийн газар болон УИХ-д ажлаа шууд тайлагнадаг бусад байгууллагын тайлан, мэдээлэл, илтгэл сонсох, асуулга тавих, түүний хариуг чуулганаар хэлэлцүүлэх, хууль, УИХ-ын бусад шийдвэрийн биелэлтэд хяналт тавих, байнгын хороодын хууль тогтоох үйл ажиллагаанд арга зүйн туслалцаа үзүүлэх зэрэг үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Ардчилсан нийгмийн хөгжлийн чиг хандлага, зарчмын дагуу

хууль боловсруулах, батлах, хэрэгжилтэд хяналт тавих, Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэхэд нь хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн мэргэжил арга зүй, техник зохион байгуулалтын туслалцаа үзүүлэх, ажиллах нөхцөлөөр хангахад оршино.

Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөрийн бүтэц ба урсгал зардал (сая төгрөгөөр)




Хөтөлбөр 1.Хууль тогтоох үйл ажиллагаа 11,161.4 12,486.3 16,063.4 100.0 100.0 100.0 Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ 10,368.3 11,693.1 15,270.2 92.9 93.6 95.1 УИХ-д суудалтай улс тӨрийн намуудад ӨгӨх дэмжлэг 760.0 760.0 760.0 6.8 6.1 4.7 Олон улсын байгууллагын гишүүны татвар, хандив, хураамж 33.2 33.2 33.2 0.3 0.3 0.2

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: УИХ-ын Тамгын газарт хууль сурталчлах алба байгуулахаар болсон, түүнчлэн УИХ-

ын 2011 оны 36 дугаар тогтоолоор Төрийн өндөр албан тушаалтны зэрэг зиндаа, түүнтэй адилтгах төрийн албан тушаалтны зэрэглэлд хамаарах албан тушаалтны цалингийн хэмжээ тогтоох итгэлцүүрийг шинээр тогтоон мөрдөх болсонтой холбоотойгоор цалингийн сан 234,9 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн. УИХ-ын гишүүдийг IPad техник хэрэгслээр хангаж, интернетийн хурдыг нэмэгдүүлснээр шуудан холбооны зардал 73.4 сая төгрөгөөр нэмэгдэв.УИХ-ын ээлжит сонгуулийн дараа чөлөөлөгдөх гишүүдэд олгох нөхөн олговор болон шинээр сонгогдсон орон нутгийн гишүүдийг нүүлгэх тээврийн зардалд 690,0 сая төгрөг тусгав.

49

ҮНДЭСНИЙ ЕРӨНХИЙ АУДИТОРЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Үндэсний ерөнхий аудиторын 2012 оны урсгал төсвийн багцын хэмжээ 1263.9 сая төгрөг болж, 2011 оны батлагдсан төсвөөс 273.8 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Стратегийн зорилго. Төрийн эрх барих дээд байгууллагын үүргээ хэрэгжүүлэхэд нь

Улсын Их Хуралд дэмжлэг үзүүлж, эх орон, ард түмний эрх ашгийн төлөө Засгийн газрын хүлээх хариуцлага, үйл ажиллагааны үр ашиг, үр нөлөөг дээшлүүлэхэд туслах.

Хөтөлбөр 1. Төрийн аудит Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төсөвт байгууллага, төрийн өмчит болон төрийн

өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн үйл ажиллагаанд аудит хийх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамрагдана.

Хөтөлбөрийн зорилт: төрийн өмч, хөрөнгийг үр ашигтай зарцуулж байгаа эсэх, үйл ажиллагааны үр дүнг нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн зарчим, шаардлагын дагуу тайлагнаж байгаа эсэхэд аудит хийж, санал дүгнэлт гаргах, зөвлөмж боловсруулах

Хүрэх үр дүн: Гүйцэтгэлийн аудитын удирдлагын мэргэжил, стандартын түвшинг

дээшлүүлнэ.

Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөр зориулалтаар: (сая төгрөгөөр)




Хөтөлбөр:ТӨрийн аудит 639.5 990.1 1,263.9 100.0. 100.0. 100.0. Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ 639.5 990.1 1,263.9 100.0 100.0 100.0

ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Төрийн албаны зөвлөлийн 2012 оны урсгал төсвийн багцын хэмжээ 643.3 сая төгрөг болж, 2011 оны батлагдсан төсвөөс 267.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Стратегийн зорилго. Төрийн албаны шинэтгэл, төрийн байгууллагын өөрчлөлт, хөгжлийн эрэлт, хэрэгцээнд

нийцүүлэн төрийн албаны хууль тогтоомжид заасан төрийн албан тушаалд тавих ерөнхий шаардлагыг хангасан боловсон хүчнээр төрийн албыг бэхжүүлэх, төрийн албан хаагчдын хууль ёсны эрх ашгийг хамгаалах замаар Монгол Улсын төрийн албаны үйл ажиллагааны үр ашиг, үр нөлөөг дээшлүүлнэ.

Хөтөлбөр. Төрийн албаны нийтлэг үйл ажиллагаа

50

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэхүү хөтөлбөрт төрийн албаны нийтлэг стандартуудыг боловсруулах, хууль тогтоомжид заасны дагуу иргэдийг төрийн албанд сонгон шалгаруулах, төрийн албаны салбар зөвлөлүүдэд арга зүйн удирдамжаар хангах зэрэг чиг үүрэг бүхий төрийн албаны зөвлөл, түүний ажлын албаны үйл ажиллагаа хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Төрийн захиргаа, төрийн албаны шинэтгэлийн стратегийн төлөвлөлт, бодлогын удирдамжаар хангах, төрийн байгууллагын үйл ажиллагааны үр ашиг, үр нөлөөг сайжруулах, төрийн байгууллагыг өөрчлөн хөгжүүлж, бизнесийн чадавхыг сайжруулах, төрийн албаны мэдээллийн технологийг хөгжүүлэх

Хүрэх үр дүн: Чадварлаг, мэргэшсэн төрийн албыг бий болгох

Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөр зориулалтаар:

(сая төгрөгөөр)



2010 гүйц

2011 бат 2012 төсөл

Хөтөлбөр: Төрийн албаны нийтлэг үйл ажиллагаа 289.3 376.2 643.3 100.0 100.0 100.0

Төрийн захиргаа,төрийн албаны удирдлага 289.3 376.2 493.9 100.0 100.0 76.8

Төрийн нийтлэг судалгаа, шинжилгээ, сургалт 149.3 0.0 0.0 23.2

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Төрийн албаны Сургалт судалгаа, зөвлөх үйлчилгээний төвийг байгуулахтай

холбогдуулан уг төвийн үйл ажиллагааны зардалд 149,3 сая төгрөг нэмж тусгасан. СОНГУУЛИЙН ЕРӨНХИЙ ХОРООНЫ ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Сонгуулийн ерөнхий хорооны даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээг 2012 онд 19,7

тэрбум төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 19.4 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Хөтөлбөр. Сонгуулийн үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Монгол Улсын Их Хурлын болон Ерөнхийлөгчийн

сонгууль, Ард нийтийн санал асуулгыг бэлтгэн явуулах ажлыг төлөвлөж, зохион байгуулах, хууль тогтоомжийн биелэлтэд хяналт тавьж, сонгуулийн хороодыг нэгдсэн удирдлагаар хангах, аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын сонгуулийг зохион байгуулж явуулах ажлыг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах чиг үүрэг бүхий ажлын албаны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамрагдана.

Хөтөлбөрийн зорилт: Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэд Үндсэн хуулиар

олгогдсон сонгох, сонгогдох эрхээ хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, үйл ажиллагаагаа бие дааж, хараат бус байдлаар явуулах, сонгуулийн автоматжуулсан системийг хэрэгжүүлэх

Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөр зориулалтаар:

51

(сая төгрөгөөр)




Сонгууль зохион байгуулах 164.3 259.9 19,676.6 100.0 100.0 100.0 Сонгуулийн ерөнхий удирдлага 164.3 259.9 609.4 100.0 100.0 3.1

УИХ-ын сонгууль 14,538.0 0.0 0.0 73.9

Орон нутгийн сонгууль 729.2 0.0 0.0 3.7 УИХ-д суудалтай намд төсвөөс өгөх дэмжлэг 3,800.0 0.0 0.0 19.3

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Гадаадад суугаа сонгогчдын саналыг авах, сонгуулийн үйл ажиллагаанд

автоматжуулах системийг ашиглахтай холбогдуулан Сонгуулийн ерөнхий хорооны орон тоог нэмэгдүүлэх, түүнчлэн Мэдээлэл, технологийн төвийг шинээр байгуулахтай холбогдуулан урсгал зардлыг 262,7 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэн тооцлоо. УИХ-ын болон орон нутгийн 2012 оны сонгуулийн зардалд 15,3 тэрбум төгрөг тусгасан. Улс төрийн намын тухай хуулийн 19.1 дэх заалтыг үндэслэн УИХ-ын сонгуулиар тухай намын авсан хүчинтэй саналыг нийт хүчинтэй саналын тоонд харьцуулах зарчмаар нэг саналыг мянган төгрөгөөр тооцон УИХ-д суудал бүхий намд нэг удаа олгох мөнгөн дэмжлэгт 3,8 тэрбум төгрөг төлөвлөн Сонгуулийн ерөнхий хорооны даргын төсвийн багцад шинээр нэмж тусгав.

ХҮНИЙ ЭРХИЙН ҮНДЭСНИЙ КОМИССЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Хүний эрхийн үндэсний комиссын даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээг 2012 онд

455.1 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 182.7 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Стратегийн зорилго. Монгол Улсын Үндсэн хууль, олон улсын гэрээнд заасан хүний эрх, эрх чөлөөний заалтын хэрэгжилтэд хяналт тавьж, хүний эрхийг сахин хамгаалах, хөхүүлэн дэмжих, хүн бүхэнд, төрөхөөс заяагдсан салшгүй эрхийнх нь тухай мэдлэг олгох, хүний эрхийн боловсролыг дээшлүүлэх, илэрч буй зөрчлийг арилган, хүний эрх, эрх чөлөөний байдлыг бүх нийтэд ил тод болгон, түүнд төр засгийн анхаарлыг хандуулах.

Хөтөлбөр. Хүний эрх, эрх чөлөөг сахин хамгаалах Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэхүү хөтөлбөрт хүний эрхийн асуудлаар шалгалт

явуулах, судалгаа хийх, Монгол Улсын хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх жил бүрийн илтгэлийг боловсруулах, хүний эрхтэй холбогдсон аливаа асуудлаар санал, зөвлөмж, шаардлага гаргах, хүний эрхийн зөрчлийн талаарх гомдол шийдвэрлэхтэй холбоотой хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа болон хүний эрхийн олон улсын гэрээ, конвенцтой холбоотой хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа хамрагдана.

Хөтөлбөрийн зорилт: Олон нийтийн хүний эрхийн мэдлэгийг дээшлүүлж, бусдын эрхийг хүндэтгэх

хандлага төлөвшүүлж, эрхээ хамгаалах чадвар эзэмшүүлэх; Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний илтгэлийн тухайн жилийн дүр зураг, өсөлт

бууралтыг илэрхийлэх чадамж, нийгмийн үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх;

52

Тодорхой зорилтот бүлэгт чиглэсэн хүний эрхийн сургалтын чанар үр нөлөөг дээшлүүлэх;

Гомдол шийдвэрлэх ажиллагаанд шинэлэг арга барилыг нэвтрүүлэх; Олон улсын гэрээ, конвенцыг хэрэгжүүлэх, хэрэглэх явдлыг дэмжих; Олон улсын гэрээ, конвенцыг соёрхон батлах, нэгдэн орох явдлыг дэмжих Хүрэх үр дүн: Хүний эрхийн асуудлаар хийгдсэн судалгаа, шалгалтын үр дүнд дэвшүүлсэн санал,

түүний хэрэгжилтийг хангах, хүний эрхийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсооход чиглэсэн тодорхой арга хэмжээг авах, хууль тогтоомж, захиргааны шийдвэрийг хүний эрхийн зарчимд нийцүүлэх талаар гаргасан санал, зөвлөмж, шаардлагын үр нөлөө өргөжнө.

Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх илтгэлийн нийгэм дэх үнэлэмж өсч, хүний эрхийн олон улсын гэрээний хэрэгжилт, хэрэглэх явдал нэмэгдсэнээр хүний эрхийг дээдлэн хамгаалах, хүн бүр эрхээ бодитойгоор эдлэх баталгааг нийгэмд төлөвшүүлнэ.

Олон нийтэд хүний эрхийн боловсролыг түгээн дэлгэрүүлснээр хүний эрхийн мэдлэг ойлголт, тэдгээрийн эрхээ хамгаалах чадвар нэмэгдэж, хүний эрхийн соёл төлөвших үндэс бүрдэнэ.

Хөтөлбөрийн урсгал зардал /сая төгрөгөөр/



2010 гүйц


Хөтөлбөр:Хүний эрх, эрх чөлөөг сахин хамгаалах 237.9 272.4 455.1 100.0 100.0 100.0 Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ 233.8 268.2 451.0 98.3 98.5 99.1

Гадаад харилцаа 4.1 4.1 4.1 1.7 1.5 0.9

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Хүний эрхийн Үндэсний комиссын тухай хуульд заасны дагуу Комисс нь сургалт,

сурталчилгаа, судалгаа, хяналт шалгалт, хувь хүний эрхийг зөрчсөн тухай гомдлыг хүлээн авч шалган шийдвэрлэх, олон улсын гэрээг соёрхон батлах, хэрэгжүүлэх явдлыг дэмжих, Хүний эрх, эрх чөлөөний төлөв байдлын талаар УИХ-д жил бүр илтгэх зэрэг үйл ажиллагаа явуулдаг. Монгол Улс 2009 онд нэгдэн орсон Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрхийн тухай конвенц, 2011 онд батлагдсан Жендерийн тэгш бус байдлыг хангах тухай хууль, УИХ-аар хэлэлцүүлж буй Эрүүдэн шүүхийн эсрэг НҮБ-ын конвенцын Нэмэлт Протоколын дагуу Хүний эрхийн үндэсний комисст хүлээлгэсэн, хүлээлгэх шинэ чиг үүрэгтэй холбоотойгоор орон тоог 6-аар нэмэгдүүлэн холбогдох зардлыг нэмж тусгав.

САНХҮҮГИЙН ЗОХИЦУУЛАХ ХОРООНЫ ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

53

Санхүүгийн зохицуулах хорооны даргын багцын төсвийн урсгал зардлын хэмжээг 2012 онд 1,972.1 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 986.5 сая төгрөгөөр буюу 100.1 хувиар өссөн байна.

ТЕЗ-ийн Хөтөлбөрийн бүтэц ба урсгал зардлын төсөв

/сая төгрөгөөр/

2010 төл 2011 төл

2012 төсөл

Нийт зардалд эзлэх хувь 2010 гүйц

2011 төл 2012 төсөл

Санхүүгийн зохицуулах хороо 911.5 985.6 1,972.1 100.0% 100.0% 100.0% Санхүүгийн салбарын

зохицуулалт 361.5 466.8 1,412.7 39.7% 47.4% 71.6% Санхүүгийн хяналт, шалгалт 550.0 518.8 559.4 60.3% 52.6% 28.4%

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны 2011-04-12-ны өдрийн хуралдааны 28 дугаар

тэмдэглэл, СЗХ-ны 2011-06-09-ний 172 дугаар тогтоолоор тус хорооны ажлын албаны бүтэц, орон тоог шинэчлэн баталснаар нийт 37 орон тоог нэмэгдүүлэхээр шийдвэрлэснийг үндэслэн тус хорооны төсөвт цалин ба НДШ, бусад урсгал зардлыг нийт 347.6 сая төгрөг байхаар төсвийн төсөлд шинээр тусгав.

Орон тоо нэмэгдэж байгаа боловч СЗХ өөрийн байргүй тул түрээсийн байранд үйл

ажиллагаагаа өргөтгөн явуулах шаардлагатай байгааг харгалзан байрны түрээсийн зардлыг 120.0 сая төгрөгөөр тооцож төсвийн төсөлд тусгав.

Төрийн албан хаагчдын цалин, тэтгэврийн хэмжээг 2012 онд дунджаар 40.4 хувь нэмэгдүүлэхээр төлөвлөсөнтэй холбоотойгоор цалинг 319.3 сая төгрөгөөр, Нийгмийн даатгалын шимтгэлд 35.1 сая төгрөгийг тус тус төлөвлөв. Мөн гадаад, дотоод томилолтын нормативт зардлын хэмжээг нэмэгдүүлсэнтэй холбоотойгоор томилолтын зардал 13.8 сая төгрөгөөр өсч байна. Тус газрын цалин, урсгал зардалд 2011 оны төсвийн тодотголоор нийт 99.3 сая төгрөгийг тусгахаар төлөвлөсөн тул энэ өөрчлөлтийг 2012 оны төсөвт мөн тусгав.

Хөтөлбөр болон зориулалт /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр болон зориулалтаар 2010 төл 2011 төл 2012 төсөл Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 гүйц


СЗХ-ны дарга 911.5 985.6 1,972.1 100.0% 100.0% 100.0% Хөтөлбөр 1. Санхүүгийн салбарын зохицуулалт 361.5 466.8 1,412.7 39.7% 47.4% 71.6%

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 361.5 383.8 1,386.0 39.7% 38.9% 70.3%

Хяналтын зөвлөлийн үйл ажиллагааны урсгал зардал 0.0 20.0 26.7 0.0% 2.0% 1.4%

Төрийн албан хаагчдын нийгмийн баталгааг хангах 0.0 63.0 0.0% 6.4% 0.0% Хөтөлбөр 2. Санхүүгийн хяналт, шалгалт 550.0 518.8 559.4 60.3% 52.6% 28.4%

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 512.7 484.5 510.8 56.3% 49.2% 25.9%

Олон улсын байгууллагын гишүүний 37.3 34.3 48.6 4.1% 3.4% 2.5%

54

татвар

Хөтөлбөр 1. Санхүүгийн салбарын зохицуулалт Стратегийн зорилт: Монгол улс дахь санхүүгийн зах зээлийн тогтвортой байдлыг

хангах, нэгдсэн бодлого боловсруулах, зохицуулалтаар хангах замаар хөрөнгө оруулагч компани болон иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт Даатгал, үнэт цаас бичил санхүүгийн салбарт хийх төрийн зохицуулалтын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүрэх үр дүн: Санхүүгийн салбарын хууль, эрх зүйн орчин олон улсын практикт нийцэн

сайжирч, хөрөнгө, үнэт цаас, даатгал болон бусад санхүүгийн зах зээлийн хамрах хүрээ тэлж, улс орны эдийн засгийн өсөлтийг хангахад хувь нэмэр оруулсан байна. Мөн Санхүүгийн зохицуулах хорооны ажлын албаны чадавх бэхэжсэн байна.

Хөтөлбөр 2. Санхүүгийн хяналт, шалгалт

Стратегийн зорилго: Банк бус санхүүгийн байгууллага, даатгал, хоршооны хадгаламж

зээлийн үйл ажиллагаа, үнэт цаасны зах зээлд оролцогчдын хууль болон бусад хууль тогтоомжийн биелэлтэд хяналт тавих

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт Даатгал, үнэт цаас бичил санхүүгийн салбарт хийх төрийн хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт : Банк бус санхүү, даатгал, болон хуулиар хариуцуулсан бусад санхүүгийн байгууллагуудын үйл ажиллагаанд хяналт, шалгалт хийх замаар уг зах зээлд оролцогчдын эрх ашгийг хамгаалах.

Хөтөлбөр, арга хэмжээгээр


Хөтөлбөр, арга хэмжээгээр 2010 төл

2011 төл

2012 төсөл

Нийт зардалд эзлэх хувь 2010 төл

2011 төл

2012 төсөл

Төсвийн ерөнхийлөн захирагч 911.5 985.6 1972.1 100.0% 100.0% 100.0% Хөтөлбөр 1. Санхүүгийн салбарын зохицуулалт 361.5 466.8 1412.7 39.7% 47.4% 71.6% Санхүүгийн салбарын зохицуулалт 59.8 120.7 152.1 6.6% 12.2% 7.7% Санхүүгийн зах зээлд оролцогчдын эрх, ашгийг

хамгаалах 64.0 60.0 215.2 7.0% 6.1% 10.9% Бүх нийтийн санхүүгийн боловсрол 47.2 17.0 241.4 5.2% 1.7% 12.2% Захиргаа, удирдлага, хамтын ажиллагаа 190.5 269.1 804.0 20.9% 27.3% 40.8% Хөтөлбөр 2. Санхүүгийн хяналт, шалгалт 550.1 518.8 559.4 60.3% 52.6% 28.4% Үнэт цаасны зах зээлийн үйл ажиллагааны хяналт 195.1 180.6 184.3 21.4% 18.3% 9.3% Даатгалын байгууллага, мэргэжлийн оролцогчдын

хяналт 134.1 130.4 118.8 14.7% 13.2% 6.0% Бичил санхүүгийн байгууллагын хяналт 169.8 159.4 179.7 18.6% 16.2% 9.1% Санхүүгийн тайлагнал, аудит үнэлгээний чанарын

хяналт 51.1 48.3 76.6 5.6% 4.9% 3.9%

ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРООНЫ ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Үндэсний статистикийн хорооны даргын багцын урсгал зардлын төсөв 2012 онд

5,154.8 сая төгрөгөөр төсөвлөсөн нь 2011 оны төсвөөс 254.9 сая төгрөгөөр өсч байна.

55

Хөтөлбөр 1. Албан ёсны статистикийг хөгжүүлэх Стратегийн зорилго: Эдийн засаг, нийгэм, хүн ам зүйн талаарх шинжлэх ухааны арга

зүйгээр тооцсон статистикийн үнэн бодит мэдээлэл, судалгаагаар төр, засаг, иргэн байгууллагад адил тэгш үйлчлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Албан ёсны статистик томоохон тооллого, судалгааг зохион байгуулах, дүн шинжилгээ хийх чиг үүрэг бүхий байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Олон улсын нийтлэг аргачлалын дагуу үндэсний тооцооны системийг үе шаттайгаар нэвтрүүлэх, салбарын статистик мэдээллийг сайжруулах, үндэсний хэмжээний хөтөлбөрүүдийг үнэлэх, дүгнэхэд шаардлагатай үзүүлэлтийн систем, макро болон эдийн засгийн статистик, хүн ам, нийгмийн статистикийг хөгжүүлэх, статистикийн арга зүйг боловсронгуй болгох, судалгаа, шинжилгээний ажлыг өргөжүүлэх, мэдээллийн дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх хүн ам, орон сууцны тооллогын материалыг боловсруулах.

Хөтөлбөрийн бүтэц, төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

Үндэсний статистикийн хорооны дарга 2012 төсөв Нийт зардалд эзлэх хувь

Хөтөлбөр . Албан ёсны статистикийг хөгжүүлэх 5,154.8 100.0

А. Улсын албан ёсны мэдээ мэдээлэл гаргах, мэдээллээр хангах 3,206.9 62.2

Б. Улсын хэмжээний судалгаа 878.7 17.1

В. Улсын хэмжээний тооллого 1,069.2 20.7

Нийт орон тоо 277 286

Шийдвэрлэх асуудлууд ба стратеги: А. Улсын албан ёсны мэдээ, мэдээлэл гаргах, мэдээллээр хангах

(A1) Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн байдлын статистикийн сар, улирал, жилийн

мэдээг батлагдсан графикийн дагуу нэгтгэн танилцуулга гаргах, нийгэм эдийн засгийн салбарын жилийн эцсийн мэдээг нэгтгэн статистикийн эмхтгэлийг бэлтгэх, мэдээ, тайлангийн маягт, заавар, аргачлал боловсруулах, компьютерын програм хангамжийг боловсруулах, салбарын статистик мэдээний динамикийг баяжуулах.

(A2) Статистикийн үйл ажиллагааны өнөөгийн байдал, тулгамдаж буй бэрхшээлд

үнэлэлт дүгнэлт өгч, зорилго, бодлого баримтлах зарчимд тулгуурлан, цаашид дэвшүүлэх гол зорилтыг нийгмийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн, олон улсын нийтлэг арга зүйд тулгуурласан, статистикийн үндэсний стандартыг бий болгох, статистикийн үйл ажиллагаанд мэдээллийн дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх замаар хэрэглэгчдийг статистик мэдээллийн чанартай, шуурхай үйлчилгээгээр хангахад оршино.

Б. Улсын хэмжээний судалгаа

56

Улсын хэмжээний судалгаа бүтээгдэхүүний хүрээнд холбогдох хууль болон тогтоол шийдвэрт заагдсан дараах бие даасан судалгаануудыг явуулахаар 878.7 сая төгрөг 2012 оны төсөвт тусгав.

Хөтөлбөрийн бүтэц


Хөтөлбөр . Албан ёсны статистикийг хөгжүүлэх 2012 төсөв

Нийт зардалд

эзлэх хувь Б.Улсын хэмжээний судалгаа 878,663.4 100 Мал, тэжээвэр амьтдын тооллого 27,140.0 3.1 Өрхийн орлого, зарлагын судалгаа 484,222.3 55.1 Ажиллах хүчний судалгаа 251,320.0 28.6 Орон сууцны үнийн индексийн судалгаа 8,279.0 0.9 Хэрэглээний үнийн судалгаа 2,310.0 0.3 Барилгын салбарын өртгийн судалгаа 5,050.0 0.6 Жижиглэнгийн худалдааны бараа үйлчилгээний үнийн судалгаа 17,171.4 2.0 Аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэгчдийн үнийн судалгаа 10,627.5 1.2 Нөөц ашиглалтын хүснэгт, салбар хоорондын тэнцэл судалгаа 10,500.0 1.2 Ардчилсан засаглал судалгаа 15,427.6 1.8 Цаг ашиглалтын судалгаа 21,360.0 2.4 Бизнесийн төлөв байдлын судалгаа 25,255.6 2.9

В. Улсын хэмжээний тооллого

УИХ-аас 2008 онд баталсан “Хүн ам, орон сууцны тооллогын тухай” хуулийн дагуу Үндэсний статистикийн хороо тооллогын асуудал дагнан хариуцсан нэгжтэй ажиллаж байгаа бөгөөд 2012 онд тооллогын мэдээллийн боловсруулан тэдгээрийн тоон үзүүлэлтийг ашиглан сэдэвчилсэн судалгаануудыг хийнэ. Үндэсний статистикийн хорооны Хүн амын тооллогын товчооны урсгал зардлыг 1,069.2 сая төгрөгөөр тооцож 2012 оны төсөвт тусгав.

МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ ОЛОН НИЙТИЙН РАДИО, ТЕЛЕВИЗИЙН

ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Үндэсний Олон Нийтийн Радио Телевизийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах, хуулиар

олгосон зорилтот хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үүднээс төсвөөс 4791.6 сая төгрөгийн урсгал зардлын татаас олгохоор 2012 оны төсвийн төсөвт тусгалаа.

Хөтөлбөр. Олон нийтийн радио телевиз Стратегийн зорилго: Орчин үеийн тоон технологийг ашиглан мэргэжлийн чанарын

өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн төрөл бүрийн мэдээлэл, сургалт танин мэдэхүй, хөгжөөн цэнгэх хөтөлбөр, нэвтрүүлгийг өргөн нэвтрүүлгийн зурвасаар өөрийн орны болон гаднын орны хэрэглэгчдэд боломжийн өртгөөр саадгүй хүргэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Үндэсний хэмжээнд олон нийтийн телевиз, радиогийн өргөн нэвтрүүлэг дамжуулдаг ашгийн бус байгууллага, түүний зөвлөлийн үйл ажиллагааг дэмжих арга хэмжээ энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт Үзэгч сонсогчдын итгэлийг хүлээсэн, найдвартай бодитой мэдээллийн хэрэгсэл байхын тулд редакцийн хараат бус, хариуцлагатай сэтгүүл зүйг

57

хөгжүүлэн, олон нийтэд хүртээмжтэй нэвтрүүлгийн хөтөлбөрийн бодлогыг боловсруулж, орчин үеийн техник, технологиор бэлтгэсэн чанартай нэвтрүүлгийг үзэгч сонсогчдод хүргэх, хууль эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, санхүүгийн тогтвортой орчинг бүрдүүлж баталгаажуулах, бүтээлч, мэргэшсэн ажилтнуудтай байх зорилтуудыг хэрэгжүүлнэ. Мөн үндэсний болон хэлний цөөнхөд мэдээллийг унаган хэлээр нь хүргэж ОНРТ-ийн тухай хуульд тодорхойлсон хөтөлбөрийн бодлого, олон талт нэвтрүүлгүүдийг орчуулгын хэлбэрээр болон шинээр бэлтгэн хүргэнэ. Радио, телевизийн хөтөлбөрт бүрэн хэмжээний жүжиг, баримтат болон уран сайхны киноны эзлэх хувийн жинг нэмэгдүүлэн, гадаадад суугаа монголчууддаа зориулсан мэдээ мэдээлэл, нэвтрүүлгийг бэлтгэн хүргэнэ.

Хөтөлбөрийн урсгал зардал

/сая төгрөгөөр/ Монголын Үндэсний олон нийтийн радио,

телевиз 2010 гүйц 2011 төсөв 2012 төсөл Төсвөөс олгох татаас 3,704.9 4,226.8 4,791.6

Хөтөлбөр Гүйцэтгэлийн

шалгуур үзүүлэлт

2012 оны зорилтот түвшин /цагаар/

Дүн /сая төгрөг/

Телевизийн нэвтрүүлэг 8,052 3,535.1 Телевизийн 1-р сувгийн нэвтрүүлэг эфирийн цаг 6,222 2,988.7 Телевизийн 2-р сувгийн нэвтрүүлэг

эфирийн цаг 1,830 546.3 Радиогийн нэвтрүүлэг

18,615 1,256.4 Радиогийн 1-р сувгийн нэвтрүүлэг

эфирийн цаг 6,205 438.2 Радиогийн 2-р сувгийн нэвтрүүлэг

эфирийн цаг 5,840 191.6 "Р3" сувгийн нэвтрүүлэг

эфирийн цаг 5,110 111.3 "Монголын дуу хоолой" радиогийн нэвтрүүлэг эфирийн цаг 1,460 515.2

Дүн 26,667 4,791.6

ЦАГААТГАХ АЖЛЫГ УДИРДАН ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ УЛСЫН КОМИССЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Хөтөлбөр 1: Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах улсын комиссын даргын багцын урсгал

зардлын хэмжээг 2012 онд 852.3 сая төгрөгөөр төсөвлөв.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн эхнэр нөхөр, үр хүүхэд, ач зээ нарт нэг удаагийн нөхөн олговор, орон сууцны хөнгөлөлт үзүүлэх, улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн нэр төрийг сэргээж, дурсгалыг мөнхжүүлэх үйл

58

ажиллагаа эрхлэх байгууллага түүний орон нутаг дахь салбар комиссын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн бүтэц төсвийн хуваарилалт

/сая төгрөгөөр/ Үндэсний статистикийн хорооны дарга 2011 төсөв Эзлэх хувь

Хөтөлбөр . Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах 852.3 100.0 А. Бодлогын зөвлөгөө өгөх үйл ажиллагаа 232.6 27.3 Б. УТТХХ-т хэлмэгдэгсдийн ар гэрт нөхөн олговор олгох 496.8 58.3 В. Хэлмэгдэгсдийн талаар судалгаа хийх 122.5 14.4 Нийт орон тоо 17 18

Хүрэх үр дүн: Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн нэр төрийг сэргээх, дурсгалыг

мөнхжүүлэх ажлыг үргэлжлүүлэх, улс төрийн хэлмэгдүүлэлт гарахаас сэрэмжлэх нөхцөл бүрдэнэ. Шийдвэрлэх асуудал ба стратеги:

ОХУ-ын Москва хотын Бутово коммунаркад байрлах ОХУ-д хэлмэгдсэн монгол иргэдийн гэгээн дурсгалд зориулсан хэлмэгдэгсдийн хөшөөг өргөтгөн засварлаж дуусгах;

Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн талаарх "Цагаан ном"-ны цувралуудыг гаргах; Төр нийгмийн зүтгэлтэн Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн "Намтрын товчоон",

"Баримт бичгийн товчоон"-ны цувралуудыг үргэлжлүүлэн гаргах үйл ажиллагаатай холбоотойгоор бараа үйлчилгээний зардлуудыг нэмж тооцсон болно.

Бүтэц, зохион байгуулалтын өөрчлөлт Ажиллагсдын нийгмийн асуудал болон төрийн албаны тухай хуулийн дагуу нэг

удаагийн буцалтгүй тэтгэмж Төрийн албаны тухай хуулийн 30.2-ыг үндэслэн тэтгэвэрт гарах хүний нэг удаагийн

буцалтгүй тэтгэмжийн зардлыг тусгав.

Хэлмэгдэгсдийн нөхөн олговор, орон сууцны хөнгөлөлт Нөхөн олговор авах хүний тоо буурч байгаатай холбогдуулан нөхөн олговрын хэмжээ

2011 онд 190 сая төгрөг байсныг 2012 онд 138 сая төгрөг болгон бууруулан тооцов. Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийг цагаатгах, тэдэнд нөхөн олговор олгох тухай

хуулийн 23.1-д заасны дагуу хэлмэгдэгсдийн орон сууцны хөнгөлөлтийн дараалалд байгаа хэлмэгдэгсдэд олгож дуусгахаар хуулийн дагуу 360.0 сая төгрөгөөр тооцож төсвийн төсөлд тусгалаа.

АВИЛГАТАЙ ТЭМЦЭХ ГАЗРЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Авилгатай тэмцэх газрын даргын төсвийн урсгал зардлыг 2012 онд 3678.7 сая

төгрөгөөр төлөвлөлөө. Төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлж байгаатай холбогдож цалин хөлс болон шимтгэлийн зардал 557.8 сая төгрөгөөр өссөн дүнтэй байна.

Хөтөлбөр: Авилгатай тэмцэх үйл ажиллагаа

59

Стратегийн зорилго: Авилгатай тэмцэж, шударга ёсыг тогтоон хөгжил дэвшилд хүргэж, ардчилсан шударга ёсыг голч болгон хүний эрх, эрх чөлөөг хүндэтгэн, хуулийг дээдлэн, хуулиар хүлээсэн чиг үүрэг бүхий үйл ажиллагааг хараат бус бие даасан байдлаар хэрэгжүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт:Авилгалын эсрэг олон нийтийг соён гэгээрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, албан тушаалтны хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг хянан шалгах; авилгалын гэмт хэргийг илрүүлэх гүйцэтгэх ажил, хэрэг бүртгэл, мөрдөн байцаалт явуулах чиг үүрэг бүхий бие даасан хараат бус байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүрэх үр дүн: Авилгал үүсгэхэд хүргэж байгаа нийгэм, улс төр, эдийн засаг, хууль эрх зүйн хүчин

зүйл, шалтгаан, нөхцөлийг судалж гаргах Авилгалаас урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр төрийн болон төрийн бус байгууллагатай

хамтран ажиллах бодлого, чиглэлийг тодорхойлох Авилгалын талаар олон нийтийн судалгаа авч, тэдгээрийн талаарх мэдээллийг тогтмол

олон нийтэд ил тод мэдээлж байх Олон нийтийн зөвлөл, төрийн бус байгууллага, хэвлэл мэдээлэлийн байгууллагуудтай

хамтран ажиллаж авилгалын нийгмийн хор хөнөөлийг сурталчлан, авилгалыг үл тэвчих үзэл бодлыг иргэдэд төлөвшүүлэх

Хөтөлбөрийн урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

2010 гүйц 2011 төсөв 2012 төсөл

2011/12

зөрүү хувь А. Цалин хөлс 1165.9 1569.4 2072.0 502.6 1.32

Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 1496.9 1410.6 1606.7 196.1 1.14

Нийт урсгал зардал 2662.8 2980.0 3678.7 698.7 1.23

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 2662.8 2980.0 3678.7 698.7 1.23

төсвөөс 2662.8 2980.0 3678.7 698.7 1.23

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Монгол Улсын Ерөнхий сайдын урсгал төсвийн багцын хэмжээ 2012 онд 44,819.3 сая

төгрөг болж, 2010 оны батлагдсан төсвөөс 17.5 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байна. Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/




МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙ САЙД 18,309.4 27,330.3 44,819.3 100.0 100.0 100.0 Хөтөлбөр 1. Дотоод, гадаад шуурхай мэдээллийн үйл ажиллагаа 815.4 1,010.1 1,160.4 4.5 3.7 2.6

Хөтөлбөр 2.Өмчийн эрхийг хэрэгжүүлэх 553.9 962.9 11,516.2 3.0 3.5 25.7 Хөтөлбөр 3.Мэдээллийн нэгдсэн тогтолцооны дэд бүтэц 1,836.9 4,766.4 5,260.8 10.0 17.4 11.7

Хөтөлбөр 4. ТӨрийн тусгай хамгаалалт 4,886.2 5,992.3 8,780.1 26.7 21.9 19.6

Хөтөлбөр 5.Үндэсний аюулгүй байдлыг 8,480.8 9,436.0 12,711.1 46.3 34.5 28.4

60

хангах

Хөтөлбөр 6.Үндэсний хөгжил, шинэчлэлийн нэгдсэн бодлого 458.4 2,125.8 2,169.5 2.5 7.8 4.8 Хөтөлбөр 7.Цацраг идэвхт, ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах 1,235.9 2,694.4 2,805.5 6.8 9.9 6.3

Хөтөлбөр 8.Хүйсийн тэгш байдлыг хангах 41.9 45.7 58.6 0.2 0.2 0.1 Хөтөлбөр 9. Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан 50.0 87.7 0.0 0.2 0.2

Хөтөлбөр 10.Олборлолт, уул уурхай 246.7 269.2 0.9 0.6

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: “Хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай” Монгол Улсын

Засгийн газрын 2010 оны 115 дугаар тогтоолоор Монголын хөрөнгийн биржийг хөгжүүлэх шийдвэр гарч, Төрийн өмчийн хороо Лондонгийн хөрөнгийн биржтэй Стратеги хамтын ажиллагааны “Ажлын мастер гэрээ”-г байгуулсантай холбогдуулан менежментийн шинэчлэл хийх, хөрөнгийн зах зээлийн үйл ажиллагааг олон улсын жишигт нийцүүлэх зорилгоор Лондонгийн хөрөнгийн биржийн менежментийн багт төлөх төлбөрт 10,0 тэрбум төгрөгийг 2012 оны төсвийн төсөлд шинээр тусгасан. Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн дагуу 2012 онд явуулах эд хөрөнгийн тооллогын зардалд 165.8 сая төгрөг тусгав. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын 2010 оны 30,31 дүгээр захирамжаар батлагдсан орон тоог төсвийн төсөлд бүрэн тусгасан.

Хөтөлбөр 1. Дотоод, гадаад шуурхай мэдээллийн үйл ажиллагаа Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Улс орны дотоод үйл явдлын мэдээ, мэдээллийг

цуглуулан шуурхай түгээх, дэлхий дахинд болж буй үйл явдлын тухай мэдээ, мэдээллийг гадаадын агентлагуудаас хүлээн авч, олон улсын түгээмэл хэлнээс орчуулан бэлтгэж, Монголын хэрэглэгчдэд мэдээ болон тойм тайлбар хэлбэрээр түргэн шуурхай хүргэх болон Монгол Улсын түүх соёл, хөгжил дэвшлийг гадаад улс оронд таниулан сурталчлах чиг үүрэг бүхий МОНЦАМЭ агентлагийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамарна.

Хөтөлбөрийн зорилт:Монгол Улс, Монголын ард түмний түүх соёлын уламжлал,

шинэчлэл, нийгмийн амьдралын бодит үнэн байдал, эдийн засгийн ололт амжилтыг гадаадын улс орнуудад түгээн дэлгэрүүлж сурталчлах, улс орны амьдралд болж буй үйл явдал, дэлхий дахины тухай мэдээ мэдээлийг Монголын өргөн олон түмэнд шуурхай, үнэн бодитой хүргэх.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Монгол улсын нэр хүнд олон улсын тавцанд өсөн нэмэгдэж байгаа, нөгөө талаас

гадаад мэдээллийн эх сурвалжийн үнэн бодитой байдлыг хангах зорилгоор “Reuters” агентлагтай түр зогсоогоод байсан өдөр тутмын мэдээ, мэдээллийг хүлээн авах гэрээг шинэчлэн байгуулахтай холбогдуулан 28,4 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд нэмж тусгасан.

Хөтөлбөр 2. Өмчийн эрхийг хэрэгжүүлэх Стратегийн зорилго. Төрийн өмчийн эд хөрөнгийн үр ашгийг дээшлүүлэх, хувийн өмч

давамгайлсан эдийн засгийг бүрдүүлэхэд бодит хувь нэмэр орууулах; Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төрийн өмчийн талаарх төрийн бодлого, хууль

тогтоомжийн хэрэгжилтийг зохион байгуулж хэрэгжүүлэх, хууль тогтоомжоор тодорхойлсон

61

төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг удирдах, эзэмших, ашиглах, хамгаалах ажлыг эрхлэн зохион байгуулах чиг үүрэг бүхий хорооны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Өмч хувьчлалын уламжлалт хэлбэрийг хязгаарлаж, нэмэлт хувьцаа гаргаж нийтэд санал болгох /IРО хийх/ замаар хувийн хөрөнгө оруулалтыг татах аргыг голлож, дэд бүтэц, эрчим хүч, нийтийн аж ахуйн салбарт зах зээлийн шаардлагад нийцсэн бүтцийн өөрчлөлт хийх /төр хувийн хэвшлийн ХХТ, концессын гэрээ байгуулах замаар/ санал боловсруулж хэрэгжүүлэх

Хүрэх үр дүн: Дунд хугацааны төсвийн хүрээнд түлш эрчим хүч, дэд бүтэц, нийтийн аж ахуйн салбарт тулгарч буй асуудлыг шийдвэрлэхэд гадаадын болон хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг татаж, төрийн оролцоог 20-30 хувь хүртэл бууруулна

Уул уурхайн салбарт стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын орд газрын ашиглалтыг эхлүүлнэ.

Хөтөлбөр 3. Мэдээллийн нэгдсэн тогтолцооны дэд бүтцийг сайжруулах

Стратегийн зорилго. Бүсчилсэн хөгжлийн бодлого чиглэлд нийцсэн эдийн засгийн

өсөлтийг хангахуйц мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн сүлжээг хөгжүүлэх Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Нийгэм эдийн засгийн бүхий л хүрээнд мэдээлэл, шуудан

харилцаа холбооны технологи нэвтрүүлэх, мэдээллийн тогтолцоо бий болгох, зөөлөн дэд бүтцийг хөгжүүлэх зэрэг мэдээллийн технологид суурилсан харилцааны зохицуулалтын үйл ажиллагаа, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын үйлчилгээ явуулж буй радио давтамжийн зохицуулалтын мэдээллийн тоног төхөөрөмжүүдийг зориулалтын орчинд байршуулан найдвартай ажиллагааг хангах, хяналт тавих чиг үүрэг бүхий Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Төрийн удирдлагын үр нөлөө, төрийн үйлчилгээний чанарыг

дээшлүүлэх, мэдээлэлжсэн нийгмийг байгуулах, мэдээлжүүлэлтийн хоцрогдлыг багасгах, мэдээлэл хүртэх тэгш бус байдал, тоон ялгааг арилгах хүрээнд дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд чиглэгдэнэ. Үүнд:

“Цахим Монгол хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; “Бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоо” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; “ Шууданг дунд хугацаанд хөгжүүлэх” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; “ Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хагах үндэсний хөтөлбөр” –ийг хэрэгжүүлэх; “ Өргөн зурвасын мэдээллийн сүлжээ” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; Үйлчлүүлэгчдийн систем бүхий тоног төхөөрөмжийг Дата Төвд байршуулж, үйл ажиллагаа болон үйлчилгээ нь шуурхай тасралтгүй явагдах боломжийг олгох


Бүх нийтийг өндөр хурдтай, хямд, хялбар ашиглаж болохуйц мэдээлэл, харилцаа холбооны сүлжээний дэд бүтцээр тэгш, зохистой байдлаар ханган мэдээлэл, харилцаа холбооны сүлжээний аюулгүй ба найдвартай ажиллагаа хангагдана.

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоо, мэдээллийн сангууд, техник технологийн дэд бүтцийг бүрдүүлж, иргэний ба хүн амын бүртгэл, шилжилт хөдөлгөөний бодит байдлыг тодорхойлж, иргэн, хуулийн этгээд, эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл, тооллогын талаар нарийвчилсан мэдээ, мэдээлэл нь үнэн зөв, бодитой болно.

62

байгаль цаг агаарын болон онцгой байдлын саатлаас үл хамаарсан, тогтсон хугацаандаа найдвартай хүргэх, мэдээллийн технологид суурилсан үйлчилгээг нэвтрүүлснээр шуудангийн үйлчилгээний хүртээмж нэмэгдэнэ.

Монгол Улсын төрийн байгууллага, төрийн бус байгууллага, иргэд аж ахуйн нэгж, байгууллагын цахим мэдээллийн сан, мэдээлэл түүнийг дэмжих дэд бүтцийн цахим аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх замаар үндэсний аюулгүй байдал, иргэдийн үндсэн эрх, эрх чөлөөг баталгаажуулна.

Монгол улсын нийт нутаг дэвсгэрийг хамарсан өндөр хурдны, өндөр чадамжтай өргөн зурвасын сүлжээг байгуулан төрийн байгууллага, аж ахуйн нэгж болон нийт айл өрхөд хүртээмжтэй, өртөг багатай, мэдээллийн цогц үйлчилгээг утсан болон утасгүй холбооны технологиудыг ашиглана

Хөтөлбөр 4. Төрийн тусгай хамгаалалтын үйлчилгээ Стратегийн зорилго. Хуулиар төрийн тусгай хамгаалалтад авахаар тогтоосон төрийн

байгууллага, тэдгээрийн зарим үйл ажиллагаа, албан тушаалтан, иргэний амь бие, ордон өргөө, зориулалтын орон сууц, тээврийн хэрэгсэл, бусад зүйлийн аюулгүй байдлыг мэргэжлийн болон бусад байгууллага, албан тушаалтны харилцан уялдаатай цогцолбор үйл ажиллагаагаар хангаж, цаг тухайд нь найдвартай иж бүрэн хамгаалах болон үйлчилгээ үзүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төр, засгийн тэргүүн нар болон төрийн өндөр хэмжээний зочин төлөөлөгчийг хамгаалах тусгай хамгаалалт, мөн тэдэнд үйлчлэх тусгай үйлчилгээний үүрэг гүйцэтгэдэг Төрийн тусгай хамгаалалтын газар, Их тэнгэр цогцолборын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Хамгаалуулагчдын аюулгүй байдлыг иж бүрэн, найдвартай хангах, хамгаалуулагчдын ажиллаж, амьдарч буй бүхий л орчинд эрүүл ахуйн дэг журам, шаардлагыг хангасан байна.

Хүрэх үр дүн: Хамгаалалт, үйлчилгээний ажлын чанар дээшилнэ.

Хөтөлбөр 5. Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах

Стратегийн зорилго: Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдалд аюул учруулж

болзошгүй гадаад, дотоод хүчин зүйлийг тагнуулын аргаар илрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох, төрийн эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд мэдээлэх замаар Монгол Улсын үндэсний язгуур ашиг сонирхлыг хамгаалах таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Улс орны үндэсний аюулгүй байдлыг тагнуулын аргаар

хангах чиг үүрэг бүхий төрийн тусгай байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Үндэсний аюулгүй байдлыг тагнуулын аргаар хангах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн стратегийн төлөвлөлт, бодлогын удирдамж, захиргааны болон мэргэжлийн удирдлага зохицуулалтаар хангах, хэрэгжилтийн явц байдалд нь хяналт- шинжилгээ хийх, үр дүнг үнэлэх, гадаад тагнуул, сөрөх тагнуулын үйл ажиллагаа явуулах, хуулиар харьяалуулсан гэмт хэрэгтэй тэмцэх, үндэсний аюулгүй байдлыг хангахтай

63

холбоотой асуудлаар мэдээлэл боловсруулж холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд танилцуулах замаар үйл ажиллагааны эрхэм зорилгод хүрэх тал бүрийн нөхцөлийг бүрдүүлэх

Хөтөлбөр 6. Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн нэгдсэн бодлого

Стратегийн зорилго: Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжил, шинэтгэлийн бодлогыг боловсруулах, хэрэгжилтийг хангах замаар эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах хүн амын амьжиргааны түвшинг тогтвортой дээшлүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн урт, дунд хугацааны төлөвлөлт, хөрөнгө оруулалт, шинэтгэлийн бодлого, төлөвлөлттэй холбоотой байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн бодлого, урт, дунд хугацааны стратеги төлөвлөлт, эдийн засгийн шинэтгэл, инноваци, технологи бүтцийн өөрчлөлтийн бодлого, төр хувийн хэвшлийн түншлэлийг хөгжүүлэх, салбар хоорондын уялдааг хангах, хөрөнгө оруулалтын болон бүсчилсэн хөгжлийн бодлогуудыг боловсруулах, нэгдсэн удирдамжаар хангах, Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, Мянганы хөгжлийн зорилт, Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн биелэлтэд хяналт-шинжилгээ хийх, үнэлгээ өгөх.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги:

Нийгэм эдийн засгийн хөгжил, төлөвлөлтийн чиглэлээр УИХ, Засгийн газраас шинээр гарсан хууль, тогтоомж эрх зүйн актуудыг хэрэгжүүлэх яам, агентлаг, орон нутгийн байгууллага, хувийн хэвшлийн бодлогын уялдааг хангах, хөгжлийн олон талт судалгааны ажлуудыг эхлүүлэх зэргээр хорооны үндсэн үйл ажиллагаа өргөжиж, түүнд шаардагдах зарим зардлыг нэмж төсөвлөх шаардлага гарч байна. Энэ хүрээнд 2012 онд дараах арга хэмжээг шинээр нэмж төлөвлөсөн.

улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр, орон нутгийн хөгжлийн индекс, хилийн боомт, ашигт малтмалын орд газар, аж үйлдвэрийн цогцолбор байгуулах чиглэлээр нийт 13 аймагт ажиллах томилолтын зардал;

Монгол улсын эдийн засаг, нийгмийг 2012 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө, Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр, Сайншандын аж үйлдвэрийн цогцолборыг байгуулах зэрэг бүтээн байгуулалттай холбоотой асуудлуудыг олон нийтэд сурталчлах мэдээлэл сурталчилгааны зардал;

ЗГХЭГазартай хамтран холбогдох яамд агентлаг, аймаг, нийслэлийн ЗДТГ-ын Хөгжлийн бодлогын хэлтсийн стратеги, төлөвлөлтийн асуудал хариуцсан албан хаагчдын чадавхыг сайжруулах болон Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн урт, дунд хугацааны төлөвлөлтийг салбарын болон орон нутгийн төлөвлөлттэй уялдуулах сургалт зохион байгуулах зардал;

Монгол Улсын хөгжлийн хүрээнд шийдвэрлэх шаардлагатай урт болон богино хугацааны бодлогын оновчтой, үр дүнд суурилсан зөв хувилбаруудыг гаргахад чиглэсэн олон талт судалгааны ажлуудыг холбогдох салбарын эрдэмтэн, судлаачдыг оролцоотойгоор санхүүжүүлэх зэрэг зардлуудыг тус тус нэмж тусгасан. Хүрэх үр дүн:

64

Монгол Улсын эдийн засаг нийгмийг 2013 онд хөгжүүлэх Үндсэн чиглэл, эдийн засаг нийгмийн хөгжлийн 2013-2016 оны тэргүүлэх чиглэлийг боловсруулсан байна.

Эдийн засгийн бүтцийн шинэтгэлийн бодлого, Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн хууль, Инновацийн тухай хууль,Үндэсний технологи, бүтээмжийн хөгжлийн баримтлах бодлого, стратегийг боловсруулсан байна.

Эдийн засгийн тэргүүлэх салбаруудын хөгжлийн уялдааг хангах, улсын хөрөнгө оруулалтын 2013-2016 оны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, бүс нутгийн хөгжлийн нэгдсэн стратеги төлөвлөлт бодлогын удирдамжаар ханган, хөрөнгө оруулалтын томоохон төслүүдэд дүн шинжилгээ хийсэн байна.

Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Үндсэн чиглэл, Мянганы хөгжлийн зорилт, түүний хэрэгжилтийн явцад хяналт-шинжилгээ хийж, үр дүнд үнэлгээ өгсөн байна. Хөтөлбөр 7. Цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах

Стратегийн зорилго: Цацраг идэвхт ашигт малтмалын судалгаа, эрэл, хайгуул, олборлох, боловсруулах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн, экспортын шинэ эх үүсвэрийг бий болгох, цөмийн энерги ашиглах замаар Монгол Улсын эрчим хүчний аюулгүй байдлыг хангах, тогтвортой хөгжлийн нөхцөлийг бүрдүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах, нөөцийг нэмэгдүүлэхтэй холбогдсон эрэл, хайгуул, судалгааг зохион байгуулах, олборлолт явуулах, цөмийн эрчим хүчний эх үүсвэрийг барих ажлыг хэрэгжүүлэх, цөмийн болон цацрагийн аюулгүй байдлыг хангах, цацраг идэвхт материалыг тээвэрлэх, эрдэм шинжилгээ, туршилт, судалгааны ажил явуулах, өндөр технологийн чиглэлээр мэргэшсэн хүний нөөцийг тусгай хөтөлбөрийн дагуу бэлтгэх чиг үүрэг бүхий Засгийн газрын агентлаг Цөмийн эрчим хүчний агентлагийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна

Хөтөлбөрийн зорилго: Монгол Улсын төрөөс цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энергийн талаар баримтлах бодлого”, “Цөмийн энергийн тухай хууль”-д заасны дагуу цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах, цөмийн технологи нэвтрүүлэх, цөмийн судалгааг хөгжүүлэх, цөмийн болон цацрагийн хамгаалалт, аюулгүй байдлыг хангах, мэргэжлийн хяналт тавих замаар ураны ордуудыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, экологийн хувьд цэвэр, агаарын бохирдолгүй, бага өртгөөр эрчим хүч үйлдвэрлэдэг давуу талтай эрчим хүчний эх үүсвэрийн бий болгох

Хүрэх үр дүн ба гүйцэтгэлийн үзүүлэлт: Ураны ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж уран олборлоход хөрөнгө оруулах

сонирхол бүхий стратегийн хөрөнгө оруулагчтай хамтран ураны ордыг ашиглах нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Нэгээс дээш улстай хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулж, Мардайн ураны ордыг ашиглаж эхэлнэ

Цөмийн эрчим хүчний эх үүсвэрийг ашиглах чиглэлээр "Цөмийн эрчим хүчний станц барих газрын сонголтын судалгаа" төслийг үргэлжлүүлж, төслийн гүйцэтгэлийг 40-60 хувьд хүргэнэ. Цөмийн технологи нэвтрүүлэх судалгааны хүрээнд цөмийн технологи өндөр хөгжсөн улсуудтай хамтран ажиллаж энэ чиглэлээр хэрэгжиж байгаа 5 төслийн биелэлтийг 60-85 хувьд хүргэнэ.

65

олон улсын жишигт нийцүүлж цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах салбарын хууль, эрх зүйн орчинг сайжруулна. Цөмийн энергийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд 10-15 стандарт, дүрэм, журам, зааврыг боловсруулан батлуулж, мөрдүүлнэ.

Цөмийн болон цацрагийн хяналт, цацрагийн хамгаалалт, аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагааг олон улсын түвшинд хүргэхэд дэвшил гарч, хяналт, шинжилгээний лабораторийн чадавхсайжирна. Цацраг идэвх ашигт малтмал ашиглах болон цацрагтай холбогдсон үйл ажиллагаа явуулж байгаа 80-100 байгууллага, аж ахуйн нэгжид хяналт шалгалт хийж, цацрагийн хамгаалалт, аюулгүй байдлыг хангуулах арга хэмжээ авна. Хүн амын болон мэргэжлийн шарлагын хяналтын хамрах хүрээг 90 хувьд хүргэж, олон улсын стандартын түвшинд үнэлнэ Хөтөлбөрийн уялдаа: Цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах

хөтөлбөр нь Шинжлэх ухаан технологи болон Эрдэм шинжилгээ судалгаа хөтөлбөртэй уялдаа холбоотой хэрэгжинэ.

Хөтөлбөр 8. Хүйсийн тэгш байдлыг хангах Стратегийн зорилго: Жендерийн тэгш байдлыг хангах асуудлаар үндэсний хэмжээнд

бодлого боловсруулж хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, хяналтын тогтолцоог бий болгох. Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Жендэрийн тэгш байдлыг хангах чиглэлээр зөвлөлдөх,

уялдуулан зохицуулах, нөлөөлөх, мэдээллээр хангах, үүсгэл санаачилгыг дэмжих, мониторинг хийж, хяналт тавих үүрэг бүхий үндэсний хороо түүний ажлын албаны үйл ажиллагаа энд хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилго: Жендэрт суурилсан аливаа алагчлал, хүчирхийллийг зогсооход дэмжлэг үзүүлэх Жендэрийн тэгш байдлыг хангах замаар ядуурлыг бууруулах Сайн засаглалыг хөгжүүлэхэд эмэгтэйчүүдийн чадавх, оролцоог нэмэгдүүлэн

тогтвортой хөгжлийг хангахад чиглэнэ.

Хүрэх үр дүн ба гүйцэтгэлийн үзүүлэлт: Жендерийн тэгш байдлыг хангах үндэсний хөтөлбөрийн хоёр дахь үе шатыг /2010-

2012 он/ үргэлжлүүлж, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн завсрын үнэлгээг хийж, цаг үеийн нөхцөл байдалд тохируулан хөтөлбөрт зарим нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байна

Үндэсний хөтөлбөрийг Монгол улсын төрөөс хүн амын хөгжлийн талаар баримтлах бодлого болон Монгол улсад хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөр, Эдийн засгийн өсөлтийг дэмжиж ядуурлыг бууруулах стратегийн баримт бичиг, Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтуудтай нийцүүлэн улс орны нийгэм, эдийн засгийн нөөц боломж, хамтын ажиллагааны хүрээнд үе шаттайгаар зохион байгуулна.

Гэр бүлийн хүчирхийллийн үйлдлийг шуурхай таслан зогсоох нь хохирогчийн аюулгүй байдлыг хангаж, хүчирхийлэл дахин давтагдахаас урьдчилан сэргийлэхэд зохих нөлөө үзүүлэх болно. Хүчирхийлэл бүхий нөхцөлд байгаа хохирогчийг хамгаалах хэрэгцээ шаардлагыг нэн тэргүүнд анхааран үзэж гэр бүлийн хүчирхийллийн уршигт үр дагаврын нэг болох эрүүл мэнд, эрхтэн тогтолцооны бүрэн бүтэн байдал алдагдах, ойр дотнын хүмүүсийнхээ гарт амь үрэгдэх явдлаас сэргийлэх нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

66

Хөтөлбөрийн уялдаа: Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөртэй харилцан уялдаж хамгаалах, үйлчилгээ үзүүлэх, урьдчилан сэргийлэх зэрэг үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

МОНГОЛ УЛСЫН ТЭРГҮҮН ШАДАР САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Тэргүүн шадар сайдын төсвийн багцын 2012 оны урсгал зардлыг 34,728.5 сая

төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2011 онд батлагдсан төсвийн урсгал зардлаас 19,694.5 сая төгрөг буюу 131.0 хувиар нэмэгдсэн байна. Төсвийн багцыг хөтөлбөрийн бүтэц болон төсвийн хуваарилалтаар авч үзвэл:

Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт


Хөтөлбөрүүд 2010 төл 2011 төл 2012 төсөл Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 төл 2011 төл 2012 төсөл

Төсвийн ерөнхийлөн захирагч 11399.8 15033.9 34728.5 100 100 100

Хөтөлбөр 1. Оюуны өмч 385.0

417.7 566.4 3.4

2.8

1.6

Хөтөлбөр 2. Стандартчилал, хэмжилзүй 2473.3

3378.9 4779.8 21.7

22.4 13.7

Хөтөлбөр 3. Өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах

281.3 372.0 522.8

2.4 2.4

1.5

Хөтөлбөр 4. Чөлөөт бүс 643.6

1380.7 2369.5 5.6

9.2

6.8

Хөтөлбөр 5. Улсын бүртгэл, мэдээлэл 7616.6

9484.6 26490.0 66.9

63.2

76.4

Урьд онтой харьцуулахад төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн эрхлэх асуудлын хүрээнд

хамаарах төсөвт байгууллагуудын тэтгэвэрт гарах албан хаагчдын тоо нэмэгдсэн тул Төрийн албаны тухай хуульд заасны дагуу тэтгэвэрт гарах албан хаагчдад олгох нэг удаагийн тэтгэмжийн зардал өмнөх оныхоос 217.3 сая төгрөгөөр нэмэгдэн 664.5 сая төгрөг тусгав.

Хөтөлбөр, арга хэмжээ ба төсвийн хуваарилалт


2010 төл

2011 төл

2012 төсөл


2010 төл 2011 төл 2012 төсөл

Нийт дүн 11359.1 15033.9 34728.5 100 100 100 Хөтөлбөр 1. Оюуны өмч 385.0 417.7 566.4 3.4 2.8 1.6

Оюуны өмчийн эрхийн баталгаажилт 385.0 417.7 566.4 3.4 2.8 1.6 Хөтөлбөр 2. Стандартчилал, хэмжилзүй 2473.3 3378,9 4779.8 21.7 22.4 13.8 Хөтөлбөр 3. Өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах 281.3 372,0 522.8 2.4 2.4 1.5 Хөтөлбөр 4. Чөлөөт бүс 643,6 1380.7 2369.5 5.6 9.2 6.8

Худалдааны чөлөөт бүс 411.3 917,5 1532.1 3.6 6.1 4.4 Эдийн засгийн чөлөөт бүс 164,0 258,7 712.0 1.4 1.7 2.0 Чөлөөт бүсийн ажлын алба 68.3 204,5 125.4 0.6 1.4 0.4

Хөтөлбөр 5. Улсын бүртгэл, мэдээлэл 7575.9 9484.6 26490.0 66.9 63.2 76.3 Иргэний бүртгэл мэдээлэл 5028.0 4678.5 19459.9 44.3 31.2 56.0 Иргэний бүртгэл 1590.3 1980.2 5831.8 14.1 13.2 16.8

Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл 957.6 2825.9 1198.3 8.5 18.8 3.5

67

Хөтөлбөр 1. Оюуны өмч Оюуны өмчийн эрхийн баталгаажилт ба эрхийн хамгааллын чиглэлээр хэрэгжүүлэх үйл

ажиллагааны урсгал зардлын төсөвт зориулж 2012 онд 566.4 сая төгрөг төлөвлөсөн нь 2011 онд батлагдсан төсвийн урсгал зардалтай харьцуулахад 148.7 сая төгрөг буюу 35.5 хувиар өссөн байна.

Стратегийн зорилт: Патентын тухай хууль, Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хууль, Зохиогчийн эрхийн тухай хууль, Зар сурталчилгааны тухай хуулийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд оюуны өмчийг хамгаалах, ашиглах, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавих

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Шинэ бүтээл, ашигтай загвар, барааны тэмдэг зохиогчийн эрх, бүтээгдэхүүний загвар зэрэг биет бус хөрөнгийг аж үйлдвэрийн болон оюуны өмч болгон бүртгэх, үнэлэх хамгаалахтай холбоотой байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт багтана.

Хөтөлбөрийн зорилт: Оюуны өмчийн салбарын бодлого, урт, дунд, богино хугацааны стратегийг төлөвлөх, төсөл хэрэгжүүлэх, бодлогын удирдамжаар хангах, салбарын дахин инженерчлэлийн арга зүйг боловсруулах, шинэ технологи нэвтрүүлэх зэрэг болно.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Дэлхийн дахинд оюуны өмчийн эрхийг баталгаажуулах, хамгаалах ажил эрчимтэй

явагдаж, манай улсын Оюуны өмчийн байгууллагын харьцах цар хүрээ нэмэгдэн, боловсон хүчнийг шинэ мэдээллээр хангах, шинэ үйл ажиллагааны мэдээллийг олон түмэнд хүргэх зайлшгүй нөхцөл байдал үүсч байгааг харгалзан 2012 оны төсөвт сургалт, семинар зохион байгуулах зардлыг 9,5 сая төгрөгөөр нэмэгдүүллээ.

Хөтөлбөр 2. Стандарт, хэмжил зүйн баталгаажуулалт Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний урсгал зардлын төсөвт 2012 онд нийт

4,779.8.сая төгрөг тусгав. Стратегийн зорилт: Монгол Улсын хөгжлийн стратеги, чиг хандлагад нийцүүлэн улс

орон, нийгэм, эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангаж, экспортыг нэмэгдүүлж, үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд стандартчилал, хэмжил зүй, итгэмжлэл, баталгаажуулалт, сорьцын хяналтын бодлогоор дэмжих

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Үндэсний стандарт тогтоох, Засгийн газрын нэрийн өмнөөс тохирлын үнэлгээний байгууллагын итгэмжлэлийг үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх, хэмжих хэрэгслийн баталгаажуулалт хийх, сорьцын хяналтыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Үндэсний бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний өрсөлдөх чадвар хэрэглээний аюулгүй байдлыг дээшлүүлэх, байгаль экологийн аюулгүй орчинг бүрдүүлэх, хэрэглэгчдийг чанартай, аюулгүй бүтээгдэхүүнээр хангахад стандартчилал, тохирлын үнэлгээгээр дэмжлэг үзүүлэх.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Европын холбооны нийтлэг зарчим, хэм хэмжээ, стандартыг судлан нэвтрүүлэхэд

судалгаа, стандартад шүүлт хийх чиглэлээр эрдэм шинжилгээний зардлыг өмнөх оныхоос 28.3 сая төгрөгөөр, Төрийн байгууллагад чанарын удирдлагын ISO 9000 стандартыг нэвтрүүлэхтэй холбогдуулан төвлөрсөн арга хэмжээний зардлыг 89.9 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэв. Орон нутгийн стандарт хэмжил зүйн хэлтсийн байцаагч, мэргэжилтнүүдийн

68

сумдад ажиллах томилолт, бүсийн болон аймгийн сорилт, хэмжил зүйн лабораторийн чадавхыг дээшлүүлэх, боловсон хүчний мэдлэгийг дээшлүүлэх зайлшгүй төлбөр хураамж болон бусад зардлыг 40.8 сая төгрөгөөр тус тус нэмэгдүүлэн тооцож төсөвт тусгав.

Урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, зориулалтаар

2010 гүйц 2011 төл

2012 бат

Нийт зардалд эзлэх хувь 2010 гүйц 2011 төл 2012 бат

Хөтөлбөр 2. Стандартчилал 2473.3 3378,9 4779.8 100 100 100 Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 2376.4 3066.9 4363.8 96.1 90.7 91.3 Тэтгэвэрт гарч буй төрийн албан хаагчдын тэтгэмж 43.5 262.9 347.7 1.8 7.8 7.3 Олон улсын байгууллагын гишүүны татвар, хураамж 53.4 49.1 68.3 2.1 1.5 1.4 Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 2473.3 3378,9 4779.8 100 100 100 Төсвөөс санхүүжих 2473.3 3378,9 4779.8 100 100 100

Хөтөлбөр 3. Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний урсгал зардлын төсвийг 2012 онд 522.8 сая

төгрөгөөр төсөвлөв.

Стратегийн зорилт: Зах зээл дээр шударга өрсөлдөөний орчныг бүрдүүлэх, иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд бизнесийн үйл ажиллагаа эрхлэх таатай орчин, ижил нөхцөлийг бий болгох, өрсөлдөөний шударга бус хэлбэрүүдийг хориглох, хязгаарлах, таслан зогсоох арга механизмыг боловсронгуй болгох

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Зах зээл дэх монополь болон давамгай байдалтай байгаа аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаа болон зар сурталчилгаа, өмч хувьчлал, бараа бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний чанар зэрэгт хуульд заасны дагуу хяналт тавих, хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Улсын Их Хурлаас 2010 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдөр Өрсөлдөөний тухай хуулийг

шинэчлэн баталснаар Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын чиг үүрэгт тендерийн маргаан, өмч хувьчлал, зар сурталчилгаа, хөрөнгийн зах зээл дээр хувьцаат компаниуд нэгдэх, нийлэхтэй холбоотой үйл явц шударга өрсөлдөөний зарчмаар явагдаж байгаа эсэхэд хяналт тавих чиг үүрэг шинээр нэмэгдсэн байна.

Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуульд 2008 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр

нэмэлт өөрчлөлт орсон, мөн Засгийн газрын 2009 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн 371 дугаар тогтоолоор “Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах үндэсний хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх чиг үүргийг тус газар хэрэгжүүлж байна. Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчдийн төлөө газарт 2011 онд байгуулагдсан Улаанбаатар хотын Хан-Уул, Сонгино хайрхан дүүрэг дэх болон агентлагынхаа байранд байрлах хэрэглэгчдийн үндэсний төвийн үйл ажиллагааг явуулахад зориулан төрийн өмнөөс гүйцэтгэх ажил үйлчилгээний зардлыг өмнөх оныхоос 15,0 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэв.

69

Урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

2010 гүйц

2011 төл

2012 бат


2010 гүйц 2011 төл 2012 бат

Хөтөлбөр 3. Өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах 281.3 372,0 522.8 100 100 100

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 281.3 372,0 522.8 100 100 100

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 281.3 372,0 522.8 100 100 100

Төсвөөс санхүүжих 281.3 372,0 522.8 100 100 100

Хөтөлбөр 4. Чөлөөт бүс Чөлөөт бүс хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний 2012 онд урсгал зардалд нийт

2,369.5 сая төгрөг төсөвлөв. Стратегийн зорилт: Монгол Улсын Чөлөөт бүсүүдийг гадаад, дотоодын хөрөнгө

оруулагч нарт бизнес эрхлэх таатай нөхцөлийг хангасан, орчин үеийн дэвшилтэт техник, технологи нэвтэрсэн, дэд бүтэц бүхий олон улсын нийтлэг зарчмаар хөгжүүлэх эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчин бүрдүүлж, улмаар улс орны болон бүс нутгийн хөгжилд чөлөөт бүсийн оруулах үүрэг оролцоог нэмэгдүүлэхэд оршино.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Чөлөөт бүсийн талаар баримтлах бодлого, чиглэлийг тодотгон дүгнэлт гаргах, Монголын чөлөөт бүсүүдийн худалдаа, эдийн засгийн ерөнхий төсөөллийг тооцоолох, зөвлөмж боловсруулах, УИХ, Засгийн газраас чөлөөт бүсийн талаар гаргасан шийдвэрийн хэрэгжилтэд хяналт тавих чиг үүрэг бүхий байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн бүтэц төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

2010 гүйц 2011 төл 2012 бат Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 гүйц 2011 төл 2012 бат

Хөтөлбөр 4. Чөлөөт бүс 643,6 1380.7 2369.5 100 100 100

Худалдааны чөлөөт бүс 411.3 917,5 1532.1 63.9 66.4 64.6

Эдийн засгийн чөлөөт бүс 164,0 258,7 712.0 25.5 18.7 30.0

Чөлөөт бүсийн ажлын алба 68.3 204,5 125.4 10.6 14.9 5.4

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Сүүлийн жилүүдэд чөлөөт бүсүүдэд хийгдэж буй хөрөнгө оруулалттай холбогдон

зайлшгүй шаардагдаж буй харуул хамгаалалтын зардлыг Монгол Улсын чөлөөт бүсийн тухай хуулийн 11.4 дүгээрт заалт, Засгийн газрын 2002 оны 227 дугаар тогтоолд заасныг үндэслэн нийт 74 орон тоог шинээр нэмэгдүүлж үүнтэй холбогдон гарах зардалд 599,6 сая төгрөг нэмж тусгав.

Алтанбулаг ХЧБ-ийн захирагч 2009 онд 5, 2010 онд 11 удаагийн захирамж гаргаж гэрээний үүргээ зөрчин газрын төлбөрөө төлөөгүй аж ахуйн нэгжүүдтэй байгуулсан гэрээг цуцалсан байна. Ингэснээр тус чөлөөт бүсийн орлого өмнөх оныхтой харьцуулахад 70.0 сая төгрөгөөр буурч 21.9 сая төгрөгөөр төлөвлөгдөв.

Хөтөлбөр 5. Улсын бүртгэл, мэдээллийн үйл ажиллагаа

70

Улсын бүртгэл, мэдээллийн үйл ажиллагаа хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой урсгал зардлыг 2012 онд 26,490.0 сая төгрөг байхаар төсөвлөв.

Стратегийн зорилт: Монгол улсад төр иргэнийг холбосон бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгох, хөгжүүлэх, шилжилт хөдөлгөөнийг хянах, бүртгэл мэдээлэлтэй холбоотой төрийн үйлчилгээг иргэдэд түргэн шуурхай хүргэх, иргэний бүртгэлийн бодит мэдээлэл, эх сурвалж үнэн бодит байдлыг хангахад чиглэгдэнэ.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Иргэний бүртгэл, эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл, хуулийн этгээдийн бүртгэлийг хэрэгжүүлэх, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар болон орон нутгийн улсын бүртгэлийн хэлтсүүдийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт багтана.



Хөтөлбөр, арга хэмжээ 2010 гүйц

2011 төл 2012 төл Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 гүйц

2011 төл 2012 төл

Хөтөлбөр 5. Улсын бүртгэл, мэдээлэл 7575.9 9484.6 26490.0 100 100 100 Иргэний бүртгэл мэдээлэл 5028.0 4678.5 19459.9 66.3 49.3 73.5

Иргэний бүртгэл 1590.3 1980.2 5831.8 21.0 20.9 22.0 Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл 957.6 2825.9 1198.3 12.7 29.8 4.5

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: “Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийг хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай”

Засгийн газрын 2011 оны 20 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэх зорилгоор сум, дүүрэг, хороонд иргэний бүртгэлийн 581 ажилтан шинээр нэмэгдэж байгаатай уялдуулан нийт 3,967.2 сая төгрөг төсөвт тусгалаа.

Нэг бүр нь 10,0 мянган төгрөгний өртөг бүхий Иргэний цахим үнэмлэхийг 2011 оны 11 дүгээр сараас эхлэн хэвлэж, 2012 оны эхний хагас жилд багтаан Монгол Улсын 16-аас дээш насны 1,950.0 мянган иргэнд олгохоор тооцов. Үүнд нийтдээ 19,500.0 сая төгрөг шаардлагатай байгаагаас 6,500.0 сая төгрөгийг 2011 оны төсвийн тодотголд үлдэгдэл 13,000.0 сая төгрөгийг 2012 оны төсвийн төсөлд тусгав. Цахим архивын бүртгэл мэдээллийн систем нь нэгдсэн нэг вэб серверээр хандалт хийхээр системчлэгдэн зохиогдож байгаатай холбогдуулан VPN сүлжээний хурдыг нэмэгдүүлэх ажлын хүрээнд 21,2 сая төгрөгийг программ хангамжийн зардалд нэмж тусгалаа.

Хүрэх үр дүн

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүлэх чиглэл “Төр иргэнийг холбосон бүртгэлийн төгөлдөршил”-ийг хангахад чухал алхам болж, шилжилт хөдөлгөөнийг хянах, төрийн үйлчилгээний хүнд суртлыг арилгах, нийгмийн үйлчилгээг иргэдэд түргэн шуурхай хүргэх, иргэний бүртгэлийн бодит мэдээлэл, эх сурвалж үнэн бодит байх нөхцөл бүрдэнэ.

Бүртгэлийн “онлайн” сүлжээний ашиглалтыг сайжруулснаар бүртгэлийн үйл ажиллагааг

иргэдэд шуурхай, хүртээмжтэй, үнэн зөв хүрч, мэдээллийн сангийн аюулгүй байдал сайжирсан байна.

71

МОНГОЛ УЛСЫН ШАДАР САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Монгол улсын шадар сайдын төсвийн багцын 2012 оны төсвийн урсгал зардлыг

73,841.1 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсөвтэй харьцуулахад 23,532.5 сая төгрөгөөр буюу 46.4 хувиар нэмэгдсэн байна. Мөн Улсын нөөцийн бараа, материал, тоног төхөөрөмж бүрдүүлэх хөрөнгийн зардалд 22,304.0 тэрбум төгрөг төлөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсөвтэй харьцуулахад 14,322.9 сая төгрөгөөр буюу 179.5 хувиар нэмэгдсэн байна. Нийт зарлагын 93.2 хувийг улсын төсвөөс, 6.8 хувийг улсын нөөцийн барааг шинэчлэх зорилгоор борлуулах орлого болон төсөвт байгууллагын үйл ажиллагааны орлогын эх үүсвэрээс тус тус санхүүжүүлэхээр төсвийн төсөлд тусгав.

Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

2010 төл 2011 төл

2012 төсөл


2010 төл 2011 төл

2012 төсөл

НИЙТ ДҮН 47,201.9 54,932.7 96,301.6 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 1. Хүүхдийн эрх, хамгаалал, хөгжил 5,009.2 4,672.5 8,531.2 10.6% 8.5% 8.9% Хүүхдийн төлөө үйл ажиллагааны

бодлого, удирдлага 2,187.9 2,203.2 4,607.8 4.6% 4.0% 4.8%

Хүүхдийн хөгжил, төлөвшил 1,664.2 1,428.5 2,544.5 3.5% 2.6% 2.6%

Хүүхэд хамгаалал 1,129.6 1,018.8 1,438.9 2.4% 1.9% 1.5%

Хяналт, шинжилгээ 27.4 22.0 31.4 0.1% 0.0% 0.0%

Хөтөлбөр 2. Мэргэжлийн хяналт, шалгалт 13,486.6 15,864.7 24,167.8 28.6% 28.9% 25.1%

Орон нутгийн мэргэжлийн хяналтын алба 11,384.8 13,147.5 18,999.8 24.1% 23.9% 19.7% Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн

хяналт, үнэлгээ 1,386.3 1,962.1 3,709.2 2.9% 3.6% 3.9% Мэргэжлийн хяналтын удирдлага,

төлөвлөлт 715.6 755.1 1,458.8 1.5% 1.4% 1.5% Хөтөлбөр 3. Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх 28,303.1 32,772.0 62,894.1 60.0% 59.7% 65.4%

Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ 4,013.1 3,895.0 6,588.7 8.5% 7.1% 6.8%

Гамшигтай тэмцэх, хор уршгийг арилгах 16,544.3 18,477.0 28,381.3 35.1% 33.6% 29.5% Улсын нөөц бүрдүүлэлт, сэргээн босгох

ажил 7,745.7 10,400.0 27,924.1 16.4% 18.9% 29.0% Хөтөлбөр 4. Олон салбар хамарсан хөгжлийн хөтөлбөр 381.0 204.7 576.1 0.8% 0.3% 0.6%

Бүсчилсэн хөгжлийн удирдлага, зохицуулалт 360 164.4 535.0 0.8% 0.2% 0.6%

УИХ-ын ордон барих төслийн нэгж 21.9 40.3 41.1 0.0% 0.1% 0.0%

Төрийн албаны тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.2 дахь заалтын дагуу төрийн

жинхэнэ албан хаагч өндөр насны тэтгэвэрт гарсан тохиолдолд олгодог 36 сарын цалинтай тэнцэх хэмжээний тэтгэмжийн зардал, мөн цалин 30 хувиар нэмэгдсэн болон тэтгэвэрт гарах алба хаагчдын тоо нэмэгдсэнээс шалтгаалж төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн харьяа байгууллагуудын тэтгэвэр гарахад олгох нэг удаагийн тэтгэмжийн зардалд нийт 2,293.3 сая төгрөгөөр тооцон төсөлд тусгав.

Хөтөлбөр 1. Хүүхдийн эрхийн хамгаалал, хөгжил

72

Хөтөлбөрийн хүрээнд 2012 онд хэрэгжүүлэх дэд хөтөлбөр, төсөл арга хэмжээний урсгал зардалд нийт 8,622.6 сая төгрөг төсөвлөв. Энэ нь өмнөх оны түвшинтэй харьцуулахад нийт 3,232.3 сая төгрөг буюу 60 хувиар өссөн байна.

Стратегийн зорилт: Хүүхдийн эрхийг хамгаалах, хөгжил оролцоог дэмжих замаар хүүхдийн өнөөгийн болон хэтийн хөгжил, оролцоо, эрх хамгаалалтын тогтолцоог бэхжүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хүүхдийн эрхийн тухай конвенц, үндэсний бодлого,

хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах үүднээс хүүхэдтэй холбогдсон бодлого, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, зохион байгуулах чиг үүрэг бүхий Засгийн газрын агентлаг буюу үндэсний зөвлөл түүний орон нутаг дахь салбар нэгжийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


2010 төл


Нийт зардалд эзлэх хувь 2010 төл

2011 төл

2012 төсөл

Хөтөлбөр 1. Хүүхдийн эрх, хамгаалал, хөгжил 5,009.2 5,390.3 8,622.6 100.0% 100.0% 100.0% Хүүхдийн төлөө үйл ажиллагааны бодлого,

удирдлага 2,187.9 2,415.1 4,607.8 43.7% 44.8% 53.4% Хүүхдийн хөгжил, төлөвшилт 1,664.2 1,735.1 2,544.5 33.2% 32.2% 29.5% Хүүхэд хамгаалал 1,129.6 1,216.2 1,438.9 22.6% 22.6% 16.7% Хяналт, шинжилгээ 27.4 24.0 31.4 0.5% 0.4% 0.4%


Засгийн газраас хүүхэд хамгаалал, хүүхдийн хөгжил, төлөвшилтийг дэмжих зорилгоор Хүүхдийн төлөө Үндэсний Зөвлөлөөс баталсан “Хүүхэд хамгааллын стратеги 2011-2015” –ийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний зардалд 593.6 сая төгрөг, дээрх чиглэлээр сургалт, семинар зохион байгуулах зардалд 350.0 сая төгрөг тус тус төвийн төсөлд тусгав.

Хөвсгөл, Орхон аймаг, Сэлэнгэ аймгийн Мандал суманд хүүхдийн ордон шинээр ашиглалтад орсон, мөн Дундговь аймгийн хүүхдийн парк шинээр байгуулагдсаныг тухайн аймгийн Хүүхдийн төлөө хэлтэст хариуцуулахаар Иргэдийн төлөөлөгчийн хурлаас шийдвэрлэснийг тус тус харгалзан хүүхдэд зориулсан эдгээр байгууламжуудын ашиглалтын зардалд 260.5 сая, үйлчилгээний ажилтнуудын 37 орон тооны цалин, НДШ-д 127.7 сая төгрөг, бусад урсгал зардалд 9.8 сая төгрөг буюу нийт 398.0 сая төгрөг зарцуулахаар төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

Олон улсын хүүхдийн найрамдал төвөөр үйлчлүүлэх хүүхдийн тоо жил ирэх тусам

нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан хүүхдийн хоолны зардал, зуны улиралд түр гэрээгээр ажиллах багш нарын цалингийн зардал, урсгал засварын зардал, тус төвийн үйл ажиллагааны орлого тус тус нэмэгдэж байна. Ирэх 2012 онд Найрамдал төвийн урсгал зарлагыг 2,249.6 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн. Нийт зарлагыг санхүүжүүлэх эх үүвсэрээр нь авч үзвэл өөрийн орлогоос 1,300.0 сая төгрөгийг, улсын төсвөөс 1,014.6 сая төгрөгийг тус тус санхүүжүүлэхээр төсөлд тусгав.

73

Английн Хүүхдийг ивээх сангаас Улаанбаатар хотын 3 дүүрэг болон Дорнод аймаг дахь хүүхэд хамгааллын 4 төвийг 2009 онд Хүүхдийн төлөө үндэсний газарт шилжүүлсэн. Хүүхдийн эрх хамгаалал хөтөлбөрийн хүрээнд 2010 оноос хойш олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн хүүхэд хамгаалах дээрх 4 төвийн үйл ажиллагааны урсгал зардлыг хүүхдийн төлөө сангаас дэмжин санхүүжүүлж ирсэн. Хүүхдийн төлөө сангийн зардалд сүүлийн 2 жилд жил бүр 235 сая төгрөг тусгасан, мөн ирэх онд тус сангаас зарцуулах зарлагын хэмжээг өмнөх оны түвшинд байхаар тооцож төсвийн төсөлд тусгав.

Орон нутгийн хүүхдийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны зардлыг төсвөөс

санхүүжүүлдэг, түүний бүтэц, зохион байгуулалт, орон тооны хязгаар болон чиг үүргийг тухайн аймаг, нийслэлийн засаг дарга нараас баталж байгаа нь дээр дурдсан төсвийн хүндрэлтэй асуудлууд үүсэх нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Иймд аймаг, нийслэлийн хүүхдийн төлөө газар, хэлтсийн бүтэц, орон тоог хүн амын тоо хэмжээ, тухайн аймаг дахь хүүхэд хамгааллын орчин, эрсдэл зэргийг харгалзан загварчилж жишиг тогтоох, мөн хүүхдийн төлөө хэлтсийн статус, чиг үүргийг ижил, төстэй чиг үүрэг бүхий нийгмийн салбарын бусад байгууллагуудтай харьцуулан тодорхой болгох, аливаа чиг үүргийн давхардлыг арилгах зайлшгүй шаардлага үүсч байна.

Хүрэх үр дүн: Хүүхдийн эрх хамгаалал хөтөлбөрийг 2011-2013 онд хэрэгжүүлснээр НҮБ-ын

Хүүхдийн эрхийг хамгааллын талаарх дүгнэлт зөвлөмжийн 80 хувийг хэрэгжүүлэх, Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд үнэлгээ хийх, хүүхдийн хөгжил, оролцооны байгууллагын үйл ажиллагаанд хамрагдагсдын тоог 10 хувиар нэмэгдүүлэх, хүүхэд хамгааллын үйлчилгээний нэр төрөл нэмэгдэж, түүгээр дамжуулан кейс үйлчилгээ хүртэгчдийг 20 хувиар нэмэгдүүлж, орон нутаг дахь харъяа байгууллагуудын 50 хүртэлх хувьд шинжилгээ үнэлгээ хийж, үр дүнг сайжруулна.

Хөтөлбөр 2. Төрийн хяналт, шалгалт /мэргэжлийн хяналт/ Мэргэжлийн хяналт, шалгалт хөтөлбөрийн хүрээнд 2012 онд хэрэгжүүлэх

бүтээгдэхүүн, арга хэмжээний урсгал зардалд нийт 24,167.8 сая төгрөг төсөвлөв. Үүнээс, орон нутгийн мэргэжлийн хяналтын албадын зардал 18,999.8 сая төгрөг, Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн хяналт, үнэлгээний чиг үүргийг хэрэгжүүлэх урсгал зардалд 3,709.2 сая төгрөг, мэргэжлийн хяналтын удирдлага төлөвлөлтийн арга хэмжээнд 1,458.8 сая төгрөг тус тус төсөвлөв.

Стратегийн зорилго: Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хуулийг сахиулан, хүний болон

нийгмийн тогтвортой хөгжил, бизнес эрхлэх таатай орчинг дэмжиж, иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, чанартай бүтээгдэхүүн үйлчилгээ хэрэглэх нөхцөлийг бүрдүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хууль тогтоомж, түүнд нийцүүлэн гаргасан эрх зүйн

бусад акт, стандарт, норм нормативын хэрэгжилтэд хяналт тавих, аливаа эрсдэл, аюул заналаас урьдчилан сэргийлэх, илэрсэн зөрчлийг таслан зогсоох чиг үүрэг бүхий байгууллага, түүний салбар нэгжийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Эрүүл мэнд, хөдөлмөр нийгмийн хамгаалал, дэд бүтэц, байгаль орчин геологи уул уурхай, хүнс хөдөө аж ахуй, үйлдвэр үйлчилгээ, хилийн боомтын үйл ажиллагаанд мэргэжлийн хяналт шалгалтыг хэрэгжүүлэх

74



2010 төл 2011 төл

2012 төсөл


2010 төл 2011 төл

2012 төсөл

Хөтөлбөр 2. Мэргэжлийн хяналт, шалгалт 13,486.6 16,825.3 24,167.8 100.0% 100.0% 100.0% Орон нутгийн мэргэжлийн хяналтын алба 11,384.8 13,784.7 18,999.8 84.4% 81.9% 78.6% Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн хяналт,

үнэлгээ 1,386.3 2,240.9 3,709.2 10.3% 13.3% 15.3% Мэргэжлийн хяналтын удирдлага,

төлөвлөлт 715.6 799.7 1,458.8 5.3% 4.8% 6.0%

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: 2012 онд арга хэмжээ шинээр хэрэгжүүлж байгаа болон хууль тогтоомжид орсон

өөрчлөлттэй уялдуулан хөтөлбөрийн төсөвт дараах өөрчлөлтүүдийг тусгав. Үүнд: Төрийн хяналт, шалгалтын тухай хуульд заасны дагуу 2011 онд мэргэжлийн хяналтын

лабораториудад дээж худалдан авах зардалд нийт 640.9 сая төгрөгийг баталсан. Харин 2012 онд зөвхөн мэргэжлийн хяналтын лабораториуд гэж хязгаарлахгүйгээр мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагчдын хяналт, шалгалт гүйцэтгэх явцад мэргэжлийн хяналтын болон бусад байгууллагуудын харьяа лабораториудад шинжилгээ хийлгэх зорилгоор худалдан авах сорьц, дээжийн үнийг төлөхөөр тооцож урьд онтой харьцуулахад нийт 273.6 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

Засгийн газрын 2008-2012 оны мөрийн хөтөлбөрийн 2.3.2 дахь заалтын дагуу Дорнод,

Өмнөговь, Ховд, Баян-Өлгий аймгийг олон улсын нисэх буудалтай болгон ажиллуулж байгаа тул хилийн мэргэжлийн хяналтын албаны байцаагчийн орон тоо, урсгал зарлагыг төсөвт нэмж тусгах, Архангай, Баянхонгор, Сэлэнгэ, Дундговь аймгуудад Мэргэжлийн хяналтын лаборатори байгуулсантай холбоотой урсгал зардал, мөн 2011-2012 онуудад шинээр ашиглалтад орох байрны ашиглалтын зардал, үйлчилгээний болон лабораторийн ажилтнуудын орон тоо, тэдгээрийн цалин, нийгмийн даатгалын шимтгэл болон бусад урсгал зардалд нийт 453.5 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав.

БНХАУ-ын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр шинээр баригдаж буй мэргэжлийн

хяналтын Нэгдсэн төв лабораторийн барилга 2011 оны 10 дугаар сард ашиглалтад орохтой холбогдуулан шинээр авах эрдэм шинжилгээний ажилтнуудын орон тоо, цалингийн зардлыг 3 сараар тооцож 2011 оны төсөвт нийт 49.6 сая төгрөг төлөвлөж байсан. Иймд 2012 онд эдгээр нэмэгдсэн орон тооны цалин, НДШ-ийг бүтэн жилээр тооцох, мөн байр ашиглалтын зардлыг төсөвт нэмж тусгахад нийт 479.9 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав.

Орон нутгийн мэргэжлийн хяналтын газар, хэлтсийн ажилтнуудын унаа хоолны хөнгөлөлт орон нутагт өдөрт 700-800 төгрөг, УБ хотод 2.0 мянган төгрөг олгож байгаа ч энэ нь хүрэлцдэггүй тул өнөөгийн жишигт нийцүүлэн орон нутагт 1.5 мянган төгрөг, нийслэлд 3.0 мянган төгрөгөөр олгоход нэмж шаардагдах нийт 422.5 сая төгрөгийг холбогдох байгууллагуудын төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

75

Хүрэх үр дүн: Төрийн хяналт шалгалт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, стандартын мөрдөлтийг хангуулж, эрсдэлтэй буюу чанар, аюулгүй байдлын шаардлага хангаагүй бараа, бүтээгдэхүүнийг илрүүлэх чадавхыг бий болгох, хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа шалгуулагч этгээдэд ойлгомжтой, ил тод болох, хяналт шалгалтыг хувь хүний нөлөөллөө ангид, адил тэгш, хараат бусаар гүйцэтгэх, хүнд суртал, чирэгдэл буурах нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Иргэд, төрийн бус байгууллагуудын хариуцлага нэмэгдэх, иргэдийн эрүүл, аюулгүй амьдрах соёл дээшилнэ.

Хөтөлбөр 3. Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, гамшигтай тэмцэх

Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, гамшигтай тэмцэх үйл ажиллагаа хөтөлбөрийг 2012 онд хэрэгжүүлэх арга хэмжээний нийт зарлага 62,894.1 сая төгрөг, үүнээс урсгал зардалд 40,590.1 сая, улсын нөөцийн эх үүсвэр нэмэгдүүлэх зардалд 22,304.0 сая төгрөг тус тус төсөвлөв.

Стратегийн зорилго: Гамшгийн удирдлагыг боловсронгуй болгож гамшгаас хамгаалах

арга хэмжээг иргэдийн оролцоонд тулгуурлан бүх түвшинд эрч далайцтай, шуурхай хэрэгжүүлж, эмзэг байдал, эрсдэлийг бууруулах замаар үндэсний аюулгүй байдлыг хангахад дэмжлэг үзүүлнэ

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Гамшиг ослын аюулаас хүн ардыг хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх, хор уршгийг арилгах, эмзэг байдал, эрсдэлийг бууруулах, нөөц бүрдүүлэх хойшлуулшгүй сэргээн босгох арга хэмжээг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой байгууллага, түүний салбар нэгжийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.



2010 төл 2011 төл

2012 төсөл


2010 төл 2011 бат

2012 төсөл

Хөтөлбөр 3. Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх 28,303.1 35,540.21 62,894.1 100.0% 100.0% 100.0%

Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ 4,013.1 5,864.52 6,588.7 14.2% 16.5% 10.5%

Гамшигтай тэмцэх, хор уршгийг арилгах 16,544.3 19,174.56 28,381.3 58.5% 54.0% 45.1% Улсын нөөц бүрдүүлэлт, сэргээн босгох

ажил 7,745.7 10,501.13 27,924.1 27.4% 29.5% 44.4%

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Дэлхий ертөнцийн уур амьсгалын өөрчлөлт, цаг агаарын дулаарал болон хүний

зохисгүй үйл ажиллагааны нөлөөллөөр гамшиг ослын цар хүрээ улам бүр нэмэгдэж байна. Манай орны хувьд объектын болон ой хээрийн түймэр, цаг агаарын аюултай үзэгдэл, төрөл бүрийн химийн хортой бодисын хордлого, хүн, мал амьтны гоц халдварт өвчний тархалт, техникийн холбогдолтой томоохон осол тохиолдох зэргээр гамшиг ослын тоо давтамж сүүлийн жилүүдэд эрс нэмэгдэж байна. Нийт гамшиг ослын 90 хувийг ой хээрийн болон объектын түймэр, үлдэх хувийг байгаль цаг агаарын аюултай үзэгдэл, химийн элдэв төрлийн хорт бодисын хордлого, хүн малын гоц халдварт өвчний тархалт эзэлж байна.

Онцгой байдлын албаны төрийн тусгай болон төрийн үйлчилгээний албан хаагч нийт

бие бүрэлдэхүүнийг 100 хувь дүрэмт хувцас, хөдөлмөр хамгааллын хувцасны хангалт хийх

76

зорилгоор сүүлийн 3 жилд нийт 4,142.5 сая төгрөгийг, жилд дунджаар 1,380.8 сая төгрөгийг зарцуулж ирсэн. Нормын хувцасны хангалт дунджаар 2 жил тутамд хийгдэх боловч нормын хувцас бүрийн эдэлгээний хугацаа, ашиглалт ялгаатай байгаагаас шалтгаалан ирэх онд авах нормын хувцасны тоо хэмжээ өссөнийг харгалзан өмнөх оны түвшинтэй харьцуулахад 185.0 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлж буюу 1,500.0 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав.

Засгийн газрын 2011 оны 152 дугаар тогтоолоор Ховд аймгийн Булган суманд аврах

гал унтраах III зэрэглэлийн анги шинээр байгуулахаар шийдвэрлэсэн тул тус анги 75 орон тоотой байхаар төлөвлөж, шаардагдах урсгал зардлыг нийт 478.9 сая төгрөг, үүнээс цалин 359.9 сая төгрөг, нийгмийн даатгалын шимтгэл 39.6 сая төгрөг, бараа үйлчилгээний бусад зардал 77.9 сая төгрөг байхаар тус тус тооцож төсөвлөв.

ОБЕГ-ын салбарын офицер, аврагч нарын дадлага, мэргэжил дээшлүүлэх төрөл бүрийн сургалт, олон нийтэд гамшгийн осол, аюулаас урьдчилан сэргийлэх мэдлэг, мэдээлэл хүргэх арга хэмжээний зардалд 2012 онд нийт 286.3 сая төгрөг төлөвлөж төсвийн төсөлд тусгав. Тухайлбал, ОБЕГ-ын салбарын офицер ахлагч нарын дадлага, сургуулилт, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын зардал 189.6 сая, мэдээлэл сурталчилгааны зардалд 64.9 сая төгрөг, биеийн тамирын уралдаан, тэмцээнд 31.8 сая төгрөг тус тус төлөвлөв.

Онцгой байдлын албаны аврагч, гал сөнөөгч нарт зориулсан биеийн тамир, спорт заалыг Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн нутаг дэвсгэрт барьж 2011 оны 10 дугаар сард ашиглалтад оруулахаар төлөвлөгдсөн тул тус байгууламжийн ашиглалтын зардал, үйлчилгээний 10 ажилтны орон тооны цалин болон бусад урсгал зардалд нийт 104.9 сая төгрөгийг төлөвлөж 2012 оны төсвийн төсөлд шинээр тусгав.

Газар хөдлөлтийн гамшигаас урьдчилан сэргийлэх ажлын хүрээнд 2012 онд Азийн

сейсмологийн холбооны ээлжит IX их хурлын чуулганыг Монгол Улсын Улаанбаатар хотод зохион байгуулахаар болсонтой холбогдуулан тус арга хэмжээнд нийт 150.5 сая төгрөг төсөлд тусгав. Уг арга хэмжээг ОБЕГ, ООГСТ, ЗТБХБЯ, ГХГЗЗГ, БСШУЯ, ШУА, ЭБЭХЯ, МХЕГ болон Нийслэлийн ЗДТГ-аас хамтран зохион байгуулах юм.

Улсын нөцийн тухай хуулийн 13.1 дэх хэсэгт заасны дагуу Засгийн газрын 2010 оны маш нууц 89, 176 дугаар тогтоолууд, 2011 оны 95 дугаар тогтоолоор шийдвэрлэсэн улсын нөөцийн бараа, материал, өвс тэжээл, техник, хэрэгслийн нөөц бүрдүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийг үе шаттайгаар 2011 оны төсвийн тодотгол, 2012 оны төсвийн төсөлд тусгаж байна. Тухайлбал, 2012 онд улсын нөөцөд бүрдүүлэх хүнс, бараа, тоног төхөөрөмж, эм эмнэлгийн хэрэгсэл, өвс тэжээлийн нөөц бүрдүүлэх хөрөнгийн зардалд нийт 22.3 тэрбум төгрөг төлөвлөв. Үүнээс 5.0 тэрбум төгрөг нь нөөцийн барааг шинэчлэх зорилгоор 2012 онд борлуулах орлогын эх үүсвэрээс, 17.3 тэрбум төгрөгийг улсын төсвөөс санхүүжүүлэхээр тус тус төсвийн төсөлд тусгав.

Мөн Улсын нөөцийн барааг эрсдэлээс хамгаалах, улсын нөөцийн салбар цэгүүдийн хадгалах хүчин чадал, багтаамж хүрэлцэхгүй байгаа зарим нэр төрлийн бараа, материалыг гэрээт агуулахуудад хадгалахтай холбогдон гарах урсгал зардалд ОБЕГ-ын саналын дагуу нийт 2.0 тэрбум төгрөг, үүнээс улаанбуудай, шатахуун хадгалуулах зардалд нийт 1.5 тэрбум,

77

нөөцийн барааны сэлгэлтийн зардалд 64.8 сая, ариутгал халдваргүйжүүлэлтийн зардалд 65.3 сая, даатгалын зардалд 403.9 сая төгрөгийг тус тус төсөвлөв.

Нийслэлийн Онцгой байдлын газарт харьяалагддаг боловч ТЭЦ-III, ТЭЦ-IҮ гэх мэт томоохон обьект бүхий үйлдвэр, аж ахуйн газруудад гамшиг, ослын аливаа эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг хангуулах чиг үүрэгтэй ажилладаг гэрээт офицеруудын цалин, урсгал зардлыг 2012 оноос эхлэн төсвийн төсөлд тусгахаар тооцов. Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын харьяанд гэрээт офицер ажиллуулах зардал 92.1 сая төгрөг төсөвлөсөн бөгөөд эдгээр офицерын цалин, урсгал зардлыг тухайн үйлдвэр, аж ахуйн газруудаас санхүүжүүлдэг тул төсвөөс нэмэлт санхүүжилт шаардахгүй юм.

Хүрэх үр дүн: Гамшгаас хамгаалах талаар дээр дурдагдсан хөтөлбөрүүдийг

хэрэгжүүлснээр гамшгийн аюулаас хүн ам, мал амьтан, эд хөрөнгө, хүрээлэн буй орчныг урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах, аврах, хор уршгийг арилгах, сэргээн босгох хүч хэрэгслийн чадавх, бэлтгэл бэлэн байдал дээшилж эмзэг байдал, эрсдэл буурч улс орны эдийн засгийн тогтвортой хөгжлийг хангахад бодит дэмжлэг болно.

Хөтөлбөр 4. Олон салбар хамарсан хөгжлийн хөтөлбөр Хөтөлбөрийн 2012 оны төсвийг нийт 617.2 сая төгрөгөөр төсөвлөв.

Стратегийн зорилго. Монгол улсын бүсчлэн хөгжүүлэх эрх зүйн болоод эдийн засгийн тогтолцоог бий болгох

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Бүсийн тулгуур төвүүдийн зөвлөл, Улсын Их Хурлын ордон барих төсөл хэрэгжүүлэх нэгжийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


2010 төл 2011 төл

2012 төсөл

Өөрчлөлт 2010 онтой харьцуулсан

2010 төл

2011 төл

2012 төсөл

Хөтөлбөр 4. Олон салбар хамарсан хөгжлийн хөтөлбөр 402.9 231.2 617.2 0.0% -43.0% +53.0%

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 402.9 231.2 617.2 0.0% -43.0% +53.0%

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Тяньжин дахь Улаанбаатар төлөөлөгчийн газрын урсгал зардлыг 2011 онд Төрийн

өмчийн хороонд харьяалуулахаар шилжүүлсэн боловч төсвийн гүйцэтгэлийг хурдан шуурхай хангахад хүндрэлтэй байсан тул 2012 оны төсөвт Засгийн газрын тогтоод анх заасны дагуу Шадар сайдын төсвийн багцад харьяалуулах нь оновчтой гэж үзэж төсвийн төсөлд тус төлөөлөгчийн газрын урсгал зардлыг 326.7 сая төгрөг байхаар тусгав.

Бүсчилсэн хөгжлийн тулгуур төвүүдийн үйл ажиллагааг дэмжих, идэвхижүүлэх,

зохицуулах чиг үүрэг бүхий бүсийн үндэсний хороо болон бүсийн зөвлөлийн ажлын албадын урсгал зардлыг 249.3 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн нь өмнөх оны түвшинтэй харьцуулахад 31

78

хувиар өсч байна. Мөн Засгийн газрын 2010 оны 9 дүгээр тогтоолд заасны дагуу Арабын эдийн засгийн хөгжлийн Кувейтийн сангийн хөрөнгөөр санхүүжих Улсын Их Хурлын ордон барих төслийг хэрэгжүүлэх нэгжийг 2010 оны 2 дугаар сарын 14-нд байгуулан ажиллуулж буй тул тус нэгжийн 2012 оны үйл ажиллагааны урсгал зардлын төсвийг өмнөх оны түвшинд буюу 41.1 сая төгрөгөөр төсөлд тусгав.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХЭРЭГ ЭРХЛЭХ ГАЗРЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээ 2012 онд 14,820.4 сая төгрөг болж, 2011 оны батлагдсан төсвөөс 4.034.4 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.






НИЙТ ДҮН 7,817.4 10,786.0 14,820.4 100.0 100.0 100.0 Хөтөлбөр 1.Гүйцэтгэх засаглалын удирдлага, тэдгээрийн ажлын алба 3,177.5 5,140.3 4,856.5 40.6 47.7 32.8

Хөтөлбөр 2.ТӨрийн нийтлэг үйлчилгээ 2,824.5 3,373.3 7,017.5 36.1 31.3 47.4 Хөтөлбөр 3.ТӨрийн захиргааны албан хаагчдын сургалт, мэргэжил дээшлүүлэх, мэргэшүүлэх 1,815.4 2,272.5 2,946.4 23.2 21.1 19.9

Хөтөлбөр 1. Гүйцэтгэх засаглалын удирдлага, тэдгээрийн ажлын алба

Стратегийн зорилго: Шилдэг,өндөр мэргэшлийн, цаг үеэ олсон зөвлөгөө, бүх талын

дэмжлэгээр Ерөнхий сайд Танхимыг шуурхай хангах, Засгийн газрын үр нөлөөтэй, үр ашигтай, тасралтгүй, хэвийн жигд ажиллагааны таатай орчин бүрдүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Засгийн газрын үйл ажиллагааны тэргүүлэх чиглэл, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Засгийн газрын зорилт, чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд нь Ерөнхий сайд, түүний Засгийн газрын танхимын үйл ажиллагаанд зөвлөгөө, дэмжлэг үзүүлэх, гүйцэтгэх засаглалын яамд, нутгийн захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааг удирдан зохицуулах чиг үүрэг бүхий Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Засгийн газрын үйл ажиллагааны тэргүүлэх чиглэл, хөтөлбөр, зорилт, чиг үүргийг

хэрэгжүүлэх болон Танхимын шийдвэрийг боловсруулан гаргахад Ерөнхий сайд, Танхимын үйл ажиллагаанд бүх талын зөвлөгөө, дэмжлэг үзүүлэх, Засгийн газрын хуралдаанаас гарсан шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах;

Засгийн газрын үйл ажиллагааны тэргүүлэх чиглэл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд яам, Засгийн газрын агентлагийн үйл ажиллагааг төвлөрүүлэх, бодлогын удирдамж, төрийн захиргааны нэгдсэн удирдлагаар хангах, хэрэгжилтийг зохицуулах, хяналт, шалгалт хийх, мэдээлэх, үр дүнгийн үнэлгээг зохион байгуулах;

Төрийн захиргааны төв, нутгийн захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааг нийтлэг зорилтод чиглүүлэн зохицуулах, нутгийн захиргааны болон өөрөө удирдах байгууллагаас бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд зохион байгуулалтын болон аргачилсан туслалцаа үзүүлж, тэдгээрийн бие даасан ажиллагааг хангах арга хэмжээ авах, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын

79

бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж байгаа байдалд хяналт, шалгалт хийж, тэдгээрийн үйл ажиллагааг нэгдсэн удирдлагаар хангах.

Хүрэх үр дүн: Засгийн газрын стратегийн удирдлага, төлөвлөлт, Засгийн газрын үйл ажиллагааны

зохицуулалт, бодлого, төсвийн зарцуулалтын тэнцвэр, харилцан уялдаа холбоог хангаж зохистой удирдана.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Засгийн газрын 2011 оны 209 тоот тогтоолын дагуу Монгол улсын Засгийн газар,

Иргэний нийгмийн байгууллагууд, Ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбооны хооронд байгуулсан “ Хамтын ажиллагааны гурван талт гэрээ”-ний хэрэгжилтийг үр дүнтэй зохион байгуулах, биелэлтэнд нь хяналт тавих, төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын ажлын уялдаа сайжруулах, нэгдсэн бодлогоор хангах чиг үүрэг бүхий Үндэсний хорооны ажлын алба болох Төрийн нийтийн өмчийн үндэсний төвийн үйл ажиллагааны зардалд нийт 131.0 сая төгрөг төлөвлөн Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын төсвийн багцад тусгав.

Засгийн газрын 2011 оны 52 дугаар тогтоолыг үндэслэн “Олон улсын хөгжлийн

үнэлгээний нийгэмлэг”-ийн гишүүний татварт 0,6 сая төгрөг, улсын тэргүүний сумын шагналд 403,0 сая төгрөгийг шинээр нэмж тусгасан.

Хөтөлбөр 2. Төрийн нийтлэг үйлчилгээ Стратегийн зорилго: Төр, засгийн төв байгууллага болон хэрэглэгчдэд хуулиар

тогтоосон зорилт, чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд нь шаардагдах таатай орчин, нөхцөлийг, олон улсын чанар стандартын түвшинд хүрсэн нийтлэг үйлчилгээ үзүүлэх замаар бүрдүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төр засгийн төв байгууллагуудын байр ашиглалт,

автобааз, амралт үйлчилгээний цогцолбор, хэвлэх үйлдвэрийн үйл ажиллагааг нэгдсэн байдлаар удирдан зохицуулах чиг үүрэг бүхий Төр, засгийн аж ахуйг эрхлэх газрын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Засгийн газрын нийтлэг үйлчилгээний бодлого зорилтыг хэрэгжүүлэх ажлыг нэгдсэн

удирдлага, зохицуулалтаар хангах. Хэрэглэгч үйлчлүүлэгчдэд үзүүлэх нийтлэг үйлчилгээг олон улсын чанар стандартын

шаардлагын түвшинд зохион байгуулж, хэрэгжүүлэх. Төр, засгийн төв байгууллагуудын барилга байгууламж, инженерийн шугам

сүлжээний засвар үйлчилгээ, хэвийн ажиллагааг баталгаатай хангах. Төр, засгийн төв байгууллагууд, хэрэглэгчдийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн нийтлэг

үйлчилгээний эцсийн үр дүнг санхүүжүүлэхэд төсөв, санхүү, нягтлан бодох бүртгэл, хүний нөөцийн удирдлага, дотоод хяналтын оновчтой механизмыг бүрдүүлэх. Хүрэх үр дүн ба гүйцэтгэлийн үзүүлэлт:

Нийлүүлэх бүтээгдэхүүн, нийтлэг ажил үйлчилгээ нь олон улсын ISO 9001:2000 стандартыг ханган биелүүлсэн байх

Ажлын байрны эрүүл ахуйн шаардлагыг бүрэн хангах, тохижилтыг сайжруулах, ажилтан албан хаагчдын аюулгүй байдлыг хангасан байх

80

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Төр засгийн байгууллагын тээврийн үйлчилгээг хэвийн явуулах, ажиллагсадын цалин

хөлсийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Төр, засгийн авто үйлчилгээний баазын ажиллагсдын цалин, түүнтэй холбогдсон зардлыг жил бүр улсын төсөвт тусган санхүүжүүлж байхаар Засгийн газрын 2011 оны 233 тоот тогтоолоор шийдвэрлэсэнтэй холбогдуулан Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргын багцад 2,378.4 сая төгрөгийн зардлыг нэмж тусгав.

Хөтөлбөр 3. Төрийн захиргааны албан хаагчдын сургалт, мэргэжил дээшлүүлэх, мэргэшүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төр, нийгэм, бизнесийн удирдлагаар дээд боловсролын

зэрэг олгох, мэргэшүүлэх, дахин мэргэшүүлэх сургалтын үйлчилгээ, удирдахуйн ухаан, бодлогын шинжлэх ухааны онолын болон хавсарга судалгааны ажил эрхэлж, төр, бизнес, нийгэм, нутгийн удирдлагын чиглэлээр эрдэм шинжилгээний бүтээл туурвих, судалгааны бүтээгдэхүүн нийлүүлэх үйл ажиллагаа энэхүү хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Сургалтын үйлчлүүлэгч байгууллага, хэрэглэгчийн хэрэгцээнд нийцүүлэх,

чанаржуулах; Төрийн албан хаагчдын сургалтын хэрэгцээнд тулгуурлан зайны сургалт, зорилтод

модуль, сургалтыг өргөжүүлэх; Гадаадын түншлэгч их, дээд сургуулиудтай хамтран менежментийн чиглэлээр

магистр, бакалаврын сургалтыг олон улсын түвшинг хангахуйцаар явуулах; Судалгааны ажлын онол арга зүйн үндэслэлийг сайжруулж, практикт нэвтрэх

боломжийг нэмэгдүүлэх; Төв, орон нутгийн төрийн байгууллага, төрийн бус болон бизнесийн байгууллагын

захиалгаар мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх ажлыг эрчимжүүлж, үр ашгийг дээшлүүлэх; Сонсогчдын суралцах таатай орчинг бүрдүүлэх.

Хүрэх үр дүн ба гүйцэтгэлийн үзүүлэлт:

Төр, бизнесийн удирдлага, удирдахуйн ухааны чиглэлээр мэргэшсэн доктор, магистр, бакалаврын зэрэгтэй боловсон хүчин бэлтгэнэ.

Төрийн захиргааны удирдлагаар мэргэшсэн менежер бэлтгэгдэнэ. Төрийн албан хаагчдын сургалтын хэрэгцээнд тулгуурлан зайны сургалт, зорилтот,

модуль сургалтыг өргөжүүлж, төрийн албан хаагчдыг захиалагчийн санал болгосон чиглэлээр мэргэшүүлнэ.

Судалгааны ажлын онол, арга зүйн үндэслэлийг сайжруулж, практикт нэвтрэх боломжийг нэмэгдүүлж, төрийн бодлогын баримт бичгүүд, тэдгээрийн хэрэгжилтэд шинжлэх ухааны үндэслэл болж чадахуйц хэмжээнд гүйцэтгэнэ.

ҮНДЭСНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ЗӨВЛӨЛИЙН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах төрийн нэгдмэл бодлого

боловсруулах үйл ажиллагаа болон түүнийг хэрэгжүүлэх явдлыг уялдуулан зохицуулах, энэхүү зохицуулалт нь хэрхэн хангагдаж байгаад хяналт тавих, Зөвлөлийн хэвийн үйл

81

ажиллагаа явуулах нөхцөл, бололцоогоор хангах чиглэлээр Үндэсний Аюулгүйн Байдлын Зөвлөлийн ерөнхий хөтөлбөрийг тодорхойлон төсвийн төсөлд тусгасан.

Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн Нарийн бичгийн даргын 2012

оны төсвийн урсгал зардал 1403.8 сая төгрөг байхаар төсөвлөсөн нь 2011 оны төсвөөс 448.1 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна. Төрийн албан хаагчдын цалингийн нэмэгдэлтэй холбоотойгоор 267.0 сая төгрөг, бараа үйлчилгээний зардал 94.2 сая төгрөгөөр, тэтгэвэрт гарахад олгох тэтгэмжийн зардал 47.1 сая төгрөгөөр тус тус нэмэгдэж байна.

МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ЦЭЦИЙН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Монгол Улсын үндсэн хуулийн цэцийн 2012 оны төсвийн урсгал зардлыг 524.9 сая

төгрөг байхаар төлөвлөлөө. Төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлж байгаатай холбогдож цалин хөлсний зардал 70.4 сая төгрөгөөр, бараа үйлчилгээний зардал 47.6 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Хөтөлбөрийн урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр



2011/12





төсвөөс 306.8 371.7 493.3 121.6 132.7

Хөтөлбөр: Үндсэн хуулийн биелэлтэд дээд хяналт тавих Стратегийн зорилго: Үндсэн хуульд захирагдан бусдаас хараат бус байж, гишүүдийн

тэгш эрхийн үндсэн дээр, асуудлыг бүх талаас нь бүрэн гүйцэд, бодитой хянан шалгаж шударга шийдвэрлэн, үйл ажиллагаагаа ил, тодоор явуулах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Үндсэн хуулийг аливаа зөрчлөөс сэргийлэх, гарсан зөрчлийг таслан зогсоож, маргааныг магадлан шийдвэрлэх үндсэн үйл ажиллагаа болон холбогдох мэдээлэл, лавламж судалгаа хийх, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх зэргээр үндсэн хуулийн цэцийн үйл ажиллагааг хэвийн явуулахад шаардагдах бүхий л туслалцаагаар хангах чиг үүрэг бүхий ажлын албаны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүрэх үр дүн: Монгол Улсад ардчилсан засаглал бэхжиж, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн хараат бус ажиллах хуулийн заалт хэрэгжиж, Үндсэн хуулийн заалтыг зөрчсөн маргааныг шийдвэрлэх асуудал боловсронгуй болно.

УЛСЫН ДЭЭД ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧИЙН ТӨСВИЙН БАГЦ Улсын дээд шүүхийн 2012 оны төсвийн урсгал зардлыг 1708.5 сая төгрөг байхаар

төлөвлөлөө. Төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлж байгаатай холбогдож цалин хөлсний зардал 241.3 сая төгрөгөөр, шүүгчдийн эдийн засгийн хараат бус байдлыг дээшлүүлэх үүднээс урамшууллын зардлыг 300.0 сая төгрөгөөр нэмж төлөвлөсөн.

82

Хөтөлбөр: Дээд шүүхийн шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Эрүү, иргэн, захиргааны хэргийг хяналтын шатанд хэлэлцэн шийдвэрлэх, захирамж гаргах, хууль тайлбарлах, шүүхийн судалгаа шинжилгээ хийх, мэдээлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Үндсэн хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан бусад хуульд захирагдан шүүн таслах ажиллагааг хуулийн дагуу шударга явуулах, хууль, шүүхийн өмнө төр, иргэн, байгууллагын эрх тэгш байдлыг хангах, тэдгээрийн зөрчигдсөн эрхийг сэргээх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах.

Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлт : Улсын Дээд шүүхэд ирсэн эрүү, иргэн, захиргааны хэргийг хуулийн хугацаанд 100

хувь шийдвэрлэж, тайлбар гаргахаар төлөвлөсөн хуулиудыг төлөвлөсөн хугацаанд тайлбарлаж, төлөвлөгөөт аймаг орон нутгийн шүүхүүдэд шалган туслах сургалтыг явуулна.

Шүүн таслах ажиллагааны сар, улирлын мэдээг нэгтгэн, дүн шинжилгээ хийнэ. Улирал бүр Улсын Дээд шүүхийн мэдээлэл, Төр эрх зүй сэтгүүлийг эрхлэн гаргана.

Шүүн таслах ажиллагааны чанар үр нөлөөг дээшлүүлж, шүүн таслах ажиллагааг хараат бус, хариуцлага хүлээдэг, мэдрэмжтэй, шударга хүртээмжтэй болгох,

Шүүн таслах ажиллагааг олон нийтэд ил тод, нээлттэй болгоно,



2011/12





Төсвөөс 848.6 1022.9 1708.5 685.6 167.0

ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн даргын 2012 оны урсгал зардал 19,520.6 сая төгрөгөөр

төлөвлөгдлөө.

Хүснэгт: Хөтөлбөрийн урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр



2011/12


Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 2929.3 3343 6316.4 2973.4 188.9

83



туслах үйл ажиллагааны орлогоос 40.1 10 10 0 100.0

Төсвөөс 9754.8 11614.4 19510.6 7896.2 168.0

ШҮҮХИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ 2012 ОНЫ ГОЛ ЗОРИЛТУУД, ХҮРЭХ ҮР ДҮН

Зорилт 1. Шүүгч, шүүхийн ажилтнуудын эдийн засгийн хараат бус байдлыг хангах, тэдний ажиллаж, амьдрах нөхцлийг сайжруулж, цалин хангамж, орон сууц болон бусад баталгаагаар хангах

Хүрэх үр дүн: Монгол Улсын шүүхийн бие даасан, шүүгч, шүүгчийн ажиллагсдын хараат бус байдал зохих түвшинд хүрсэн улсын нэг болно.

Зарцуулах хөрөнгийн дүн: 1582.1 сая төгрөг

Зорилт 2. Шүүхийн мэдээллийн технологийн хэвийн, найдвартай, тасралтгүй

ажиллагааг хангах тогтолцоог бүрдүүлэх, шинэ техник технологийг нэвтрүүлж ашиглах арга хэмжээг авах

Хүрэх үр дүн: Шүүх аливаа эерэг өөрчлөлтийг цаг алдалгүй хүлээн авч, хэрэгжүүлдэг тогтолцоог бүрдүүлснээр шүүхийн үйлчилгээ олон нийтийн хэрэгцээг хангадаг болно.


Зорилт 3. Шүүхийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд шүүхийн үйлчилгээг иргэдэд хүртээх үйл явцыг олон улсын жишигт хүргэж, шүүхийн шийдвэрийг олон нийтэд мэдээлэх, үйл ажиллагааны нээлттэй ил тод байдлыг хангах

Хүрэх үр дүн: Шүүхийн үйлчилгээний төрөл нэмэгдэж, чанар нь сайжирснаар шүүхийн нэр хүнд өснө.


Зорилт 4.Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн болон дагнасан шүүхийн онцлогт тохирсон албан байр, автомашин, харилцаа холбоо, хэвлэл мэдээллийн хангамжийг байдлыг сайжруулж, эдгээрийн урсгал зардлыг зохистой хэмжээгээр хангах

Хүрэх үр дүн: Шүүхийн үйл ажиллагааг хэвийн явуулах нөхцөл бүрдэнэ.


Хөтөлбөр: Шүүхийн бие даасан хараат бус байдлыг хангах Стратегийн зорилт Шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг хангах

зорилгоор шүүх, шүүгчийн шүүн таслах ажиллагаанд оролцохгүйгээр, хуульчдаас шүүгчийг шилж сонгох, эрх ашгийг нь хамгаалж, шүүхийг бие даан ажиллах нөхцөлөөр хангах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Бүх шатны шүүхийн удирдлага, зохион байгуулалт, захиргааны үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлыг улсын хэмжээнд нэгтгэн судалж асуудал боловсруулан төрийн бусад эрх мэдлийг хэрэгжүүлж байгаа засаглалын

84

байгууллагуудтай харилцдаг хамтын удирдлагын орон тооны бус байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Хууль, шүүхийн өмнө төр, иргэн, байгууллагын эрх тэгш байдлыг хангах,

тэдгээрийн зөрчигдсөн эрхийг сэргээх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах. Шүүн таслах үйл ажиллагааг хараат бус, хариуцлага хүлээдэг, мэдрэмжтэй,

шударга, хүртээмжтэй хэрэгжүүлэх, Хэргийг хуульд заасан хугацаанд шуурхай, шударга хянан шийдвэрлэх талаар

зохион байгуулалтын арга хэмжээ авах Шүүхийн сургалтын тогтолцоог олон улсын стандартад нийцүүлэх

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн 2011 оны 52 тогтоолоор орон нутгийн шүүхийн орон

тоог шинэчлэн тогтоосноор нийт 90 орон тоонд шаардагдах 671 сая төгрөг; Шүүхийн тухай хуулийн 6.3 хэсгийн дагуу шүүх хуралдаанд иргэдийн төлөөлөгч

оролцуулах зардал хөдөлмөр хөлсний доод хэмжээ нэмэгдсэнтэй холбогдуулан нийт 198 сая төгрөг;

Шүүхийн үйл ажиллагааг олон нийтэд сурталчлах, мэдээллийг ил тод болгох, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр шүүхийн үйл ажиллагааг иргэдэд таниулах зорилгоор мэдээлэл сурталчилгааны зардалд 127.8 сая төгрөг;

Шүүгч, шүүхийн байгууллагын сургалтын нэгдсэн хөтөлбөр төлөвлөгөөний дагуу Аймгийн шүүхийн Ерөнхий шүүгч, Тамгын хэлтэс, албаны дарга, нягтлан бодогч нарын сургалт, семинар, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга, мэдээлэл, лавлагааны ажилтнуудын сургалтыг жил бүр зохион байгуулж байгаатай холбогдуулан сургалтын зардалд 61.0 сая төгрөгийг тус тус төлөвлөв. 2012 онд тэтгэвэрт гарах албан хаагчдын тоо 15 болж нийт 470.3 сая төгрөгийг тус тус төсвийн төсөлд тусгав.

Шүүхийн бие даасан хараат бус байдлыг хангах үйл ажиллагаа Орон нутгийн шүүхийн хэвийн ажиллах нөхцөлийг хангах болон захиргааны

удирдлагаар хангах: Шүүн таслах үйл ажиллагааг хараат бус, хариуцлага хүлээдэг, мэдрэмжтэй, шударга, хүртээмжтэй, бүтээмжтэй хэрэгжүүлэн анхан болон давж заалдах шатны шүүхэд эрүү, иргэн, захиргааны хэргийн хөдөлгөөн буюу шүүхэд хэрэг, нэхэмжлэл, гомдол, хүсэлтийг хүлээн авах, шүүх хуралдаанд бэлтгэх, шүүх хуралдааныг явуулах, хэргийг хянан шийдвэрлэсний дараа гүйцэтгэх, зохион байгуулах, зохицуулах, үйл ажиллагааг хэвийн явуулахад шаардлагатай нөхцөлөөр хангах, уг ажиллагаанд тавих хяналтыг хэрэгжүүлэх.

Аймаг, нийслэл болон НЗХШ, сум, сум дундын шүүхүүдийн хэвийн ажиллах

нөхцөлийг хангах болон захиргааны удирдлагаар хангах: Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлөөс хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг бодит үр дүнд хүргэх, шүүн таслах болон зохион байгуулалтын ажлын тогтолцоог шуурхай байлгах үүднээс техникийн болон мэдээллийн хэрэгслээр хангах, шүүх, шүүгчийн хэвийн ажиллах нөхцөлийг хангах зорилгоор материаллаг хангамжийг сайжруулах, урамшуулах, тасралтгүй ажиллагаагаар хангах, шүүхийн шүүн таслах үйл ажиллагааны бие даасан, шүүгчийн хараат бус байх нөхцөлийг бэхжүүлэх үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд чиглэгдсэн болно.

85

Хүрэх үр дүн: Шүүхээс гарах эрхзүйн актын чанар, үр нөлөө сайжирч, нийгэмд ардчилал, шударга

ёс тогтооход шийдвэрлэх нөлөө үзүүлдэг болсон байх Шүүхийн бие даасан, шүүгчийн хараат бус байдал нь бүс нутагтаа тэргүүлэх төвшинд

хүрсэн улсын нэг болох Шүүхийн байгууллагын ажилтнууд хуулийг нэг мөр зөв хэрэглэх, шинээр батлагдсан

хууль, хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг цаг алдалгүй хүлээн авч, хэрэгжүүлдэг тогтолцоог бүрдүүлснээр шүүхийн үйлчилгээ сайжирна.

Шүүгч, ажилтнуудын хариуцлага, ёс зүй дээшилснээр шүүхэд итгэх иргэдийн итгэл нэмэгдсэн байна.

УЛСЫН ЕРӨНХИЙ ПРОКУРОРЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Улсын ерөнхий прокурорын 2012 оны төсвийн урсгал зардлыг 16,704.7 сая төгрөг

байхаар төлөвлөлөө.

Хүснэгт: Улсын ерөнхий прокурорын урсгал зардал /сая төгрөгөөр/


2011/12

зөрүү хувь А. Цалин хөлс 5,013.50 6,146.40 11,742.50 5596.1 191.0

Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 1,965.80 2,013.70 4,962.20 2948.5 246.4

Нийт урсгал зардал 6,979.30 8,160.10 16,704.70 8544.6 204.7

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 6,979.30 8,160.10 16,704.70 8544.6 204.7

Төсвөөс 6,979.30 8,160.10 16,704.70 8544.6 204.7

Хөтөлбөр: Прокурорын хяналт

Стратеги зорилго: Прокурорын байгууллагын Үндсэн хуульд заасан чиг үүргийнхээ

дагуу хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах, ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавьж, шүүх хуралдаанд төрийн нэрийн өмнөөс оролцоно.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Эрүүгийн хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах, ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих чиг үүрэг бүхий байгууллага, түүний орон нутаг дахь албадын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


2012 төсөл Хөтөлбөрт

эзлэх хувь Хөтөлбөр . Прокурорын хяналт 16,704.70 100.0

- Хэрэг бүртгэх ажиллагаанд хяналт тавих 2,473.92 14.8

- Мөрдөн байцаах ажилд хяналт тавих 3,283.33 19.7

- Шүүхэд төрийг төлөөлөх үйл ажиллагаа 1,075.62 6.4

- Ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих 1,075.62 6.4

- Бодлого, зохицуулалт, ерөнхий удирдлага 8,796.22 52.7

86

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлэхтэй холбогдож цалингийн сан 2,762.0 сая

төгрөг, Прокурорын байгууллагын орон тоо бүтцийг нийт 313 орон тоогоор нэмэгдүүлэхэд

шаардлагатай цалингийн сан, урсгал зардалд 2,633.5 сая төгрөг, шинээр 406 прокурорт дүрэмт хувцас хийлгэх зардалд 277.9 сая төгрөг, Прокурорын байгууллагын хэмжээнд эд хогшил, тоног төхөөрөмжийг шинэчлэхэд

зориулж 957.1 сая төгрөгийг тус тус 2012 оны төсөвт нэмж тусгав.

ХУУЛЬ ЗҮЙ, ДОТООД ХЭРГИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын төсвийн багцын 2012 оны урсгал зардлыг 257.3 тэрбум

төгрөгөөр төлөвлөв.

Хүснэгт: ТЕЗ-ийн хөтөлбөрүүд /сая төгрөгөөр/

ХӨТӨЛБӨРИЙН НЭР 2012 төсөв ТЕЗ-ийн нийт төсөвт эзлэх

хувь Хөтөлбөр 1. Эрх зүйн бодлогын төлөвлөлт, зохицуулалт 3,174.6 1.5 Хөтөлбөр 2. Цагдаа 103,859.5 40.5 Хөтөлбөр 3. Хил хамгаалалт 75,891.1 29.6 Хөтөлбөр 4. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх үйл ажиллагаа 36,923.9 14.4 Хөтөлбөр 5.Эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, судалгаа, 1,432.3 0.6 Хөтөлбөр 6. Шүүхийн шинжилгээ 5,998.5 2.3 Хөтөлбөр 7. Төрийн архивын үйл ажиллагаа. 3,199.27 1.2 Хөтөлбөр 8. Гадаадын иргэдийн бүртгэлийн үйл ажиллагаа 2,667.9 1.0 Хөтөлбөр 9. Хууль зүй дотоод хэргийн салбарын хүний нөөцийн хөгжил, сургалт бэлтгэлжилт

8,706.9 3.4

Хөтөлбөр 10. Төрийн тусгай албан хаагчдад үзүүлэх эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ

2,124.7 0.8

Хөтөлбөр 11. Иргэд, олон нийтийн байгууллагаас мэдээлэл хүлээн авч шуурхай үйлчилгээ үзүүлэх

2,620.0 1.0

Хөтөлбөр 12. Төрийн албан хаагчийн буруутай үйл ажиллагааны нөхөн төлбөр

10,562.5 3.6

Хөтөлбөр 13. Хадгаламж зээлийн хоршооны төлбөрөөс төсөвт төвлөрүүлэх төлбөр

(10,000.00) 100.0

Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын төсвийн багцын урсгал зардлын үзүүлэлтүүд /сая төгрөгөөр/

2010 2011 2012

2011/12

зөрүү хувь А. Цалин хөлс 77,349.30 97,238.70 157,586.32 60,347.62 162.1 Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 66,237.10 68,021.40 99,744.14 31,722.74 146.6 Нормын хувцас 5,840.40 6,185.10 10,724.50 4,539.40 173.4 Хоол 8,330.00 8,764.30 12,989.57 4,225.27 148.2 Эрдэм, шинжилгээ, судалгааны ажлын хөлс 2,753.30 1,685.70 1,766.00 80.30 104.8

87

Нийт урсгал зардал 143,586.40 166,260.10 257,330.46 91,070.36 154.8 Цэвэр зээл -34,495.20 -10,000.00 -10,000.00 0.00 100.0 Нийт зардал /цэвэр зээлийг хассанаар/ 109,091.20 144,631.00 246,382.79 101,751.79 170.4 Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 109,091.20 166,260.10 257,330.46 91,070.36 154.8 эрүүл мэндийн даатгалын сангаас 1,904.20 1,754.20 2,063.00 308.80 117.6 үндсэн үйл ажиллагааны орлогоос 2,559.50 2,835.80 2,182.72 -653.08 77.0 туслах үйл ажиллагааны орлогоос 1,308.00 1,294.10 2,136.29 842.19 165.1

Төсөв болон дамжуулан зээлдүүлсэн зээлээс эргэж төлөгдөх -34,495.20 -10,000.00 -10,000.00 0.00 100.0 төсвөөс санхүүжих 137,814.70 159,276.00 250,948.45 91,672.45 157.6

Хөтөлбөр 1. Эрх зүйн бодлогын төлөвлөлт, зохицуулалт Стратегийн зорилго: Монгол Улсын иргэн хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэмд

Үндсэн хуулиар тогтоосон эрх, эрх чөлөөгөө баталгаатай эдлэх, үүргээ биелүүлэх эрх зүйн таатай орчин бүрдүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хууль, тогтоомж, Засгийн газрын шийдвэр, дүрэм журам боловсруулах, бусад хууль санаачлагч хуулийн этгээдийн боловсруулсан хууль тогтоомж, эрх зүйн актын төслийг хянаж зөвшөөрөл олгох, дүгнэлт гаргах, салбарын бодлого боловсруулах, хэрэгжилтийг зохицуулах болон хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх чиг үүрэг бүхий төрийн захиргааны төв байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Эрх зүйн шинэтгэлийг гүнзгийрүүлж, Монгол улсын хүчин

төгөлдөр үйлчилж буй хууль тогтоомжийн төлөв байдлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй судлан тодорхойлж, хийдэл, давхардал, зөрчлийг арилгах замаар хуулийг боловсронгуй болгож, засаг захиргааны дээд, төв, орон нутгийн байгууллагаас гаргадаг эрх зүйн хэм хэмжээ тогтоосон дэд акт /дүрэм, журам, заавар зэрэг/-ийг цэгцлэх.


Хүчин төгөлдөр үйлчилж буй хууль тогтоомжид эрх зүйн болон мэргэжлийн үүднээс төлөв байдлын шинжилгээ хийх ажлыг зохион байгуулж, давхардсан, зөрчилдсөн заалтыг ангилан ялгаж, хуулийн хийдлийг арилгах ажлыг үе шаттайгаар хийж гүйцэтгэх.

Засгийн газрын тогтоол, яамдын сайд, агентлаг, аймаг, нийслэлийн засаг дарга нарын тушаалаар баталсан эрх зүйн хэм хэмжээ тогтоосон дүрэм, журам, заавар тэдгээртэй адилтгах норматив актыг бүхэлд нь судалж, хуульд нийцээгүй актыг хүчингүй болгох арга хэмжээ авах.

Хууль хэрэгжүүлэх, батлагдсан хууль тогтоомж, эрх зүйн бусад актыг төв орон нутагт цаг алдалгүй хүргэх, албан бус сургалтыг мэргэжлийн үндсэн дээр зохион байгуулах ажлын цар хүрээ, хүртээмж, чанар, үр нөлөөг дээшлүүлэх.


Монгол Улсын Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг

хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний 4.2.8, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2001 оны 25 дугаар Зарлигаар байгуулагдсан “Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх

88

ажлыг зохицуулах зөвлөл”-ийн ажиллах журмын 2.4, 2.12, 2.13, зэрэг арга хэмжээний зардал,

Мал хулгайлах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх улс аймаг,сумын санд төрөөс жил

бүр санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж, мал хамгаалах малчдын бүлгийн үйл ажиллагааг идэвхжүүлэхэд чиглэсэн арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг дэмжиж УИХ-ын 35-р тогтоолын 4.2.9-т “Мал хулгайлах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх улс, аймаг, сумын санд төрөөс жил бүр санхүүгийн дэмжлэг үзүүлнэ” гэсний дагуу судалгаа, шинжилгээний зардал,


хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний 4.1.3-ийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын 2010 оны 67 дугаар ”Хөтөлбөр батлах тухай ”тушаалыг үндэслэн эрх зүйн хөтөч нарыг бэлтгэх, сумын төвшинд иргэдийг сургалтад хамруулах, сургалт сурталчилгаа явуулах зардал,

Засгийн газрын 2006 оны Хөтөлбөр батлах тухай “Төлбөрийн чадваргүй иргэнд

хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх Үндэсний хөтөлбөр” 263 дугаар тогтоолын 4 дэх заалтын хүрээнд НҮБ–ийн Хүний эрхийн төслийн хүрээнд байгуулагдсан нийслэл орон нутаг дахь 37 нэгж эрх зүйн туслалцааны төвүүдийн 38 өмгөөлөгчийн цалин хөлс, урсгал үйл ажиллагааны зардал,


хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний 4.1.3.6-д заасны дагуу Хүний эрхийн талаарх сургалт сурталчилгааны ажлыг эрх зүйн албан бус сургалттай уялдуулан нийтэд хүртээмжтэй хэлбэрээр зохион байгуулах зардал,

Төрийн албаны тухай хуулийн дагуу төрийн албан хаагчдыг орон нутагт нь явах

замын зардал, Эрүүл монгол хөтөлбөрийн хүрээнд байгууллагаас зохиогдох биеийн тамирын арга хэмжээний зардал зэргийг нэмж тус яамны нийт төсвийг 1900.2 сая төгрөгөөр төсөвлөсөн болно.

Хөтөлбөр 2. Цагдаа

Цагдаа хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2012 онд 103,859.5 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь салбарын нийт урсгал зардлын 40.4 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Хуулийг дээдлэн, хүний эрхийг хамгаалж амар тайван

амьдралын баталгааг хангах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийгмийн хэв журам хамгаалах цагдаагийн байгууллагын ажлыг улсын хэмжээгээр нэгтгэн зохион байгуулж, харьяа албад, орон нутгийн цагдаагийн байгууллагыг мэргэжлийн удирдлагаар хангах, албан хаагчийг сургаж бэлтгэх, тэдний мэдлэг чадварыг дээшлүүлэх, зэвсэг техник, тусгай хэрэгсэл, хувцас бусад материалаар хангах алба хаагч, бусад ажиллагсдын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна

89

Хөтөлбөрийн зорилт: Гэмт хэргийн гаралтыг бууруулах, гэмт хэргийн илрүүлэлтийг нэмэгдүүлэх: цагдаагийн байгууллагын ажил үйлчилгээг иргэдэд шуурхай, хүртээмжтэй хүргэж, тэдний эрх зөрчигдөхөөс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, цагдаа олон нийтийн хамтын ажиллагааг сайжруулах

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: "Цагдаагийн байгууллагын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай" Засгийн газрын

2011 оны 153 дугаар тогтоолын дагуу нийт 348 орон тоо, ”Цагдаа дотоодын цэргийн хамгаалалтад байх онц чухал обьектын жагсаалт батлах тухай” Засгийн газрын135 дугаар тогтоолын дагуу Усны эх үүсвэрийг хамгаалах ажлын хүрээнд дотоодын цэргийн гэрээт албан хаагчийн 506 орон тоо цалингийн санд 2427,4 сая төгрөг, сумдын хэсгийн төлөөлөгчийн урсгал үйл ажиллагааны зардалд 2,000.0 сая төгрөг, нормын хувцас зөөлөн эдлэлийн зардал 330.8 сая төгрөгийг тус тус нэмж төсөвлөсөн болно.

Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлт: Эрүүгийн хэрэг, захиргааны зөрчлийг бүртгэх, шалгаж шийдвэрлэх ажиллагааны

үр дүнг ахиулна. Цагдаагийн ажил, үйлчилгээний стандартыг үйл ажиллагаандаа хэвшүүлнэ. Албаны сургалтыг чанаржуулж, алба хаагчдын мэргэжлийн мэдлэг, ур чадварыг

дээшлүүлнэ Цагдаагийн байгууллагын бүтэц, зохион байгуулалт, эрх зүйн орчин боловсронгуй

болно. Хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах үйл ажиллагаанд хуулийг чанд хэрэгжүүлж, гэмт

хэрэг түүнийг үйлдсэн этгээдийг олж тогтоох ажилд ашиглах орчин үеийн техник хэрэгслийн хангалт нэмэгдсэн байна.

Албаны сургалтын чанар, алба хаагчдын мэдлэг чадвар дээшилсэн байна.

Хөтөлбөр 3. Хил хамгаалалт

Хил хамгаалалт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2012 онд 75,891.1 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь салбарын нийт урсгал зардлын 29.6 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Монгол Улсын “Төрөөс хилийн талаар баримтлах бодлого”,

Хилийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжууд хилийн талаар байгуулсан Монгол Улсын Олон улсын гэрээ хэлэцээрүүдийн дагуу Улсын хил хамгаалалтыг зохион байгуулах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Улсын хил хамгаалалтыг зохион байгуулах, улсын

хилийн шугам, тэмдэг, холбоосын байршлыг хамгаалах улсын хилийн болон хил орчмын дэглэмийг сахиулж, хилийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, улсын хилээр зорчигч, тээврийн хэрэгслийг зохих журмын дагуу нэвтрүүлэх, боловсон хүчнийг бэлтгэх чиг үүрэг бүхий байгууллага түүний салбар нэгжүүдийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна

Хөтөлбөрийн зорилт: Монгол улсын хил орчмын нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдлын

эсрэг чиглэсэн аливаа үйлдлээс сэргийлэх, цаг алдалгүй илрүүлэх, таслан зогсоох арга хэмжээг цогц байдлаар хэрэгжүүлэх, улсын хил хамгаалалтыг бэхжүүлэх, хилийн дэглэм сахиулах, хилийн асуудлыг зохицуулах, хил орчмын нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдлыг

90

хангахад нутгийн захиргаа, байгууллага, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, хүний нөөцийг бэлтгэн хил хамгаалалтад оролцуулахад оршино.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Хил хамгаалах ерөнхий газрын хэмжээнд “Цэргийн тэтгэвэр тэтгэмжийн тухай”хуулийн

8.18.19 дүгээр зүйл, Засгийн газрын 2011 оны “Журам батлах тухай” 38 дугаар тогтоолын дагуу 36 сарын цалингийн тэтгэмж авах 92 цэргийн албан хаагчид олгох тэтгэмжийн зардалд 1,773.5 сая төгрөг, Хилийн тухай хуулийн 36.6-д заасны дагуу Улсын хилд 5-аас дээш жил ажилласны мөнгөн урамшуулал авах 770 ажилтанд олгох тэтгэмжид 1,498.1сая төгрөг,

Хил хамгаалах ерөнхий газрын хилийн 0132-р ангийн 6 застав, 0184-р ангийн 7 застав, 0245-р ангийн 5 застав, 0214-р ангийн 4 застав, 0198-р ангийн 1 застав, 0166-р ангийн 6 застав нийт 29 заставыг шилжүүлж гэрээт цэргийн албан хаагчийн орон тоог 312-аар, офицерын орон тоог 65-аар, энгийн албан хаагчийн орон тоог 52-оор, түүнчлэн Эдийн засгийн чухал бүсүүдийн хилийн шалган нэвтрүүлэх ангиудын орон тоог 136- аар тус тус нэмж холбогдох цалингийн санг 2,249.1 сая төгрөгөөр нэмж санхүүжүүлнэ.

Хөтөлбөр 4. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх үйл ажиллагаа Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх үйл ажиллагаа хөтөлбөрийн урсгал зардлыг 36,923.9 сая

төгрөгөөр 2012 онд төлөвлөсөн нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын багцын урсгал зардлын 14.4 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго. Шүүхийн шийдвэрийг нэг мөр гүйцэтгэж, цагдан хорих,

баривчлах болон хорих ял эдлүүлэх үйл ажиллагааг олон улсын нийтлэг жишигт хуулийн хүрээнд зохион байгуулах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хорих болон баривчлах ял оногдуулсан шүүхийн

шийтгэх тогтоол, эрүү, иргэний хэргийн холбогдолтой эд хөрөнгө гаргуулах, торгох, албадан ажил хийлгэх ял оногдуулсан шүүхийн тогтоол, шийдвэрийг гүйцэтгэх чиг үүрэг бүхий байгууллага түүний салбар нэгжийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Эрүүгийн болон иргэний хэргийн талаарх шүүхийн шийдвэр,

хуульд заасан тохиолдолд бусад байгууллагын шүүхээр баталгаажуулсан шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах,үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн үйл ажиллагааных нь үр дүнд хорих ял эдлэгсдийг ажлын байраар хангах;

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын харъяа ангиудаас “Цэргийн тэтгэвэр,

тэтгэмжийн тухай”хуулийн 8, 18, 19 дүгээр зүйл, , Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын 2003 оны”Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын офецер ахлагч нарт нэг удаагийн тэтгэмж олгох тухай” 54 дүгээр тушаалаар батлагдсан журмын дагуу 2012 онд цэргийн тэтгэвэрт гарах 45 албан хаагчид олгох тэтгэмжийн зардалд 427.2 сая төгрөг, Засгийн газрын 2011 оны 6 дугаар сарын 22-ны 189 тоот тогтоолоор Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын албан хаагчдад онцгой нөхцөлийн нэмэгдэл олгох журмын дагуу олгох нэмэгдэлд 1,517.3 сая төгрөг, Төрийн албан хаагчийн гэр бүлд олгох мөнгөн тусламжид зориулан 161.7 сая төгрөг, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын 2009 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 85 тоот тушаалаар батлагдсан “Гадаадын их, дээд сургуульд цэрэг, цагдаагийн алба хаагчийг сонгон

91

шалгаруулах, суралцуулах журам”-ын 4 дүгээр зүйлд зааснаар гадаадад суралцагчийн цалин, цолны нэмэгдэл, эх орондоо ирэх, буцах унааны зардал, хувцасны хангалтыг байгууллагын төсөвт суулган тооцож олгоно гэж заасны дагуу цолны цалинд 14.0 сая төгрөг нэмж тусгасан.

Хөтөлбөр 5. Эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, судалгаа, сурталчилгаа

Хөтөлбөрийг 2012 онд хэрэгжүүлэхэд 1,432.4 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь салбарын нийт

урсгал зардлын 0.6 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Хууль тогтоомжийн тогтолцоо, хэрэгжилт, уялдаа, үр нөлөөг шинжлэх ухааны үндэстэй судалж, холбогдох асуудлаар төрийн бодлого боловсруулах, хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Гэмт хэргийн шалтгаан нөхцөлийг судалж, түүнтэй

тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх арга замыг тодорхойлох, төрийн болон төрийн бус байгууллагын захиалгаар хуульчдад мэргэжлийн давтан болон мэргэжил дээшлүүлэх сургалт зохион байгуулах, хууль тогтоомжийн бүртгэл, системчлэл, мэдээлэл, сурталчилгааны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Эрдэм шинжилгээний ажлын хүрээнд олон улсын чанартай эрдэм шинжилгээний бага хурал сектор тус бүр 2-оос доошгүй ном, гарын авлага эрхлэн гаргана.

Хуульчдын үргэлжилсэн сургалтын хүрээнд өмгөөлөгч, нотариатчид зэрэг бусад хуульч нарын сургалтад хамрагдах тоог нэмэгдүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Монгол Улсын Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх

арга хэмжээний төлөвлөгөөний 4.1.3-ийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд ”Хөтөлбөр батлах тухай” Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын 2010 оны 67 дугаар тушаалын дагуу үйл ажиллагааг олон нийтэд хүртээмжтэй болгох, үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэх, хэрэглэгч төвтэй хүрээлэн бий болгох зорилгоор 20 орон тоо цалингийн санг нэмж нийт төсвийг 1,432.4 сая төгрөгөөр төсөвлөсөн.

Хүрэх үр дүн: Хууль тогтоомжийн давхардал хийдлийг тодорхойлох, уялдаа холбоог сайжруулах

саналыг шинжлэх ухааны үүднээс боловсруулах нийтлэг аргачлалыг тодорхойлсон байна.

ХЗШУ-ны судалгаанд бусад шинжлэх ухааны үүднээс боловсруулах нийтлэг аргачлалыг тодорхойлсон байна.

Хууль тогтоомжийн хийдэл, давхардал, зөрчил багассан байх. Эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн системийн програм хангамжийг сайжруулснаар

мэдээллийн санг бүрдүүлэх, боловсруулах, түгээх ажлын хүртээмж нэмэгдэж хайлтын үр дүн хэрэглэгчийн хэрэгцээг хангасан байх.

Хувь хүн, байгууллага, албан тушаалтан, эрх зүйн мэдээллийн системчилсэн найдвартай эх сурвалжаар хангагдсан байх.

92

Хууль тогтоомж хялбаршуулан тайлбарласан гарын авлага, CD, DҮD, кино цомог бэлтгэж түгээх, радио, телевизээр нэвтрүүлэх ухуулгын төрөл бүрийн хэлбэрээр хууль сурталчлах ажлыг өргөтгөж, энэ талаар ХЗДХЯ, хууль хамгаалах төв, орон нутгийн байгууллагатай өргөн хамтарч ажиллана.

Хууль зүйн сэдэвт ном, бүтээлийг танин мэдэхүйн болон судалгааны зорилгоор ашиглах боломж бий болох.

Хөтөлбөр 6. Шүүхийн шинжилгээ

Шүүхийн шинжилгээ хөтөлбөрийг 2012 онд хэрэгжүүлэхэд 5,998.5 сая төгрөгийг

төлөвлөсөн нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын нийт урсгал зардлын 2.3 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Шинжлэх ухааны онол, дэвшилтэд арга барилд түшиглэн өндөр

технологи бүхий лабораторийн магадалгаагаар хангах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Бодит баримт материалуудад криминалистик, шүүх эмнэлэг, эдийн засгийн шинжилгээ хийж, эрх бүхий байгууллагад хуулийн шаардлагын дагуу дүгнэлт гаргаж өгөх чиг үүрэг бүхий Шүүхийн шинжилгээний үндэсний төв түүний харъяа Шүүхийн шинжилгээний албадын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна

Хөтөлбөрийн зорилт: Гэмт хэргийн илрүүлэлт, иргэний болон захиргааны хэргийн

шийдвэрлэлтийн түвшинг ахиулах, гэмт хэрэг үйлдсэн эдгээд, түүний арга үйлдлийг нотлон тогтоох зорилгоор шинжлэх ухааны үндэслэлтэй үнэн зөв дүгнэлт гаргах

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Шүүхийн шинжилгээний үндэсний төвийн харъяа Шүүхийн шинжилгээний албад орон

нутагт үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэнтэй холбогдуулан 104 орон тоо цалингийн санг 757.9 сая төгрөгөөр, “Цэргийн тэтгэвэр тэтгэмжийн тухай”хуулийн 8.18.19 дүгээр зүйл, Засгийн газрын 2011 оны “Журам батлах тухай” 38 дугаар тогтоолын дагуу 36 сарын цалингийн тэтгэмж авах 32 албан хаагчдад олгох тэтгэмж, бараа ажил үйлчилгээний бусад зардлыг өмнөх оноос 48.3 сая төгрөгөөр нэмж төсөвлөсөн болно.

Хөтөлбөр 7. Төрийн архивын үйл ажиллагаа.

Хөтөлбөрийг 2012 онд хэрэгжүүлэхэд 3,199.3 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь салбарын

нийт урсгал зардлын 1.2 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Төрөөс архивийн талаар баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэх, архив, төрийн албан хэрэг хөтлөлтийн үйл ажиллагааг улсын хэмжээнд мэргэжлийн талаар удирдан зохицуулж, архивын баримтад тоон мэдээллийн системийг эрчимтэй нэвтрүүлж, архивын баримтыг хадгалж, хамгаалах сэргээн засварлах гадаад улсад гарсан бичиг соёлын өвийг судлан баяжуулж, түүнийг эрдэм шинжилгээний эргэлтэд оруулан, олон нийтэд сурталчлах, хойч үедээ өвлүүлэх

93

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төрийн архивуудыг мэргэжил арга зүйн удирдлагаа хангах, уялдуулан зохицуулах, төрийн архив албан хэрэг хөтлөлтийн онол арга зүйн асуудлыг судлан боловсруулах, салбарын хэмжээнд мэргэжлийн хяналтыг хэрэгжүүлэх

Хөтөлбөрийн зорилт: Төрийн архивуудын мэдээллийн нэгдсэн сан бүрдүүлэн,

үйлчилгээний хөнгөн шуурхай байдлыг хангаж, албан хэрэг хөтлөлтийн үйл ажиллагаанд цахим тогтолцоо бүрдүүлэх

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: “Засгийн газрын тохируулагч, хэрэгжүүлэгч агентлаг байгуулах тухай” Засгийн газрын

2008 оны 64 дүгээр тогтоолоор Үндэсний архивын газрыг Архивын ерөнхий газар болгож өөрчлөгдсөнтэй холбоотойгоор Төрийн үйлчилгээний албан хаагчдын цалингийн шатлалаас Төрийн захиргааны албан хаагчдын цалингийн шатлалд шилжсэн 26 хүн албан хаагчийн нэмэгдэлд 138.9 сая төгрөг;

Засгийн газрын 2010 оны “Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх зарим

арга хэмжээний тухай” 261 дүгээр тогтоолын дагуу аймаг, нийслэлийн төрийн архивуудад гэрээгээр ажиллах 175 операторчийн цалингийн санд 801.9 сая төгрөг, програм хангамж, тоног төхөөрөмжийн зардалд 257.3 сая төгрөгийг тус тус нэмж тусгасан болно. Мөн ОХУ-Монгол Улсын хооронд анхны гэрээ байгуулагдсаны 100 жилийн ойн арга хэмжээний хүрээнд хийгдэх судалгаа шинжилгээний ажлын зардалд 9.6 сая төгрөг, АЕГ-ын 85 жилийн ой тохиолдуулан явуулах арга хэмжээний хүрээнд Зүүн Азийн Архивын зөвлөлийн хурлын зардлыг хянаж 36 сая төгрөг, мөн ойн арга хэмжээний хүрээнд зарим тавилга эд хогшлыг шинэчлэх, алба хаагчдыг шагнаж урамшуулахад зэрэгт зориулан 55.0 сая төгрөгийг тус тус нэмж Архивын ерөнхий газрын нийт төсвийг 3,199.3 сая төгрөг байхаар төсөвлөсөн болно.

Хөтөлбөр 8. Гадаадын иргэдийн бүртгэлийн үйл ажиллагаа

Гадаадын иргэдийн бүртгэлийн үйл ажиллагаа хөтөлбөрийг 2012 онд санхүүжүүлэхэд 2,667.9 сая төгрөгийн урсгал зардлыг төлөвлөсөн нь салбарын нийт урсгал зардлын 1.0 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Гадаадын иргэн, цагаачлалын асуудлаар төрийн бодлого

боловсруулж, хяналт тавихад мэргэжлийн зохих түвшинд дэмжлэг үзүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Монгол Улсын энгийн зэргийн виз авах тухай байгууллага, иргэнээс гаргасан хүсэлтийг хүлээн авч визийн зөвшөөрөл олгох, бүртгэх, ангилал өөрчлөх, гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүнд Монгол Улсын харьяат хүүхэд үрчлүүлэх зөвшөөрөл олгох, олон улсын болон гадаадын төрийн бус байгууллагын төлөөлөгчийн газрыг нээн ажиллуулах зөвшөөрөл олгох, хилийн боомт, орон нутаг дахь албадын үйл ажиллагааг удирдан зохицуулах зэрэг үүрэг бүхий байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт, үр дүн:

Гадаадын иргэнийг Монгол Улсад уригч, тээвэрлэгчийн хариуцлагын тогтолцоог бий болгох,

94

Монгол Улсад зорчигч, түр оршин суугч гадаадын иргэнийг хилийн боомтод бүртгэх, 90 хоногоос дээш хугацаагаар оршин сууж буй гадаадын иргэнийг цахим

үнэмлэхжүүлэх, Гадаадын иргэний хаягийн бүртгэл хийх, зөрчил гаргасан гадаадын иргэнд хүлээлгэх

хариуцлагыг чангатгах, Хилийн чанад дахь монгол иргэдийн бүртгэлтэй болох, мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ

байгуулж ашиглах

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: ”Зарим нисэх буудлыг хилийн олон улсын боомт болгох тухай” Засгийн газрын 2010

оны 344 тогтоолоор Дорнод, Өмнөговь, Хөвсгөл, Ховд нисэх буудал олон улсын боомт болсон, Хөвсгөл, Өмнөговь аймгийн нисэхийн боомт 2012 оны 5 сараас ажиллаж эхлэх тул шаардлагатай 12 орон тоо цалин, унааны хөнгөлөлтөд зориулан 75.9 сая төгрөг, хөдөө орон нутгийн боомтуудын автомашины тоо нэмэгдсэнтэй холбогдуулан тээвэр шатахууны зардалд 27.1 сая төгрөг, Замын үүд, Улаанбаатарын түр саатуулах байр ашиглалтад орсонтой холбогдуулан тогтмол зардлыг 37.1 сая төгрөгөөр, мөн түр саатуулах байрны хоолны зардал, боомтуудын интернетийн төлбөрт нийт 20.6 сая төгрөгийг тус тус нэмж төсөвлөв.

Хөтөлбөрийн уялдаа: Энэ хөтөлбөр нь улсын бүртгэлийн хөтөлбөр болон хил

хамгаалах хөтөлбөртэй уялдаатай хэрэгжинэ.

Хөтөлбөр 9. Төрийн тусгай албан хаагчдад үзүүлэх эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ

Төрийн тусгай албан хаагчдад үзүүлэх эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд зориулж 2,124.7 тэрбум төгрөг төсөвлөлөө.

Хөтөлбөрийн зорилго: Үйлчлүүлэгч төвтэй, хариуцлагатай, тэгш хүртээмжтэй,

чанартай тусламж үйлчилгээг үзүүлж, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг сайжруулж, нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, хамт олны идэвхтэй оролцоонд тулгуурлах, орчин үеийн оношлогоо, эмчилгээний аргыг эрчимтэй нэвтрүүлэн эрүүлжүүлэх замаар үйлчлэх хүрээний хүн амын эрүүл мэндийг сайжруулах.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төрийн тусгай алба хаагчдад эмнэлгийн анхан шатны

болон хэвтэн эмчлүүлэх тусламж үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна. Энэ хөтөлбөр нь Эрүүл мэндийн сайдын төсвийн багцын эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ хөтөлбөртэй уялдаатай хэрэгжинэ.

Хөтөлбөр 10. Иргэд, олон нийтийн байгууллагаас мэдээлэл хүлээн авч шуурхай

үйлчилгээ үзүүлэх

Иргэд, олон нийтийн байгууллагаас мэдээлэл хүлээн авч шуурхай үйлчилгээ үзүүлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2,620.0 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын төсвийн багцын нийт урсгал зардлын 0.9 хувийг эзэлж байна

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Иргэд, олон нийтийн байгууллагаас мэдээлэл хүлээн авч шуурхай үйлчилгээ үзүүлэх чиг үүрэг бүхий Мэдээлэл, шуурхай удирдлагын төвийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

95

Хөтөлбөрийн зорилт, үр дүн: Цагдаа, онцгой байдал, эмнэлгийн байгууллагын хамтын

ажиллагаа сайжирч, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажилд ахиц гарч, иргэд, олон нийт амгалан тайван аж төрөх, ажиллах нөхцөл, боломж бүрдэнэ. Иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээний хүртээмжийг дээшлүүлж, шуурхай байдал хангагдана.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги ”Мэдээлэл, Шуурхай удирдлагын төвийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай”

Монгол Улсын Шадар сайд, Эрүүл мэндийн сайд, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нарын 2010 оны 42/123/246 дугаар хамтарсан тушаалаар байгуулагдсан төвд Онцгой байдлын ерөнхий газраас 31 орон тоо, цалингийн сан, бусад урсгал зардлын хамт 286.7 сая төгрөгийг, Эрүүл мэндийн яамны харьяа Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын яаралтай тусламжийн төвийн 15 орон тоо цалингийн сан, бусад урсгал зардлын хамт 68.0 сая төгрөгийг, Цагдаагийн ерөнхий газраас харьяа Нийслэлийн цагдаагийн газраас 55 орон тоо цалингийн сан, бусад зардлын хамт тус тус шилжүүлсэн. Түүнчлэн шинээр нэмж ажиллах шаардлагатай 60 орон тоог нэмж нийт 161 орон тоо цалингийн сан бусад урсгал зардалд зориулж 2011 онд 2057.8 сая төгрөгөөр баталж өгсөнийг ЦЕГазрын төсвөөс салгаж байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг тасралтгүй явуулах зорилгоор 2012 оны төсвийг 2,620.0 сая төгрөгөөр төсөвлөсөн болно.

Хөтөлбөр 11. Хууль зүй дотоод хэргийн салбарын хүний нөөцийн хөгжил, сургалт

бэлтгэлжилт Дотоод хэргийн их сургуулийн 2012 оны нийт төсвийг 8,706.9 сая төгрөгөөр

төлөвлөсөн нь салбарын нийт төсвийн 3.4 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Хууль зүй дотоод хэргийн салбарын хүний нөөцийн хөгжил, мэргэжлийн сургалт бэлтгэлжилтийн стандартыг гадаад, дотоодын ижил төстэй их, дээд сургуулиудын түвшинд хүргэнэ.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хууль зүй дотоод хэргийн салбарын хүний нөөцийн

хөгжил, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын чанар, сургалт бэлтгэлжилтийн тогтолцоог шинжлэх ухааны үндэслэлтэй сайжруулж, мэргэжлийн сургалт, бэлтгэлжилтийн стандартыг дээшлүүлж, эцсийн хэрэглэгчид үзүүлэх үйлчилгээний шалгуур үзүүлэлт, хүний нөөцийн хөгжил, боловсролын чанарыг ахиц дэвшилд хүргэх

Хөтөлбөрийн зорилт, үр дүн: Хууль зүй дотоод хэргийн салбарын хүний нөөцийн

хөгжил, боловсролын чанар стандартыг боловсронгуй болгон хөгжүүлэх асуудлын хүрээнд Их сургуулийн сургалтын тогтолцоог боловсронгуй болгосон байх;

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Тус сургууль нь " Дотоод хэргийн сургууль байгуулах тухай" ХЗДХ-ийн сайдын 2011

оны 229 дүгээр тушаалын дагуу өөрчлөн зохион байгуулагдсан тул 62 орон тоо цалингийн сан, бусад урсгал зардлыг нэмж нийт 8,706.9 сая төгрөгөөр төсөвлөлөө.

Хөтөлбөр 12. Төрийн албан хаагчийн буруутай үйл ажиллагааны нөхөн төлбөр

96

Төрийн албан хаагчийн буруутай үйл ажиллагааны улмаас иргэн, хуулийн этгээдэд учруулсан хохирлыг барагдуулах зорилгоор 2009 оноос эхлэн Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын төсвийн багцад хохирол барагдуулах зорилгоор мөнгөн хөрөнгө тусгаж эхэлснээр 2009 онд 3.4 тэрбум, 2010 онд 1.0 тэрбум, 2011 онд 11.6 тэрбум төгрөгийг тусгаж, улмаар Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын тушаалаар нөхөн төлбөрийг хуваарилуулж, төлбөр авагчдад олгох ажиллагааг зохион байгуулан явуулж эхэлсэн. 2012 оны төсвийн төсөлд шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрээр төрийн байгууллагаас гаргуулахаар шийдвэрлэсэн 104 гүйцэтгэх баримт бичгийг үндэслэн 10.6 тэрбум төгрөгийг тусгаад байна.

САНГИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Монгол улсын Сангийн сайдын урсгал төсвийн багцын хэмжээг 2012 онд 286.9 тэрбум

төгрөгөөр төлөвлөж байна. Сангийн сайдын төсвийн багцын 2012 оны төсвийн төсөл нь улс орны эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн стратеги, үндсэн чиглэл, эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах, эдийн засаг, санхүү, төсвийн удирдлагын чадавхыг бэхжүүлж, бүтэц, үйл ажиллагааг өөрчлөн сайжруулах, улс орны хөгжлийн ерөнхий чиг хандлага, стратегитай уялдуулсан төсөв, санхүү, татвар, гааль, хөрөнгө оруулалтын бодлого, удирдлага, зохицуулалтаар хангахад чиглэгдэж байна.





2011 бат

2012 төсөл

�� 188,017.1 286,902.1 100.0 100.0 �ө�ө��ө� 1.��үү, �ө�ө�, �� 5,324.4 5,193.4 2.8 1.8

�ө�ө��ө� 2.�� , �� ү��үү�� 27,388.6 41,939.8 14.6 14.6

�ө�ө��ө� 3.��үү�� 2,051.8 2,019.8 1.1 0.7

�ө�ө��ө� 4.�� , ��ү� �өө� 38,600.0 44,500.0 20.5 15.5

�ө�ө��ө� 5.�� ө�� ү�� 83,641.2 140,410.4 44.5 48.9 �ө�ө��ө� 6.�� 1,631.9 1,440.0 0.9 0.5 �ө�ө��ө� 7.�� ү�� ө�� 22,505.7 40,502.7 12.0 14.1 �ө�ө��ө� 8.�� үү�� үү�� ө�ө� 6,873.6 10,368.6 3.7 3.6

�ө�ө��ө� 9.Ө�� үү�� 527.2 0.0 0.2

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд худалдан авах ажиллагааг мэргэжлийн байгууллагад төвлөрүүлэн зохион байгуулах чиглэлээр нэмэлт, өөрчлөлт орсонтой холбогдуулан Засгийн газрын худалдан авах ажиллагааны агентлагийн урсгал зардлыг 527.2 сая төгрөгөөр төлөвлөн Сангийн сайдын төсвийн багцад тусгаад байна.

Гаалийн ерөнхий газрын харьяа Дорнод дахь гаалийн газрын Сүмбэр боомтын цогцолбор, Сайншанд дахь гаалийн газрын Ханги боомтын цогцолбор шинээр ашиглалтад орсон, Дархан-Уул аймаг дахь гаалийн газрын конторын барилгын талбайн хэмжээ

97

нэмэгдсэнтэй холбогдон байрны ашиглалтын зардал болон үйлчилгээний ажилтаны орон тоо нэмэгдэж, холбогдох урсгал зардлыг төсвийн төсөлд тусгасан.

Хөтөлбөр 1. Санхүү, төсөв, эдийн засгийн нэгдсэн удирдлага

Стратегийн зорилго: Монгол улсын иргэдийн амьжиргааны түвшинг дээшлүүлэхэд чиглэсэн эдийн засгийн таатай орчин бүрдүүлэх, Засгийн газрын санхүүгийн нэгдсэн, оновчтой удирдлагаар хангах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэхүү хөтөлбөр нь Монгол улсын санхүү, эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн стратеги төлөвлөлт, бодлого боловсруулах, бодлогын хэрэгжилтийг зохион байгуулах удирдамж, төрийн захиргааны удирдлага, зохицуулалтаар хангах, бодлогын хэрэгжилтэд хяналт-шинжилгээ хийх, үр дүнд үнэлгээ өгөх, түүнчлэн нягтлан бодох бүртгэл, аудит, худалдан авах ажиллагаа, санхүүгийн дотоод хяналт, зээл, тусламж, өрийн удирдлагыг бэхжүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагааг хамарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Эдийн засаг, санхүү, төсвийн бодлого, зээл, тусламжийн талаарх

нэгдсэн бодлого, зохицуулалтыг боловсронгуй болгох, гадаад, дотоод өрийн удирдлагыг бэхжүүлэх, хяналтыг чангатгах, нягтлан бодох бүртгэл, аудит, санхүүгийн дотоод хяналтын нэгдсэн бодлого, удирдлагаар хангах, Засгийн газрын худалдан авах ажиллагааны бодлого, удирдлага, зохицуулалтыг сайжруулах үйл ажиллагааг арвилан хэмнэлттэй санхүүжүүлэхэд чиглэгдэнэ.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Хамтарсан Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл

ажиллагааны хөтөлбөр, Монгол улсын эдийн засаг, нийгмийг 2012 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлд Сангийн сайдын нэр зааж тусгагдсан нэн тэргүүнд буюу 2012 оноос хэрэгжүүлж эхлэх эдийн засаг, нийгмийн бодлогын зорилт, арга хэмжээнүүдийн хөрөнгө, санхүүгийн эх үүсвэрийг уялдуулан тусгах шаардлагатай байна.

Төсвийн хүрээний мэдэгдэл боловсруулснаас хойшхи үеийн эдийн засаг, санхүү, төсвийн

нөхцөл байдал болон үнэ тарифийн өөрчлөлтийг бодитойгоор тусгахын зэрэгцээ төсвийн зарлагын үр ашгийг дээшлүүлэх, хэмнэлтийн горимыг хатуу мөрдөх, төрөөс үзүүлэх үйлчилгээний хүртээмж, оновчтой байдлыг хангах зэрэг зарчмуудыг үндэслэн төсөв, санхүүгийн тогтолцоонд сүүлийн жилүүдэд бий болсон нааштай өөрчлөлтийг бататгах бодлого баримталж байна.

Хүрэх үр дүн: Монгол улсын төсөв, санхүү, татварын бодлогын баримт бичгийг боловсруулах,

батлуулах, эдийн засаг, нийгмийг тухайн жилд болон дунд хугацаанд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн суурь үзүүлэлтүүдэд тулгуурлан Монгол улсын төсвийн хүрээний мэдэгдлийн төсөл боловсруулах, хянуулах, зохих шатны байгууллагаар хэлэлцүүлэх, зөвшөөрүүлэх ажлыг зохион байгуулна;

Эдийн засаг, төсөв, мөнгөний бодлоготой уялдсан санхүүгийн бодлогыг хэрэгжүүлэх замаар Монгол улсын санхүүгийн эх үүсвэрийг арвижуулах, үндэсний эдийн засагт олон улсын жишигт нийцсэн санхүүгийн тогтолцоог буй болгоход чиглэсэн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ;

98

Төсвийн хуулийн дагуу төсвийн хэрэгжилтийг хангаж, төлбөр тооцоо гүйцэтгэх, тайлагнах, төсвийн алдагдал, төсөл хөтөлбөрийг хамгийн бага зардлаар, төлбөрийн чадвартай уялдуулан санхүүжүүлнэ;

Засгийн газрын зээл, тусламжийн нэгдсэн бодлого, чиглэл боловсруулж, Засгийн газрын олон улсын банк, санхүүгийн байгууллага, хандивлагч оронтой хамтран макро эдийн засгийг тогтворжуулах, эдийн засгийн бүтцийн өөрчлөлтийг гүнзгийрүүлэх, ядуурлыг бууруулах чиглэлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, улсын төсөв, санхүү, хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай эх үүсвэрийг олон улсын банк, санхүүгийн байгууллага, хандивлагч орноос Засгийн газарт олгох зээл, тусламж, хөгжлийн албан ёсны тусламжаар ханган, эдгээр зээл, тусламжийн удирдлага, зохицуулалтын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ;

Монгол Улсын нягтлан бодох бүртгэл, аудит, дотоод хяналтын тогтолцоог олон улсын жишигт нийцүүлэх, аж ахуйн нэгж байгууллагын бүртгэл хөтлөлт, тайлан гаргалтын арга зүйг боловсронгуй болгох замаар улсын төсвийн орлогын бүрдүүлэлт, зарлагын хэмнэлтэд эерэг нөлөө үзүүлэх, бүх шатны удирдлагад санхүү, эдийн засгийн оновчтой шийдвэр гаргахад арга зүй, зохион байгуулалтын туслалцаа үзүүлнэ;

худалдан авах ажиллагааг хэрэгжүүлэхдээ Засгийн газрын байгууллагуудыг мэргэжлийн арга зүйгээр хангаж, тэдгээрийн гэрээ байгуулах үйл ажиллагаа нь холбогдох хууль тогтоомж, журам зааварт нийцэж байгаа эсэхэд хяналт тавина.

Хөтөлбөр 2. Татвар хураалт, орлогын бүрдүүлэлт

Стратегийн зорилго: Үндэсний аюулгүй байдлыг хамгаалах, гадаад худалдааг

хөнгөвчилж улсын төсвийн орлогыг бүрдүүлэх Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Гаалийн болон бусад татвар, хураамжийг ногдуулж

барагдуулах, улс, орон нутгийн төсвийн орлогыг бүрдүүлэх, татвар төлөгчдөд татварын үйлчилгээг хүргэх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлыг илрүүлэх тэдгээрт хяналт тавих, гаалийн мэдээллийн системийг боловсронгуй болгох, статистик мэдээллийг гаргах, гаалийн байгууллагын дотоод хяналтыг хэрэгжүүлэх болон татварын хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах үйл ажиллагаа энэхүү хөтөлбөрт хамаарна.


Олон улсын болон өөрийн орны эрх зүйн зарчим, хэм хэмжээ, стандартад нийцсэн эрх зүйн орчинг бий болгох;

Байнгын, үр дүнтэй хяналтын механизмыг бий болгох; Гааль, татварын байгууллагын чадавхыг нэмэгдүүлэх; Гаалийн бүрдүүлэлтийг хялбарчилж гадаад худалдааны орчинг эрүүлжүүлэхэд дөхөм

үзүүлэх; Төрийн байгууллагын зарчмыг дээдэлсэн авилга, хүнд суртлаас ангид, ёс зүйт шударга

тогтолцоог бий болгох; Мэдээллийн нэгдмэл орчныг бий болгоход оршино.


Гаалийн хяналт шалгалт оновчтой зохион байгуулагдаж, бүрдүүлэлтэд зарцуулах хугацаа буурна.

99

Гаалийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, түүнтэй тэмцэх үр дүнтэй механизм бий болно.

Гаалийн байгууллагын төсөвт төвлөрүүлэх орлогын хэмжээ тогтвортой нэмэгдэнэ. Орчин үеийн мэдээллийн технологи, техник хэрэгсэл бүхий татвар төлөгчдөд үзүүлэх

цахим үйлчилгээ хэрэгжинэ. Татварын хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох, татварын хууль тогтоомжид

заасан эрх, үүрэг, хүлээх хариуцлагын талаарх иргэд, хуулийн этгээдийн мэдлэг нэмэгдсэн байна.

Татварын алба илүү нээлттэй, ил тод, хариуцлага хүлээх чадвартай байгууллага болсон байна.

Татвар төлөгчдөд үзүүлэх үйлчилгээ өргөжиж, сайжирсан байна.

ГАДААД ХАРИЛЦААНЫ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Гадаад харилцааны сайдын урсгал төсвийн багцын хэмжээ 2012 онд 29917,1 сая төгрөг

болж, 2011 оны батлагдсан төсвөөс 3,7 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байна.


(сая төгрөгөөр) 2010

гүйц 2011 бат

2012 төсөл



ГАДААД ХАРИЛЦААНЫ САЙД 25,028.2. 26,184.3 29,917.1 100.0 100.0 100.0

Хөтөлбөр 1.Гадаад харилцааны бодлого, удирдлага 2,763.6. 3,742.7 4,561.2 11.0 14.3 15.2

Хөтөлбөр 2.Гадаад орнууд дахь дипломатын үйл ажиллагаа 18,969.1. 18,728.5 20,781.0 75.8 71.5 69.5 Хөтөлбөр 3.Mонгол улс дахь ОУ-ын болон дипломат байгууллагуудад үзүүлэх үйлчилгээ 3,295.5. 3,132.6 3,883.8 13.2 12.0 13.0 Хөтөлбөр 4. Гадаад дахь Монгол улсын иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээ 0.0. 173.2 173.2 0.0 0.7 0.6

Хөтөлбөр 5.Гадаад худалдаа 407.2 518.0 0.0 1.6 1.7

Хөтөлбөр 1. Гадаад бодлого Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Монгол улсын гадаад бодлогын үзэл баримтлалыг

тодорхойлох, хоёр талт болон олон талт хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, төрийн захиргааны төв болон засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн гадаад харилцааг уялдуулан зохицуулах, хяналт тавих, гадаад сурталчилгаа, олон нийттэй харилцах үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Стратегийн зорилго: Монгол Улсын аюулгүй байдал, үндэсний язгуур ашиг

сонирхлыг олон улсын эрх зүйн хүрээнд улс төр-дипломатын аргаар хангах, дэлхийн улсуудтай найрсаг харилцаатай байж, улс төр, эдийн засгийн болон бусад салбарын харилцаа, хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, олон улсын хамтын нийгэмлэгт байр сууриа бэхжүүлэх, хөгжил дэвшлийг хурдасгах замаар улсынхаа тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг бататгах, энхийг эрхэмлэсэн, нээлттэй, бие даасан, олон тулгуурт гадаад бодлого явуулах нь гадаад бодлогын стратегийн зорилго мөн.

100

Хөтөлбөрийн зорилт

Өндөр, дээд хэмжээний айлчлалыг гадаад арга хэмжээний төлөвлөгөөний дагуу хэрэгжүүлнэ. Улс төр, эдийн засаг, боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, эрүүл мэнд, батлан хамгаалах зэрэг салбарт байгуулсан баримт бичиг, гэрээ хэлэлцээр, хөтөлбөр төслийг байгуулах, бүс нутгийн эдийн засгийн хэлэлцээр, бүлэглэлд тухайлбал, АПЕК, АПТА-д нэгдэх чиглэлээр ажиллана. Олон улсын хамтын нийгэмлэгт эзлэх Монгол улсын байр суурийг бэхжүүлж 13 оронтой Засгийн газар хоорондын хамтарсан комиссын хурал зохион байгуулна.

Худалдааны зохицуулалтын хууль, Худалдааны хамгаалалтын арга хэмжээний хууль, Гадаад худалдаанд төрөөс баримтлах баримт бичгийг батлуулна. Экспортыг дэмжих үндэсний хөтөлбөр боловсруулна. Гадаад орны буцалтгүй тусламж, хөнгөлөлттэй зээлийг үр ашигтай зарцуулах, тэнцвэрийг хадгалахад хяналт тавина. Гадаад харилцааг эдийн засагжуулах хөтөлбөрийг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлнэ.

Хилийн чанадад байгаа иргэдийнхээ эрх ашгийг хамгаалж, хилийн чанад дахь монгол иргэдийн бүртгэлийн тогтолцоог сайжруулна. Монгол Улсын дотоод, гадаад бодлого, ардчилал, шинэчлэлийн үйл явцыг дэлхийн улс орнуудад сурталчлан таниулна. Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Гадаад харилцааны яамны орон тоог 20-оор нэмэгдүүлэхээр тооцсоноос цалин, НДШ-

ийн зардалд 244.3 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна. Монгол Улс Ардчилсан орнуудын хамтын нийгэмлэгийг 2012 оноос эхлэн даргалах болсонтой холбогдуулан “Ажлын алба байгуулах, орон тоо нэмэх тухай ” Засгийн газрын 2011 оны 256 дугаар тогтоолоор Гадаад хэргийн яаманд 4 орон тоотой нэгжийг 2 жилийн хугацаагаар байгуулах, Варшав, Вашингтон дахь Дипломат төлөөлөгчийн газрын орон тоог тус бүр 1-ээр нэмэгдүүлэхээр төлөвлөж цалин, дипломат үйл ажиллагааны зардал 371.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэв.

Ирэх онд БНСУ-д зохион байгуулагдах Ёсу-2012 дэлхийн экспо үзэсгэлэнд оролцох зардалд 131,0 сая төгрөг тусгасан.

Гадаад харилцаа, хамтын ажиллагаа өргөжин тэлж, шинэ шатанд гарч байгаатай уялдан гадаад зочины зардал 51,3 сая төгрөгөөр өсч байна.

Хөтөлбөр 2. Хилийн чанадад суугаа дипломат төлөөлөгчийн газрын үйл

ажиллагаа Стратегийн зорилго: Монгол улсын байр суурийг илэрхийлэх, Монгол улсыг

төлөөлөн суугаа болон хавсран суугаа оронтой харилцах бүх төрлийн харилцааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх, иргэдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хилийн чанадад өөрийн орноо төлөөлөх, өндөр дээд

хэмжээний болон бусад айлчлалыг зохион байгуулах, уулзалт яриа хэлэлцээр хийх, консулын бүх төрлийн үйл ажиллагаа болон эх орноо сурталчлах, хилийн чанадад ажиллаж амьдарч буй иргэдэд үйлчлэх, тэдний эрх ашгийг хамгаалах үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги : “Зарим Дипломат төлөөлөгчийн газрын орон тоог нэмэх, шинээр нээн ажиллуулах

Ерөнхий консулын газрын орон тооны хязгаар, цалин тогтоох нэгжийн тухай” Засгийн

101

газрын 2011 оны 183 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан Монгол Улсаас Их Британи Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улс, Америкийн Нэгдсэн Улсад суугаа Элчин сайдын яам, Осака, Сан-Франциско, Гонгконг дахь Монгол Улсын Ерөнхий консулын газрын орон тоог 18-аар нэмэгдүүлснээр урсгал зардал 1288.7 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн. Бүгд Найрамдах Итали Улсын нийслэл Ром хотод шинээр нээгдэх ЭСЯ-ны үйл ажиллагааны зардалд 550.0 сая төгрөгийг шинээр нэмж төлөвлөв. Лондон, Брюссель зэрэг зарим Дипломат төлөөлөгчийн газруудын цалинг суугаа орны хэрэглээний үнийн өсөлт, инфляцтай уялдуулан өсгөхөөр тооцсоноос цалин, НДШ-ийн зардал 250.0 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн.

Хөтөлбөр 3. Гадаадын хөрөнгө оруулалт

Стратегийн зорилго: Хөрөнгө оруулалт, бизнесийн таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх, хөрөнгө оруулалтыг дэмжих үндэсний стратегийг боловсруулж хэрэгжүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих, хөрөнгө

оруулалтын бүртгэл, статистик дүн шинжилгээ хийх, мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх, сурталчилгааны арга хэмжээг гадаад болон дотоодод зохион байгуулах үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт Гадаадын хөрөнгө оруулалтын стратеги шинэчлэн боловсруулах, гадаадын шууд

хөрөнгө оруулалтыг стратегийн гол чиглэл, салбараар тэнцвэртэй татах арга хэмжээнүүдийг зохион байгуулна.

Эдийн засгийн үр ашигтай томоохон төсөл, арга хэмжээг санхүүжүүлэхэд гадаадын хөрөнгө оруулалтыг түлхүү ашиглах, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах бодлого баримталж, хөрөнгө оруулалтын тогтвортой орчныг хангах, бэхжүүлэх, хөрөнгө оруулагчдад үйлчлэх “Нэг цэгийн үйлчилгээ” нэвтрүүлж, Гадаадын хөрөнгө оруулалтын бүртгэл, мэдээллийн санг сайжруулна.

Хөтөлбөр 4. Монгол Улсад суугаа дипломат төлөөлөгчийн газруудад үйлчлэх

Стратегийн зорилго. Монгол улсад суугаа гадаадын дипломат төлөөлөгчийн газрууд, олон улсын байгууллагуудын хэвийн, аюулгүй, ая тухтай орчинд ажиллах амьдрах нөхцөлөөр хангах .

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Улаанбаатар дахь ДТГ, олон улсын байгууллагуудыг байр, орон сууцаар хангах, тэдгээрт засвар үйлчилгээ хийх, гадаад тохижилт, аюулгүй байдлыг хангах, авто тээвэр, ёслол хүндэтгэлийн үйлчилгээ үзүүлэх зэрэг гадаад харилцааны яамны үйл ажиллагааг дэмжих үйлчилгээ энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги : Монгол Улсад суугаа НҮБ-ын суурин төлөөлөгчийн газрын барилга, Дипломат

байгууллагын үйлчилгээ аж ахуй газрын автобаазын өргөтгөлийн барилгын ажил дуусч ашиглалтад хүлээн авахтай холбогдуулан байр ашиглалтын зардлыг 2012 оны төсвийн төсөлд тусгаснаар урсгал зардал 84,0 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн.

“Чин ван Ханддоржийн өргөөг шилжүүлэх тухай” Засгийн газрын 2010 оны 313 дугаар тогтоолоор Төр, засгийн Үйлчилгээ, аж ахуйг эрхлэх газрын харьяа Амралт үйлчилгээний цогцолборын үндсэн хөрөнгөнд бүртгэлтэй Чин Ван Ханддоржийн өргөөг балансаас балансад

102

шилжүүлэхээр шийдвэрлэсэнтэй холбогдуулан үйлчилгээний ажилтаны орон тоог нэмэгдүүлсэнээр урсгал зардал 25,0 сая төгрөгөөр нэмэгдүүллээ.

БАЙГАЛЬ, ОРЧИН, АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын багцын урсгал зардлын хэмжээг 2012 онд

75.7 тэрбум төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 15.6 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

ТЕЗ-ын хөтөлбөрийн бүтэц болон урсгал төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

ХӨТӨЛБӨРҮҮД 2010 он

гүйц 2011 он төл 2012 он төсөл

Хөтөлбөр 1. Хүрээлэн буй орчны бохирдол, доройтол 943.1 30957.1 31070.9

Хөтөлбөр 2. Ойжуулалт, ойн нөөцийн менежмент 5286.5 5343.3 6273.3

Хөтөлбөр 3. Усны нөөц, нуур, гол мөрний менежмент 298.8 320.0 682.1

Хөтөлбөр 4. Цаг уур, орчны шинжилгээ 9870.6 12059.0 17181.9

Хөтөлбөр 5. Тусгай хамгаалалттай газруудын хамгаалалт 2146.4 2656.4 4269.2

Хөтөлбөр 6. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын бодлого, төлөвлөлт 5304.9 6239.0 15312.3

Стратегийн зорилго 1 Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох, цөлжилт, гангийн нөлөөг бууруулах, химийн хорт бодис, цацраг идэвхт хаягдлыг багасгах, хог хаягдлын менежментийг сайжруулах зэрэг хүрээлэн буй орчныг хамгаалахад чиглэгдсэн эдийн засаг, нийгэм, экологийн цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлж, хүрээлэн буй орчны бохирдол, доройтлыг бууруулах арга хэмжээг эрчимжүүлнэ.Энэ хүрээнд дараах хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ:

Шинээр хэрэгжүүлэх арга хэмжээ :

Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээнд зарцуулах хөрөнгийн хувь хэмжээний тухай хуулийн дагуу байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогын зарим хэсгийг байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээнд тухайн төсвийн жилд зарцуулахаар заасан. Энэ хуулийн хэрэгжилт хангалтгүй байгаатай холбоотойгоор байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх, хамгаалах үйл ажиллагаанд зарим хүндрэл бэрхшээл гарч байна. Иймд энэ асуудлыг бүрэн хэмжээгээр шийдвэрлэж ажлын гүйцэтгэлд тавих хяналтыг сайжруулах зорилгоор 2012 оноос эхлэн хуулийн хэрэгжилтийг хангахаар шийдвэрлэсэн. Хуульд заасны дагуу байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос тогтоосон хувь хэмжээгээр тооцоход нийт 8.4 тэрбум төгрөг болсныг байгаль хамгаалах сан болон аймгуудийн байгаль хамгаалах газрын төсөвт тусгасан бөгөөд энэ хүрээнд хийгдэх төсөл, арга хэмжээний төлөвлөгөөг нэг бүрчлэн гаргаж батлан хэрэгжүүлэх болно.

103

Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуульд өөрчлөлт орж нэг байгаль хамгаалагчийн хариуцан ажиллах талбайн хэмжээг байгалийн бүс бүслүүрийн ангилалаар тогтоосон. Мөн Засгийн газрын 2006 оны 71 дүгээр тогтоолоор байгалийн бүсчлэлд хамрагдах сумдын жагсаалтыг баталсан. Эдгээр эрх зүйн актын дагуу нийт 214 байгаль хамгаалагч нэмж ажиллуулах шаардлагатай байгаа тул эдгээр байцаагчдын үйл ажиллагааны зардалд 847.7 сая төгрөгийг тусгав.

Засгийн газрын 2010 оны 90 дүгээр тогтоолоор баталсан Цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөрт заасан Монгол орны нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд газрын доройтол, цөлжилтийн төлөв байдлыг үнэлэхэд шаардлагатай анхан шатны мэдээллийг бүрдүүлэх, цаашид тасралтгүй ажиглалт, шинжилгээ хийж, цөлжилтийн явцыг сааруулах, гарах эрсдэлийг бууруулах талаар төрөөс бодлого боловсруулах түвшний мэдээллээр ханган ажиллах үүргийг хэрэгжүүлэх байгаль орчны мэдээллийн 19 дэд санг бүрэн хэмжээгээр байгуулах, шаардлагатай мэдээ, мэдээллийг бүрэн оруулахад зайлшгүй хэрэгцээтэй байгаа 5 орон тоо болон холбогдох зардал болох 22.8 сая төгрөгийг нэмж тусгав.

“УС” үндэсний хөтөлбөр, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд "Усны хяналт шинжилгээний цэгүүдийн нягтрал, төлөөлөх чадварыг харгалзан гадаргын усны хяналт шинжилгээний сүлжээг 30 харуулаар өргөжүүлнэ." гэж заасны дагуу 2012 онд ус судлалын 5 харуул /Архангай, Дорнод, Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Төв тодорхой сумдад/ байгуулахаар төсөвт тусгав.

2009 онд байгуулагдсан Цаг агаарт зориудаар нөлөөлөх экспедицийн орон тооны

зардал батлагдахгүй байгаагаас хөрөнгө оруулалтаар тоног төхөөрөмжийг нь авсан 10 экспедиц үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй байна. Иймд тоног төхөөрөмжийн ажиллуулахад зайлшгүй шаардлагатай 30 орон тоо, 267.9 сая төгрөгийн зардлыг төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн урт хугацааны мэдээллийг олон улсын түвшинд гаргах зорилгоор 2011 онд супер компьютер худалдан авч суурилуулсан. Мэдээлэл боловсруулалт хийхэд зайлшгүй шаардлагатай 5 орон тооны зардалд 62.8 сая төгрөгийг төсөвт тусгасан.

Ногоон хэрэм Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх,Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт ойжуулалтын талаар тавигдсан зорилтуудыг хэрэгжүүлэх үүднээс 2012 онд ойжуулалт хийх талбайн хэмжээг 1760 га-гаар, үрийн санд нөөцлөх үрийн хэмжээг 100 кг-аар, ойн зурвас байгуулах талбайн хэмжээг 144 га-гаар тус тус нэмэгдүүлснээс гадна ой хамгаалалтын тодорхой төсөл, арга хэмжээг зохион байгуулах, 2011 оны ойжуулалтын 2 дахь жилийн ардчилгаа, хамгаалалтыг хийх зардлыг тусгасантай холбоотойгоор ойжуулалтын зардлыг 780 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэв.

Агаар хамгаалах, агаарын бохирдлыг бууруулахад чиглэсэн Цэвэр агаарын сангийн зардлыг агаарын бохирдлын нөхөн төлбөрийн орлогоос санхүүжүүлдэг бөгөөд 2012 оны урьдчилсан тооцоогоор уг санд төвлөрүүлэх орлого 31 тэрбум төгрөг болж байна.Энэ дагуу сангийн үйл ажиллагааны хүрээг өргөтгөх зарчим баримтлан зардлыг 2011 оны түвшингээс 1,0 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлэв.

Хөтөлбөр 1. Хүрээлэн буй орчны бохирдол, доройтлыг бууруулах

104

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хөрс, ус, агаар зэрэг хүрээлэн буй орчныг бохирдлыг бууруулах, хүрээлэн буй орчны төлөв байдлын тухай мэдээлэл түгээх, бүх нийтэд экологийн боловсрол олгох, байгальд удаан задардаг, хог хаягдлыг ангилан ялгах, дахин боловсруулах, шар шорооны нүүдэл, цөлжилттэй тэмцэх зэрэг салбар дундын хамтын ажиллагааг зохицуулах чиг үүрэг энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Хүрээлэн буй орчны төлөв байдлын тухай мэдээлэл түгээх, бүх нийтэд экологийн боловсрол олгох, байгальд удаан задардаг хог хаягдлыг хязгаарлах, хог хаягдлыг ангилан ялгах, дахин боловсруулах, цөлжилттэй тэмцэх зэрэг арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги:

Дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас манай орны эдийн засаг, нийгмийн амьдрал хүмүүсийн амьжиргаанд үзүүлэх таагүй нөлөөлөл мэдэгдэхүйц нэмэгдэж, элсний нүүлт, шар шороон шуурга, цөлжилтийн үйл явц асар их эрч хүчтэй болж байгаа өнөө үед түүнийг сөрөн тэмцэх зайлшгүй шаардлага тулгарч байна. Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2012 онд 31,0 тэрбум төгрөг зарцуулахаар төлөвлөөд байгаа бөгөөд агаарыг хамгаалах, агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр гэр хорооллын айл өрхийг боловсруулсан түлшээр хангах, нийтийн тээврийн дизель хөдөлгүүрт автобусанд шингэрүүлсэн нефтийн төхөөрөмж суурилуулах, бага, дунд чадлын уурын зуухнуудад техникийн шинэчлэл хийх, зарим уурын зуухыг татан буулгаж төвлөрсөн дулаанд холбох, уурын зуухнаас болон гэр хорооллоос гарах үнсийг зориулалтын автомашинаар байгальд халгүйгээр цуглуулж, тээвэрлэх, Мянганы сорилтын сангаас тараагдах гэр хорооллын айлуудын зууханд үнийн зөрүүг олгох зэрэг төсөл, арга хэмжээг Цэвэр агаар сангаас хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна

Хүрэх үр дүн: Агаар, ус, хөрсний бохирдлыг бууруулж, амьдрах орчныг сайжруулах нөхцөл бүрдэх болно.

Стратегийн зорилго 2. Агаар мандал, газар, түүний хэвлийн баялаг, ой, ус, ан амьтан, ургамлын олон янз байдлыг хамгаалах, байгалийн нөөцийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, байгалийн нөөцийн тогтвортой менежментийн үндсийг бэхжүүлж, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээний чанар, үр дүнг сайжруулна. Энэ хүрээнд Хөтөлбөр 2, Хөтөлбөр 3, Хөтөлбөр 4, Хөтөлбөр 5-г хэрэгжүүлнэ:

Хөтөлбөр 2. Ойжуулалт, ойн нөөцийн менежмент

Ойн нөөцийг тогтвортой ашиглаж, ой хамгаалах, нөхөн сэргээх, экологийн тэнцвэрийг хадгалах нөхцөлийг хангана.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэ хөтөлбөрт ойн санг хамгаалах, ойжуулах, ойжуулалтын ажлын үр дүнг дээшлүүлэх,ойн хортон мэрэгч, шавьжтай тэмцэх, ойн нөөцийг зохистой ашиглахтай холбоотой арга хэмжээ, үйл ажиллагаа хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Ойн нөөцийг нөхөн сэргээх, Ногоон хэрэм хөтөлбөрийг өргөжүүлэх, ойжуулалтын ажлын үндэс болсон сайн чанарын үрээр хангах, бэлтгэх, дэвшилтэт технологи ашиглан ойн зохион байгуулалтыг хийж ойн зохистой менежментийн төлөвлөгөөг боловсруулснаар хууль бус мод бэлтгэлийг багасгах нөхцөлийг бүрдүүлэх.

105


Ойжуулалтын ажлыг өргөжүүлж, ногоон байгууламжийн талбайг нэмэгдүүлэх нь дулаарлыг эрчимжүүлж байгаа хүлэмжийн хийг шингээхэд ихээхэн ач холбогдолтой. Энэ хөтөлбөрийн хүрээнд Ногоон хэрэм Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт ойжуулалтын талаар тавигдсан зорилтуудыг хэрэгжүүлэх үүднээс 2012 онд ойжуулалт хийх талбайн хэмжээг 1760 га-гаар, үрийн санд нөөцлөх үрийн хэмжээг 100 кг-аар, ойн зурвас байгуулах талбайн хэмжээг 144 га-гаар тус тус нэмэгдүүлснээс гадна ой хамгаалалтын тодорхой төсөл, арга хэмжээг зохион байгуулах, 2011 оны ойжуулалтын арчилгаа, хамгаалалт хийх зэрэг олон төсөл, арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр тооцож 6272.3 сая төгрөгийг төлөвлөөд байна.

Хөтөлбөр 3. Усны нөөц, нуур, гол мөрний менежмент

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэ хөтөлбөрт усны нөөц, гол, мөрний сав газрыг хамгаалах, гадаргын ус ашиглалтыг нэмэгдүүлэх, гүний хайгуулын ажлыг өргөжүүлэх, гар худаг гаргах, томоохон усан сан байгуулах, бороо цасны усыг ашиглах, булаг шандны эх ундаргыг хашиж хамгаалах, рашаан усанд хамгаалалтын горим тогтоох усны хэрэглээг зохистой болгох зэрэгтэй холбоотой бодлого үйл ажиллагаа хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Усны бодлогын шинэчлэлийг эрчимжүүлж гол, мөрний сав газрыг хамгаалах, усны хэрэглээг зохистой болгох, гадаргын ус ашиглалт, гүний усны хайгуулын ажлыг өргөжүүлэх, усны нөөцийг нэмэгдүүлэх.


“Усны тухай” хуулийн холбогдох заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор 2012 оноос Булган, Баян-өлгий, Хөвсгөл, Дорноговь, Увс, Баянхонгор, Сайншанд хотын ус хангамжийн нэмэлт эх үүсвэр, Архангай аймгийн Эрдэнэбулган, Говьсүмбэр аймгийн Шивээговь сумын төвийн ус хангамжийн эх үүсвэрийн хайгуул судалгааны ажлыг хийнэ. Уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2012 онд нийт 682.1сая төгрөг зарцуулах бөгөөд энэ нь 2011 оноос 362.2 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа болно.

Хөтөлбөр 4. Цаг уур, орчны шинжилгээ

Ус, цаг уурын салбарт цаг уурын дунд хугацааны зорилтыг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний урсгал санхүүжилтэд нийт 17.2 тэрбум төгрөг зарцуулахаар төлөвлөсөн нь 2011 оноос 42.5 хувь буюу нэг тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа болно.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Монгол орны нийт нутаг дэвсгэрт хийгдэх цаг уур, нарны цацраг судлал, агаарын дээд давхарга, гадаргын болон гүний ус, мөстөл, байгаль орчны (агаар, ус, хөрс) чанарын хяналт шинжилгээ, цаг агаарт зориудаар нөлөөлж хур тунадас нэмэгдүүлэх зэрэг судалгаа, үйлчилгээ, мэдээллийн чиглэлээр улсын нэгдсэн сүлжээний 500 гаруй өртөө, лаборатори, харуулын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


“Ус цаг уур, орчны хяналт-шинжилгээний салбарыг 2015 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөр”, “Цаг агаарт зориудаар нөлөөлөх үйл ажиллагааг 2015 он хүртэл хөгжүүлэх

106

хөтөлбөр”-үүдийн дунд шатны зорилтыг хэрэгжүүлэх, мөн “Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үндэсний хөтөлбөр”, “Цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр”, “Ус үндэсний хөтөлбөр” зэрэг хөтөлбөрт тусгагдсан зорилтууд, “Монгол улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлого”-д тусгагдсан асуудлуудыг тусгайлан авч үзэж цаг хугацааны болон үр дагаврын хувьд зайлшгүй шаардлагатай асуудлуудыг 2012 онд хэрэгжүүлнэ.

Цаг уурын ажиглалтын сүлжээний зайг Дэлхийн цаг уурын байгууллагын стандартын дагуу мөрдөж, уур амьсгалын өөрчлөлтийн ирээдүйн хандлагыг үнэлэх, байгаль цаг агаарын болзошгүй аюултай болон гамшигт үзэгдлээс урьдчилан сэрэмжлүүлэх мэдээний чанарыг сайжруулах, нөхцөл бүрдсэн үед цаг агаарт зориудаар нөлөөлж хур тунадас нэмэгдүүлэх чиглэлийн үйл ажиллагааны хүрээнд байгаль орчны мэдээллийн 19 дэд санг бүрэн хэмжээгээр ажиллуулах, Архангай, Дорнод, Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Төв тодорхой сумдад ус судлалын 5 харуул байгуулах,цаг агаарт зориудаар нөлөөлөх экспедицийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах, уур амьсгалын өөрчлөлтийн урт хугацааны мэдээллийг олон улсын түвшинд гаргах боломжийг бүрдүүлэх зэргийг 2012 оны тухайд онцгой анхааран авч үзсэн болно.

Стратегийн зорилго 3. Байгаль орчинд халгүй тогтвортой аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх нөхцөлийг хангана.

Хөтөлбөр 6. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хамгаалалт

Байгаль, соёл, өв уламжлалын өвөрмөц тогтолцооны давуу талаа ашиглан байгальд халгүй аялагч, жуулчдын тоог нэмэгдүүлнэ.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэ хөтөлбөрт тусгай хамгаалалттай газар нутагт хамаарах дархан цаазат газар, байгалийн цогцолборт газар, байгалийн нөөц газар болон дурсгалт газар нутгийн байгалийн унаган төрх, тогтоц, ховор амьтан, ургамал тэдгээрийн амьдрах орчныг хамгаалах үйл ажиллагаа хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Зарим нэн ховор, ховор ан амьтдын тархац нөөцийг тогтоох, өндөр уулын болон уулын тайгын бүслүүрийн ашиглалтад өртөмтгий, ашигт ургамлын тархац, нөөцийг тогтоох, хамгаалалтын менежментийг боловсронгуй болгох, тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хэмжээг нийт нутаг дэвсгэрийн 30 хувьд хүргэх.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: “Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн үндэсний хөтөлбөр”-ийн хэрэгжилтийг хангах

зорилгоор тусгай хамгаалалттай бүс, нутагт ажиллах хүний нөөцийн асуудлыг Засгийн газрын 2006 оны 71 дүгээр тогтоолын хүрээнд шийдвэрлэх арга хэмжээг 2012 онд авч үзлээ. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хамгаалалт хөтөлбөрийн хүрээнд 2012 онд 4.3 тэрбум төгрөг зарцуулахаар төсвийн төсөлд тусгалаа.

Хөтөлбөр 7. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын бодлого, удирдлага

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгыг зүй зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, байгаль орчинд нөлөөлөх хортой нөлөөллийг багасгах,байгалийн баялгийн нөөц, байгаль орчны төлөв байдал, хувьсал, өөрчлөлтийг

107

судлах, энэ талаарх мэдээллийг хуримтлуулж, боловсруулах байгалийн гамшигт үзэгдлээс урьдчилан сэргийлэх зэрэг үйл ажиллагаа, эдгээр үйл ажиллагааг нэгдсэн бодлого, удирдлагаар хангах чиг үүргүүд энэ хөтөлбөрт хамрагдана.

Хөтөлбөрийн зорилт: Зарим нэн ховор, ховор ан амьтдын тархац нөөцийг тогтоох, өндөр уулын болон уулын тайгын бүслүүрийн ашиглалтад өртөмтгий, ашигт ургамлын тархац, нөөцийг тогтоох, хамгаалалтын менежментийг боловсронгуй болгох, тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хэмжээг нийт нутаг дэвсгэрийн 30 хувьд хүргэх.


Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээнд зарцуулах хөрөнгийн хувь хэмжээний тухай хуулийн 4.1, 4.2 дахь хэсэгт заасны дагуу байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогын зарим хэсгийг байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээнд тухайн төсвийн жилд зарцуулахаар заасан. Энэ хуулийн хэрэгжилтийг хангалтгүй байгаатай холбоотойгоор байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх, хамгаалах үйл ажиллагаанд зарим хүндрэл бэрхшээл гарч байна. Иймд энэ асуудлыг бүрэн хэмжээгээр шийдвэрлэж ажлын гүйцэтгэлд тавих хяналтыг сайжруулах зорилгоор 2012 оноос эхлэн хуулийн хэрэгжилтийг хангахуулах арга хэмжээг төсөвт тусгалаа.

ЭРДЭС БАЯЛАГ, ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайдын төсвийн багцын урсгал зардал 2012 онд 77,039.1

сая төгрөгөөр төсөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 27,188.2 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын 2012 оны бодлого нь уул уурхайн үйлдвэрлэлийн

эдийн засгийн үр ашгийг дээшлүүлэх, нөөц нь тогтоогдсон томоохон ордуудыг ашиглалтад оруулах бэлтгэлийг хангах, дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлэх, эцсийн бүтээгдэхүүн болгон боловсруулах, экспортлох, бүс нутгийн хөгжлийг дэмжих, улс орны түлш, эрчим хүчний найдвартай аюулгүй ажиллагааг хангах, нүүрсний цэвэр технологийг хөгжүүлэхийн зэрэгцээгээр хүний эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах болон үйлдвэрлэл, үйлчилгээний тогтвортой үйл ажиллагаа явуулах нөхцөлийг хангахад чиглэгдэнэ.

ТЕЗ-ын Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт


Хөтөлбөрүүд 2010 гүйц 2011 төл 2012 бат Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 гүйц 2011 төл 2012 бат Нийт

43,746.9

49850.9

77,039.1 100 100 100

Хөтөлбөр 1. Олборлох уул уурхай 5549.8

7917.1 9,628.1 12.7 15.9 12.5

Хөтөлбөр 2. Эрчим хүч 37861.1 41496.4 42,894.1 86.6 83.2 55.6

Хөтөлбөр 3. Түлш 335.9 437.4 18,579.4 0.7 0.9 24.1

Хөтөлбөр 4. Агаарын бохирдлыг бууруулах

5937.5

7.8

108

Хөтөлбөр 1.Олборлох уул уурхай

Олборлох, уул уурхайн үйл ажиллагаанд 2012 онд нийт 9,628.1 сая төгрөг зарцуулна. Энэ нь нийт эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын урсгал зардлын 16.3 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго: Байгаль орчинд ээлтэй, оновчтой техник, технологиор эрдэс баялгийг олборлох, баяжуулах, боловсруулах нэмүү өртөг шингэсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх замаар үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх, үндэсний эдийн засгийн чадавхыг дээшлүүлнэ.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Эрдэс баялаг, газрын тосны хайгуул, олборлолттой холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна

Хөтөлбөрийн зорилго: Уул, уурхайн үйлдвэрүүдийн эдийн засгийн үр ашгийг дээшлүүлэх, нөөц нь тогтоогдсон томоохон ордуудыг ашиглалтад оруулах, дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлж эцсийн бүтээгдэхүүн болгон боловсруулж дотоодын хэрэгцээг хангахын зэрэгцээ экспортлох бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадварыг өсгөн Монгол улсын эдийн засгийн чадавхыг нэмэгдүүлж бүс нутгийн хөгжлийг дэмжих бодлого баримтлахад чиглэнэ.Газрын тосны олборлолт, боловсруулах үйлдвэрийг байгуулах, газрын тосны бүтээгдэхүүний хангамжийг хэвийн явуулах, үйл ажиллагааг нь бодлогоор дэмжиж, газрын тос боловсруулах үйлдвэр, нүүрснээс шингэн түлш гарган авах үйлдвэр байгуулах замаар газрын тосны бүтээгдэхүүний дотоодын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Засгийн газрын хуралдааны 2008 оны 80 дугаар тэмдэглэлд Эрчим хүчний судалгаа

хөгжлийн төвийн эрхлэх ажлын хүрээнд хамаарч байсан нүүрсний олборлолт, зохицуулалт, боловсруулалт хийх чиг үүргийг АМГ-т шилжүүлснээр Нүүрсний туршилт, тохируулгын лабораторийн барилга, Сэргээгдэх эрчим хүчний төвийн харъяанд байсан агуулахын барилга тус тус шилжин ирсэнтэй холбогдуулан тогтмол зардлыг, уул, уурхай геологийн мэргэжлийн ажилтнуудын хяналт шалгалтаар ажиллах төлөвлөгөөний дагуу ашиглалтын болон хайгуулын зөвшөөрөл эзэмшигч аж ахуйн нэгж байгууллагуудын уулын ажлын төлөвлөгөө, нөхөн сэргээлт, олборлолт, хайгуул, стратегийн ач холбогдол бүхий газруудын хил хязгаар тогтоолгох зэрэг орон нутагт ажиллах ажилд шаардагдах зардлыг нэмэгдүүлэв.

Хөтөлбөр 2. Эрчим хүч

Эрчим хүчний үйл ажиллагаанд 2012 онд нийт 42,894.1 сая төгрөг зарцуулна. Энэ нь нийт эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын урсгал зардлын 72.7 хувийг эзэлж байна.

Хөтөлбөрийн зорилго: Эрчим хүчний өндөр үр ашиг бүхий, алдагдал багатай үйлдвэрлэлийн бүтцийг бий болгох, цахилгаан дамжуулах шугам болон цахилгаан станцуудыг зөв байршуулсны үндсэнд эрчим хүч экспортлох, эрчим хүчний хэмнэлтийн бодлогыг тодорхойлох, дэвшилтэт шинэ техник, технологи нэвтрүүлэх, сэргээгдэх эрчим хүчний нөөцийг ашиглаж эрчим хүчний эх үүсвэрийн бүтцийн шинэчлэлт хийх замаар эрчим хүчний хараат бус бие даасан найдвартай хангамжийн систем байгуулах.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Дулааны болон цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрлэл, хангамж, түгээлтийг дэмжих үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Монгол Улсын эрчим хүчний нэгдсэн систем байгуулах, хөдөөг цахилгаанжуулахад сэргээгдэх эрчим хүчийг өргөн ашиглах замаар экологийн тэнцвэртэй

109

байдлыг хангах, Улаанбаатар хотын болон аймгийн төвүүдийн хэрэглэгчдийг дулааны эрчим хүчээр найдвартай, тасралтгүй хангах.


Эрчим хүч, дулааны системийн үнэ тарифыг хязгаарласнаар улсын төсвөөс олгох татаас жилээс жилд нэмэгдэх хандлагатай болж байгаа учраас дээрх салбарын үйл ажиллагааг хэвийн найдвартай явуулах үүднээс үнэ тарифыг бодиттой тогтоон мөрдүүлэх шаардлага байна.

Монгол Улсын Засгийн газрын “Түлш эрчим хүчний салбарын 2011-2012 оны өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг хангах зарим арга хэмжээний тухай” 2011 оны 194 дүгээр тогтоолын дагуу 2011 онд Завхан, Говь-Алтай, Баянхонгор аймгийн дизель станцын алдагдал, Дорнод болон баруун бүсийн эрчим хүчний системийн алдагдал, Даланзадгад, Налайх, Багануур, Шарын гол, Хөтөл, Бэрх тосгоны дулааны станцын алдагдлыг тус тус улсын төсвөөс санхүүжүүлж, төвийн бүсийн эрчим хүчний компаниудад татаас олгохоор нийт 40,605,9 сая төгрөг төсөвлөсөн нь өмнөх оныхоос 791,5 сая төгрөг буюу 2,0 хувиар нэмэгдэж байна.

Дулааны 5 дугаар станцыг барихад хяналт тавих төслийн нэгжийн зардалд зориулан хөтөлбөр төслийн дотоод урсгал зардалд 600,0 сая төгрөгийг шинээр нэмж төсөвлөсөн болно.

Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар эрчим хүчний салбарт хэрэгжиж байгаа төсөл, хөтөлбөрөөс техник хяналтын зардал болон нормчилолын сангийн зардал бүрддэг бөгөөд хуулийн дагуу хяналт тавих болон эрчим хүчний норм, нормативийг боловсруулахад зарцуулах зардлыг 2012 онд эрчим хүчний салбарт хэрэгжих хөрөнгө оруулалттай уялдуулан Эрчим хүчний газрын хөтөлбөр, төслийн техник хяналтын зардлыг 306,8 сая төгрөгөөр, нормчлолын зардал 100,0 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэн төсөвлөн төсвийн төсөлд тусгав.

“Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын 2011 оны 11 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний хүрээнд Нийслэлийн агаарын чанарыг сайжруулах бүсийн гэр хорооллын айл өрхөд цахилгааны үнийн хөнгөлөлт, урамшуулалд зориулан агаарын бохирдлыг бууруулах арга хэмжээний зардалд шинээр 5695,9 сая төгрөгийг нэмж төсөвлөв.

Хөтөлбөр 3.Түлш Стратегийн зорилго: Байгаль орчинд сөрөг нөлөө багатай шинэ техник, технологи,

олон улсын стандартын шаардлагад нийцсэн дэд бүтэц бүхий, нүүрс олборлох, боловсруулах үйлдвэрлэлийн цогцолборууд байгуулж үндэсний эдийн засгийн чадавхыг дээшлүүлнэ.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Нүүрс олборлох, боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжих үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилго: Нүүрс олборлох салбарын техник, технологийн шинэчлэлтийг түлхүү хөгжүүлж, нүүрс боловсруулалт, нүүрсхимийн үйлдвэрлэл хөгжүүлэх оновчлолын загвар боловсруулан хэрэгжүүлэх үе шат, чиглэлийг тодорхойлж, улмаар боловсруулах үйлдвэрүүдийг байгуулж эхлэх ба нүүрсний хими-технологийн туршилт-шинжилгээ, нүүрсний зах зээл, эдийн засгийн загварчлалын судалгааны түвшинг дэлхий дахинд хүлээн зөвшөөрөх түвшинд хүргэнэ. Мөн богино болон дунд хугацаанд дотоодын зах зээл дээрх

110

дизель болон автобензин түлшний нийлүүлэлтийн хомсдлоос үүсэх үнийн хэлбэлзэл, эрсдлийг хамгаалах зорилгоор дотоодын 1-2 сарын хэрэгцээний түлшний нөөцийг бүрдүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Уул уурхайн салбарын хөгжил нь Уул уурхайн ажиллагаатай хамт хөгжин, өргөжиж

байх бөгөөд энэ байдлаар ч аврах албаны үйл ажиллагаа өргөжих болсонтой холбоотой тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл, уул уурхайн аврах албаны томилолт, нормын хувцас, зөөлөн эдлэлийн зардлыг нэмж тусгах шаардлагатай байна.

Энэ хөтөлбөрийн үйл ажиллагаатай холбоотойгоор дээрх шийдвэрлэх асуудлуудыг хангах зорилгоор уулын цэрэгжүүлсэн аврах ангийн 2012 оны төсвийн төслийг өмнөх оныхоос 142.0 сая төгрөгөөр нэмж төсөвлөсөн болно.

Шатахууны хомсдлоос сэргийлэх, ялангуяа газар тариалан, барилга, зам тээвэр зэрэг улирлын чанартай үйлдвэрлэл явагддаг салбаруудад түлшний хомсдлоос шалтгаалж үүсч болзошгүй эсрдлүүд буюу дэд бүтцийн хойшлуулашгүй бүтээн байгуулалтын ажил саатаж эдийн засгийн хөгжилд муугаар нөлөөлх, дотоодын зах зээл дээр нийлүүлэлтээс хамаарсан үнийн огцом хэлбэлзэл үүсэх, инфляци хөөрөгдөх зэрэг үзэгдлээс зайлсхийх зорилгоор дотоодын зах зээлд 1 сар орчим хугацаанд хэрэгцээг хангах шатахууны нөөц (2750 тонн автобензин, 11000 тонн дизель түлш) бүрдүүлэх хөрөнгийн зардалд зориулж 16,363.2 сая төгрөг, нөөцийн шатахууныг хувийн гэрээт агуулахуудад хадгалуулах үйлчилгээний зардалд 1,636.8 сая төгрөгийг тус тус төсвийн төсөлд тусгав.

ЗАМ ТЭЭВЭР, БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын багцын нийт урсгал зарлага 2012 онд

38,525.4 сая төгрөгт хүрч 2011 оны батлагдсан төсвөөс 9307.4 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа нь сүүлийн жилүүдэд манай улсад ашигт малтмалын уурхайнууд шинээр бий болсонтой холбогдуулан тээврийн ачаа эргэлт эрс нэмэгдсэн түүнийг дагаад тээврийн хэрэгслийн тоо жилээс жилд өсөж байгаатай уялдаатай болно.

Стратегийн зорилт: Эдийн засгийн өсөлтийг хангахуйц зам, тээврийн сүлжээ, үйлчилгээг өргөжүүлэн хөгжүүлэх, барилга, хот байгуулалт, газрын харилцаа, нийтийн аж ахуйн бодлогын үр нөлөөг дээшлүүлж хүн амын ая тухтай, аюулгүй амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх.

ТЕЗ-ын хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/


2010 гүйц 2011 төл 2012 бат Нийт 17425.8 29218.1 38525.4

100

100 100

Хөтөлбөр 2. Зам тээвэр 11836.2 21640.3 26143.7 67.9 74.1 67.8

Хөтөлбөр 2. Барилга хот байгуулалт, зураг зүй 5589.6 7577.8 12381.7 32.1 25.9 32.1

Хөтөлбөр 1. Зам Тээвэр

111

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Авто замын сүлжээ байгуулах, авто зам, гүүр шинээр

барьж ашиглалтад оруулах, засвар үйлчилгээ барилга угсралтын үйл ажиллагаа, авто тээврийн хяналт, зохицуулалт, нийтийн тээвэр, төмөр замын тээвэр, агаарын тээврийн үйлчилгээтэй холбоотой удирдлага зохицуулалт болон зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Зам, тээврийн салбарын эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгон төмөр замын болон агаарын тээврийн олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлж, хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг сайжруулах, дэд бүтцийг хөгжүүлэн, үйлчилгээг өргөжүүлж, хувийн хэвшлийн оролцоо давамгайлсан салбар болгон хөгжүүлэхэд оршино.




2010 гүйц 2011 төл 2012 бат Нийт 11836.2

21640.3 26143.7 100 100

100

Авто зам 1328.6 1529.2

2805.4 11.2 7.1 10.7

Төмөр зам 426.1 905.4

1117.5 3.6 4.2 4.3

Агаарын тээвэр 3680.5 3245.9

3717.2 31.2 15.0 14.2

Авто тээврийн хяналт, нийтийн тээврийн зохицуулалт 6401.0

15959.8 18503.6

54.0

73.7 70.8

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд зам, тээврийн

байгууллагуудыг оновчтой бүтэц зохион байгуулалттайгаар зохион байгуулах ажил нэн түрүүнд тулгамдсан асуудал болж байна.

Хөтөлбөрийн хэрэгжүүлэх хүрээнд Зам засвар хөтөлбөрт 1276.2 сая төгрөгийг, Төмөр зам хөтөлбөрт 212.1 сая төгрөгийг, агаарын тээвэр хөтөлбөрт 471.3 сая төгрөгийг тус тус өмнөх онуудаас нэмж төсөвлөсөн болно. Энэ нь Цанын баазын чиглэлд шинээр төлбөр хураах 3 цэг 2011 оны 12 сард ашиглалтад орохоор болсонтой холбогдож, 2011 оны 12 сард Хөвсгөл, Булган, Орхон салбарын 5307 м.куб талбайтай оношилгооны барилга, Дархан хотын 1856,9 м.кв талбай бүхий автовокзалын барилгуудыг тус тус ашиглалтад орохоор болсон, Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын нисэхийн аюулгүй ажиллагаа, хяналт зохицуулалтын албаны байцаагч нарын мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг АНУ-д хийх болсон, нисэхийн аюулгүй ажиллагаа, хяналт зохицуулалтын албаны байцаагч нар Онцгой үүргийн нислэг болгонд хяналт тавьж агаарын хөлгийн багийн гишүүдийн бүрэлдэхүүнд ажиллаж байгаатай холбогдон тус тус нэмэгдэж байна.

Хүрэх үр дүн: Дэд бүтэц хүн ам, хэрэглэгчдийн болон эдийн засгийн хөгжлийн эрэлт, хэрэгцээ, шаардлагад нийцсэн нийгмийн ач холбогдолтой тээвэр зуучлалын үйлчилгээний чанар сайжран, дэд бүтцийн салбарт хувийн хэвшлийн оролцоо нэмэгдэнэ.

112

Хөтөлбөр 2. Барилга хот байгуулалт, зураг зүй Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Газрын харилцаа, барилга, геодези, зураг зүй болон

салбарын хэмжээнд зээл тусламжийн шугамаар хэрэжиж байгаа төсөл хөтөлбөрийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Хүн амын нутагшилт, суурьшлын талаар төрөөс баримтлах бодлогыг боловсруулж, хэрэгжүүлэх, хот байгуулалтын эрх зүйн орчинг сайжруулж, хот төлөвлөлт, барилга, барилгын материалын норм нормативыг боловсронгуй болгох.

Барилга хот байгуулалт, зураг зүйн хөтөлбөр


Хөтөлбөр 1. Барилга хот байгуулалт, зураг зүй

2012 төсөв

Эзлэх хувь

Нийт 12381.7 100

Газрын харилцаа, барилга, геодези, зураг зүй 12381.7 100

Хүрэх үр дүн: Хүн амын нутагшилт, суурьшлын зохистой тогтолцоонд тулгуурлан хот байгуулалт эрчимжиж, барилга, барилгын материалын үйлдвэрлэл дундаж хөгжилтэй орнуудын түвшинд хүрнэ. Барилгын салбарт мөрдөгдөх норм, норматив шинэчлэгдэх боломж бүрдэхээс гадна барилга болон хот тохижилтын салбарт тавигдах стандарт сайжирна.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд Монгол Улсад мөрдөгдөж байгаа эрх зүйн актын хүрээнд

захиалагчийн хяналтын зардал 979,7 сая төгрөгөөр, нормчлолын сангийн зардлыг 516,1 сая төгрөгөөр, Экспертизийн зардлыг 770,1 сая төгрөгөөр төсөвлөсөн болно.

Монгол Улсын Засгийн газрын “Газар хөдлөлтийн гамшгийн нэгдсэн төлөвлөгөө батлах тухай” 2010 оны 76 дугаар тогтоолын дагуу инженерийн шугам сүлжээний мэдээллийн санг байгуулахад шаардагдах 85,0 сая төгрөгийг эрдэм шинжилгээ судалгааны ажлын зардалд нэмж төсөвлөсөн болно.

ХҮНС ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ, ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЙДЫН БАГЦ Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын төсвийн багцын 2012 оны урсгал

зардал болон цэвэр зээлийн эх үүсвэрийг нийт 188,026.8 сая төгрөгөөр төсөвлөв. Энэ нь өнгөрсөн оны батлагдсан төсөвтэй харьцуулахад 81,556.5 сая төгрөгөөр буюу 77.0 хувиар өссөн байна.

ХХААХҮС-ын багцын төсөв


Хөтөлбөрүүд 2010 төл 2011 төл 2012 төсөл


2010 төл 2011 төл 2012 төсөл

Төсвийн ерөнхийлөн захирагч 91,022.3 106,470.8 188,026.8 100.0% 100.0% 100.0% Хөтөлбөр 1. Мал аж ахуй 27,577.5 39,481.8 58,671.1 22.9% 31.6% 30.9% Хөтөлбөр 2. Газар тариалан 32,327.5 30,070.4 56,915.6 36.1% 31.9% 30.0%

113

Хөтөлбөр 3. Хүнсний үйлдвэрлэл 1,015.7 312. 0 184.1 1.1% 0.3% 0.1% Хөтөлбөр 4. Худалдаа, ажил эрхлэлт, жижиг дунд бизнес 31,406.5 29,085.8 55,302.0 33.4% 28.2% 29.0% Хөтөлбөр 5. Хөнгөн үйлдвэр 230.0 772.0 8,003.6 0.3% 0.8% 4.0% Хөтөлбөр 6. Удирдлага, зохицуулалт 5,659.2 6,748.8 8,852.5 6.2% 7.2% 5.0%

Хөтөлбөр 1. Мал аж ахуй

Мал аж ахуй хөтөлбөрийн хүрээнд 2012 онд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, тэдгээрт

шаардагдах урсгал зардалд 58,671.1 сая төгрөг болж байгаа нь 2011 оны батлагдсан төсөвтэй харьцуулахад 19,189.3 сая төгрөгөөр буюу 49.0 хувиар өсч байна.

Стратегийн зорилго: Малын чанар, үржлийн ажил үйлчилгээг сайжруулж, малын

тэсвэрт чанарыг бататган, цөм сүргийн үржлийн ажил үйлчилгээ болон малын удмын санг сайжруулах, мал аж ахуй, газар тариаланг хослуулан эрчимжсэн мал аж ахуйг бүсчлэн хөгжүүлэх, бэлчээрийн менежментийг хэрэгжүүлэх, мал эмнэлгийн үйлчилгээг сайжруулах замаар малыг эрүүлжүүлж, малын гаралтай бүтээгдэхүүнийг гадаад, дотоод эдийн засгийн эргэлтэд оруулахад дэмжлэг үзүүлэх, өвчний гаралтыг бууруулах.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: “Төрөөс малчдын талаар баримтлах бодлого”, Монгол

Мал хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүснэгт 5.46 Монгол улсын малын тоо /мян. толгой / Малын төрөл

Он 2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Тэмээ 322.9 256.7 256.6 254.2 253.5 260.6 266.4 277.4 269.6 281.5 Адуу 2660.7 1968.9 2005.3 2029.1 2114.8 2239.5 2186.9 2221.3 1920.3 2058.1 Үхэр 3097.6 1792.8 1841.6 1963.6 2167.9 2425.8 2503.4 2599.3 2176.0 2326.6 Хонь 13876.4 10756.4 11686.4 12884.5 14815.1 16990.1 18362.3 19274.7 14480.4 16148.3 Ямаа 10269.5 10652.9 12238.0 13267.4 15451.7 18347.8 19969.4 19651.5 13883.2 15976.5 Бүгд 30227.5 25427.7 28.027.9 30398.8 34802.9 40263.8 43288.5 44023.9 32729.5 36791.0

Эх сурвалж: Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам

Мал аж ахуйн салбарт гарч буй дээрх эерэг өөрчлөлтийг үргэлжлүүлж, хөтөлбөрийн зорилтыг хангах арга хэмжээний төсвийг дараах байдлаар төлөвлөв.

Хүснэгт 5.47 Хөтөлбөр, арга хэмжээ, зориулалт /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, арга хэмжээ, зориулалт 2010 төл 2011 төл 2012 төсөл Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 төл 2011 төл

2012 төсөл

Хөтөлбөр 1. Мал аж ахуй 25,017.1 39,481.8 58,671.1 100.0% 100.0% 100.0% 1. Мал эмнэлгийн үйлчилгээ 11,620.9 22,274.4 25,392.9 34.3% 56.4% 43.0%

Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх 7,620.9 3,789.4 4,050.0 18.8% 9.6% 7.0% Гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан

сэргийлэх 1,437.0 3,833.8 6725.0 6.9% 9.7% 11.0%

Малыг архаг халдварт өвчнөөс эрүүлжүүлэх

835.5 12,333.2 12651.0 4.0% 31.2% 22.0%

Лабораторийн оношилгоо, шинжилгээ 681.2 1,284.0 1183.6 3.3% 3.3% 2.0% Ариутгал, халдваргүйтлийн үйл

ажиллагаа 177.6 954.1 703.3 0.9% 2.4% 1.4%

Сургалт, сурталчилгаа, судалгаа 100.5 80.0 80.0 0.5% 0.2% 0.1%

114

шинжилгээ 2. Малын чанар, үржлийн ажил 1,794.4 3,157.9 1951.0 8.6% 8.0% 3.0%

Малын чанар сайжруулах үйл ажиллагаа

465.3 229.3 224.0 2.2% 0.6% 0.3%

Эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх 1,283.1 2,808.6 1609.0 6.1% 7.1% 2.4% Хоршоог хөгжүүлэх 46.0 120.0 118.0 0.2% 0.3% 0.2%

3. Бэлчээр, малын тэжээлийн үйл ажиллагаа

2,416.0 2,422.3 3203.5 11.6% 6.1% 4.8%

Бэлчээрийн ургамал хамгаалал 1,994.4 2,422.3 2035.2 9.6% 6.1% 3.1% үлийн цагаан оготнотой тэмцэх 1,220.0 1,220.0 1209.1 5.8% 3.1% 1.8% Хөнөөлт царцаатай тэмцэх 626.0 600.0 614.0 3.0% 1.5% 0.9% Отрын бүс байгуулах, хамгаалах 148.4 602.3 212.2 0.7% 1.5% 0.3%

Малын тэжээл 421.6 0.0 1168.2 2.0% 0.0% 1.8% Бэлчээр, хадлангийн талбайг

хамгаалах, сайжруулах 100.0 0.0 194.3 0.5% 0.0% 0.3%

Таримал тэжээлийн үйлдвэрлэлийг дэмжих

321.6 0.0 973.9 1.5% 0.0% 1.5%

4. Монгол мал хөтөлбөрийн бусад а/х 9,500.0 11,627.2 28560.3 45.5% 29.4% 47.8%

1. Мал эмнэлгийн үйлчилгээ

Зорилго: Олон улсын худалдааны хориг бүхий малын гоц халдварт болон халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх арга хэмжээний бэлэн байдлыг өндөржүүлж, зооноз халдварт зарим өвчнөөс мал сүргийг эрүүлжүүлэх, мал сүргийн эрүүл мэндийг хамгаалах тогтолцоог боловсронгуй болгох(“Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр”)

2012 онд мал сүргийн дунд гарч болзошгүй халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор халдварт өвчлөлд өртөх эрсдэл бүхий дор дурдсан тоо толгой бүхий малыг эмчлэх, вакцинжуулах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.

/мян.толгой мал/

№ Арга хэмжээний нэр 2011 он 2012 он 2013 он

1 Малын гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, оношлох, мал эмнэлгийн үйлчилгээ /давхардсан тоогоор/

2,977.0 20,857.5 18,857.5

2 Малын халдварт өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх үйлчилгээ /давхардсан тоогоор/

44,407.0 76,546.3 76,546.3

3 Малын зарим архаг халдварт өвчнөөс эрүүлжүүлэх үйлчилгээ

20,000.0 36,763.6 22,000.0

4 Ариутгал, халдваргүйжүүлэлтийн үйлчилгээ (мян.м2) 13,655.8 13,655.8 15,021.0

Мал эмнэлгийн урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэх арга хэмжээнд буюу нийт 30 гаруй

нэр төрлийн малаас малд болон хүнд халдварладаг өвчнөөс эрүүлжүүлэх, урьдчилан сэргийлэх үйлчилгээнд 2012 онд давхардсан тоогоор 134 сая толгой мал хамруулахаар төлөвлөв. Энэ нь УИХ-аас 2010 онд баталсан Монгол Мал хөтөлбөрийн хүрээнд мал сүргийг эрүүлжүүлэх замаар малаас хүнд халдварладаг архаг халдварт өвчнийг бүрэн эрүүлжүүлэх, мөн олон улсын хорио цээрт гоц халдварт өвчнөөс эрүүл тайван бүсийг бий болгох замаар малын гаралтай бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх, мал аж ахуйн салбарын эдийн засагт оруулах хувь нэмрийг нэмэгдүүлэх зорилтыг хангахад чиглэв.

115

Мал эмнэлгийн үйлчилгээний төрөл тус бүрт гарах зардлын бүтэц

Дээрх графикаас харахад 2010 онд малын гоц халдварт өвчний зардал огцом өссөн байгаа нь тухай онд Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий, Говьсүмбэр, Дорноговь зэрэг зүүн аймгуудад гарсан шүлхий өвчнийг зогсоох зорилгоор төсвийн тодотголоор тухайн арга хэмжээнд нэмж 3.7 тэрбум төгрөгийг төлөвлөж, санхүүжүүлсэнтэй холбоотой зардлын өсөлт юм. Харин 2011 онд Монгол Мал хөтөлбөрийн хүрээнд малаас хүнд болон малд халдварладаг сүрьеэ, бруцеллёз зэрэг архаг халдварт өвчнийг оношилон илрүүлж, өвчилсөн малыг нядлах, эрүүлжүүлэх арга хэмжээний зардлыг нэмэгдүүлсэнтэй холбоотой юм. Харин 2012 оны хувьд Монгол мал хөтөлбөрийн дэвшүүлсэн зорилтыг хангах арга хэмжээний дээрх зардлуудыг үргэлжлүүлэн төсөвт тусгах, мөн мал эмнэлгийн тарилгын үйлчилгээний хөслийг 2011 онд бог 70 төгрөг, бод 110 төгрөг байгааг 2012 онд бог 150, бод 200 төгрөг болгон нэмэгдүүлэхэд мал эмнэлгийн тарилгын үйлчилгээний зардалд нэмэгдэх хөрөнгийг төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

Малын халдварт, гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, малын архаг халдварт

өвчнийг лабораторийн шинжилгээ хийж оношлох, эрүүлжүүлэх арга хэмжээнд шаардагдах эм, урвалж бодис болон тарилгын багаж хэрэгсэл, үйлчилгээний хөлсийг тооцохдоо 2010 оны эцсийн мал тооллого, 2011 -2012 оны сүргийн эргэлтийн динамикийг үндэслэн ирэх оны малын тоо, толгойг төлөвлөв. Харин шаардагдах эм, бэлдмэл, багаж хэрэгслийн үнийг төсөвт тооцохдоо 2011 онд ХХААХҮЯ-наас тендер зарласны үндсэн дээр худалдан авалт хийсэн гэрээний үнэ, өртгийг үндэслэл болгов.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: 2012 онд мал сүргийн дунд гарч болзошгүй хүн, мал, амьтны эрүүл мэндэд сөргөөр

нөлөөлөн улс орны эдийн засагт хохирол учруулдаг, худалдаанд хориг хязгаарлалт болдог өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эмчлэн эрүүлжүүлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд зориулж нийт 27,382.8 сая төгрөг төсөвлөгдсөн бөгөөд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ бүрээр нь дурьдвал.

- Мал, амьны 25 нэрийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг 2011 онд 22 аймаг, нийслэлийн өвчлөл гардаг болон гарах эрсдэл бүхий голомттой нутгийн 12.4 сая бод 62.2 сая бог малыг 208,2 мянган литр шингэн, 47.9 сая тун хуурай вакцинаар

0.0

5,000.0

10,000.0

15,000.0

20,000.0

25,000.0

30,000.0

2009 2010 2011 2012 төсөл

Сургалт, сурталчилгаа, судалгаа шинжилгээний ажил

Ариутгал, халдваргїйтлийн їйл ажиллагаа

Лабораторийн оношилгоо, шинжилгээ

Малыг архаг халдварт євчнєєс эрїїлжїїлэх

Гоц халдварт євчнєєс урьдчилан сэргийлэх

Халдварт євчнєєс урьдчилан сэргийлэх

116

урьдчилан сэргийлэхэд шаардагдах эмийн зардлыг 4,000.0 сая төгрөгөөр тооцож, төсөвт тусган батлуулав. Эдгээр эм, вакциныг тарихтай холбоотой мал эмнэлгийн үйлчилгээний хөлсийг орон нутгийн төсөвт тусган санхүүжүүлдэг.

- Зүүн бүсийн болон төвийн бүсийн зарим аймгуудад 2010 онд малын гоц халдварт шүлхий өвчний “О” хэвшлийн вирусын өвчлөл дэгдсэн голомттой тул уг өвчин нь хүн, мал болон зээрийн сүргийн хөдөлгөөнөөр халдвар тархах аюултай хэвээр байна. Мөн Засгийн газрын 2011 оны 247 дугаар тогтоолоор шүлхий өвчний вакцин хэрэглэдэггүй тайван бүс, вакцин хэрэглэдэг тайван бүс болон шүлхий өвчний голомт бүхий вакцин хэрэглэдэг бүс гэсэн 3 бүсийг тогтоож, тэдгээр бүс тус бүрт тавигдах хорио, цээрийн болон урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний дэглэмийг тогтоосон. Ингэснээр 2012 онд уг өвчний дэгдэлт гарч болзошгүй, голомт эрсдэл бүхий Дорнод, Сүхбаатар, Дорноговь, Хэнтий аймгуудын бүх малыг, мөн шүлхий өвчний вакцин хэрэглэдэг тайван бүсийн Өмнөговь, Төв, Улаанбаатар зэрэг аймаг, хотуудын малыг тандалт, судалгаан дээр үндэслэн хэсэгчлэн вакцинжуулахаар төлөвлөсөн тул ирэх онд нийт 1,066.8 мянган бод, 13,069.7 мянган бог малыг урьдчилан сэргийлэх үзлэг, вакцинжуулалтад хамруулахаар тооцож төсвийн төсөлд холбогдох зардлыг тусгав. Түүнчлэн хонь, ямааны цэцэг өвчнөөс сэргийлэх арга хэмжээнд 2012 онд 6 аймаг, нийслэл хотын 31 сум, 9 дүүргийн 6.7 сая хонийг урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээнд хамруулахаар тооцож мал эмнэлгийн үйлчилгээний хөлс, вакцин, эмийн зардлыг төлөвлөж төсөвт тусгав. Гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэхэд нийт 3,833.8 сая, үүнээс эм вакцины зардал 3,325.4 сая, тарилгын үйлчилгээний хөлсөнд 3182.0 сая төгрөг, вакцинжуулалтын чанар, үр дүнд хяналт тавих арга хэмжээнд 51.6 сая төгрөг тус тус зарцуулна.

- “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд хүн малын эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлж буй малын зарим архаг өвчинтэй аймгууд, нийслэлийн мал сүргийг бруцеллёз өвчнөөс, голомт бүхий аймгуудын адууг ям, АХЦБӨ, лейкоз, сүрьеэ өвчнөөс тус тус эрүүлжүүлэн, баталгаажуулах, эрүүл сүрэгтэнг зарлахаар төсөвлөв. Эдгээр арга хэмжээнд нийт 12,651.0 сая төгрөг 2012 оны төсвийн төсөлд тусгав. Үүнд: Багаж хэрэгсэл 1,882.4 сая, эм 3,869.1 сая, мал эмнэлгийн үйлчилгээний хөлс 6,371.4 сая, оношилгоо, шинжилгээний үр дүн, чанарт хяналт тавихад 384.6 сая, архаг өвчтэй малыг нядалсан тохиолдолд олгох малын нөхөн олговорт 29.2 сая төгрөг зарцуулахаар тус тус төсөвлөв.

- Малаас хүнд дамжин халдварладаг өвчний гаралт нэмэгдэж байгаад анхаарч ариутгал

халдваргүйжүүлэлтийн арга хэмжээний үр дүнг сайжруулах зорилгоор 2011-2012 оны төсөвт гоц халдварт, халдварт, паразиттах өвчний гаралтыг бууруулах, ариутгал халдваргүйжүүлэлтийг чанаржуулах зорилгоор бүх аймаг, сумдын мал эмнэлэг, үйлчилгээний нэгжид тусгай зориулалтын ариутгалын төхөөрөмж нийлүүлэх, нийт 14,733.0 мянган квадрат метр талбайд ариутгал халдваргүйжүүлэлт хийхэд хүрэлцэхүйц бэлдмэл худалдан авах зардалд зориулж ирэх онд нийт 703.3 сая төгрөг төсөвлөв.

- ЗГ-ын 2011 оны 247 дугаар тогтоолоор “шүлхийн өвчнөөр эрүүл-вакцин хэрэглэдэггүй

бүс”, “хяналтын бүс”, “шүлхий өвчнөөр тайван-вакцин хэрэглэдэг бүс” тус тус тогтоосонтой холбогдуулан Архангай, Өвөрхангай, Булган, Төв аймгуудын нутаг

117

дэвсгэрийг хамарсан хяналтын бүс нутагт байнгын үйл ажиллагаатай нийт 16 орон тоо бүхий явуулын 4 хяналтын цэг ажиллуулах урсгал зардалд 121.3 сая төгрөг төсөвлөв.

Хүрэх үр дүн Дэлхийн мал, амьтны эрүүл мэндийн байгууллагаас бруцеллёз, үхрийн сүрьеэ, адууны ям зэрэг өвчнүүдээс эрүүл бүс нутгийг тогтоон баталгааг авч олон улсын зах зээлд амьд мал, малын гаралтай түүхий эд бүтээгдэхүүнийг экспортлоход боломж нэмэгдэнэ.

Мал эмнэлгийн хорио цээр, ариун цэврийн хяналтын бүтэц, зохион байгуулалт

сайжирч мал аж ахуйн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний чанар сайжирна. Мөн гадаад орноос мал, амьтны гоц халдварт өвчин дамжин орж ирэхээс сэргийлэх, хилийн хорио цээр, ариун цэврийн хамгаалалт сайжирч, мал, амьтны гоц халдварт өвчнөөр тайван байгаа одоогийн түвшин баталгаажна.

Мал сүргийг эрүүлжүүлэх ажлыг дэмжихэд төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдийн оролцоо, хамтач ажиллагаа, зорилт, чиг үүрэг, хариуцлагын шинэ тогтолцоо бүрдэнэ. 2. Малын чанар үржлийн ажил А. Малын чанар сайжруулахад үйл ажиллагаа

Зорилго: Малын удам зүй, сонгон үржүүлгийн ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй явуулах, малын чанар, үржлийн ажлыг сайжруулж, монгол малын тэсвэрт чанарыг бататган, цөм сүргийг баталгаажуулан бүртгэлжүүлж, үржил, ашиг шимийн мэдээллийн сан, сүлжээ бий болгож малын удмын сангийн нөөцийг баяжуулна. Бүс нутгийн үүлдэр омог хэвшлийн баталгаажсан цөм сүргээр бататган сайжруулна (“Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр”, “Малын чанар сайжруулах”хөтөлбөр)

Зорилт: Улсын хэмжээнд мал үржлийн албаны чадавхыг бэхжүүлэн цөм сүргийг 2012 онд 1750.0 мян.толгойд хүргэж, малын үржил, ашиг шим, өвчний талаарх улсын бүртгэлийн мэдээллийн сан бүрдүүлж, цөм сүргийн мал сонгон үржүүлэх төвүүдэд дэмжлэг үзүүлнэ.


Малын ашиг шимийг тодорхойлох, цөм сүргийн үржлийн төвийн үйл ажиллагааг дэмжих үзлэг ангилалт, шилэн сонголт хийх, эрүүл мэндийг хамгаалах, сайжруулах чиглэлээр 2012 оны төсөвт малын ашиг шим, үр төлийн чанараар сонгон шалгаруулах, цөм сүргийн үржлийг дэмжих, ашиг шим ихтэй мал аж ахуй эрхлэх талаарх сургалт зохион байгуулах зэрэг үйлчилгээнд зориулж 144.9 сая төгрөг төсөвлөв. Мөн “Хоршоог хөгжүүлэх” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны зардалд зориулж 118.2 сая төгрөг зарцуулна.

118

Ирэх онд нийт 17.6 сая малыг ээмэгжүүлж, бүртгэлжүүлэхээр Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас төлөвлөсөн бөгөөд уг арга хэмжээний хүрээнд малын ээмэг, бахь худалдан авах зардалд 5,807.2 сая төгрөг, ээмэгжүүлэх үйлчилгээний хөлсөнд 2,707.7 сая төгрөг тус тус төлөвлөв. Ээмэгжүүлэх үйлчилгээний хөлсийг бод мал 200 төгрөг, бог мал 150 төгрөг байхаар тооцож төсөлд тусгав.

Үр дүн: Дунд хугацааны төсвийн төсөөлөлд цөм сүргийн үржлийн төвүүд бий болж,

малын бүртгэл мэдээллийн сан бүрдэж олон улсын стандартын шаардлагахангасан цөм сүргийн мал үржүүлэн хээлтэгч, хээлтүүлэгч, үр хөврөл үр зэрэг үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэнэ. Мөн цаа бугын тооны өсөлт, сүргийн бүтцийн зохистой харьцаа, цаа бугын аж ахуй эрхлэгчдийн орлого болон амьжиргааны түвшингийн өсөлт, эрүүл мэнд боловсролын үзүүлэлт сайжирсан байна. Б. Эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх

Зорилго: Мал аж ахуй, газар тариаланг хослуулан эрчимжсэн мал аж ахуйг бүсчлэн хөгжүүлэх (“Эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих” хөтөлбөр)

Зорилт: Мал аж ахуй, газар тариаланг эрчимжүүлэн фермерийн аж ахуйн тоог 3 жилийн хугацаанд 30 хувиар нэмэгдүүлсэн байх. Эрчимжсэн мал аж ахуй эрхэлдэг аж ахуйн нэгжийн тоог 1500 хүргэж, эрчимжсэн мал аж ахуй эрхлэгчдэд урт хугацаатай хөнгөлөлттэй зээлийг Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаар дамжуулан авах боломжийг бий болгоно.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Монгол Улсын Засгийн газрын 2003 оны 160 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих” хөтөлбөрийн хүрээнд эрчимжсэн мал аж ахуйн технологи эзэмшүүлэх сургалт зохион байгуулах, эрчимжсэн мал аж ахуй эрхэлж буй аж ахуйн нэгж, иргэнд аж ахуй эрхлэх талаар мэргэжлийн сургалт зөвлөгөө өгөх, үр хөврөл болон үр хадгалахад шаардагдах азотын хэрэгцээг хангах зэрэг арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж 2012 оны төсөвт тусгав. Энэ чиглэлээр эрчимжсэн мал аж ахуй эрхлэх чадавхыг дээшлүүлэхэд зориулж аж ахуй эрхлэгчдэд Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сан болон Мал хамгаалах сангаар дамжуулан хөнгөлөлттэй зээлд хамруулан дэмжлэг үзүүлэх зарчмыг баримтлав.

Үр дүн: Эрчимжсэн мал аж ахуй, газар тариаланг хослуулан хөгжүүлж, нэг малаас авах ашиг шим сайжирч хот, суурин газрын хүн амын сүүний хэрэгцээний дийлэнххувийг хангаж эрчимжсэн аргаар үйлдвэрлэж байгаа нэг үхрийн амьдын жинг 30 кг буюу түүнээс дээш, нэг хонины амьдын жинг 10кг буюу түүнээс дээш хэмжээгээр нэмэгдсэн байна. 3. Бэлчээрийн менежмент

Зорилго: Мал бүхий иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагын оролцоотойгоор хадлан, тэжээл бэлтгэлийн хэмжээ, нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, тэжээлийн ургамлын үйлдвэрлэлийг дэмжих, отрын бүс нутгийн бэлчээрийг хамгаалах, бэлчээрт хор нөлөөтэй хортон шавьжийг

119

устгах, бэлчээрийн болон эрчимжсэн мал аж ахуйг бүсчлэн хөгжүүлэх замаар бэлчээрийг зохистой ашиглах, хамгаалах нөхцөлийг бүрдүүлэх, талхлагдсан бэлчээрийг нөхөн сэргээх, тэжээл үйлдвэрлэл эрхлэлтийг дэмжих замаар уур амьсгал, цаг агаарын эрс тэс өөрчлөлтөөс мал аж ахуйд учирч болзошгүй эрсдэлийг бууруулна. (“Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр, “Малын тэжээл” хөтөлбөр)

Зорилт: Таримал тэжээл бэлтгэхэд дэвшилт технологи нэвтрүүлэх, төрөл бүрийн тэжээл бэлтгэх арга туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх, бэлчээрт хөнөөл учруулж болзошгүй мэрэгч амьтан, шавьж, өвчин, хог ургамлаас урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах байгаль орчинд халгүй арга, шинэ дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх, отрын бүс нутгийн бэлчээрийг ашиглалтыг оновчтой болгох замаар малын тэжээлийн хангамжийг нэмэгдүүлнэ.

Хөдөөгийн хүн ам, мал сүргийг усаар хангах зорилтын хүрээнд 1054 худаг шинээр гаргаж 2011 онд мөн хэмжээний худаг уст цэг шинээр гаргахаар төлөвлөн ажиллаж байна. Мөн хүн ам олноор төвлөрсөн хот суурин газрын иргэдийг чанартай сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээр хангах зорилтын хүрээнд эрчимжсэн мал аж ахуйг дэмжих чиглэлээр олон улсын байгууллага, дотоодын төсөл, хөтөлбөрөөс дэмжлэг үзүүлсний үр дүнд улсын хэмжээнд шинээр фермерийн аж ахуй 56 байгуулагдав. Эдгээрийн 53.7 хувь нь загвар аж ахуйн түвшинд хүрсэн байна.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Аймаг орон нутагт 250 га хадлангийн

талбайг хашиж хамгаалж сайжруулах, тэжээлийн нэг болон олон наст таримал ургамал тариалах ажлыг зохион байгуулна. Отрын бүс нутгийг хамгаалах, ашиглалтыг оновчтой зохион байгуулж, бэлчээрийн ургамал хамгаалах үлийн цагаан оготно, царцаатай тэмцэх арга хэмжээнд хамрагдах аймгийн тоо, талбайн хэмжээг тодотгох судлгаагаар гарган хэрэгжүүлнэ.

Үр дүн: Малчид, мал бүхий иргэн, аж ахуйн нэгжийг үйлдвэрийн аргаар бэлтгэсэн чанартай, хямд үнэтэй төрөл бүрийн тэжээлээр хангах борлуултын сүлжээ цэгүүд аймаг, суманд бий болох нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Бэлчээрийн ургамлын ургацыг сайжруулан үлийн цагаан оготно, царцааны тархалтыг бууруулна.

Бэлчээр хамгаалах, таримал тэжээл бэлтгэх арга хэмжээ, үзүүлэлт

Арга хэмжээ, үзүүлэлт 2010 оны ХБГ

2011 онд 2012 онд 2013 онд

Хураан авах таримал тэжээл /мян.тн/ 15.0 20.0 25.0 30.0 Отрын бүс нутгийн хадлангийн талбайг сайжруулах /мян.га/

45.0 35.0 38.0 38.0

Отрын бүс нутагт таримал тэжээл тариалж хашаалах. /мян.га/

60.0 45.0 50.0 50.0

Үлийн цагаан оготнотой тэмцэх /мян.га/ 474.0 475 500 500 Царцаатай тэмцэх /мян.га/ 290.0 130 200 200

4. Монгол Мал хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжүүлэх бусад арга хэмжээнүүд

120

УИХ-аас 2010 оны 23 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Монгол Мал” хөтөлбөрийн хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан 2012 онд малын гоц халдварт, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, архаг халдварт өвчнөөс эрүүлжүүлэх, ариутгал халдваргүйжүүлэлтийн арга хэмжээнд нийт 27.4 тэрбум төгрөг төлөвлөн төсвийн төсөлд тусгахаар санал бэлтгэв. Үүнээс гадна хөтөлбөрийн хүрээнд дараах арга хэмжээг 2012 онд хэрэгжүүлэхэд шаардагдах дараах зардлыг төсвийн төсөлд тусгав. Үүнд:

- Монгол Мал хөтөлбөр, УИХ-ын 2011 оны 30 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2011 оны

221 дүгээр тогтоолд тус тус заасны дагуу "хонины 1-р зэргийн ноосыг үндэсний үйлдвэрлэгчид нийлүүлсэн хоршоо, мал бүхий иргэдэд нэг кг ноос тутамд 2000 төгрөгийн мөнгөн урамшуулал олгох"-оор шийдвэрлэсэн. Монгол Улсын хэмжээнд жилд авах хонь, тэмээний ноосны 40 хувь нь 1-р зэргийн ноос байна гэж үзэн энэ арга хэмжээнд нийт 20 тэрбум төгрөг;

- Малын бүртгэлжүүлэлтийн ажлыг үргэлжлүүлэх арга хэмжээнд зориулж нийт 17.6 сая

малыг ээмэгжүүлж, бүртгэлжүүлэхэд нийт 8560.1 сая төгрөг. Үүнд малын ээмэг худалдан авах зардалд 5,807.1 сая төгрөг, малыг ээмэгжүүлэх үйлчилгээний зардалд 2,707.7 сая төгрөг, мэдээлэл сурталчилгааны зардалд 45.3 сая төгрөг;

- Малын тэжээлийн үйлдвэрүүдийг бий болгох сум, багийн түвшинд өвс тэжээл

худалдаалах байнгын цэг, нэгдсэн сүлжээ бий болгоход зээлийн дэмжлэг үзүүлэхэд зориулж 3,820.0 сая төгрөг, дотоод худалдаа, түүхий эдийн бүртгэлийн тогтолцоо, мэдээллийн сүлжээ, боловсон хүчин бэлтгэх биржийн худалдаа бий болгох арга хэмжээнд 2,500.0 сая төгрөг буюу нийт 12,200.0 сая төгрөг;

- Засгийн газрын 2009 оны 173 дүгээр тогтоолоор батлагдсан "Хоршоог хөгжүүлэх

нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр 2" болон уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөнд 2012 онд хэрэгжүүлэхээр тусгагдсан арга хэмжээнд шаардагдах нийт 118.5 сая төгрөгийг төсөлд тусгав. Үүнд 2012 онд "Олон улсын хоршоологчдын гишүүн орнуудын дээд хэмжээний уулзалт"-ыг Монгол улсад зохион байгуулахад шаардагдах 40.0 сая төгрөгийг оруулж тооцов.

Хөтөлбөр 2. Газар тариалан Стратегийн зорилго: Тариалангийн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх замаар хүн амыг

эрүүл, баталгаатай хүнсний бүтээгдэхүүнээр тогтвортой хангах, импортын хараат байдлыг арилгах, тариалангийн салбарыг урт хугацаанд тогтвортой хөгжих, үндэсний эдийн засгийн тулгуур салбар болгон хөгжүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Газар тариалангийн салбарт хэрэгжиж буй “Атрын гурав дахь аян” үндэсний хөтөлбөр нь төмс, гол нэрийн хүнсний ногооны хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр бүрэн хангахтай холбоотойгоор төрөөс дэмжлэг үзүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөр, дэд хөтөлбөр, арга хэмжээ /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, дэд хөтөлбөр, арга хэмжээ 2010 төл 2011 төл 2012 төсөл

Нийт зардалд эзлэх хувь 2010 2011 2012

121

төл төл төсөл

Хөтөлбөр 2. Газар тариалан 32,831.1 30,070.4 56915.6 100.0% 100.0% 100.0% Тариалан дэмжих үйл ажиллагаа 30,829.6 29,449.6 53586.6 93.9% 98.1% 94.2%

Буудайн үйлдвэрлэлийг дэмжих 24,124.6 29,149.6 51486.6 73.5% 97.3% 90.5% Элит үр үржүүлэх 6,705.0 300.0 2100.0 20.4% 0.8% 3.7% Ургацын комисс, төв штаб, удирдлага 10.8 10.8 25.0 0.01% 0.01% 0.01%

Өрхийн тариаланг дэмжих 1,990.7 610.0 3304.0 6.1% 1.9% 5.8% Хамгаалагдсан хөрсний тариалан эрхлэх 720.0 75.0 80.0 2.2% 0.2% 0.1% Жимс, жимсгэний тариалан эрхлэх 1,216.0 435.0 2677.0 3.7% 1.4% 4.7% Бага оврын услалтын систем, багаж хэрэгслээр хангах/бусад 54.7 100.0 547.0 0.2% 0.3% 1.0%

А. Тариалан дэмжих үйл ажиллагаа ("Атрын гурав дахь аян" тариалангийн хөгжлийн үндэсний хөтөлбөр)

Зорилго: Тариалан эрхлэх эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчин бүрдүүлж, үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх замаар хүн амын аюулгүй хүнсний бүтээгдэхүүнэр тогтвортой ханган, импортын хараат байдлыг арилгаж, тариалангийн хөгжлийг эрчимжүүлэх

Зорилт: Атаршсан талбайг эргэлтэнд оруулах замаар тариалангийн талбайг нэмэгдүүлэх, үндсэн таримал үрийн чанарыг сайжруулж, дэвшилтэд техник, технологи нэвтрүүлэн газар тариалангийн үйлдвэрлэлийг эрчимжүүлэхэд төрөөс дэмжлэг үзүүлнэ.

Газар тариалангийн арга хэмжээ

№ Арга хэмжээний нэр 2010 он 2011 он 2012 он 2013 он

1 Атаршсан газар болон хөрсний судалгааг үндэслэн нийт эргэлтийн талбайг нэмэгдүүлнэ. /мян.га/

100.0 100 - -

1 Үрийн чанар сайжруулахад дэмжлэг үзүүлнэ. /мян.тн/

4.0 5.0 5.0 5.0

2 Техник, технологийн хангамж, техникийн засварт дэмжлэг үзүүлнэ. /хувь/

80.0 50.0 20.0 20.0

3 Хөрсний үржил шим болон ургамал хамгааллыг сайжруулахад дэмжлэг үзүүлнэ./мян.га/

350.0 150.0 100.0 100.0

2011 оны ургацын урьдчилсан балансаар 427.0 мянган тонн үр тариа, үүнээс 420 мянган

тонн буудай, 174.3 мянган тонн төмс, 90.5 мянган тонн хүнсний ногоо, 8.9 мянган тонн тосны ургамал, 23.4 мянган тонн малын тэжээлийн ургамал тус тус хураан авахаар, нэг га-гаас дунджаар 14.3 цн үр тариа, үүнээс 14.5 цн буудай, 120 цн төмс, 126.1 цн хүнсний ногоо, 9.6 цн тосны ургамал, 23 цн малын тэжээлийн ургамал авах боломжтой байна. Иймд 2012 оны төсвийн төлөвлөгөөг хийхдээ ирэх оны ургац хураалтын түвшин энэ намрын хэмжээнээс буурахгүй гэсэн төсөөлөлд үндэслэв.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: "Атрын гурав дахь аян" тариалангийн хөгжлийн үндэсний хөтөлбөрийн үр дүнд

тариаланчдыг дэмжих, хүнсний гол нэрийн бараа болох гурилын үнийг тогтвортой байлгах зорилгоор дотоодын гурилын үйлдвэрүүд болон улсын нөөцөд нийлүүлж буй стандартын шаардлага хангасан хүнсний улаанбуудайн тонн тутамд 50 мянган төгрөгийн урамшуулал олгож байна. Энэ зориулалтаар 2012 оны намрын ургацаас хүнсний зориулалтаар гурилын үйлдвэрүүд болон Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан(ТЭДС)-д нийлүүлэх нийт 300 гаруй

122

мянган тонн буудайн урамшуулалд нийт 15,000.0 сая төгрөгийг улсын төсвөөс татаас/дэмжлэг хэлбэрээр олгохоор төлөвлөсөн нь 2011 онтой харьцуулахад 2,400.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт болон зээл, тусламжийн хөрөнгөөр худалдан авч

тариаланчдад хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр олгогдсон тоног төхөөрөмж, бусад зээлийн эргэн төлөлтийг ТЭДС нь буудайн хэлбэрээр буцаан төвлөрүүлж байна. 2011 оны байдлаар тус сан нь нийт 120 мянган тонн хүнсний улаанбуудайг авлага барагдуулах замаар бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Сангийн буудай хадгалах хүчин чадал буюу багтаамж нь 110 мянган тонн. Тус сан нь 2012 оны хавар, зун, намрын улирлуудад нийт 70 мянган тонн хүнсний буудай, 4 мянган тонн үрийн буудай борлуулахаар төлөвлөсөн тул борлуулалтын орлогыг авлага үүсгэхгүйгээр 100 хувь төвлөрүүлнэ гэж тооцов.

Иймд ТЭДС-гийн үйл ажиллагааны орлогыг буудай борлуулсны орлого буюу 30,483.3

сая төгрөгөөр, намрын ургацаас худалдан борлуулсан буудайн хэмжээгээр нөхөн бүрдүүлэхээр тооцож буудайн нөөц бүрдүүлэх зардалд нийт 28,395.9 төгрөгийг тус тус төсвийн төсөлд тусгав. Ингэснээр сангийн үйл ажиллагааны орлого өмнөх оны түвшинтэй харьцуулахад 15,795.9 сая төгрөгөөр өсч төсөлд тусгагдав.

Буудайн үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор Япон улсын Засгийн газрын буцалтгүй

тусламжийн хөрөнгөөр хэрэгжиж буй КР-1, КР-2 төслийн нийт 5,640.8 сая төгрөгийн хөрөнгийг элеваторын засварын ажил, мөн тариалан, хадлангийн техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж худалдан авахыг Японы тал зөвшөөрсөн байна. Иймд уг хөрөнгөөр Төв аймгийн Угтаал цайдам суман дахь 36 мянган тонн буудай хадгалах хүчин чадал бүхий элеваторын их засварын ажлыг санхүүжүүлэхэд 3,500.0 сая, тариалан, хадлангийн тоног төхөөрөмж худалдан авахад 2,140.8 сая төгрөг тус тус зарцуулахаар тооцож, ТЭДС-ийн төсвийн төсөлд тусгав.

Газар тариалангийн хувийн аж ахуйн нэгжүүд, хөрөнгө оруулагч, үйлдвэрлэгч нарыг

техник, технологио танилцуулах, үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулах арга хэмжээ буюу “ФАРМ ШОУ” зохион байгуулахад урьд өмнөх жилүүдийн гүйцэтгэлийг харгалзан үзсэний үндсэн дээр нийт 95.0 сая төгрөг байхаар тооцож, төсвийн төсөлд тусгав. Хүрэх үр дүн: Тариалангийн талбай болон хөрсний үржил шим, техник, технологийг шинэчилснээр газар тариалангийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлээр дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангах боломжийг бүрдүүлнэ. Б. Өрхийн тариаланд дэмжлэг үзүүлэх үйлчилгээ (“Ногоон хувьсгал” үндэсний хөтөлбөр)

Зорилго: Төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнийн усалгаатай тариаланг хөгжүүлж өрх, фермерийн аж ахуй болон жижиг хоршоод, хамгаалагдсан хөрсний аж ахуйг эрхлэх замаар өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулах, хүнсний хангамжийг сайжруулах

Зорилт: Өрхийн болон жижиг фермерийн аж ахуй, хоршоодод төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнэ тариалах, хамгаалагдсан хөрсний аж ахуй эрхлэхэд дэмжлэг үзүүлж: 2011

123

онд хүнсний ногооны хэрэгцээг 90%, 2012 онд төмс, хүнсний ногооны хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр бүрэн хангах. Мөн хүлэмжийн болон хамгаалагдсан хөрсний тариалангийн аж ахуй, эрхлэх мэргэжлийн сургалт зохион байгуулан иргэд, байгууллагыг энэ салбарт тогтвортой ажиллах, орлого нэмэгдүүлэх боломжийг бүрдүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Жимс, жимсгэний үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд үр, суулгац авахад дэмжлэг үзүүлэх, бага

оврын услалтын систем, багаж хэрэгслээр хангахад зориулж 547.0 сая төгрөг, хамгаалагдсан хөрсний тарилан эрхлэх сургалт семинар зохион байгуулахад 80 сая төгрөг, чацаргана хөтөлбөрийн хүрээнд 1.4 сая чацарганы суулгац худалдан авч иргэдэд 5 хүртэл жилийн хугацаатай эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгөөр олгох арга хэмжээнд 2,610.0 сая төгрөг төлөвлөж, төсвийн төсөлд тусгав. Ингэснээр чацарганын тариалалт 1510 га талбайгаар нэмэгдэх юм.

Үр дүн: Газар тариалангийн үйлдвэрлэл эрхлэх сонирхол ихсэж өрхийн орлого нэмэгдэнэ.

Хөтөлбөр 3. Хүнсний үйлдвэрлэл

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хүнсний үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, хангамж, хүнсний аюулгүй байдлыг сайжруулахад төрөөс үзүүлэх дэмжлэг, зохицуулалттай холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүнсний үйлдвэрлэлийн арга хэмжээ


Хөтөлбөр, арга хэмжээ, зориулалт 2010 төл

2011 төл

2012 төсөл


2010 төл 2011 төл 2012 төсөл

Хөтөлбөр 3. Хүнсний үйлдвэрлэл 1,019.0 312.0 184.1 100.0% 100.0% 100% Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал, хяналт 530.0 210.0 184.1 52.0% 67.3% 100% Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих 450.0 42.0 0.0 44.2% 13.5% 0.0%

Экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн дэмжих, сурталчлах 21.7 60.0

0.0 2.1% 19.2%

0.0%

Иод дутагдлын эмгэгтэй тэмцэх 17.3 0.0 0.0 1.7% 0.0% 0.0%

Зорилт:

Үйлдвэрүүдийг дотоодын хяналтын лабораторийн чадавхыг бий, орон нутаг дахь хяналтын лабораториудыг бэхжүүлэн уялдаа холбоог сайжруулна.

Бага насны хүүхдийн хоол, тэжээл, зохицуулах үйлчилгээтэй хүнсний үйлдвэрлэлийг дэмжинэ.

Хөдөөгийн хүн амын ундны усны эх үүсвэрт эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүс тогтоож, бохирдлоос хамгаалах, мал, амьтан услах цэгүүдийг хүний унданд хэрэглэдэг худаг, булаг, шандаас зайдуу болгон тусгаарлана.

Сүү боловсруулах, савлах бага хүчин чадалтай үйлдвэрлэлийг дэмжин сум, багийн түвшинд нэвтрүүлж, сүү, сүүн бүтээгдэхүүний ариун цэвэр, эрүүл ахуйг сайжруулна. 2011 онд 24.0 сая литр сүүг үйлдвэрийн аргаар боловсруулан хүнсний хэрэгцээнд нийлүүлнэ

124

Экологийн цэвэр бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, экологийн цэвэр хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл болон импортыг орлох хүнсний зарим бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж “Эко-ферм”-ийн аж ахуй байгуулахад дэмжлэг үзүүлнэ.


Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээний хүрээнд хяналтын лабаораториуд бий болгох, сайжруулах, сүү боловсруулах үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжийг худалдан авах зэрэг үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэгчдийг дэмжих арга хэмжээг Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сан болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтад хамруулах зарчмыг баримтлав. Хүнсний хангамж, эрүүл ахуй, тэжээллэг байдлыг сайжруулах замаар аюулгүй байдлыг хангах чиглэлийн сургалт, семинар зохион байгуулах, мэдээлэл сурталчилгаа явуулах, хяналт шалгалт хийх замаар хэрэгжүүлэх арга хэмжээнд нийт 184.1 сая төгрөг төсөвлөв.


Хүнсний бүтээгдэхүүний чанар, эрүүл ахуйн үзүүлэлт сайжирсан байна. Мянганы хөгжлийн зорилтод тусгасан хоол тэжээлийн дутлыг 30% бууруулахад

чиглэсэн байна. Ундны усны чанар, аюулгүй байдал хангагдана. Орон нутагт хүнсний бүтээгдэхүүний чанар, эрүүл ахуйн байдлыг түргэвчилсэн аргаар

тодорхойлох тестер, багажаар зохих хувийг хангасан байна. Хүүхдийн сүүний газар, цагаан идээний сувиллын загвар аж ахуйг нийслэл, аймгийн

төвүүдэд нэмэгдүүлэн бага насны хүүхэд тусгай зориулалтын хоол тэжээл хэрэглэгч хүмүүсийн хэрэгцээг хангахад чиглэсэн байна.

Хот, суурин газар борлуулах сүүнд чанар, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн хурдавчилсан шинжилгээ хийх орчин, нөхцөл, сүү цуглуулах, хөргөх, боловсруулах, хадгалах, тээвэрлэх, борлуулалтын тогтвортой бүтэц бий болох боломж бүрдэнэ.

Экологийн цэвэр бүсийг тогтоож экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх түүхий эдийн нөөц, нэр төрлийг олшруулах болон энэ чиглэлээр шинжлэх ухаан,технологийн төсөл судалгаа, шинжилгээний ажил хийгдсэн байна.

Хөтөлбөр 4: Худалдаа, ажил эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ

Стратегийн зорилго: Бараа түүхий эдийн бэлтгэл, худалдааны сүлжээг өргөжүүлэн иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлэх, ажилгүйдлийг бууруулах, бүс нутгийн тогтвортой хөгжлийг хангахад чиглэгдэнэ.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Бөөний худалдааны сүлжээ, хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүн, түүхий эдийн биржийн үйл ажиллагааг дэмжихтэй холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Худалдаа, ажил эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээний хөтөлбөр, арга хэмжээ


Хөтөлбөр, арга хэмжээ 2010 төл 2011 бат 2012 төл Нийт зардалд эзлэх хувь

2010 төл 2011 бат

2012 төл

Хөтөлбөр 4. Худалдаа, ажил эрхлэлт 30,405.8 29,287.9 55,302.0 100.0% 100.0% 100.0% 1. Худалдаа/дотоод/ 113.5 423.3 298.3 0.4% 1.4% 1.0%

125

2. Хөдөлмөр, ажил эрхлэлт 30,292.3 28,864.6 55,003.7 99.6% 98.6% 99.0% Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлого, удирдлага 209.3 485.0 292.2 0.7% 1.7% 0.5% Жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдэд зориулсан зээл 30,000.0 28057.1 54,460.0 98.7% 95.8% 98.0%

Бизнес эрхлэх талаарх сургалт 83.0 322.5 251.5 0.3% 1.1% 0. 5% Зардлыг санхүүжүүлэх эх үүсвэр 30,405.8 29,287.9 55,302.0 100.0% 100.0% 100% Өөрийн үйл ажиллагааны орлого 0 25,355. 0 54,460.0 0% 86.6% 98.5% Улсын төсвөөс санхүүжих 30,405.8 3,932.9 842.0 100.0% 13.4% 1.5%

Зорилт: (1) бараа, түүхий эдийн бэлтгэлийн нэгдсэн сүлжээ бий болгох, (2) түүхий

эдийн нөөц бий болгох Засгийн газраас 2011 оныг “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”, 2012 оныг “Олон

Улсын хоршооллын жил” болгон зарласантай холбогдуулан ажлын байр шинээр бий болгох, жижиг, дунд үйлдвэр, хоршоологчдыг дэмжих, хүн амын хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэхэд 2012 оны төсвийн төсөл чиглэгдэж байна.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн бөөний худалдааны нэгдсэн сүлжээ байгуулах

чиглэлээр олгогдсон зээлийн ашиглалт, эргэн төлөлтийг барагдуулах чиглэлээр 2000 оноос хойш үйл ажиллагаа явуулж байсан Бөөний худалдаа төслийн нэгжийг татан буулгаж, Хөдөө аж ахуйн гаралтай бараа, бүтээгдэхүүний биржийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх зорилгоор УИХ-ын 2011 оны 29 дүгээр тогтоол, ЗГ-ын 2011 оны 235 дугаар тогтоолд тус тус заасны дагуу байгуулагдсан нэгжийн 2012 оны урсгал зардалд 83.3 сая, биржийн талаарх товхимол, мэдээлэл сурталчилгаа хийх зардалд 96.5 сая, гарын авлага товхимол бэлтгэж тараахад 25 сая төгрөг тус тус төлөвлөж төсөлд тусгав.

Хөдөлмөр, ажил эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, жижиг, дунд бизнес

эрхлэх санхүүгийн таатай орчин бүрдүүлэхтэй холбогдуулан 2012 онд Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх санд нийт 39,384.0 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав. Үүнээс, 251.5 сая төгрөг нь иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын стандартад нийцсэн “Бизнесээ эхэл, бизнесээ хөгжүүл” сэдэвт сургалт зохион байгуулах зардалд, Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас 2012 онд бизнес эрхлэгчдэд олгох эргэж төлөгдөх хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрт зориулж 39,132.5 сая төгрөг(үүнээс 7.5 тэрбум төгрөгийг хөнгөн үйлдвэрийн ноос, ноолуурын салбарын хөтөлбөрт тусгагдсан)-ийг тус тус төсвийн төсөлд тусгав. Санхүүжүүлэх эх үүсвэрийн хувьд 24,123.5 сая төгрөг нь 2008-2011 онуудад олгосон зээлийн эргэн төлөлтөөс, харин 15,000.0 сая төгрөг нь 2011 онд ЖДҮ-ийг дэмжих зориулалтаар Засгийн газрын бондын санхүүжилтээс олгосон хөнгөлөлттэй зээлийн эргэн төлөлтөөс тус тус санхүүжүүлэхээр төсөлд тусгав.

Мөн 2011 онд Засгийн газраас “Сум хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг бүрдүүлэх,

зарцуулах, хяналт тавих журам болон гэрээний загвар батлах тухай” 134 дүгээр тогтоол баталсан. Уг тогтоолын дагуу сум бүрт хүн амын тооноос хамааран тухайн суманд жижиг дунд үйлдвэрлэл болон хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих зорилгоор тус бүр 50-260 сая хүртэл төгрөгийг тодорхой шалгуурыг үндэслэн хуваарилсан. Энэхүү арга хэмжээг 2012 онд үргэлжлүүлэх зорилгоор сум хөгжүүлэх сангийн эх үүсвэрт олгох нийт 24.0 тэрбум төгрөгийг өмнөх оны жишгээр төсөвлөв. Энэхүү зардлыг санхүүжүүлэх эх үүсвэрийг Хөдөлмөр

126

эрхлэлтийг дэмжих тухай хуульд зохих өөрчлөлтийг тусгуулах замаар Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн орлогын зохих хэсгээс санхүүжүүлэхээр төсвийн төсөлд тусгав.

Хүрэх үр дүн: Бараа, түүхий эдийн бэлтгэлийн сүлжээг бүсчлэн байгуулахад дэмжлэг

үзүүлж, түүхий эдийн нөөцийг бий болгох замаар түүхий эдийн үнийн тогтвортой байдлыг хангах, түүхий эдийн чанарыг сайжруулсан байна.

Хөтөлбөр 5. Хөнгөн үйлдвэр Стратегийн зорилго: Боловсруулах салбарыг тэргүүлэх ач холбогдол болгон

хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд гадаад зах зээлд өрсөлдөх чадвартай нэмүү өртөг шингэсэн экспортын бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: УИХ-аас баталсан “Үйлдвэрлэл, технологийн парк

байгуулж хөгжүүлэх үндсэн чиглэл”, Засгийн газраас баталсан “ЖДҮ-ийг дэмжих хөтөлбөр”, “Ноолуурын салбарт 2012 он хүртэл хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө”, “Оёмол бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх хөтөлбөр”, УИХ-ын 2000 оны 30 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Ой мод боловсруулах хөтөлбөр”, Засгийн газрын 2008 оны 53 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Хэвлэлийн үйлдвэрлэл хөтөлбөр”, Засгийн газрын 2008 оны 288 дугаар тогтоолоор батлагдсан ”Ахуйн үйлчилгээний салбарыг дэмжих хөтөлбөр”т заасан арга хэмжээг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Түүхий ноолуурыг 100 хувь эх орондоо боловсруулж, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийг нэмэгдүүлэх, түүхий ноолуурыг чанарын стандартын дагуу бэлтгэх

Арьс ширний боловсруулах үйлдвэрт ногоон (грийн) химийн боловсруулалт нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх. Шинэ техник, техник технологийн чиглэлээр мэргэжилтнүүдийг гадаадын орнуудад дадлагажуулах

Оёмол бүтээгдэхүүнийг сурталчлах, шинэ зах зээлд нэвтрэх, олон улсын үзэсгэлэнд оролцоход дэмжлэг үзүүлэх, хөдөлмөр хамгааллын дулаан хувцасны шинэ стандарт, технологи боловсруулах, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх

Ой, модны салбарын үйлдвэрлэлийг дэмжиж хөгжүүлэх, модны ашиглалтын түвшинг дээшлүүлэх / нэгж түүхий эдээс гарган авах бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг нэмэгдүүлэх/, импорт орлох бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлэх, техник технологийн шинэчлэлт хийх,

Хэвлэлийн үйлдвэрлэлийн хөгжлийг дэмжих, хэвлэлийн үйлдвэрлэлд импортын бүтээгдэхүүн, түүхий эдийг орлуулах дотоод үйлдвэрлэлийг өргөжүүлэх

Ахуйн үйлчилгээг олон улсын чанар, стандартын түвшинд хүргэх, салбарын хэмжээнд олон улсын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх

Хөнгөн үйлдвэрийн хөтөлбөр, дэд хөтөлбөрүүд


Хөтөлбөр, дэд хөтөлбөрүүд 2010 төл 2011 төл 2012 төсөл


2010 төл 2011 төл 2012 төсөл

Хөтөлбөр 5. Хөнгөн үйлдвэр 191.0 230.0 7,707.8 100.0% 100.0% 100.0% 1. Ноос, ноолуур 41.5 50.0 7,614.5 21.7% 21.7% 98.8%

127

2. Арьс шир 33.2 40.0 0.0 17.4% 17.4% 0.0% 3. Оёмол бүтээгдэхүүн 29.1 35.0 63.3 15.2% 15.2% 0.8% 4. Хэвлэлийн үйлдвэр 16.6 20.0 0.0 8.7% 8.7% 0.0% 5. Мод боловсруулалт 29.1 35.0 20.0 15.2% 15.2% 0.3% 6. Нийтийн ахуйн үйлчилгээ 41.5 50.0 10.0 21.7% 21.7% 0.1%

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд зээл олгох, зээлийн хүүгийн хөнгөлөлт үзүүлэх Иргэдэд үйлдвэрлэл, үйлчилгээний эрхлэхэд шаардлагатай тоног төхөөрөмжийн

лизинг болон зээлийн баталгааны сан бий болгох замаар дэмжлэг үзүүлэх Бизнес эрхлэхэд зориулсан төрөл бүрийн сургалт зохион байгуулах Боловсруулах үйлдвэрүүдэд дэмжлэг үзүүлэх, Үйлдвэрлэл технологийн парк

байгуулж, аж үйлдвэрийн дэд бүтэц бий болгох Хөнгөн үйлдвэрийн салбар дахь дээрх дэд хөтөлбөрийн хүрээнд хөнгөн үйлдвэр, аж

ахуйн газруудыг санхүү, зээлийн бодлогоор дэмжихдээ Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх чиглэлээр явуулж буй үйл ажиллагаатай уялдуулах зарчмыг баримтлав.

Засгийн газрын 2008 оны 191 дүгээр тогтоолоор “Үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн улсын

зөвлөгөөн”-ийг 4 жилд нэг удаа зохион байгуулж байхаар тогтоосныг үндэслэн ХХААХҮЯ-наас 2012 онд зохион байгуулах үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн зөвлөгөөний зардалд 120.8 сая төгрөг төлөвлөж, төсвийн төсөлд тусгав.

Монгол ноолуур, сарлагын хөөврөөр хийсэн бүтээгдэхүүнийг олон улсын зах зээлд гаргах, хамтын худалдааны тэмдгийг олон улсад бүртгүүлэх замаар экспортыг дэмжих арга хэмжээний зардалд 114.5 сая төгрөг байхаар төсөлд тусгав.

Оёмол бүтээгдэхүүний салбарт Монгол хүний биеийн онцлогт тохирсон хувцасны

загвар гаргаж, олон улсын стандарт хэмжээтэй уялдуулах зорилгоор хувийн аж ахуйн нэгж, үйлдвэрүүд болон олон улсын байгууллагуудтай хамтран хэрэгжүүлж буй “Size Mongolia” төслийн урсгал зардалд 63.3 сая төгрөг тусгав.

Хүрэх дүн: “Хэвлэлийн үйлдвэрлэл” хөтөлбөр; ”Ахуй үйлчилгээний салбарыг

дэмжих” хөтөлбөр; “Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр -2” хөтөлбөр; “Оёмол бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх” хөтөлбөр; “Ой мод боловсруулах салбарын үйлдвэрлэлийг сэргээх, тухайн чиглэлээр байгуулагдсан тосгоны хүн амын хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх арга хэмжээний хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтийг хангасан байна.

Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж улсын төсвөөс зээл олгох, лизингийн үйлчилгээ үзүүлэх, зээлийн баталгааны сан байгуулах ажлыг зохион байгуулсан байна.

Хөтөлбөр 6: Захиргаа, бодлого төлөвлөлт Хөтөлбөрийн зорилго: Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын хүрээнд

хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөрүүдийн зорилго, зорилтыг хангахад чиглэгдсэн стратегийн төлөвлөлт, бодлогын удирдамж болон хэрэгжилт, хяналт, шинжилгээ, үнэлгээний талаар

128

Төсвийн ерөнхийлөн захирагчид зөвлөлгөө өгөх, мэдээллээр хангах, төлөвлөгдсөн арга хэмжээг цаг хугацаа болон батлагдсан хөрөнгийн эх үүсвэрт багтаан хэрэгжүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: ХХАА-н нийт 34 төсвийн байгуулага, Улсын 3

үйлдвэрийн газар, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан, Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих газар, Мал хамгаалах сан гэсэн байгууллагуудын үйл ажиллагаа хамаарна. Эдгээрээс Мал хамгаалах сангийн үйл ажиллагааны төсвийг 2012 оны төсвийн төсөлд шинээр нэмж тусгав.

Хөдөө, аж ахуйн бодлого боловсруулалт, удирдлага, зохицуулалт хөтөлбөрийн хүрээнд

эдгээр байгууллагуудын үйл ажиллагааны урсгал зардалд зориулж нийт 8,950.3 сая төгрөг, үүнээс тус салбарт гадаадын зээл, буцалтгүй тусламж болон Засгийн газрын бусад шийдвэрээр хэрэгжиж буй төслүүдийн дотоод урсгал зардалд 422.3 сая төгрөг төсөвлөв.

НИЙГМИЙН ХАМГААЛАЛ, ХӨДӨЛМӨРИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын багцын урсгал зардлыг 2012 онд 675.5

тэрбум төгрөгөөр төсөвлөв.

Шийдвэрлэх асуудал ба стратеги Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах зорилгоор нийгмийн даатгалын болон халамжийн сангаас олгож байгаа бүх төрлийн тэтгэврийг дараах зарчим баримтлан нэмэгдүүлнэ: Үүнд:

Нийгмийн даатгалын сангаас олгож байгаа тэтгэвэр: ◦ тэтгэврийн олон давхаргат тогтолцооны доод давхарга болох суурь тэтгэврийг бий

болгох эхний алхамыг тавих зорилгоор нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авах эрх үүссэн иргэнд сар бүр суурь тэтгэвэр төрөөс олгох;

◦ суурь тэтгэвэрт хамрагдаагүй тэтгэвэр авагчдын тэтгэврийг одоо авч байгаа

тэтгэврийн хэмжээтэй нь уялдуулан нэмэгдүүлэх;

Халамжийн сангаас олгож байгаа тэтгэвэр, зарим төрлийн тэтгэмж:

◦ нийгмийн халамжийн тэтгэврийг амьжиргааны доод түвшинтэй уялдуулан нэмэгдүүлж 103.6 мянган төгрөгт хүргэх;

◦ халамжийн сангаас олгож байгаа нөхцөлт мөнгөн болон жирэмсэн, амаржсаны

тэтгэмжийг 2008 оны түвшинтэй харьцуулахад 2 дахин нэмэгдүүлэх.

Дээрхи арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд нийт 36.1 тэрбум төгрөгийг төсвөөс нэмж зарцуулна.

Нийгмийн ажилтны тоог нэмэгдүүлнэ: Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 6.5-д заасны дагуу батлагдсан Засгийн газрын 2010 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрийн 334 дүгээр "Нийгмийн үйлчилгээний жишиг норматив батлах тухай" тогтоолоор сум, хорооны нийгмийн ажилтаны нормативыг тогтоосон бөгөөд энэ дагуу аймаг нийслэлийн хөдөлмөр

129

халамжийн үйлчилгээний хэлтэс, газарт нийт 233 орон тоог нэмэгдүүлж эдгээр орон тооны үйл ажиллагааны болон ажлын байрны нөхцөлийг бүрдүүлэх зардалд 1.3 тэрбум төгрөг төлөвлөв. Түүнчлэн, Засгийн газрын 2010 оны 347 дугаар тогтоолоор батлагдсан хүний хөгжлийн сангаас иргэдэд хувь хишиг хүргэхтэй холбогдуулан аймаг, нийслэлийн хөдөлмөр халамжийн үйлчилгээний хэлтэс, газарт 77, Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яаманд 5, нийт 82 орон тоог нэмэгдүүлсэн бөгөөд эдгээр орон тооны үйл ажиллагааны зардал 424.4 тэрбум төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав. Мөн Засгийн газрын 2011 оны 115 дугаар тогтоолоор гадаадад ажиллах хүч илгээх ба гадаадаас ажиллах хүч авах үйл ажиллагааг Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайд хариуцан зохион байгуулах болсонтой холбогдуулан Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн сайдын 2011 оны А/102 дугаар тушаалаар Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газрын орон тооны хязгаарыг 10 хүнээр нэмэгдүүлэн баталсан бөгөөд эдгээрийн 6 ажилтан БНСолонгос улсад ажиллаж амьдарч байгаа Монгол улсын иргэдэд Хүний хөгжил болон халамжийн сангаас үзүүлэх үйлчилгээг хүргэх чиглэлээр ажиллах болно.Энэ зориулалтаар зардлыг 463.5 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэв.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн зарцуулалтыг нэмэгдүүлнэ: Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх, ард иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлийг баримтлан Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн зардлыг 34.1 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлэв. Засгийн газрын 2010 оны 79 дүгээр тогтоолоор ажлын байрны төлбөрөөс чөлөөлөгдөх салбарын хамрах хүрээг багасгасан, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 2011 оны 4 сараас 30 хувиар нэмэгдүүлсэн зэрэгтэй холбоотойгоор 2012 онд сангийн орлого 39.5 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа нь сангийн үйл ажиллагааг илүү өргөн хүрээнд явуулах боломжийг бүрдүүлж байна. Ирэх 2012 онд шинээр 60 мянган ажлын байрыг бий болгоно.

Нийтийн тээврийн татаасыг нэмэгдүүлнэ: 2011 оны 8 дугаар сараас эхлэн нийтийн тээврийн үнэ 400 төгрөг болж 100 төгрөгөөр нэмэгдсэнтэй холбоотой ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тээврийн зардлын нөхөн олговорыг 17.3 тэрбум төгрөгөөр төлөвлөж энэ оны түвшингөөс 4.3 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлэв; Нийгмийн хамгааллын салбарт хэрэгжиж байгаа Үндэсний хөтөлбөрүүдийг үргэлжлүүлэн санхүүжүүлнэ: Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний нийгмийн хамгааллын Үндэсний хөтөлбөр, Ахмад настны Үндэсний хөтөлбөр, Хүүхэд хөгжил хамгааллын Үндэсний хөтөлбөр, "Хүн худалдах ялангуяа хүүхэд эмэгтэйчүүдийг бэлгийн мөлжлөгийн зорилгоор ашиглахаас хамгаалах" Үндэсний хөтөлбөр, Монгол Улсад Хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний 2011-2012 оны төлөвлөгөө батлах тухай ЗГ-ын 2011оны 81 дүгээр тогтоол, Монголын улсын төрөөс хүн амын талаар баримтлах бодлого зэрэг баримт бичгүүдэд заагдсан хугацааны хувьд зайлшгүй хэрэгжүүлэх шаардлагатай төсөл, арга хэмжээг сонгон авч санхүүжүүлэхээр тооцсонтой холбоотойгоор төвлөрсөн арга хэмжээний зардал 105,0 сая төгрөгөөр нэмэгдэв.

Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт (сая төгрөгөөр)

Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн сайд 2010 он гүйц 2011 оны төсөв 2012 оны төсөл

НИЙТ ДҮН 297,751.0 375,671.9 675,514.2

130

Хөтөлбөр 1. Хөдөлмөр, ажил эрхлэлт 20,480.6 23,230.2 62,082.4

Хөтөлбөр 2. Нийгмийн халамж 106,539.0 161,660.7 256,094.8

Хөтөлбөр 3. Нийгмийн даатгал 170,731.6 190,780.9 357,337.0

Хөтөлбөр 1. Хөдөлмөр, ажил эрхлэлт

Стратегийн зорилго: Эдийн засгийн өсөлт, хөрөнгө оруулалтын арга хэмжээтэй уялдуулан ажлын байр бий болгож, хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшинг тогтвортой нэмэгдүүлэх замаар ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулна

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Иргэдийг ажилд зуучлах, жижиг зээл олгох, мэргэжлийн сургалт зохион байгуулах, ажилгүй иргэд, гэр бүлийг хөдөлмөрт бэлтгэх, цаг үеийн чанартай нийтийг хамарсан ажилд хамруулах, ажилгүй иргэдийг ажлын байраар хангасан ажил олгогчдыг дэмжих зэрэг арга хэмжээг Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас санхүүжүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого болон Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан арга хэмжээний хүрээнд Хүн амын хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшинг нэмэгдүүлэх,

ажлын байрыг хадгалах, түр ажлын байр олноор бий болгох, мэргэшил ур чадвар бүхий ажилтныг зах зээлийн эрэлтэд нийцүүлэн үйлдвэрлэл дээр

бэлтгэх, хүн амын бүлгүүд, тухайлбал, оюутан залуучууд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, албан

бус салбарт ажиллагсад, малчид, эмэгтэйчүүдэд чиглэсэн зорилтот хөтөлбөр, жижиг төлүүдийг хэрэгжүүлэх

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: 2012 онд Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлд шинэ хуулийн орчин үйлчилнэ. Энэ

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхийн тулд сангийн зарлагыг 58,0 тэрбум төгрөгөөр буюу 2011 оноос 2.4 дахин нэмэгдүүлэн тооцлоо.


Жил бүр 60000 доошгүй ажилгүй иргэдийг ажлын байртай болгож. Мянганы хөгжлийн зорилтод зааснаар 2015 он гэхэд ядуурлыг хоёр дахин бууруулна.

Хөдөлмөр эрхлэхийг хүссэн ажилгүй иргэн, ажил хайгч, ажилгүйдэлд өртөж болзошгүй 80.0 мянган ажилгүй иргэнийг ажилд зуучлах үйлчилгээнд хамруулна.

хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний хэлтсүүдэд бүртгэлтэй ажилгүй иргэд болон албан бус хөдөлмөр эрхлэгчид, малчид зэрэг 180 мянган иргэнийг мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, зөвлөгөө өгөх, мэдээллээр хангах үйлчилгээнд хамруулна.

Мэргэжил олгох, давтан сургалтад 20850 хүнийг хамруулна.

131

Хувиараа болон өрхийн аж ахуй, эсхүл нөхөрлөл, хоршооны хэлбэрээр үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэхийг хүсэгч ажилгүй иргэн, түүнчлэн малчин, албан бус хөдөлмөр эрхлэгч 36500 хүнийг зээлийн үйлчилгээнд хамруулна.

Нийтийг хамарсан ажилд 25000 ажилгүй, нийгмийн эмзэг бүлгийн иргэдийг хамруулж түр ажлын байраар хангана.

Хөтөлбөр 2. Нийгмийн халамжийн үйлчилгээ

Стратегийн зорилго: Нийгмийн зүгээс зайлшгүй дэмжлэг, туслалцаа үзүүлбэл зохих зорилтод бүлгийн хүн ам болон бие даан амьдрах, өөртөө үйлчлэх чадваргүй эмзэг бүлгийн иргэдэд хүргэх нийгмийн халамжийн, цогц, уян хатан тогтолцоог эдийн засагтаа дарамтгүй иргэддээ чанар хүртээмжтэй байхаар төлөвшүүлнэ.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Нийгмийн халамжийн сангаас зорилтот бүлгийн иргэнд тэтгэвэр, тэтгэмж, хөнгөлөлт, нэг удаагийн тусламж, олон нийтэд түшиглэсэн нийгмийн халамжийн үйлчилгээ үзүүлэх болон улсын төвлөрсөн болон төрөлжсөн асрамжийн үйлчилгээ, ахмадын байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт: Гэр бүл, нийгэм, хамт олонд тулгуурласан, зорилтот бүлэгт чиглэсэн халамжийн шинэчлэлийн тогтолцоог төлөвшүүлэн бэхжүүлж, иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлж, амьжиргааны түвшинг дээшлүүлж, ядуурлыг бууруулна.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах зорилгоор нийгмийн

халамжийн сангаас олгож байгаа халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэхээр тооцов.

◦ Нийгмийн халамжийн тэтгэврийг амьжиргааны доод түвшинтэй уялдуулан нэмэгдүүлж 103.6 мянган төгрөгт хүргэн нэмэгдүүлэхэд нийт 22.8 тэрбум төгрөг зарцуулна. Түүнчлэн халамжийн сангаас олгож байгаа нөхцөлт мөнгөн болон жирэмсэн, амаржсаны тэтгэмжийг 2008 оны түвшинтэй харьцуулахад 2 дахин нэмэгдүүлнэ

Нийгмийн халамжийн багц хуулийг 2012 оны 7 дугаар сарын 1-нээс хэрэгжихээр

тооцож Нийгмийн халамжийн сангийн хэмжээг 47.2 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлнэ. Үүнээс:

Нийгмийн даатгалын болон халамжийн сангаас тэтгэвэр авдаггүй бүх ахмад

настнууд болон өрх толгойлсон эцэг, эхийг тусгай нөхцөл шаардахгүйгээр халамжийн тэтгэвэрт хамруулахаар тооцож 12.2 тэрбум төгрөг ;

Орлогыг орлуулан тооцох аргачлалаар тодорхойлсон ядуу өрхөд олгох тэтгэмжид 130,0 мянган өрх хамрагдахаар тооцож 31.2 тэрбум төгрөг;

Хүрэх үр дүн: Үйлчилгээг цаг тухайд нь чирэгдэлгүй хүргэж, иргэний бүртгэлийн мэдээлэлд

суурилан давхардлыг арилгана.

132

Зорилтот бүлэгт чиглэгдсэн нийгмийн халамжийн үйлчилгээний нээлттэй, ил тод байдлыг хангана;

Үйлчлүүлэгчийн идэвх санаачилга, сонголт дээр тулгуурласан нийгмийн халамжийн үйлчилгээг хөгжүүлнэ.

Нийгмийн халамжийн үйлчилгээний зардлын төсөв /мянган төгрөгөөр/


Нийгмийн халамжийн заpдал 96,309.1 137,725.1 221,422.8

Халамжийн тэтгэвэр 27,641.1 33,583.6 68,597.9

Жирэмсэн, хөхүүл эхийн тэтгэмж 16,112.7 22,976.9 27,076.9

Ахмад дайчдад олгох нэг удаагийн тусламж 5,703.6 3,600.0 2,394.0

Адарт эхийн одонтой эхчүүдэд олгох тэтгэмж 15,707.7 33,275.0 33,275.0

Нөхцөлт мөнгөн тусламж 8,216.2 10,135.8 19,335.8

Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ 1,336.3 3,047.5 3,837.9

Амьжиргааг дэмжих нөхцөлт мөнгөн тусламж 4,315.0 5,280.0 8,980.0

ХБИ-д үзүүлэх нийгмийн халамжийн үйлчилгээ 5,306.2 5,452.3 5,452.3

Ахмад настнуудад үзүүлэх хөнгөлөлт 8,401.1 10,374.0 11,273.0

Ядуу өрхийн тэтгэмж 31,200.0

Хоол тэжээлийн тусламж, дэмжлэг 3,569.2 10,000.0 10,000.0

Хөтөлбөр 3.Нийгмийн даатгал

Стратегийн зорилго: Нийгмийн даатгалын сангийн тогтвортой байдлыг дунд болон урт хугацаанд хадгалах замаар даатгуулагчийн баталгаат орлогыг хангах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: 1995 оноос өмнө тэтгэвэр тогтоолгосон иргэдийн тэтгэвэрт зориулж нийгмийн даатгалын санд улсын төсвөөс хөрөнгө төвлөрүүлэх, нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийн зохистой удирдлагыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх болон тэтгэврийн нөхөн олговор олгохтой холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Одоогийн тогтолцооны сул талуудыг нөхсөн, хамрах хүрээ нь явцуу биш, олгогдох тэтгэвэр нь хэмжээний хувьд зохистой, эх үүсвэр нь тогтвортой байхуйц шинэ тогтолцоог бүрдүүлэх;

133

Нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалд нийт хүн амын 81.5-аас доошгүй хувийг хамруулж, нийгмийн даатгалын үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулна;

Нийгмийн даатгалын санд улсын төсвөөс шилжүүлэх татаасыг оновчтой байдлаар үе шаттайгаар байршуулна.

Шийдвэрлэх асуудал болон хэрэгжүүлэх стратеги: “Нийгмийн даатгалын сангийн бие даасан байдлыг хангах, сангийн хөрөнгийн

менежментийг сайжруулах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Засгийн газрын 2008 оны 139 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Сангийн сайд, Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын 2008 оны 146/45 тоот хамтарсан тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсэг тэтгэврийг нь төрөөс хариуцах иргэдийн тэтгэвэрт нийгмийн даатгалын сангаас зарцуулсан хөрөнгийн хэмжээг 2007 оны 12 дугаар сарын 31-ны байдлаар 236.3 тэрбум төгрөгөөр тогтоосон. Уг тооцоог баталгаажуулж Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайд, Сангийн сайд, Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн дарга, Монголын ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбооны ерөнхийлөгч, Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны ерөнхийлөгч болон Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын дарга нар гарын үсгээ зурсан болно. Үүнээс 2008 онд 26.1 тэрбум төгрөг, 2009 онд 15.5 тэрбум төгрөг, 2010 онд 38.3 тэрбум төгрөг, нийт 79.9 тэрбум төгрөгийг тэтгэврийн сангийн дансанд байршуулаад байгаа бөгөөд 2011 оны батлагдсан төсөвт тусгагдсан 17.4 тэрбум төгрөгийг нэмж байршуулна. Дээрх тооцооны дагуу санд байршуулах хөрөнгийн үлдэгдэл 139 тэрбум төгрөг байгаа бөгөөд 2012 онд 39 тэрбумыг байршуулахаар төсвийн төсөлд тусгалаа.

Нийгмийн даатгалын сангийн санхүүгийн чадварыг сангийн төрөл тус бүрээр авч

үзвэл тэтгэмжийн даатгалын сан алдагдалтай, харин бусад сангууд тухайн жилийнхээ орлогоор зарлагаа нөхөж байна. Тэтгэмжийн даатгалын сан 2008 оноос эхлэн орлогоороо зарлагаа нөхөж хүрэлцэхгүй болж алдагдалд орсон бөгөөд алдагдлыг тус сангийн урд жилүүдийн хуримтлагдсан чөлөөт үлдэгдлээс санхүүжүүлж ирсэн. Алдагдалтай ажиллах болсон үндсэн шалтгаан нь Нийгмийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай 2007 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн хуулиар тэтгэмжийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг нэг пунктээр бууруулсан бөгөөд зарим төрлийн тэтгэмж бодох хувь, олгох тэтгэмжийн хэмжээг нэмэгдүүлсэн, тэтгэмж авагчдын тоо өссөн зэрэгтэй холбоотой юм. Тэтгэмжийн даатгалын сангийн алдагдал 2008 онд 1.7 тэрбум, 2009 онд 6.8 тэрбум, 2010 онд 6.7 тэрбум, 2011 онд хүлээгдэж буй гүйцэтгэл 6,8 тэрбум, 2012 оны төсвийн төслөөр 6.6 тэрбум төгрөг байна. Тэтгэмжийн даатгалын сангийн чөлөөт үлдэгдэл 2011 оны эцэст 7.7 тэрбум төгрөг болох бөгөөд 2012 оны хувьд тус сангийн алдагдлыг нөхөх боломжтой, харин 2013 оноос нэмэгдэл эх үүсвэр шаардлагатай бөгөөд нэг талаас тэтгэмжийн хувь хэмжээг нэмэгдүүлэх нөгөө талаас улсын төсвөөс татаас авч сангийн тэнцлийг хангахаар байна.

Иймд 2013 оноос тэтгэмжийн даатгалын шимтгэлийн хэмжээг хамгийн багадаа 1

хувиар нэмэгдүүлэх шаардлагатай бөгөөд энэхүү арга хэмжээг хэрэгжүүлэхгүй бол сан алдагдлаа нөхөх эх үүсвэргүй болно. Шимтгэлийн хэмжээг 1 хувиар өсгөхөд дунджаар 25,0 тэрбум төгрөгөөр сангийн орлого нэмэгдэж тус сангийн орлого, зарлагын тэнцэл хангагдана.

134

Нийгмийн даатгалын сангийн санхүүгийн чадварыг сайжруулахын тулд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна. Үүнд:

1. Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг бууруулан тогтоосон байдлыг эргэн үзэж зохистой байдлаар тогтоох асуудлыг судлан шийдвэрлэх;

2. Сангийн үлдэгдлийг оновчтой байршуулж нэмэлт орлого олох боломж нөхцөлийг хангах;

3. Тэтгэврийн олон давхаргат тогтолцоонд шилжих асуудлыг судалж бүрэн шийдвэрлэх;

4. Тэтгэвэр тогтоолгох насны хязгаарыг даатгуулагчид ээлтэй байдлаар тогтоох

шинэчлэлийг эхлүүлэх.

Зарим улс орнуудын тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээ

№ Улс орнууд Хувь хэмжээ 1 Монгол 14,0 2 Хятад 28,0 3 Япон 15,6 4 Сингапур 14,5-20,0 5 Вьетнам 20,0 6 Англи 18,9-21,9 7 АНУ 12,4 8 ХБНГУ 19,5 9 Франц 24,0 10 Чех 32,5


Тэтгэврийн даатгалын тогтолцооны дотоод тэнцвэрт байдлыг сайжруулж урт хугацаанд тэтгэврийн сангийн алдагдлын ДНБ-д эзлэх хувийг бууруулна

БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ, ШИНЖЛЭХ УХААНЫ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын төсвийн багцын урсгал зардлыг нийт 940.6

тэрбум төгрөг байхаар 2012 оны төсвийн төсөлд тусгалаа.

Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөг/

Хөтөлбөр Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд 2010

гүйцэтгэл 2011 төсөв

2012 төсөл

Урсгал зардалд эзлэх хувь

1 Сургуулийн өмнөх боловсол 82.7 100.8 168.9 18.0% 2 Ерөнхий боловсролын сургууль 237.7 282.3 418.0 44.4% 3 Мэргэжлийн болон дээд боловсрол 70.2 78.1 241.4 25.7% 4 Соёл урлаг 28.5 35.8 53.9 5.7% 5 Шинжлэх ухаан 14.7 18.6 27.9 3.0% 6 Боловсролын бусад 15.3 43.8 30.5 3.2%

Нийт урсгал зардлын дүн 940.6 100%

135

БСШУ-ны сайдын төсвийн багцын урсгал зардал /тэрбум төгрөг/

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд 2010


2012 төсөл


УРСГАЛ ЗАРДЛЫН ДҮН 446.8 559.7 940.6 Цалин, хөлс болон нэмэгдэл урамшил 229.7 292.6 455.6 48.44% Ажил олгогчоос нийгмийн даатгалд төлөх шимтгэл 25.2 32.2 50.1 5.33% Бараа, үйлчилгээний бусад зардал 128.4 156.9 190.1 20.21% Хотын нийтийн тээврийн татаас 0.0 16.5 22.0 2.34% Оюутны тэтгэлэг 0.0 0.0 113.1 12.02% Төрийн албан хаагчийн нэг хүүхдийн сургалтын төлбөр 7.4 4.9 3.2 0.34% Тэтгэвэрт гарахад нь олгох нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж 4.5 5.4 8.8 0.94% Хөдөө, орон нутагт тогтвор суурьшилтай ажилласан албан хаагчид олгох тэтгэмж

3.1 3.2 20.8 2.21%

Үдийн цай 16.1 16.3 17.5 1.86% Еpөнхий боловсpолын суpгуулийн сурах бичгийн үнэ 1.6 3.2 3.2 0.34% Сургалтын төлбөрийн буцалтгүй тусламж 12.7 6.0 15.1 1.60% Суралцагсадад олгох амьжиргааны тэтгэлэг 15.2 17.3 21.9 2.33% Сургалтын төлбөрийн буцалтгүй тусламж, тэтгэлэг (Төрийн албан хаагчаас бусад)

0.0 3.0 1.5 0.16%

Хөтөлбөр 1. Сургуулийн өмнөх боловсрол Сургуулийн өмнөх боловсролын хамран сургалтын хувийг Монгол Улсын Засгийн

газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт заасны дагуу сургуулийн өмнөх боловсролын хамран сургалтыг 2012 онд 78.7 хувьд хүргэхээр тооцоолж нийт 152.4 мянган хүүхэд хамрагдахаар төсвийн төсөлд тусгалаа.

Стратегийн зорилго: Бага насны хүүхдийг асрах, хамгаалах, хүмүүжүүлэх цогц үйл

ажиллагаагаар дамжуулж хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжиж, сургуульд бэлтгэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: 2-5 настай хүүхдийг төрийн болон төрийн өмчийн бус цэцэрлэгийн өдрийн анги, 24 цагийн цэцэрлэгт асран хүмүүжүүлэх, түүнчлэн хамран сургах тойргийнхоо цэцэрлэгт хамрагдаагүй хүүхдэд хувилбарт сургалтын үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Дэлхийн банкны санхүүжилтээр “Үр дүнд түргэн хүрэх санаачилгын төсөл”-ийн

хүрээнд модон карказтай Канад стандартын 40 цэцэрлэг, улсын төсвийн болон орон нутаг, хувийн байгууллагуудын хөрөнгө оруулалтаар нийт 9 цэцэрлэг шинээр нэмэгдэж, 14 цэцэрлэгт өргөтгөл, тохижилтын ажил хийгдэж, хүчин чадлыг нэмэгдүүлсэнтэй холбоотой зардлыг 2012 оны төсвийн төсөлд санхүүжихээр тусгасан.

Сургуулийн өмнөх боловсрол хөтөлбөрийн бүтэц, зардлын хуваарилалт /тэрбум төгрөг/

Хөтөлбөр, арга хэмжээ 2012 төсөл Бүтээгдэхүүний ангид эзлэх

хувь

Сургуулийн өмнөх боловсрол 168.9

136

Төрийн өмчийн Цэцэрлэгийн үйлчилгээ 149.2 88.3%

Бага насны хүүхдийг асран хамгаалах, хөгжүүлэх 103.3 61.2%

Хоол хүнсээр хангах 22.6 13.4%

Хэвийн үйл ажиллагааг хангах 19.2 11.4%

Нийгмийн баталгааг хангах 4.1 2.4%

СӨБ-ын хувилбарт сургалтын үйлчилгээ 10.1 6.0%

Ээлжийн бүлэгт хамруулах үйлчилгээ 2.6 1.6%

Нүүдлийн бүлэгт хамруулах үйлчилгээ 6.4 3.8%

Явуулын багшийн үйлчилгээнд хамруулах 1.0 0.6%

Төрийн бус өмчийн Цэцэрлэгийн үйлчилгээ 9.6 5.7%

Бага насны хүүхдийг асран хамгаалах, хөгжүүлэх 9.6 5.7%

Боловсролын тухай хуулийн 11.1-д зааснаар сургуулийн өмнөх боловсролд хоёроос

дээш наснаас сургуульд орох хүртэлх насны буюу 2-5 настай хүүхдийг хамруулна. 2-5 насны сургуулийн өмнөх боловсролд хамрагдвал зохих хүүхдийн тоог Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан суурин хүн амын 2010 оны тоо мэдээлэлд үндэслэлээ. Сургуулийн өмнөх боловсролын хамран сургалтын хувь байнгын үйл ажиллагаатай цэцэрлэгээр өдрөөр болон 24 цаг 52 хувь, хувилбарт сургалтаар 27 хувь, СӨБ-ийн нийт улсын дундаж 78.7 хувь байхаар төсвийн төсөлд тооцов.

2012 онд төлөвлөж буй хамран сургалтын хувь

2-5 насны хүүхдийн

тоо

Өдрөөр/24 цагаар Хувилбарт сургалтаар СӨБ-ийн нийт

хувь Бүл-гийн тоо

Хүүхдийн тоо

% Ээл-жийн

Нүүдлийн Явуулын Нийт %

221618 4302 117805 52 11743 18418 4442 34603 27% 78.70

2012 онд төрийн өмчит 744 цэцэрлэгийн нийт 3797 бүлэгт нийт 141036 хүүхэд суралцана.

Төсвөөс санхүүжих цэцэрлэгийн тоо

2012 онд санхүүжих 2010-2011 оны статистик Өөрчлөлт

Төрийн өмчийн

Төрийн бус

Нийт Төрийн өмчийн Төрийн бус Нийт Төрийн өмчийн

Төрийн бус

Нийт

744 143 887 710 126 836 34 17 51

Цэцэрлэгийн энгийн өдрийн ангийн зардлыг Засгийн газраас баталсан нэг хүүхдэд

ногдох хувьсах зардлын нормативыг хэрэглээний үнийн индекс болон цалингийн өсөлтөөр өсгөж, 24 цагийн цэцэрлэг, хувилбарт сургалтын хүүхдийн зардлыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, Сангийн сайдын хамтарсан 2007 оны 306/237 тоот тушаалын дагуу итгэлцүүр хэрэглэн тооцож төсвийн төсөлд тусгав.

Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлт: Сургуулийн өмнөх боловсролын төсвийн

гүйцэтгэлийн зорилтот түвшний гол үзүүлэлт нь хамран сургалтын хувь бөгөөд хамран

137

сургалтын хувийг Боловсролыг 2015 хүртэл хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөнд заасны дагуу 2012 онд 78.7 хувьд хүргэнэ.

Сургуулийн өмнөх боловсролын 2012 оны төсвийн зорилтот түвшний гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд

хэмжих нэгж

чанарын шалгуур

хэмжих нэгж тоон шалгуур

Цэцэрлэгийн үйлчилгээ /Энгийн цэцэрлэгт өдрөөр/

Хамран сургалтын хувь

50.7 Хамрагдах хүүхдийн дундаж тоо 114968

24 цагийн цэцэрлэгийн үйлчилгээ


1 Хамрагдах хүүхдийн дундаж тоо 2837

Хувилбарт сургалтын үйлчилгээ


27 Хамрагдах хүүхдийн дундаж тоо 34603

Хөтөлбөр 2. Ерөнхий боловсрол Стратегийн зорилго: Суралцагчдад чанартай боловсрол эзэмших тэгш боломж

олгогдохгүй байгаа ялгааг багасгах, суралцах эрхээ эдлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх, бага, дунд боловсролын чанартай үйлчилгээ үзүүлэх орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх, менежментийг хөгжүүлэх, Кембрижийн стандартыг үе шаттайгаар нэвтрүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт. 12 жилийн сургалтын агуулгын түвшинд албан болон

албан бус хэлбэрээр бага, дунд боловсрол олгож буй бүх нийтийн ерөнхий боловсрол эзэмшүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна. Албан сургалт нь өдрийн, эчнээ, орой хэлбэртэй байх бөгөөд мөн суралцагч нь тодорхой хугацааны боловсролыг нөхөх, бие даан эзэмших зорилгоор бага, дунд боловсролыг албан бус боловсролын дүйцсэн хөтөлбөрөөр эзэмшиж боломжтой.

2012-2013 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын сургуулийг 12 жилийн сургалтын тогтолцоонд шилжүүлэх графикийн дагуу сургалт хүмүүжлийн үйл ажиллагааг явуулж өдрийн ангийн сургалтад төрийн өмчийн 626 сургуульд 493825, төрийн бус өмчийн 139 сургуульд 26397, 520222 сурагчид суралцахаар төсөвлөв.

Кембрижийн ерөнхий боловсролын олон улсын хөтөлбөрөөр Монгол, Англи хос хэлээр хичээллэх төрийн өмчийн “Монгол Тэмүүлэл”, “Шинэ эхлэл”, “Шинэ эрин” лаборатори сургуулийг байгуулахаар 2012 оны төсвийн төсөлд тусгалаа. Мөн Дорноговь, Өвөрхангай, Өмнөговь, Сэлэнгэ, Төв, Увс, Хөвсгөл, Орхон, Говьсүмбэр аймагт тус бүр 1, Улаанбаатар хотод 11 сургууль шинээр орохоор тооцлоо.

Төсвөөс санхүүжих сургуулийн тоо

2012 онд санхүүжих 2011 онд санхүүжсэн

Төрийн өмчийн Төрийн бус Нийт Төрийн өмчийн Төрийн бус Нийт

626 139 765 599 154 753

Суралцагчдын тоо

138

Төрийн өмчийн Хувийн өмчийн Нийт

2011 он 2012 он 2011 он 2012 он 2011 он 2012 он

496133 493825 27006 26397 523139 520222

Хүснэгт.9. Ерөнхий боловсрол хөтөлбөрийн бүтэц, зардлын хуваарилалт

/тэрбум төгрөг/

Хөтөлбөр, Бүтээгдэхүүний анги 2012 төсөл Бүтээгдэхүүний ангид эзлэх

хувь

Ерөнхий боловсрол 418.0

Төрийн өмчийн сургуулийн Бага, суурь, бүрэн дунд боловсрол олгох үйлчилгээ 375.2 89.8% Бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт, сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх 220.4 52.7%

Сургалтын хэвийн үйл ажиллагааг хангах 114.4 27.4%

Нийгмийн баталгааг хангах 23.9 5.7%

Үдийн цай 16.5 4.0%

Эчнээ, оройн сургалтаар боловсрол олгох үйлчилгээ 0.6 0.2%

Оройн сургалтаар суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт хэрэгжүүлэх 0.3 0.1%

Эчнээ сургалтаар суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт хэрэгжүүлэх 0.3 0.1%

Тусгай хэрэгцээт боловсролын үйлчилгээ 1.8 0.4% Бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт, сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх 1.2 0.3%

Сургалтын хэвийн үйл ажиллагааг хангах 0.5 0.1%


Дотуур байрны үйлчилгээ 28.1 6.7%

Дотуур байрны хэвийн үйл ажиллагааг хангах үйлчилгээ 12.0 2.9%

Дотуур байрны сурагчдыг хоол хүнсээр хангах үйлчилгээ 16.1 3.9%

Албан бус боловсрол олгох үйлчилгээ 3.3 0.8%

Дүйцсэн хөтөлбөрөөр бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт хэрэгжүүлэх 2.7 0.7%

Бичиг үсгийн боловсрол олгох 0.1 0.0%

АББ-ын төлөвлөлт, зохицуулалт 0.5 0.1%

Төрийн бус өмчийн сургуулийн бага суурь бүрэн дунд боловсрол олгох үйлчилгээ 9.1 2.2% Бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт, сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх 8.2 2.0%


Ерөнхий боловсрол хөтөлбөрийн 2012 оны төсвийн зорилтот түвшний гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд

Хэмжих нэгж

чанарын шалгуур

х/н тоон шалгуур

Бага, суурь, бүрэн дунд боловсрол олгох үйлчилгээ /өдөр/

Бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын стандартын

биелэлт 100

суралцагчдын тоо

520222 Ерөнхий шалгалтын улсын дунджийг хүргэх түвшин

500

Орой, эчнээ сургалтаар суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт хэрэгжүүлэх үйлчилгээ


биелэлт 100


3023

139

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тусгай хэрэгцээнд зориулсан бага, дунд боловсролын үйлчилгээ


биелэлт 100


2085

Дотуур байрны үйлчилгээ Хүсэлт гаргасан нийт

хүүхдээс хамруулах хувь 86

Хүүхдийн тоо

43867

Хөтөлбөр 3. Мэргэжлийн болон дээд боловсрол Стратегийн зорилго 1: Иргэний авьяас, сонирхол, хөдөлмөр эрхлэх хэрэгцээнд

тулгуурлан боловсролын үндсэн зарчим, олон улсын нийтлэг жишиг, хандлагад нийцүүлэн мэргэжлийн ур чадвар, боловсрол эзэмшүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээл дэх мэргэжилтэй ажилтны хэрэгцээг хангахуйц эрэлтийг бий болгох;

Стратегийн зорилго 2: Дээд боловсролын хамран сургалтын зохицуулалтыг нэмэгдүүлж, суралцагсдын нийгмийн баталгаа, сургалтын чанарыг сайжруулах,

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хөдөлмөрийн зах зээлийн шаардлагыг хангахуйц

мэргэжилтэй хүмүүсийг ажил хөдөлмөрт бэлтгэх зорилгоор төрөөс дээд болон мэргэжлийн боловсрол олгох байгууллагуудад үзүүлж байгаа бүх төрлийн дэмжлэг, үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна;

Шийдвэрлэх асуудал болон хэрэгжүүлэх стратеги: Боловсролын тухай хуульд зааснаар төрийн өмчийн боловсролын сургалтын

байгууллагыг тогтмол болон нормативт зардлаар, Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хуульд заасны дагуу төрийн өмчийн мэргэжлийн боловсролын сургалтын байгууллагын тогтмол зардал болон анхан шатны ангид сурч байгаа суралцагчийн дотуур байрны нийт зардал өмчийн хэлбэр харгалзахгүй нэг суралцагчид ногдох хувьсах зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлж байна.

2012 онд төрийн өмчийн 39, хувийн өмчийн 36 МСҮТ үйл ажиллагаа явуулна гэж тооцож холбогдох төсвийг төсвийн төсөлд тусгав.

МСҮТ-ийн Урсгал зардал


Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв 2010


2012 төсөл


УРСГАЛ ЗАРДЛЫН ДҮН 37.9 55.2 69.1 100.0%

Цалин, хөлс болон нэмэгдэл урамшил 12.5 15.7 23.1 33.3%

Ажил олгогчоос нийгмийн даатгалд төлөх шимтгэл 1.4 1.7 2.5 3.8%

140

Бараа, үйлчилгээний бусад зардал 11.6 19.4 20.7 30.0% Ажил олгогчоос олгох тэтгэмж, нэг удаагийн урамшуулал, дэмжлэг 1.7 1.5 1.3 1.9%

Суралцагсадад олгох амьжиргааны тэтгэлэг 10.6 16.9 21.4 31.0%

Суралцагчдын тоо

Төрийн өмчийн Хувийн өмчийн Нийт

2011 он 2012 он 2011 он 2012 он 2011 он 2012 он

33348 32218 12553 15390 45901 47608

Дээд боловсрол Дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчдын нийгмийн баталгааны тухай хууль,

Засгийн газрын 2008 оны 177 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2011 оны 217 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2011 оны 102 дугаар тогтоол, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд, Сангийн сайдын хамтарсан 2008 оны 451/318 дугаар тушаалын дагуу сургалтын төрийн сангийн төсвийг боловсруулав.

Сургалтын төрийн сангийн 2012 онд төсвөөс санхүүжих нийт дүнг 172.3 тэрбум

төгрөгөөр төсөвлөв. Үүнд:

Их, дээд сургуульд суралцагсдад үндэсний тэтгэлэгт 106.4 тэрбум төгрөг; Их, дээд сургуульд амжилттай суралцагсдад олгох нэрэмжит тэтгэлэгт 350.0 сая төгрөг Их, дээд сургуульд сурлагын өндөр амжиллтай, мөн хөдөлмөрийн зах зээлд эрэлт,

хэрэгцээтэй мэргэжлээр суралцагсдад урамшууллын тэтгэлэг олгоход 6.4 тэрбум төгрөг; Их, дээд сургуульд сурлагын өндөр амжилттай суралцаж буй суралцагчид сургалтын

төлбөрийн тэтгэлэг олгоход 9.0 тэрбум төгрөг; Төрийн албан хаагчийн нэг хүүхдийн сургалтын төлбөрийн төр хариуцах зардалд 3.2

тэрбум төрөг Хөдөө орон нутгийн оюутнуудыг амралтаараа нутагтаа очиход олгох замын зардалд 1.1

тэрбум төгрөг; Төрийн сангийн зээлээр гадаад, дотоодод суралцах оюутнуудад олгох зээл 9.5 тэрбум

төгрөг Засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар дэлхийн өндөр хөгжилтэй орны шилдэг сургуульд

бакалаврын зэргээр суралцах оюутанд олгох зардал 1.5 тэрбум төгрөг Удирдлагын академид сумдаас төрийн албан хаагч бэлтгэх зардалд 500.0 сая төгрөг; Засгийн газрын гэрээгээр гадаадад суралцаж буй Монгол оюутнуудын амьжиргааны

зардалд 222.7 сая төгрөг; Гадаад улсаас Монгол улсад суралцаж буй гадаад оюутнуудад олгох амьжиргааны

зардалд 297.7 сая төгрөг Оюутнуудын нийтийн тээврийн татаасын зардалд 21.9 тэрбум төгрөгийг 2012 оны

төсвийн төсөлд тусгав.

Бүтэн өнчин, хөгжлийн бэрхшээлтэй, нэн ядуу, малчин айлын суралцагсдад олгох сургалтын төлбөрийн буцалтгүй тусламж 4.8 тэрбум төгрөг

141

Хөтөлбөр 4. Соёл, урлагийн хөтөлбөр 2012 оны төсөвт хөтөлбөрийн урсгал төсвийг 53.9 тэрбум төгрөгөөр төсөвлөв.

Стратегийн зорилт: Монголын соёл иргэншлийн дэвшилтэт ололт, үнэт зүйлсийг

уламжлал, шинэчлэлийн ухаалаг зөв харьцаанд хадгалан хамгаалах, бататган хөгжүүлэх замаар үндэснийхээ соёлын дэлхийн соёлд эзлэх байр суурийг бэхжүүлэх, соёл, урлагийн бүтээлийг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах, оюуны өмчийг хамгаалах;

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Энэхүү хөтөлбөрт номын сангийн үйлчилгээ тайз болон

дэлгэцийн урлаг, дүрслэх урлагийн уран бүтээлийг дэмжих, соёлын өвийг хамгаалах түүгээр үйлчлэх, хүн амд үзүүлэх соёл урлагийн үйлчилгээ тэдгээрийг хүргэх байгууллагын үйл ажиллагаа хамаарна.

Соёл урлагийн хөтөлбөр /сая төгрөг/

Хөтөлбөрийн арга хэмжээ 2012 төсөв Бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь

Соёл, урлагийн хөтөлбөрийн бодлого, төлөвлөлт, зохицуулалт 323.8 0.6% Утга соёлын өв 121.8 0.2% Түүх соёлын дурсгалт зүйл 205.1 0.4% Биет өв 678.4 1.3% Музей 6,395.0 12.3% Үндэсний номын сангийн үйлчилгээ 1,364.7 2.6% Орон нутаг дахь номын сангийн үйлчилгээ 3,402.3 6.6% Үндэсний урлагийн сангийн үйлчилгээ 15,652.2 30.1% Сонгодог урлагийн бүтээлээрхи үйлчилгээ 6,102.2 7.9% Хүүхдэд зориулсан уран бүтээлийн үйлчилгээ 719.2 1.4% Үндэсний баримтат киноны урын санг баяжуулах 110.0 0.2% Дүрслэх урлагийн уламжлалт төрөл, зүйлийн үйлчилгээ 355.2 0.7% Орон нутгийн хүн амд үзүүлэх соёлын үйлчилгээ 17,249.5 33.2% Соёл, урлаг судлалын үйл ажиллагаа 250.0 0.5% Соёл, урлагийн сурталчилгаа, гадаад хамтын ажиллагаа 413.1 0.8% Улсын санг шилдэг бүтээлээр баяжуулах 309.0 0.6% Соёл, урлагийн үйлчилгээний чанарыг сайжруулах арга хэмжээ 90.0 0.2% Захиргаа, төлөвлөлт 186.1 0.4%

Нийт 53,927.5 100.0%

Хөтөлбөр 5. Шинжлэх ухаан 2012 онд Шинжлэх ухаан, технологийн чиглэлийн төсвийн байгууллагуудын нийт

зардлыг 27.9 тэрбум төгрөгөөр төсөвлсөн нь 2011 онтой харьцуулахад 9.3 тэрбум төгрөгөөр буюу 49.8 хувиар нэмэгдэж байна.

Стратегийн зорилго: Нийгмийн хөгжлийн захиалга, зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээний чанарын хувьсалд суурилсан удирдлага, менежмент, санхүүжилтийн үр ашигтай тогтолцоог төлөвшүүлэн инновацийн үнэт зүйлсэд чиглэсэн “Боловсрол–Шинжлэх ухаан–Үйлдвэрлэл”-ийн цогц хамтын ажиллагааг хангах замаар шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, онолын суурь судалгааны сэдэвт ажил, грант төсөл, судалгааны ажлын үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх

142

зорилготой ажил зэрэг арга хэмжээг хэрэгжүүлж байгаа ажил эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, судалгаа туршилт үйлдвэрлэлийн нэгдэл, их сургуулиуд болон бодлого удирдлагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Шинжлэх ухаан хөтөлбөр


Хөтөлбөр, Бүтээгдэхүүн 2012 төсөв Бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь

Шинжлэх ухаан, эрдэм шинжилгээ 27.9 100.0% Анагаахын салбар 1.5 5.5% Байгалийн салбар 7.1 25.5% Нийгмийн салбар 2.7 9.8% Техникийн салбар 2.0 7.3% Хөдөө, аж ахуйн салбар 2.9 10.3% Нийгмийн баталгааг хангах 0.2 0.7% Шинжлэх ухаан, технологийн сан 10.7 38.5% Шинжлэх ухаан, технологийн мэдээлэл, хяналт- шинжилгээ, үнэлгээ 0.7 2.5%

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Эрүүл мэндийн сайдын багцын урсгал зардлын төсөв 2012 онд нийт 384.2 тэрбум төгрөг болж, 2011 оны батлагдсан төсвөөс 139.4 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байна. Эрүүл мэндийн сайдын багцын 2012 оны нийт урсгал төсвийн 83.3 тэрбум төгрөгийг анхан шатны тусламж үйлчилгээнд, хоёр дах шатлалын эмнэлгийн тусламж үйлчилгээнд 126.4 тэрбум төгрөг, 3 дах шатлалын тусламж үйлчилгээнд 83.2 тэрбум төгрөг, биеийн тамир, спортод 19.8 тэрбум төгрөг, Эрүүл мэндийн удирдлагын болон эрүүл мэндийг дэмжих үйлчилгээний байгууллагуудад нийт 71.5 тэрбум төгрөг тус тус зарцуулагдахаар төлөвлөв.

Зорилт Эрүүл мэндийн салбарын 2012 оны бодлогын хүрээнд дараах үндсэн зорилтуудыг

дэвшүүлж байна. Үүнд:

1. Нийгмийн эрүүл мэндийн болон эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах;

2. Эрүүл мэндийн салбарын хүний нөөцийн чадавхыг сайжруулах, мэргэжлийн чадамжийг нэмэгдүүлэх;

3. Эх барих, эмэгтэйчүүд, хүүхдэд үзүүлэх тусламж үйлчилгээг сайжруулах, төрөх эмнэлгүүдийн эрүүл ахуй, халдвар хамгааллыг сайжруулах;

4. Нийтийн биеийн тамирын зориулалтын талбай, заалыг бий болгох, материаллаг баазыг бэхжүүлэх замаар хүн ардыг эрүүл чийрэг бие бялдартай болгох;

5. Шинээр баригдаж байгаа эмнэлэг, төвүүдийн оношилгоо, эмчилгээний өндөр технологи бүхий тоног төхөөрөмжийн хангамжийг сайжруулж, гадаад улс руу оношлогоо, эмчилгээнд зорих урсгалыг бууруулах;

143

6. Эмчилгээ, үйлчилгээний стандартын шаардлага хангасан зориулалтын барилга байгууламжаар хот, хөдөөгийн эрүүл мэндийн байгууллагуудыг хангах.

Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөгөөр/

Эрүүл мэндийн сайдын төсвийн багцын урсгал зардал

/тэрбум төгрөгөөр/

Эрүүл мэндийн салбарын урсгал зардлын өсөлт

Эрүүл мэндийн сайдын стратегийн хүрээ 2011 төсөв 2012 төсөл ТЕЗ-ийн нийт төсөвт эзлэх

хувь Хөтөлбөр 1. Нийгмийн эрүүл мэнд 29.5 39.8 10.3 Хөтөлбөр 2. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ 190.3 286.6 74.6 Хөтөлбөр 3. Нийтийн биеийн тамир, спорт 12.1 19.8 5.2 Хөтөлбөр 4. Эрүүл мэндийн удирдлага, мэдээлэл 12.6 38.0 9.9

Зардал 2009 2010 2011 2012

Цалин, хөлс болон нэмэгдэл урамшил 92.7 99.9 117.3 183.8 Ажил олгогчоос нийгмийн даатгалд төлөх шимтгэл

10.3 11.1 13.0 20.2

Нормын хувцас, зөөлөн эдлэл 0.6 1.0 1.2 1.5 Хоол 6.9 8.2 9.5 9.9 Эм 25.4 33.3 36.6 67.1 Биеийн тамирын уралдаан, тэмцээн 1.6 2.2 3.5 7.7 Хөтөлбөр болон төслийн дотоод урсгал заpдал

1.3 3.4 3.6 3.6

Хог хаягдал устгах, ариутгал, цэвэрлэгээ 0.4 0.7 1.3 1.5 Орон тоо /мянган хүнээр/ 24. 1 24.3 24.5 25.6

144

Эм, хоолны зардал: “Эмнэлгийн орны дээд хязгаарыг батлах тухай” Эрүүл мэндийн

сайдын 2009 оны 210, 211 дугаар тушаалаар батлагдсан орны тоо, 2009 оны жилийн эцсийн гүйцэтгэлээр эмнэлгийн орны фонд ашиглалтын хувь болон “Эмнэлэг, сувиллын хоолны норматив батлах тухай” Эрүүл мэндийн сайдын 2005 оны 286 дугаар тушаалаар батлагдсан нэг хүний хоногт хэрэглэх хоолны шимт бодис, орцны үлгэрчилсэн норматив, хүнсний бараа, бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийг харгалзан үзнээс гадна эрүүл мэндийн эмчилгээ, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах зорилгоор эмнэлгийн байгууллагын нэг ор хоногт ногдох хоолны зардлаар тооцон хоолны зардлын нийт дүн 9.9 тэрбум төгрөг болж байна.

Төр хариуцах эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний эмийн зардал: Олон төрлийн эх

үүсвэрээс санхүүжиж байгаа эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний зардлыг тооцоход эмнэлгүүд нь тусламж үйлчилгээний онош, санхүүжих эх үүсвэр, өртөгийг нарийвчлан тооцоогүйгээс эмийн зардал хүрэлцэхгүй байгаа тайлбаруудыг ирүүлсээр байна. Иймд төр хариуцах эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний өртөг, эрүүл мэндийн даатгал, төлбөртэй тусламж үйлчилгээний зардлыг оношийн бүлгээр тооцож төсөвт тусгах үүднээс 2012 оноос эмнэлгүүдийн төр хариуцах тусламж үйлчилгээний эмийн зардлыг Эрүүл мэндийн тухай хууль, Эрүүл мэндийн сайдын 2006 оны 393 дугаар тушаалаар батлагдсан “Төр хариуцах тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх журам”, “Төлбөрийг нь төр хариуцах эмийг олгох журам”-ыг тус тус үндэслэн тусад нь нийт 10.0 тэрбум төгрөг, эм, оношлуур, реактив, урвалж бодисын зардалд нийт 39.1 тэрбум төгрөг, мөн “Эрүүл монгол хүүхэд” үндэсний аяны хүрээнд 0-18 насны хүүхдүүдийг урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулах оношлогоо, шинжилгээний зардалд нийт 18.0 тэрбум төгрөг буюу нийт 67.1 тэрбум төгрөгийг тус тус эмийн зардалд тооцов.

Эмнэлгийн хоол, эмийн зардал

104 103 111 13020428 32 41

46

77

48 35 3443

74

17 1621

25

29

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2008 оны тодотгол 2009 оны тодотгол 2010 оны тодотгол 2011 оны батлагдсан 2012 оны төсөл

Тэрбум

төгрөгөөр

Цалин, хөлс ба НДШ Эм, хоол Бусад зардал Тогтмол зардал

145

Нормын хувцас, зөөлөн эдлэл: Эмнэлгүүдийн эмч ажилтнуудад ажлын халат, мэс

заслын халат, хувцас, хэрэглэл, малгай, өвчтөний орны гудас, матрас, даавуу, цагаан хэрэглэл, хөнжил, нярайн даавуу, өлгий, дэр, дэрний уут зэрэг нормын хувцас, зөөлөн эдлэлийг сүүлийн жилүүдэд дорвитой өөрчилж, шинэчлээгүйгээс хэрэглэж байгаа эд зүйлс элэгдэж хуучирсан, олон дахин угааж ариутгаснаас үжирч урагдсан байдаг тул энэ зардлыг зайлшгүй нэмэгдүүлэн тооцох шаардлагатай байна. Тиймээс уг зардлыг 1.5 тэрбум төгрөгөөр төлөвлөлөө.

Эрүүл мэндийн салбарын урсгал зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр: 2011 оны урсгал зардлыг эх үүсвэрээр нь задлан үзвэл улсын төсвөөс 277.0 тэрбум төгрөг, эрүүл мэндийн даатгалын сангаас 97.8 тэрбум төгрөг, үндсэн болон туслах үйлчилгээ, тусламжийн бусад орлогоос 9.4 тэрбум төгрөг, нийт 384.2 тэрбум төгрөг болж байна

6 7 8 10 10

2225

3337

67

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2008 оны тодотгол 2009 оны тодотгол 2010 оны тодотгол 2011 батлагдсан 2012 төсөл

Тэрбум

төгрөгөөр

Хоол Эм

38 44 57 62 986 5 7 99153 137 144

174

277

050

100150200250300350400450

2008 оны тодотгол



2011 батлагдсан 2012 төсөл

Тэрбум

төгрөгөөр

Төсвөөс санхүүжих

Үндсэн болон туслах үйлчилгээ, тусламжийн бусад орлого

Эрүүл мэндийн даатгалаас санхүүжих

146

2008 оноос хойш эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтэд эрүүл мэндийн даатгалын санхүүжилтийн эзлэх хувь тасралтгүй өссөөр байгаа боловч одоогийн хэрэгжиж буй тарифаар 2012 оны ЭМД-ын сангийн төлөвлөлтийг хийхэд энэхүү хувь буурч байна. Өөрөөр хэлбэл цалин, тэтгэвэр тэтгэмж, эм, хоол болон тогтмол зардлын өсөлтийг даатгалын санхүүжилтын өсөлт гүйцэхгүй байгаагаас дийлэнхи зардлыг төсвөөс санхүүжүүлж байна. Иймд цалингийн өсөлттэй уялдуулан 2012 оны төсвийн төсөлд даатгалын санхүүжилтийг нэмэгдүүлэхээр төсөвт тусгалаа.

Иргэний эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулийн 7.8 дахь заалтыг хэрэгжүүлэх

үүднээс аймгийн нэгдсэн эмнэлэг, БОЭТ, дүүргийн эрүүл мэндийн нэгдлүүд дээр урамшууллын зардал буюу гурван жилийн хугацаанд эрүүл мэндийн даатгалын тусламж үйлчилгээ аваагүй даатгуулагчийг нэг удаа эрүүл мэндийн бүрэн үзлэгт хамруулах урамшууллын зардал болох 1.0 тэрбум төгрөгийг тусгаж байна.

Гурван жил дараалан эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг тасралтгүй төлсөн боловч

даатгалын тусламж үйлчилгээ аваагүй нийт хүмүүсийн 10 орчим хувиар тооцоолон 1 хүнд ногдох урамшууллын зардлыг Эрүүл мэндийн сайд, Сангийн сайд, Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын 2010 оны 143/87/48 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан 22,000 төгрөгөөр тооцов. Энэхүү тусламж үйлчилгээг хэрэгжүүлэх үүднээс эмийн зардал буюу эмнэлгийн хэрэгслийн зардал дээр 1,0 тэрбум төгрөгийн зардлыг нэмж тусгасан.

Түүнчлэн 16 (ЕБС 18) хүртэлх насны хүүхдийн эрүүл мэндийн даатгалыг төрөөс буюу Хүний хөгжил сангаас бүрэн санхүүжүүлж байгаа тул “Эрүүл монгол хүүхэд” үндэсний аяны хүрээнд 0-18 насны хүүхдүүдийг урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулах оношлогоо, шинжилгээний зардалд нийт 18.0 тэрбум төгрөгийг эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжүүлэхээр тооцов. Ийнхүү хүүхдүүд харьяалах эмнэлгүүдэд хөтөлбөрийн хүрээнд хийгдэх шээс, цус, биохими, флюрографи болон шүдний үзлэг эмчилгээнд эрүүл мэндийн даатгалаараа үзлэгт хамрагдах зардлыг нэмэгдүүлэн тусгасан.

Хөтөлбөр 1. Нийгмийн эрүүл мэнд хөтөлбөр Стратегийн зорилго: Эрүүл мэндийг хамгаалах, дэмжихэд нийгмийн эрүүл мэндийн

тусламж, үйлчилгээг гол чиглэл болгох Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хүн амын эрүүл мэндийн байдлыг тандах, хянах,

хамгаалах, бэхжүүлэх, халдварт болон халдварт бус өвчин эмгэгээс сэргийлэх, эрүүл мэндийн боловсрол олгох, эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх хүчин зүйлсийг судлах, тэдгээрийг арилгахад чиглэсэн эрүүл мэндийн байгууллагын дангаар болон төр, олон нийт, байгууллага, аж ахуйн нэгжтэй хамтран хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа зэрэг нь энэ хөтөлбөрт хамаарна

Нийгмийн эрүүл мэндийн хөтөлбөрийн төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөгөөр/

Хөтөлбөр 1. Нийгмийн эрүүл мэнд Нийт Хөтөлбөрт эзлэх хувь

Эрүүл мэндийг дэмжих 8.9 22.2 Халдварт өвчний урьдчилан сэргийлэлт, хяналт, тандалт 18.9 47.5

147

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Өрхийн эмнэлгүүд: 2010 оны байдлаар 218 өрхийн эмнэлэг үйл ажиллагаа явуулж

байгаагаас Улаанбаатар хотын 745.6 мянган хүн амд 123 өрхийн эмнэлэг, 21 аймгийн төвийн 1,207.0 мянган хүн амд 95 өрхийн эмнэлэг анхан шатны болон нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг үзүүлж байна. 2011 онд өрхийн эмнэлгийн түвшинд жилд дунджаар 6.2 сая үзлэг хийгдэж, нэг иргэн жилд дунджаар 3.4 удаа өрхийн эмнэлэгт хандаж эмнэлгийн анхан шатны болон нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг авсан байна.

Өрхийн эмнэлгүүдэд хийгдсэн амбулаторийн үзлэгийн тоо

Хүн амд төрөөс үзүүлэх эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг гэрээгээр гүйцэтгэх

үндсэн чиг үүрэг бүхий сайн дурын үндсэн дээр бүртгүүлсэн хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагууд болох өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдэд 2011 онд 1,746.7 мянган хүн тусламж үйлчилгээ хүртэхээр бүртгэлтэй байсан бол 2012 онд 205.9 хүнээр нэмэгдэж нийт 1,952.6 мянган хүн болсон байна. Энэ нь 2010 онд улсын хэмжээнд хүн ам, орон сууцны улсын тооллого хийгдэж, бүртгэлгүй иргэд бүртгэлд хамрагдсантай холбоотой байна. Эрүүл мэндийн болон Сангийн сайдын хамтран баталсан “Өрхийн эмнэлгийн санхүүжилтийн хэмжээг батлах тухай” 2010 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн 443 дугаар тушаалын дагуу санхүүжилтыг нэг иргэнээр тооцон 2011 онд өрхийн нэг иргэнд ногдох нормативаар тооцсон зардал 13.1 тэрбум төгрөг байсан бол 2012 онд 1.6 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж нийт 14.7 тэрбум төгрөгөөр төлөвлөлөө.

Түүнчлэн нийслэлийн төсвөөс нийт 4.4 тэрбум төгрөгийг нийслэлийн өрхийн

эмнэлгүүдийн урсгал зардалд нэмж зарцуулахаар төлөвлөлөө. Эрүүл мэндийг дэмжих сан: Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн дагуу

Эрүүл мэндийг дэмжих сан нь эрүүл зан үйл төлөвшүүлэх эрүүл мэндийн боловсрол олгох, мэдээлэл, сургалт, сурталчилгааны үйл ажиллагааг үндэсний түвшинд зохион байгуулахад дэмжлэг үзүүлж, эрүүл мэндийг дэмжих сангийн удирдлага зохион байгуулалт, хяналт үнэлгээг боловсронгуй болгож, түншлэлийг хөгжүүлэх, архидан согтуурахаас сэргийлэх, тамхины хяналтын арга хэмжээг сайжруулж, эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх, эрүүл мэндийн салбарын хүний нөөцийн хөгжлийг хангах зорилго дэвшүүлэн хөтөлбөр төслийн

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

2005 2007 2010

5.2 6.0 6.2

3.03.9 4.2

2.4 2.1 2.0

Нийт үзлэг Улаанбаатар хот Аймаг

Халдварт бус өвчний урьдчилан сэргийлэлт, хяналт, тандалт 11.4 28.7 Орчны эрүүл мэнд 0.6 1.6

148

дотоод урсгал зардалд нийт 2.2 тэрбум төгрөгийг улсын төсвөөс санхүүжүүлэхээр төлөвлөлөө.

2012 онд Эрүүл мэндийг дэмжих сангаас үзүүлэх дэмжлэгийг доорхи чиглэлээр

санхүүжүүлэхээр төлөвлөлөө. Үүнд: Тамхи, архины болон эмийн зохисгүй хэрэглээний хяналт, эрүүл мэндийг дэмжих

төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах үйл ажиллагааг дэмжихэд сангийн нийт хөрөнгийн 54.7 хувь;

Тамхи, архинаас үүдэлтэй өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх болон хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах бусад үйл ажиллагааг дэмжих, тамхины хор хөнөөлтэй тэмцэх талаар мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа явуулах, хяналт тавихад сангийн нийт хөрөнгийн 10.3 хувь;

Тамхи, архины болон эмийн зохисгүй хэрэглээнээс хүн амын эрүүл мэнд, эдийн засагт учрах хор холбогдлыг судлах арга хэмжээнд сангийн нийт хөрөнгийн 1.4 хувь;

Архинд донтох өвчтэй хүнд үзүүлэх эрүүл мэнд, нийгмийн халамж үйлчилгээг боловсронгуй болгох, хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд сангийн нийт хөрөнгийн 2.2 хувь;

Архидан согтуурахтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх, эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх ажилд идэвхитэй оролцож үр дүнд хүрсэн төрийн болон төрийн бус байгууллага, хуулийн этгээд, иргэдийн үйл ажиллагааг дэмжихэд 1.6 хувь;

Нийтийн биеийн тамир, идэвхтэй хөдөлгөөнийг дэмжихэд чиглэсэн төсөл, хөтөлбөрт дэмжлэг үзүүлэх, нийтийн биеийн тамир, идэвхтэй хөдөлгөөний ач холбогдлын талаар мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа явуулахад 1.2 хувь;

Орон нутгийн захиалгаар эмнэлгийн мэргэжилтний чадавхийг бэхжүүлэх, төсөл арга хэмжээг зохион байгуулахад дэмжлэг үзүүлэхэд 5.5 хувь;

Анагаах ухаан, эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны дэвшилтэт технологийг эзэмшүүлэх зорилгоор эмнэлгийн мэргэжилтнийг гадаадад сургах, мэргэшүүлэх үйл ажиллагааг дэмжихэд 20.8 хувь;

Эмнэлгийн мэргэжилтний ёс зүй, эрүүл мэндийн байгууллагын ил тод байдал, хариуцлагыг дээшлүүлэх талаар мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа явуулахад сангийн нийт хөрөнгийн 2.3 хувийг тус тус зарцуулахаар төлөвлөсөн.


Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний хөтөлбөрүүдийн үйл ажиллагаанууд хэрэгжсэн байна.

Тамхи, архины болон эмийн зохисгүй хэрэглээний хяналт сайжирсан байна. Хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах үйл ажиллагаануудын тоо, төрөл нэмэгдэж, эрүүл

зан үйл төлөвшинө. Тамхи, архинаас үүдэлтэй өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, тамхи архины хор

хөнөөлтэй тэмцэх талаар мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа эрчимжиж, хүн амын эрүүл мэндийн боловсрол дээшилнэ.

Анагаах ухаан, эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны дэвшилтэт технологийн талаар эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн мэдлэг, чадвар дээшилнэ.

Дархлаажуулалтын сан: 2009 оны 9 дүгээр сард шинэчлэгдэн мөрдөгдөж байгаа

улсын хэмжээнд заавал хийх дархлаажуулалтын үндэсний товлолын дагуу 2 хүртэлх насны

149

хүүхдийг сүрьеэ, халдварт саа, В вируст гепатитын эсрэг, сахуу-татран, хөхүүл ханиад-В вируст гепатит-хемофилюс инфлюэнзагийн эсрэг хавсарсан тавт, улаанбурхан-гахайн хавдар-улаануудын (УГУ) эсрэг хавсарсан гуравт вакцин зэрэг нийт 5 төрлийн сэргийлэх тарилгад, 7, 15 настай хүүхдийг сахуу-татрангийн эсрэг тарилгад хамруулж байна.

Монгол Улсын дархлаажуулалтын тухай хууль, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх бодлогын хүрээнд халдварт өвчнөөс сэргийлэх, түүний тархалтыг хязгаарлах, өвчнийг устгах зорилгоор хүн амын өсөлт, өвчлөлийн төлөв байдал, үнийн өсөлт зэргийг тооцон, дархлаажуулалтын санд төвлөрүүлэх хөрөнгийг 2012 онд өмнөх оноос 2.9 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлж, нийт 6.9 тэрбум төгрөгөөр төсөвлөв. Үүнд:

- Үндэсний товлолоор заавал хийх халдварт саа, сүрьеэгийн эсрэг вакцин, В гепатит, улаанбурхан улаанууд гахайн хавдрын хавсарсан 3-т вакцин, сахуу татрангийн хоргүйсүүр, сахуу, татран, хөхүүл ханиад, В гепатит, хемофилиус инфлюнзийн хавсарсан тавт зэрэг 6 нэрийн вакцин 1.7 тэрбум төгрөг;

- Тархвар судлалын заалт, сайн дурын болон сэргийлэх тарилгын ажил үйлчилгээний жагсаалтаар хийх вакцин, биобэлдмэлийн үнэ 1.2 тэрбум төгрөг;

- Заавал хийх дархлаажуулалтад шаардагдах тариур, аюулгүй хайрцаг 92.2 сая төгрөг - Тархвар судлалын заалтаар хэрэглэх тарваган тахал, боом, хачигт энцефалитын

вакцины зүү тариур 5.2 сая төгрөг; - Халдварт өвчинтэй тэмцэх арга хэмжээний улсын фондын вакцин биобэлдмэл 213.1

сая төгрөг; - Орон нутагт вакцин тээвэрлэх зардалд 22.0 сая төгрөг; - НҮБ-ын Хүүхдийн сангаар захиалан худалдан авдаг вакцин, зүү тариур, аюулгүй

хайрцгийн гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татварт 713.8 сая төгрөгөөр төсөвт тусгагдсан байна.; Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, Халдварт өвчинтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр,

Вируст гепатиттай тэмцэх үндэсний стратегит тусгагдсаны дагуу 2012 онд шинээр А вируст гепатитын эсрэг вакциныг үндэсний товлолд оруулахаар төсөвт нийт 2.9 тэрбум төгрөг нэмж тусгав.

Хөтөлбөр 2: Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээнд 2012 онд Эрүүл мэндийн сайдын урсгал төсвийн

багцад нийт 267.4 тэрбум төгрөг зарцуулахаар тооцлоо. Стратегийн зорилго: Хүн амд эмнэлгийн үндсэн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ,

өдрийн эмчилгээг аймаг, хот, дүүргийн нэгдсэн эмнэлгүүдээр дамжуулан улсын хэмжээнд, ерөнхий болон төрөлжсөн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээг цогц байдлаар цаг алдалгүй, хүртээмжтэй үзүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Хүний өвчин эмгэг, гэмтлийг илрүүлэх, оношлох,

магадлах, илааршуулах, сэргээн засах, сэргийлэх, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний чанарыг сайжруулах эмнэлгийн үйл ажиллагаа болон сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил, эмнэлгийн мэргэжилтний дангаар буюу хамтран гүйцэтгэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт багтана.


150


Хөтөлбөрийн зорилт: Өвчнийг хүндрүүлэлгүй цаг тухайд нь оношлох, эмчлэх, сэргийлэх үйл ажиллагааг

сайжруулах; Эмнэлгүүдийн хэвтүүлэн эмчлэх арга хэмжээний зардлыг багасгах; Архаг өвчтэй хүмүүс, өндөр настан, нийгмийн эмзэг хэсгийнхэн, эх хүүхдийн эрүүл

мэндэд тавих хяналтын тогтолцоог боловсронгуй болгох; Цочмог өвчнөөс шалтгаалсан эмнэлгийн нас баралтыг бууруулах; Эмнэлгээр үйлчлүүлж буй өвчтөнүүд стандартын дагуу тусламж үйлчилгээ авах

нөхцөлийг бүрдүүлэх замаар иргэдийн сэтгэл ханамжийн түвшинг дээшлүүлэх; Оношилгоо, эмчилгээнд шинэ техник, технологи нэвтрүүлж, иргэдийн гадаадад

оношлуулж эмчлүүлэх асуудлыг багасгах.

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: УБ хотод эмнэлгийн гуравдагч шатлал болон төрөлжсөн мэргэжлийн тусламж

үйлчилгээг клиникийн эмнэлгүүд, төрөлжсөн мэргэжлийн төвүүд үзүүлдэг. Нийт эмнэлгийн орны 22.4 хувь нь, мөн хэвтэн эмчлүүлэгчдийн 19.8 хувь нь УБ хотын гуравдагч шатлалын эмнэлэгт ногдож байна. Сүүлийн 3 жилд дунджаар улсын эмнэлэг болон төрөлжсөн төвүүдэд 131 мянган хүн хэвтэн эмчлүүлж байгаагийн 25-45 хувийг хөдөөнөөс ирж хэвтэн эмчлүүлэгчид эзэлж байна. 2008 онтой харьцуулбал 2010 онд нийт хэвтэн эмчлүүлэгчид 5 хувиар нэмэгдэж, харин хөдөөнөөс ирж хэвтэн эмчлүүлэгч 2.5 хувиар буурсан байна.

2012 онд улсын болон орон нутгийн хөрөнгө оруулалтаар эмнэлгүүдэд төрөх болон

төрөлжсөн мэргэжлийн тасгуудыг нэмэгдүүлсэн, зарим аймгууд болон төрөлжсөн мэргэжлийн эмнэлгүүдийн ачаалал, тулгамдаж байгаа зардлуудыг шийдвэрлэх хүрээнд нийт 757 орон тоо, цалингийн сан болон бусад урсгал зардлыг нийт 82.9 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлж төсвийн төсөлд тусгалаа. Бодлогын өөрчлөлт болон бусад үндэслэлийг дурьдвал:

Сумын болон сум дундын эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ: 2010 онд сум дундын

эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгчдийн тоо 2008 онтой харьцуулахад 6 хувиар нэмэгдэж, харин сумын эмнэлэгт 2.4 хувиар нэмэгдсэн байна. Өмнөговь аймгийн Ханбогд, Цогтцэций, Ховд аймгийн Зэрэг сумдад хүн амын шилжилт хөдөлгөөн нэмэгдэж нягтаршил ихэссэнтэй холбоотойгоор эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний ачаалал нэмэгдэж сумын эмнэлгийн хүчин чадал хүрэлцэхгүйгээс сум дундын эмнэлэг болгох шийдвэрийн дагуу 2012 оны төсөвт дээрх гурван сумыг сум дундын эмнэлэг болгон ажиллуулахаар тооцож төсөвт тусгав. Сум, сум дундын эмнэлгүүдийн санхүүжилт 2012 онд нийт 68.6 тэрбум төгрөг болж 2011 оны төсвөөс нийт 19.3 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Шинээр буюу өргөтгөлөөр баригдаж байгаа төрөлжсөн болон аймаг, хотын

нэгдсэн эмнэлгүүд: Улсын болон орон нутгийн хөрөнгө оруулалтаар 2011-2012 онд шинээр

Хөтөлбөр 2. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ Нийт Хөтөлбөрт эзлэх хувь

Үндсэн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ 186.4 65.0 Төрөлжсөн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ 100.2 35.0

151

буюу өргөтгөлөөр баригдаж байгаа төрөлжсөн болон аймаг, хотын нэгдсэн эмнэлгүүдийн орон тоо, холбогдох урсгал зардлыг тооцож төсөвт нэмэгдүүлэн тусгалаа. Үүнд:

1. Булган аймагт 50 ортой төрөх эмнэлэг; 2. Завхан аймагт 50 ортой төрөх эмнэлэг болон 30 ортой халдвартын эмнэлэг; 3. Говь-Алтай аймагт 50 ортой төрөх эмнэлэг болон 30 ортой халдвартын эмнэлэг; 4. Дорноговь аймагт 50 ортой төрөх эмнэлэг; 5. Говьсүмбэр аймагт 10 ортой төрөх эмнэлэг; 6. Хэнтий аймагт 20 ортой уламжлалт анагаахын эмнэлэг болон 30 ортой халдвартын эмнэлэг; 7. Баянхонгор аймагт 30 ортой халдвартын эмнэлэг; 8. Хөвсгөл аймагт 50 ортой төрөх эмнэлэг; 9. П.Н.Шастины нэрэмжит төв эмнэлгийн өргөтгөл; 10. Хавдар судлалын үндэсний төвийн өргөтгөл; 11. Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвийн өргөтгөл; 12. Арьсны өвчин судлалын үндэсний төвийн өргөтгөл; 13. Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн өргөтгөл; 14. Герентлогийн төвийн өргөтгөл.

Бүсийн оношлогоо, эмчилгээний төв: Монгол Улсын Засгийн газрын 2008-2012 оны

үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд Говийн бүс болон Орхон аймагт орчин үеийн оношлогоо, эмчилгээний төвийг байгуулан ажиллуулахаар заасан. Үүний дагуу Монгол Улсын ЗГ-ын 2011 оны 5 дугаар сарын 11-ний өдрийн 156 дугаар тогтоолоор Өмнөговь, Дундговь, Дорноговь аймгийн хүн амд эмнэлгийн болон нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төвийг Өмнөговь аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн хүний нөөц, материаллаг баазад тулгуурлан байгуулахаар болсон. Шинээр байгуулагдах бүсийн оношлогоо, эмчилгээний төв нь Өмнөговь Дундговь болон Дорноговь аймгийн хүн амд төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх болсонтой холбогдуулан Өмнөговь аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт нийт 26 орон тоог нэмэгдүүлэн шаардлагатай цалин, шимтгэлд нийт 151.7 сая төгрөгийг нэмэгдүүлсэн.

Дүүргийн эмнэлгүүд: Эрүүл мэндийн сайдын 2011 оны “Эмнэлэг, рашаан сувиллын орны дээд хязгаарыг батлах тухай” 17 дугаар тушаалын дагуу ор нэмэгдүүлсэнтэй холбогдуулан Нийслэлийн Баянгол дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдэлд 12, Баянзүрх дүүргийн эрүүл мэндийн нэгдэлд 9, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдэлд 3, Сонгинохайрхан дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдэлд 17, Чингэлтэй Эрүүл мэндийн нэгдэлд 30, Хан Уул Эрүүл мэндийн нэгдэлд 8, Сүхбаатар Нэгдсэн эмнэлэгт 30, Сонгинохайрхан Нэгдсэн эмнэлэг 16, Хан Уул нэгдсэн эмнэлэгт 16, Багануурын Эрүүл мэндийн нэгдэлд 6, Налайх дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдэлд 7, тосгоны эмнэлгүүдэд 5, нийт 159 орон тоог нэмэгдүүлэхээр цалингийн зардлыг үйл ажиллагааны холбогдох зардлын хамт тооцон нийт 3.1 тэрбум төгрөгийг төлөвлөлөө.

Амаржих газрууд Амаржих газрууд болон Эх хүүхдийн ын бүтэц үйл ажиллагааны стандарт /MNS 6188:2010/ шинэчлэгдэн батлагдсан бөгөөд энэхүү стандартын дагуу нийслэлийн 1 дүгээр амаржих газарт 34 орон тоо, 2 дугаар амаржих газарт 16 орон тоо, 3 дугаар амаржих газарт 12 орон тоо, Энэрэл эмнэлэгт ор нэмэгдүүлсэнтэй холбоотой 5 орон тоог буюу нийт 67 орон тоо, мөн Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд стандартын

152

дагуу 50 орон тоо нэмэгдүүлж цалин, шимтгэлд нийт 990.9 сая төгрөг болон бусад урсгал зардлыг нэмэгдүүлэхээр тооцлоо.

Түргэн тусламж: Монгол Улсын засгийн газрын 2010 оны 12 дугаар сарын 8-ны

өдрийн 318 дугаар тогтоолоор “Үндэсний түргэн тусламжийн сүлжээ” хөтөлбөрийг батлан 2011 оноос эхлэн шаардагдах хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдвэрлэн ажиллаж байна. Үүний дагуу Нийслэлийн түргэн тусламжийн төвийн Сонгинохайрхан дүүргийн салбар пунктыг ашиглалтад оруулахтай холбогдуулан нийт 68 орон тоог нэмэгдүүлж, нийт 5.0 тэрбум төгрөгийн цалин, үйл ажиллагааны зардлыг төлөвлөн тооцлоо.

Хөтөлбөр 3. Нийтийн биеийн тамир, спорт

Нийтийн биеийн тамир, спортын хөтөлбөрт 2012 онд Эрүүл мэндийн сайдын урсгал

төсвийн багцад нийт 19.8 тэрбум төгрөг зарцуулна. Стратегийн зорилго: Хүн амд бие бялдрын соёл, боловсролыг төлөвшүүлэх,

тамирчдын амжилтыг ахиулж, биеийн тамир, спортыг нийгмийн тэргүүлэх салбар болгон хөгжүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Биеийн тамирыг эрүүл аж төрөх арга барил болгон хэвшүүлэхэд чиглэсэн арга хэмжээ болон их спорт, мэргэжлийн спортыг хөгжүүлэх, спортын уралдаан тэмцээнд бэлтгэх, зохион байгуулах, оролцох үйл ажиллагаа хамрагдана.

Нийтийн биеийн тамир, спортын хөтөлбөрийн төсвийн хуваарилалт


Хөтөлбөрийн зорилт Нийтийн биеийн тамирын үйл ажиллагааг түгээн дэлгэрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх эрх зүйн

таатай орчинг бүрдүүлэх, мэргэжил арга зүйн удирдлагыг сайжруулах. Аймаг, орон нутгийн спортын төв, чийрэгжүүлэх нэгжүүдийн дэд бүтэц, хүний нөөцийг

чадавхжуулах. Хүүхэд, залуучуудын бие бялдрын соёлыг хөгжүүлэх, биеийн тамирын секц, дугуйланд

тогтмол, тасралтгүй хамрагдан хичээллэх нөхцөлийг бүрдүүлэх. Биеийн тамирыг хөгжүүлж буй төв, орон нутгийн бүх шатны байгууллага, иргэдийн

санаачилгыг дэмжих. Монгол улсын шигшээ багын тамирчдын бэлтгэлийг хангуулах, олон улсын уралдаан,

тэмцээнд оролцох орчин, нөхцөлийг бүрдүүлэх. Монгол улсад олон улсын хэмжээний тэмцээнүүдийг зохион байгуулах. Их спортын төрөл, спортоор хичээллэгсдийн тоог нэмэгдүүлэх.

Шийдвэрлэх асуудлууд болон стратеги: Спортын төвлөрсөн зардал: 2012 онд спортын төвлөрсөн зардлыг 2011 оны батлагдсан

төсвөөс 5.7 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлж нийт 10.2 тэрбум төгрөгөөр төсөвлөв. Үүнд:

Хөтөлбөр 3. Нийтийн биеийн тамир, спорт Нийт Хөтөлбөрт эзлэх хувь

Нийтийн биеийн тамирын үйл ажиллагаа 9.6 48.5 Спортын уралдаан тэмцээнд бэлтгэх, зохион байгуулах, оролцох 10.2 51.5

153

- Үндэсний шигшээ багийн цалин хөлс, нэмэгдэл – 1.0 тэрбум төгрөг - Үндэсний шигшээ багийн тамирчдын бэлтгэл сургуулилт, тэмцээнд оролцох, бусад

зардал – 4.1 тэрбум төгрөг - Их наадам улсын аварга шалгаруулах тэмцээн – 388,2 сая төгрөг - Дотоодод болох олон улсын тэмцээн – 1.1 тэрбум төгрөг - Гадаадад болох олон улсын тэмцээн – 1.2 тэрбум төгрөг /Үүнээс 2012 оны Лондонгийн

30 дугаар олимпийн наадамд оролцох зардал 570.8 сая төгрөг/ - Нийтийн биеийн тамирын арга хэмжээний зардал – 411.6 сая төгрөг - Мөнгөн шагнал, урамшуулал – 2.0 тэрбум төгрөг зэргийг оруулж тооцсон болно.

Улсын болон орон нутгийн хөрөнгө оруулалтаар 2011-2012 онд шинээр буюу өргөтгөлөөр баригдаж байгаа биеийн тамир, спортын байгууллагуудын урсгал зардлыг төсөвт тусгалаа. Тухайлбал: - Булган аймагт улсын төсвийн хөрөнгөөр 450 хүний суудалтай спортын шинэ ордон; - Баян-Өлгий аймагт улсын төсвийн хөрөнгөөр 850 хүний суудалтай спортын шинэ

ордон; - Өмнөговь аймагт Оюу толгой болон орон нутгийн хөрөнгөөр усан бассейн бүхий 500

хүний суудалтай спортын цогцолбор; - Дорнод аймагт орон нутгийн хөрөнгөөр спортын шинэ заал болон усан бассейн; - Сүхбаатар аймагт улсын төсвийн хөрөнгөөр спортын шинэ ордон; - Увс аймагт улсын төсвийн хөрөнгөөр спортын шинэ ордон; - Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суманд орон нутгийн хөрөнгөөр 550 хүний суудалтай

спортын шинэ ордон; - Төв аймагт улсын төсвийн хөрөнгөөр 1000 хүний суудалтай спортын шинэ ордон; - Хөвсгөл аймагт улсын төсвийн хөрөнгөөр 1000 хүний суудалтай Спортын ордон; - Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүрэгт 700 хүний суудалтай шинэ спортын

ордон тус тус ашиглалтад орох тул шаардлагатай орон тоо, урсгал зардлуудыг төсвийн төсөлд тусгасан.

Хөтөлбөр 4. Эрүүл мэндийн удирдлага хөтөлбөр

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Эрүүл мэндийн салбарын бодлого, эрх зүйн орчин, нотолгоонд суурилсан удирдлага, зохицуулалтыг сайжруулж, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тогтолцоо, уялдааг бэхжүүлж, мэдээллийн тогтолцоог боловсронгуй болгох, эрүүл мэндийн салбарын хүний нөөцийн хөгжлийг хангаж, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд чиглэгдэнэ.


Эрүүл мэндийн салбарын бодлого, эрх зүйн орчин, нотолгоонд суурилсан удирдлага, зохицуулалтыг сайжруулж, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тогтолцоо, уялдааг бэхжүүлнэ.

Эрүүл мэндийн салбарын хүний нөөцийн удирдлагын тогтолцоо, хууль эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгоно.

Эмнэлгийн мэргэжилтний цалин, урамшууллын тогтолцоо, бодлогыг боловсронгуй болгох.

154

Эрүүл мэндийн мэдээллийн тогтолцоог боловсронгуй болгох. Эрүүл мэндийн удирдлага хөтөлбөрийн төсвийн хуваарилалт


Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ:

1. Эрүүл мэндийн багц хууль хэрэгжих нөхцөл бүрдүүлж, удирдлага, мэдээлэл, хяналтыг сайжруулах,

2. Эрүүл мэндийн салбарын хүний нөөцийн удирдлагын тогтолцоог боловсронгуй болгох замаар хүн амын эрэлт хэрэгцээний дагуу эмнэлгийн мэргэжилтэн бэлтгэх механизм бий болгох,

3. Эрүүл мэндийн анхан шатны болон хүүхэд, нялхасын байгууллагад ажиллах хүний их эмчийн хангамжийг сайжруулах, эмнэлгийн мэргэжилтний тогтвор суурьшилтай ажиллахыг дэмжих зорилго бүхий тэтгэмж, мөнгөн тусламжийг олгох замаар нийгмийн баталгааг сайжруулах Шийдвэрлэх асуудлууд болон стратеги:

Халдварт өвчний тандалт сэргийлэлт: “Аймаг, нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын дүрэм, үйл ажиллагааны чиглэл”-ийг Эрүүл мэндийн сайд 2010 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 405 дугаар тушаалаар шинэчлэн баталсны дагуу Эрүүл мэндийн газрууд болон нийслэлийн дүүргүүдэд Халдварт өвчний тандалт сэргийлэлтийн албыг (ХӨТСА )шинээр зохион байгуулж ажиллуулахаар болсон. Сүүлийн жилүүдэд шинэ болон дахин сэргэж буй хэмээх тодотголтой халдварт өвчнүүд (шувууны томуу, гахайн ханиад, боом, сүрьеэ, зарим вирусийн халдварууд) нэмэгдэж нийт халдварт өвчний дотор эзлэх хувь нэмэгдэж байна. Тухайлбал, 2010 онд улсын хэмжээнд 41,373 халдварт өвчний тохиолдол бүртгэгдэж 10,000 хүнд 151.2 байгаа нь 2009 онтой харьцуулахад 5.0 промилээр өссөн байна. Ялангуяа 2009 онд зарим халдварт өвчнүүд буурсан хэдий ч гар хөл амны өвчин 9.9 дахин, халдварт гепатит А-ийн өвчлөл 1.4 дахин, боомын өвчлөл 5 дахин нэмэгдсэн байна. Халдварт өвчний гаралт буурч байна гэсэн шалтгаанаар аймаг, орон нутаг дахь халдварт өвчинтэй тэмцэх албадыг татан буулгасан нь дэлхий дахинаа болон Монгол улсад шинээр болон сэргэн тархаж буй халдварт өвчнүүдийн дэгдэлтийн үед шуурхай хариу арга хэмжээ авч халдварын гаралтыг эрт илрүүлэн таслан зогсооход ихээхэн бэрхшээл учруулж байгаа юм.

Иймд халдварт өвчний гаралтыг эрт сэрэмжлүүлж яаралтай хариу арга хэмжээ авч

таслан зогсоох, нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдал үүсэхээс урьдчилан сэргийлэхэд энэхүү албыг дахин шинээр зохион байгуулах шийдвэрүүдийн дагуу аймгууд болон нийслэлийн эрүүл мэндийн газар, дүүргүүдэд ХӨТСА-г шинээр зохион байгуулахад нийт 350 орон тоо буюу нийт 2.2 тэрбум төгрөгийг төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

Тэтгэмж урамшууллын зардал: Монгол улсын Эрүүл мэндийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдсаны дагуу хуулийн 29.2, 29,5 дахь заалтуудын хэрэгжүүлэхээр 2012 онд 21 аймгийн эрүүл мэндийн байгууллагуудад ажиллаж байгаа эмч,

Хөтөлбөр 4. Эрүүл мэндийн удирдлага Нийт Хөтөлбөрт эзлэх хувь

Эрүүл мэндийн удирдлага 37.9 100

155

эмнэлгийн ажилтнууд тэтгэвэрт гарах ба тэдгээрт олгох нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмжинд нийт 10.6 тэрбум төгрөг буюу 2011 оны батлагдсан төсвөөс 7.6 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдсэн.

Түүнчлэн тогтвор суурьшилтай ажиллаж байгаа өрх, сум тосгоны эрүүл мэндийн төв,

сум дундын эмнэлэгт ажиллаж байгаа эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэнд 6 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх мөнгөн тэтгэмжийг хуулийн 29.5 дахь заалтын дагуу олгохоор нийт 13.4 тэрбум төгрөг буюу 2011 оны батлагдсан төсвөөс 13.0 тэрбум төгрөгөөр тус тус нэмэгдэж байна. Ийнхүү Эрүүл мэндийн тухай хуулийн дагуу олгох мөнгөн тэтгэмжинд нийт 23.9 тэрбум төгрөгийг 2012 оны төсөвт тусгасан.

Эмнэлгийн мэргэжилтний мэргэшил дээшлүүлэх зардал: Эрүүл мэндийн дэмжих сангийн 2012 оны төсвийг нийт 2.2 тэрбум төгрөгөөр буюу 2011 оны батлагдсан төсвөөс 532.4 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэн төлөвлөсөн. Эрүүл мэндийн дэмжих сангийн хөрөнгийг Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн 21.2.10-т “орон нутгийн захиалгаар эмнэлгийн мэргэжилтний чадавхийг бэхжүүлэх төсөл, арга хэмжээг зохион байгуулахад дэмжлэг үзүүлэх”, 21.2.11-т “анагаах ухаан, эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны дэвшилтэт технологийг эзэмшүүлэх зорилгоор эмнэлгийн мэргэжилтнийг гадаадад сургах, мэргэшүүлэх үйл ажиллагааг дэмжих”-д зарцуулахаар хуульчлагдсаны дагуу дээрх чиглэлээр нийт сангийн хөрөнгийн 26.3 хувь буюу 570.0 сая төгрөгийг эмнэлгийн мэргэжилтний чадавхийг бэхжүүлэхээр арга хэмжээнд зарцуулахаар тусгагдсан.

Түүнчлэн Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Эрүүл мэндийн газраас улсын хэмжээнд эмнэлгүүдийн захиалгаар мэргэшил дээшлүүлэх зардлыг агентлагын саналыг үндэслэн нийт 815.4 сая төгрөгөөр буюу 163.0 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэн төлөвлөсөн.

Эрүүл мэндийн газар: Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн 6.3-т “...эрүүл

мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын дэргэд эмийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага” байхаар заасан байна. Эрүүл мэндийн яам тус чиг үүргийг одоо байгаа бүтэц зохион байгуулалтын хүрээнд шийдвэрлэх боломжтой гэж үзэн Эрүүл мэндийн сайдын 278 дугаар тушаалаар Эрүүл Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Эрүүл мэндийн газрын бүтэц, орон тоо шинэчлэн зохион байгуулж тус газрын Эм эмнэлгийн хэрэгслийн хэлтсийг өргөжүүлэн, Алсын түргэн тусламжийн нэгжийг бий болгохоор шаардлагатай нийт 26 орон тоог нэмэгдүүлэхээр шийдвэрлэсэн, мөн бусад шаардлагатай урсгал зардал болон цалингийн өсөлтийг тооцон нийт 795.4 сая төгрөгийг нэмэгдүүлэн төлөвлөсөн.

БАТЛАН ХАМГААЛАХЫН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ Батлан хамгаалах сайдын төсвийн багцын урсгал зардал 2012 онд 138.0 тэрбум

төгрөгөөр төлөвлөгдлөө. Төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлэхтэй холбогдож цалингийн сан 23.2 тэрбум төгрөгөөр, 2011 оны дундуур үйл ажиллагаа нь эхэлсэн анги нэгтгэлүүдийн бүтэн жилийн төсөвт зориулж 7.3 тэрбум төгрөг, 2012 онд шинээр байгуулахаар төлөвлөсөн цэргийн анги нэгтгэлүүдийн зардалд 12.8 тэрбум төгрөг, 2011 оноос 2012 дамжин хийгдэх үйл ажиллагааны зардалд 5.6 тэрбум төгрөг тус тус нэмэгдэж байна.

Хүснэгт: БХСайдын төсвийн багцын урсгал зардал


156


2011/12

зөрүү хувь А. Цалин хөлс 40,507.80 50,905.30 90,656.20 39,750.90 178.1

Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 20,580.30 23,345.50 32,894.70 9,549.20 140.9

Хоол 3,123.10 4,176.60 4,942.20 765.60 118.3

Хичээл үйлдвэрлэлийн дадлага 610.1 789.8 488.9 -300.90 61.9

Нормын хувцас 2,412.60 3,798.50 4,040.20 241.70 106.4

Тээвэр шатахуун 3,634.20 4,369.20 5,002.00 632.80 114.5

Нийт урсгал зардал 70,868.10 87,384.90 138,024.20 50,639.30 157.9

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 70,868.10 87,384.90 138,024.20 50,639.30 157.9

үндсэн үйл ажиллагааны орлогоос 8,434.10 9,497.80 10,537.60 1,039.80 110.9

туслах үйл ажиллагааны орлогоос 464.70 706.1 750.00 43.90 106.2

эрүүл мэндийн даатгалаас 1,673.50 1,816.10 2,133.90 317.80 117.5

төсвөөс 60,295.80 75,364.90 124,602.70 49,237.80 165.3

Хөтөлбөр 1. Батлан хамгаалах бодлого, үйл ажиллагаа Стратегийн зорилго: Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг батлан

хамгаалах нэгдмэл тогтолцоог бэхжүүлэн, бүс нутгийн аюулгүй байдлыг хангах, цэргийн итгэлцлийг бэхжүүлэхэд идэвхтэй оролцож, Зэвсэгт хүчний шинэчлэлийн урт, дунд хугацааны хөтөлбөр, төслүүдийг эрчимтэй хэрэгжүүлэх.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Батлан хамгаалах асуудал хариуцсан төрийн захиргааны

төв байгууллагын үйл ажиллагаа болон орон нутгийн хамгаалалтад тулгуурласан батлан хамгаалах арга хэмжээ , дайчилгааны бэлтгэл нөөцийн сургалтын төвүүдийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Шийдвэрлэх асуудал болон хэрэгжүүлэх стратеги: Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2006 оны 304 дүгээр зарлигаар батлагдсан “Зэвсэгт

хүчний байгуулалтыг 2015 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд Зенит пуужингийн тусгай хороо, зарим аймгуудад шинээр барилга инженерийн холимог бүтэцтэй батальон байгуулахад шаардлагатай цалингийн сан, хүнс, хувцас, шатахууны зардалд 12.8 тэрбум төгрөг, Зенит пуужингийн тусгай хороо байгуулахад шаардлагатай 5.6 тэрбум төгрөгийг тус тус нэмж тусгалаа.

Хөтөлбөр 2. Зэвсэгт хүчний үйл ажиллагаа

Стратегийн зорилго: Зэвсэгт хүчний байгуулалтыг төгөлдөржүүлэх ажлыг

эрчимжүүлж, Зэвсэгт хүчний байлдааны болон олон талт үүрэг гүйцэтгэх чадавхыг нэмэгдүүлэх, агаарын довтолгооноос хамгаалах, энхийг дэмжих ажиллагааны чадавхыг нэмэгдүүлэх замаар Зэвсэгт хүчний цаашдын тогтвортой хөгжлийг хангах.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Ерөнхий зориулалтын цэрэг, агаарын довтолгооноос

эсэргүүцэн хамгаалах, энхийг сахиулах ажиллагаа, зэвсэглэл техник, цэргийн цугларалт дайчилгаатай холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ТУСГАЙ САНГУУД

157

Төсвийн Ерөнхийлөн захирагч

ЗГ-ын тусгай сангууд

Нийт зарлага 2011 он 2012 он

1 Гадаад харилцааны сайд Хилийн чанадад байгаа иргэдэд туслах сан 173.2 173.2

2 МУ-ын Ерөнхий сайд Бүх нийтийн үүргийн сан 2,500.0 3,500.0

3 МУ-ын Шадар сайд Хүүхдийн төлөө сан 235.0 235.0

4

БСШУ-ны сайд

Сургалтын төрийн сан 22,872.7 172,300.0

Соёл урлаг хөгжүүлэх сан 3,100.0 7,100.0

ШУТ-ын сан 6,400.0 9,500.0

5

НХХ-ийн сайд

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан 21,312.4 58,000.0

Нийгмийн халамжийн сан 131,495.0 215,680.0

Нийгмийн даатгалын сан 603,745.4 850,419.5

6 Эрүүл мэндийн сайд Эрүүл мэндийг дэмжих сан 1,635.3 2,200.0

Дархлаажуулалтын сан 4,000.0 6,900.0

7 Хүнс хөдөө аж ахуйн сайд

Жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан 28,304.3 39,384.0

Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан 16,549.6 56,001.1

Мал хамгаалах сан 473.0 21,168.2

8 БОАЖ-ын сайд Байгаль хамгаалах сан 1,493.0 3,543.3

Аялал жуулчлалын сан 600.0 600.0

9 Цэвэр агаарын сан 30,000.0 31,000.0

10 ХЗДХ-ийн сайд Архидан согтуурахтай тэмцэх сан 1,068.7 2,000.0

11 Батлан хамгаалахын сайд Зэвсэгт хүчний хөгжлийн сан 9,000.0 9,000.0

12 Сангийн сайд Засгийн газрын нөөц сан 20,000.0 20,000.0

Эрдслийн сан 5,000.0 5,000.0

13 Хүний хөгжил сан Хүний хөгжил сан 805,206.5 814,100.0

Нийт дүн 1,715,164.1

2,327,804.3

Гадаад харилцааны сайдын төсвийн багц Хилийн чанадад байгаа иргэдэд туслах сан: Монгол Улсын Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зорилтын

хүрээнд хилийн чанадад байгаа Монгол улсын иргэн, хуулийн этгээдийн хууль ёсны эрх ашгийг хамгаалж, монгол иргэдэд туслах сан байгуулан 2011 онд уг сангийн эх үүсвэрт 173,3 сая төгрөг баталж, төрөөс иргэнд чиглэсэн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байна.

Судалгаагаар манай улсын 120 гаруй мянган иргэн хилийн чанадад ажиллаж, сурч амьдарч байгаа бөгөөд энэ оны 3 дугаар улирлын байдлаар хилийн чандад нас барсан 59 иргэн, ял эдэлж байгаа 128 иргэн, гэмт хэрэгт холбогдсон 25 иргэнээс өргөдөл хүлээн авч хилийн чандад нас барсан 18 иргэнийн чандрыг эх нутагт нь авч ирэхэд 70.0 сая төгрөг, яд эдэлж байгаа 15 иргэнийг эргэх, өмгөөлөгчийн хөлс төлөхөд 45.4 сая төгрөг, эх орондоо буцах зардалгүй болсон, хилийн чандад эмчлүүлж буй 21 иргэнд 31.2 сая төгрөг, нийт 146.6 сая төгрөгийн зардлыг хилийн чанадад байгаа иргэдэд туслах сангаас санхүүжүүлээд байна. 2012 онд Хилийн чанадад байгаа иргэдэд туслах сангийн эх үүсвэрт 173,2 сая төгрөг төлөвлөөд байна. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын төсвийн багц

Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан: Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан нь орчин үеийн техник, технологийн

хөгжлийн чиг хандлага, нийгмийн хэрэгцээ шаардлагын дагуу мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн салбарын хүрээнд хэрэгжүүлэх төсөл, хөтөлбөр, арга хэмжээний төлөвлөгөөг

158

жил бүр боловсруулан батлуулж алслагдсан орон нутгийн хүн амд харилцаа холбооны үйлчилгээг хүргэн ажиллаж байна.

Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн санд 2011 онд 2,5 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлэхээс 1,8 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлж, төсөл хөтөлбөрүүдийн ажлын гүйцэтгэл 91,0 хувьтай байна. Төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг авч үзвэл:

Хөдөө орон нутгийн алслагдсан сум, суурин газарт утасгүй холбооны үйлчилгээ хүргэх төслийн хүрээнд Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын Шарбүрд баг, Булган аймгийн Сэлэнгэ сумын Атар баг, Говь-Алтай аймгийн Тонхил сумын Алтансоёомбо, Булган аймгийн Хануйн рашаан зэрэг багуудад үүрэн холбооны үйлчилгээ хүргэхээр “Скайтел” ХХК, “Мобиком” ХХК 3 жилийн үүрэг хүлээн ажиллаж байгаа бөгөөд ажлын гүйцэтгэл 85,0 хувьтай байна.

Хөдөө орон нутгийн алслагдсан сум, суурин газарт утасгүй болон суурин өргөн зурвасын сүлжээ байгуулах, интернэтийн үйлчилгээ хүргэх төслийн хүрээнд Баянхонгор аймгийн Богд, Бөмбөгөр, Бууцагаан, Галуут, Төв аймгийн Эрдэнэ, Булган аймгийн Баяннуур, Бугат, Ховд аймгийн Дарви, Увс аймгийн Түргэн зэрэг 5 аймгийн 9 суманд интернэтийн үйлчилгээг хүргэхээр “Монголын цахилгаан холбоо” ХК 2 жилийн хугацаанд хийх үүрэг хүлээн ажиллаж байгаа бөгөөд гүйцэтгэл 75,0 хувьтай байна.

Орон нутагт үүрэн холбооны үйлчилгээний тасралтгүй байнгын ажиллагаа, чанар, хамрах хүрээг сайжруулах зорилгоор сумдад цамхаг нийлүүлж, суурилуулах төслийн хүрээнд Архангай аймгийн Өгийнуур, Сүхбаатар аймгийн Уулбаян, Увс аймгийн Малчин, Хяргас зэрэг сумдад цамхаг барихаар “Сатилайт повер” ХХК-тай гэрээ байгуулан ажиллаж байгаа бөгөөд ажлын гүйцэтгэл 80,0 хувьтай байна.

Орон нутагт үүрэн холбооны үйлчилгээний тасралтгүй байнгын ажиллагаа, чанар, хамрах хүрээг сайжруулах зорилгоор өндөрлөг газарт шинээр сайтыг зөөж байрлуулах төслийн хүрээнд Сүхбаатар аймгийн Наран Дарьганга сумын хооронд байрлах Молцог толгой, Төв аймгийн Батсүмбэр сумын нутагт байрлах Мандалтолгой, Баянхонгор аймгийн Баянхонгор Эрдэнэмандал хайрханд үүрэн холбооны үйлчилгээний тасралтгүй байнгын ажиллагаа, чанар, хамрах хүрээг сайжруулах зорилгоор өндөрлөг газарт шинээр сайтыг зөөж байрлуулахаар “Сатилайт повер” ХХК ажиллаж байна. Явц 71,0 хувьтай байна.

Шуудангийн салбарын үйлчилгээний хүргэлтийн давтамж, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх төслийн хүрээнд шуудангийн салбарын үйлчилгээний хүргэлтийн давтамж, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор 25 хүний суудалтай зорчигч тээврийн ПАЗ автобус 2 ширхэг, Ниссан патрол 1 ширхэг автомашиныг "Монгол Шуудан" ТӨХК-д хүлээлгэн өгсөн.

Хөдөө орон нутагт радио, телевизийн үйлчилгээг сайжруулах төслийн хүрээнд орон нутагт радио телевизийн үйлчилгээг сайжруулах зорилгоор “Алтандэлгэр” ХХК нь унирвасал модулятор, хүчдэл тогтворжуулагч нийлүүлэн Радио телевизийн сүлжээний газарт хүлээлгэн өгсөн байна.

2012 онд бүх нийтийн үүргийн санд 3.5 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлэн Утасгүй холбооны үйлчилгээний гэрээг шинэчлэн байгуулах хөдөө орон нутгийн алслагдсан суурин газарт утасгүй холбооны үйлчилгээ хүргэх, шилэн кабелиар холбогдсон сум, суурин газарт интернэтийн үйлчилгээ хүргэх, өргөн зурвасын хүрээнд интернэтийн үйлчилгээ хүргэх, орон

159

нутагт харилцаа холбооны үйлчилгээний чанар, хамрах хүрээ, хүртээмжийг сайжруулах зэрэг төсөл, хөтөлбөрийг санхүүжүүлэхээр төлөвлөөд байна.

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаааны сайдын төсвийн багц

Сургалтын төрийн сан Дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчдын нийгмийн баталгааны тухай хууль,

Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хууль, Засгийн газрын 2008 оны 177 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2011 оны 217 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2011 оны 102 дугаар тогтоол, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд, Сангийн сайдын хамтарсан 2008 оны 451/318 дугаар тушаалын дагуу сургалтын төрийн сангийн төсвийг боловсруулав.

Сургалтын төрийн сангийн 2012 онд төсвөөс санхүүжих нийт дүнг 172.3 тэрбум

төгрөгөөр төсөвлөв. Үүнд:

Их, дээд сургуульд суралцагсдад үндэсний тэтгэлэгт 106.4 тэрбум төгрөг; Их, дээд сургуульд амжилттай суралцагсдад олгох нэрэмжит тэтгэлэгт 350.0 сая төгрөг Их, дээд сургуульд сурлагын өндөр амжиллтай, мөн хөдөлмөрийн зах зээлд эрэлт,

хэрэгцээтэй мэргэжлээр суралцагсдад урамшууллын тэтгэлэг олгоход 6.4 тэрбум төгрөг; Их, дээд сургуульд сурлагын өндөр амжилттай суралцаж буй суралцагчид сургалтын

төлбөрийн тэтгэлэг олгоход 9.0 тэрбум төгрөг; Төрийн албан хаагчийн нэг хүүхдийн сургалтын төлбөрийн төр хариуцах зардалд 3.2

тэрбум төрөг Хөдөө орон нутгийн оюутнуудыг амралтаараа нутагтаа очиход олгох замын зардалд 1.1

тэрбум төгрөг; Төрийн сангийн зээлээр гадаад, дотоодод суралцах оюутнуудад олгох зээл 9.5 тэрбум

төгрөг Засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар дэлхийн өндөр хөгжилтэй орны шилдэг сургуульд

бакалаврын зэргээр суралцах оюутанд олгох зардал 1.5 тэрбум төгрөг Удирдлагын академид сумдаас төрийн албан хаагч бэлтгэх зардалд 500.0 сая төгрөг; Засгийн газрын гэрээгээр гадаадад суралцаж буй Монгол оюутнуудын амьжиргааны

зардалд 222.7 сая төгрөг; Гадаад улсаас Монгол улсад суралцаж буй гадаад оюутнуудад олгох амьжиргааны

зардалд 297.7 сая төгрөг Оюутнуудын нийтийн тээврийн татаасын зардалд 21.9 тэрбум төгрөгийг 2012 оны

төсвийн төсөлд тусгав.

Бүтэн өнчин, хөгжлийн бэрхшээлтэй, нэн ядуу, малчин айлын суралцагсдад олгох сургалтын төлбөрийн буцалтгүй тусламж 4.8 тэрбум төгрөг

Соёл, урлаг хөгжүүлэх сан

Соёлын тухай хууль, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хууль, Засгийн газрын 2006

оны 115 дугаар, Засгийн газрын 2007 оны 303 дугаар, Засгийн газрын 2008 оны 280 дугаар, Засгийн газрын 2011 оны 10 дугаар тогтоолыг тус тус үндэслэн 2012 онд хэрэгжүүлэх соёл урлагийг хөгжүүлэх, түүх, соёлын дурсгалт зүйлийг хамгаалах арга хэмжээг санхүүжүүлэхээр Соёл урлагийг хөгжүүлэх сангийн зардлыг 7.1 тэрбум төгрөгөөр тооцон 2012 оны төсвийн

160

төсөлд тусгав. Энэ нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 4.0 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж тооцогдлоо. Соёл, урлаг хөгжүүлэх сангийн 2011 оны төсөвт 3.1 тэрбум төгрөгөөр батлагдсан бөгөөд, тус сангаас соёл, урлагийн ажилтны мэргэжил дээшлүүлэх, урлагийн шилдэг бүтээлийг урлагын санд худалаж авах, сумдын соёлын төв, орон нутгийн номын санд ном, хэвлэл худалдан авах, ардын урлагийг дэмжих, дэлгэрүүлэх, гадаад оронд Монгол улсын соёлын өдрийг зохион багуулах, олон улсын уралдаанд урлагын сургуулийн оюутан, ажилчдыг оролцуулахад зориулан зарцуулж байна.

Шинжлэх ухаан, технологийн сан

Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хууль, Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийг үндэслэн 2012 онд хэрэгжүүлэх эрдэм шинжилгээ, судалгааны арга хэмжээ, бусад үйл ажиллагааны зардлыг санхүүжүүлэхээр 2012 оны төсвийн төсөлд 9.5 тэрбум төгрөг тусгав. Энэ нь 2011 оны батлагдсан төсвөөс 3.1 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж тооцогдлоо.

2011 онд 6.4 тэрбум төгрөг батлагдсан бөгөөд Шинжлэх ухаан, технологийн сангаас дараах төслүүдийг санхүүжүүлэн ажиллаж байна. Үүнд:

Улсын захиалгатай шинжлэх, ухаан технологийн 99 төслийг 2011 онд санхүүжүүлэхэд 994.8 сая төгрөгийг зарцуулж байна.

онолын суурь судалгааны сэдэвт 184 ажлыг 2011 онд санхүүжүүлэхэд 848.6 сая төгрөгийг зарцуулж байна.

Хавсарга судалгаа /улсын захиалгатай төсөл/, онолын судалгааны харьцаа 2011 онд 62:38 харьцаатай байна.

“Монгол Улсад Үндэсний инновацийн тогтолцоог бүрдүүлэх хөтөлбөр” -ийн хүрээнд шинээр бий болсон инновацийн төслүүдэд 2011 онд 32 төсөлд 1 145.0 сая төгрөгийг зарцуулж байна.

Гадаадын шинжлэх ухаан, технологийн сангуудтай хамтарсан төслийн санхүүжилтэд 2011 онд 89 төсөлд 500.0 сая төгрөгийг зарцуулан ажиллаж байна.

Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын зардлаас төслийн үр дүнд бий болсон зэхэц ажлын санхүүжилтэд 2011 онд 10 төсөлд 450.0 сая төгрөг зарцуулан ажиллаж байна. Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдрийн 173 дугаар тогтоолоор “Шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх тэргүүлэх чиглэл, цөм технологийн жагсаалт”-ыг баталж, түүнийг хэрэгжүүлэх хүрээнд 2011 онд 1 000.0 сая төгрөгийг 5 төсөлд олгоод байна.

Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын төсвийн багц

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан

161

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санд 2010 онд нийт 21.8 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө төвлөрөхөөс 34.5 тэрбум төгрөг төвлөрч, орлого 158.0 хувиар давсан байна.

Нийт төвлөрүүлсэн хөрөнгийн 70.2 хувь буюу 24.2 тэрбум төгрөгийг гадаадаас ажиллах хүч авч ажиллуулж байгаа байгууллагуудын ажлын байрны төлбөрөөс, 27.2 хувь буюу 9.4 тэрбум төгрөгийг жижиг зээлийн эргэн төлөлтөөс, 1,9 хувь буюу 642.5 сая төгрөгийг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн ажиллуулаагүйн төлбөрөөс, 0,7 хувь буюу 254.0 сая төгрөгийг бусад эх үүсвэрийн орлогоос бүрдүүлсэн байна.

Тайлант хугацаанд Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийн дагуу хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ, арга хэмжээнд давхардсан тоогоор 233623 иргэн хамрагдаж, нийт 19.4 тэрбум төгрөгийг зарцуулсан ба төрөл тус бүрээр авч үзвэл:

1. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ: Ажилд зуучлах - 52,1 мянган иргэнийг хамруулахад 1.2 хувь буюу 228.3 сая төгрөг, Ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, зөвлөгөө өгөх, мэдээллээр хангах - 70.0 гаруй

мянган иргэнийг хамруулж, 1.5 хувь буюу 294.7 сая төгрөг, Мэргэжил олгох давтан сургалт -18,1 мянган иргэнийг хамруулж, 11.3 хувь буюу 2.2

тэрбум төгрөгийг тус тус зарцуулсан. 2. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээ:

Нийтийг хамарсан ажил - 47,8 мянган иргэнийг хамруулж, 15.0 хувь буюу 2.9 тэрбум төгрөг,

Ажил олгогчийг дэмжих - 4445 иргэнийг хамруулж, 13,4 хувь буюу 2.6 тэрбум төгрөг,

Жижиг зээл - 36,5 хувь буюу 7.1 тэрбум төгрөг, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих шинэ үйлчилгээ арга хэмжээг турших -11.1 хувь буюу

2.2 тэрбум төгрөг, Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний онцлогт тохирсон хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих

үйлчилгээ, арга хэмжээ - 1,0 хувь буюу 185.3 сая төгрөг, Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн тогтолцоог боловсронгуй болгох -1.8 хувь буюу

353.8 сая төгрөгийг тус тус зарцуулсан байна.

2012 онд Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн зарлагыг 58,0 тэрбум төгрөгөөр буюу 2011 оноос 2.4 дахин нэмэгдүүлэн тооцлоо.

Энэ Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийг 2011 оны хаврын чуулганаар хэлэлцэн баталсан. Иймд 2012 оны Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн хувьд шинэ хуулийн орчин үйлчилнэ.

Сангийн орлогын хувьд 2012 онд энэ оны батлагдсан төсвөөс 2,5 дахин нэмэгдэж 63

тэрбум төгрөгт хүрэхээр байна. Энэ нь Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 2012 оны 4 сараас 30 хувиар нэмэгдүүлсэн болон Засгийн газрын 2010 оны 79 дүгээр тогтоолоор ажлын байрны төлбөрөөс чөлөөлөгдөх иргэдийн хамрах хүрээг багасгасан зэрэгтэй холбоотой.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн зарцуулалт, хамрагдсан хүний тоо

/ сая төгрөгөөр/

162

Үзүүлэлт 2010 оны гүйцэтгэл 2011 оны төсөв

2012 оны төсвийн төсөл

хүн хөрөнгө хүн хөрөнгө хүн хөрөнгө

Ажил, мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, зөвлөгөө өгөх, мэдээллээр хангах 76177 293.5 50000 335 180000 2010

Ажилд зуучлах 63075 237.9 50000 282 80000 2172 Хөдөлмөрт бэлтгэх 430 186 2500 1200 Хөдөлмөр эрхлэлтийн сургалт зохион байгуулах 16686 2187.2 12050 2224 25850 8025

Малчин, хувиараа болон нөхөрлөл, хоршооны хэлбэрээр хөдөлмөр эрхлэх иргэнийг дэмжих 52700 8542.2 35900 9033 36500 23200

Ажил олгогчийг дэмжих 4522 2609.3 4360 3422.4 3000 4500 Нийтийг хамарсан ажил зохион байгуулах

48307 2927.7 25000 2800 25000 3650 Ажил олоход хүндрэлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих 6860 6260

Хөдөлмөр эрхлэлтийн бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сан, хөдөлмөр эрхлэлтийн бүртгэл, мэдээллийн сүлжээг бүрдүүлэх, ажиллуулах, шинэчлэх 370.5 480 2000

Хөдөлмөр эрхлэлтийн үндэсний болон салбар зөвлөлийн үйл ажиллагааг дэмжих 120

Хөдөлмөр зах зээлийн судалгаа, сурталчилгаа хийх, ажилтнуудын чадавхийг бэхжүүлэх, хяналт хийх 863 Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих шинэ үйлчилгээ, арга хэмжээг турших, нэвтрүүлэх үйл ажиллагааны зардал 29829 2435.6 25000 2550 4000

Зарлагын дүн 291296 19603.9 202740 21312.4 359710.0 58000.0

Хуулийн үйлчлэлийн хүрээ өргөжсөн, хуулийн нэг этгээдэд олгох зээлийн хэмжээ 5.0

сая төгрөгөөр нэмэгдсэн, зээлийн хугацаа 2 жил болсонтой холбоотойгоор Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас банк, банк бус санхүүгийн байгууллагаар дамжуулан олгох жижиг зээлд нэмж байршуулах хөрөнгийн хэмжээг 8 тэрбум төгрөгөөр нэмсэн.Мөн хамрах хүрээ өргөжиж, зээлийн хүүгийн хөнгөлөлтийг 2.0 сая хүртэл төгрөгийн зээлээс тооцох болсонтой холбоотой зээлийн хүүгийн нөхөн төлбөр 42.0 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэв.

Ажил олгогчийг дэмжих арга хэмжээний хүрээнд одоо мөрдөж байгаа хөдөлмөр

эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийн дагуу 1 жилээс дээш хугацаагаар ажилгүй байсан иргэнийг энэ арга хэмжээнд хамруулж байсан бол шинэ хуулиар 6 сараас дээш хугацаагаар ажилгүй байсан иргэнийг хамруулах болсноор хамрах хүрээг 1000 хүнээр нэмж зардлыг 1.7 тэрбум төгрөгөөр өсгөж төлөвлөв. Шинэчилсэн хуулийн дагуу хөдөлмөрт бэлтгэх үйлчилгээнд 2500 хүн хамрагдаж 1.2 тэрбум төгрөг, жижиг зээлийн эрсдлийн болон баталгааны сан байгуулахад 2 тэрбум төгрөг, ажил олгогчийг дэмжих хөтөлбөр хэрэгжүүлж ажил олоход хүндрэлтэй иргэнийг авч ажиллуулсан ажил олгогч, гэрээний дагуу бусдаар малаа маллуулж, малжуулсан малчинд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэхэд 0.9 тэрбум төгрөг, ажил олоход хүндрэлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээнд 6000 хүнийг хамруулж 6.2 тэрбум төгрөг,малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрт 2 тэрбум төгрөг, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл хэрэгжүүлэхэд 2 тэрбум төгрөгийг тус тус зарцуулахаар төсвийн төсөлд тусгав.

163

Шинэчилсэн хуулийн Дөрөвдүгээр бүлэгт заасны дагуу Хөдөлмөр эрхлэлтийн бүртгэл,

мэдээллийн тогтолцоог шинээр бүрдүүлэх, мэдээллийн нэгдсэн сан, сүлжээ байгуулах, ажиллуулах, түгээх зардалд 2 тэрбум төгрөг, хуулийн 23.1.10-д хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагын ажилтнуудын чадавхийг бэхжүүлэхэд 313 сая төгрөг,хөдөлмөр эрхлэлтийн үндэсний болон аймаг, дүүргийн салбар зөвлөлүүдийн үйл ажиллагааг дэмжихэд 120 сая төгрөг,хяналт үнэлгээ хийхэд 50 сая төгрөг, хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгаа хийхэд 100 сая төгрөг, сурталчилгаанд 400 сая төгрөг тс тус зарцуулахаар төсвийн төсөлд тусгав.

Нийгмийн халамжийн сан Нийгмийн зүгээс зайлшгүй дэмжлэг, туслалцаа үзүүлбэл зохих бие даан амьдрах,

өөртөө үйлчлэх чадваргүй эмзэг бүлгийн иргэдийг төр ивээлдээ авч, тэдний амьдралын баталгааг алдагдуулахгүй байх зорилгоор төрөөс үзүүлж байгаа үйлчилгээг нийгмийн халамжийн сангаар дамжуулан хэрэгжүүлдэг. Нийгмийн халамжийн голлох үйлчилгээний зардлын зэрэгцүүлэлтийг хүснэгтээр харуулбал:

Нийгмийн халамжийн сангийн зарцуулалт /сая төгрөгөөр/

ХАЛАМЖИЙН ТЭТГЭВЭР, ТЭТГЭМЖ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ

2010 оны гүйцэтгэл 2011 оны

батлагдсан төсөв

Хуулийн өөрчлөлтөөр нэмж

шаардагдах 2012 төсвийн төсөл

хүний тоо

хөрөнгийн дvн /

хүний тоо

хөрөнгийн дvн

хүний тоо


хүний тоо


1. Халамжийн тэтгэвэр 56708 27641.0 52000 33583.1 37800 12201.8 52000 68597.9

2. Нөхцөлт мөнгөн тэтгэмж 33074 8216.1 27071 10135.8 - - 27071 19335.8

3. Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний дүн

17588 1336.3 27800 3047.5 - - 38600 3777,9

4. Амьжиргааг дэмжих нөхцөлт мөнгөн тусламж

33274 4315.1 33440 5280.0 7400 3700.0 30500 8980.0

6. Амьжиргааг дэмжих зөвлөлийн гишүүдэд урамшуулал, ажил олгогчоос төлөх НДШ-ийн зардлын хамт

505.9

560.0

- 560.0

7. Ядуу өрхийн тэтгэмж

130000 31200.0 130000 31200.0

8. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд үзүүлэх нийгмийн халамжийн үйлчилгээ

35888 5306.2 51258 5452.3

51258 5452.3

9. Ахмад настнуудад үзүүлсэн хөнгөлөлт

108158 8401.1 111810 10374.0

100510 11273.0

10. МУ-ын болон Хөдөлмөрийн баатар, ардын цолтон, ахмад дайчин дайнд оролцож яваад амь үрэгдсэн иргэний эхнэр/нөхөрт/ олгох тусламж, хөнгөлөлт

3792 3590.0 6100 4510.5

5800 3790.5

11. Алдарт эхийн одонгийн тусламж

125556 15708 243000 33275.0

243000 33275.0

164

12. Жирэмсэн болон хөхүүл эхчүүдийн нөхцөлт мөнгөн тэтгэмж

87171 16113 73644 22976.9

73644 27076.9

13. Монгол Улсын болон хөдөлмөрийн баатар, ардын цолтон, гавьяат цолтон ахмад настанд олгох нэмэгдэл

1436 2113.5 1180 2300.3 117.0 93.6 1180 2300.4

ДҮН 502645 93,246.0 627303 131,495.0 175317 47,195.0 753563 215,680.0

Халамжийн сангийн нийт зардал 2012 онд 221.4 тэрбум төгрөг байхаар төсвийн төсөлд

тусгав.

Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах зорилгоор нийгмийн халамжийн сангаас олгож байгаа халамжийн тэтгэвэр, зарим төрлийн тэтгэмжийг дараах зарчмыг баримтлан нэмэгдүүлэхээр 2012 оны төсвийн төсөлд тусгалаа. Үүнд:

◦ нийгмийн халамжийн тэтгэврийг амьжиргааны доод түвшинтэй уялдуулан

нэмэгдүүлж 103.6 мянган төгрөгт хүргэх; ◦ халамжийн сангаас олгож байгаа нөхцөлт мөнгөн болон жирэмсэн, амаржсаны

тэтгэмжийг 2008 оны түвшинтэй харьцуулахад 2 дахин нэмэгдүүлэх.

Дээрхи арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд нийт 36.1 тэрбум төгрөгийг төсвөөс нэмж зарцуулна. УИХ-аар хэлэлцэгдэж байгаа Нийгмийн халамжийн багц хуулийг 2012 оны 7 дугаар сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэхээр тооцон төслийг боловсрууллаа. Энэ хүрээнд дараах өөрчлөлтүүдийг төсвийн төсөлд тусгав. Үүнд:

Нийгмийн даатгалын болон халамжийн сангаас тэтгэвэр авдаггүй бүх ахмад

настнууд болон өрх толгойлсон эцэг, эхийг тусгай нөхцөл шаардахгүйгээр халамжийн тэтгэвэрт хамруулахаар тооцож 12.2 тэрбум төгрөг ;

Орлогыг орлуулан тооцох аргачлалаар тодорхойлсон ядуу өрхөд олгох тэтгэмжид 130,0 мянган өрх хамрагдахаар тооцож 31.2 тэрбум төгрөг;

Бусад өөрчлөлтөөр 3.8 тэрбум нийт 47.2 тэрбум төгрөгийг 2012 оны төсвийн төсөлд тусгалаа.

Эрүүл мэндийн сайдын төсвийн багц Эрүүл мэндийг дэмжих сан Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн дагуу Эрүүл мэндийг дэмжих сан нь

эрүүл зан үйл төлөвшүүлэх эрүүл мэндийн боловсрол олгох, мэдээлэл, сургалт, сурталчилгааны үйл ажиллагааг үндэсний түвшинд зохион байгуулахад дэмжлэг үзүүлж, эрүүл мэндийг дэмжих сангийн удирдлага зохион байгуулалт, хяналт үнэлгээг боловсронгуй болгож, түншлэлийг хөгжүүлэх, архидан согтуурахаас сэргийлэх, тамхины хяналтын арга хэмжээг сайжруулж, эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх, эрүүл мэндийн салбарын хүний

165

нөөцийн хөгжлийг хангах зорилго дэвшүүлэн хөтөлбөр төслийн дотоод урсгал зардалд нийт 2.2 тэрбум төгрөгийг улсын төсвөөс санхүүжүүлэхээр төлөвлөлөө.

2012 онд Эрүүл мэндийг дэмжих сангаас үзүүлэх дэмжлэгийг доорхи чиглэлээр

санхүүжүүлэхээр төлөвлөлөө. Үүнд: Тамхи, архины болон эмийн зохисгүй хэрэглээний хяналт, эрүүл мэндийг дэмжих

төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах үйл ажиллагааг дэмжихэд сангийн нийт хөрөнгийн 54.7 хувь;

Тамхи, архинаас үүдэлтэй өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх болон хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах бусад үйл ажиллагааг дэмжих, тамхины хор хөнөөлтэй тэмцэх талаар МСС явуулах хяналт тавихад сангийн нийт хөрөнгийн 10.3 хувь;

Тамхи, архины болон эмийн зохисгүй хэрэглээнээс хүн амын эрүүл мэнд, эдийн засагт учрах хор холбогдлыг судлах арга хэмжээнд сангийн нийт хөрөнгийн 1.4 хувь;

Архинд донтох өвчтэй хүнд үзүүлэх эрүүл мэнд, нийгмийн халамж үйлчилгээг боловсронгуй болгох, хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд сангийн нийт хөрөнгийн 2.2 хувь;

Архидан согтуурахтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх, эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх ажилд идэвхитэй оролцож үр дүнд хүрсэн төрийн болон төрийн бус байгууллага, хуулийн этгээд, иргэдийн үйл ажиллагааг дэмжихэд 1.6 хувь;

Нийтийн биеийн тамир, идэвхтэй хөдөлгөөнийг дэмжихэд чиглэсэн төсөл, хөтөлбөрт дэмжлэг үзүүлэх, нийтийн биеийн тамир, идэвхтэй хөдөлгөөний ач холбогдлын талаар МСС явуулахад 1.2 хувь;

Орон нутгийн захиалгаар эмнэлгийн мэргэжилтний чадавхийг бэхжүүлэх, төсөл арга хэмжээг зохион байгуулахад дэмжлэг үзүүлэхэд 5.5 хувь;

Анагаах ухаан, эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны дэвшилтэт технологийг эзэмшүүлэх зорилгоор эмнэлгийн мэргэжилтнийг гадаадад сургах, мэргэшүүлэх үйл ажиллагааг дэмжихэд 20.8 хувь;

Эмнэлгийн мэргэжилтний ёс зүй, эрүүл мэндийн байгууллагын ил тод байдал, хариуцлагыг дээшлүүлэх талаар мэдээлэл, сургалт, сурталчилгаа явуулахад сангийн нийт хөрөнгийн 2.3 хувь тус тус зарцуулахаар төлөвлөсөн.

Дархлаажуулалтын сан 2009 оны 9 дүгээр сард шинэчлэгдэн мөрдөгдөж байгаа улсын хэмжээнд заавал хийх

дархлаажуулалтын үндэсний товлолын дагуу 2 хүртэлх насны хүүхдийг сүрьеэ, халдварт саа, В вируст гепатитын эсрэг, сахуу-татран, хөхүүл ханиад-В вируст гепатит-хемофилюс инфлюэнза-ийн эсрэг хавсарсан тавт, улаанбурхан-гахайн хавдар-улаануудын (УГУ) эсрэг хавсарсан гуравт вакцин нийт 5 төрлийн сэргийлэх тарилгад, 7,15 настай хүүхдийг сахуу-татрангийн эсрэг тарилгад хамруулж байна. Монгол Улсын Дархлаажуулалтын тухай хууль, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх бодлогын хүрээнд халдварт өвчнөөс сэргийлэх, түүний тархалтыг хязгаарлах, өвчнийг устгах зорилгоор хүн амын өсөлт, өвчлөлийн төлөв байдал, үнийн өсөлт зэргийг тооцон, дархлаажуулалтын санд төвлөрүүлэх хөрөнгийг 2012 онд өмнөх оноос 2,9 тэрбумаар нэмэгдүүлж, нийт 6.9 тэрбум төгрөгөөр төсөвлөв. Үүнд:

- Үндэсний товлолоор заавал хийх Халдварт саа, Сүрьеэгийн эсрэг вакцин, В гепатит, Улаанбурхан улаанууд гахайн хавдрын хавсарсан 3-т вакцин, Сахуу татрангийн

166

хоргүйсүүр, Сахуу, татран, хөхүүл ханиад, В гепатит, хемофилиус инфлюнзийн хавсарсан тавт зэрэг 6 нэрийн вакцин 1.7 тэрбум төгрөг

- Тархвар судлалын заалт, сайн дурын болон сэргийлэх тарилгын ажил үйлчилгээний жагсаалтаар хийх вакцин, биобэлдмэлийн үнэ 1.2 тэрбум төгрөг

- Заавал хийх дархлаажуулалтад шаардагдах тариур, аюулгүй хайрцаг 92.2 сая төгрөг - Тархвар судлалын заалтаар хэрэглэх тарваган тахал, боом, хачигт энцефалитын

вакцины зүү тариур 5.2 сая төгрөг - Халдварт өвчинтэй тэмцэх арга хэмжээний улсын фондын вакцин биобэлдмэл 213.1

сая төгрөг - Орон нутагт вакцин тээвэрлэх зардалд 22.0 сая төгрөг - НҮБ-ын Хүүхдийн сангаар захиалан худалдан авдаг вакцин, зүү тариур, аюулгүй

хайрцгийн гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татварт 713.8 сая төгрөгөөр төсөвт тусгагдсан байна.

Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, Халдварт өвчинтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр, Вируст гепатиттай тэмцэх үндэсний стратегит тусгагдсаны дагуу 2012 онд шинээр А вируст гепатитын эсрэг вакциныг үндэсний товлолд оруулахаар төсөвт нийт 2.9 тэрбум төгрөг нэмж тусгав.

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын төсвийн багц Тариаланг дэмжих сан

Тариаланг дэмжих сангийн 2012 оны төсвийн зарлагын төслийг нийт 56,001.1 сая төгрөгөөр төсөвлөсөн нь 2011 оны батлагдсан төсөвтэй харьцуулахад нийт 39,451.5 сая төгрөгөөр буюу 2.4 дахин өсч байна. Тус сангийн зарлага өсөхөд дараах хүчин зүйлс нөлөөлсөн байна. Үүнд:

- "Атрын гурав дахь аян" тариалангийн хөгжлийн үндэсний хөтөлбөрийн үр дүнд

тариаланчдыг дэмжих, хүнсний гол нэрийн бараа болох гурилын үнийг тогтвортой байлгах зорилгоор дотоодын гурилын үйлдвэрүүд болон улсын нөөцөд нийлүүлж буй стандартын шаардлага хангасан хүнсний улаанбуудайн тонн тутамд 50 мянган төгрөгийн урамшуулал олгож байна. Энэ зориулалтаар 2012 оны намрын ургацаас хүнсний зориулалтаар гурилын үйлдвэрүүд болон Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан(ТЭДС)-д нийлүүлэх нийт 300 гаруй мянган тонн буудайн урамшуулалд нийт 15,000.0 сая төгрөгийг улсын төсвөөс татаас/дэмжлэг хэлбэрээр олгохоор төлөвлөсөн нь 2011 онтой харьцуулахад 2,400.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна. Энэ зардлыг 2011 оны төсөвт ХХААХҮЯ-ны төсөвт тусгаж байсныг 2012 онд ТЭДС-д шилжүүлэв.

- Ирэх онд тус сангаас борлуулах улаанбуудайн хэмжээ болон тус сангийн агуулахын

хүчин чадлыг үндэслэн намрын ургацаас нийт 70 мянган тонн хүнсний улаанбуудай нөхөн бүрдүүлэхээр тооцож, буудайн нөөц бүрдүүлэх зардалд нийт 28,395.9 төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав. Ингэснээр сангийн үйл ажиллагааны орлого өмнөх оны түвшинтэй харьцуулахад 15,795.9 сая төгрөгөөр өсч төсөлд тусгагдав.

- Буудайн үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор Япон улсын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр хэрэгжиж буй КР-1, КР-2 төслийн нийт 5,640.8 сая төгрөгийн

167

хөрөнгийг элеваторын засварын ажил, мөн тариалан, хадлангийн техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж худалдан авахыг Японы тал зөвшөөрсөн байна. Иймд уг хөрөнгөөр Төв аймгийн Угтаал цайдам суман дахь 36 мянган тонн буудай хадгалах хүчин чадал бүхий элеваторын их засварын ажлыг санхүүжүүлэхэд 3,500.0 сая, тариалан, хадлангийн тоног төхөөрөмж худалдан авахад 2,140.8 сая төгрөг тус тус зарцуулахаар тооцож, ТЭДС-ийн төсвийн төсөлд тусгав.

- ТЭДС-гийн үйл ажиллагааны орлогыг буудай борлуулсны орлого буюу 30,483.3 сая төгрөгөөр тооцож төсөлд тусгав. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт болон зээл, тусламжийн хөрөнгөөр худалдан авч тариаланчдад хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр олгогдсон тоног төхөөрөмж, бусад зээлийн эргэн төлөлтийг ТЭДС нь улаанбуудай хэлбэрээр буцаан төвлөрүүлж байна. Тухайлбал, 2011 оны намрын ургацаас нийт 120 мянган тонн хүнсний улаанбуудайг авлага барагдуулах замаар бүрдүүлэхээр төлөвлөн ажиллаж байна. Сангийн буудай хадгалах хүчин чадал буюу багтаамж нь 110 мянган тонн бөгөөд 2011-2012 онд бүрэн хүчин чадлаар ажиллаж, 2012 оны I-III улирлуудад нийт 70 мянган тонн хүнсний буудай, 4 мянган тонн үрийн буудай борлуулахаар төлөвлөсөн тул борлуулалтын орлогыг авлага үүсгэхгүйгээр 100 хувь төвлөрүүлнэ гэж тооцож төсвийн төслийг боловсруулав.

- Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, хөдөлмөр эрхлэлт, ажлын байрыг

нэмэгдүүлэх зорилгоор улсын төсөв, гадаадын зээл, тусламжийн хөрөнгө болон Засгийн газрын бондын эх үүсвэрээр хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрт зориулж олгосон бөгөөд зээлийн эргэлтийн хөрөнгө хэлбэрээр ашиглагдаж буй хөрөнгө 2011 оны эцсээр нийт 376.1 тэрбум төгрөгт хүрээд байна. Үүнээс:

- Улсын төсвийн хөрөнгөөр 2008-2011 онуудад Засгийн газрын тусгай сангуудаар буюу Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан болон Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаар олгосон зээлд ашиглагдаж буй нийт 80.0 тэрбум төгрөг,

- УИХ-ын 2011 оны 30 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2011 оны 221 дүгээр тогтоолын дагуу Засгийн газрын бонд арилжаалан төвлөрүүлж, ЖДҮ-ийг дэмжих хөнгөлөлттэй зээлд зарцуулах нийт 150.0 тэрбум төгрөг,

- Сумдад жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэлтийг дэмжих зорилгоор 2011 онд сум хөгжүүлэх сангаар дамжуулан олгох хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрт улсын төсвөөс олгосон нийт 24.0 тэрбум төгрөг,

- Дэлхийн банкны “Хувийн хэвшлийг хөгжүүлэх -2” МОG-4088 төсөл, Япон улсын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжиж буй "Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, байгаль орчныг хамгаалах 2 үе шаттай MONP-7" I, II төслүүдийн хүрээнд олгосон гадаад зээлийн хөрөнгө нийт 122.9 тэрбум төгрөг. ЖДҮХС-аас хөнгөлөлттэй зээл олгохдоо Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн

яамны дэргэдэх төсөл сонгон шалгаруулах комисс, мөн аймаг, нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх ЖДҮ-ийн төсөл сонгон шалгаруулах комисст иргэд, аж ахуйн нэгжүүдээс ирүүлсэн төслүүдийг харяьалах төсөл сонгон шалгаруулах комиссоос төслүүдийг сонгон шалгаруулж, хөнгөлөлттэй зээл олгох төслүүдийг дэмжиж жагсаалт гаргаж байна.

ХХААХҮЯ болон орон нутгийн Засаг даргын дэргэдэх төсөл сонгон шалгаруулах комиссоос албан ёсоор гаргасан дээрх жагсаалтад орсон төслүүдээс ХХААХҮЯ-тай гэрээ байгуулсан нийт 10 арилжааны банк, 2 банк бус санхүүгийн байгууллагууд зээлийн эрсдлийн

168

үнэлгээ хийх, сонгох, зээл олгох эсэх асуудлыг бие даан шийдвэрлэсний үндсэн дээр зээлийн эх үүсвэрт шаардагдах хөрөнгийг тус сангаас нэхэмжилэн авч байна. Хөнгөлөлттэй зээл нь жилийн 7 хувийн хүүтэй, 5 хүртэл жилийн хугацаатай, эхний жилд зээлийн үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх нөхцөлтэй байна.

Хөдөлмөр, ажил эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, жижиг, дунд бизнес

эрхлэх санхүүгийн таатай орчин бүрдүүлэхтэй холбогдуулан 2012 онд Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх санд нийт 39,384.0 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав. Үүнээс, 251.5 сая төгрөг нь иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын стандартад нийцсэн “Бизнесээ эхэл, бизнесээ хөгжүүл” сэдэвт сургалт зохион байгуулах зардалд, Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас 2012 онд бизнес эрхлэгчдэд олгох эргэж төлөгдөх хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрт зориулж 39,132.5 сая төгрөг(үүнээс 7.5 тэрбум төгрөгийг хөнгөн үйлдвэрийн ноос, ноолуурын салбарын хөтөлбөрт тусгагдсан)-ийг тус тус төсвийн төсөлд тусгав. Санхүүжүүлэх эх үүсвэрийн хувьд 24,123.5 сая төгрөг нь 2008-2011 онуудад олгосон зээлийн эргэн төлөлтөөс, харин 15,000.0 сая төгрөг нь 2011 онд ЖДҮ-ийг дэмжих зориулалтаар Засгийн газрын бондын санхүүжилтээс олгосон хөнгөлөлттэй зээлийн эргэн төлөлтөөс тус тус санхүүжүүлэхээр төсөлд тусгав.

Мал хамгаалах сан УИХ-аас 2010 оны 23 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Монгол Мал” хөтөлбөр,

“Үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын 2011 оны 30 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2011 оны 221 дүгээр тогтоолд тус тус заасны дагуу 2011 оноос эхлэн "хонины 1-р зэргийн ноосыг үндэсний үйлдвэрлэгчид нийлүүлсэн хоршоо, мал бүхий иргэдэд нэг кг ноос тутамд 2000 төгрөгийн мөнгөн урамшуулал олгох"-оор шийдвэрлэсэн. Иймд дээрх урамшуулал олгох ажлыг Мал хамгаалах сангаар дамжуулан зохион байгуулах тул жил бүр улсын хэмжээнд хонь, тэмээнээс авах ноосны 40 орчим хувь нь нэгдүгээр зэргийн ноос байна гэсэг статистикыг үндэслэн энэ арга хэмжээнд нийт 20 тэрбум төгрөг төсөвлөв. Мөн Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн 23.1.2-т заасан зориулалтаар буюу хадлан тэжээл бэлтгэх зориулалттай шинэ техник, технологийг тус сангийн хөрөнгөөр худалдан авч малчин иргэн, хоршоодод хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр зээлээр олгох арга хэмжээнд нийт 941.3 сая төгрөг төсөвлөв. Үүнээс 227.0 сая төгрөг нь гадаад зээлээр хэрэгжээд дуусч буй төслөөс тус санд шилжүүлж буй хөрөнгөөс санхүүжих, харин 714.3 сая төгрөг нь тус сангийн дотоод эх үүсвэрээс тус тус санхүүжихээр төсөлд тусгав. Мөн 2012 оны төсвийн төсөлд Мал хамгаалах сангийн ажлын албаны орон тоог 12 байхаар, тэдгээрийн урсгал зардалд 153.5 сая төгрөг тусгав.

Монгол Улсын Шадар сайдын төсвийн багц Хүүхдийн төлөө сан Хүүхдийн төлөө сангийн 2012 оны төсвийн төслийг нийт 235 сая төгрөгөөр төсөвлөв.

Английн Хүүхдийг ивээх сангаас Улаанбаатар хотын 3 дүүрэг болон Дорнод аймаг дахь хүүхэд хамгааллын 4 төвийг 2009 онд Хүүхдийн төлөө үндэсний газарт шилжүүлсэн. Хүүхдийн эрх хамгаалал хөтөлбөрийн хүрээнд 2010 оноос хойш олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн хүүхэд хамгаалах дээрх 4 төвийн үйл ажиллагааны урсгал зардлыг хүүхдийн төлөө сангаас дэмжин санхүүжүүлж ирсэн. Хүүхдийн төлөө сангийн зардалд сүүлийн 2 жилд

169

жил бүр 235 сая төгрөг тусгасан, мөн ирэх онд тус сангаас зарцуулах зарлагын хэмжээг өмнөх оны түвшинд байхаар тооцож төсвийн төсөлд тусгав.

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын төсвийн багц Байгаль хамгаалах сан

Засгийн газрын тусгай сангийн хуулийн дагуу Байгаль хамгаалах сангийн бүрдүүлэх эх үүсвэрийг тодорхой заасан боловч 2012 он хүртэл Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээнд зарцуулах хөрөнгийн хувь хэмжээний тухай хуулийг хэрэгжүүлээгүй өнөөг хүрсэн бөгөөд уг сангаас хэрэгжүүлэх төсөл, арга хэмжээг хөтөлбөр бүрээр нь ялгаж төсвөөс санхүүжүүлж байсан байна. Иймд 2012 оноос эхлэн Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээнд зарцуулах хөрөнгийн хувь хэмжээний тухай хуулийн хэрэгжилтийг ханган ажиллахаар төсвийн төслийг боловсруулсан. Энэ дагуу байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогын зарим хэсгийг байгаль орчныг хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээнд тухайн зарцуулах болно.

Хуулийн хэрэгжилтийг хангаснаар байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх, хамгаалах үйл ажиллагаанд тодорхой ахиц гарахын зэрэгцээ сангийн хөрөнгийн ашиглалтад тавих хяналтын тогтолцоо бий болох болно. Хуульд заасны дагуу байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос тогтоосон хувь хэмжээгээр тооцоход нийт 8.5 тэрбум төгрөг болсны 3.5 тэрбум төгрөг буюу 40.5 хувь нь байгаль хамгаалах санд, 5.0 тэрбум төгрөг нь аймгуудын байгаль хамгаалах газрын төсөвт зардалд хуваарилагдан зарцуулагдхаар тооцсон болно.

2012 онд Байгаль хамгаалах сангийн хөрөнгийг дараах зориулалтаар зарцуулахаар төсвийн төсөлд тусгаад байна. Үүнд:

1.Байгалийн нөөц, байгаль орчны төлөв байдлын хувьсал, өөрчлөлтийн байдлыг судлан тогтоох, мэдээллийг хуримтлуулж боловсруулах, дүгнэлт гаргах, төсөл арга хэмжээнд 900.0 сая төгрөг,

2.Байгаль орчныг хамгаалах, түүний баялгийг зүй зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, байгаль орчинд үзүүлэх хортой нөлөөллийг багасгах дэвшилт арга, хоргүй, бохирдолгүй, хаягдалгүй технологи нэвтрүүлсэн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын үйл ажиллагааг урамшуулахад 72.0 сая төгрөг,

3.Байгаль орчныг хамгаалахтай холбогдсон асуудлаар үндэсний болон олон улсын семинар, онол, практикийн бага хурал, уулзалт, симпозиум зэрэг арга хэмжээг зохион байгуулахад 322.3 сая төгрөг,

4.Байгаль орчныг хамгаалах, хянах, судлахад шаардагдах техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, хэмжих багаж худалдан авахад санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэхэд 700.0 сая төгрөг,

5.Байгалийн гамшигт үзэгдлээс урьдчилан сэргийлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулахад 500.0 сая төгрөг,

6.Байгаль орчныг хамгаалахтай холбогдсон хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих үйл ажиллагаа явуулахад 635.0 сая төгрөг,

7.Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан экологийн боловсрол, хүмүүжил олгох ажлыг дэмжихэд 225.0 сая төгрөг.

Аялал жуулчлалын сан

170

Аялал жуулчлалын санг бүрдүүлэх, зарцуулах, гүйцэтгэлийг тайлагнах, хянахтай холбогдсон харилцааг “Засгийн газрын тусгай сангийн тухай” хуулиар зохицуулдаг, төсвийн ерөнхийлөн захирагч нь тухайн жилд Засгийн газраас аялал жуулчлалын салбарт хэрэгжүүлэх төсөл, арга хэмжээний зардлыг харгалзан улсын төсвөөс олгох хөрөнгийн хэмжээг төлөвлөдөг ба 2012 онд улсын төсвөөс 600.0 сая төгрөг зарцуулахаар төсөвлөөд байна. Үүнд олон улсын аялал жуулчлалын үзэсгэлэн яармагуудад оролцох, орон нугтийн чанартай үзэсгэлэн зохион байгуулах, аялал жуулчлалын сурталчилгааны товхимол хэвлүүлэх, видео хийлгэх, Монгол Улсыг сурталчилсан шилдэг фото зураг, сурталчилгааны видео, кино бүтээх уралдаагын зохион байгуулах, аялал жуулчлалын мэдээ мэдээллийн жуулчидад түргэн шуурхай хүргэх ажлыг зохион байгуулах зэрэг ажил, үйлчилгээг санхүүжүүлэх зардлууд орно.

Аялал жуулчлалын сангийн 2012 оны зарлагын төсөв /сая төг/

Арга хэмжээ Зарлага

2011 төсөв

НИЙТ ДҮН 600.0 Эх орны байгалийн үзэсгэлэнт газар, үндэсний соёл, хүн ардын зан заншил, түүхийг сурталчилах, мэргэжлийн сонин сэтгүүл гаргах, улсын болон олон улсын чанартай хурал, зөвлөлгөөн, дотоод, гадаадын үзэсгэлэн, яармаг зохион байгуулах

400.0

Аялал жуулчлалын дэд бүтэц байгуулах төсөл, хөтөлбөрийг санхүүжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх

200.0

Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын төсвийн багц Архидан согтуурахтай тэмцэх сан УИХ-ын 2003 оны 48 дугаар тогтоолоор Архидан согтуурахаас сэргийлэх, хянах

үндэсний хөтөлбөрийг батлан гаргаж Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуульд холбогдох нэмэлт, өөрчлөлтийг оруулсан болно. Энэ өөрчлөлтөөр архидан согтуурахтай тэмцэх сан байгуулах тухай заалт орж ХЗДХЯ-ны дэргэд Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдаар ахлуулсан Архидан согтуурахтай тэмцэх сан, Сангийн зөвлөл байгуулагдсан боловч хуульд сангийн эх үүсвэрийг хуульчлан зааж өгөөгүй байв. Архидан согтуурахаас урьдчилан сэргийлэх, архи, согтууруулах ундааны хэрэглээний улмаас үүдсэн сөрөг үр дагаврыг бууруулах үйл ажиллагааг тамхины онцгой албан татварын 2 хувьтай тэнцэх хөрөнгөөр санхүүжүүлж байгаа нь архи, согтууруулах ундааны хэрэглээг бууруулах, урьдчилан сэргийлэх, хянах үйл ажиллагааны зорилтыг бүрэн хангаж чадахгүй байна. Иймээс архи, согтууруулах ундааны онцгой албан татварын 2 хувьтай тэнцэх хөрөнгийн 50 хувийг Архидан согтуурахтай тэмцэх санд төвлөрүүлэн сангийн үйл ажиллагаанд 2012 онд 2000.0 сая төгрөг төлөвлөв.

Батлан хамгаалахын сайдын төсвийн багц Зэвсэгт хүчний хөгжлийн сан

171

Зэвсэгт хүчний хөгжлийн сангийн 2012 оны урсгал зарлага болон өөрийн орлогыг 9.0 тэрбум төгрөгөөр төлөвлөлөө. Сангийн хөрөнгийг дараах зорилго, үйл ажиллагааг санхүүжүүлэхэд зориулна.

1. ЗХ-ийг НҮБ-ын энхийг сахиулах болон олон улсын бусад ажиллагаанд оролцох чадавхийг нэмэгдүүлэх,

2. Террорист үйлдлийн сөрөг тусгай ажиллагаанд оролцох, нийтийг хамарсан байгалийн гамшиг, технологийн осол аюул, бусад олон талт үүрэг гүйцэтгэхэд хүн, байгаль орчны аюулгүй байдлыг хангах, орон нутгийн хамгаалалтын үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэхэд зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүний сургалт, бэлтгэлийг хангуулах,

3. Зэвсэгт хүчний зэвсэглэл техникийг сэргээн сайжруулах, шинэчлэх, сургалтын материаллаг баазыг бэхжүүлэх,

4. Олон улсын цэргийн ажиллагаанд оролцохтой холбогдсон бусад үйл ажиллагааг санхүүжүүлэх,

5. Энхийг сахиулах болон олон улсын бусад ажиллагаа, хүмүүнлэгийн сургалтыг Монгол Улсад зохион байгуулах,

6. Батлан хамгаалах салбарт ажиллаж буй офицер, ахлагч, албан хаагчдын нийгмийн хамгааллыг сайжруулахад тус тус зарцуулахаар тусгагдсан болно.

5. ТӨСВИЙН УРСГАЛ ЗАРЛАГА - iltod.gov.mn · Эрдэм шинжилгээ,...

Documents