คอลมน เลาเรองคนปนเรองงาน โดย HR BURAPA เผยแพร ในหนงสอพมพ ภาคใตโฟกส รายสปดาห

ตอนท 36 -- 17 เทคนคการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ

สวสดครบฉบบนผมขอเขยนเรอง เทคนคการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ ทมาของบทความน มาจากเหตการณในหองเรยน(การสอนนสตปรญญาตร) วชา Human Resource Information System โดยระหวางการสอนผมไดแชรผลงานในปกอนๆ จนถงปปจจบน เพอใหนสตไดมโอกาสเปรยบเทยบกบผลงานของตนเองกบของคนอน ผมเปดขอมลของนสตตางคณะทผมสอนใหพวกเขาดดวย สาระสาคญ คอ วธการนาเสนอรายงานกลม และหลกการทาขอสอบอยางไรใหมคณภาพ จนกระทงมนสตคนหนงเขานงรอจนผมสอนเสรจ แลวเขามาพรอมกบคาถามทเขาสงสยวา “อาจารยครบ ผมเขาใจแลววาทาไมผมจงยงไมเกงเทาทควร เพราะผมคดแตตามวธการของตนเอง ซงไมรอบดาน ไมคอยใชความคดทหลากหลาย เหนของคนอนๆ แลวผมยงหางไกล อาจารยพอจะมวธแนะนาอยางไร เพอใหผมฝกเปนนกคด และมความคดเชงสรางสรรคไดบางครบ” งานนผมตองใชเวลาในการแนะนานสตคนดงกลาวอยประมาณครงชวโมง เพอสอนเทคนค การปฏบตจรงใหเขาด เพอใหเขาไดเหนถงวธการและเทคนคของผมทใชมาตลอดระยะเวลา ตงแตสมยนเรยน จนมาถงการทางานในสมยปจจบน

อยางไรกตาม เพอใหเกดประโยชนสงสด ผมจงขอนาสงทสอนเขามาถายทอดเปนบทความอกครงหนง พรอมทงไดเขาไปคนควาขอมลเพมเตม ทเวบไซต Novabizz.com เพอหาคาอธบายรายละเอยดเกยวกบสมองของคน มาประกอบเนอหาของผมเพมเตม ในเวบนเขาบอกวา ความจรงเกยวกบสมองของคนเราไวนาสนใจ สมองมนษยทางานอยตลอดเวลา ไมวาหลบ หรอตน แตการทางานในแตละสวนจะแตกตางกน

 Figure 1 อางอง http://www.novabizz.com/NovaAce/Brain.htm

ความจรงแลว คนสวนใหญ ควรจะเรยนรเรองสมอง เพอไปโฟกสทความฉลาด (Intelligence) คนเราจะเกงนนเราตองมทกษะทจบตองไดหลายอยาง เชน เราใชทกษะในการตดสนใจเรอง ตาง ๆ การใชความรสกนกคด สมองเรานนมสลบซบซอนมาก ซงถาไดรบการพฒนาไดสมบรณแบบ สมองจะมความสามารถ ทจะเรยนร และมประสบการณมากขน ขณะเดยวกนกเกบขอมล ใสกลบเขาไปในสมอง ทาใหสมองมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ประสบการณทเราไดมานน ทาใหพฤตกรรมการตอบสนอง ของเราตอสงแวดลอมเปลยนแปลงไปดวย

ผมไดลองคดเอาเนอหาบางสวนจากเวบไซตน มาใหอานกนนะครบ กลาวกนวา สมองของเราเปนสงมหศจรรยมาก เพราะมเซลลประสาทสามารถทจะเกบขอมล แปลขอมลทเขามาเปนคลนกระแสไฟฟา แลวเกบไวเปน ประสบการณอยในสมอง เปรยบไดกบ คลนไฟฟาทโทรทศนรบเขามา แลวแปลออกมาเปนภาพบนจอใหเราเหน คลนสมอง หรอคลนไฟฟาในสมองจะ

เปนตวกาหนดลกษณะ ของสงทเรารบร ไมวาจะเปนลกษณะทางกายภาพ สตปญญา อารมณ ความรสกนกคด ความรสกตว และอน ๆ ประสบการณทเกดขนน ยงสรางสนามกระแสไฟฟาทเฉพาะเจาะจง อยางเชน สนามกระแสไฟฟาทเฉพาะ สาหรบคณตศาสตร หรอเฉพาะสาหรบดนตร ศาสนา หรออนๆ ซงจะรบแตกระแสไฟฟาทเหมอน ๆ กนเขามาอยในสนามเดยวกน

ทฤษฎของขนตอนททาใหคนเราเกดความคดทนาไปสความสาเรจอยางละเอยดวา ขนตอนแรก เรมจากคนเราเกดความคดสรางสรรค คดโครงการ หลงจากนนจะประสบปญหา กพยายามหาทางแกไขปญหา บางครงอาจจะเหนอยลาจนหมดกาลงใจ ถงกบคดจะยกเลก โครงการ แตในทสดทางแกปญหาทด และถกตอง กผดขนมาเองโดยไมคาดฝน ขนตอนเหลานอธบายไดวา ในสมองของเราขณะท เราเบอหนาย และอยากจะเลกทาสงทคดไว จตใตสานกของเรากคอย ๆ เอาชนสวนขอมลแตละอยางมาประกอบกนเหมอนกบภาพตอ แลวในทสดกไดคาตอบออกมา ความคดรเรม หรอความคดสรางสรรคของนกวทยาศาสตร หรอศลปนแบบน เปรยบไดกบเดกปญญาออนแตมความสามารถพเศษ คอ อย ๆ ความคดสรางสรรค หรอคาตอบกออกมาเอง โดยมความแตกตางอยทวา ความคดสรางสรรคของนกวทยาศาสตรจะดาเนนตอไปได ในขณะทเดกปญญาออนแตมความสามารถพเศษ เพยงแครคาตอบแตไมสามารถจะทาอะไรไดมากไปกวานน

ความฉลาด หรอ ความสามารถเฉพาะดานอยางเชน ภาษา เกดจากวงจรของกระแสไฟฟาของเซลลประสาทในสมองของเรานนเอง ซงมาจากพฒนาการของสมองทนาเอาขอมลจากสงกระตน และการตอบสนองตอสงกระตนเกบเขามาเปนโครงสรางของความร เหมอนเรา เกบขอมล (save) ไวในคอมพวเตอร ซงเราสามารถจะเรยกขนมาใชเมอไรกได ธรรมชาตจะคอย ๆ ทาใหเรามความสามารถ หรอมความฉลาดขนเปนลาดบ ตามชวงเวลาของพฒนาการ หรอระยะเวลาทเหมาะสม

สมองขางซาย จะมหนาท คดอยางเปนเหตเปนผล มสามญสานก การจดระบบ การดแลรายละเอยด และการทางานทจะตองทาทละอยาง การควบคมเกยวกบ ภาษา ตวเลข สญลกษณตาง ๆ การแสดงออก (expression) การวเคราะห การพด การเขยน

สวนสมองขางขวา มหนาทเกยวกบ ความคดสรางสรรค จนตนาการ สญชาตญาณ การสงเคราะห ศลปะ ดนตร และเรอง ของทศทาง เปนสวนทคอนขางผอนคลาย เปนสมองทเปนจตใตสานกมากกวา ในขณะทสมองขางซายเปนสวนทอยในจตสานก สมองขางขวา

จะทาหนาทสราง กระบวนการตาง ๆ อยางรวดเรว สามารถทาอะไรหลาย ๆ อยางในเวลาเดยวกน ซงตรงกนขามกบ สมองขางซาย ทจะทาไดทละอยาง สมองขางขวา จะมองภาพแบบรวม ๆ มากกวา เจาะรายละเอยด เหมอนสมองขางซาย สมองขางขวา มหนาทเกยวกบ การรบร เขาใจ (reception) มากกวา สมองขางซาย ททาหนาทเกยวกบ การแสดงออก

Figure 2 อางอง www.drawmeanidea.com

17 เทคนค สการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ การคดเชงระบบ (Systems Thinking) เปนกระบวนการคดถงสงใดสงหนง ทมองภาพรวมอยาง เปนระบบ ม

สวนประกอบยอยๆ โดยอาศยการคดในรปแบบโดย ทางตรงและโดยทางออม การคดเชงระบบจงเปนวธการคดเชงบรณาการเพอขยายขอบเขตการคดของเราทมตอเรองนนๆ ออกไป โดยไมดวนสรปหรอตดสนใจ แตพจารณาเรองนนอยางละเอยดถถวนทกมมมอง เปดโอกาสใหความคดของคนเราไดมการเชอมโยง เพอหาความเปนไปไดใหมๆ ไดมมมองใหมๆ เหนแนวทางแกปญหาทดกวาสรางสรรค รวมทงใหเหนความสมพนธแบบเชอมโยงระหวางเรองนน กบปจจยอนทเกยวของ ดงนนการคดเชงระบบจงเปนสงสาคญขนพนฐานของมนษยทกคน

ความคดสรางสรรค (Creative Thinking) เปนกระบวนการคดทมใชพรสวรรค แตเปนสงททกคนสามารถฝกและพฒนาขนมาได โดยกระบวนการพฒนา จะอยเหนอจตสานก ตองพฒนาใน 3 ดาน คอ รางกาย , จตวญญาณ และสมอง การพฒนาสมองโดยการฝกใหคด แบบสรางสรรค เชน การใชสมองซกขวาเชอมโยงกบสมองซกซาย การฝกการคดนอกกรอบ การฝกการคดทางบวก หรอการฝกการคดแบบรเรม คลองตว ยดหยน และละเอยดลออ ฯลฯ

ตอไปนจะเปนหลกการและวธการของผมทนามาใชสอนลกศษย โดยผมขออธบายตามแผนภาพ ดงตอไปน

 Figure 3 17 เทคนค สการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ

   

เทคนค วธการ / รายละเอยด

(1) คยกบผร หรอ กร ในสายงานเฉพาะดาน

www.sallychang.info

ใหสนทนา สอบถามจากผร คยกบผรใหเยอะๆแลวไอเดยมนตอยอดไดเอง??

สงทคณจะไดจากผร(คนเกง) คอ ดแบบอยางทเขาประสบความสาเรจ ดทศนคตทคดเปนแบบผชนะ ดมนใจในตนเอง(สงกวาคนทวไป) มพลงกายพลงใจทยงใหญ มความทรหดอดทน ซงเปนคณสมบตทเหนอกวาคนอน

ขอสาคญ คนเกง ทเปนคนด ดวยนน เราควรจะเลอกสนทนาดวยใหไดมากจานวนทสด

(2) อานความรจากหลากหลายสาขา

ไมดารงตนเปนคน “นาเตมแกว” อยายดตดกบความรเพยงสาขาเดยว ยงมความรอก

เยอะมากๆทคณไมร ตองมนสยรกการอาน เพราะความรไมมวนหมด มอย

ทงชวชวตของคนเรา เขาเรยกสงวา เรยนรตลอดชวต (Life Long Learning)

ความรทหลากหลาย จะทาใหสมองเราเปดกวาง พรอมรบสงใหมๆ

(3) อานเอกสารจากภาพโมเดล ความคดตางๆ

www.guides.lndlibrary.org

การอานความรจากแผนภาพ โมเดล หรอทฤษฎ จะทาใหเราสามารถมองเหนวธการคดเชงระบบ ทองอยกบแนวคด และทฤษฎตางๆ

การอานชวประวตประวตของผนา เจาของทฤษฎตางๆ ตงแตวยเดก จนถงวนทเขาสามารถสรางทฤษฎขนมาได

การอานคาคม สภาษต สานวน หรอบทกลอนตางๆ เพอใหเรามทกษะดานการเลอกใชภาษาพดและภาษาเขยน

เทคนค วธการ / รายละเอยด

(4) คดออกมาเปน Flow หรอ Mindmap

www.mindtools.com

การคดเปนแผนผงการไหล(Flow) เสมอนกบการคดตอยอดออกไปเรอยๆ ใหไดมากทสด จนกวาจะคดไมออก จะทาใหเราสามารถฝกสมองและจดจา

การคดเปนผงมโนภาพหรอแผนผงความคด ถอวาเปนวธหนงทชวยบนทกความคดเพอใหเหนภาพความคดทหลากหลายมมมองทกวางและชดเจนกวาการบนทกทโดยยงไมจดระบบระเบยบความคดใดๆ (วกพเดย)

การคดของคนเราบางชวง จะสญเสยสมาธ วธการนจะทาใหสมองไดคด ไดทางานเหมอนตนไมทแตกกงกานสาขาออกไปเรอยๆ

(5) ฝกเลนเกม ใชความคด เพอฝกสมอง

www.buysku.com

การเลนเกมตงแตเลกๆ นน มความสาคญตรงทชวยใหเราฝกสมอง ไดความสนกและเกดความเพลดเพลน ซงจะเปนตนทนของเราในการฝกคด ฝกแกปญหา ในอนาคตได

ตวอยางคนทประสบความสาเรจและเลนเกม คอ วอรเรน บฟเฟต มหาเศรษฐอนดบตนของโลก ยามวาง กนชวนเพอนมตรสหายทเปนมหาเศรษฐ เหมอนกน คอ บลล เกตส เลนเกมไพบรดจกบบลล เกตสผานทางระบบออนไลน (เพอลบสมองมากกวาเพอการพนน)

(6) ฝกคดใหตางจากคนอนๆ (หาเอกลกษณ)

www.michaelhyatt.com

คนทคดตาง มกจะมคณสมบตพเศษ คอ เปนคนทรกและใสใจกบการรเรมสงใหมๆ อยเสมอ

ตวอยางของการคดตางทประสบความสาเรจ คอ สตฟ จอบส ผกอตง APPLE เขามกจะพดเสมอวา เราตองทาสงทแตกตางจากคนอน และเขาเชอวาพวกเราทาได ดงนนAPPLE เปนแบรนดทเกดจากความตางของแท สนคา IPOD, IPHONE และ IPAD ทเราใชกนทกวนน นนมาจากการทพนกงานทกคนของ APPLE ถกปลกฝงใหเปนคน Think different อยตลอดเวลา

เทคนค วธการ / รายละเอยด

(7) เลนดนตร เพอสรางสนทรยภาพทางความคด

www.clipart.dj

คนเราทกคน โดยเฉพาะในวยเดก ควรจะไดรบโอกาสในการฝกทกษะทางดนตร เพราะมนมเหตผลด ๆ หลายอยาง เชน การฝกเรองจงหวะ ฝกสมาธ ฝกวนย และทสาคญมนชวยเสรมสรางความมนใจในตวเอง

ดนตรจะชวยในเรองฝกทกษะการทางานของรางกายและประสาทสมผส – การฝก มอ ตา ห ทวงทาของรางกาย และผสสะอนๆ ใหทางานพรอมกนอยางมสมดล (อนนจะเปนตนทนทางสมองและระบบคดในอนาคต)

(8) มองมมตางเพอพฒนาจดดอยใหตวเอง

www.builtlean.com

การรจกมองมมตางๆ จากคนอนและเปรยบเทยบกบตนเอง เพอพฒนาจดดอยใหตวเรา ดงนนการเปดใจรบฟงความคดจากคนหลากหลายสาขาอาชพ จะสามารถตอยอดความคดสรางสรรคไดเชนกน

การพฒนาจดแขงใหแขงแกรงขนเรอยๆ แลวคอยๆปดจดออนหรอพฒนาจดออน จะทาใหเรากาวไดเรวกวาคนอน

ปจจบนนองคกรชนนา ใหความสาคญกบการสงเสรมและพฒนาใหผบรหารและบคลากรนามาใชกบการทางานไดอยางมประสทธภาพ

(9) คดแบบฝรง ทาแบบญปน

www.secretsofthehire.com

คดแบบฝรง คอ กลาคด และกลาทาในสงสงใหมๆ ฝรงมกจะไมยดตดกบกรอบ หากเหนวาสงนนทาไปแลวไมเหนผลลพธ

ทาแบบญป น คอ การคดแบบมเหตผล หลกการ PDCA มความรบผดชอบสง มวนยสง การทาไดแบบญปน เชน การทาซ าๆ ปรมาณมาก แตผดพลาดนอย เราจะเหนไดจากความเชยวชาญเรองการผลต

การเลอกขอดของทงสองแบบมารวมกนจะทาใหเรามความเปนมออาชพสงกวาคนปกต

ความเหนสวนตว ผมเชอวาถาเดกไทยไดมโอกาสไดฝกฝนการคดและการวเคราะหสงตางๆ รอบตว สงเสรมการเรยนแบบทควรจะเปน จะสงผลใหเยาวชนจะมระบบ ระเบยบในการดาเนนชวตทเปนขนเปนตอนและเปนผใหญทด

เทคนค วธการ / รายละเอยด

(10) ฝกเขยน/บนทกเรองราวตางๆ

www.appsaga.com

การฝกจดบนทก(Lecture) ใหสวยๆ ดด มระเบยบ นาอาน ผมเชอวาจะเปนอะไรททาใหคนเราฝกเรองนสยไดดมากๆ

ทกษะการเขยน เปนระบบการสอสาร เกยวกบการบนทกถายทอดทาภาษา เพอแสดงออกซงความร ความคด ความรสก และอารมณของเราย ดงนนใชตวหนงสอ ภาพ สญญลกษณทเปนเครองหมายตางๆ อยางเปนแบบแผน จะทาใหเราสามารถสอสารกบคนอนไดมประสทธภาพ

(11) ฝกอานแบบเรวๆ แตจาไดแมนยา

www.emmarae89.wordpress.com

การอานแบบเรวๆ ในเบองตน แตสามารถจาใน content หรอ highlight ของเรองๆนนได จะทาใหมเวลามากขน ในเลอกสงทสนใจ จะขามไป หรอจะอานตอ สามารถทาใหเราใชเวลาในวนหนงๆ ทม 24 ชวโมงเทากนไดอยางเหมาะสม

เทคนคการอานเรว เชน การอานแบบสแกน (Scanning Reading) และการอานแบบคราวๆ เชน การอานทบทคดยอ บทนา สารบญ หรอบทสรป หรออานจากแผนภาพตางๆในหนงสอ กอนลงรายละเอยด

ขอสาคญ คอ ผมอยากจะบอก การเปนหนอนหนงสอ หรอคนทมนสยรกการอาน นนเปนไมยากครบ แตจะตองผานการฝกฝนการอานอยอยางสมาเสมอจนเปนนสย

(12) จมเวลากบหนงสอดๆ หรอภาพยนตดๆ

www.psddesigntemplates.com

หนงสอดๆ เรามกจะไดจากแนะนา คนกลาวถง ขายด หรอแมกระทงไปสงเกตเอาในงานกจกรรม มหกรรมหนงสอระดบชาต

หนงสอดๆ นนจะชวยเรงรอบในวธการสงเสรมความร เพมพนปญญาของเราไดเรวกวาปกต (พยายามอานหนงสอทคนแนะนาใหอาน)

หนด วนษา เรซ...ผเชยวชาญดานอจฉรยภาพ เคยกลาวเอาไวอยางนาสนใจวา “อจฉรยะสรางได” เทคนคอยางหนงทเธอนามาใช คอ การขโมยเวลา โดยใหจมเวลากบหนงสอดๆ โดยไมตองสนใจวาเวลามนจะลวงเลยไปซกเทาไร

   

เทคนค วธการ / รายละเอยด

(13) คดแบบแวบ หรอ ผดความคดแบบเรงดวน

www.apaidemu.yotomo.com

มคากลาวกนวา สดยอดความคด ไอเดยบรรเจด มกจะมาจากความคดเพยงชวแลน ทเราผดคดขนมาไดเอง

คณเชอหรอไมวาคนเหลานคดสดยอดตางกน ( เชน นกสารวจ นกประดษฐ นกธรกจ นกการเมอง นกสรางสรรค นกวทยาศาสตร นกวชาการ ผนาระดบโลก เปนตน)

คณเชอหรอไมวา ความคดทไมไดตงใจ มนแวบเขามา นนมกจะเกดตอนตนนอน ขณะอาบนา ฟงเพลง นงสมาธ และความคดนแหละ สรางนวตกรรมในโลกใบน

(14) การนงสมาธ หรอฝกจต

www.topicstock.pantip.com

รางกายจะแขงแรงตองเคลอนไหว จตใจจะเขมแขงไดตองหยดนง(http://www.kalyanamitra.org/)

สมาธเปนพนฐานสาคญททาใหเกด "ปญญา" คอการรธรรมในขอใดขอหนงแบบ รแจงแทงตลอด เหนตามความเปนจรง โดยไมเหลอขอสงสยใดๆอยอกเลย(http://freecheckhoroscope.wordpress.com/)

สมาธ ไมไดอยทวด แตอยในทกสถานททคณเอาใจใสกบมน

(15) งานเขยน ศลปะตางๆ

www.topwallpapers10.com

เขยนงานศลปะ ดวยมอ ฝกสมาธ ความคดสรางสรรค เขยนแลวหามลบ แตใหไปตอ จะทาใหเราสามารถตอยอดไปไดเรอยๆ

ศลปะเปนเครองจรรโลงใจใหแกมนษยโลก และเปนสอทใชถายทอดอารมณถงผอน (ศลปะคอการสอสารชนดหนง ทชวยทาใหเกดการทางานเปนทม การชวยเหลอเออเฟอ และชวยลดความขดแยง)

   

เทคนค วธการ / รายละเอยด

(16) ทศนคตบวก หรอมองโลกในแงดเสมอ

www.clipart.dj

“ทศนคตเชงบวกเปนทางเลอกของคณ ไมใชสภาพแวดลอมตวคณ” ทศนคต จงเปน วธทคณจะตอบสนองตอสถานการณตางๆ ไมใชตวสถานการณนนๆ คณตองควบคมและเลอกทจะเปนทางใดทางหนง แตทางดานบวกจะมอานภาพทดกวา

ทศนคตบวก สามารถปลกพลง/ศกยภาพของเราออกมา คนเราเกดมาอาจมไมเทากนไดในตอนแรก แตในตอนปลายสรางใหดขนได จงเชอมนไวเสมอ คณทาได

ทศนคตเชงบวก จะนามาซงการนบถอตวเอง ทาใหเรามองโลกในแงด มความคดทจะมงสทศทางทตองการ เมอสงทดๆเหลานเกดขนในตว กจะทาใหเรายอมรบการเปลยนแปลงได

(17) หาความรผานโซเซยลเนตเวรค

www.michellehenry.fr

หองสมดความรทยงใหญทสดของโลก คอ ความรทอยบนสงคมโซเชยลเนตเวรค หรอ Social Network สงคมออนไลน บนโลกอนเตอรเนต

ตอนนคาวา โลกแบน หรอ โลกไรพรมแดน เปนสงทสามารถจบตองและมตวตนจรงๆ ทกคนตองรจกใชประโยชนจากนวตกรรมของโลก

ประวตผเขยน ศกดดา หวานแกว การศกษา ปรญญาโท สาขาการจดการทรพยากรมนย มหาวทยาลยบรพา ปรญญาตร สาขารฐประศาสนศาสตร บรหารรฐกจ มหาวทยาลย สงขลานครนทร สถานททางาน บรษท ท ไอ พ เอส จากด(ทาเรอบ4) ตาแหนง (1) ผจดการฝายบรหารและทรพยากรมนษย ตาแหนง (2) อาจารยประจา (ปนสวนเวลา) คณะการจดการและการทองเทยว อาจารยพเศษ คณะโลจสตกส มหาวทยาลยบรพา ตาแหนง (3) อปนายกสมาคมบรหารงานบคคลภาคตะวนออก นามปากกา HR BURAPA อเมล sakdah@gmail.com hrburapa@gmail.com