5.2 alam sekitar -090311 teknikal/bahagian 1/bab 5/5.2 alam...tahap kualiti alam sekitar ... serta...

AlamSekitar 5.2-1

5.2 ALAM SEKITAR

Aktiviti pembangunan tanah dan sumber-sumber semulajadi merupakan teras kepada

pembangunan ekonomi, sosial dan kualiti hidup di negara kita. Aspek alam sekitar dan

Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) adalah penting di dalam perancangan pembangunan

di Jajahan Machang bagi mencapai pembangunan mampan. Untuk itu, langkah-langkah

pemeliharaan, pemuliharaan dan mitigasi alam sekitar akan digariskan manakala perolehan

maklumat tentang masalah alam sekitar, punca-punca dan potensi pencemaran serta risiko

keselamatan lain akan diambilkira bagi merumuskan strategi pembangunan dan

mengenalpasti penggunaan aktiviti guna tanah.

Beberapa skop kajian telah dikenalpasti dalam kajian ini. Di antaranya adalah mengenalpasti

tahap kualiti alam sekitar termasuk topografi dan sistem saliran, kualiti air sungai, kualiti udara

kawasan, kualiti aras hingar serta mengenalpasti Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS);

mengkaji sumber semula jadi (air, hutan, kawasan bukit, kawasan tadahan air, kuari dan lain-

lain) serta mengenalpasti isu dan halangan terhadap kegunaan dan pemeliharaan sumber-

sumber tersebut; dan mengenal pasti isu-isu alam sekitar semasa serta aktiviti-aktiviti yang

berpotensi untuk menyumbang kepada pencemaran akan datang.

5.2.1 Topografi dan Sistem Saliran Semulajadi

Dari segi geografinya, kedudukan Jajahan Machang terletak di tengah-tengah Negeri

Kelantan Darul Naim serta berhampiran dengan zon tanah tinggi dan hutan simpan kekal.

Jajahan Machang ini bersempadan dengan Jajahan Kota Bharu di sebelah utara, Jajahan

Kuala Krai di sebelah selatan, Jajahan Tanah Merah di sebelah barat manakala Jajahan Pasir

Puteh pula di sebelah timur.

Secara umumnya, keadaan mukabumi di sebelah timurnya merupakan tanah tinggi (melebihi

300 meter) dan menjadi semakin beralun dan landai (kurang daripada 150 meter) ke arah

barat Jajahan Machang. Kawasan tertinggi terletak di sebelah timur iaitu di Hutan Simpan

Kekal Ulu Sat. Secara relatifnya, taburan kawasan tanah tinggi juga mempunyai perkaitan

yang rapat denga kelas kecerunan. Ini menunjukkan kawasan yang mempunyai kecerunan

melebihi 24 darjah juga terletak di sebelah timur Jajahan Machang, iaitu di kawasan tanah

tinggi Hutan Simpan Kekal Ulu Sat.

Faktor geografinya ini mempengaruhi bentuk dan jajaran sungai di Jajahan Machang.Jajahan

Machang terletak di Lembangan Sungai Kelantan iaitu lembangan sungai terbesar di negeri

Kelantan. Sungai Kelantan merupakan sungai utama yang terletak di sebelah barat Jajahan

Machang. Beberapa anak sungai yang turut mengairi Sungai Kelantan, seperti Sungai Sat

Sungai Bagan, Sungai Sawa, Sungai Lubok Buaya dan Sungai Panyu (Rajah 5.2.1). Jaringan

sungai ini bermula di kawasan tengah jajahan ini dan menuju ke sebelah barat kawasan ini

untuk bertemu dengan Sungai Kelantan yang juga merupakan sempadan kawasan ini dengan

Jajahan Tanah Merah di sebelah baratnya.

AlamSekitar 5.2-2

Rajah 5.2.1 :Sistem Saliran Semulajadi di Jajahan Machang, 2010

AlamSekitar 5.2-3

5.2.2 Kualiti Air Sungai

Kawasan Jajahan Machang terbentuk dari satu lembangan utama iaitu lembangan Sungai

Kelantan. Tiga cawangan sungai iaitu Sungai Sat, Sungai Bagan dan Sungai Kerak mengalir

daripada kawasan pedalaman yang lebih tinggi di sebelah timur ke dalam Sungai Kelantan.

Selain daripada itu, terdapat banyak sungai-sungai kecil yang mengairi kawasan ini seperti

Sungai Kerawang, Sungai Mas, Sungai Kwang Hitam, dan Sungai Bechah Rotan. Kawasan

pedalaman ini merupakan tadahan untuk Jajahan Machang. Pihak Alam Sekitar Malaysia Sdn

Bhd (ASMA) mempunyai tiga stesen pemantauan kualiti air sungai yang terletak di kawasan

Jajahan Machang (Rajah 5.2.1 dan Jadual 5.2.1).

Jadual 5.2.1: Lokasi Stesen Sampel Air di Bawah Pemantauan ASMA, 2010

Lembangan Sungai Longitud Latitud Lokasi sampel

Sungai Kelantan

Kelantan E102 08.867 N05 46.549

4KE01: Jambatan Kusia

Kerilla E102 05.253 N05 41.014

4KE02: Hulu kawasan kelapa sawit

Ladang Kerilla

Kerilla E102 06.062 N05 41.453

4KE03: Jambatan kayu ke ladang Kerilla

Sumber: ASMA, 2010

Jadual 5.2.2 menunjukkan tahap bacaan bagi Indeks Kualiti Air (IKA) beserta dengan enam

parameter utama bagi IKA seperti mengikut standard Jabatan Alam Sekitar (Lampiran 5.2.1).

Analisis kualiti air sungai melibatkan indikator IKA beserta enam parameternya iaitu pH,

Oksigen terlarut (DO), Keperluan Oksigen Biokimia (BOD), Keperluan Oksigen Kimia(COD),

Ammoniacal Nitrogen (NH3) dan Pepejal Terampai (Total Suspended Solid, TSS).

AlamSekitar 5.2-4

Jadual 5.2.2: Pengkelasan Indeks Kualiti Air

Parameter Unit Kelas

I II III IV V

Ammoniacal Nitrogen mg/l <0.1 0.1-0.3 0.3-0.9 0.9-2.7 >2.7

Biochemical Oxygen

Demand (BOD) mg/l <1 1-3 3-6 6-12 >12

Chemical Oxygen Demand

(COD) mg/l <10 10-25 25-50 50-100 >100

Oksigen Terlarut mg/l >7 5-7 3-5 1-3 <1

pH - >7 6-7 5-6 <5 >5

Pepejal Terampai (Total

Suspended Solid(TSS)) mg/l <25 25-50 50-150 150-300 >300

Indeks Kualiti Air (IKA)) - <92.7 76.5-92.7 51.9-76.5 31.0-51.9 >31.0

Sumber: Jabatan Alam Sekitar, 2010

Dalam konteks negara, menurut Laporan Tahunan Alam Sekitar 2008, kesemua sungai di

negeri Kelantan berada dalam kategori bersih berbanding dengan lain-lain negeri seperti

Selangor dan Pulau Pinang. Keadaan ini adalah dipengaruhi oleh tahap kepesatan

pembangunan di mana bagi negeri Kelantan, secara keseluruhannya tiada pencemaran

sungai yang serius dilaporkan berlaku pada tahun 2008. Menurut laporan tersebut, bacaan

IKA bagi dua stesen pemantauan kualiti air sungai di Sungai Kerilla mencatatkan indeks 93

(Kelas I), di mana ianya merupakan bacaan terbaik berbanding dengan lain-lain sungai di

negeri Kelantan bagi tahun 2008.

Bacaan IKA bagi tahun 2007, 2008 dan 2009 menunjukkan kualiti air sungai di Jajahan

Machang berada pada kelas dua (II) yang bermaksud bekalan air mentah memerlukan

rawatan biasa. Tren selama tiga tahun mendapati kualiti air sungainya agak konsisten bagi

dua stesen kecuali stesen 4KE02 yang semakin bertambah baik dengan peningkatan IKA

(Jadual 5.2.3 dan Lampiran 5.2.2). Stesen 4KE02 (hulu kawasan kelapa sawit Ladang Kerilla)

mencatatkan kualiti air sungai terbaik iaitu 91.9 IKA yang menunjukkan indeks bersih pada

tahun 2009. Secara keseluruhannya, kualiti air sungai di Jajahan Machang adalah bersih dan

selamat untuk digunakan untuk tujuan perikanan,kegiatan rekreasi dan pengairan kawasan

pertanian. Tahap kualiti air sungai ini menggambarkan bahawa aktiviti pertanian yang

mendominasi kawasan Jajahan Machang dan tahap perbandaran yang agak rendah

mempengaruhi sumber-sumber yang berpotensi mencemarkan kualiti air sungainya.

Penemuan awal mendapati bahawa punca utama pencemaran air sungai adalah dari aktiviti

bengkel-bengkel kenderaan yang melepaskan bahan cecair dari operasi mereka ke air larian

atau longkang terbuka tanpa dirawat dahulu.

Jadual 5.2.3: Tahap Indeks Kualiti Air (IKA) bagi Jajahan Machang, 2007, 2008 & 2009

Lembangan Nombor stesen

Lokasi sampel 2007

unit mg/l 2008

unit mg/l 2009

unit mg/l

Sungai Kelantan

4KE01 Jambatan Kusia 74

(Kelas II) 84

(Kelas II) 82.4

(Kelas II)

4KE02 Hulu kilang kelapa sawit

Ladang Kerilla 87

(Kelas II) 94

(Kelas I) 91.

(Kelas II)

4KE03 Jambatan kayu ke ladang

Kerilla 88

(Kelas II) 90

(Kelas II) 89.9

(Kelas II)

Sumber: ASMA, 2010

AlamSekitar 5.2-5

Jadual 5.2.4 menunjukkan bacaan bagi setiap enam paratemer pada tahun 2009 bagi Jajahan

Machang di ketiga-tiga stesen berbanding dengan standard yang dikeluarkan oleh Jabatan

Alam Sekitar (JAS). Data dari ketiga-tiga stesen ini dipantau secara berkala oleh ASMA

melalui ujikaji in-situ dan ujikaji makmal. Data yang diambil pada penghujung tahun 2009 di

mana keadaan cuaca adalah cerah dan air berada pada paras tinggi.

Jadual 5.2.4: Bacaan Parameter Kualiti Air di Jajahan Machang, 2009

Lembangan Nombor stesen

Lokasi sampel BOD unit mg/l

COD unit mg/l

NH3N unit mg/l

pH DO unit

mg/l

TSS unit mg/l

Sungai Kelantan

4KE01 Jambatan

Kusia 2 15 0.08 6.8 5.97 120

4KE02

Hulu kawasan

kelapa sawit

Ladang Kerilla

1 6 0.08 7.62 7.12 33

4KE03

Jambatan kayu

ke ladang

Kerilla

2 9 0.09 7.54 7.01 40

Sumber: ASMA, 2010

i. Nilai pH

Julat purata pH yang diperolehi dari rekod ASMA adalah di antara 6.8-7.62. (Rajah 5.2.2).

Nilai pH yang tertinggi adalah bacaan bagi Sungai Kerilla dengan 7.62, sementara bacaan

terendah pula adalah di Sungai Kelantan dengan nilainya 6.8. Perbandingan dengan

pengkelasan National Water Quality Standard (NWQS) untuk pH menunjukkan satu stesen

berada dalam Kelas I, manakala dua lagi stesen berada dalam Kelas II. Kebiasaannya, nilai

pH yang tinggi mempunyai pengaruh korelasi yang sama dengan kepekatan nilai Keperluan

Oksigen Biokimia (BOD) yang rendah di stesen yang sama. Di antara faktor penyebabnya

ialah proses penguraian bahan-bahan organik yang terdapat dalam air kurang berlaku.

Rajah 5.2.2: Bacaan pH di Stesen Terpilih di Jajahan Machang, 2009

6.8 7.62 7.540

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Sungai Kelantan Sungai Kerilla I Sungai Kerilla II

pH

Lokasi Stesen Pengawasan Air

NWQS Class II for pH = 6.0-7.0

Sumber: ASMA, 2010

Kelas III

Kelas I

AlamSekitar 5.2-6

ii. Oksigen terlarut (DO)

Bagi tahun 2009, bacaan julat kepekatan DO di stesen yang terletak di Jajahan Machang

adalah di antara 5.97 hingga 7.12 (Rajah 5.2.3). Bacaan ini menunjukkan kepekatan DO

adalah tinggi di kawasan hilir lembangan Sungai Kerilla jika dibandingkan dengan lain-lain

stesen yang terletak di hulu Sungai Kelantan. Bacaan DO yang paling rendah adalah di

stesen 4KE01 Jambatan Kusia. Perbandingan dengan pengkelasan NWSQ mendapati DO

yang dicatatkan berada dalam Kelas II.

Rajah 5.2.3: Bacaan DO di Stesen Terpilih di Jajahan Machang, 2009

5.97 7.12 7.012

3

4

5

6

7

8

9

10


NWQS Class II for DO = 5.0 mg/l - 7.0 mg/l

Sumber: ASMA, 2010

iii. Keperluan Oksigen Biokimia (BOD)

Nilai BOD bagi keseluruhan sungai-sungai berada dalam Kelas IIdengan bacaan yang

dicatatkan adalah 1-2 mg/l(Rajah 5.2.4). Secara umumnya, tren bacaan yang ditunjukkan oleh

BOD adalah rendah pada bahagian hulu lembangan sungai berbanding dengan hilir

lembangan sungai. Pada kebiasaannya, kepekatan BOD dan Keperluan Oksigen Kimia

(COD) adalah berkadar secara langsung. Sekiranya BOD di sesuatu tempat adalah tinggi,

bacaan untuk COD juga adalah tinggi.

Rajah 5.2.4: Bacaan BOD di Stesen Terpilih di Jajahan Machang, 2009

2 1 20

1

2

3


Ke

pe

rlu

an

Ok

sig

en

Bio

kim

ia

(BO

D)

mg

/l


NWQS Class II for BOD = 1.0 mg/l - 3.0 mg/l

Sumber: ASMA, 2010

Kelas III

Kelas I

Kelas III

Kelas I

AlamSekitar 5.2-7

iv. Keperluan Oksigen Kimia(COD)

Bagi tahun 2009, bacaan nilai COD yang tertinggi adalah 15 mg/l di Sungai Kelantan (Rajah

5.2.5).Manakala bacaan terendah pula dicatatkan di stesen 4KE03 sebanyak 9 mg/l.

Kepekatan nilai COD yang tinggi ini disebabkan oleh kesan kumbahan dari bengkel-bengkel

kenderaan yang terletak berhampiran dengan Sungai Kelantan dan juga sisa kumbahan

penduduk setempat yang mengandungi banyak bahan organik. Terdapat beberapa aktiviti

perindustrian yang berpotensi mencemarkan kualiti air sungai sekiranya operasinya tidak

diselenggara dengan baik.

Rajah 5.2.5: Bacaan COD di Stesen Terpilih di Jajahan Machang, 2009

15 6 90

5

10

15

20

25

Sungai Kelantan Sungai Kerilla I Sungai Kerilla IIKe

pe

rlu

an

Ok

sig

en

Kim

ia

(CO

D)

mg

/l


NWQS Class II for COD = 10.0 mg/l - 25.0 mg/l

Sumber: ASMA, 2010

v. Ammoniacal Nitrogen (NH3)

Bacaan NH3 merekodkan julat kepekatan di antara 0.08 hingga 0.09 mg/ (Rajah 5.2.6).

Berbanding dengan standard NWQS, bacaan bagi stesen-stesen yang mempunyai rekod NH3

berada di Kelas I. Ini menunjukkan bahawa walaupun terdapat aktiviti bengkel-bengkel yang

berpotensi sebagai punca pencemar, namun kesannya terhadap kualiti air sungai masih lagi

berada jauh di bawah paras piawaiaan JAS.

Rajah 5.2.6: Bacaan NH3 di Stesen Terpilih di Jajahan Machang, 2009

Sumber: ASMA, 2010

Kelas III

Kelas I

Kelas I

AlamSekitar 5.2-8

vi. Pepejal Terampai (Total Suspended Solid, TSS)

Rekod untuk bacaan TSS bagi stesen di Jajahan Machang mendapati ianya di antara 33 mg/l

hingga 120 mg/l (Rajah 5.2.7). Bacaan tertinggi dicatatkan di stesen 4KE01 memandangkan

lokasinya yang berdekatan dengan aktiviti melombong pasir. Berdasarkan standard NWQS,

nilai untuk TSS berada di lingkungan Kelas I hingga Kelas II. Keadaan ini dipengaruhi oleh

faktor pembukaan tanah di kawasan hulu sungai yang mengumpulkan mendapan di dalam air

sungai dan juga aktiviti kuari terutama di Pulai Chondong.

Rajah 5.2.7: Bacaan TSS di Stesen Terpilih di Jajahan Machang, 2009

120 33 400

102030405060708090

100110120


Pe

pe

jal

tera

mp

ai

(TS

S)

mg

/l


NWQS Class II for TSS = 25 mg/l - 50 mg/l

Sumber: ASMA, 2010

Secara umumnya, punca-punca pencemaran air sungai di Jajahan Machang dipengaruhi oleh

aktiviti bengkel-bengkel kenderaan yang berselerak seperti yang terdapat di kawasan pusat

Bandar Machang dan lain-lain pusat petempatan di Pulai Chondong, Temangan dan Banggol

Judah. Aktiviti bengkel ini mengeluarkan sisa minyak dan gris selain lain-lain sisa organik

yang tidak dirawat. Sisa domestik yang tidak dirawat dari kawasan pembangunan perumahan

dan perniagaan turut menyumbang kepada kualiti yang rendah bagi sumber air sungai di

Jajahan Machang. Walau bagaimanapun, keadaan semasa mendapati kesan aktiviti

sedemikian terhadap kualiti air sungai masih lagi berada dalam tahap yang tidak

membimbangkan.

5.2.3 Kualiti Udara

Pihak Jabatan Alam Sekitar dan Alam Sekitar Malaysia Sdn Bhd (ASMA) tidak meletakkan

sebarang stesen pemantauan kualiti udara di Jajahan Machang kerana tiada sebarang aktiviti

pencemar yang berskala besar dan berupaya mencemarkan kualiti udara di jajahan tersebut.

Selain daripada itu, kawasan ini juga tidak mempunyai kilang memproses getah, kilang kelapa

sawit ataupun kawasan perindustrian berat yang berpotensi mencemarkan kualiti udara

setempat. Data bagi kualiti udara merupakan data sekunder yang diambil dari Jabatan Alam

Sekitar dan tiada kajian lapangan dijalankan. Bacaan Indeks Pencemaran Udara (IPU) diambil

dari Maktab Sultan Ismail, Kota Bharu iaitu lebih kurang 40 kilometer ke utara dari Jajahan

Machang. Secara keseluruhannya, nilai IPU di kawasan kajian masih lagi berada pada tahap

baik.

Hampir keseluruhan bacaan Indeks Kualiti Udara (IPU) masih berada di dalam kategori baik,

di mana nilainya adalah di antara 0-50 terutama pada waktu pagi dan lewat petang (Jadual

Kelas III

Kelas I

AlamSekitar 5.2-9

5.2.5 dan Rajah 5.2.8). Beberapa bacaan terutamanya pada April 2010, menunjukkan bacaan

IPU yang sederhana iaitu di antara 51-100, sepanjang masa. Keadaan ini adalah normal

terutama pada musim cuaca panas dan kering. Daripada data yang diperolehi, didapati tiada

pencemaran udara yang serius berlaku di kawasan kajian dan boleh mengancam penduduk.

Jadual 5.2.5: Indeks Pencemaran Udara (IPU) di Maktab Sultan Ismail, Kota Bharu, 2010

Tarikh 7:00 am 11:00 am 5:00 pm

15 Januari 2010 51* 50 48

15 Februari 2010 49 50 50

15 Mac 2010 40 42 45

15 April 2010 53* 53* 54*

15 Mei 2010 33 31 32

15 Jun 2010 35 37 36

15 Julai 2010 26 28 39

15 Ogos 2010 31 31 29

15 September 2010 34 35 36

15 Oktober 2010 44 42 42

15 November 2010 42 43 45

2 Disember 2010 27 27 29 Sumber: ASMA, 2010

Nota: IPU 0-50 (baik); 51-100 (sederhana)*; 101-200 (tidak sihat); 201-300 (amat tidak sihat); >300 (merbahaya).

Rajah 5.2.8: Indeks Pencemaran Udara (Air Pollutant Index) di Maktab Sultan Ismail, Kota

Bharu, 2010

Sumber: ASMA, 2010

5.2.4 Kualiti Aras Hingar

Beberapa aktiviti di kawasan Jajahan Machang didapati telah melebihi bacaan aras hingar

siang hari yang dibenarkan bagi kawasan kediaman yang ditetapkan oleh Jabatan Alam

Sekitar iaitu melebihi 65 dB(A). Pergerakan lalu lintas kenderaan merupakan punca utama

bunyi, manakala punca punca bunyi lain yang memberi kesan kepada kawasan setempat

adalah daripada aktiviti perindustrian, perniagaan, dan kuari. Kajian lapangan untuk

mendapatkan tahap bacaan aras hingar telah dijalankan pada 10 November 2010 di beberapa

Sta

tus I

PU

=b

aik

AlamSekitar 5.2-10

lokasi terpilih yang mempunyai aktiviti persekitaran yang berbeza (Jadual 5.2.6 dan Rajah

5.2.9 dan 5.2.10). Bacaan aras hingar yang tertinggi dicatatkan di kawasan operasi kuari di

Pulai Chondong iaitu 77.4 dBA yang diambil pada jarak 20 meter dari puncanya. Pada waktu

tersebut, aktiviti mesin pemecah batu peringkat kedua dan ketiga (secondary dan tertiary

crusher machine) sedang beroperasi yang menghasil bunyi bising tetapi bersifat sementara.

Selain daripada itu, kesemua lokasi persampelan bagi aras hingar setempat menunjukkan

kawasan yang mempunyai aktiviti perbandaran seperti komersial dan industri mempunyai

bacaan aras hingar melebihi standard JAS pada waktu siang.

Jadual 5.2.6: Aras Hingar di Jajahan Machang

Lokasi Persampelan

Aktiviti Masa Aras Hingar

(dBA)

AH01

Pusat Bandar Machang: aktiviti perniagaan

1.30 pm 69.4

AH02

Persimpangan Jalan Grik-Pasir Puteh (Persekutuan 4) dan Jalan Kota Bharu-Machang (Persekutuan 8): laluan trafik

1.00 pm 73.9

AH03 Bandar Machang: pasar malam

8.30 pm 73.6

AH04

Kawasan rumah kedai (perniagaan) di Jalan Hilir Pasar: penternakan burung walit.

6.30 pm 74.3

AH05

Pulai Chondong: operasi kuari

3.00 pm 77.4

AH06 Pulai Chondong: aktiviti membeli-belah di Pasar Pagi 9.30 am 69.3

AlamSekitar 5.2-11

Sumber: Kajian RT Jajahan Machang, 2010

AlamSekitar 5.2-12

Rajah 5.2.9: Lokasi Stesen Aras Hingar di Jajahan Machang, 2010

AlamSekitar 5.2-13

Rajah 5.2.10: Lokasi Stesen Aras Hingar di Jajahan Machang, 2010

AlamSekitar 5.2-14

5.2.5 Kawasan Sensitif Alam Sekitar

Kawasan sensitif alam sekitar didefinisikan sebagai satu kawasan yang perlu diberi perhatian

khusus atau pertimbangan yang sewajarnya sebelum sesuatu pembangunan dibenarkan

dalam kawasan berkenaan atau kawasan berdekatan. Kawasan sensitif alam sekitar adalah

kawasan yang terdedah kepada hakisan, banjir, cerun curam, tanah jerlus, pencemaran

udara, air dan bunyi serta kawasan hutan dan warisan tidak didokumentasikan dengan baik.

Bagi Jajahan Machang, terdapat empat kawasan yang termasuk di dalam jenis-jenis Kawasan

Sensitif Alam Sekitar (KSAS), iaitu kawasan hutan simpan kekal, kawasan tanah tinggi,

dataran banjir serta kawasan simpanan mineral dan agregat (Rujuk Lampiran 5.2.3 bagi jenis-

jenis kawasan sensitif alam sekitar (KSAS)).

i. Hutan Simpan Kekal (kategori no. 2 KSAS)

Hutan Simpan Kekal Ulu Sat, Chabang Tongkat dan Temangan di Jajahan Machang kaya

dengan sumber semulajadi berbagai flora dan fauna (Rajah 5.2.11). Menurut Jabatan

Perhutanan, Hutan Simpan Kekal Ulu Sat terbahagi kepada beberapa jenis iaitu hutan lipur

Bukit Bakar, Lata Tujuh dan Jeram Linang (seluas 3,042 hektar); hutan dara di Temangan

(seluas 302 hektar); hutan pelajaran di Ulu Sat (seluas 6,327 hektar); hutan tadahan air di

Chabang Tongkat (seluas 2,100 hektar); dan hutan pengeluaran (2,400 hektar). Merujuk

kepada kawasan yang telah dikenalpasti sebagai Central Forest Spine (CFS) oleh kajian

Rancangan Fizikal Negara (RFN), kawasan Hutan Simpan Kekal yang terletak di Jajahan

Machang adalah merupakan CFS dalam kategori Rangkaian Sekunder 10 (Secondary

Linkage, SL 10) iaitu di peringkat kedua dan terletak di jajaran hijau Taman Negara-Banjaran

Timur. Ianya merupakan Hutan Simpan Kekal Chabang Tongkat-Ulu Sat-Temangan (SL10).

Maka ini menguatkan lagi kepentingan kawasan ini untuk tujuan pengekalan pembangunan

lestari. Terdapat cadangan projek penyimpanan minyak dan gas di bawah tanah

(underground storage) yang akan melibatkan kawasan Hutan Simpan Kekal Ulu Sat. Projek

sedemikian perlu menyediakan Laporan Penilaian Kesan Alam Sekeliling (EIA) yang terperinci

mengikut Jadual 12(e).

ii. Kawasan Tanah Tinggi (kategori no. 4 KSAS)

Selari dengan perletakan kawasan hutan simpan kekal, kebanyakan kawasan yang

dikategorikan sebagai kawasan tanah tinggi iaitu melebihi 300 meter dari paras laut juga

terletak di sebelah timur Jajahan Machang. Selain daripada itu, kawasan ini juga mempunyai

taburan kawasan yang mempunyai kecerunan yang curam iaitu melebihi 35 darjah. Kawasan

tanah tinggi ini kaya dengan berbagai sumber hutan seperti kayu balak.

AlamSekitar 5.2-15

Rajah 5.2.11: Lokasi Hutan Simpan di Jajahan Machang, 2010

AlamSekitar 5.2-16

Dataran Banjir (kategori no. 7 KSAS)-Kawasan Mudah Banjir

Aspek lain yang mempengaruhi kualiti persekitaran ialah masalah banjir. Di Jajahan Machang,

kawasan bandar baru Sri Aman merupakan kawasan yang telah dikenalpasti mudah

mengalami banjir (flood prone area) di musim tengkujuh. Ini adalah kerana kedudukannya

yang terletak di kawasan tanah rendah (kurang 60 meter) dan amat berhampiran dengan

tebing Sungai Kelantan. Faktor yang menyebabkan kawasan ini mudah banjir adalah kerana

air Sungai Kelantan tidak dapat mengalir ke laut dengan sempurna (iaitu muatan air yang

banyak tetapi mengalir ke laut dengan kadar yang perlahan) kerana air pasang laut yang

tinggi (di kuala) menyebabkan muatan air sungai yang tidak dapat ditampung ini melimpah

dari tebing Sungai Kelantan dan mengalir ke daratan. Fenomena ini menyebabkan masalah

banjir di mana ia memerlukan kos yang tinggi jika sebarang projek Rancangan Tebatan Banjir

(RTB) hendak dilaksanakan.

Kawasan perumahan Bandar Sri Aman. Banyak unit perumahan yang ditinggalkan kosong ekoran masalah banjir.

iii. Kawasan Simpanan Mineral dan Agregat (kategori no. 12 KSAS)-Perlombongan

Kuari, Bijih Besi dan Ignimbrite

Terdapat beberapa pengusaha yang menjalankan operasi kuari di Jajahan Machang yang

telah menjalankan aktiviti tersebut lebih daripada 10 tahun. Kebanyakkannya terletak di

Kampung Bukit Buloh, Pulai Chondong, iaitu di utara Jajahan Machang. Pengusaha terbabit

ialah:

a. Timur Barat Batu Sdn Bhd di Pulai

Chondong

b. Seri Barat Mixed Sdn Bhd di Pulai

Chondong

c. Pantai Timor Kuari Sdn Bhd di Pulai

Chondong

d. Bukit Buloh Premix Sdn Bhd di Pulai

Chondong

e. Kuari JKR di Pulai Chondong

f. Damai Setia Sdn Bhd di Ulu Sat

Salah sebuah syarikat kuari yang beroperasi di Pulai Chondong.

AlamSekitar 5.2-17

Menurut Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Laporan Penilaian Kesan Alam Sekililing 1987),

aktiviti kuari dikelasifikasikan sebagai aktiviti Jadual 14 yang memerlukan kelulusan

pembangunan dari Jabatan Alam Sekitar untuk menjalankan operasi yang dipohon. Aktiviti

kuari di Jajahan Machang mengeluarkan batu granit untuk memenuhi permintaan batu

agregat bagi tujuan pembangunan.

Kawasan kuari secara amnya akan

menggunakan hampir 90% daripada

keluasan kawasannya untuk tujuan

memecahkan sumber batuan, manakala

baki kawasannya digunakan untuk

meletakkan bangunan sokongan seperti

pejabat, peralatan mekanikal seperti

‘rock crusher plant’, kawasan ‘stockpile’,

stor penyimpanan dan lain-lain

infrastruktur berkaitan kuari.

Kesan terhadap alam sekitar setempat adalah dalam bentuk gangguan aras hingar dan debu

yang berterbangan. Operasi meletupkan batuan dan memecahkan batuan untuk

menghasilkan agregat yang berbeza saiz seperti 50mm, 22mm dan 10 mm. Pengeluaran

batuan dalam tempoh sebulan dianggarkan sebanyak 80,000 tan jika ianya beroperasi selama

10 jam di dalam jangkamasa 26 hari bekerja. Kajian lapangan yang dijalan mendapati aras

hingar kawasan setempat adalah sebanyak 77.4 dBA (diambil pada jarak 15 meter).

Memandangkan lokasi kuari ini terletak di kawasan pedalaman dan merupakan kawasan

pertanian/petempatan kampung, paras bunyi ini dianggap sederhana bagi aktiviti memecah

batu yang bersifat sementara (di waktu siang sahaja). Kawasan hijau di persekitarannya

merupakan zon penampan semulajadi yang menyerap bunyi bising dan debu halus yang

menyebabkan gangguan bunyi dan habuk ini tidak ketara.

Selain daripada itu, terdapat sumber batuan hijau “ignimbrite’ yang telah ditemui di kawasan

Temangan. Kajian yang dijalankan oleh sepasukan penyelidik dari Universiti Malaya dan

Universiti Kebangsaan Malaysia serta penyelidik luar negara mendapati batuan hijau ini tidak

Mesin pemecah peringkat ketiga (tertiary crusher) di lombong kuari JKR.

Kawasan stockpile yang menyimpan agregat mengikut saiz, sedia untuk dihantar ke lokasi pembinaan.

AlamSekitar 5.2-18

ditemui di tempat lain di Malaysia dan hanya terdapat di kawasan Temangan di mana ianya

perlulah dipelihara dari gangguan sebarang pembangunan. Selain daripada itu juga,

Temangan juga mempunyai aktiviti perlombongan bijih besi. Aktiviti melombong hasil bumi ini

merupakan salah satu punca pendapatan ekonomi kepada Jajahan Machang.

Jaluran batu ignimbrite yang dijumpai di Temangan.

Kawasan melombong bijih besi di Temangan.

AlamSekitar 5.2-19

Rajah 5.2.12: Kawasan Sensitif Alam Sekitar di Jajahan Machang, 2010

AlamSekitar 5.2-20

5.2.6 Penilaian dan Pengurusan Tahap Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)

Menurut garispanduan pengkelasan tahap KSAS, ianya meliputi perkara-perkara berikut:

KSAS tahap I: kawasan perlindungan dan pengekalan dengan kawalan penuh

Tidak dibenarkan sebarang pembangunan yang bersifat perbandaran, pertanian dan

pembalakan kecuali bagi kerja-kerja melibatkan aspek pemuliharaan dan pemeliharaan,

aktiviti eko-lancong yang terhad dan terkawal serta aktiviti penyelidikan dan pendidikan sahaja

yang dibenarkan. Tiada sebarang pembinaan struktur bangunan dibenarkan.

KSAS tahap II: kawasan pengekalan

Tidak dibenarkan sebarang pembangunan yang bersifat perbandaran termasuk aktiviti

pertanian dibenarkan kecuali aktiviti pembalakan yang dijalankan secara mampan dan aktiviti

rekreasi yang memberi impak yang minima iaitu di kawasan sungai dan kawasan sisa hutan.

KSAS tahap III: kawasan pembangunan terkawal

Pembangunan yang bersifat perbandaran dibenarkan (bergantung kepada jenis dan intensiti)

dalam keadaan yang terkawal dan tertakluk kepada pematuhan keperluan khusus yang

terkandung di dalam garispanduan khusus yang ditetapkan, seperti Garispanduan Kawalan

Hakisan dan Kelodakan (1996), MASMA (2000), EIA di bawah Seksyen 34A Akta 127 dan

sebagainya.

Luar KSAS: Kawasan yang di luar KSAS (tahap I hingga III) merupakan kawasan yang sesuai

untuk pembangunan kerana tiada halangan fizikal dan tiada kepentingan alam sekitar, namun

pembangunan perlu mengambilkira ketetapan zon gunatanah dan mematuhi syarat dan

garispanduan perancangan yang ditetapkan

Jadual 5.2.7 menunjukkan perincian terhadap penilaian tahap KSAS bagi Jajahan Machang.

Berdasarkan kepada kategori dan tahap KSAS, terdapat beberapa kawasan di Jajahan

Machang yang perlu dielakkan daripada sebarang projek yang bersifat pembangunan

berskala besar, berkepadatan tinggi dan mempunyai potensi yang besar untuk menjadi punca

pencemar. Keadaan semasa taburan pembangunan tepubina di Jajahan Machang

menunjukkan terdapat beberapa pembangunan yang terletak di dalam KSAS. Sebagai

contoh, terdapat pembangunan bandar baru Sri Aman yang terletak di kawasan dataran

banjir. Menurut analisis KSAS, kawasan ini merupakan kawasan berpotensi banjir dan

mempunyai masalah perparitan untuk mengalirkan air larian ke alur sungai semulajadi. Maka,

suatu pelan pengurusan KSAS adalah perlu untuk memastikan suatu pembangunan mampan

dapat dicapai yang mampu menyeimbangkan di antara pembangunan fizikal, sosial, ekonomi

dan alam sekitar di Jajahan Machang.

AlamSekitar 5.2-21

Rajah 5.2.13: Tahap Kawasan Sensitif Alam Sekitar di Jajahan Machang, 2010

AlamSekitar 5.2-22

Jadual 5.2.7: Tahap KSAS bagi Jajahan Machang, 2010

Tahap KSAS Kriteria Garispanduan pengurusan

KSAS tahap I:

kawasan

perlindungan dan

pengekalan

dengan kawalan

penuh

1. Semua kawasan hutan simpan

kekal bagi kategori:

Hutan perlindungan di Hutan

Simpan Kekal Ulu Sat

Hutan kawasan tadahan air di

Hutan Simpan Kekal Chabang

Tongkat

2. Kawasan melebihi ketinggian 300

meter dan kecerunan melebihi 35

darjah.

Tiada sebarang aktiviti

pembangunan bersifat perbandaran,

pertanian atau pembalakan yang

dibenarkan kecuali aktiviti yang

mempunyai impak yang minima

seperti eko-lancong, penyelidikan

dan pendidikan di dalam lingkungan

‘carrying capacity’ setempat.

KSAS tahap II:

kawasan

pengekalan

1. Kawasan hutan simpan kekal di

bawah Selective Management

System (SMS):

Hutan pengeluaran di Hutan

Simpan Kekal Ulu Sat

Tiada sebarang aktiviti

pembangunan bersifat perbandaran

dan pertanian yang dibenarkan.

Hanya pembalakan mampan dan

‘low impact tourism’ yang dibenarkan

tetapi tertakluk kepada halangan

fizikal dan ‘carrying capacity’

setempat.

KSAS tahap III:

kawasan

pembangunan

terkawal

1. Kawasan dataran banjir: Bandar

Sri Aman

2. Kawasan simpanan mineral dan

agregat:

Pengeluaran batu kuari di Pulai

Chondong

Batu ignimbrite di Temangan

Aktiviti pembangunan bersifat

perbandaran dan pertanian

dibenarkan tetapi haruslah mematuhi

kawalan pembangunan di mana

pembangunan tersebut hendaklah

dikawal bergantung kepada

halangan fizikal setempat. Faktor

yang perlu diambilkira: jenis,

intensiti, skala pembangunan,

kepadatan, dan ‘outcome’ dari

pembangunan yang mungkin

menjadi pencemar alam sekitar.

5.2.7 Semakan Cadangan RT Machang 2010

Berbanding dengan Rancangan Tempatan sedia ada, terdapat beberapa perkara yang telah

mengalami perubahan status pembangunan yang memberi pengaruh terhadap kualiti

persekitaran di Jajahan Machang.

Cadangan Alam Sekitar RT Machang 2010 Status Pembangunan

Blok Perancangan Pusat Bandar Machang

Menyediakan zon penampan 20m bagi BPK1.5 dan BPK1.11 di antara kawasan industri dengan kawasan perumahan. Menyediakan zon penampan 30m di BPK1.2 sekitar cadangan kawasan pasar borong.

Masih belum dilaksanakan.

Menyediakan perangkap sampah, perangkap minyak dan perangkap kelodak di BPK 1.1, BPK 1.2 dan BPK 1.4.

Agak sukar dikawal selia kerana terdapat banyak projek berskala kecil.

Tapak pelupusan sisa kulit dan bahan dalaman haiwan dan litar elektrik automatik penjerat serangga (24 jam), dicadangkan dii Mini Kompleks Pasar Borong (BPK 1.2.)


AlamSekitar 5.2-23

Blok Perancangan Pulai Chondong

Mengadakan zon penampan 20m antara kawasan perumahan dan industri di BPK 2.4.


Cadangan kotak kawalan habuk (Dedusting columns) melibatkan BPK 2.4 (kawasan kuari granit).

Ada pengusaha kuari mematuhi ini dengan menyerahkan laporan Environmental Management Exercise kepada JAS.

Cadangan pemantauan kualiti air sungai meliputi sungai-sungai di BPK 2.4 sekurang-kurangnya tiga kali setahun.

Pihak ASMA memantau kualiti air sungai 4 kali setahun.

Blok Perancangan Temangan

Memperuntukkan rizab sungai (50m) dari jarak air pasang tertinggi (Mean high water level) di BPK 3.1. rizab sungai selebar 50 m perlu ditanami tumbuhan semulajadi.

Pihak JPS ada membuat sistem tebatan banjir di kawasan Bandar Sri Aman.

Cadangan tembok penahan banjir (bund) di BPK 3.1 pada ketinggian maksimum 15 kaki.

Belum diusahakan lagi.

Blok Perancangan Labok

Cadangan zon penampan selebar 20m di antara kawasan perumahan (BPK 4.4) dengan Taman Bengkel dan IKS (BPK 4.2)


Cadangan susunatur industri berhadapan sungai bagi mengurangkan potensi pencemaran sungai.


Blok Perancangan Banggol Judah

Cadangan pemantauan kualiti air Sungai Merah dan Sungai Anjing di BPK 6.2.


Blok Perancangan Bukit Tiu

Cadangan zon penampan (250m) dari kawasan

perumahan di BPK 7.3, BPK 7.4 dan BPK 7.6.


Cadangan zon pengekalan hutan dara dan hutan

simpan kekal di BPK 7.5.

Dengan kerjasama pihak Jabatan

Perhutanan.

Cadangan pengekalan zon curam (20 darjah ke atas)

di BPK 7.5.


Blok Perancangan Bt 30

Cadangan zon penampan (20m) antara kawasan

perumahan dan zon industri di BPK 8.2 dan BPK 8.6


5.2.8 Isu dan Potensi

Antara isu alam sekitar, pemeliharaan dan pemuliharaan yang dikenalpasti di dalam kawasan

kajian adalah:

i. Walaupun aktiviti kuari dan bijih besi memberi pulangan ekonomi, aktiviti ini sedikit

sebanyak mempengaruhi kualiti persekitaran udara dan bunyi setempat.

ii. Masalah banjir yang sentiasa terjadi di bandar baru Sri Aman pada musim tengkujuh

kerana kedudukannya yang terletak berhampiran lembangan Sungai Kelantan dan

juga faktor geografinya di kawasan rendah.

iii. Terdapat banyak kilang dan bengkel-bengkel kenderaan yang beroperasi secara

kurang teratur di Bandar Machang dan Pulai Chondong yang berpotensi menjadi

punca pencemar kepada kualiti air dan udara.

AlamSekitar 5.2-24

Sementara itu, terdapat juga beberapa potensi yang patut digunakan sebaik mungkin bagi

mencapai hasrat pembangunan lestari di Jajahan Machang isitu:

i. Kawasan Air Panas Tok Bok dan Hutan Simpan Bukit Bakar berpotensi untuk

dimajukan sebagai tarikan pelancongan berasaskan alam semula jadi (ecotourism)

dan berteraskan pendidikan (edutourism) di mana ia juga menjadi zon penampan

semulajadi.

ii. Kedapatan penawaran kawasan pertanian yang dapat berfungsi sebagai kawasan

mampan semulajadi bagi mengurangkan kesan bunyi bising dan mengurangkan

masalah debu halus.

iii. Penemuan batuan hijau ‘ignimbrite’ di Daerah Temangan merupakan khazanah alam

semulajadi yang bernilai.

5.2.9 Cadangan Awal

Berikut adalalah cadangan awal yang bersifat perancangan guna tanah dan pengurusan yang

dapat dikemukakan bagi menghadapi isu dan masalah serta potensi alam sekitar yang ada di

Jajahan Machang:

i. Menyediakan zon penampan 20m di antara kawasan industri berkelompok dengan

kawasan perumahan yang merupakan kawasan hijau atau pun meletakkan guna

tanah yang sepadan dengan kawasan industri.

ii. Bagi aktiviti industri yang berskala kecil dan kurang teratur, langkah-langkah kawal

selia terhadap operasi harian haruslah dijalankan selain daripada menyediakan

perangkap sampah, perangkap minyak dan perangkap kelodak.

iii. Menyediakan langkah-langkah kawalan terhadap aktiviti yang berpotensi

mencemarkan alam sekitar seperti tapak pelupusan sisa kulit dan bahan dalaman

haiwan, perangkap sampah dan kelodak di lokasi yang bersesuaian.

iv. Memastikan tiada projek perumahan dibenarkan berhampiran dengan kawasan kuari

dan bijih besi sedia ada.

v. Memastikan tiada pembangunan dibenarkan di kawasan pelantar batuan hijau

‘ignimbrite’ bagi memelihara sumber batuan tersebut.

vi. Menyediakan zon-zon penampan atau pun guna tanah yang sepadan di kawasan

berhampiran dengan KSAS untuk memelihara kualiti persekitaran sedia ada.

vii. Menyediakan sistem rawatan kumbahan yang bersesuaian dengan jenis

pembangunan, seperti sistem rawatan efluen bagi semua industri, dan kawasan

perumahan juga mempunyai sistem rawatan kumbahan domestik sendiri.

viii. Memastikan tiada pembangunan di kawasan rezab sungai di bawah penyelenggaraan

JPS.

AlamSekitar 5.2-25

Lampiran 5.2.1: Standard Kualiti Air Menurut Jabatan Alam Sekitar Pengkelasan Air dan Kegunaan

Kelas IKA Kegunaan Air

I >92.7 Dalam keadaan semulajadi, tidak memerlukan rawatan

IIA 85.0-92.7 Air memerlukan rawatan konvensional

IIB 76.5-85.0 Air boleh digunakan untuk rekreasi

III 51.9-76.5 Air memerlukan rawatan intensif

IV 31.0-51.9 Hanya untuk tujuan pengairan.

V <31.0 Air yang tercemar teruk

Sumber: Jabatan Alam Sekitar, 2010 Kelasifikasi Indeks Kualiti Air, Jabatan Alam Sekitar

Parameter Unit Class

I II III IV V

Ammoniacal Nitrogen mg/l < 0.1 0.1 - 0.3 0.3 - 0.9 0.9 - 2.7 > 2.7

Biochemical Oxygen

Demand mg/l < 1 1 - 3 3 - 6 6 - 12 > 12

Chemical Oxygen

Demand mg/l < 10 10 - 25 25 - 50 50 - 100 > 100

Dissolved Oxygen mg/l > 7 5 - 7 3 - 5 1 - 3 < 1

pH - > 7 6 - 7 5 - 6 < 5 > 5

Total Suspended Solid mg/l < 25 25 - 50 50 - 150 150 - 300 > 300

Water Quality Index (WQI) - < 92.7 76.5 - 92.7 51.9 - 76.5 31.0 - 51.9 > 31.0

Sumber: Jabatan Alam Sekitar, 2010

AlamSekitar 5.2-26

Lampiran 5.2.2: WQI bagiStesen 4KE01, 4KE02 dan 4KE03, bagi tahun 2009

State Basin Latitude Longtitude Colour Sta_No Sungai Smp_Date Time Water_Level Weather WQI

KELANTAN KELANTAN 05 46 537 102 09 013 L.Brown 4KE01 KELANTAN 20071122 1800 Normal Drizzling 74

KELANTAN KELANTAN 05 46 537 102 09 013 Brown 4KE01 KELANTAN 20081125 1053 High Cloudy 84

KELANTAN KELANTAN 05 46 549 102 08 867 Brown 4KE01 KELANTAN 20091123 1832 High Drizzle 82.4

KELANTAN KELANTAN 05 41162 102 05 885 L.Brown 4KE02 KERILLA 20071122 1640 Normal Drizzling 87

KELANTAN KELANTAN 05 41 162 102 05 885 L.Brown 4KE02 KERILLA 20081125 1011 High Cloudy 94

KELANTAN KELANTAN 05 41 014 102 05 253 L.Brown 4KE02 KERILLA 20091215 1535 High Clear 91.9

KELANTAN KELANTAN 05 41 473 102 06 083 L.Brown 4KE03 KERILLA 20071122 1700 Normal Drizzling 88

KELANTAN KELANTAN 05 41 473 102 06 083 L.Brown 4KE03 KERILLA 20081125 1025 High Cloudy 90

KELANTAN KELANTAN 05 41 453 102 06 062 L.Brown 4KE03 KERILLA 20091215 1550 High Clear 89.9

Sumber: ASMA, 2010

AlamSekitar 5.2-27

Lampiran 5.2.3: Jenis-Jenis Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) 1. Kawasan Hidupan Liar

Kawasan perlindungan hidupan liar samada yang telah diwartakan di bawah Akta Perlindung

Hidupan Liar 1972, atau di bawah Akta Taman Negara 1984, atau kawasan-kawasan lain yang

penting untuk hidupan liar adalah tergolong dalam kawasan sensitif alam sekitar (KSAS). Sebagai

satu komponen kawasan sensitif alam sekitar (KSAS), kawasan perlindungan hidupan liar (dan

hidup liarnya) mempunyai ciri-ciri penting dalam usaha pemuliharaan kepelbagaian biologi

negara. Ini meletakkannya dalam kategori kawasan sensitif alam sekitar bernilai warisan.

Kawasan hidupan liar juga mempunyai fungsi sebagai kawasan sensitif alam sekitar (KSAS)

bernilai sokongan hidup yang perlu diurus dengan baik.

2. Kawasan Hutan Simpan Kekal

Kawasan hutan simpan kekal juga dikategorikan sebagai kawasan sensitif alam sekitar (KSAS).

Kawasan hutan simpanan kekal yang mencukupi diperlukan khususnya di kawasan-kawasan

yang strategik di seluruh Negara bersesuaian dengan konsep penggunaan tanah yang rasional.

Hutan simpan kekal perlu diurus dan dikelaskan di bawah empat fungsi seperti berikut :

• Hutan perlindungan untuk memastikan kesesuaian keadaan cuaca dan fizikal negara,

perlindungan sumber air, kesuburan tanah, kualiti alam, pemeliharaan kepelbagaian

biologi dan pengurangan kerosakan oleh banjir dan hakisan kepada sungai dan

tanah-tanah pertanian.

• Hutan pengeluaran untuk bekalan yang berpanjangan dengan kadar yang sesuai bagi

semua bentuk keluaran hutan yang dapat dihasilkan secara ekonomik untuk

memenuhi kehendak domestik serta eksport.

• Hutan lipur yang mencukupi bagi pemeliharaan kawasan rekreasi eko-pelancongan

dan menggalakkan pengetahuan awam mengenai kepentingan perhutanan.

• Hutan penyelidikan dan pendidikan untuk kajian-kajian, pendidikan dan pemeliharaan

kepelbagaian hayat

3. Kawasan Tadahan air dan Sumber Air Tanah

Tadahan air merupakan kawasan utama untuk menakung air dan mengalirkannya kepada sungai

di mana ia akan ekstrak untuk bekalan air mentah. Kawasan tadahan air dikategorikan sebagai

kawasan sensitif alam sekitar (KSAS) di mana ia mempunyai fungsi sokongan hidup yang tinggi.

Sekiranya kawasan tadahan air tidak dipulihara atau dilindungi maka kualiti bekalan air mentah

negara mungkin terjejas.

4. Kawasan Tanah Tinggi dan Pergunungan

Kawasan tanah yang mempunyai ketinggian melebihi 300 meter. Kawasan tanah tinggi

mempunyai fungsi kawasan sensitif alam sekitar (KSAS) yang menyeluruh iaitu nilai warisan,

sokongan hidup dan berisiko bencana. Maka adalah sesuai supaya kawasan tanah tinggi

dipelihara sebaik mungkin.

5. Kawasan Khazanah Landskap Tabii

Meliputi kawasan semula jadi seperti Taman Negara dan Taman Negeri, Hutan Simpan dan lain-

lain kawasan semulajadi yang mempunyai nilai estetik, geologi dan ekologi yang mana akan

dikekalkan pada keadaan asal dengan membiarkan ianya melalui proses fizikal dan biologi

semulajadi tanpa campur tangan manusia. Kawasan ini biasanya dijaga dan dikekalkan untuk

AlamSekitar 5.2-28

tujuan penyelidikan yang dibuat untuk memelihara dan melindungi tumbuhan serta hidupan liar

yang terancam.

6. Kawasan Khazanah Geologi

Kawasan khazanah geologi merupakan sumber geologi yang mempunyai nilai yang tinggi dan

penting dari segi geologi intrinsic dan mempunyai nilai warisan kuno semulajadi yang

menunjukkan keindahan, keunikan, jarang dijumpai atau luar biasa. Pemuliharaan adalah penting

untuk mengekalkan tapak-tapak khazanah geologi ini.

7. Kawasan Tanah Lembap, Dataran Banjir dan Bekas Lombong

Tanah lembap sebagai habitat yang penting dalam signifikan kepada pelbagai hidupan flora dan

fauna. Tanah lembap seperti Tanah Ramsar yang mempunyai kepetingan antarabangsa

mempunyai nilai warusan yang tinggi. Malaysia kini mempunyai empat kawasan tanah lembap

yang dikenal pasti sebagai Tapak Ramsar. Tanah lembap seperti tanah gambut juga mempunyai

risiko bencana alam sekitar akibat pemendapan, kebakaran atau kejadian banjir sekiranya ia

dibangunkan tanpa kawalan. Penukaran guna tanah lembap boleh menyebabkan kehilangan

suatu fungsi sokongan hidup terutamanya dari segi kepelbagaian biologi atau kehilangan suatu

kawasan yang mempunyai nilai warisan tinggi. Justeru itu, kawasan tanah lembap dikategorikan

sebagai kawasan sensitif alam sekitar (KSAS) di mana ia mempunyai fungsi sokongan hidup,

fungsi nilai warisan dan berpotensi sebagai kawasan risiko bencana.

8. Kawasan Persisiran Pantai dan Pulau

Merangkumi kawasan pesisiran pantai, kawasan perikanan dan taman laut merupakan kawasan

akuatik yang sensitif. Ini kerana ianya berada di kawasan pinggiran antara sistem darat dengan

sistem perairan. Kawasan ini dikategorikan sebagai kawasan sensitif alam sekitar (KSAS)

berdasarkan kepada ciri-ciri kawasan yang mudah menerima kesan negatif akibat daripada aktiviti

pembangunan.

9. Kawasan Bencana Geologi

Ia melibatkan beberapa kawasan seperti lubang benam (sinkholes), tanah curam (steep-lands),

amblesan tanah (land subsidence), hakisan (erosion). Kawasan ini dikategorikan sebagai

kawasan sensitif alam sekitar (KSAS).

10. Kawasan Tanah Tercemar dan Tapak Pelupusan Sisa

Kawasan tanah tercemar adalah tanah yang tercemar dikategorikan sebagai kawasan sensitif

alam sekitar (KSAS). Kawasan ini merangkumi kawasan yang telah digunakan sebelumnya dan

mengandungi bahan-bahan pencemar bukan semulajadi dalam kandungan yang boleh

membahayakan hidupan dan kemerosotan kualiti alam sekitar. Bahan-bahan pencemaran

tersebut wujud bukan secara semulajadi di sesuatu kawasan tetapi adalah hasil daripada

pencemaran penggunaan tanah sebelum itu. Seperti contoh tapak pelupusan sisa, kawasan

industri berat, bengkel motor dan stesen minyak.

11. Kawasan Pertanian Makanan

Kawasan-kawasan pertanian makanan di Semenanjung Malaysia adalah berkaitan dengan

kawasan sensitif alam sekitar (KSAS). Oleh yang demikian, tumpuan diberi kepada kawasan

tanaman pertanian (kawasan padi, buah-buahan dan sayur-sayuran), kawasan akuakultur (air

tawar, air payau dan air laut di pesisiran pantai, bekas lombong dan lain-lain) dan kawasan

penternakan haiwan (khasnya ternakan khinzir dan ayam).

AlamSekitar 5.2-29

12. Simpanan Mineral dan Agregat

Meliputi mineral dan batuan (agregat) yang mempunyai nilai sokongan hidup. Sumber mineral dan

agregat ini perlu diberi perhatian kerana sumber ini adalah terhad dan hanya boleh dijumpai di

kawasan tertentu sahaja dan ia tidak boleh diganti. Pengekalan sumber mineral kegunaan

pembinaan bertujuan supaya sumber ini boleh digunakan pada masa hadapan. Pemuliharaan

sumber ini adalah lebih bersesuaian jika dibandingkan dengan pemeliharaan (preservation).

13. Kawasan Warisan Sejarah dan Antikuiti

Kawasan-kawasan ini dilindungi di bawah Akta Benda Purba 1976 dan juga Akta Perancangan

Bandar dan Desa 1976.

5.2 alam sekitar -090311 teknikal/bahagian 1/bab 5/5.2 alam...tahap kualiti alam sekitar ... serta...

Documents