Menadment, menaderi, znaaj i principi

VJEBE dr Igor Todorovi

MenadmentMenadment je aktivnost usmjerena na postizanje odreenih, unaprijed zacrtanih ciljeva, ali aktivnostima drugih ljudi.

Definicije menadmentaMenadment predstavlja vjetinu obavljanja poslova preko (ili posredstvom) drugih ljudi. - Mary Parker FollettManadment se svodi na obezbjeivanje obavljanja poslova, njegovi svi zadaci su usredsreeni na planiranje i voenje operacija koje se odvijaju u preduzeu. E. F. L BreckMenadment predstavlja takvu funkciju preduzea koja se svodi na usmjeravanje i kontrolu razliitih aktivnosti u njemu radi postizanja poslovnih ciljeva. William SpreigelMenadment je ono to on ini, zato to je on jedan organ, a organ moe da se opie i definie samo preko funkcije koju obavlja. Peter Drucker

Definicije menadmentaSve aktivnosti usmjerene na efikasno obezbjeivanje, rasporeivanje i koritenje ljudskih i materijalnih resursa radi postizanja datog cilja.

Odluivanje o ciljevima organizacionih sistema, nainu i sredstvima kojim se ti ciljevi mogu ostvriti, kao i nainu koritenja rezultata poslovanja.

Menadment kao procesMenadment je proces planiranja, organizovanja, voenja i kontrolisanja aktivnosti zaposlenih i korienja drugih resursa organizacije kako bi se postigli postavljenji organizacioni ciljevi.

Menadment predstavlja.. ....sve poslovne aktivnosti (menaderske funkcije), koje obavljaju menaderi, u okviru odgovarajueg organizacionog oblika, angairajui potrebne resurse, traei da se osigura balans izmeu efektivnosti i efikasnosti, u kratkom i dugom roku, zadovoljavajui oekivanja monih stakeholders-a (unje)

MenadmentIz svih navedenih definicija proizlaze njihove bitne karakteristike:Rad preko (pomou) drugih ljudiOstvarivanje ciljeva preduzeaBalans izmeu efikasnosti i efektivnostiOgranieni resursiPromjenjiva okolina

UTICAJ OKOLINEUTICAJ OKOLINE

Efikasnost i efektivnost mjere uspjenosti preduzea (bilansa uspjeha)EfikasnostJe povezana sa trokovima. Znai napraviti proizvod u skladu sa definisanim zahtjevima, bez dodatnih trokova (kart, kvar, rasipanje, dorada itd.) tj. "Zero Defects" ili minimalni trokovi proizvodaEfektivnostJe povezana sa prihodima. Znai zadovoljiti elje i zahtjeve kupaca i prodati proizvod i ostvariti prihod.Efikasnost i efektivnostAko je preduzee efikasno ostvaruje minimalne trokove po jedinici proizvoda, a ako je efektivno ostvaruje maksimalne prihode po proizvodu, to u konano znai da ostvaruje maksimalni profit.

Funkcije menadmentaPlaniranjeOrganizovanjeZapoljavanjeVoenje (uticanje)Kontrolisanje

PLANIRANJEUTVRIVANJE ORGANIZACIONE VIZIJE, MISIJE I CILJEVAUTVRIVANJE POLITIKE I STRATEGIJE ZA OSTVARENJE VIZIJE, MISIJE I CILJEVA ORGANIZACIJEIMPLEMENTACIJA STRATEGIJA PUTEM AKCIONIH PROGRAMA I PLANOVA

ORGANIZOVANJEPODELA ORGANIZACIONIH AKTIVNOSTI (PODJELA RADA)DELEGIRANJE MENADERSKIH POZICIJAPODELA AUTORITETA I ODGOVORNOSTIDEPARTMANIZACIJAOBIM MENADMENTA

ZAPOLJAVANJEPLANIRANJE LJUDSKIH RESURSAREGRUTOVANJE POTENCIJALNIH KANDIDATASELEKCIJAOBUKA I RAZVOJ ZAPOSLENIHOCJENA UINAKA I KOMPENZACIJA (NAKNADA)

VOENJE (UTICANJE)MOTIVACIJA ZAPOSLENIHVOSTVO ZAPOSLENIHKOMUNIKACIJA SA ZAPOSLENIM

KONTROLISANJEUTVRIVANJE STANDARDAMERENJE AKTUELNIH PERFORMANSI (REZULTATA)POREENJE PERFORMANSI SA STANDARDIMAPREDUZIMANJE KOREKTIVNIH AKCIJA

Znaaj profesionalnog menadmentaMenaderske funkcije ne vri vlasnik ili vasnici preduzea, ve unajmljeni strunjaci, profesionalci iz tog domena.

Prelazak na profesionalni menadment:Kada dostigne odreen obim rastaPo Drackeru 300 do 1000 zaposlenih (zavisno od kompleksnosti)

Znaaj profesionalnog menadmenta

Primjer:Ford MitsubishiSiemens

Univerzalna potreba za menadmentomSvim oblastima organizacije:Proizvodnja MarketingLjudski resursi RaunovodstvoInformacioni sistemiSvim nivoima organizacije

Vrha do DnaSvim tipovima organizacija

Profitne - NeprofitneOrganizacijama svih veliina

Male, Srednje i Velike

Principi menadmenta

Opta pravila u vrenju menaderske funkcije u preduzeu i drugim slinim organizacionim sistemima

Fajolovi principi menadmentaOvlaenja i odgovornost su povezaniJedinstvo komandeJedinstvo voenjaSkalarni lanac komandePodjela radaDisciplinaPodreivanje individualnog optem sistemuNagraivanjeCentralizacijaRedPravednostStabilnost zaposlenjaInicijativaDuh tima

Veberovi principi menadmentaTreba da postoji stalna grupa pravila i da se sav organizacioni posao obavlja u skladu sa njima.Na bazi podjele rada potrebno je utvrditi odreena nadlena mjesta u organizaciji, na koja, zatim, treba delegirati adekvatna ovlaenja za obavljanje organizacionog posla.Hijerarhija pozicija treba da obezbjedi nadzor svake kancelarije od strane vieg autoriteta.Imenovanja i unapreenja treba da se ine na bazi univerzalnih kriterijuma dokazane kompetentnosti. Nadalje, ljude, stavljene u pozicije nadzora, treba obuavati, odnosno upuivati u pravila i zahtjeve tih pozicija.Sva administrativna akta, akcije i odluke treba da budu date napismeno da bi se tako pruila mogunost provjere budueg permanentnog izvjetavanja.

Menaderi - definicijaLice odgovorno za rad drugih, upravlja kroz ljude (tradicionalni pristup: akcent na moi)

Individualni profesionalni kontributer (savremeni pristup: pomak sa moi na doprinos)

Profesionalac, specijalista (career professional)

ta je menader?Prema unutraPrema vaniGoreDole

Podjela mendera po nivoimaTop menaderi

Srednji menaderi

Nii menaderi

Menaderska struktura velikih organizacija sa sva tri tipa menadera

Menaderska znanjaFunkcionalna znanjaZnanja svih funkcija

Sistemska znanjaZnanja organizacionog sistema sa kojim upravlja

Situaciona znanjaZnanje da primjeni 1 i 2 znanje na rjeavanju konkretnih situacija

Menaderska znanjaRobert L. Katz smatra da svi menaderi, da bi uspeno djelovali, moraju da imaju tri vrste znanja:tehnikameuljudska ikonceptualna (strategijska)

Sistem menaderske subordinacijeSkalarni lanac komande sistem nadreenosti i podreenosti menadera

Svako lice ispod glavnog rukovodioca odgovorno je nekome drugom.Linijski komandsni odnosi: odnosi izmeu nadreenih i podreenih

Svaki nadreeni ima linijski odnos izmeu sebe i svoga podreenog i izmeu sebe i svoga nadreenog

Sistem menaderske subordinacijeObezbjeuju se:Slubene linije komunikacije od vrha do dna organizacijeKome je svaki potinjeni odgovoranKo je odgovoran za koordinaciju svih napora potinjenih i obavljanje posla posredstvom drugih

Raspon menadmentaSvaki menader u subordinacionom lancu ima odreeni broj podreenih lica, koji se naziva raspon menadmenta ili raspon kontrole.

Broj podreenih u odnosu na jednog nadreenog

Top menderiTop menaderi (top managers) se nalaze na vrhu organizacione hijerarhije menadmenta.Top mendere postavljaju vlasnici.Top menderi odreuju:Viziju,Misiju,Ciljeve,Strategiju preduzea,Upravljaju preduzeem (na najviem nivou)

U top menadere spadaju osobe sa slijedeim zvanjima: predsjednici, potpredsjednici, lanovi upravnog odbora, izvrni direktori, pomonici izvrnih direktora, savjetnici najvieg ranga i drugi.

Funkcije i zadaci Top menadmentaRazmatranje i stalno analiziranje misije organizacijePostavljanje standarda uspjenosti menadera na svim nivoima menaderske odgovornosti u organizaciji i permanentno mjerenje i kontrolisanje, te uspjenosti poreenjem ostvarenih uinaka sa standardima.Izgradnja savremene, adekvatne organizacije ljudi, takve u kojoj postoje sve perspektive za razvoj i maksimalno korienje ljudskih resursa, kako u datom momentu, tako i u bliskoj budunosti.Prouavanje i unapreenje, odnosno projektovanje novog modela organizacije i menadmenta preduzea i drugih organizacionih sistema.Uspostavljanje i odravanje glavnih odnosa organizacije, kao to su odnosi sa sindikatima, kupcima, dobavljaima, bankama i drugim finansijskim institucijama, vladom, itd.Ceremonijalna aktivnost prisustvovanje vanim drutvenim dogaajima i raznim drugim manifestacijama u okruenju, uestvovanje u dobrotvornim aktivnostima, rukovima, sveanim bankerma, itd.Gaenje poara rjeavanje kriznih situacija u organizaciji trajkova, pobuda, obustava rada, itd.

Odgovornosti Top menaderaTop menaderi su odgovorni za:usmjeravanje, funkcionisanje i rezultate organizacije u cjelini,

odnosno za obezbjeenje efektivnog i efikasnog poslovanja, rast i razvoj organizacije

Top menderski posao

Menaderi vrste ciljeva i vremenski okvir

Hijerarhija ciljevaUsklaivanje interesa i zahtjevaizmeu glavnih stakeholderaMisija i vizijaStrategijski i dugoroni ciljeviCiljevi pojedinaca(radna uspjenost i lini razvitak)Operativni ciljevi i ciljevi jedinica i odjeljenjaTaktiki ciljevi iciljevi dijela preduzea

Strategijske i operativne aktivnostiTop menaderiSrednji menaderiNii menaderiStrategijske aktivnostiOperativne aktivnosti

Strategijski i operativni problemi?Promjena zahtjeva (elja) kupacaRazbolio se radnikKvar na kamionu na putu do fabrikeSatsanak u vezi izlaska na novo triteNabavka novog automobilaOtvaranje trita drave (zemlje)

AktivnostiTop menaderi ili najvii nivo menadmenta je zaduen za definisanje (donoenje) i provoenje strategijskih odluka,

a ne za rjeavanje operativnih problema organizacije.

Primjer

Utroak vremena na operativne i strategijske poslove top menadera

Odnos izmeu rutinskih i nerutinskih odluka te pojedinih nivoa menadmenta koje donose odlukeTop menaderiNii menaderiSrednji menaderiRutinske odlukeNerutinske odluke

Nivoi mendera i potrebne vjetineVjetine rada sa ljudimaKoceptualna znanja i vjetine ili strategijska znanjaTehnike vjetineTop menaderiNii menaderiSrednji menaderi

Organizacione funkcije

Upravljaka

Rukovodna

Izvrna

UpravljanjeUpravljanje je organizacijska funkcija i proces. Funkciju upravljanja u predzeu vre vlasnici ili njihovi predstavnici.

Upravljanje se realizuje donoenjem upravljakih odluka.

UpravljanjeUPRAVLJANJE odreuju se ciljevi, strategija i politika preduzea.

Funkcije upravljanja: predvianje, planiranje, usmeravanje i kontrola

Nosioci: skuptina, upravni odbor, nadzorni odbor

RukovoenjeRukovoenje oznaava aktivnost planiranja, organiziranja, voenja i kontrole.

Rukovoenjem se daju upute izvriteljima za izvrenje radnih zadataka.

Rukovoenjem se ostvaruju predvieni ciljevi - poslovni rezultati u odreenom vremenskom periodu.

RukovoenjeRUKOVOENJE- usklaivanje raznovrsnih poslova i aktivnosti radi vrenja delatnosti i ostvarivanja ciljeva preduzea.

Funkcije rukovoenja: planiranje, organizacija, koordinacija i kontrola

Nosioci: direktor i rukovodioci

IzvravanjeIzvravanje je proces rada koji se odvija po unapred postavljenom i zahtjevanom redosljedu i postupcima.

Funkcije: izvravanje radnih zadataka i njihiovo pretvaranje u konkretne rezultate.

Karakteristike funkcije izvravanja:ZadatakIzvrilacRadno mjestoRezultat

Zaposleni bez menaderskih ovlatenjaTop menaderiSrednji nivoi menaderaNii nivoi menadera

Faze razvoja preduzeaObjedinjenost svih funkcija

Razdvajanje upravljako-rukovodne funkcije od izvrne

Razdvajanje upravljake od rukovodne funkcije

Ostale podjele menadmenta

Opti i funkcionalni menaderi

Linijski i tabni menaderi

Opti i funkcionalni menaderi Funkcionalni menaderi Odgovorni za odgovarajue specijalizovane aktivnosti (funkcije)Nabavka, prodaja, proizvodnja, finansije, istraivanje i razvoj, kadrovi...Strunjaci, specijalisti za navedene funkcijeNalaze se na elu sektora formiranih za obavljanje navedenih funkcija ili pojedinih odjeljenja, odnosno slubi u okviru tih sektora

Opti i funkcionalni menaderi Opti menaderi Odgovorni za rad preduzea kao cjeline ili za rad njegovih poluatonomnih poslovnih jedinicaBrinu se o sveukupnom poslovanju i sveukupnoj organizacionoj perspektivi preduzea, odnosno njihovih poslovnih jedinicaMala i neka srednja preduzea imaju samo jednog opteg mendera direktor ili predsjednikVelika preduzea imaju vie tipova i vie nivoa optih menadera

Linijski i tabni menaderiLinijski menaderiNeposredno odgovorni za ostvarivanje ciljeva organizacijeVode linijske departmaneU industrijskim preduzeima: proizvodnja, prodaja i finansije, (ponekad i nabavka)Imaju formalne menaderske pozicije u komadnom lancu preduzeaMogu da izdaju nareenja svojim podreenim

Linijski i tabni menaderiLinijski menaderi su odgovorini za:Definisanje ciljeva, politika i planova preduzea i njegovih poslovnih jedinicaDonoenje odluka za ostvarivanje tih ciljeva, planova i politikeObezbjeivanje nadzora, voenja i koordinacije zaposlenih, kao i kontrole ostvarenih uinaka rezultata rada

Linijski i tabni menaderitabni menaderiPruaju pomo u vidu savjeta i strunih usluga linijskim menderima u obavljanju njihovih funkcijaNisu neposredno ukljueni u obavljanje osnovne djelatnosti preduzea, niti odgovorni za ostvarivanje ciljeva predzeaRade na obavljanju ostalih funkcija preduzeaKadrovi, raunovodstvo, kontrola kvaliteta, istraivanje i razvoj, projektovanje, itd.Ne nalaze se u komandnom lancu preduzea zbog ega ne mogu da izdaju nareenja zaposlenima u linijskim departmanima

Linijski i tabni menaderitabni menaderi obavljaju slijedee aktivnosti:Daju savjete linijskim menderima

Pruaju usluge linijskim menderima

Pomau linijskim menderima u obavljanju njihove kontrolne funkcije

UPRAVNI ODBOR

DIREKTOR

MARKETING

FINANSIJE

ISTRA. I RAZVOJ

KADROVI

DIVIZIONPlastike

DIVIZIONMetalnih proiz.

DIVIZIONElektrinih proiz.

Nabavka

Planiranje i raunovodstvo

Kadrovi

Fabrika metalnih proizvoda A

Fabrika metalnih proizvoda B

Fabrika metalnih proizvoda C

TABNE JEDNICE

LINIJSKE JEDINICE DIVIZIONI

LINIJSKE JEDINICE

KolokvijKolokvij I Srijeda, 25.04.2012

Kolokvij IISrijeda, 13.06.2012

Svi studenti su obavezni da prijave i izau na oba kolokvijaPriava kolokvia se mora zavriti nakasnie 48 sati prie obavljenog termina elektronskim putem. Kolokviu mogu pristupiti iskljuivo studenti koi su priavili kolokvi, a prema spisku Studentske slube. Studenti koi su priavili prvi kolokvi, ne morau priavljivati drugi kolokvi. Svaki student mora imati indeks kao identifikacioni dokument, dok e upotreba mobilnih telefona strogo zabranjena.Ocjena od 0 do 20

***************************************************