บทท 12

โครงสรางและหนาทของพชดอกโครงสรางและหนาทของพชดอก

โครงสรางของพช

พชประกอบดวยโครงสรางตาง ๆ เพอทาหนาทแตกตางกนออกไป เชน

- ราก - ใบ

- ดอก -

ผล

รวมทงโครงสรางทเจรญเปลยนแปลงไปเพอทาหนาทพเศษตาง ๆ

แสดงลกษณะ

โครงสรางของพช

เนอเยอของพช (plant tissue)

พชเปนสงมชวตชนดหนงทประกอบดวยเซลล (cell) หลายๆเซลลรวมกลมทางานรวมกน กลมของเซลลทมาทางาน

รวมกนนเราเรยกเนอเยอ(tissue)

เนอเยอพชแบงเปน 2 ประเภท (ตามความสามารถในการแบงตว)ไดแก

1.เนอเยอเจรญ (meristematic tissues)

2.เนอเยอถาวร (permanent tissues)

เนอเยอเจรญ (meristematic tissues)

คอ กลมของเซลลทมการเจรญและแบงตวแบบไมโทซส

(mitosis) อยตลอดเวลา

ลกษณะของเนอเยอเจรญ

ขนาดเลก ผนงบาง เซลลแตละชนดอยชดตดกนมาก

ไมมชองวางระหวางเซลล (intercellular space)

ตาแหนงทพบในสวนตาง ๆ ของพช

1.

เนอเยอเจรญสวนปลาย (apical meristem)

คอเนอเยอทอยบรเวณปลายยอด (shoot tip ) หรอปลายราก

(root tip) ของพช เมอมการแบงตวเพมจานวนเซลลจะทาให

รากและลาตนยดยาวออก เพมความสงใหกบตนพช เปนการ

เจรญขนแรก (Primary growth)

เนอเยอเจรญสวนปลาย (apical meristem)

ทมา http://www.sripatum.ac.th/online/preeya/tissue.htm

2. เนอเยอเจรญเหนอขอ (intercalary meristem)

คอเนอเยอทอยบรเวณเหนอขอ หรอโคนของปลองในพช

ใบเลยงเดยว เชน ออย ไผ ขาวโพด หรอหญา เปนตน เมอม

การแบงตวจะชวยใหปลองยาวขน

เนอเยอเจรญเหนอขอ (intercalary meristem)

ทมา http://www.nana-bio.com/e-learning/Meristem.htm

3. เนอเยอเจรญดานขาง

(lateral meristem หรอ axillary meristem)

คอ เนอเยอเจรญทแบงตวออกดานขางของลาตนหรอราก

เมอแบงตวแลวจะทาใหลาตน ราก ขยายขนาดออกทางดานขาง หรอมขนาดใหญขน เปนการเจรญขนท 2

(Secondary growth)

บางคนอาจเรยกเนอเยอเจรญดานขางนวา แคมเบยม (cambium)

แบงเปน 2 ชนดคอ

Vascular cambium

พบในรากและลาตนพชใบเลยงค และพชใบ เลยงเดยวบางชนด เชน หมากผ

หมากเมย ศรนารายณ

Vascular cambium

ทมาhttp://www.cfr.washington.edu/Classes.ESC.200/lectures/concepts/specialbiology1.htm

cork cambium

หรอ Phellogen

Cork cambium

ใหกาเนดคอรก หรอเฟลเลมหมรอบ รากและลาตนพชใบเลยงคทมอายมาก

ทมา http://www.sbs.utexas.edu/mauseth/weblab/webchap17bark/17.1-5.htm

เนอเยอถาวร (permanent tissues)

หมายถงกลมของเซลลทในสภาพปกตไมมการแบงตว

โดยเซลลเหลานเจรญเปลยนแปลงมาจากเนอเยอเจรญอก

ทหนง แบงออกเปน 2

ประเภท คอ

1.

เนอเยอถาวรเชงเดยว (Simple permanent tissue)

2.

เนอเยอถาวรเชงซอน(Compount permanent tissue)

เนอเยอถาวรเชงเดยว

ประกอบดวยกลมเซลลชนดเดยวกน มารวมกน

เพอทาหนาทอยางเดยวกน แบงออกได 2

ประเภท

ไดแก

1. เนอเยอปองกน (Protective tissue)

2.

เนอเยอพน (Ground tissue)

เนอเยอปองกน

ทาหนาทปองกนอนตรายรวมทงการสญเสยนา มกอย

นอกสดของราก ลาตน และใบ แบงออกเปน 2

ประเภท

คอ

- เอพเดอรมส (Epidermis)

- คอรก (Cork) หรอ เฟลเลม (Phellem)

เอพเดอรมส (Epidermis)

•

ปกปองคมครองเนอเยอตาง ๆ

•

รปสเหลยมผนผา

•

ผวดานนอก มสารขผงพวก

ควตน (cutin) ฉาบอยเพอชวย ปองกนการระเหยของนา

•

ชนของควตนนเรยกวา

ควตเคล (cuticle)

epidermis

ทมา http://www.nana-bio.com/e-learning/plant%20organ/root.html

หนาทของเอพเดอรมส

1. ใหความแขงแรงและชวยปองกนอนตรายใหกบเนอเยอ

ทอยถดไป

2. ชวยปองกนไมใหนาซมผานเขาไปในรากมากเกนไป

เพราะจะทาใหรากเนา

3.

เจรญเปลยนแปลงไปเปน ขนราก เซลลคม ขนและตอม

- ขนราก เพอเพมพนทในการดดซมนาและแรธาต

ทมา http://www.nana-bio.com/e-learning/permanent.htm

-

เซลลคม ทาหนาทควบคมการปด-เปดของใบ

ลกษณะปากใบ

ชองปากใบ

เซลลคม

ทมา http://deen2do.com/idda/2008/03/page/2/

ขนและตอม

ทมา http://www.vcharkarn.com/include/vcafe/showkratoo.php?Pid=31603

คอรก หรอเฟลเลม

เกดจากการแบงตวของคอรกแคมเบยม หรอเฟลเจน

เมอคอรกเตบโตเตมทแลว โพรโทพลาสซมและเยอหมเซลล

จะสลายไป เหลอเฉพาะผนงเซลลทมซเบอรน และควตเคล สะสม

ซงนาจะไมสามารถผานได เนอเยอชนคอรกรวมกบเฟลโลเจน

และเฟลโลเดรม เรยกรวมวา เพอรเดรม (Peridrem)

Cork

เนอเยอพน

เปนองคประกอบในราก ลาตน ใบ ดอก และเปนตวกลาง ใหเนอเยออน ๆ แทรกตวอย มหลายประเภท ไดแก

พาเรงคมา (parenchyma)

พบไดแทบทกสวนของอวยวะพช

รปรางหลายแบบ บางเซลล

คอนขางกลม ร ทรงกระบอกหรอ เปนเหลยม มชองวางระหวางเซลล

(intercellular space)

ชองวางระหวางเซลล

ทมา http://botit.botany.wisc.edu/images/130/Cells_&_Tissues/Celery_Petiole/Parenchyma.html

ตดตามยาว (long section) ตดตามขวาง (cross section)

พาเรงคมา (parenchyma)

ทมา http://botit.botany.wisc.edu/images/130/Cells_&_Tissues/Celery_Petiole/Parenchyma.html

พาเรงคมา (parenchyma)

ชองอากาศ

(air space)

สะสมแปง

ทมา http://botit.botany.wisc.edu/images/130/Cells_&_Tissues/Celery_Petiole/Parenchyma.html

หนาทของพาเรงคมา

1. สะสมนาและอาหารพวกแปง โปรตน และไขมน

2. ในลาตนพชออน ๆ ทาหนาทสงเคราะหดวยแสง

3. ในพชตระกลถวจะอยรวมเปนกลมทโคนกานใบทาหนาทเกยวกบ

การหบใบ กางใบในรอบวน

4.

ในพช ซ-3 พช ซ-4 บางชนดพาเรงคมาจะเจรญลอมรอบมด

ทอลาเลยง ถาภายในมคลอโรพลาสตกจะสงเคราะหดวยแสงดวย

5. ใบพชบางชนดจะเจรญเปลยนไปเปนตอมสรางสาร เชน สรางนามน

6. พาเรงคมาในมดทอลาเลยงจะทาหนาทลาเลยงอาหาร

7. ในกานใบและเสนกลางใบของพชบางชนด เชน พทธรกษา เปลยนไปเปน แอเรงคมา (Aerenchyma)

คอลเลงคมา (collenchyma)

ผนงเซลลหนามากตามมมของ เซลล ไมสมาเสมอ

เปนการเพมความยดหยน

สารทมาฉาบทผนงเปน สารประกอบพวกเซลลโลส

และเพคตน

ผนงเซลลทมา http://www.science.smith.edu/~mmarcotr/Hortwebpage-

fall/handouts/figures-overheads/anatomyfigures.htm

คอลเลงคมา (collenchyma)

ลกษณะของคอลเลงคมา ทมา http://www.science.smith.edu/~mmarcotr/Hortwebpage-

fall/handouts/figures-

overheads/anatomyfigures.htm

สเกลอเรงคมา (sclerenchyma)

ผนงเซลลหนามากสารทมาฉาบ เปนสารพวกลกนน (lignin)

เปนโครงกระดกหรอโครงราง ของพช จาแนกออกเปน 2

ชนด

เซลลเสนใย (fiber)

•

รปรางของเซลลยาวมาก

•

หวแหลมทายแหลม

•

ผนงเซลลหนามากเปน สารประกอบลกนน

•

ชองวางภายในเซลลแคบ มากเรยกวา ลเมน

•

มความเหนยวและยดหยน

สเกลอรด (scleried) รปรางสนและปอม อาจกลมหรอ เปนเหลยม ผนงเซลลหนา มกพบ ตามทแขงมาก ๆ เชน

กะลามะพราว เมลดพทรา

เอนโดเดอรมส (Endodermis)

Endodermis

สวนใหญพบในรากพชใบเลยง เดยว เซลลเรยงตวเปนแนวเดยว

ผนงเซลลบาง มสารพวก

ซเบอรน ควตน หรอลกนน

มาสะสมเปนแถบทาใหผนง เซลลหนา เปนแถบ ซงจะกด ขวางนาและอาหารไมใหผานได

สะดวก

ทมา http://botit.botany.wisc.edu/images/130/Root/Monocot_Roots/Zea_Root/Endodermis_vasc_tissue

หนาทของเอนโดเดอรมส

1. ปองกนเนอเยอสวนทอยถดเขาไปขางใน

2. เปนทางผานของนา เกลอแร อาหาร และกดขวางการ ลาเลยงสารดงกลาว

เนอเยอถาวรเชงซอน

ประกอบดวยกลมเซลลหลายชนดมาทางานรวมกน ซงเนอเยอ ถาวรเชงซอนแบงออกเปน 2

ประเภท ไดแก เนอเยอททาหนาท

ลาเลยงนา แรธาต เรยกวาไซเลม (xylem) และเนอเยอลาเลยง อาหาร

เรยกวา โฟลเอม (phloem)

ไซเลม (xylem)

ลาเลยงนาและแรธาต

ประกอบดวย

1. vessel

2. tracheid

3. xylem fiber

4. xylem parenchyma

ทมา https://webspace.utexas.edu/harms/VEVI3/transport.html

รปรางยาว

หวทายคอนขาง แหลม

ผนงเซลลหนาม

สารพวกลกนนสะสม ผนง มรพรนทเรยกวา pit

เทรคด (Tracheid)

ทมา http://facweb.furman.edu/~lthompson/bgy34/plantanatomy/plant_cells.htm

เวสเซล (Vessel)

•

คลายทอยาวๆ ทประกอบดวยทอ สนๆหลายๆทอมาตอกน

•

ทอสนแตละทอเรยกวา vessel

member หรอ vessel element

•

ผนงหนาเปนสารพวกลกนนมา สะสม มชองทะลถงกน ซงม

ลกษณะเปนรอยปรหรอรพรนท

เรยกวา perforation plate

ทมา http://www.dbdmart.com/lifesigngatc/product.php?cat=88432&lang=en

ผนงหนา รปรางยาวเรยว หวทายแหลม มลกษณะคลายเสนใย

เปนเซลลทตายแลว แตยงคงทาหนาทใหความแขงแรงแกพชเทานน

ไซเลมไฟเบอร (xylem fiber)

ไซเลม พาเรงคมา (xylem parenchyma)

เปนเซลลทยงมชวตอยเพยงเซลลเดยว ในเนอเยอไซเลม

มผนงบาง แตเมอแกแลวจะมสารลกนนมาสะสม ทาใหผนงหนาขน

ปกตจะเรยงตวในแนวตงแตบางกลมจะเรยงตวตามขวาง หรอตามแนว รศม ทาหนาทลาเลยงนาและเกลอแรไปตามดานขาง เรยกวา ไซเลมเรย

(xylem ray)

โฟลเอม (phloem)

ทมา http://www.uic.edu/classes/bios/bios100/lectf03am/lect18.htm

โฟลเอม (phloem)

ทมา http://www.uic.edu/classes/bios/bios100/lectf03am/lect18.htm

ซพทวบ (sieve tube)

มรปรางยาว ปลายทง 2 ดานคอนขางแหลม มรเลก

คลายตะแกรง เรยกวา

ซพเพลท (Sieve

plate)

บรเวณรเลก ๆ ซพเอเรย

ซพทวบเมมเบอรหลาย ๆ

เซลลมาเรยงตอกนเปนทอ ยาวๆ เรยกวา ซพทวบ

(Sieve tube)

ทมา http://facweb.furman.edu/~lthompson/bgy34/plantanatomy/plant_cells.htm

แสดงลกษณะของซพทวบ

มดทอลาเลยง (vascular bundle)

เซลลคอมพาเนยน (Companion cell)

เซลลมขนาดเลก รปรางเรยวยาว

ปลายแหลม มนวเคลยสขนาดใหญ

เหนไดชดเจน มกาเนดจากเซลล

ตนกาเนดเดยวกบซพทวบเมมเบอร

ทมา http://www.school.net.th/library/create-web/10000/science/10000-5830.html

โฟลเอมพาเรงคมา (Phloem parenchyma)

เหมอนกบพาเรงคมาทวไป

เปนเซลลทมชวต

ปกตลาเลยงอาหารในแนวดง

บางกลมลาเลยงในแนวรศม

ขวางลาตนและราก

เรยกวา โฟลเอมเรย

ทมา http://www.answers.com/topic/pericycle

โฟลเอมไฟเบอร (Phloem fiber)

เปนเซลลไมมชวตชนดเดยวในเนอเยอโฟลเอม ใหความ แขงแรงแกพชเทานน

ทมา http://www.sbs.utexas.edu/mauseth/weblab/webchap11stem/11.5-15.htm