Βάπτισμα

12
ΙΩΑΝΝΟΥ Κ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ «Βάπτισμα: ἡ ἀρχὴ τῆς κατὰ Χριστὸν ζωῆς» Κοινωνία 52 (2009) 251-268 Τὸ Βάπτισμα χαρακτηρίζεται ὡς μία γέννησις σὲ ἕναν νέο κόσμο, μία νέα ἀρχὴ γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Εἶναι μία εἴσοδος σὲ ἕνα καινούργιο κόσμο. Ἐξ ἀφορμῆς τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων, τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου μας, θὰ προχωρήσωμε σὲ μία δογματικὴ καὶ ἠθικὴ θεολογικὴ ἐξέτασι αὐτοῦ τοῦ «εἰσαγωγικοῦ μυστηρίου» 1 γιὰ τὴν κατὰ Χριστὸν ζωὴ τῶν πιστῶν. Ἐτυμολογικῶς ἡ λέξις «μυστήριο» συνδέεται μὲ δύο ρήματα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσης: μὲ τὸ ρῆμα «μύω», τὸ ὁποῖο σημαίνει «κλείνω τὰ μάτια» καὶ συνεκδοχικῶς κρατῶ μυστικὸ καὶ μὲ τὸ ρῆμα «μυῶ», τὸ ὁποῖο σημαίνει «κατηχῶ, διδάσκω», εἰσάγω κάποιον σὲ κάποια διδασκαλία ἢ τελετουργία 2 . Ὡς ἐκ τούτου ἡ λέξις «μυστήριο» στὴν ἐκκλησιαστικὴ ὁρολογία ἔχει διπλὸ νόημα: ἀφ’ ἑνὸς ὀνομάζεται μυστήριο ἐπειδὴ κατὰ μυστηριώδη (κρυφὸ) τρόπο ἡ θεία Χάρις ἐνεργεῖ δι’ αἰσθητῶν σημείων (καὶ ὄχι τόσο διότι κάτι κρατεῖται μυστικὸ ἀπὸ τοὺς μὴ χριστιανοὺς) καὶ ἀφ’ ἑτέρου ὀνομάζεται μυστήριο ἐπειδὴ γιὰ τὴν προσέγγισι – κατανόησί του ἀπαιτεῖται μύησις, κατήχησις καὶ διδαχή. Τὸ μυστήριο, λοιπόν, εἶναι μία τελετουργία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία προϋποθέτει μύησι γιὰ τὴν γνῶσι της καὶ συντελεῖται κατὰ μυστικὸ τρόπο ἡ ἐπενέργεια τῆς θείας Χάριτος δι’ ὁρατῶν – αἰσθητῶν σημείων καὶ συμβόλων. Εἰδωλολατρικὰ Μυστήρια καὶ μυστηριακὲς τελετὲς ὑπῆρχαν τὴν ἐποχὴ κατὰ τὴν ὁποία ἡ Ἐκκλησία ὠργάνωνε τὴν λατρεία καὶ διετύπωνε τὴν διδασκαλία της, ἀλλὰ ἡ ἐπίδρασίς των ἐπὶ τῶν χριστιανικῶν μυστηρίων ἦταν μόνο ἐξωτερικὴ καὶ ἐπιφανειακή, κυρίως λόγῳ τῆς συλλήβδην ἀπορρίψεως τῆς εἰδωλολατρίας ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ἡ λέξις «βάπτισμα» σημαίνει «βυθίζω εἰς ἢ ὑπὸ τὸ ὕδωρ» 3 , βουτάω κάτι ἢ κάποιον στὸ νερό, ἐμβαπτίζω ἕνα ἀντικείμενο, καὶ ἐχρησιμοποιήθη ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ θεολογία πρὸς δήλωσιν τοῦ μυστηρίου τῆς εἰσόδου τοῦ ἀνθρώπου στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδὴ κατ’ αὐτὸ γίνεται κατὰ κυριολεξία βύθισις τοῦ ἀνθρώπου στὸ νερό. Ἐκτὸς αὐτοῦ ὑπάρχουν καὶ 1 Πρβλ. Αἰμιλιανοῦ Τιμιάδη, Βάπτισμα. Τὸ εἰσαγωγικὸ μυστήριον, Ν.Ἰωνία: Καρδιά, 2000. 2 Βλ. Νικολάου Λούβαρι, «Μυστικισμός», Ἐγκυκλοπαίδεια Ἥλιος, τόμ. ΙΔ’, σ. 166. 3 Lidell - Scott, Μέγα Λεξικὸν τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, τόμ. Α’, σ. 479.

Upload: ioannis-angelopoulos

Post on 30-Oct-2014

26 views

Category:

Documents


2 download

Tags:

TRANSCRIPT

. : 52 (2009) 251-268

, . . , , 1 .

: , , , , 2. : () ( ) , . , , , . , , . 3, , , , .

1

. , . , .: , . , , , . , . 166. Lidell - Scott, , . , . 479.

2000.2 3

2 , . , , . , , 4. . , . , , . , . , . : , 5. , 6, 7. , , . , . ( ) ( ). . 8.

4 5

, , , 2 (PG 49, 225). . 28: 19. 6 . 3: 3. 7 . 16: 16. 8 . , (: . , 1983), . 307-308.

3 . . , , , , . : , , 9. : , , 10. 5 11. , , , . . . . , . , , 12. , . . , , , 13. , ,9

, , XV, 2 ( 2, 104). . , , 35 ( 52, 259). 11 , (: , 19784), . 307. 12 , , . (: , 19882), . 477. . , . , . (: . , 1984), . 126-127. 13 , , 60 (SC 355, 188).10

4 , 14. , . , , , 15.

() . 16. - . , : . , 17. . , , , , , ; , , . , , . , 18. , , 19. , . 6 . 14 15

. 18: 3. Alexander Schmemann, (: , 1984), . 29. 16 , , , 5 (SC 355, 136). 17 , , , 30 (SC 355, 158). 18 , , , 3 (PG 49, 227). 19 , , , 14 (SC 355, 144).

5 , , . , : , , ;20. , , : . , , , . , , . , , . , 21. ( ), , . . : , , 22. : , , 23. , . . , . 24. , , . : , . ,

20 21

, , , 34 (SC 355, 162). , , , 4 (PG 60, 480). 22 , , , 30 (SC 355, 158). 23 , , , 3 (PG 63, 79). 24 . 16: 16.

6 , 25. . , 26. : , 27. , . , . ( ). , , , , , , , , , 28. , . , , , 29. : , , , 30. . , - - . -

25 26

, , 43 (SC 355, 170). . 3: 27. 27 , , , 12 ( 44, 28). 28 , , , 61 (SC 355, 128-130). 29 , , , 1 ( 11, 480-482) 30 . , , 2 ( 54, 135).

7 . . , , , /. : , , , , , , , , 31. . , , , , 32. , , , , , , . , , . , . . , , : , , , . ; , ; , , ; , , ; 33. , , , , , , 34. : 31 32

. , , 5 ( 54, 137). , , , 3 (PG 49, 227). 33 . , , 4 ( 54, 137). 34 , , , 101 (SC 355, 230).

8 , , , 35. , . / ,/ , ,/ 36. , : , . , . : , , , 37. : , , 38. . , . , , : , , , . , 39. , , . , . , , , ,35 36

, ( 68, 446). . , , (153-156) (, . , . 363). 37 . , , 36 ( 52, 261). 38 , , , ( 44, 29). 39 , V 1, VI 3-4 ( 2, 253).

9 , 40. , .

. . : , / , / , , / , , , / / , / / - , / - / , / , / 41. . : , , 42. . : , . , 43. : , . , 44. ; . , . . 45.40 41

. , , (, . , . 258). . , , (38-51) (, . , . 400). 42 . 2: 12. 43 , , 92 (, . , . 115). 44 , , (, . , . 113). 45 , , - (, . , . 113).

10 - - , - . : , , . , 46. : , , , , , 47. . ( ) - , , , . , , , , . . : , , , , , , , 48. , , . . . , , 8 49. , . , ( 46 47

. , , 28 ( 52, 253). . , , . , 42 ( 30, 215). 48 , , , 4 (PG 49, 228). 49 , : ( 1990), . 117.

11 ). : , , , , , , , . . 50. , , (, ).

, . , . , 51. . , , . , . 54, 133-142. , . 68, 446-454. , 59, , . 11, 480-502. , , - . PG 49, 223-240. , . 39, 41-262. , . SC 355 361. , , : , 19562.

50 51

. , , 7 ( 54, 140). . 8: 8.

12 , , (2000) 611-621. , , : , 1986. , , : . , 1992. , , 1912. , , : , 19872. , , : , 1972. , , : . , 1993. , , 1957. - , , 1970. , , . , : , 19882. , ( ), (2000) 287-294. , , : . , 1983. , , 1983. , , (1992) 23-25, 78, 137, 157, 213-215. , . , .: , 2000. , , . , : , 19782. HEISER LOTHAR, Die Taufe in der orthodoxen Kirche, Trier: Paulinus Verlag, 1987. LOSSKY VLADIMIR, , 19732. SCHEMANN ALEXANDER, , : , 1984. STANILOAE DUMITRU, Orthodoxe Dogmatik, Bd. 3, Dsseldorf - Gtersloh: BenzigerGtersloher VerlagHaus, 1995.