บทท�� 1บทนำ��

หลั�กก�รแลัะเหตุ�ผลั

ตามที่��กรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� กระที่รวงเกษตรและส่หกรณ์� ม�นโยบายในการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ต 3

จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' ได'แก จั�งหว�ดป+ตตาน� ยะลาและนราธิ วาส่ มาต�,งแต เด-อนธิ�นวาคม 2548 เป/นต'นมา โดยม�ว�ตถุ$ประส่งค�เพั-�อให'กล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' ม�องค�ความร& 'ในเร-�องการบร หารจั�ดการกล$มเช-�อมโยงการผู้ล ตและการตลาด การพั�ฒนาเคร-อข่ายกล$มอาช�พั การพั�ฒนาบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�ให'ตรงก�บความต'องการข่องตลาด โดยด3าเน นโครงการมาแล'ว 2 ระยะ ในระยะแรก ประกอบด'วย ก จักรรมการส่3ารวจัส่ถุานการณ์�กล$ม มาจั�ดที่3าแผู้นพั�ฒนากล$ม เพั-�อน3าไปส่&การปฏิ บ�ต โดยกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� และหนวยงานในพั-,นที่��บางหนวยงานส่น�บส่น$นงบประมาณ์บางส่วนให'เป/นเง นอ$ดหน$น เพั-�อให'กล$มส่ามารถุพั�ฒนากล$มให'เข่'มแข่5งมากข่6,น ในระยะที่�� 2 ม�การด3าเน นงานเพั-�อให'ส่หกรณ์�ม�ส่วนรวมในการพั�ฒนากล$มผู้&'ผู้ล ตในส่�งก�ดมากข่6,น การประเม นผู้ลจั�ดระด�บศั�กยภาพัข่องกล$ม และวางแผู้นการส่งเส่ร ม (ในด'านการผู้ล ต การตลาด การระดมที่$น การบร หารจั�ดการ) ให'ส่อดคล'องก�บศั�กยภาพัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตแตละระด�บ ส่วนในระยะที่�� 3 ป8งบประมาณ์ 2551 กรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� ได'ก3าหนดให'ม�การด3าเน นงานโครงการตอเน-�อง โดยม�ว�ตถุ$ประส่งค� เพั-�อส่งเส่ร มพั�ฒนาศั�กยภาพักล$มอาช�พัในการพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� บรรจั$ภ�ณ์ฑ์� และการตลาดผู้ล ตโดยด3าเน นงานตอยอดจัากโครงการ ระยะที่�� 1 และระยะที่�� 2 ที่��ให'กล$มผู้&'ผู้ล ต และส่หกรณ์�ในพั-,นที่��ม�ความส่�มพั�นธิ�อ�นด�ตอก�น ชวยเหล-อเก-,อก&ลก�น ม�ชองที่างการตลาด ข่ยายตลาดข่องตนเองให'กว'างข่วางย �งข่6,น เก ดเคร-อข่ายธิ$รก จัและ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ที่��จัะเป/นเคร-�องม-อชวยให'ม�การข่�บเคล-�อนก จักรรมการบร หารจั�ดการ การผู้ล ต และการตลาดข่องกล$มเป9าหมายเป/นไปอยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพั ซึ่6�งจัะส่งผู้ลให'กล$มผู้&'ผู้ล ตและส่หกรณ์�ม�ความเข่'ม

แข่5งและพั6�งตนเองได' โดยจั�ดให'ม�ที่��ปร6กษาที่างด'านว ชาการส่น�บส่น$นกล$มในข่�,นตอนข่องการปฏิ บ�ต ( To Implementation )

มหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร� เป/นมหาว ที่ยาล�ยแหงแรกในภาคใต' ม�บที่บาที่และหน'าที่��ในการจั�ดการศั6กษาผู้ล ตบ�ณ์ฑ์ ต การว จั�ยและการบร การที่างว ชาการแกประชาชนและช$มชนในพั-,นที่��ภาคใต'มาเป/นเวลายาวนาน ที่3าให'ม�ประส่บการณ์�และองค�ความร& 'เก��ยวก�บการว จั�ยและการพั�ฒนาในพั-,นที่��เป/น ม�ความพัร'อมที่างด'านบ$คลากร ที่ร�พัยากรในการด3าเน นงาน ตลอดจันม�เคร-อข่ายบ$คลากรในพั-,นที่��ที่��ชวยส่น�บส่น$นการพั�ฒนาศั�กยภาพักล$มผู้&'ผู้ล ต และส่หกรณ์�ในพั-,นที่�� 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' ให'ม�ความเข่'มแข่5ง โดยที่3าหน'าที่��เป/นที่��ปร6กษาด3าเน นการพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จัข่องกล$มอาช�พั เพั-�อเพั �มประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$ม และข่ยายฐานการตลาดส่ นค'าข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและเคร-อข่ายธิ$รก จัให'กว'างข่วางย �งข่6,น วั�ตุถุ�ประสงค์�ของโค์รงก�ร

1 เพั-�อผู้ล�กด�นให'เก ด Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� 2 เพั-�อตอยอดการที่3าตลาดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต3 เพั-�อที่บที่วนแผู้นธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและพั�ฒนาเคร-อข่าย

กล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'

ผลัผลั�ตุของโค์รงก�ร

วั�ตุถุ�ประสงค์� ผลัผลั�ตุ ตุ�วัชี้� วั�ด1. เพั-�อผู้ล�กด�นให'เก ด Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

-Cluster อยางน'อย 1 Cluster

-แผู้นกลย$ที่ธิ�ข่อง Cluster

-แผู้นปฏิ บ�ต การตามแผู้นกลย$ที่ธิ� Cluster

2. เพั-�อตอยอดการที่3าตลาดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต

-ก จักรรมส่งเส่ร มการตลาด

-กล$มผู้&'ผู้ล ตม�ยอดข่ายเพั �มข่6,นร'อยละ 10

2

3.เพั-�อที่บที่วนแผู้นธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและพั�ฒนาเคร-อข่ายกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'

-แผู้นธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต-เคร-อข่ายกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'

-กล$มผู้&'ผู้ล ตม�การที่บที่วนและด3าเน นการตามแผู้นธิ$รก จัข่องตนเองได'อยางตอเน-�องไมน'อยกวาร'อยละ 70-กล$มผู้&'ผู้ล ตม�การพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�หร-อบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�ไมน'อยกวาร'อยละ 30

-เคร-อข่ายกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3

จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'ม�โครงส่ร'างการบร หารจั�ดการ ม�ก จักรรมข่องเคร-อข่าย ม�แผู้นพั�ฒนาและแผู้นปฏิ บ�ต การเคร-อข่าย ม�ที่$นด3าเน นการ และม�การก3าหนดระเบ�ยบเก��ยวก�บการเง นข่องเคร-อข่าย

ขอบเขตุของก�รวั�จั�ยแลัะพั�ฒนำ� 1. กล$มเป9าหมายที่��จัะพั�ฒนาเป/นกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' (ป+ตตาน� ยะลา

นราธิ วาส่) ที่��ส่�งก�ดส่หกรณ์� ที่��ผู้านการเข่'ารวมโครงการระยะที่�� 1-2 มาแล'ว จั3านวน 237 กล$ม ส่หกรณ์�ต'นส่�งก�ด จั3านวน 52 แหง และ

3

ข่'าราชการส่3าน�กงานส่หกรณ์�จั�งหว�ดที่�,ง 3 จั�งหว�ด รวมที่�,งส่ ,นจั3านวน 320 คน

2. ระยะเวลาด3าเน นการ รวม 360 ว�น น�บถุ�ดจัากว�นลงนามที่3าส่�ญญา (ว�นที่�� 29 พัฤษภาคม 2551 – 23 พัฤษภาคม 2552)

3. การด3าเน นงานการว จั�ยและพั�ฒนาครอบคล$มว�ตถุ$ประส่งค�โครงการที่��ก3าหนด

โค์รงสร&�งก�รบร�ห�รจั�ดก�รของโค์รงก�ร โครงส่ร'างการบร หารจั�ดการโครงการ ประกอบด'วย 1. ที่�มว จั�ยส่นามข่อง 3 จั�งหว�ด ประกอบด'วย ต�วแที่นกล$มผู้&'ผู้ล ตกล$มละ 1 คน บ$คลากรข่องส่หกรณ์� แหงละ 1 คน และข่'าราชการข่องส่3าน�กงานส่หกรณ์�จั�งหว�ด ผู้&'ร �บผู้ ดชอบในการด3าเน นก จักรรมการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ต รวมประมาณ์ 320

คน ม�หน'าที่��ร วมก�บคณ์ะที่��ปร6กษาด3าเน นการก จักรรมให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�ข่องโครงการ 2. คณ์ะที่��ปร6กษาโครงการ ประกอบด'วย คณ์ะที่3างานข่องมหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร�ที่��ม�ที่�กษะการจั�ดกระบวนการเร�ยนร& 'แบบม�ส่วนรวม การจั�ดที่3าแผู้นธิ$รก จัและการตลาด และที่�กษะในการกระต$'นให'กล$มเก ดการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มอยางย��งย-นบนพั-,นฐานข่องปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง ม�หน'าที่��ในการออกแบบการจั�ดกระบวนการเร�ยนร& 'แบบม�ส่วนรวม ออกแบบการต ดตามประเม นผู้ล เพั-�อจั�ดระด�บกล$มตามศั�กยภาพั ออกแบบการส่น�บส่น$นงบประมาณ์ให'ก�บกล$ม กระต$'นให'กล$มจั�ดที่3าแผู้นธิ$รก จัและด3าเน นการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มอยางเป/นระบบและตอเน-�อง เป/นหนวยประส่านงานก�บที่�มว จั�ยส่นาม ในการรวมส่ร'างเคร-อข่ายธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและCluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ร�บผู้ ดชอบความส่3าเร5จัข่องโครงการ และจั�ดที่3ารายงานเส่นอตอกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� 3. ที่�มที่��ปร6กษาการบ&รณ์าการย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด ประกอบด'วย ห�วหน'าส่วนราชการหร-อผู้&'แที่นในระด�บจั�งหว�ด/ เข่ต และ

4

เอกชนที่��ม�บที่บาที่หน'าที่��ในการพั�ฒนาพั-,นที่�� 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' จั3านวน 20-25 คน ม�หน'าที่��ให'ค3าปร6กษาแนะน3าแนวที่างการพั�ฒนากล$มผู้&'ผู้ล ต เคร-อข่ายธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ให'แกที่�มที่��ปร6กษาโครงการและที่�มว จั�ยส่นาม 4. ผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ ม�หน'าที่��ในการต ดตามส่น�บส่น$นให'ข่'อเส่นอแนะในการบร หารจั�ดการโครงการให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�โครงการ 5. คณ์ะที่3างานข่องกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� ม�หน'าที่��ในการประส่านก�บคณ์ะที่��ปร6กษาโครงการและที่�มว จั�ยส่นาม ในการวางแผู้นการด3าเน นงานเพั-�อให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�โครงการ

----------------- -------------------

ภ�พัท�� 1 โค์รงสร&�งก�รบร�ห�รโค์รงก�ร

กรอบแนำวัค์วั�มค์�ดในำก�รด��เนำ�นำก�รโค์รงก�ร เพั-�อให'การด3าเน นงานโครงการบรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�ที่��ก3าหนดไว' คณ์ะที่��ปร6กษาได'ประย$กต�ใช'กระบวนการว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม (PAR) เน'นการเร�ยนร& 'จัากการปฏิ บ�ต (Action learning) การพั�ฒนาอยางบ&รณ์าการบนฐานค ดแบบองค�รวม (Integrated

Approach on Holistic Basis) ตลอดจันม�การจั�ดการความร& ' ( Knowledge Management) ในการบร หารจั�ดการกล$ม /เคร-อ

5

ค์ณะท��ปร+กษ�โค์รงก�ร 6 ค์นำ ผ-&ทรง

ท�มท��ปร+กษ�ก�รบ-รณ�ก�รย�ทธศ�สตุร�

จันำท.โค์ร

ท�มวั�จั�ยสนำ�ม

ท�มวั�จั�ยสนำ�ม

ท�มวั�จั�ย ท�มวั�จั�ย

ท�มวั�จั�ยสนำ�ม

ท�มวั�จั�ย 2

ข่ายธิ$รก จั และ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� บนฐานค ดข่องปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง เน-�องจัากโครงการม�ล�กษณ์ะพั เศัษ ค-อ เป/นโครงการตอเน-�องจัากโครงการเด มที่��ด3าเน นการอย&ในพั-,นที่��ที่��ม�ความหลากหลายที่างว�ฒนธิรรม ม�ป+ญหาเหต$การณ์�ความไมส่งบเก ดข่6,นในพั-,นที่��อยางตอเน-�อง และม�ป+จัจั�ยอ�กหลายประการที่��ม�ผู้ลกระที่บตอการด3าเน นงานโครงการ เชน ป+ญหาภาวะถุดถุอยข่องเศัรษฐก จัโลกและประเที่ศั ป+ญหาการบร โภคน ยม/โลกาภ ว�ตน� ป+ญหาการเม-อง เป/นต'น ด�งน�,น เพั-�อที่��จัะให'การด3าเน นงานข่องโครงการบรรล$ผู้ลตามว�ตถุ$ประส่งค�ที่��ก3าหนด ที่�มที่��ปร6กษาโครงการจั6งให'ความส่3าค�ญก�บแนวค ดในการด3าเน นการ ด�งตอไปน�, 1. การปร�บว ญญาณ์ที่�ศัน�การพั�ฒนาย$คใหม ที่��ประกอบด'วย 1) การพั�ฒนาบ&รณ์าการแบบองค�รวม (Holistic Approach) 2) คนเป/นศั&นย�กลางข่องการพั�ฒนา (Man is Center of Development) 3) ประชาชนที่$กภาคส่วนม�ส่วนรวม (People Participation) 4) ปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยงเล�,ยงต�วได'อยางย��งย-น (Sufficiency Economy) 5) ส่�งคมอย&ด�ม�ส่$ข่อยางย��งย-น (Green and Happiness Society) 2. ใช'องค�ความร& 'เก��ยวก�บปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง เป/นฐานค ดส่3าค�ญในการด3าเน นงานข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์�/กล$มเกษตรกร เคร-อข่ายธิ$รก จั และ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ส่ร'างข่6,น 3. การที่3างานแบบบ&รณ์าการก�บหนวยงานในพั-,นที่�� 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'และพั-,นที่��ใกล'เค�ยงที่��เก��ยวข่'อง เน-�องจัากโครงการน�,เป/นโครงการตอเน-�อง ตอยอดการพั�ฒนากล$มผู้&'ผู้ล ตให'ก'าวไปส่&ระด�บที่��ส่&งข่6,น กล$มผู้&'ผู้ล ตได'ผู้านกระบวนการเร�ยนร& 'และการพั�ฒนาม�ศั�กยภาพั

6

ความส่ามารถุในการบร หารจั�ดการตนเองได'ระด�บหน6�ง และเพั-�อพั�ฒนากล$มผู้&'ผู้ล ตให'ที่3างานรวมก�นในล�กษณ์ะเคร-อข่ายธิ$รก จั และ Cluster

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ได'อยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพัมากข่6,น จั3าเป/นต'องที่3างานรวมก�บหนวยงานอ-�น ๆ ในพั-,นที่��แบบบ&รณ์าการล�กษณ์ะภาค�พั�ฒนามากข่6,น ได'แก การแลกเปล��ยนข่'อม&ลข่าวส่าร องค�ความร& ' ประส่บการณ์� ที่�กษะและการใช'ที่ร�พัยากรตาง ๆ รวมก�น ที่��จัะส่ามารถุส่น�บส่น$นชวยเหล-อให'กล$มผู้&'ผู้ล ตและเคร-อข่ายธิ$รก จัข่�บเคล-�อนได'ด� ภายใต'ส่ถุานการณ์�ที่��ม�การแข่งข่�นที่างธิ$รก จัและความไมแนนอนที่างเศัรษฐก จัส่&ง การที่��จัะที่3าให'การที่3างานแบบบ&รณ์าการส่งผู้ลด�ตอการด3าเน นโครงการ ต'องม�การประส่านงานที่��ด� เพั-�อให'ผู้&'ม�ส่วนได'เส่�ยในโครงการได'เข่'าถุ6งแหลงที่ร�พัยากรที่��ม�อย&ในพั-,นที่��ในด'านตาง ๆ เชน งบประมาณ์ บ$คลากร ว�ตถุ$ด บ การตลาดและองค�ความร& 'ที่��เก��ยวข่'อง ที่��ปร6กษาโครงการจั6งเส่นอให'ม�โครงส่ร'างหร-อกลไกที่�มที่��ปร6กษาการบ&รณ์าการย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด ม�จั3านวน 18- 25 คน ซึ่6�งประกอบด'วยบ$คลากรข่องหนวยงานตาง ๆ ในพั-,นที่��ด3าเน นการข่องโครงการ ให'การส่น�บส่น$นและให'ค3าปร6กษาในการข่�บเคล-�อนกล$มผู้&'ผู้ล ตและเคร-อข่ายธิ$รก จัอยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพัและย��งย-น นอกจัากน�,ย�งเป/นการด3าเน นงานที่��ส่อดคล'องและส่น�บส่น$นนโยบายการที่3างานแบบบ&รณ์าการและย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนาข่องกล$มจั�งหว�ด 4. โครงการน�,จัะให'ความส่3าค�ญก�บการจั�ดการความร& ' เพั-�อให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�อยางน'อย 4 ประการ ค-อ บรรล$เป9าหมายข่องงาน บรรล$เป9าหมายการพั�ฒนาคน บรรล$เป9าหมายการพั�ฒนาองค�กร ให'เป/นองค�กรแหงการเร�ยนร& ' และบรรล$ความเป/นช$มชน เป/นหม&คณ์ะ ความเอ-,ออาที่รระหวางก�น โดยกล$มผู้&'ผู้ล ตส่หกรณ์�/ ส่หกรณ์� เคร-อข่ายธิ$รก จัและ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�จัะม�ช$ดความร& 'ข่องตนเองที่��ร วมก�นส่ร'างเอง ส่3าหร�บใช'งานข่องตน และคนเหลาน�,จัะส่ามารถุส่ร'างความร& 'ข่6,นใช'เองอย&ได'ตอไปในอนาคต

7

5. การส่-�อส่ารถุ-อเป/นป+จัจั�ยส่3าค�ญอยางหน6�งตอความส่3าเร5จัข่องการด3าเน นการโครงการ ซึ่6�งที่างโครงการจัะด3าเน นการให'ผู้&'เก��ยวข่'องที่$กฝ่@ายม�การต ดตอส่-�อส่าร ในหลายชองที่างและที่$กระด�บ เพั-�อให'ม�การต ดตอประส่านงานให'ที่$กคนในโครงการม�ความความร& ' ความเข่'าใจัในว�ตถุ$ประส่งค� กระบวนการด3าเน นงาน ผู้ลที่��เก ดข่6,น 6. กระต$'นให'กล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์�ต'นส่�งก�ด เคร-อข่ายธิ$รก จัและ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� เก ดความค ด กล'าแส่ดงออก ม�ความร เร �มส่ร'างส่รรค� โดยการจั�ดก จักรรมให'โอกาส่เส่นอความค ด น3าเส่นอในที่$กก จักรรมข่องโครงการ 7. ม�ความย-ดหย$นในการด3าเน นการที่��อาจัต'องม�การปร�บเปล��ยนตามความเหมาะส่มข่องเง-�อนไข่ในแตละพั-,นที่��น� ,น ๆ

วั�ธ�ก�รด��เนำ�นำก�ร การด3าเน นการว จั�ยแบงเป/น 3 ระยะ ค-อ ระยะท�� 1 ข� นำเตุร�ยมก�รแลัะสร&�งค์วั�มเข&�ใจัให&ก�บค์ณะท��ง�นำ

1. ที่�มที่��ปร6กษาโครงการน3าผู้ลการว จั�ยใน ระยะที่�� 1 และระยะที่�� 2

มาว เคราะห� เพั-�อวางแผู้นพั�ฒนากล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์�และส่ร'างเคร-อข่ายธิ$รก จั และศั6กษาแผู้นย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด (ป+ตตาน� ยะลา และนราธิ วาส่ ) 2. ประส่านงานก�บกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� เพั-�อแจั'งให'ส่3าน�กงานส่หกรณ์�จั�งหว�ด ประส่านงานก�บ

กล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์�ต'นส่�งก�ดและข่'าราชการเข่'ารวมเป/นที่�มว จั�ยส่นามข่องแตละจั�งหว�ด และกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์�ให'ความเห5นชอบและออกค3าส่��ง แตงต�,งที่�มว จั�ยส่นามเพั-�อที่3างานรวมก�บคณ์ะที่��ปร6กษา 3. จั�ดประช$มที่�มที่��ปร6กษาการบ&รณ์าการย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ดเพั-�อที่3าความเข่'าใจั

ว�ตถุ$ประส่งค�โครงการ ฯ แผู้นการที่3างาน น3าเส่นอผู้ลการว เคราะห�ข่'อม&ลโครงการ ระยะที่�� 1 และระยะที่�� 2 ให'คณ์ะที่��ปร6กษาบ&รณ์าการ

8

ย$ที่ธิศัาส่ตร�ได'ร�บที่ราบ และข่อค3าแนะน3าในเร-�องการประส่านงานก�บหนวยงานและ กลไกที่��ข่�บเคล-�อนการพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด ตลอดจันชองที่างการเข่'าถุ6งแหลงที่ร�พัยากรที่��ส่ามารถุให'การชวยเหล-อและส่น�บส่น$นการด3าเน นงานข่องโครงการจัากหนวยงานภาคร�ฐ/ เอกชนในกล$มจั�งหว�ด 4. จั�ดเตร�ยมเอกส่ารและประส่านงานก�บกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์�และที่�มว จั�ยส่นามข่องแตละจั�งหว�ด

เตร�ยมการจั�ดประช$มเตร�ยมความพัร'อมข่องที่�มว จั�ยส่นามและออกแบบการต ดตามประเม นผู้ลโครงการ 5. จั�ดประช$มเตร�ยมความพัร'อมข่องที่�มว จั�ยส่นาม โดยม�ว�ตถุ$ประส่งค� 5.1 เพั-�อที่3าความเข่'าใจัโครงการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'ก�บที่�มว จั�ยส่นาม ในประเด5น 5.1.1 ว�ตถุ$ประส่งค�ข่องโครงการ 5.1.2 ว ธิ�การด3าเน นงาน 5.1.3 งบประมาณ์ข่องโครงการ 5.2 ด3าเน นการประเม นเพั-� อจั�ดกล$มผู้&'ผู้ล ตที่��เข่'ารวมโครงการตามระด�บศั�กยภาพั 5.3 ที่บที่วนแผู้นธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์�ที่��ได'จั�ดที่3าไว'ในระยะที่�� 2 5.4 น3าเส่นอว ธิ�การพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และบรรจั$ภ�ณ์ฑ์� โดยการประกวดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� และให'กล$มผู้&'ผู้ล ตม�ส่วนรวมในการก3าหนดหล�กเกณ์ฑ์�การประกวด 5.5 ส่3ารวจัและค�ดเล-อกผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�เพั-�อจั�ดต�,ง Cluster

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

9

6. จั�ดส่รรงบประมาณ์ให'ก�บที่�มว จั�ยส่นามที่�,ง 3 จั�งหว�ด โดยค3านวณ์จัากจั3านวนกล$มที่��เข่'ารวมโครงการข่องแตละจั�งหว�ด จั3านวน 237 กล$ม ๆ ละ 4,000 บาที่ 7. จั�ดประช$มรายงานผู้ลการศั6กษาเบ-,องต'น (Primary

Report) เส่นอตอคณ์ะที่3างานข่องกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์�และผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ ในรายงานประกอบด'วยแนวค ดที่ฤษฏิ�ที่��ใช'ในการด3าเน นโครงการ รายงานการออกแบบและการประเม นจั�ดล3าด�บกล$มตามศั�กยภาพั ข่'อม&ลกล$มผู้&'ผู้ล ต และส่หกรณ์�ต'นส่�งก�ดที่��เข่'ารวมโครงการและรายช-�อกล$มผู้&'ผู้ล ตที่��ส่นใจัเข่'ารวมก จักรรมเคร-อข่ายธิ$รก จั และ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องโครงการ การออกแบบการประเม นด�ชน�ช�,ว�ดความส่3าเร5จัข่องโครงการและการต ดตามประเม นผู้ลโครงการ

ระยะท�� 2 ก�รจั�ดท��แผนำธ�รก�จั แลัะนำ��แผนำไปส-1ก�รปฏิ�บ�ตุ� 1. ที่�มที่��ปร6กษาโครงการ รวมก�บที่�มว จั�ยส่นามด3าเน นการจั�ดประช$มกล$มผู้&'ผู้ล ต และ ส่หกรณ์�ต'นส่�งก�ด เพั-�อจั�ดที่3าแผู้นธิ$รก จั (ในแผู้นข่อให'ม�แผู้นงานการพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�ด'วย) แผู้นพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและส่หกรณ์�และแผู้นจั�ดต�,ง Cluster ที่��เข่'ารวมโครงการ 2. ที่�มที่��ปร6กษาโครงการ รวมก�บที่�มว จั�ยส่นามส่�งเคราะห�แผู้นธิ$รก จั แผู้นการพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จั แผู้นการจั�ดต�,ง Cluster

และจั�ดที่3าเอกส่ารรายงานข่องแตละจั�งหว�ดส่งให'โครงการฯ เพั-�อจั�ดที่3าเอกส่ารรายงานข่องโครงการ 3. จั�ดประช$มเช งปฏิ บ�ต การเพั-�อให'ที่�มว จั�ยส่นามน3าเส่นอแผู้นธิ$รก จั แผู้นพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต และแผู้นการจั�ดต�,ง Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� 4. คณ์ะที่��ปร6กษาโครงการ ส่�งเคราะห�แผู้นธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต แผู้นพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จั และแผู้นการจั�ดต�,ง Cluster

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

10

5. จั�ดประช$มรวมที่�มที่��ปร6กษาการบ&รณ์าการย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด ที่�มที่��ปร6กษาโครงการ ต�วแที่นที่�มว จั�ยส่นาม เคร-อข่ายธิ$รก จัและต�วแที่น Cluster เส่นอผู้ลการส่�งเคราะห�แผู้นธิ$รก จั แผู้นการพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จั และแผู้นการจั�ดต�,ง Cluster ข่องกล$มที่��เข่'ารวมโครงการ เพั-�อข่อค3าแนะน3าปร6กษาเก��ยวก�บแนวที่างการประส่านงานก�บหนวยงานที่��เก��ยวข่'อง และส่ร'างกลไกในการเข่'าถุ6งแหลงที่ร�พัยากรที่��ส่ามารถุส่น�บส่น$น การด3าเน นงานตามแผู้นงานด�งกลาวให'ม�ประส่ ที่ธิ ภาพัย �งข่6,น 6. ประช$มรวมก�นระหวางที่�มที่��ปร6กษาโครงการ ที่�มว จั�ยส่นาม คณ์ะที่3างานโครงการฯ ข่องกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� ด3าเน นการจั�ดระด�บกล$มผู้&'ผู้ล ต (ระด�บพั-,นฐาน ระด�บกลางและระด�บส่&ง) เพั-�อจัายเง นอ$ดหน$นให'แกกล$มผู้&'ผู้ล ตตามหล�กเกณ์ฑ์� 7. ที่�มที่��ปร6กษาโครงการ รวมก�บที่�มว จั�ยส่นาม ออกแบบการจั�ดกระบวนการเร�ยนร& ' เพั-�อพั�ฒนาศั�กยภาพัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์�/กล$มเกษตร การพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จั และการจั�ดต�,ง Cluster ให'ส่ามารถุด3าเน นก จักรรมตามแผู้นที่��ที่างกล$มผู้&'ผู้ล ต เคร-อข่ายธิ$รก จัและ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ก3าหนดไว' โดยการประส่านงาน การส่น�บส่น$นชวยเหล-อจัากภาค�การพั�ฒนาที่�,งในและนอกพั-,นที่��กล$มจั�งหว�ด 8. การจั�ดกระบวนการเร�ยนร& 'ให'ก�บกล$มผู้&'ผู้ล ตตามระด�บศั�กยภาพัและแผู้นธิ$รก จัข่องกล$ม โดยการจั�ดการฝ่Bกอบรม ศั6กษาด&งาน ฯลฯ เพั-�อให'กล$มเก ดการเร�ยนร& 'และพั�ฒนาศั�กยภาพัการผู้ล ต ข่ยายตลาด และปร�บปร$งระบบการบร หารจั�ดการกล$ม ตามศั�กยภาพัข่องกล$ม เน'นการจั�ดการความร& ' และเพั-�อส่ะดวกแกการด3าเน นการก�บกล$มเป9าหมายที่��ม�ศั�กยภาพัที่��แตกตางก�น จั6งแบงกล$มเป9าหมายออกเป/น 3

กล$ม ค-อ 8.1 กล$มผู้&'ผู้ล ตและส่หกรณ์�ต'นส่�งก�ด ประกอบด'วยก จักรรม

11

1) จั�ดกระบวนการเร�ยนร& ' ตามความต'องการ/ป+ญหาข่องกล$ม ใช'งบประมาณ์การพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และการตลาดที่��ได'ร�บการส่น�บส่น$นจัากกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� และการประส่านงานก�บหนวยงานในที่�มที่��ปร6กษาการบ&รณ์าการย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด โดยเน'นความเป/นห$'นส่วน (Partnership) ข่องภาค�การพั�ฒนาที่$กฝ่@ายที่��เก��ยวข่'อง โดยเน'นปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง 2) การเร�ยนร& 'ตลาด โดยโครงการฯ จัะส่น�บส่น$นงบประมาณ์ให'ก�บกล$มผู้&'ผู้ล ตและส่หกรณ์�ที่��ได'ร�บการค�ดเล-อกจัากคณ์ะกรรมการ 3 จั�งหว�ด ให'เจัาะ/ข่ยายตลาดตามข่'อม&ลและความต'องการข่องกล$ม 8.2 เคร-อข่ายธิ$รก จัข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและส่หกรณ์�ต'นส่�งก�ด ประกอบด'วยก จักรรม 1) การจั�ดกระบวนการเร�ยนร& ' เร-�องเคร-อข่ายธิ$รก จั ประกอบด'วยการจั�ดฝ่Bกอบรม ศั6กษาด&งาน การแลกเปล��ยนความร& 'และประส่บการณ์�รวมก�น เพั-�อให'เคร-อข่ายธิ$รก จั ม�ความร& 'ความเข่'าใจัและด3าเน นก จักรรมข่องเคร-อข่ายได'อยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพัอยางย��งย-น บนพั-,นฐานข่องปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง 2) กระต$'น ส่งเส่ร มให'เคร-อข่ายธิ$รก จั ที่��เข่'ารวมโครงการจั�ดที่3าโครงส่ร'างการบร หารจั�ดการ ม�ก จักรรมข่องเคร-อข่าย ม�แผู้นพั�ฒนาและแผู้นปฏิ บ�ต การเคร-อข่าย ม�การระดมที่$นด3าเน นการ และม�การก3าหนดระเบ�ยบเก��ยวก�บการเง นข่องเคร-อข่าย 3) การเร�ยนร& 'ตลาดในประเที่ศัหร-อตางประเที่ศั โดยโครงการฯ จัะส่น�บส่น$นงบประมาณ์ให'ก�บเคร-อข่ายธิ$รก จัที่��เข่'ารวมบางส่วน 8.3 Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ประกอบด'วยก จักรรม 1) การจั�ดกระบวนการเร�ยนร& ' เร-�อง Cluster ประกอบด'วยการจั�ดประช$ม ฝ่Bกอบรม ศั6กษาด&งาน การแลกเปล��ยนความร& ' และประส่บการณ์�รวมก�น เพั-�อให'ผู้&'เข่'ารวมในการจั�ดต�,ง Cluster ม�ความร& 'ความเข่'าใจั เห5นประโยชน� ความส่3าค�ญ และการด3าเน นก จักรรมข่อง

12

Cluster ที่��ม�ประส่ ที่ธิ ภาพัอยางย��งย-น บนพั-,นฐานข่องปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง 2) กระต$'น ส่งเส่ร มให' Cluster ที่��เข่'ารวมโครงการจั�ดที่3าแผู้นกลย$ที่ธิ�ข่อง Cluster และแผู้นปฏิ บ�ต การตามแผู้นกลย$ที่ธิ�ข่อง Cluster ในก จักรรมการจั�ดกระบวนการเร�ยนร& 'น�,เพั-�อให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�ข่องโครงการ ภายใต'งบประมาณ์อ�นจั3าก�ด ที่างโครงการที่��ปร6กษาโครงการและผู้&'ม�ส่วนได'เส่�ยในโครงการ ฯ จัะที่3าการประส่านงานก�บหนวยงานที่�,งภาคร�ฐ/ เอกชนในพั-,นที่��ให'เข่'ารวมกระบวนการเร�ยนร& '/ พั�ฒนากล$ม เคร-อข่ายธิ$รก จัและจั�ดต�,ง Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� เพั-�อให'ม�การที่3างานแบบบ&รณ์าการอยางองค�รวม ในฐานะห$'นส่วนการพั�ฒนารวมก�น 9. ให'ค3าปร6กษา แนะน3า กระต$'น ต ดตามผู้ลให'กล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์� เคร-อข่ายธิ$รก จั และ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ปฏิ บ�ต งานตามแผู้นที่��วางไว' โดยใช'เวที่�ประช$มประจั3าเด-อนข่องที่�มว จั�ยส่นามในแตละจั�งหว�ด 10. จั�ดประช$มเพั-�อรายงานความก'าวหน'า (Progress

Report) เส่นอตอคณ์ะที่3างานข่องกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์�และผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ ในรายงานประกอบด'วยแผู้นธิ$รก จัข่องกล$ม ส่หกรณ์� แผู้นการพั�ฒนาเคร-อข่ายธิ$รก จั แผู้นการจั�ดต�,ง Cluster แผู้นการจั�ดกระบวนการเร�ยนร& 'ให'ก�บกล$ม และก จักรรมที่��กล$มและเคร-อข่ายธิ$รก จัด3าเน นการ

ระยะท�� 3 สร�ปผลัก�รด��เนำ�นำง�นำแลัะถุอดบทเร�ยนำ 1. ที่�มว จั�ยส่นามและที่�มที่��ปร6กษามหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร� ที่3าการส่ร$ปบที่เร�ยนความร& 'ส่3าค�ญที่��เก ดข่6,นจัากการเข่'ารวมโครงการ จั�ดที่3าเอกส่ารรายงาน 2. ประช$มเช งปฏิ บ�ต การส่ร$ปผู้ลการว จั�ย เพั-�อให'ที่�มว จั�ยส่นามแตละที่�มได'มาน3าเส่นอบที่เร�ยนและองค�ความร& 'ส่3าค�ญที่��เก ดข่6,นจัาก

13

การเข่'ารวมโครงการ และเพั-�อต�ดส่ นการประกวดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต 3. จั�ดประช$มเช งปฏิ บ�ต การน3าเส่นอผู้ลการศั6กษา เพั-�อเผู้ยแพัรความร& 'ให'ก�บผู้&'ที่��เก��ยวข่'อง ประกอบด'วย ที่�มที่��ปร6กษาโครงการ ผู้&'แที่นที่�มว จั�ยส่นาม ต�วแที่นเคร-อข่ายธิ$รก จั ผู้&'แที่นที่�มที่��ปร6กษาการบ&รณ์าการย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด ผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ และคณ์ะกรรมการข่องกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� 4. คณ์ะที่��ปร6กษาส่ร$ปผู้ลการด3าเน นโครงการฯ รวมที่�,งบที่เร�ยนส่3าค�ญที่��เก ดข่6,นโดยการว เคราะห�และส่�งเคราะห�องค�ความร& 'ส่ร$ปเป/นรายงานข่�,นส่$ดที่'ายฉบ�บราง และราง CD ส่ร$ปข่�,นตอนการพั�ฒนาต�,งแตเร �มต'นจันส่ ,นส่$ดกระบวนการว จั�ย 5. จั�ดประช$มผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ คณ์ะกรรมการข่องกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� เพั-�อพั จัารณ์ารายงาน ข่�,นส่$ดที่'ายฉบ�บราง 6. แก'ไข่ปร�บปร$งรายงานข่�,นส่$ดที่'ายฉบ�บราง จั�ดที่3าเป/นรายงานข่�,นส่$ดที่'ายฉบ�บส่มบ&รณ์�

-------------------------------------------

14

ส่งรายงาน

จั�ดกระบวนการเร�ยนร& 'ให'แกกล$ม/

เคร-อข่ายธิ$รก จั/

จั�ดเวที่�ประช$มคณ์ะเพั-�อที่3าแผู้นธิ$รก จั/

แผู้นพั�ฒนาเคร-อข่าย

ประช$มรวมที่3าความเข่'าใจัก�บที่�มที่��ปร6กษาการ

จั�ดต�,งที่�มงาน/ศั6กษาเตร�ยมเอกส่าร

ประช$มที่3าความเข่'าใจัโครงการ/ประเม นผู้ล จั�ดล3าด�บศั�กยภาพักล$ม/เคร-อข่าย

ประช$มเช งปฏิ บ�ต การเพั-�อน3าเส่นอ

ประช

$มที่�มว

จั�ยเพั

-�อต ดต

าม/ป

ระเม

นผู้ล

ส่�งเค

ราะห

�และจั

�ดการ

ความ

ร&'ที่��เก

ดข่6,น

จัากก

ารด3า

เน นง

านเป

/นระย

ะ

---------

---------------------------------

--------------------------

ภ�พัท�� 2 กระบวันำก�รด��เนำ�นำง�นำโค์รงก�รงบประม�ณด��เนำ�นำก�ร จั��นำวันำ 4,275,000 บ�ท

ผลัท��ค์�ดวั1�จัะได&ร�บ กล$มผู้&'ผู้ล ต ส่หกรณ์�และภาค�ที่��เก��ยวข่'องใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'ม�การเร�ยนร& 'ร วมก�นส่ามารถุที่3างานในล�กษณ์ะการเคร-อข่ายและ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพั กล$มผู้&'ผู้ล ตม�ชองที่างการตลาด ยอดจั3าหนาย การพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�เพั �มข่6,น

15

ปฏิ บ�ต การตามแผู้นธิ$รก จัข่องกล$ม/แผู้นงานเคร-อข่ายธิ$รก จั/

ประช$มส่ร$ปผู้ลการด3าเน นงานและถุอดบที่เร�ยน

ประช$มเพั-�อน3าเส่นอผู้ลการว จั�ย

จั�ดที่3ารายงานฉบ�บส่มบ&รณ์�

ที่�มว จั�ยส่นามจั�ดที่3ารายงานข่องแตละที่�ม/

เคร-อข่าย/Clu

ส่งรายงาน

ส่งรายงาน

บทท�� 2

แนำวัค์�ดทฤษฎี�ท��เก��ยวัข&อง (ตุ&องจั�ดห�วัข&อใหม1แลัะเร�ยบเร�ยงใหม1) ในการว จั�ยเร-�องการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' ระยะ 3 ผู้&'ว จั�ยได'ศั6กษาแนวค ดที่ฤษฎี�ที่��เก��ยวข่'องและข่อน3าเส่นอตามล3าด�บ ด�งน�, 1. แนวค ดเศัรษฐก จัช$มชน ธิ$รก จัช$มชน และส่หกรณ์� 2. กล$มและการบร หารจั�ดการ 3. แนวค ดเก��ยวก�บตลาดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชน 4. มาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� 5. การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม 1. แนำวัค์�ดเศรษฐก�จัชี้�มชี้นำ ธ�รก�จัชี้�มชี้นำ แลัะสหกรณ� 1.1 เศรษฐก�จัชี้�มชี้นำ ม�ผู้&'ร& 'ได'ให'ค3าน ยาม เศัรษฐก จัช$มชน ไว'ด�งน�, ณ์รงค� เพั5ชรประเส่ร ฐ (2542) ได'กลาววา เศัรษฐก จัช$มชน หมายถุ6ง ก จักรรมที่างเศัรษฐก จัข่องช$มชน อ�นประกอบด'วย ก จักรรม

16

ที่างการผู้ล ต ก จักรรมที่างการข่ายผู้ลผู้ล ต ก จักรรมการซึ่-,อและการบร โภคข่องช$มชน และก จักรรมที่��กอให'เก ดคาจั'าง คาเชา และก3าไรข่องช$มชน ตามความหมายน�, การที่3าไร ที่3านา เล�,ยงส่�ตว� หร-อการค'าข่ายในช$มชน ก5ล'วนเร�ยกได'วาเป/นเศัรษฐก จัช$มชนได'ที่�,งน�,น เส่ร� พังศั�พั ศั (2548) กลาววา เศัรษฐก จัช$มชนเป/นระบบการจั�ดการช�ว ตความเป/นอย&ข่องช$มชนโดยเฉพัาะ ในด'านการผู้ล ต การบร โภค การจั�ดส่รรแบงป+นที่ร�พัยากรและรายได' การจั�ดการที่ร�พัยากรและที่$นช$มชนให'ส่ามารถุอย&ได'อยางพัอเพั�ยง พั6�งตนเองได' และเป/นฐานรากส่3าหร�บเศัรษฐก จัมหภาพัในฐานะระบบเล5กก�บระบบใหญที่��ส่�มพั�นธิ�ก�นอยางเก-,อหน$นและพั6�งพัาอาศั�ยก�น เศัรษฐก จัช$มชนที่��เข่'มแข่5งจัะต'องเป/นระบบซึ่6�งองค�ประกอบหร-อส่วนตาง ๆ ล'วนเช-�อมโยงและม�ปฏิ ส่�มพั�นธิ�ตอก�น (Interaction) เก-,อก&ลก�น ที่3าให'ลดต'นที่$น ลดพัล�งงาน ลดแรงงาน กอให'เก ดผู้ลไมเพั�ยงบวก แตเป/นที่ว�ค&ณ์ (Synergy) 1.2 ธ�รก�จัชี้�มชี้นำ ปาร ชาต วล�ยเส่ถุ�ยรและคณ์ะ (2540) ได'ให'ความหมายธิ$รก จัช$มชน ค-อก จักรรมที่��บ$คคลหร-อองค�กรในช$มชนม�ส่วนเป/นเจั'าข่องก จักรรมและหร-อชวยด3าเน นงานบางส่วนหร-อที่�,งหมด โดยประส่านความรวมม-อก�บหนวยงานตาง ๆ ม�การเร�ยนร& 'และการจั�ดการรวมม-อก�นเพั-�อด3าเน นการในก จักรรมการผู้ล ต การแปรร&ป การค'า และการบร การที่��ม$งพั�ฒนาเศัรษฐก จัข่องช$มชนได'อยางส่อดคล'องก�บส่�งคม ว�ฒนธิรรม ที่ร�พัยากรธิรรมชาต และส่ �งแวดล'อมข่องช$มชน อ�นจัะน3าไปส่&ช�ว ตความเป/นอย&ที่��ด� และการพั�ฒนาที่��ย� �งย-น ณ์รงค� เพั5ชรประเส่ร ฐ (2542) ได'ให'ค3าน ยาม ธิ$รก จัช$มชนไว'วา หมายถุ6งก จักรรมที่างเศัรษฐก จัข่องช$มชนที่��ต'องการได'ก3าไรโดยที่��ป+จัจั�ยหร-อที่ร�พัย�ส่ นข่องการผู้ล ตส่มาช กช$มชนครอบครองและควบค$มได' และมองเห5นวา ธิ$รก จัช$มชนเป/นที่างเล-อกหน6�งที่��ที่3าให'คนชนบที่ม�โอกาส่เพั �มรายได'ให'ก�บตนเอง โดยไมต'องอพัยพัไปเป/นกรรมกรในเม-องหร-อแม'แตการเป/นผู้&'ข่ายแรงงานให'แกธิ$รก จัช$มชนในหม&บ'าน ก5

17

นาจัะม�ช�ว ตที่��ด�กวา เพัราะไมต'องจัากครอบคร�ว ไมต'องอย&ก�บความแออ�ดและความเรงร�บ ไมต'องอย&ก�บมลพั ษ ค$ณ์ภาพัช�ว ตนาจัะด�กวาก�น โดยที่��ธิ$รก จัช$มชน ในประเที่ศัตาง ๆ จั�ดต�,งข่6,นมาในหลายร&ปแบบ ได'แก ส่หกรณ์� ส่มาคมชาวนา กล$มออมที่ร�พัย� และธินาคารหม&บ'าน ธิ$รก จัช$มชนร&ปแบบตาง ๆ ม�ล�กษณ์ะรวมก�นค-อ

1) ม�ว�ตถุ$ประส่งค�ที่��จัะส่ร'างผู้ลประโยชน�ให'แกช$มชน เชน การส่ร'างรายได' และการจั'างงาน

2) ส่มาช กช$มชนเป/นผู้&'ควบค$มและจั�ดการไมใชน�กลงที่$นหร-อน�กธิ$รก จั โดยที่��วไปการต�ดส่ นใจัในที่างธิ$รก จัจัะผู้านคณ์ะกรรมการบร หารซึ่6�งเป/นต�วแที่นข่องช$มชน

3) รายได'ข่องธิ$รก จัช$มชนมาจัากการข่ายไมใชมาจัากเง นชวยเหล-อ ธิ$รก จัช$มชนจั6งเป/นก จักรรมที่างเศัรษฐก จัที่��ม�การลงที่$นเพั-�อให'ได'ก3าไร ส่วนอภ ช�ย พั�นธิเส่นและคณ์ะ (2545) ได'อธิ บายค3าวา ธิ$รก จัช$มชนหมายถุ6ง ธิ$รก จัที่��เป/นข่องช$มชนเพั-�อช$มชน และบร หารจั�ดการโดยช$มชน ส่3าหร�บความส่3าค�ญข่องธิ$รก จัช$มชนน�,นม�อย&หลายประการ (ส่3าน�กงานส่ภาส่ถุาบ�นราชภ�ฎี, 2545) ได'แก 1) เปEดโอกาส่ให'ม�การประกอบการ ธิ$รก จัช$มชนเป/นชองที่างและโอกาส่ส่3าหร�บผู้&'ที่��ม�ความต'องการในการประกอบธิ$รก จัด'วยตนเองรวมก�บส่มาช กคนอ-�น 2) กอให'เก ดการจั'างงาน การพั�ฒนาธิ$รก จัช$มชนที่3าให'เก ดการวาจั'างแรงงานในที่'องถุ �นม�การพั�ฒนาฝ่8ม-อแรงงานอยางตอเน-�องพัร'อมก�นไปด'วยแที่นการวาจั'างให'เป/นแรงงานไร'ฝ่8ม-อ ที่�,งน�,เพัราะที่$กคนม�ส่วนรวมเป/นเจั'าข่องก จัการ จั6งส่ามารถุใช'ก จัการที่��ม�เป/นเคร-�องม-อในการพั�ฒนาฝ่8ม-อแรงงานข่องตนเองตามความต'องการ 3) ส่งเส่ร มการพั�ฒนาธิ$รก จัอ$ตส่าหกรรม ธิ$รก จัอ$ตส่าหกรรมข่นาดใหญบางประเภที่จั3าเป/นต'องอาศั�ยว�ตถุ$ด บ หร-อช ,น

18

ส่วนประกอบจัากหลาย ๆ แหลง เพั-�อน3ามาผู้ล ตส่ นค'าในอ$ตส่าหกรรมประเภที่น�,น ธิ$รก จัช$มชนจั6งเป/นแหลงที่��ชวยในการผู้ล ตช ,นส่วนประกอบเหลาน�, และน3าส่งให'ก�บธิ$รก จัข่นาดใหญอ�กที่�หน6�ง เพั-�อผู้ล ตเป/นส่ นค'าที่��ได'มาตรฐานตอไป 4) ส่ร'างความเข่'มแข่5งให'แกช$มชน ธิ$รก จัช$มชนย �งม�จั3านวนเพั �มมากข่6,นเที่าไร จัะกอให'เก ดการกระจัายอ3านาจัที่างเศัรษฐก จัไปส่&ผู้&'ประกอบการ และกล$มคนเพั �มมากย �งข่6,นเที่าน�,น เก ดการกระจัายรายได'ส่&ชนกล$มอ-�นอยางที่��วถุ6ง ชวยลดป+ญหาส่�งคม การวางงานลดลง ประชาชนม�ความเป/นอย&ที่��ส่$ข่ส่บาย รายได'ด� และม�งานที่3า 1.3 สหกรณ�

1.3.1 ความหมาย จัากเอกส่ารข่องกองว ชาการ กรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� (2538)

ได'กลาวถุ6ง ส่หกรณ์� ค-อ หนวยธิ$รก จัซึ่6�งกล$มบ$คคลผู้&'ม�อาช�พัอยางเด�ยวก�น หร-ออาศั�ยอย&ในที่'องที่��ใกล'เค�ยงก�นรวมต�วก�นเป/นส่มาช ก และจัดที่ะเบ�ยนเป/นน ต บ$คคลตอนายที่ะเบ�ยนส่หกรณ์�ตามกฎีหมายวาด'วยส่หกรณ์� เพั-�อรวมม-อก�นด3าเน นธิ$รก จัอยางใดอยางหน6�งหร-อหลายอยาง อ�นจัะเป/นการปร�บปร$งอาช�พั และความเป/นอย&ซึ่6�งแตละคนประส่บป+ญหารวมก�นน�,นให'ด�ข่6,น ที่�,งน�,โดยย6ดหล�กความส่ม�ครใจั หล�กประชาธิ ปไตย หล�กความย$ต ธิรรม และหล�กการชวยตนเองและชวยก�นและก�นเป/นแนวด3าเน นงาน ที่�,งน�, องค�กรที่างส่�งคม หร-อเศัรษฐก จัใด จัะเป/นส่หกรณ์�ได' ต'องม�ล�กษณ์ะม&ลฐาน ด�งน�, 1) เป/นกล$มบ$คคลซึ่6�งม�ผู้ลประโยชน�ที่างเศัรษฐก จัอยางเด�ยวก�นอยางน'อยหน6�งอยาง 2) ที่3าความตกลงด3าเน นก จัการรวมก�นในที่างเศัรษฐก จัด'วยเจัตนารมณ์�ที่��จัะชวยตนเอง โดยการชวยเหล-อซึ่6�งก�นและก�น 3) ในการด3าเน นก จัการรวมก�น ได'รวมก�นจั�ดต�,งว ส่าหก จั (Enterprise) ข่6,นโดยการลงที่$นและจั�ดการรวมก�น

19

4) ว ส่าหก จัที่��ด3าเน นการรวมก�นน�,จัะต'องม�ว�ตถุ$ประส่งค�จั3าเพัาะ เพั-�อส่งเส่ร มผู้ลประโยชน�ที่างเศัรษฐก จัข่องส่มาช กและครอบคร�ว

1.3.2 หล�กการส่หกรณ์� (Cooperative Principles)

หล�กการส่หกรณ์� หมายถุ6ง แนวความค ดที่��ยอมร�บจัากบ$คคลในวงการส่หกรณ์� ในการถุ-อใช'เป/นเกณ์ฑ์� (Criteria) ที่��เป/นมาตรฐาน ในการที่��จัะช�,ว�ดความเป/นส่หกรณ์� ในฐานะเป/นองค�กรร&ปแบบหน6�งที่��แตกตางไปจัากองค�กรอ-�น ๆ อาจัแบงออกได'เป/น 2 ประเภที่ (ส่มพังษ� เฟื่G� องอารมย�, 2549) ค-อ

1)หล�กการส่หกรณ์�ส่ากล หร-อหล�กการส่หกรณ์�ที่��วไป เป/นหล�กการส่หกรณ์�ที่��เป/นที่��ยอมร�บก�นอยางแพัรหลายในวงการส่หกรณ์� เป/นส่ �งที่��ที่$กส่หกรณ์�จัะต'อง ย6ดถุ-อปฏิ บ�ต จัะหล�กเล��ยงไมได' ถุ'าส่หกรณ์�ใดด3าเน นการไมเป/นไปตามหล�กการส่หกรณ์�ส่ากลแล'ว ก5ถุ-อวาส่หกรณ์�น�,นม ใชส่หกรณ์�ที่��แที่'จัร งและไมควรเร�ยกองค�กรน�,นวาส่หกรณ์�

2)หล�กการส่หกรณ์�เฉพัาะ เป/นหล�กการที่��ย�งไมเป/นที่��ยอมร�บที่��วไปเป/นส่ากล แตเป/นที่��ยอมร�บก�นเฉพัาะในบางแหงหร-อบางประเที่ศั หร-อส่หกรณ์�บางประเภที่เที่าน�,น

หล�กการส่หกรณ์�ส่ากล เป/นหล�กการที่��องค�การส่�มพั�นธิภาพัส่หกรณ์�ส่ากล (International Cooperative

Alliance) หร-อเป/นที่��ร& 'จั�กก�นที่��วไปในช-�อยอวา องค�การ ICA เป/นผู้&'ก3าหนดข่6,น ซึ่6�งได'ม�การพั จัารณ์าปร�บปร$งหล�กการส่หกรณ์�ส่ากลน�, มาแล'วจั3านวน 3 คร�,ง เพั-�อน3าไปปร�บใช'ให'เก ดความเหมาะส่มก�บก จักรรมที่างเศัรษฐก จัส่�งคม และโครงส่ร'างที่างธิ$รก จัข่องส่หกรณ์�ประเภที่ตาง ๆในประเที่ศัที่�,งหลายในโลก โดยเฉพัาะอยางย �งการปร�บปร$งหล�กการส่หกรณ์�ส่ากล คร�,งที่�� 3 จัากผู้ลการประช$มส่ม�ชชาข่ององค�การ

20

ส่�มพั�นธิภาพัส่หกรณ์�ส่ากล คร�,งที่�� 31 เม-�อเด-อนก�นยายน ค.ศั. 1995(

พั.ศั. 2538) ณ์ เม-องแมนเชส่เตอร� ประเที่ศัอ�งกฤษ ได'ให'การร�บรองหล�กการส่หกรณ์�ส่ากลใหมน�, ซึ่6�งเร�ยกวา แถุลงการณ์�วาด'วยเอกล�กษณ์�ข่องส่หกรณ์� (The Statement of Co-operative Identity)

ประกอบด'วยหล�กการส่หกรณ์�ส่ากลจั3านวน 7 ประการ ประกอบด'วย

          หลั�กก�รท�� 1 ก�รเป6ดร�บสม�ชี้�กท��วัไปด&วัยค์วั�มสม�ค์รใจัแลัะเป6ดกวั&�ง (Voluntary and Open Membership)

          ส่หกรณ์�เป/นองค�การโดยส่ม�ครใจั เปEดร�บบ$คคลที่$กคนซึ่6�งส่ามารถุใช'บร การข่องส่หกรณ์�และเต5มใจัร�บผู้ ดชอบในฐานะส่มาช กเข่'าเป/นส่มาช ก โดยไมแบงแยกเร-�องเพัศั ส่�งคม เช-,อชาต การเม-องหร-อศัาส่นา

          หลั�กก�รท�� 2 ก�รค์วับค์�มโดยสม�ชี้�กตุ�มหลั�กประชี้�ธ�ปไตุย (Democratic Member Control)           ส่หกรณ์�เป/นองค�การประชาธิ ปไตยที่��ม�การควบค$มโดยส่มาช ก ซึ่6�งม�ส่วนรวมอยางแข่5งข่�นในการก3าหนดนโยบายและการต�ดส่ นใจัข่องส่หกรณ์� ชายและหญ งผู้&'ปฏิ บ�ต งานในฐานะผู้&'แที่นซึ่6�งได'ร�บการเล-อกต�,งต'องร�บผู้ ดชอบตอมวลส่มาช ก ในส่หกรณ์�น�,นปฐมส่มาช กม�ส่ ที่ธิ ออกเส่�ยงเที่าก�น (หน6�งคน ม�หน6�งเส่�ยง) และในส่หกรณ์�ระด�บอ-�นก5จั�ดให'ม�การออกเส่�ยงตามแนวที่างประชาธิ ปไตย

          หลั�กก�รท�� 3 ก�รม�ส1วันำร1วัมท�งเศรษฐก�จัโดยสม�ชี้�ก (Member Economic Participation)           ส่มาช กพั6งม�ส่วนให'ที่$นแกส่หกรณ์�อยางเป/นธิรรมและควบค$มการใช'ที่$นตามแนวที่างประชาธิ ปไตย อยางน'อยที่��ส่$ดส่วนหน6�งข่องที่$นน�,นถุ-อวาเป/นที่ร�พัย�ส่ นส่วนรวมข่องส่หกรณ์� ตามปกต ส่มาช กจัะได'ร�บผู้ลตอบแที่นในอ�ตราจั3าก�ด (ถุ'าม�) จัากที่$นที่��ลงในส่หกรณ์�ตามเง-�อนไข่แหงการเป/นส่มาช ก มวลส่มาช กเป/นผู้&'จั�ดส่รรเง นส่วนเก นเพั-�อความม$งหมายใด ๆ หร-อที่�,งหมดด�งตอไปน�,ก5ได' ค-อ เพั-�อพั�ฒนาส่หกรณ์�ข่องพัวกเข่า

21

โดยกอต�,งเง นส่3ารอง ซึ่6�งอยางน'อยที่��ส่$ดส่วนหน6�งข่องเง นส่3ารองน�,จัะน3ามาแบงก�นม ได' เพั-�อประโยชน�แกส่มาช กตามส่วนข่องธิ$รก จัที่��ได'ที่3าก�บส่หกรณ์� และเพั-�อส่น�บส่น$นก จักรรมตางๆ ที่��มวลส่มาช กได'ให'ความเห5นชอบ

          หลั�กก�รท�� 4 ก�รปกค์รองตุนำเองแลัะค์วั�มเป7นำอ�สระ (Autonomy and Independence)           ส่หกรณ์�เป/นองค�การชวยตนเองและปกครองตนเองซึ่6�งควบค$มโดยส่มาช ก ถุ'าส่หกรณ์�เข่'าที่3าข่'อตกลงก�บองค�การอ-�นๆ รวมที่�,งร�ฐบาล หร-อแส่วงหาที่$นจัากแหลงภายนอก ส่หกรณ์�พั6งที่3าข่'อตกลงเชนน�,นภายใต'เง-�อนไข่อ�นม��นใจัได'วามวลส่มาช กย�งคงม�อ3านาจัควบค$มตามแนวที่างประชาธิ ปไตยและธิ3ารงไว'ซึ่6�งอ3านาจัปกครองตนเองข่องส่หกรณ์�

          หลั�กก�รท�� 5 ก�รให&ก�รศ+กษ� ฝึ9กอบรม แลัะส�รสนำเทศ (Education, Training and Information)          ส่หกรณ์�พั6งให'การศั6กษาและฝ่Bกอบรมแกบรรดาส่มาช ก ผู้&'แที่นจัากการเล-อกต�,ง ผู้&'จั�ดการและพัน�กงาน เพั-�อให'บ$คลากรเหลาน�,ส่ามารถุม�ส่วนชวยพั�ฒนาส่หกรณ์�ข่องเข่าได'อยางม�ประส่ ที่ธิ ผู้ล และพั6งให'ข่าวส่ารความร& 'ในเร-�องล�กษณ์ะ และประโยชน�ข่องส่หกรณ์�แกประชาชนที่��วไป โดยเฉพัาะอยางย �งเยาวชนและผู้&'น3าที่างความค ด

          หลั�กก�รท�� 6 ก�รร1วัมม:อระหวั1�งสหกรณ� (Cooperation Among Cooperatives)           ส่หกรณ์�พั6งร�บใช'ส่มาช กอยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพัส่&งส่$ด และที่3าให'ข่บวนการส่หกรณ์�เข่'มแข่5ง โดยการที่3างานด'วยก�นภายใต'โครงส่ร'างระด�บที่'องถุ �น ระด�บชาต ระด�บภ&ม ภาคและระด�บนานาชาต

          หลั�กก�รท�� 7 ค์วั�มเอ: ออ�ทรตุ1อชี้�มชี้นำ (Concern for Community)           ส่หกรณ์�พั6งด3าเน นงานตางๆ เพั-�อการพั�ฒนาที่��ย� �งย-นข่องช$มชนที่��ส่หกรณ์�ต�,งอย& ที่�,งน�,ตามนโยบายที่��มวลส่มาช กได'ให'ความเห5นชอบ

22

1.3.3 อ$ดมการณ์�ข่องส่หกรณ์�อ$ดมการณ์�ข่องส่หกรณ์� ค-อ ความเช-�อม��นรวมก�นที่��วาการชวย

ตนเองและการชวยเหล-อซึ่6�งก�นและก�นตามหล�กการส่หกรณ์�จัะน3าไปส่&ความก นด�อย&ด� ม�ความเป/นธิรรม และเก ดส่�นต ส่$ข่ในส่�งคม            อ$ดมการณ์�ข่องส่หกรณ์� และหล�กส่หกรณ์� ม�ความหมายแตกตางก�น ค-อ หล�กส่หกรณ์�จัะใช'ก�บองค�การส่หกรณ์� ถุ'าต'องการให'องค�การส่หกรณ์�ด3าเน นการประส่บความส่3าเร5จั ก5ควรปฏิ บ�ต ตามหล�กส่หกรณ์� ส่วนอ$ดมการณ์�ส่หกรณ์� ใช'ก�บที่�,งต�วส่มาช กส่หกรณ์� และองค�การส่หกรณ์� แม'องค�การส่หกรณ์�ม�ผู้&'บร หารที่��ม�ประส่บการณ์�น'อย แตก5อาจัประส่บความส่3าเร5จัได' ถุ'าบรรดาส่มาช กเป/นคนด� ม�อ$ดมการณ์�ส่หกรณ์� ส่หกรณ์�ก5ส่ามารถุเป/นปBกแผู้นอย&ได' (อ$ดมการณ์�และหล�กการส่หกรณ์�, 2550:ออนไลน�)

อ$ดมการณ์�ส่หกรณ์� ม�ด�งตอไปน�, (1) การเป/นผู้&'ให' การที่��จัะที่3าให'ส่หกรณ์�ส่ามารถุพั�ฒนาข่6,นได'

อยางประส่บความส่3าเร5จัน�,น ส่มาช กจัะต'องชวยเหล-อซึ่6�งก�นและก�น ไมเห5นแกประโยชน�ส่วนต�ว

(2) น3,าใจัที่างส่หกรณ์� ความม�น3,าใจัที่างส่หกรณ์� ค-อ การที่��ส่มาช กเก ดความร& 'ส่6กวา ถุ'าส่มาช กต'องการชวยเหล-อต�วเองให'ม�ฐานะที่��ด�ข่6,น จั3าเป/นต'องเข่'าไปรวมม-อก�บส่มาช กอ-�นๆ เพั-�อให'เก ดพัล�งที่างเศัรษฐก จั ด�งน�,น น3,าใจัที่างส่หกรณ์� ค-อ การชวยเหล-อตนเอง โดยการชวยเหล-อซึ่6�งก�นและก�น เพัราะล3าพั�งคนๆ เด�ยวน�,นยอมไมส่ามารถุแก'ป+ญหา ที่างด'านเศัรษฐก จั และส่�งคมได'

(3) ความซึ่-�อส่�ตย� และความจังร�กภ�กด� ค-อ เม-�อม�การจั�ดต�,งส่หกรณ์�แล'ว ส่มาช กที่�,งมวลจัะต'องม�ภาระผู้&กพั�นที่��จัะต'องต ดตอธิ$รก จัก�บส่หกรณ์�ให'มากที่��ส่$ดเที่าที่��จัะเป/นไปได' ในกรณ์�ที่��เป/นส่หกรณ์�เครด ต ส่มาช กต'องไมเป/นคนเหน�ยวหน�,โดยไมจั3าเป/น ต'องเข่'าใจัวา ถุ'าตนไมยอมร�บช3าระเง นก&'ค-นให'แกส่หกรณ์�แล'ว เพั-�อนส่มาช กคนอ-�นๆ ที่��ก3าล�งเด-อดร'อนจัะเส่�ยโอกาส่ที่��จัะได'ร�บเง นก&'ไปหม$นเว�ยนตอไป

23

(4) การให'บร การแกส่มาช ก การให'บร การแกส่มาช กเป/นเป9าหมายส่&งส่$ด เพัราะส่หกรณ์�เป/นข่องส่มาช ก ด3าเน นการโดยส่มาช ก และเพั-�อส่มาช ก

(5) การไมแส่วงหาก3าไรส่&งส่$ด การด3าเน นการส่หกรณ์� จัะต'องไมม$งแส่วงหาก3าไรส่&งส่$ดเป/นหล�กในการบร หารงานส่หกรณ์� ด�งน�,น หน'าที่��ข่องส่หกรณ์� ค-อ การจั�ดหาส่ นค'าเคร-�องอ$ปโภคบร โภคมาจั3าหนายแกส่มาช กในราคายอมเยา หร-อ ถุ'าเป/นการให'ก&' ก5ควรก3าหนดอ�ตราดอกเบ�,ยเง นก&'ให'ต3�าที่��ส่$ด เป/นต'น

(6) ส่มาช กส่หกรณ์�ม�จั ตใจัที่��เป/นประชาธิ ปไตย ต�วส่มาช กส่หกรณ์�เองจั3าเป/นต'องเป/นบ$คคลที่��ม�จั ตใจัเป/นประชาธิ ปไตย ยอมร�บฟื่+งความค ดเห5นข่องเพั-�อนส่มาช ก ที่3าใจัให'เปEดกว'าง ยอมเส่�ยส่ละผู้ลประโยชน�ส่วนตนให'แกเพั-�อนส่มาช กอ-�นๆ ด'วยความเต5มใจั

(7) ส่มาช กม�ภาระผู้&กพั�นต'องร�บร& 'ป+ญหาข่องส่หกรณ์� เม-�อส่หกรณ์�ม�การประช$มใหญ ส่มาช กที่$กคนจัะ ต'องเข่'าประช$ม เพั-�อพั จัารณ์าป+ญหา และร�บร& 'ในก จัการตางๆ ข่องส่หกรณ์�ด'วยตนเอง จัะมอบหมายให'ส่มาช กคนอ-�นออกเส่�ยงแที่นไมได' การร�บร& 'ป+ญหาในส่หกรณ์�จัะที่3าให'เก ดความร& 'ส่6กผู้&กพั�นก�บเพั-�อนส่มาช ก เก ดความร& 'ส่6กเป/นเจั'าข่องรวมก�น การได'ร�บร& 'ป+ญหาข่องเพั-�อนส่มาช กเป/นจั$ดเร �มต'นแหงการรวมม-อก�น โดยไมจั3าเป/นต'องอาศั�ยความชวยเหล-อจัากภายนอก ความเป/นอ ส่ระในการปกครองตนเองจั6งเก ดข่6,นในที่��ส่$ด

1.3.4 ว ธิ�การส่หกรณ์�   ว ธิ�การส่หกรณ์� ค-อ การน3าหล�กการส่หกรณ์�มาใช'ในที่างปฏิ บ�ต

ซึ่6�งส่หกรณ์�แตละประเภที่ก5จัะม�ว ธิ�ปฏิ บ�ต ที่��แตกตางก�นไป เชน ในการจั�ดต�,ง, การระดมที่$น, การบร หารงาน, การด3าเน นธิ$รก จั, การส่งเส่ร มประโยชน�ที่างเศัรษฐก จัข่องส่มาช ก, โดยก3าหนดว ธิ�ปฏิ บ�ต ไว'ในข่'อบ�งค�บข่องส่หกรณ์�   2. กลั�1มแลัะก�รบร�ห�รจั�ดก�ร

24

2.1 ค์วั�มหม�ยของกลั�1ม เก��ยวก�บความหมายข่องกล$ม ได'ม�ผู้&'เส่นอที่รรศันะและให'ความหมายไว'หลายประการ เชน เส่นาะ ต เยาว� (2544: 245) ได'ให'ความหมายกล$มไว'วา คนต�,งแต 2 คนข่6,นไปม�ความเก��ยวข่'องก�นและส่�มพั�นธิ�ก�นเพั-�อบรรล$เป9าหมายรวมก�น การที่��คนมารวมก�นที่3างานในองค�การเด�ยวก�น เด นที่างในรถุค�นเด�ยวก�น หร-อมาอย&ในห'องเด�ยวก�นก5ไมเร�ยกวากล$ม เพัราะกล$มจัะต'องเก ดจัากคนหลายคนม�ส่�มพั�นธิ�ก�น และตางม�อ ที่ธิ พัลซึ่6�งก�นและก�นเพั-�อไปส่&เป9าหมายเด�ยวก�น จั$ฑ์าร�ตน� เอ-,ออ3านวย (2549 : 236)ได'ให'ความหมายวา กล$ม ประกอบด'วยบ$คคลที่��ม�ความส่�มพั�นธิ�ก�นต�,งแตส่องคนข่6,นไป ซึ่6�งม�เป9าหมายรวมก�น ม�ความส่�มพั�นธิ�คงที่�� และบางคร�,งม�การข่6,นตอก�น รวมที่�,งเข่'าใจัได'วาพัวกเข่าตางก5เป/นส่วนหน6�งข่องกล$ม โดยส่ามารถุระบ$เกณ์ฑ์�การก3าหนดความเป/นกล$มได'วา

1)ม�ล�กษณ์ะที่��เร�ยกวา ม�ปฏิ ก ร ยาตอก�น อยางใดอยางหน6�งไมวาจัะเป/นที่างตรงหร-อที่างอ'อมก5ตาม

2)ม�ล�กษณ์ะที่��เร�ยกวาข่6,นตอก�นหร-อม�การพั6�งพัาอาศั�ยระหวางก�นและก�น ในบางที่�ที่า กลาวค-อ ถุ'าม�อะไรเก ดข่6,นแกคนหน6�งก5ม�กจัะม�ผู้ลกระที่บก�บคนอ-�น ๆ ด'วย

3)ความส่�มพั�นธิ�ระหวางพัวกเข่าม�ล�กษณ์ะบางประการที่��ม�ความคงที่��และย-นหย�ดผู้านชวงเวลาอ�นยาวนาน (เป/นส่�ปดาห� เด-อน หร-อหลายป8)

4)แตละคนม�ส่วนรวมในการแบงป+นความร�บผู้ ดชอบอยางน'อยที่��ส่$ดเพั-�อบรรล$เป9าหมาย

5)ปฏิ ส่�มพั�นธิ�ข่องเข่าจัะม�โครงส่ร'างในร&ปแบบใดร&ปแบบหน6�ง เพั-�อจัะแส่ดงหน'าที่��ร �บผู้ ดชอบในที่3านองเด�ยวก�นหร-อคล'ายคล6งก�นในแตละคร�,งที่��พับก�น

25

6)บ$คคลที่��เก��ยวข่'องในกล$มตระหน�กด�วาพัวกเข่าตางเป/นส่มาช กข่องกล$ม และตระหน�กถุ6งส่�มพั�นธิ�ภาพัที่��คงที่��ถุาวรในหม&พัวกเข่าเป/นอยางด�

จัากความหมายข่'างต'นด�งกลาว ด�งน�,น กล$ม จั6งหมายถุ6ง กล$มคนหลาย ๆ คนมารวมก�นโดยม�จั$ดม$งหมายที่��จัะที่3าก จักรรมข่องตนเองรวมก�น ม�จั$ดม$งหมายที่��จัะชวยเหล-อชวยเหล-อซึ่6�งก�นและก�นและตนเอง 2.2 ค์วั�มส��ค์�ญของกลั�1ม จั$ฑ์าร�ตน� เอ-,ออ3านวย (2549: 237) ได'กลาวถุ6งความส่3าค�ญข่องกล$มตอองค�การและส่�งคมส่วนรวม 2 ประการ ค-อ 1) พัฤต กรรมข่องคนในกล$มแตละคนเม-�อรวมกล$มก�นแล'วบางคร�,งมากกวาผู้ลรวมข่องศั�กยภาพัข่องแตละคนที่��เข่าตางคนตางที่3างานตามกรรมว ธิ�ข่องเข่าเอง กลาวอ�กน�ยหน6�งได'วา เม-�อป+จัเจักบ$คคลมารวมกล$มเข่'าด'วยก�น เข่าได'กระที่3าในส่ �งที่��แตกตางจัากที่��เข่าเคยกระที่3าเม-�ออย&คนเด�ยว 2) การที่3างานเป/นกล$มเป/นห�วใจัส่3าค�ญข่องที่$กองค�การและส่�งคม ไมวาจัะเป/นกล$มงาน ที่�มงาน คณ์ะกรรมการ ส่ตาฟื่ 2.3 หลั�กก�รพั: นำฐ�นำก�รรวัมกลั�1ม จัากการศั6กษาข่อง น�นที่ ยา ห$ตาน$ว�ตรและณ์รงค� ห$ตาน$ว�ตร (2547 : 29-38) ได'รวบรวมหล�กการพั-,นฐานการรวมกล$ม/

องค�กรช$มชน ไว'ด�งน�, 1) รวมคนจัากความส่นใจัและต'องการใกล'เค�ยงก�น เพัราะจัะชวยให'พั&ดค$ยก�นงายข่6,นและม�ความเข่'าใจัตรงก�นมากกวา 2) รวมกล$มต'องเป/นประโยชน�รวมก�น 3) การรวมกล$มต'องย6ดถุ-อคนเป/นศั&นย�กลางการพั�ฒนา 4) ย6ดหล�กการม�ส่วนรวม

26

5) การจั�ดการเป/นฐานการพั�ฒนากล$ม โดยย6ดถุ-อหล�กการบร หารจั�ดการ 7 ประการ ตอไปน�, (1) บร หารจั�ดการในร&ปคณ์ะกรรมการ (2) ย6ดถุ-อความเส่�ยส่ละในข่อบเข่ตที่��เหมาะส่ม (3) ย6ดความซึ่-�อส่�ตย�และการส่ร'างระบบการเง นที่��ป9องก�นการที่$จัร ต (4) เล-อกคนให'เหมาะก�บงานด'วยข่'อม&ลที่��ส่ะส่มมานานและส่ร'างที่�มงานที่��ลงต�ว (5) ม$งม��นที่$มเที่การที่3างานและเร�ยนร& 'ไมหย$ดย�,ง (6) ส่ร'างโอกาส่ให'ส่มาช กได'เข่'ามาเร�ยนร& 'งานและม�กระบวนการส่ร'างคนร$ นใหม (7) ส่ร'างจั ตส่3าน6กและแรงจั&งใจัควบค&ก�บกฎีระเบ�ยบ 2.4 ก�รบร�ห�รจั�ดก�ร 2.4.1 ความหมาย จัากการศั6กษาการให'ค3าน ยาม ความหมายข่อง การบร หาร“

จั�ดการ ม�น�กว ชาการได'ให'ความหมายหลายอยาง ด�งน�,”

เส่นาะ ต เยาว� (2544: 1) ได'รวบรวมความหมายข่องการบร หาร ไว'ด�งน�, การบร หารค-อ การที่3างานให'ส่3าเร5จัโดยอาศั�ยคนอ-�น การบร หารค-อก จักรรมในการใช'ที่ร�พัยากรข่ององค�การให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�ข่ององค�การอยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพัและประส่ ที่ธิ ผู้ล การบร หารค-อกระบวนการที่3างานก�บคนและว�ตถุ$เพั-�อให'บรรล$เป9าหมายข่ององค�การ ศั ร วรรณ์ เส่ร�ร�ตน�และคณ์ะ (2542 :444) ให'ความหมายการจั�ดการค-อ กระบวนการน3าที่ร�พัยากรการบร หารมาใช'ให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�ตามข่�,นตอนการบร หารค-อ (1) การวางแผู้น (2) การจั�ดองค�การ (3) การช�,น3า (4) การควบค$ม

27

ส่3าน�กงานมาตรฐานการศั6กษา (2545: 25) ได'ให'ความหมายการจั�ดการ ค-อ กระบวนการที่��ผู้&'จั�ดการใช'ศั ลปะและกลย$ที่ธิ�ตาง ๆ ด3าเน นก จัการตามข่�,นตอนตาง ๆ โดยอาศั�ยความรวมแรงรวมใจัข่องส่มาช กในองค�การ การตระหน�กถุ6งความส่ามารถุ ความถุน�ด ความต'องการและความม$งหว�งด'านความเจัร ญก'าวหน'าในการปฏิ บ�ต งานข่องส่มาช กในองค�การควบค&ไปด'วยองค�การจั6งจัะส่�มฤที่ธิ ผู้ลตามเป9าหมายที่��ก3าหนดไว' จัากความหมายด�งกลาว การบร หารจั�ดการ ค-อ กระบวนการประส่านที่ร�พัยากรข่ององค�การอยางม�ประส่ ที่ธิ ผู้ลและประส่ ที่ธิ ภาพัส่&งส่$ด เพั-�อให'บรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�หร-อเป9าหมายข่ององค�การ ความแตกตางข่อง การบร หาร และ การจั�ดการ ต$ลา “ ” “ ”

มหาพัส่$ธิานนที่� (2547:48) ได'ให'ความเห5นวาองค�การตาง ๆ ม�กใช'ค3าส่องค3า ค-อ การบร หาร (Administration) ก�บค3าวา การจั�ดการ (Management) ส่ล�บก�นไปมา เน-�องจัากที่�,งส่องค3าน�,ม�ความหมายเหม-อนก�นจั6งใช'แที่นก�นได' ม�ข่'อแตกตางก�นบ'างเล5กน'อยตรงที่�� ประการแรก การบร หารม�กใช'ในวงการส่าธิารณ์ะหร-อราชการ ในข่ณ์ะที่��การจั�ดการใช'ในวงการธิ$รก จัหร-อเอกชนเป/นหล�ก ประการตอมา การบร หารใช'ก�บผู้&'ปฏิ บ�ต งานในระด�บส่&งข่ององค�การที่��ม�หน'าที่��ในการก3าหนดกรอบนโยบายตาง ๆ ม�กเร�ยกคนเหลาน�,วา ผู้&'บร หารระด�บส่&ง ส่วนการ“ ”

จั�ดการใช'ก�บผู้&'ปฏิ บ�ต งานในระด�บบร หารรองลงมาที่��ม�หน'าที่��ในการน3านโยบายไปปฏิ บ�ต ได'แก ต3าแหนง ผู้&'จั�ดการ น�,นเอง จัะเห5นได'วาเป/น“ ”

ข่'อแตกตางเพั�ยงเล5กน'อยเที่าน�,น ด�งน�,นค3าส่องค3าน�,จั6งม�กใช'แที่นก�นไปมาอย&เส่มอ แตในการศั6กษาคร�,งน�, ที่างผู้&'ว จั�ยข่อใช'ค3าที่�,งส่องค3ารวมก�น ค-อ การบร หารจั�ดการ เพั-�อให'ส่อดคล'องก�บช-�อโครงการ 2.4.2 ความส่3าค�ญข่องการบร หารจั�ดการ (ส่3าน�กงานมาตรฐานการศั6กษา, 2545: 27)

1) การบร หารจั�ดการเป/นส่มองข่ององค�การ การที่��องค�การจัะประส่บความส่3าเร5จัตามเป9าหมายที่��ก3าหนดไว'น� ,นจั3าเป/นต'องม�กระบวนการจั�ดการที่��ด� อาที่ เชน ม�การวางแผู้นและการต�ดส่ นใจัโดยผู้านการกล��น

28

กรองจัากฝ่@ายจั�ดการที่��ได'พั จัารณ์าข่'อม&ลตาง ๆ อยางใช'ด$ลยพั น จั ใช'ส่ต ป+ญญาพั จัารณ์าผู้ลกระที่บตาง ๆ ที่��จัะเก ดข่6,นตอองค�การน�,น 2) การบร หารจั�ดการเป/นเที่คน คว ธิ�การที่��ที่3าให'ส่มาช กในองค�การเก ดจั ตส่3าน6กรวมก�นในการปฏิ บ�ต งานม�ความเต5มใจัชวยเหล-อให'องค�การประส่บความส่3าเร5จั ที่�,งน�,เพัราะม�กระบวนการส่ร'างข่ว�ญและก3าล�งใจัในการที่3างานน3าที่างให'องค�การไปส่&ความส่3าเร5จั 3) การบร หารจั�ดการเป/นการก3าหนดข่อบเข่ตในการที่3างานข่องส่มาช กในองค�การไมให'ซึ่3,าซึ่'อนก�น ที่3าให'การปฏิ บ�ต งานเป/นไปด'วยความราบร-�น รวดเร5วและม�ประส่ ที่ธิ ภาพั 4) การบร หารจั�ดการเป/นการแส่วงหาว ธิ�การที่��ด�ที่��ส่$ดในการปฏิ บ�ต งาน ให'องค�การเก ดประส่ ที่ธิ ผู้ลและประส่ ที่ธิ ภาพัส่&งส่$ด

3. แนำวัค์�ดเก��ยวัก�บตุลั�ดผลั�ตุภ�ณฑ์�ชี้�มชี้นำ 3.1 ค์วั�มหม�ย หากด&ตามต�วอ�กษร ค3าวาตลาดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชน ประกอบด'วยค3า 3 ค3า ด�งน�, ตลาด หมายถุ6ง ก จักรรมตาง ๆ ที่�,งหมดที่��ด3าเน นการในการซึ่-,อข่ายแลกเปล��ยนส่ นค'าและบร การต�,งแตระด�บผู้&'ผู้ล ตไปจันถุ6งผู้&'บร โภค ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� หมายถุ6ง ส่ นค'า หร-อบร การ แนวค ด หร-อแนวปฏิ บ�ต ที่��ถุ&กเส่นอแกตลาด หร-อผู้&'ซึ่-,อ หร-อผู้&'บร โภค เพั-�อส่นองตอบความต'องการ และความปรารถุนาให'ผู้&'บร โภคเก ดความพั6งพัอใจัจัากส่ นค'าและบร การที่��ถุ&กน3าเส่นอ (ส่3าน�กมาตรฐานการศั6กษา, 2545)

ช$มชน หมายถุ6ง ถุ �นที่��อย&ร วมก�นข่องคนที่��ม�ความร& 'ส่6กผู้&กพั�นเป/นเจั'าข่องและม�ปฏิ ส่�มพั�นธิ�ก�น ด�งน�,น ตลาดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชน จั6งม�ความหมายวา ก จักรรมการซึ่-,อข่ายแลกเปล��ยนส่ นค'าและบร การที่��ด3าเน นการโดยคนในที่'องถุ �นที่��คนอย&ร วมก�นและม�ความใกล'ช ดผู้&กพั�นก�นให'ได'ร�บความพั6งพัอใจัจัากก จัการตลาดน�,

29

ตลาดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชน เป/นรากฐานหน'าที่��ข่องธิ$รก จัช$มชนจัะค ดค'น ส่-บเส่าะ และแส่วงหาว เคราะห�ความต'องการข่องผู้&'บร โภคที่��อย&อาศั�ยในช$มชน และพัยายามหาหนที่างตอบส่นองความต'องการน�,นให'ได'มากที่��ส่$ดเที่าที่��จัะที่3าได' ตลาดช$มชนจั6งม�ความส่�มพั�นธิ�ก�บความต'องการข่องคนในช$มชน และม�หน'าที่��ส่3าค�ญในการเส่นอส่นองส่ นค'าหร-อบร การแกผู้&'บร โภค โดยให'ผู้&'บร โภคย นด�จัายเง นแลกเปล��ยนก�บส่ นค'า หร-อบร การที่��พัวกเข่าได'ร�บน�,นเอง 3.2 ค์วั�มส��ค์�ญของตุลั�ดผลั�ตุภ�ณฑ์�ชี้�มชี้นำ ตลาดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชนที่3าให'เก ดระบบเศัรษฐก จัหม$นเว�ยนในช$มชน จัากการศั6กษางานข่องส่ น� ชวงฉ3�า (2548) พับวา

1) เป/นส่ถุานที่��ส่ถุานที่��ส่3าหร�บแลกเปล��ยนส่ นค'าระหวางผู้&'ผู้ล ตและผู้&'บร โภคในช$มชน ส่ร'างโอกาส่ให'

ผู้&'ผู้ล ตข่ายตรงให'ก�บผู้&'บร โภค2) ชวยส่ร'างอาช�พั ส่ร'างก จักรรมเส่ร มรายได'ให'ก�บกล$มคนที่��หลาก

หลาย3) เป/นกลไกชวยที่3าให'เก ดการหม$นเว�ยนข่องเง นภายในช$มชน4) ชวยส่ร'างรายได'เพั �มข่6,น ชวยให'เก ดส่ภาพัคลองในคร�วเร-อนและ

เก ดการลงที่$นข่ยายการผู้ล ต/ การแปรร&ปมากข่6,น

5) ชวยให'ช$มชนเร �มม�การส่ะส่มที่$นในร&ปแบบตาง ๆ เชน การออมที่ร�พัย� เป/นต'น

4. ม�ตุรฐ�นำผลั�ตุภ�ณฑ์� ผู้&'บร โภคในป+จัจั$บ�นส่วนใหญน ยม และม�ความต'องการส่ นค'าที่��ได'ร�บรองมาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�เพัราะฉะน�,นกล$มผู้&'ผู้ล ต ต'องเข่'าใจัมาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องแตละประเภที่และพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ส่ นค'าเข่'าส่&มาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� มาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� หมายถุ6ง ข่'อก3าหนดค$ณ์ล�กษณ์ะข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ผู้ล ต ได'แก มาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชน ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

30

ส่ นค'าฮาลาล มาตรฐาน อย. และมาตรฐาน GMP (Good

Manufacturing Practice) เป/นต'น รายละเอ�ยดเก��ยวก�บมาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ม�ด�งน�, 4.1 ม�ตุรฐ�นำผลั�ตุภ�ณฑ์�ชี้�มชี้นำ (มผชี้.)

ส่3าน�กงานมาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อ$ตส่าหกรรม หร-อที่��เร�ยกยอๆ วา ส่มอ. ได'ม�โครงการจั�ดที่3ามาตรฐาน ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชน เพั-�อรองร�บการพั�ฒนาค$ณ์ภาพัผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชนหร-อระด�บพั-,นบ'านที่��ย�งไมได'ร�บการพั�ฒนาเที่าที่��ควร ซึ่6�งว�ตถุ$ประส่งค�ข่องโครงการที่��ส่3าค�ญค-อส่งเส่ร มและพั�ฒนาค$ณ์ภาพัข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชนให'ได'ร�บการร�บรองและแส่ดงเคร-�องหมายการร�บรอง  เพั-�อส่งเส่ร มด'านการตลาดข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�  ให'เป/นที่��ยอมร�บอยางแพัรหลายและส่ร'างความม��นใจัให'ก�บผู้&'บร โภคในการเล-อกซึ่-,อผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ช$มชนที่�,งในประเที่ศัและตางประเที่ศั เน'นให'ม�การพั�ฒนาแบบย��งย-น อ�กที่�,งส่น�บส่น$นนโยบายส่3าค�ญข่องร�ฐบาลโครงการหน6�งต3าบล หน6�งผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�   ในการแก'ไข่ป+ญหาความยากจันข่องช$มชน โดยม$งให'ความส่3าค�ญข่องการน3าภ&ม ป+ญญาชาวบ'าน   และที่ร�พัยากรที่��ม�อย&ในที่'องถุ �น  มาพั�ฒนาและส่ร'างม&ลคาข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ให'ส่&งข่6,น  ม�ค$ณ์ภาพั ม�จั$ดเดน ม�เอกล�กษณ์� ม�การพั�ฒนาที่'องถุ �น ส่ร'างช$มชนให'เข่'มแข่5ง พั6�งตนเองได' ส่ร'างงาน ส่ร'างรายได' (ส่3าน�กงานมาตรฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� อ$ตส่าหกรรม, 2550:ออนไลน�) 4.2 ม�ตุรฐ�นำอ�ห�รฮ�ลั�ลั                เคร-�องหมายภาษาอาหร�บบนฉลากส่ นค'าหลายประเภที่ เชน น3,าปลา อาหารกระปJอง หร-ออาหารส่3าเร5จัร&ปอ-�นๆ ม�ช-�อเร�ยกตามภาษาอาหร�บวา "ฮาลาล" (Halal) ม�ความหมายวา "ถุ-กตุ&องตุ�มกฎีหร:อ ก�รอนำ�ญ�ตุ" เป/นเคร-�องหมายที่��แส่ดงวาอาหารเหลาน�,นได'ผู้ล ตข่6,นตามหล�กการข่องศัาส่นาอ ส่ลาม ผู้&'ที่��น�บถุ-อศัาส่นาอ ส่ลามส่ามารถุบร โภคได' เน-�องจัากเป/นอาหารหร-อผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ผู้านการผู้ล ตข่6,นตามบที่บ�ญญ�ต ข่องศัาส่นาอ ส่ลามที่��ย6ดหล�กโภชนาการและม�ประโยชน�ตอรางกาย โดย

31

หล�กเกณ์ฑ์� และว ธิ�ปฏิ บ�ต ที่��ส่3าค�ญด�งน�, (ธินาคารเพั-�อการส่งออกและน3าเข่'าแหงประเที่ศัไที่ย, 2543 และคณ์ะกรรมการอ ส่ลามแหงประเที่ศัไที่ย, 2550: ออนไลน�)

1) ในการผู้ล ตจัะต'องแยกส่ถุานที่��ผู้ล ตไมให'ปะปนก�บการผู้ล ตอาหารอ-�น น�บต�,งแตการเตร�ยม การผู้ล ต กระบวนการผู้ล ตและส่ถุานที่��เก5บร�กษา

2) ในข่�,นตอนการเตร�ยมการผู้ล ต กระบวนการผู้ล ต การข่นส่ง และการเก5บร�กษา ต'องม�การตรวจัส่อบอ$ปกรณ์�ตางๆ ที่��ใช'ในที่$กข่�,นตอน เพั-�อให'เป/นไปตามข่'อก3าหนดตามหล�กการข่องศัาส่นาอ ส่ลาม

3) ว ธิ�การฆ่าหร-อช3าแหละส่�ตว�ที่��น3ามาใช'ที่3าอาหาร ก3าหนดให'ผู้&'ที่��ที่3าการฆ่าต'องเป/นชาวม$ส่ล มซึ่6�งม�ความร& 'เก��ยวก�บการฆ่าส่�ตว�อยางถุ&กต'องตามหล�กการข่องศัาส่นาอ ส่ลาม

ส��งตุ&องห&�มท��ไม1ส�ม�รถุนำ��ม�ใชี้&ท��อ�ห�รฮ�ลั�ลั ได&แก1- อาหารประเภที่เน-,อที่��ได'จัากง& ล ง ส่$น�ข่ หม& หม&ป@า ส่�ตว�ก นเน-,อเป/น

อาหารที่��ม�เล5บ เชน ส่ งโต เส่-อ หม� ส่�ตว�ม�พั ษ ส่�ตว�ที่��เป/นพัาหะข่องโรค หร-อส่�ตว�ที่��นาร�งเก�ยจั เชน ตะข่าบ แมลงป@อง แมลงว�น หนอน หน& เหา ส่�ตว�ที่��ไมอน$ญาตให'ฆ่าตามหล�กการข่องศัาส่นาอ ส่ลาม เชน นกห�วข่วาน ผู้6,ง มด ลา และส่�ตว�อ-�นๆ ที่��ม�ล�กษณ์ะคล'ายคล6งก�บส่�ตว�ที่��ได'กลาวมาแล'วที่�,งหมด

- อาหารที่��มาจัากพั-ชม�พั ษหร-อเป/นอ�นตรายที่$กชน ด              - เคร-�องด-�มที่��ม�แอลกอฮอล� หร-อม�ส่วนประกอบที่��เป/นอ�นตรายและเป/นพั ษผ-&ท��หนำ&�ท��อนำ�ญ�ตุก�รใชี้&เค์ร:�องหม�ยฮ�ลั�ลัในำประเทศไทย ได&แก1

- คณ์ะกรรมการอ ส่ลามประจั3าจั�งหว�ด ซึ่6�งร�บผู้ ดชอบการผู้ล ตเพั-�อข่ายในประเที่ศั

- คณ์ะกรรมการกลางอ ส่ลามแหงประเที่ศัไที่ย ซึ่6�งร�บผู้ ดชอบที่�,งที่างการผู้ล ตเพั-�อข่ายในประเที่ศัและเพั-�อการส่งออก

32

เคร-�องหมายฮาลาลม�อาย$เพั�ยง 1 ป8 แตส่ามารถุตออาย$ได'ที่$กป8 ซึ่6�งจัะม�การตรวจัส่อบกอนการตออาย$ใบอน$ญาตที่$กคร�,ง เน-�องจัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ด�งกลาวม�หนวยงานข่องศัาส่นาอ ส่ลามคอยก3าก�บและควบค$มกระบวนการ ผู้ล ตที่�,งเร-�องความส่ะอาดและส่$ข่อนาม�ย ด�งน�,น ผู้&'ที่��ไมได'น�บถุ-อศัาส่นาอ ส่ลามก5ส่ามารถุบร โภคอาหารฮาลาลได'เชนก�น 4.3 หลั�กเกณฑ์�ก�รขอ อย.

ในการข่ออน$ญาตผู้ล ตอาหารและน3าหร-อส่��งอาหารเข่'ามาในราชอาณ์าจั�กร ผู้&'ข่อต'องศั6กษาข่'อม&ลที่��ควรที่ราบ ด�งน�, (ส่3าน�กงานคณ์ะกรรมการอาหารและยา, 2550:ออนไลน�) 1) ข่'อม&ลเบ-,องต'นที่��ควรที่ราบ 2) ตารางแบงกล$มอาหารและประกาศักระที่รวงส่าธิารณ์ส่$ข่ที่��เก��ยวข่'อง 3) ข่�,นตอน ก ารต ดตอข่อร�บเลข่ส่ารบบอาหาร 4) ระเบ�ยบการย-�นค3าข่อ เอกส่ารตาง ๆ ที่��ต'องใช'     - ระเบ�ยบการย-�นข่ออน$ญาตส่ถุานที่��ผู้ล ตอาหาร (อ.1,

ส่บ.1)

       - ระเบ�ยบการย-�นค3าข่ออน$ญาตน3าหร-อส่��งอาหารเข่'ามาในราชอาณ์าจั�กร (อ.6)

     - ระเบ�ยบการข่อข่6,นที่ะเบ�ยนต3าร�บอาหารและการข่ออน$ญาตใช'ฉลากอาหาร (ส่บ.3)

     - ใบร�บรองส่ถุานที่��ผู้ล ตส่3าหร�บการน3าเข่'าอาหาร        - ค3าแนะน3าประกอบการย-�นแบบ ส่บ.5

5) ข่�,นตอนการข่ออน$ญาต        - แผู้นภ&ม แส่ดงข่�,นตอนการข่ออน$ญาตส่ถุานที่��ผู้ล ตอาหาร (อ.1/ส่บ.1)

       - แผู้นภ&ม แส่ดงข่�,นตอนการข่ออน$ญาตส่ถุานที่��ผู้ล ตอาหารไมเข่'าข่ายโรงงาน (ส่บ.1)

         (ประเภที่อาหารพัร'อมปร$งและอาหารส่3าเร5จัร&ปที่��

33

พัร'อมบร โภคที่�นที่�)     - แผู้นภ&ม แส่ดงข่�,นตอนการข่ออน$ญาตน3าหร-อส่��งอาหารเข่'ามาในราชอาณ์าจั�กร (อ.6)

      - แผู้นภ&ม แส่ดงข่�,นตอนการข่อข่6,นที่ะเบ�ยนต3าร�บอาหาร (อ.17) และฉลากอาหาร (ส่บ.3)

      - แผู้นภ&ม แส่ดงข่�,นตอนการข่อจัดที่ะเบ�ยนอาหาร/แจั'งรายละเอ�ยดอาหาร (ส่บ.5)

      - แผู้นภ&ม แส่ดงข่�,นตอนการข่อจัดที่ะเบ�ยนอาหาร/แจั'งรายละเอ�ยดอาหาร (ส่บ.5)

ที่าง Internet (ส่3าหร�บการผู้ล ต)

     - ก3าหนดเวลาแล'วเส่ร5จัข่องงาน 6) กล$มงานที่��ร �บค3าข่ออน$ญาตผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ในกร$งเที่พัมหานคร 7) บ�ญช�รายช-�อหนวยงานที่��ให'บร การตรวจัว เคราะห� 8) แนวที่างการแส่ดงฉลากอาหาร 9) รายละเอ�ยดข่'อม&ลที่��แส่ดงบนเลข่ส่ารบบอาหาร 10) อ�ตราคาธิรรมเน�ยม 11) แบบฟื่อร�มตางๆ

ร�ยลัะเอ�ยดท��ค์วัรทร�บ ด�งนำ� ประเภทอ�ห�ร 1. อาหารพัร'อมปร$ง 2. อาหารส่3าเร5จัร&ปที่��พัร'อมบร โภคที่�นที่� อ�ห�ร ตุ�ม พั.ร.บ อ�ห�ร พั.ศ.2522 แบงเป/น 4

ประเภที่ 1. อาหารควบค$ม 2. อาหารที่��ก3าหนดค$ณ์ภาพัและมาตรฐาน 3. อาหารที่��ต'องม�ฉลาก 4. อาหารที่��วไป

34

ฉลั�กอ�ห�รตุ&องแสดงร�ยลัะเอ�ยดด�งตุ1อไปนำ� 1. ช-�ออาหาร 2. เลข่ส่ารอาหาร หร-อเลข่ อย.

3. ช-�อและที่��ต� ,งข่องผู้&'ผู้ล ต หร-อแบงบรรจั$ 4. ปร มาณ์ส่$ที่ธิ ข่องอาหารเป/นระบบเมตร ก 5. ส่วนประกอบที่��ส่3าค�ญเป/นร'อยละข่องน3,าหน�กโดยประมาณ์ 6. แส่ดง ว�น เด-อน ป8ที่��ผู้ล ต หร-อ ว�นเด-อนป8ที่��หมดอาย$ 7. ค3าแนะน3าในการเก5บร�กษาถุ'าม� 8. ว ธิ�ปร�บปร$งเพั-�อร�บประที่าน 9. ข่'อความวา ใช�ว�ตถุ$ก�นเส่�ย ถุ'าม�การใช'“ ”

10.ข่'อความวาเจั-อส่�ธิรรมชาต หร-อ เจั-อส่�ส่�งเคราะห� 11.ข่'อความวา ใช'...เป/นว�ตถุ$ปร$งแตงรส่อาหาร และระบ$ชน ดว�ตถุ$ปร$งแตงรส่อาหารที่��ใช' 12.ข่'อความวา ใช'...เป/นว�ตถุ$ที่��ให'ความหวานแที่นน3,าตาลและระบ$ชน ดว�ตถุ$ที่��ให'ความหวาน แที่นน3,าตาลที่��ใช' 13.ว ธิ�การใช'และข่'อความที่��จั3าเป/นส่3าหร�บอาหารที่��ม$งหมายจัะใช'ก�นที่ารกหร-อเด5กออนหร-อ บ$คคลกล$มใดไว'โดยเฉพัาะ 14.ข่'อความวาแตงกล �นธิรรมชาต ตางกล �นเล�ยนธิรรมชาต แตงกล �นส่�งเคราะห� แตงกล �น

ธิรรมชาต แตงรส่เล�ยนธิรรมชาต ถุ'าม�การใช'แล'วแตกรณ์�

เอกส�รประกอบก�รขออนำ�ญ�ตุ อย.

1.ส่3าเนาที่ะเบ�ยนบ'านผู้&'ข่ออน$ญาต 2.ส่3าเนาที่ะเบ�ยนบ'านส่ถุานที่��ผู้ล ตอาหาร

35

3.ส่3าเนาบ�ตรประชาชน 4.ส่3าเนาบ�ตรประจั3าต�วผู้&'เส่�ยภาษ� 5.แผู้นที่��แส่ดงที่��ต� ,งข่องส่ถุานที่��ผู้ล ตอาหาร 6.แผู้นที่��ภายในส่ถุานที่��ผู้ล ตอาหาร 7.รายการเคร-�องม-อ เคร-�องจั�กร และอ$ปกรณ์� รวมจั3านวนคนงาน 8.ส่3าเนาที่ะเบ�ยนพัาณ์ ชย� 9.หน�งส่-อร�บรองจัากหนวยงานที่��จั�ดต�,งกล$ม (กรณ์�ข่อในนามกล$มฯ) วาม�บ$คคลใดเป/น ผู้&'อน$ญาตในนามข่องกล$ม 4.4 ม�ตุรฐ�นำ GMP

มาตรฐาน GMP หมายถุ6ง หล�กเกณ์ฑ์�ว ธิ�การที่��ด�ในการผู้ล ต (Good Manufacturing Practice)

ข่'อก3าหนด 1.ส่ถุานที่��ต� ,งและอาคารผู้ล ต 2.เคร-�องม-อ เคร-�องจั�กร และอ$ปกรณ์�การผู้ล ต 3.การควบค$มกระบวนการผู้ล ต 4.การส่$ข่าภ บาล 5.การบ3าร$งร�กษา และการที่3าความส่ะอาด 6.บ$คลกรข� นำตุอนำก�รด��เนำ�นำง�นำเพั:�อขอก�รร�บรอง GMP

หนำ1วัยง�นำในำ อย.

1. กองควบค$มยา2. กองควบค$มอาหาร3. กล$มควบค$มเคร-�องส่3าอาง4. กองควบค$มเคร-�องม-อแพัที่ย�5. กองควบค$มว�ตถุ$เส่พัต ด6. กล$มควบค$มว�ตถุ$อ�นตราย

36

7. กองแผู้นงานและว ชาการ8. กองงานดานอาหารและยา9. กองพั�ฒนาศั�กยภาพัผู้&'บร โภค10. กล$มกฎีหมายอาหารและยาส��นำ�กง�นำพั�ฒนำ�ผลั�ตุภ�ณฑ์�ส�ขภ�พั1. กอง คบส่.

2. ศั&นย�เที่คโนโลย�ส่ารส่นเที่ศั3. ส่3าน�กงานเลข่าน$การกรม

ศ-นำย�ประส�นำง�นำพั�ฒนำ�ค์�ณภ�พัผลั�ตุภ�ณฑ์�ส�ขภ�พัชี้�มชี้นำข่�,นที่�� 1 ศั6กษาข่'อก3าหนดข่องหล�กเกณ์ฑ์� GMP

ข่�,นที่�� 2 ประช$มข่อความส่น�บส่น$นจัากผู้&'บร หารในการจั�ดที่3าระบบ GMP

ข่�,นที่�� 3 ผู้&'บร หารและพัน�กงานที่$กระด�บต'องม�ความม$งม��นปฏิ บ�ต ตาม GMP ประกาศันโยบายให' ที่ราบที่��วก�น เพั-�อให'เก ดความรวมม-อจัากที่$กฝ่@าย

ข่�,นที่�� 4 -ปร�บปร$งส่ถุานที่��ผู้ล ตอ$ปกรณ์� เคร-�องม-อให'ได'ตามข่'อก3า ห น ด ข่ อ ง ห ล� ก เ ก ณ์ ฑ์� GMP

               - จั�ดที่3าเอกส่ารว ธิ�การปฏิ บ�ต ตามหล�กเกณ์ฑ์� GMP และการควบค$มเอกส่ารแบบฟื่อร�ม

บ�นที่6กข่�,นที่�� 5 ฝ่Bกอบรมพัน�กงานที่�,งที่ฤษฎี�และเช งปฏิ บ�ต ข่� ,นที่�� 6 น3าเอกส่ารตามหล�กเกณ์ฑ์� GMP ไปด3าเน นการปฏิ บ�ต

จัร งข่�,นที่�� 7 การตรวจัส่อบตนเองหร-อตรวจัส่อบภายในและด3าเน น

การแก'ไข่ข่�,นที่�� 8 ย-�นข่อร�บการตรวจัประเม นเบ-,องต'น / ตรวจัร�บรอง GMP

ตอส่3าน�กงานคณ์ะกรรมการ อาหารและยา

37

ข่�,นที่�� 9 ด3ารงมาตรฐานผู้ล ตตามหล�กเกณ์ฑ์� GMP และปร�บปร$งให'ด�ข่6,นตอไปก�รยกเลั�กม�ตุรฐ�นำ

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ผู้านการร�บรองมาตรฐานแล'ว ที่างหนวยงานผู้&'ออกใบร�บรอง ม�การต ดตาม ตรวจัส่อบเป/นระยะๆ หากตรวจัพับวาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ใดไมได'ผู้ล ตตามมาตรฐานตามที่��ร �บรองไว'ก5ถุ&กยกเล กมาตรฐานข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�น�,น

5. ก�รวั�จั�ยเชี้�งปฏิ�บ�ตุ�ก�รแบบม�ส1วันำร1วัม (Participatory Action Research : PAR)

การพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3

จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' จั3าเป/นอยางย �งที่��จัะต'องม�การบ&รณ์าการหร-อการรวมม-อก�นระหวางผู้&'ที่��เก��ยวข่'องที่$กฝ่@ายเพั-�อให'เก ดการม�ส่วนรวมที่��เป/นการพั�ฒนาที่��ย� �งย-น ผู้&'ว จั�ยได'ใช'ว ธิ�การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม โดยม�รายละเอ�ยดด�งน�,

5.1 ค์วั�มหม�ยกมล ส่$ดประเส่ร ฐ (2540 : 20) ได'ให'ความหมายไว'วา การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม

(PAR) ค-อ การว จั�ยค'นคว'า และแส่งหาความร& 'ตามหล�กการข่องการว จั�ยเช งว ที่ยาศัาส่ตร�แบบเด ม ๆ ตางก�นแตเพั�ยงวา PAR ม�ว�ตถุ$ประส่งค�ม$งไปที่��การแก'ไข่ป+ญหาในการพั�ฒนา และเป/นการว จั�ยที่��ด3าเน นไปด'วยการม�ส่วนรวมข่องช$มชน ผู้&'ร วมงาน รวมที่�,งในกระบวนว จั�ยและในการม�ห$'นส่วนใช'ประโยชน�ข่องการว จั�ย พั�นธิ$�ที่ พัย� รามส่&ตร (2540 : 31) ได'ให'ความหมายข่อง PAR ไว'วาเป/นร&ปแบบข่องการว จั�ยที่��ประชาชนผู้&'เคยเป/นประชากรที่��ถุ&กว จั�ย กล�บบที่บาที่เปล��ยนเป/นผู้&'ร วมในการกระที่3าว จั�ย โดยการม�ส่วนรวมตลอดกระบวนว จั�ย จันกระที่��งการกระจัายความร& 'ที่��ได'จัากการว จั�ยไปส่&การลงม-อปฏิ บ�ต

38

ส่$ภางค� จั�นที่วาน ช ( 2547 ) กลาววา การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม หมายถุ6งว ธิ�การให'ชาวบ'านเข่'ามาม�ส่วนรวมว จั�ย เป/นการเร�ยนร& 'จัากประส่บการณ์� โดยอาศั�ยการม�ส่วนรวมอยางแข่5งข่�นจัากที่$กฝ่@ายที่��เก��ยวข่'องก�บก จักรรมว จั�ย น�บต�,งแตการก3าหนดป+ญหาการด3าเน นการ การว เคราะห�ข่'อม&ล ตลอดจันหาแนวที่างในการแก'ไข่ป+ญหาหร-อส่งเส่ร มก จักรรม ส่3าหร�บชอบ เข่5มกล�ด และโกว ที่ย� พัวงงาม (2547 :

3) ได'ให'ความหมาย การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม (PAR) วาหมายถุ6ง การว จั�ยเพั-�อการพั�ฒนาที่��รวมการว จั�ยอยางม�ส่วนรวม (Participatory Research) ก�บการว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การ (Action

Research) เข่'าด'วยก�น และเป/นเคร-�องม-อในการจั�ดการก�บป+ญหาที่��เก ดข่6,นในช$มชน โดยคณ์ะน�กว จั�ย ช$มชน และแกนน3าชาวบ'าน ม�ส่วนรวมในกระบวนการว จั�ยที่$กข่�,นตอน ต�,งแตการศั6กษาช$มชน การว เคราะห�ป+ญหา การหาแนวที่างในการแก'ป+ญหา ตลอดจันการด3าเน นงานและต ดตามประเม นผู้ล เพั-�อให'ผู้ลข่องการว จั�ยน3าไปส่&การปฏิ บ�ต ได'จัร งในการพั�ฒนา

5.2 ปร�ชี้ญ�ของก�รวั�จั�ยเชี้�งปฏิ�บ�ตุ�ก�รแบบม�ส1วันำร1วัม การว จั�ยปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม เช-�อในปร�ชญาวาชาวบ'านเป/น

ผู้&'ที่��อย&ก�บข่'อม&ลอย&ก�บความจัร งเป/นผู้&'ที่��ร& 'ด�เที่าที่��ก�บน�กว จั�ยหร-ออาจัร& 'มากกวาน�กว จั�ย การเล-อกปฏิ บ�ต ใด ๆ ก5ตามที่��จัะน3าไปส่&ค$ณ์ภาพัช�ว ตจั6งต'องเร �มจัากชานบ'านด'วยไมใชจัากส่มมต ฐานข่องคณ์ะผู้&'ว จั�ย หร-อน�กพั�ฒนาแตละฝ่@ายเด�ยวก�นและผู้&'เก��ยวข่'องฝ่@ายตาง ๆ ที่�,งชาวบ'านน�กว จั�ย และน�กพั�ฒนาควรม�บที่บาที่ในการรวมก3าหนดการป+ญหา และเล-อกแนวที่างในการปฏิ บ�ต เพั-�อน3าไปส่&การเปล��ยนแปลงและพั�ฒนาบที่บาที่ข่องที่�,งส่ามฝ่@ายตางก5ม�ความเที่าเที่�ยมก�น การว จั�ยล�กษณ์ะน�,จั6งเป/นการเร�ยนร& 'ผู้ส่มผู้ส่านระหวางความร& 'เช งที่ฤษฎี� และระเบ�ยบว ธิ�ว จั�ย เป9าหมาย และว�ตถุ$ประส่งค�ข่องน�กพั�ฒนารวมที่�,งความต'องการก�บความรอบร& 'ข่องชาวบ'าน (ส่ ที่ธิ ณ์�ฐ ประพั$ที่ธิน ต ส่าร, 2545)

39

5.3 หลั�กก�รของก�รวั�จั�ยเชี้�งปฏิ�บ�ตุ�ก�รแบบม�ส1วันำร1วัมการว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวมย6ดหล�กการส่3าค�ญด�งน�,

(พั�นธิ$�ที่ พัย� รามส่&ตร,2540)

1) ให'ความส่3าค�ญและเคารพัตอภ&ม ความร& 'ชาวบ'าน โดยยอมร�บวาความร& 'พั-,นบ'านตลอดระบบการส่ร'างความร& 'และก3าเน ดความร& 'ในว ธิ�อ-�นที่��แตกตางไปจัากข่องน�กว ชาการย�งเป/นส่ �งที่��ปฏิ บ�ต และยอมร�บก�นแพัรหลายในหม&คนชาวบ'าน คนยากจัน เพั-�อเป/นที่างแก'ป+ญหาในการด3ารงช�ว ตข่องเข่า

2) ปร�บปร$งความส่ามารถุและศั�กยภาพัข่องชาวบ'าน ด'วยการส่งเส่ร มยกระด�บและพั�ฒนาความเช-�อม��นในต�วเองข่องเข่าให'ส่ามารถุว เคราะห�ส่ถุานการณ์�ป+ญหาข่องเข่าเอง ซึ่6�งเป/นการน3าเอาศั�กยภาพัเหลาน�,มาใช'ประโยชน�

3) ให'ความร& 'ที่��เหมาะส่มแกชาวบ'านและคนยากจัน โดยให'ส่ามารถุได'ร�บความร& 'ที่��เก ดข่6,นในระบบส่�งคมข่องเข่า และส่ามารถุที่��จัะที่3าความเข่'าใจัความหมายตลอดจันน3าใช'ได'อยางเหมาะส่ม

4) ส่นใจัในปร ที่�ศัน�ข่องชาวบ'าน โดยการว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวมจัะชวยเปEดเผู้ยให'เห5นค3าถุามที่��ตรงก�บป+ญหาข่องชาวบ'าน

5) ปลดปลอยความค ด การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวมจัะชวยให'ชาวบ'านและคนยากจันส่ามารถุใช'ความค ด ความเห5นข่องตนอยางเส่ร�ในการมองส่ภาพัการณ์�และป+ญหาข่องตนเอง ส่ามารถุใช'ว จัารณ์ญาณ์ในการว เคราะห�ว จัารณ์�ตรวจัส่อบส่ภาพัเที่5จัจัร งตาง ๆ ส่ามารถุย-นหย�ดตอต'านพัล�งอ ที่ธิ พัลจัากภายนอกหร-อจัากอ3านาจักดข่��ข่องผู้&'ม�อ3านาจั

5.4 วั�ตุถุ�ประสงค์�ของก�รวั�จั�ยเชี้�งปฏิ�บ�ตุ�ก�รแบบม�ส1วันำร1วัม การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม เป/นการส่งเส่ร มให'คนในช$มชนได'เร�ยนร& 'ได'พั�ฒนาตนเองในการน3าไปส่&การพั�ฒนา

40

ช$มชนและส่�งคมที่$กด'าน ซึ่6�งส่ามารถุจั3าแนกว�ตถุ$ประส่งค�ข่องการว จั�ย (ข่น ฎีฐา กาญจันร�งษ�นนที่�, 2545)

1) เพั-�อปล$กจั ตส่3าน6กให'คนในช$มชนได'ตระหน�กในป+ญหาข่องตนเองและเก ดความตระหน�กในบที่บาที่หน'าที่��ความร�บผู้ ดชอบข่องตนม�ส่วนรวมในการแก'ป+ญหาข่องตนเองและช$มชน

2) เพั-�อด3าเน นการว จั�ยโดยเน'นการเก5บรวบรวมข่'อม&ล การว เคราะห�อยางเป/นว ที่ยาศัาส่ตร�เพั-�อชวยในการต�ดส่ นใจัก3าหนดการป+ญหา และแนวที่างในการแก'ป+ญหารวมที่�,งด3าเน นการแก'ป+ญหาด'วยตนเอง โดยอาจัรวมก�บองค�กรและหนวยงานตาง ๆ ซึ่6�งม�หน'าที่��ร �บผู้ ดชอบในเร-�องน�,น ๆ

3) เพั-�อรวมก�บช$มชนในการด3าเน นก จักรรมในที่างเศัรษฐก จั ส่�งคมและการเม-อง

4) เพั-�อส่งเส่ร มการรวมกล$ม และการที่3างานรวมก�นในการแก'ป+ญหาและการพั�ฒนาช$มชนอ�กที่�,งผู้ล�กด�นให'ก จักรรมที่�,งหมดด3าเน นไปอยางตอเน-�อง 5.5 วั�ธ�ก�รวั�จั�ยเชี้�งปฏิ�บ�ตุ�ก�รแบบม�ส1วันำร1วัม

ชอบ เข่5มกล�ดและโกว ที่ย� พัวงงาม ( 2547) ได'น3าเส่นอวา การว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม(PAR) ม�ว ธิ�การว จั�ยที่��เน'นไปที่��การม�ส่วนรวมข่องช$มชนก�บน�กว จั�ยเป/นหล�ก โดยม�ล�กษณ์ะที่��หลากหลาย ด�งน�,

1) ว ธิ�การว จั�ย PAR จัะม�ล�กษณ์ะข่องการศั6กษาที่��ม�ความหลากหลายเที่คน ค เป/นการศั6กษาช$มชนจัากการแลกเปล��ยนความค ดเห5นก�บชาวบ'าน ประเม นป+ญหาและความต'องการข่องชาวบ'าน โดยชวยก�นว เคราะห�ส่ภาวการณ์� ป+ญหาข่องช$มชน ก3าหนดแนวที่างแก'ไข่ป+ญหาต'องม�การส่3ารวจัที่ร�พัยากรในช$มชน ที่�,งที่ร�พัยากรธิรรมชาต และที่ร�พัยากรมน$ษย� บร การข่องหนวยตาง ๆ ที่�,งภาคร�ฐและเอกชน เพั-�อก3าหนดก จักรรมที่��ส่ามารถุน3าส่ �งที่��ม�อย&มาใช'ให'เก ดประโยชน� และ

41

ที่ร�พัยากรมน$ษย�จัะม�ส่วนรวมในการด3าเน นก จักรรมรวมก�นจันส่ ,นส่$ดการว จั�ย

2) ว ธิ�การว จั�ย PAR ที่��ส่3าค�ญประการหน6�งก5ค-อ การจั�ดที่3าโครงการหร-อก จักรรมพั�ฒนาตาง ๆ ที่��เก ดจัากการม�ส่วนรวมข่องชาวบ'าน แกนน3าช$มชน หร-อผู้&'น3าช$มชน และน�กว จั�ย ได'ม�ส่วนรวมในการด3าเน นก จักรรมระหวางที่��ที่3าการว จั�ย

3) การที่3าว จั�ย PAR ชาวบ'านจัะเป/นผู้&'ร& 'เที่าก�บน�กว จั�ยหร-อน�กพั�ฒนา เพัราะป+ญหาการว จั�ยเร �มจัากชาวบ'าน ไมใชส่มมต ฐานข่องน�กว จั�ยหร-อน�กพั�ฒนาแตฝ่@ายเด�ยว การก3าหนดแนวที่างหร-อเล-อกที่างที่��จัะน3าไปส่&การพั�ฒนาค$ณ์ภาพัช�ว ต จั6งเป/นการผู้ส่มผู้ส่านระหวางความร& 'เช งที่ฤษฎี�และระเบ�ยบว ธิ�ว จั�ยข่องน�กว จั�ย ก�บเป9าหมายและว�ตถุ$ประส่งค�ข่องน�กพั�ฒนา ผู้นวกก�บความต'องการและความรอบร& 'ข่องชาวบ'าน 5.6 บทบ�ทของนำ�กวั�จั�ยในำก�รวั�จั�ยเชี้�งปฏิ�บ�ตุ�ก�รแบบม�ส1วันำร1วัม

บที่บาที่ข่องน�กว จั�ยในการว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวมควรม� ด�งน�, (ส่ ที่ธิ ณ์�ฐ ประพั$ที่ธิ

น ต ส่าร, 2545)

1) ต'องตระหน�กในข่'อจั3าก�ดข่องตนเอง ม�ความร& 'ส่6กวาไมร& ' นอกจัากน�,ย�งต'องตระหน�กในค$ณ์คาข่องตนเองเม-�อต'องส่�มพั�นธิ�ก�บคาน ยมข่องประชาชนในที่'องถุ �นที่��แตกตางก�นไปจัากตนเอง

2) ยอมร�บการไมร& 'และพัยายามเร�ยนร& 'จัากคนในช$มชนโดยผู้านที่างม ตรภาพัความเข่'าใจัซึ่6�งก�นและก�น

3) หล�งจัากที่��ได'ร�บข่'อม&ลพัอส่มควร หร-อเข่'าใจัป+ญหาข่องที่'องถุ �น ต'องรวมก�นก�บชาวบ'านหาที่างออกหร-อการแก'ไข่ป+ญหา ซึ่6�งข่�,นตอนน�,เป/นงานหล�กและม�กเก��ยวพั�นก�บความข่�ดแย'งอ�นเก ดจัากโครงส่ร'างอ3านาจัที่'องถุ �น แตการก'าวเด นอยางม�จั�งหวะ ปล$ก กระต$'นให'ชาวบ'านตระหน�กและเปEดใจักว'างออกจัะชวยให'ชาวบ'านได'เร�ยนร& 'และเห5นที่างออกที่��ไมจั3าเป/นต'องม�การปะที่ะหร-อน3าไปส่&ความข่�ดแย'งเส่มอไป

42

นอกจัากน�,การแก'ไข่ป+ญหาโดยชาวบ'านม�ส่วนรวมเป/นระบบการเร�ยนร& 'ว ธิ�การแก'ไข่ป+ญหาโดยชาวบ'านม�ส่วนรวมเป/นระบบการเร�ยนร& 'ว ธิ�การแก'ป+ญหาไปด'วย

4) คนนอกที่��เข่'ารวมไปเร�ยนร& 'ในช$มชนหร-อชนบที่ ต'องเตร�ยมเร�ยนร& 'เก��ยวก�บ ส่ถุานการณ์�ความข่�ดแย'งข่องชนช�,นผู้&'น3าในช$มชน ความส่�มพั�นธิ�ระหวางพัวกเข่าก�บอ3านาจัภายนอก อ ที่ธิ พัลข่องเข่าตอนโยบายและการปฏิ บ�ต ในการพั�ฒนา

จัากแนวค ดและที่ฤษฎี�ที่��ที่างคณ์ะน�กว จั�ยได'รวบรวมและน3าเส่นอมาน�,น ก5เพั-�อใช'เป/นหล�กการและแนวที่างส่3าหร�บผู้&'ที่��เก��ยวข่'องก�บการด3าเน นงานข่�บเคล-�อนโครงการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' ให'เป/นไปตามหล�กว ชาการที่��เก��ยวข่'อง ม�ประส่ ที่ธิ ภาพัส่&งส่$ด และน3าไปส่&การพั6�งตนเองข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตและส่หกรณ์�ที่��เก��ยวข่'อง

โค์รงก�รพั�ฒนำ�ประส�ทธ�ภ�พัก�รบร�ห�รจั�ดก�รกลั�1มผ-&ผลั�ตุ

Primary Report 1. แนวค ด ที่ฤษฎี� ที่��ใช'ในการด3าเน นโครงการ 2. การออกแบบและการประเม นจั�ดล3าด�บกล$มตามศั�กยภาพั จัากแบบประเม นศั�กยภาพั 3. ข่'อม&ลกล$มผู้&'ผู้ล ต และส่หกรณ์�/กล$มเกษตรกรต'นส่�งก�ดที่��เข่'า

รวมโครงการและรายช-�อกล$มผู้&'ผู้ล ต ที่��ส่นใจัเข่'า รวมก จักรรมเคร-อข่ายธิ$รก จั

และ cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องโครงการ 4. การออกแบบประเม นต�วช�,ว�ดความส่3าเร5จัข่องโครงการและการต ดตามประเม นผู้ลโครงการ

แนำวัค์�ด ทฤษฎี� ท��ใชี้&ในำก�รด��เนำ�นำโค์รงก�ร

43

1. กระบวนการว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม (PAR)เน'น Action Learning แบบ Integrated Approach on Holistic Basis

2. การจั�ดการความร& ' (Knowledge Management) ในการบร หารจั�ดการกล$ม/เคร-อข่ายธิ$รก จั และ Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� บนฐานปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง

3. ปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง4. Cluster Management5. Network Mangement6. แนวค ดการตลาดและหล�กการตลาด

1. หลั�กก�รตุลั�ดแลัะแนำวัค์�ดก�รตุลั�ดด'วยการเปล��ยนแปลงที่างเศัรษฐก จั ว ถุ�ช�ว ต เที่คโนโลย� ตลอดจัน

การเม-องและกฎีหมาย ที่�,งในประเที่ศั ระหวางประเที่ศั เปล��ยนแปลงอยางรวดเร5วกล$มธิ$รก จัต'องปร�บต�วให'ที่�นก�บการเปล��ยนแปลงด�งกลาว โดยการน3าเส่นอส่ นค'าที่��ที่3าให'ล&กค'าพัอใจั และยอมร�บในค$ณ์คาข่องส่ นค'าน�,น กล$มธิ$รก จัจั6งจัะอย&ได'ภายใต'ภาวะการแข่งข่�นจัากที่�,งธิ$รก จัเด�ยวก�นและส่ นค'าที่��ที่ดแที่นก�นได'จัากตางประเที่ศั

eBay หร-อที่��ร& 'จั�กก�นในนามการประม&ลออนไลน� (online

auction) ประส่บความส่3าเร5จัอยางส่&ง โดยการส่ร'างการประม&ลออนไลน�ข่6,นมาอยางเร�ยบงาย ม�ประส่ ที่ธิ ภาพั และส่ามารถุเข่'าถุ6งได'อยางกว'างข่วาง ล&กค'าม�ความส่ะดวกส่บายในการข่ายและเส่าะหาส่ นค'ามาเป/นข่องต�วเองได'งาย ส่อดร�บก�บว ถุ�ช�ว ต เที่คโนโลย�ในป+จัจั$บ�น น��นค-อธิ$รก จัได'ส่ร'างความพั6งพัอใจัให'ก�บล&กค'า และเส่นอค$ณ์คาในด'านการประม&ล ซึ่6�งข่ายส่ นค'าให'แกล&กค'า และล&กค'าไดร�บบร การอยางเต5มที่�� ตระหน�กถุ6งค$ณ์คาที่��ได'ร�บจัากส่ นค'าน�,น

ส่ นค'าข่องกล$มธิ$รก จัใน 3 จั�งหว�ดภาคใต'ที่��ประส่บความส่3าเร5จัจัากการที่3าตลาดที่�,งในและตางประเที่ศัก5ม�หลายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�เชนก�น ที่�,งประเภที่อาหารและเคร-�องตกแตง การตลาดในย$คป+จัจั$บ�นจั6งเป/นย$คแหงการส่ร'างค$ณ์คา ส่-�อส่ารค$ณ์คา และส่งมอบค$ณ์คาให'แกผู้&'บร โภค

44

1.1 ค์วั�มหม�ยของก�รตุลั�ดการตลาด (Marketing) เป/นได'ที่�,งหนวยงานหน6�ง หน'าที่��หน6�ง

ข่องการด3าเน นงานที่างธิ$รก จั และเป/นจั$ดเน'นที่��ส่3าค�ญข่องธิ$รก จั David

Packard กลาววา การตลาดเป/นส่ �งที่��ส่3าค�ญมากเก นกวาจัะถุ&กที่ ,งเอา“

ไว'ก�บฝ่@ายการตลาดเพั�ยงฝ่@ายเด�ยว ” (ปฏิ พัล ต�,งจั�กรวรานนที่�, 2549:

8) เน-�องจัากส่ �งที่��ธิ$รก จั ที่$กธิ$รก จัต'องการเหม-อนก�น ค-อ เพั-�อให'ธิ$รก จัม�ก3าไรในระยะยาว ถุ'าธิ$รก จัส่ามารถุน3าเส่นอนว�ตกรรมใหมๆ ให'ก�บล&กค'าตรงก�บความต'องการข่องเข่าได' ร�กษาต'นที่$นให'ต3�ากวาระด�บที่��ล&กค'าต'องจัาย รวมที่�,งม��นใจัได'วาพัน�กงานที่$กคนที่3างานอยางเต5มที่�� ม�ก3าล�งใจั ม$งส่นองความต'องการข่องล&กค'า ค-นก3าไรส่&ส่�งคม ชวยจัรรโลงส่�งคม ธิ$รก จัก5จัะได'ร�บการตอบร�บ และอย&ได'อยางย��งย-น

การตลาด ได'พั�ฒนามาอยางตอเน-�องเป/นระยะเวลายาวนาน และม�ผู้&'ให'ความหมายหร-อน ยามข่องการตลาดไว'เป/นจั3านวนมาก( http://elearning.bu.ac.th/mua/course/mk212/ch1.htm )เชน

Peter Drucker ให'ความหมายข่องการตลาด ด�งน�, "การตลาด ค-อความพัยายามที่3าให'การข่ายข่ยายกว'างออกไป และด'วยความรวดเร5วที่��ส่$ด"

William J. Stanton ได'กลาวไว'วา "การตลาด หมายถุ6ง ก จักรรมที่างธิ$รก จัที่�,งหมด ที่��ส่ามารถุส่งผู้ลกระที่บระหวางก�นได' เชน การก3าหนดราคา การจั�ดจั3าหนายส่ นค'าหร-อบร การ และการส่งเส่ร มการตลาด เพั-�อให'ตอบส่นองความต'องการให'ก�บล&กค'า ที่�,งในป+จัจั$บ�นและผู้&'ที่��คาดวาจัะเป/นล&กค'าในอนาคต"

สม�ค์มก�รตุลั�ดแห1งสหร�ฐอเมร�ก� (The American

Marketing Association: AMA) ได'ให'น ยามค3าวาการตลาดไว'ด�งน�, "การตลาด หมายถุ6ง กระบวนการวางแผู้นและบร หารในด'านแนวความค ด การก3าหนดราคา การส่งเส่ร มการตลาด การจั�ดจั3าหนายส่ นค'าหร-อบร การ เพั-�อให'เก ดการแลกเปล��ยนส่ นค'าหร-อบร การ ซึ่6�งที่3าให'ผู้&'บร โภคได'ร�บความส่$ข่ความพัอใจัและบรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�ข่ององค�กร"

45

Dr. Philip Kotler ศัาส่ตราจัารย�ด'านการตลาดที่��ม�ช-�อเส่�ยงข่องประเที่ศัส่หร�ฐอเมร กา ได'ให'น ยามข่องการตลาดวา "การตลาด ค-อ ก จักรรมตางๆ ที่��มน$ษย�กระที่3าข่6,นเพั-�อตอบส่นองตอความจั3าเป/นและความต'องการให'เป/นที่��พัอใจัโดยผู้านกระบวนการการแลกเปล��ยน

ความหมายการตลาดในย$คแนวความค ดการตลาดเร �มแรก (Marketing cancept) ซึ่6�งธิ$รก จัม$งเน'นตอบส่นองความต'องการข่องผู้&'บร โภค ควบค&ก�บการบรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�ระยะยาวข่ององค�การ

การตลาด (Marketing) หมายถุ6ง กระบวนการวางแผู้น และบร หารผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�บร การ ได'แก ราคา การส่งเส่ร มการตลาด และการกระจัายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� บร การ หร-อแนวค ดน�,นๆ เพั-�อที่3าให'เก ดการแลกเปล��ยนที่��ส่ร'างความพั6งพัอใจัแกผู้&'บร โภค และบรรล$ว�ตถุ$ประส่งค�

ส่3าหร�บความหมายข่องการตลาดในย$คที่��ส่ �งแวดล'อมที่างการตลาดเปล��ยนแปลงอยางรวดเร5ว ม ได'ม$งเพั-�อส่ร'างความพัอใจัแกผู้&'บร โภคเที่าน�,น เพัราะต'องการอย&ในใจัผู้&'บร โภคได'ยาวนานไมเปล��ยนพัฤต กรรมไปซึ่-,อตราย��ห'ออ-�น การตลาดในย$คน�,จั6งม$งเน'นที่��การส่ร'างค$ณ์คา การส่-�อส่ารค$ณ์คา และการส่งมอบค$ณ์คาให'แกผู้&'บร โภค ซึ่6�งส่ร$ปความหมายได'ด�งน�,

การตลาด (Marketing) เป/นการส่ร'างค$ณ์คา (Create

Value) ให'ก�บส่ นค'าหร-อบร การ จัากน�,นก5ต'องที่3าการส่-�อส่ารค$ณ์คา (Communicate Value) ให'แกผู้&'บร โภคผู้านที่างเคร-�องม-อที่างการตลาดตางๆ พัร'อมที่�,งต'องที่3าการส่งมอบค$ณ์คา (Delivery Value)

ให'แกผู้&'บร โภคตุ�วัอย1�ง- อ&ซึ่อมรถุในความหมายข่องธิ$รก จัเรา ค-อข่'อใด

ก. ส่ถุานที่��ให'บร การซึ่อมรถุข่.ส่ถุานที่��ด&แลความปลอดภ�ยในการข่�บข่��รถุยนต�ให'ล&กค'าค. คล น กซึ่อมรถุที่$กเวลา

46

- ค$ณ์คาข่องธิ$รก จัเราค-ออะไร จัะส่-�อส่ารอะไร และส่งมอบค$ณ์คาให'แกล&กค'าได'ด'วยว ธิ�ใด ให'มาพั จัารณ์าความหมายข่องธิ$รก จัที่�,ง 3 ร'าน

อ&ซึ่อมรถุที่�,ง 3 ร'าน ตามค3าน ยามต�วเองที่��วางไว'แตกตางก�น การให'บร การล&กค'าจัะแตกตางก�น น��นค-อ การส่ร'างค$ณ์คาให'แกล&กค'าตางก�น การส่-�อส่าร ค-อ การบอกข่'อม&ล น3าเส่นอ แจั'งข่าวให'ล&กค'าร& 'วา เราให'บร การอะไร (ค$ณ์คา) แกล&กค'า ร'าน ก. ค$ณ์คาอย&ที่��การบร การซึ่อมรถุ ร'าน ข่. ค$ณ์คาอย&ที่��การด&แลให'รถุปลอดภ�ย และร'าน ค. อย&ที่��ให'บร การที่$กที่��ที่$กเวลา ฉะน�,น ร'านที่�,ง 3 ต'องหาว ธิ�ส่งมอบ (ให'บร การ) ตามที่��ประกาศัเอาไว' เพัราะล&กค'าจัะคาดหว�งตอส่ �งน�,นจัากร'านเรา ถุ'าเข่าได'ร�บการบร การมากกวาส่ �งที่��คาดหว�งก5จัะพั6งพัอใจัการให'บร การข่องเรา

1.2 ก�รสร&�งค์�ณค์1�แลัะค์วั�มพัอใจัให&ก�บลั-กค์&�ค$ณ์คาในส่ายตาล&กค'า (Customer Value) หมายถุ6ง ผู้ล

ประโยชน�ส่วนเก นที่��ล&กค'าได'ร�บจัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� (เม-�อห�กคาใช'จัายที่��ซึ่-,อส่ นค'าออกไป) และเม-�อเปร�ยบเที่�ยบก�บราคาที่��ซึ่-,อมาแล'ว ผู้&'บร โภคได'ร�บความพัอใจั เพั-�อให'เห5นภาพัช�ด แส่ดงได'ด�งส่มการ

โดยที่�� V ค-อ ค$ณ์คาที่��ล&กค'าได'ร�บ (Value)

B ค-อ ผู้ลประโยชน�ที่��ได'จัากส่ นค'า (Perceived Benefits)

คาใช'จัายในการซึ่-,อ (Perceived Costs)

P ค-อ ราคาส่ นค'า (Price)

ก�รส:�อส�รค์�ณค์1� Communicate Value

การส่-�อส่ารค$ณ์คาให'บ$คคลภายในองค�การ ( internal

customer) ล&กค'า (external customer) และผู้&'ลงที่$น ผู้&'ถุ-อห$'น (investor customer) ร�บร& ' เป/นการส่-�อส่ารความพัยายามที่างการ

47

ตลาด (Marketing offer) ให'ล&กค'าที่ราบถุ6งส่ นค'า บร การ และราคาที่��ธิ$รก จัน3าเส่นอแกล&กค'า

ก�รส1งมอบค์�ณค์1� Delivery Value

ค-อ การส่งมอบค$ณ์คาให'ล&กค'า ใช'การกระจัายส่ นค'า และชองที่างในการจั�ดจั3าหนาย (Logistics and Channel distribution)

เพั-�อให'ส่ นค'าถุ6งม-อล&กค'าอยางรวดเร5ว ส่ะดวกส่บาย ตามเวลาที่��ต'องการ ได'ส่ นค'าตรงก�บที่��ต'องการ ด�งแส่ดงในร&ปที่�� 1

\

ร-ปท�� 1 ค์วั�มหม�ยของก�รตุลั�ดเพั:�อก�รสร&�งค์�ณค์1� แลัะค์วั�มพั+งพัอใจัให&แก1ลั-กค์&�

ในการพั�ฒนาค$ณ์คาเพั-�อให'ได'ร�บช�ยชนะในการแข่งข่�น (Improve customer value to win marketing area) ธิ$รก จัที่3าได'โดย

1.ส่ร'างตราส่ นค'า (Brand) ภายใต'ความเป/นตราส่ นค'า ประกอบด'วย

48

การส่ร'างค$ณ์คา

(Creative Value)

การตลาด(Market)

การส่-�อส่าร(Communicate

Value)

การส่งมอบ(Delivery Value)

ล&กค'า(Customer)

ตราส่ นค'า (Brand)

บร การ (Service)

กระบวนการ (Process)

เคร-�องม-อในการส่งเส่ร มการตลาด

การจั�ดจั3าหนายและและการจัายส่ นค'า

ส่ นค'าและการบร การ (product or service)

ธิ$รก จั (companies)

บ$คลากร (persons)

ตราย��ห'อจัะส่ร'างค$ณ์คาให'แกบ$คลากรภายใน ผู้&'บร โภค และผู้&'ลงที่$น ที่3าให'ส่ร'างราคา ค$ณ์คาให'ตราส่ นค'าได' (Brand Equity)

2.การบร การ (Service) การบร การ ค-อ การแก'ป+ญหาให'แกล&กค'า (Service = Solution to customer)

บร การ ไมใชเพั�ยงการให'บร การกอนการข่าย ข่ณ์ะข่าย และหล�งการข่ายเพั�ยงเที่าน�,น

บร การ เป/นปร�ชญา แนวค ดในการที่3างานเป/นจั ตว ญญาณ์ (spirit) ข่องธิ$รก จั ที่3าให'ร�กษาล&กค'าได'ย� �งย-น

3.กระบวนการ (Process) กระบวนการม�ผู้ลตอค$ณ์ภาพัในการส่งมอบงานให'แกล&กค'า

เป/นความพัยายามบร หารกระบวนการในหวงโซึ่อ$ปที่าน ค-อ ต�,งแตจั�ดหาว�ตถุ$ด บ (raw material) จันกระที่��งเข่'าส่&โรงงานผู้ล ตและผู้ล ตเป/นส่ นค'าส่3าเร5จัร&ป (finished products) ส่งข่ายจันถุ6งม-อผู้&'บร โภค

เป/นความพัยายามในการส่ร'างพั�นธิม ตร (Strategic

alliance) ในกระบวนการหวงโซึ่อ$ปที่าน เพั-�อรวมก�นลดต'นที่$นและเพั �มค$ณ์คาให'แกผู้&'บร โภค (Brand, Service and process are drivers to win the heart share of customer)

1.3 ก�รตุลั�ดโดยองค์�รวัม (Holistic Marketing)

เป/นกระบวนการส่ร'างค$ณ์คาให'แกพัน�กงานภายใน โดยส่ร'างความจังร�กภ�กด�ตอธิ$รก จั รวมใจัก�นที่3างาน ส่ร'างค$ณ์คาให'แกผู้&'บร โภคด'วยการใช'ส่วนประส่มที่างการตลาด (4Ps ค-อ Product Price

Place Promotion) ส่ร'างค$ณ์คาให'แกส่�งคมด'วยการที่3าการตลาดอยางม�จัร ยธิรรม ร�บผู้ ดชอบตอส่�งคม ส่ร'างส่ �งด�งามให'แกส่�งคมในร&ปแบบข่อง 4Ps ที่��น3าเส่นอและส่ร'างความส่�มพั�นธิ�ที่��ด�ก�บผู้&'ร วมธิ$รก จัส่ร'าง

49

ค$ณ์คาให'แกผู้&'ร วมธิ$รก จั ซึ่6�งได'แก ล&กค'า ผู้&'ป9อนว�ตถุ$ด บให' และผู้&'จั�ดจั3าหนายส่ นค'าให'แกธิ$รก จั ด�งแส่ดงในร&ปที่�� 2

ร-ปท�� 2 ก�รตุลั�ดโดยองค์�รวัม

1.4 แนำวัค์วั�มค์�ดท�งก�รตุลั�ด

50

Holistic Marketing

InternalMarketing

IntegratedMarketing

RelationshipMarketing

SocialResponsibilit

yMarketing

MarketingDepartment

Senior Management

4 Ps (offer valueand deliver value)

Ethic

SocialLegal Staesholder

Customer

Supplier

Distributor

หมายถุ6ง แนวที่างในการด3าเน นงานหล�กๆ ที่างการตลาดข่องธิ$รก จั หร-ออาจัเร�ยกวาเป/นปร�ชญา การจั�ดการที่างการตลาดก5ได' เป/นม$มมองวาธิ$รก จัควรให'ความส่3าค�ญก�บผู้ลประโยชน�ข่ององค�กร ล&กค'า และส่�งคมอยางไร เพัราะผู้ลประโยชน�ข่องกล$มที่�,งส่ามบอยคร�,ง จัะข่�ดแย'งก�น

แนวความค ดใหญๆ ที่��เป/นแนวที่างในการบร หารการตลาดแบงได' 5 แนวค ด และม�ว ว�ฒนาการเป/นล3าด�บ ได'แก

1.แนวค ดเน'นการผู้ล ต (Production Concept)

2.แนวค ดเน'นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� (Product Concept)

3.แนวค ดเน'นการข่าย (Selling Concept)

4.แนวค ดเน'นการตลาด (Marketing Concept)

5.แนวค ดการตลาดเพั-�อส่�งคม (Society Marketing)

แนำวัค์วั�มค์� ด เก�� ยวัก�บก�รผลั�ตุ (The production concept)

ม$งพัยายามส่นใจัหาว ธิ�จั3าแนกแจักจัายที่��ม�ประส่ ที่ธิ ผู้ลที่��ส่$ด ส่ามารถุใช'ได'ผู้ลใน 2 ส่ถุานการณ์� ค-อ

- ปร มาณ์ความต'องการส่ นค'าม�มากกวาข่องที่��น3าออกข่าย ล&กค'าพัร'อมจัะซึ่-,อที่$กอยาง

- ต'นที่$นส่ นค'าส่&งมาก ต'องพัยายามลดราคาให'ต3�าลงด'วยว ธิ�การผู้ล ตที่��ด�กวา

ส่มมต ฐานส่3าค�ญข่องแนวค ดน�, ค-อ ผู้&'บร โภคส่นใจัที่��จัะซึ่-,อส่ นค'าที่��ส่ามารถุหาซึ่-,อได'งาย และราคาไมแพัง ด�งน�,นการจั�ดการตลาดจัะเน'นไปที่��การปร�บปร$งประส่ ที่ธิ ภาพัการผู้ล ตและการจั�ดจั3าหนาย แนวค ดน�,เป/นแนวค ดที่��เกาแกที่��ส่$ด

แนำวัค์วั�มค์�ดเก��ยวัก�บตุ�วัผลั�ตุภ�ณฑ์� (The product concept)

ม�ส่มมต ฐานวาผู้&'บร โภคพัอใจัในต�วผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�เม-�อเที่�ยบก�บราคา (ค$ณ์คา)

51

องค�กรควรที่$มเที่พั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ให'มากที่��ส่$ด เพั-�อให'ผู้&'บร โภคเก ดค$ณ์คาจัากการใช'ส่ นค'า

แนวค ดน�,ผู้&'บร โภคส่นใจัซึ่-,อส่ นค'าที่��ม�ค$ณ์ภาพั ม�นวตกรรมใหม ก จัการจั6งที่$มเที่ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อยางตอเน-�อง ที่�,งน�,รวมถุ6งห�บหอต'องนาส่นใจั ราคาและชองที่างจั3าหนายส่ะดวกในการซึ่-,อส่ นค'า ที่3าให'นาส่นใจัซึ่-,อส่ นค'า

แนำวัค์วั�มค์�ดเก��ยวัก�บก�รข�ย (The selling concept)

ผู้&'บร โภคไมส่นใจัในผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่$กอยางที่��องค�กรน3าเส่นอ หร-อซึ่-,อน'อย

องค�กรใช'ความพัยายามในการกระต$'นให'ผู้&'บร โภคส่นใจัโดยใช'เคร-�องม-อการข่ายเข่'าชวยกระต$'นความต'องการซึ่-,อข่องผู้&'บร โภค เชน การโฆ่ษณ์า การเข่'าพับล&กค'า

แนวค ดน�,ถุ&กน3ามาใช'ในที่างปฏิ บ�ต ก�บส่ นค'าที่��ไมแส่วงซึ่-,อ (unsought goods) ที่��ผู้&'ซึ่-,อส่วนใหญไมได'วางแผู้นการซึ่-,อมากอน ผู้&'ข่ายจั6งพัยายามเปล��ยนม$มมองข่องล&กค'าคาดหว�งและข่ายส่ นค'าภายใต'ประโยชน�ที่��ล&กค'าได'ร�บ (วาร$ณ์� ส่�นต วงศั�วาณ์ ช และคณ์ะ, 2546 ) การข่ายภายใต'ส่มมต ฐานที่��ต'องจั&งใจัล&กค'า อาจัม�ป+ญหาที่3าให'ล&กค'าไมพัอใจัส่ นค'าในภายหล�งได'

แนำวัค์วั�มค์�ดม�1งก�รตุลั�ด (The marketing concept)

ส่ามารถุจั�ดกล$มผู้&'บร โภคเป/นกล$มตางๆ ได'ตามความต'องการที่��ไมเหม-อนก�น

เส่นอบร การตามความต'องการความพัอใจัข่องส่วนตลาด องค�กรต'องว จั�ย ค'นคว'า และเล-อกตลาดเป9าหมาย พั จัารณ์า

แผู้นการตลาด เพั-�อให'ล&กค'าได'ร�บค$ณ์คาตามที่��องค�กรเส่นอและล&กค'าต'องการ

แนวค ดน�,ถุ-อวาการบรรล$เป9าหมายข่องก จัการข่6,นอย&ก�บการก3าหนดความจั3าเป/นและความต'องการข่องล&กค'าในตลาดเป9าหมาย และ

52

ส่งมอบความพั6งพัอใจัอยางม�ประส่ ที่ธิ ผู้ลเหน-อค&แข่งข่�น (วาร$ณ์� ส่�นต วงศั� และคณ์ะ, 2546)

แนำวัค์�ดให&ค์วั�มส��ค์�ญแก1ก�รผลั�ตุ แ นำ วั ค์� ด ใ ห&ค์วั�มส��ค์�ญแก1ก�รตุลั�ดร-ปท�� 3 ก�รให&ค์วั�มส��ค์�ญแก1ก�รผลั�ตุ แลัะก�รตุลั�ด (ปฏิ�พัลั ตุ� ง

จั�กรวัร�นำนำท�, 2549)

ร&ปที่�� 4 เปร�ยบเที่�ยบแนวค ดการผู้ล ตก�บแนวความค ดการตลาด แนวความค ดการผู้ล ตให'ความส่3าค�ญตอฝ่@ายผู้ล ต และให'ฝ่@ายการตลาดเป/นผู้&'ด&แลล&กค'า

53

ฝ่@ายพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ฝ่@ายผู้ล ต

ฝ่@ายที่ร�พัยากรบ$คคล

ฝ่@ายการ

เง น

ฝ่@ายการตลาด

ล&กค'า

ฝ่@ายพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ล&กค'า

ฝ่@ายที่ร�พัยากรบ$คคล

ฝ่@ายการ

เง น

ฝ่@ายการตลาด

ฝ่@ายผู้ล ต

ร-ปท�� 4 ค์วั�มแตุกตุ1�งระหวั1�งแนำวัค์วั�มค์�ดท�งก�รตุลั�ด แลัะแนำวัค์วั�มค์�ดท�งก�รข�ยท��ม�: วั�ทวั�ส ร�1งเร:องผลั (2545)

ร&ปที่�� 4 แส่ดงให'เห5นความแตกตางข่องแนวค ดการตลาด และแนวค ดที่��เก��ยวก�บการข่าย ซึ่6�งหลายคนอาจัค ดวาเป/นเร-�องเด�ยวก�น เป/นม$มมองที่��แคบ

แนำวัค์�ดก�รตุลั�ดเพั:�อส�งค์ม (The social marketing concept)

ธิ$รก จัไมควรม$งผู้&'บร โภคเพั�ยงอยางเด�ยว เป/นการบร หารการตลาดม$งให'ประโยชน�ผู้&'ม�ส่วนเก��ยวข่'อง

(Stakeholders) ที่$กกล$มแนวค ดน�,ต� ,งอย&บนส่มมต ฐานวา ธิ$รก จัควรก3าหนดความจั3าเป/น

ความต'องการ และผู้ลประโยชน�ข่องตลาดเป9าหมาย โดยส่งมอบค$ณ์คาที่��ด�กวาให'ก�บล&กค'าในว ถุ�ที่างที่��ที่3าให'เก ดการร�กษา หร-อพั�ฒนาความเป/นอย&ที่��ด�ข่องล&กค'า และส่�งคม ป+จัจั$บ�นธิ$รก จัม$งส่นใจัในแนวค ดน�,โดยน3าเส่นอ

ค์วั�มแตุกตุ1�งระหวั1�งก�รตุลั�ดแลัะก�รข�ย

ก�รตุลั�ด ก�รข�ย

เนำ&นำท��ค์วั�มตุ&องก�รของผ-&บร�โภค์ (Consumer Oriented)

เนำ&นำท��ค์วั�มตุ&องก�รของผ-&ข�ย(Seller’s Oriented)

เร��มตุ&นำจั�กก�รผลั�ตุส�นำค์&� จั�กนำ� นำจั+งห�วั�ธ�ท��จัะจั��หนำ1�ยส�นำค์&�นำ� นำ

เร��มตุ&นำจั�กก�รก��หนำดค์วั�มตุ&องก�รของผ-&บร�โภค์แลั&วัจั+งจั�ดห� หร:อผลั�ตุส�นำค์&�เพั:�อตุอบสนำองค์วั�มตุ&องก�รนำ� นำ

ม�1งเนำ&นำท��ยอดข�ยส-งส�ด

ม�1งท��ก��ไรส-งส�ด

ใชี้&ก�รวั�งแผนำในำระยะส� นำในำก�รผลั�ตุส�นำค์&�แลัะม�1งเพั�ยง

ตุลั�ดท��ม�อย-1ในำป?จัจั�บ�นำ

ใชี้&ก�รวั�งแผนำระยะย�วัในำก�รผลั�ตุ

ส�นำค์&�ม�ก�รห�ตุลั�ดใหม1ๆ เพั:�อก�ร

เตุ�บโตุของก�จัก�รในำอนำ�ค์ตุ

54

ออกมาในร&ปข่ององค�กรธิ$รก จัที่��ตอบส่นองกล�บตอส่�งคม (Corporate

Social Response) ซึ่6�งจัะที่3าให'การตลาดจัรรโลงโลก ที่3าให'ผู้&'บร โภค ส่�งคมได'ร�บความพั6งพัอใจัในระยะยาว

1.5 ส1วันำประสมท�งก�รตุลั�ด(Marketing Mix: 4'Ps)

ถุ-อเป/นห�วใจัส่3าค�ญข่องการบร หารการตลาดการจัะที่3าให'การด3าเน นงานข่องก จัการประส่บความส่3าเร5จัได'ข่6,นอย&ก�บการปร�บปร$งความส่�มพั�นธิ�ที่��เหมาะส่มข่องส่วนประส่มที่างการตลาดน�, เพั-�อให'ส่ามารถุตอบส่นองควมต'องการข่องตลาดเป9าหมายให'ได'ร�บความพั6งพัอใจัส่&งส่$ด ส่วนประส่มที่างการตลาด ประกอบด'วย ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� (Product) ราคา (Price) ชองที่างการจั�ดจั3าหนาย (Place) และ การส่งเส่ร มการตลาด (Promotion)

การจั�ดส่วนปะส่มที่างการตลาดที่��ม�ประส่ ที่ธิ ภาพัจัะต'องก3าหนดล&กค'าเป9าหมาย(Target Group) และม�ต3าแหนงที่างการตลาด(Position) ที่��ช�ดเจัน การจั�ดส่วนปะส่มที่างการตลาดจัะต'องจั�ดให'เหมาะส่มก�บล&กค'าเป9าหมายและตามต3าแหนงที่างการตลาด

การต�ดส่ นใจัด'านผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� เป/นการต�ดส่ นใจัเก��ยวก�บตราย��ห'อ ส่วนประส่มผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ต'องร& 'จั�กองค�ประกอบผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ประเภที่ข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� วงจัรช�ว ตผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

การต�ดส่ นใจัด'านราคา เป/นการต�ดส่ นใจัเก��ยวก�บ นโยบายราคา การต�,งราคา และกลย$ที่ธิ�ในการต�,งราคา ต'องร& 'และเข่'าใจัพัฤต กรรมผู้&'บร โภค ที่ราบป+จัจั�ยที่��ม�อ ที่ธิ พัลตอการต�,งราคา

การต�ดส่ นใจัด'านชองที่างการจั�ดจั3าหนายเป/นการต�ดส่ นใจัเก��ยวก�บการข่ายที่างตรงหร-อข่ายผู้านคนกลาง ต'องร& 'จั�กประเภที่ข่องคนกลางและพัฤต กรรม การเล-อกระบบโลจั ส่ต กส่�ข่องธิ$รก จั ได'แก การข่นส่ง การเก5บร�กษา การบร หารส่ นค'าคงคล�ง การข่นถุายเคล-�อนย'ายส่ นค'า และบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�

การต�ดส่ นใจัด'านการส่งเส่ร มการตลาด เป/นการต�ดส่ นใจัเก��ยวก�บการหาว ธิ�เพั �มยอดข่าย เชนการโฆ่ษณ์า การประชาส่�มพั�นธิ� การส่ง

55

เส่ร มการข่าย การใช'พัน�กงานข่าย การข่ายที่างตรง และ การจั�ดเหต$การณ์�พั เศัษในร&ปแบบตางๆ

2. ตุร�ส�นำค์&�แลัะบรรจั�ภ�ณฑ์� ส่าระส่3าค�ญที่างการตลาดในเร-�องตราส่ นค'าและบรรจั$ภ�ณ์ฑ์� ได'แก ก�รตุ�ดส�นำใจัเก��ยวัก�บตุร�ส�นำค์&� และการเล-อกบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�

ตุร�ส�นำค์&� (Brand) หมายถุ6ง ช-�อ ค3าพั&ดที่��แส่ดงออกถุ6งความค ด ส่�ญล�กษณ์� หร-อร&ปแบบ หร-อ ส่ �งเหลาน�,รวมก�น ซึ่6�งเป/นการจั3าแนกให'เห5นถุ6งส่ นค'า หร-อบร การข่องผู้&'ข่ายหร-อกล$มข่องผู้&'ข่ายที่��แส่ดงความแตกตางจัากค&แข่งข่�น

ชี้:�อตุร� (Brand Name) เป/นส่วนหน6�งข่องตราที่��อานออกเส่�ยงได' เชน มะล โซึ่น�� ฯลฯ

เค์ร:�องหม�ยตุร�ส�นำค์&� (Brandmark) เป/นส่วนหน6�งข่องตราซึ่6�งส่ามารถุเห5นและจัดจั3าได' แตไมส่ามารถุอานออกเส่�ยง เชน ส่�ญล�กษณ์� ร&ปแบบ โลโก' (Logo) หร-อต�วอ�กษร ร&ปภาพั ส่�ส่�น ฯลฯ

เค์ร:�องหม�ยก�รค์&� (Trendmark) หมายถุ6ง ตรา (Brand)

หร-อส่วนหน6�งข่องตราที่��ใช'ส่3าหร�บป9องก�นส่ ที่ธิ ตามกฎีหมายแตผู้&'เด�ยว ม ให'ผู้&'อ-�นลวงส่ ที่ธิ ข่องตราชน ดน�, ตราเคร-�องหมายการค'าจัะค$'มครองส่ ที่ธิ ข่องผู้&'เป/นเจั'าข่องซึ่6�งผู้&'ใดจัะลวงละเม ดส่ ที่ธิ ม ได'

ลั�ขส�ทธ�A (Copyright) หมายถุ6ง ส่ ที่ธิ แตผู้&'เด�ยวตามกฎีหมายในการพั มพั�หร-อพั มพั�ซึ่3,า เชน บที่ความ ดนตร� หร-องานศั ลปL เป/นต'น

ลั�กษณะก�รตุ�ดส�นำใจัเก��ยวัก�บตุร�ส�นำค์&� ( http://elearning.bu.ac.th/mua/course/mk212/ch1.htm)การต�ดส่ นใจัด'านตราส่ นค'า ก จัการจัะกระที่3าได' ด�งน�,

ก�รอ�ปถุ�มภ�ตุร�ส�นำค์&� (Brand Sponsor Decision)

เม-�อม�การต�ดส่ นใจัในการก3าหนดตราส่ นค'าผู้&'ผู้ล ตม�ส่ ที่ธิ ในการเล-อกที่��จัะส่ามารถุส่น�บส่น$นตราส่ นค'าข่องตนได' ด�งน�,

56

o ตุร�ส�นำค์&�ของผ-&ผลั�ตุ (Manufacturer's Brand

หร:อ National Brand ) ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อาจัจัะเร �มวางตลาดในส่ภาพัที่��เป/นตราส่ นค'าข่องผู้&'ผู้ล ตซึ่6�งผู้&'ผู้ล ตต'องการให'ตลาด ตระหน�กวา ตราส่ นค'าน�,เป/นข่องผู้&'ผู้ล ตผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�น�,น

o ตุร�ส�นำค์&�ของค์นำกลั�ง (House Brand หร:อ Private Brand หร:อ Distributor Brand หร:อ Dealer Brand) เม-�อผู้&'ผู้ล ตต'องการข่ายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�น�,นเป/นปร มาณ์มากให'แกคนกลาง คนกลางจัะใช'ตราส่ นค'าข่องตนเป/นตราข่องคนกลาง ก5ได'

o ค์-1แข1งข�นำระหวั1�งตุร�ของผ-&ผลั�ตุแลัะตุร�ของค์นำกลั�ง เชน ในข่ณ์ะที่��ตราข่องผู้&'จั�ดจั3าหนายเจัร ญเต บโตข่6,น การตอส่&'เพั-�อแบงอาณ์าจั�กรข่องการจั�ดจั3าหนายและที่��วางบนห ,งในร'านค'าปล�กการตอส่&'เชนน�,เร�ยกวา การประจั�ญบานข่องตรา (The Battle of The Brands) คนกลางอาจัจัะม�ความได'เปร�ยบหลายประการ เชน ที่��วางบนห ,งในร'านค'าปล�กซึ่6�งอาจัจัะหายากส่3าหร�บผู้&'ผู้ล ต โดยเฉพัาะผู้&'ผู้ล ตรายยอยและรายใหม ที่3าให'ไมส่ามารถุแนะน3าผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องตนบนชองที่างการจั3าหนาย คนกลางส่ามารถุเอาใจัใส่เป/นพั เศัษในการด3ารงค$ณ์ภาพัตรา จั6งที่3าให'ส่ามารถุส่ร'างความม��นใจัและความเช-�อม��นข่องผู้&'บร โภคได'งายกวา แตผู้&'ซึ่-,อเป/นจั3านวนมากจัะร& 'วาตราข่องคนกลาง (Private Brand) น�,นม�กจัะผู้ล ตโดยผู้&'ผู้ล ตรายใหญๆ ตราข่องคนกลางจั6งม�กจัะลดราคาข่องตนลงต3�ากวาตราข่องผู้&'ผู้ล ตเอง ซึ่6�งที่3าให'ถุ&กใจัผู้&'บร โภคได'มากกวา

ตุร�ส�นำค์&�ร1วัม (Family Brand Decision) ผู้&'ผู้ล ตที่��เล-อกที่��จัะให'ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องตนที่$กชน ดใต'ช-�อตราส่ นค'าเด�ยวก�น ม�แนวที่างด�งน�,

57

o ชี้:�อส�นำค์&�เอกเทศ (Individual Brandname)

บร ษ�ที่หน6�งๆ อาจัจัะม�ช-�อตราส่ นค'าหลายช-�อo ตุร�ส�นำค์&�ร1วัมส��หร�บผลั�ตุภ�ณฑ์�ท�กประเภท (A

Blanket Family Name For All Product) โดยมากม�กจัะเอาช-�อบร ษ�ที่มาเป/นช-�อตรา โดยผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่$กต�วจัะใช'ช-�อเด�ยวก�น

o ตุร�ส�นำค์&�ร1วัมก�บผลั�ตุภ�ณฑ์�กลั�1มเด�ยวัก�นำแตุ1แยกตุร�ก�นำ เม-�อเป/นส่ นค'าคนละประเภที่ โดยก จัการจัะม�ช-�อตราส่ นค'าแตกตางก�นไปตามประเภที่ส่ นค'า โดยส่ นค'าที่��เป/นประเภที่เด�ยวก�นก5จัะใช'ช-�อเด�ยวก�น

o ชี้:�อเค์ร:�องหม�ยก�รค์&�ของบร�ษ�ทค์วับค์-1ก�บชี้:�อผลั�ตุภ�ณฑ์�เอกเทศ (Company Trade Name Combined

With Individual Product Names) และโดยจัะใช'ช-�อบร ษ�ที่เป/นช-�อหล�ก และอาจัม�ช-�อรองหร-อช-�อร$ นข่อวส่ นค'าประกอบ

ก�รเลั:อกใชี้&ตุร�ส�นำค์&�ร1วัมให&ม�ค์�ณภ�พัตุ�มท��ตุ&องก�รนำ� นำ จัะตุ&องพั�จั�รณ�ด&วัยวั1�

o ตราส่ นค'ารวมน�,นชวยในการแนะน3าผู้ลประโยชน�อยางใดอยางหน6�งให'แกผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�หร-อไม

o ตราส่ นค'ารวมน�,นชวยแนะน3าค$ณ์ภาพัข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� เชน ส่� กล �น หร-ออ-�นๆ หร-อไม

o ตราส่ นค'ารวมน�,นงายตอการออกเส่�ยง ระล6กได' และจั3าได'หร-อไม

o ตราส่ นค'ารวมน�,นม�ล�กษณ์ะเดนเป/นพั เศัษหร-อไม

ก�รขย�ยตุร�ส�นำค์&� (Brand Extension Decision)

กลย$ที่ธิ�การข่ยายตราส่ นค'าเป/นความพัยายามที่��จัะใช'ช-�อตราที่��ประส่บความส่3าเร5จัแล'วเพั-�อเร �มวางตลาดส่3าหร�บการด�ดแปลง

58

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� (Product Modification) หร-อผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��เพั �มข่6,นมาใหม (Additional Product)

ตุร�ส�นำค์&�นำ�นำ�นำ�ม (Multibrand Decision) โดยมากผู้&'ข่ายม�กจัะพั�ฒนาตราส่ นค'าชน ดเด�ยวก�นให'ม�มากกวาส่องตราข่6,นไป โดยก3าหนดให'แตละตราม$งเจัาะตลาดหร-อกล$มเป9าหมายที่��ตางก�นออกไป ที่�,งน�,เพั-�อให'บร ษ�ที่มผู้�ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ครอบคล$มตลาดหลายๆ ส่วน

ก�รเปลั��ยนำตุ��แหนำ1งหร:อจั�ดย:นำของตุร�ส�นำค์&�ใหม1 (Brand

Repositioning Decision) การต�ดส่ นใจัเปล��ยนแปลงต3าแหนงตราส่ นค'าเพั-�อก3าหนดจั$ดย-นหร-อต3าแหนงข่องตราส่ นค'าใหมในตลาด เพัราะ

o ค&แข่งข่�นอาจัจัะวางต3าแหนงข่องตราส่ นค'า ใกล'เค�ยงก�บตราข่องก จัการซึ่6�งกอให'เก ดการแยงส่วนแบงตลาดระหวางตราย��ห'อโดยตรงและร$นแรง ก จัการจั6งอาจัพั จัารณ์าเปล��ยนแปลงต3าแหนงตราส่ นค'าใหม

o ความชอบข่องผู้&'บร โภคอาจัจัะเล-�อนไปย�งจั$ดย-นหร-อต3าแหนงข่องตราส่ นค'าค&แข่งที่3าให'ตราส่ นค'าข่องก จัการต'องลดปร มาณ์ความชอบลงเหล-อเพั�ยงกล$มล&กค'าบางส่วนเที่าน�,น ก จัการจั6งอาจัต'องพั จัารณ์าปล�บเปล��ยนต3าแหนงตราส่ นค'าใหม

o การรวมกล$มความชอบ ความต'องการ และพัฤต กรรมข่องล&กค'า จันกลายเป/นส่วนตลาดใหม (Market Segment)

ส่ามารถุแส่ดงให'เห5นถุ6งโอกาส่ที่��นาพั6งพัอใจั ก จัการจั6งอาจัพั จัาณ์าปล�บเปล��ยนต3าแหนงตราส่ นค'าให'ส่อดร�บก�บล&กค'ากล$มใหมน�,

ก�รตุ�ดส�นำใจัเก��ยวัก�บห�บห1อ ( http://elearning.bu.ac.th/mua/course/mk212/ch1.htm)

59

การห�บหอ (Packaging) ค-อ ก จักรรมที่��เก��ยวข่'อก�บการออกแบบและการผู้ล ตส่ �งบรรจั$หร-อการห$'มหอผู้ล ตภ�ณ์ฑ์� ส่ �งบรรจั$ (Container) หร-อส่ �งหอห$'ม (Wrapper) น�,เร�ยกวา "ห�บหอ"

(Packaging) ซึ่6�งม� 3 ระด�บ ค-อ ห�บห1อชี้� นำตุ&นำ (Primary Package) เป/นส่ �งบรรจั$ที่��รองร�บ

ต�วผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่� ,นแรก ได'แก ข่วด กระดาษ พัลาส่ต ก ฯลฯ ซึ่6�งที่3าหน'าที่��เป/นบรรจั$ภ�ณ์ฑ์� เก5บร�กษา และคงส่ภาพัส่ นค'าให'ม�ส่ภาพัคงเด มเหมาะส่มตอการน3าไปบร โภค

ห�บห1อชี้� นำรอง (Secondary Package) เป/นส่ �งบรรจั$รองร�บห�บหอช�,นต'นอ�กช�,นหน6�ง เพั-�อป9องก�นห�บหอช�,นต'น เชน กลองที่��บรรจั$ข่วด และม�ส่วนในการใช'โฆ่ษณ์า และให'ข่'อม&ลรายละเอ�ยดเก��ยวก�บต�วส่ นค'าแกผู้&'บร โภค

ห�บห1อเพั:�อก�รขนำส1ง (Shipping Package) เป/นห�บหอที่��ใช'ส่3าหร�บการเก5บร�กษา ระหวางการข่นส่งและการเก5บร�กษาในคล�งส่ นค'า รวมถุ6งการจั3าแนกข่นาดและประเภที่ข่องส่ นค'าออกเป/นหมวดหม& ตามค$ณ์ส่มบ�ต ข่นาด ส่� กล �น ฯลฯ ได'แก ห�บ ล�งไม' กลองกระดาษ เป/นต'น

นำโยบ�ยแลัะกลัย�ทธ�ก�รห�บห1อเพั-�อว�ตถุ$ประส่งค�ในการวางแผู้นการตลาดให'ส่อดคล'องต'องก�นใน

ส่วนประส่มการตลาดอ�นจัะที่3าให'งานการข่ายม�ประส่ ที่ธิ ภาพั ซึ่6�งกลย$ที่ธิ�ข่องห�บหอน�,นควรจัะม�การย-ดหย$น ปร�บปร$ง และพั�ฒนาได'ตามความเหมาะส่ม ได'แก

ก�รเปลั��ยนำแปลังร-ปแบบห�บห1อ (Change the Package Design)

60

อาจัจัะเปล��ยนแปลงว�ส่ด$ที่��ใช' ส่�ส่�น ข่นาด ร&ปราง ป9ายฉลาก เพั-�อให'เก ดความร& 'ส่6กวาได'ม�การพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ใหม และใช'เป/นเคร-�องม-อในการวางโปรแกรมตลาดโดยเฉพัาะการส่งเส่ร มการข่าย

ปร�บปร�งห�บห1อส��หร�บส�ยผลั�ตุภ�ณฑ์� (Packaging for Product-line)

ให'ม�ร&ปแบบเด�ยวก�นหมดที่�,งส่ายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�เร�ยกวา Family

Package เพั-�อกระต$'นให'เก ดความจั3าแกผู้&'บร โภคและเก ดความชอบในตระก&ลข่องส่ายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่�,งช$ด

ก�รปร�บแตุ1งห�บห1อให&ใชี้&ประโยชี้นำ�ได&ใหม1 (Reuse Packaging)

เม-�อล&กค'าใช' ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�หมดแล'วภาชนะที่��บรรจั$ห�บหอน�,นส่ามารถุน3ามาปร�บใช'ให'เป/นประโยชน�ได'

ก�รห�บห1อรวัม (Multiple Packaging)

จัะรวมเอาส่ นค'าที่��ส่ามารถุใช'รวมก�นได'มารวมก�นในห�บหอเด�ยวก�น ก จัการม�กจัะเล-อกว ธิ�การรวมหอเชนน�,เม-�อม�โอกาส่ในการส่งเส่ร มการข่าย เชน เที่ศักาลคร ส่ต�มาส่ ป8ใหม หร-อว�นวาเลนไที่น� เป/นต'น การใช'กลย$ที่ธิ�เชนน�,จัะชวยกระต$'นให'ข่ายส่ นค'าได'ที่$กส่ายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ในเวลาเด�ยวก�น

ปB�ยฉลั�ก (Labeling)

เป/นส่วนหน6�งข่องภาษาที่��ใช'ในการห�บหอและรวมถุ6งการแจั'งข่'อม&ลข่าวส่ารเก��ยวก�บส่ นค'าไปย�งผู้&'บร โภคกล$มเป9าหมายซึ่6�งเป/นข่'อม&ลที่��จั3าเป/นตอการต�ดส่ นใจัซึ่-,อการออกแบบที่��ด�ส่ามารถุจัะส่ร'างค$ณ์คาความส่ะดวกให'แกล&กค'าและเป/นส่-�อในการส่งเส่ร มการตลาดส่3าหร�บผู้&'ผู้ล ตได'อยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพั

บรรณ�นำ�กรม

61

ปฏิ พัล ต�,งจั�กรวรานนที่�. 2549. ค์�มภ�ร�นำ�กก�รตุลั�ด. กร$งเที่พัฯ:

บร ษ�ที่ เอ5กซึ่เปอร�เน5ที่ จั3าก�ด.

แปลและเร�ยบเร�ยงจัาก Market’s Tookit. 2006 Harvard Business School Publishing

Corporation.วาร$ณ์� ส่�นต วงศั�วณ์ ช และคณ์ะ. 2546. หลั�กก�รตุลั�ด. แปลและเร�ยบเร�ยงจัาก Philip Kotler and

Gary Armstrong Principles of Marketing. 2001 Pearson Education Indochina Ltd.

ว ที่ว�ส่ ร$ งเร-องผู้ล. 2545. หลั�กก�รตุลั�ด. กร$งเที่พัฯ: มหาว ที่ยาล�ยธิรรมศัาส่ตร�.ศัศั ว มล ส่$ข่บที่.2550.เอกส่ารประกอบการส่อนว ชาหล�กการตลาด.

มหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร�ฉบ�บอ�ดส่3าเนา.http://elearning.bu.ac.th/mua/course/mk212/ch1.htm

2. ก�รพั�ฒนำ�เค์ร:อข1�ยวั�ส�หก�จั(Cluster Development)

2.1 ค์วั�มหม�ยเค์ร:อข1�ยวั�ส�หก�จัค3า วา เคร-อข่ายว ส่าหก จั มาจัากค3า ภาษาอ�งกฤษ วา“ ”

“Cluster” (คล�ส่เตอร�) เป/น เคร-องม-อส่3าค�ญในการพั�ฒนาความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่อง

อ$ตส่าหกรรม ร เร �มโดย ศัาส่ตราจัารย� ไมเค ล อ� พัอร�เตอร� (Profesor Michael E. Porter) แหงมหาว ที่ยาล�ย ฮาร�วาร�ด ส่หร�ฐอเมร กา ซึ่6�งเป/นปรมาจัารย�ด'านกลย$ที่ธิ�การแข่งข่�นที่��ม�ช-�อเส่�ยงระด�บส่ากล Prof.Porter ได'ให'ความหมายข่อง เคร-อข่ายว ส่าหก จั“

หร-อคล�ส่เตอร� วาค-อ กล$มข่องธิ$รก จัและส่ถุาบ�นที่��เก��ยวข่'องมารวมต�วก�นด3าเน นก จักรรมอย&ในพั-,นที่��ใกล'เค�ยงก�น(Geographical

Proximity) ม�ความรวมม-อเก-,อหน$น เช-�อมโยง และเส่ร มก จัการซึ่6�งก�นและก�นอยางครบวงจัร (Commonality &

Complementarily)ที่�,งในแนวต�,งและแนวนอน (Horizontal

62

Linkages) เป/นความเช-�อมโยงก�บอ$ตส่าหกรรมส่น�บส่น$นตางๆ ที่��เก��ยวข่'องเพั-�อบรรล$เป9าหมายรวมก�นค-อการเพั �มผู้ล ตภาพั (productivity) 1 ข่องคล�ส่เตอร�โดยรวม

(http://fs.doae.go.th/knowledge/cluster/meaning.doc อ'างถุ6งส่3าน�กงานพั�ฒนาการเศัรษฐก จัและส่�งคมแหงชาต (ส่ศัช.),

ส่3าน�กงานคณ์ะกรรมการพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องประเที่ศั (ส่พัข่.) .2548 )

การรวมกล$มในล�กษณ์ะข่องคล�ส่เตอร� จัะม�ล�กษณ์ะเดนตรงที่��บ&รณ์าการความรวมม-อ

ข่องที่$กส่วนที่��เก��ยวข่'องเข่'าด'วยก�น ได'แกภาคเอกชน หนวยงานภาคร�ฐ ส่ถุาบ�นการศั6กษา ส่ถุาบ�นการเง น และหนวยงานอ-�นๆ ที่��เก��ยวข่'อง อยางไรก5ด� ความรวมม-อข่องผู้&'ประกอบการในคล�ส่เตอร�จัะย6ดหล�กการส่3าค�ญค-อ ความรวมม-อก�นเพั-�อเส่ร มจั$ดออนข่องกล$มอ$ตส่าหกรรมข่องตนให'เข่'มแข่5งข่6,น พัร'อมก�บพั�ฒนาส่วนที่��เป/นจั$ดแข่5งให'แข่5งแกรงย �งข่6,นตอไป ข่ณ์ะเด�ยวก�น ความจั3าเป/นในการแข่งข่�นที่างธิ$รก จัก5ย�งคงม�อย&เชนเด ม การรวมกล$มในล�กษณ์ะคล�ส่เตอร�น�,นถุ-อวาเก ดข่6,นมานานแล'ว แม'แตในประเที่ศัไที่ยเองก5ม�การรวมกล$มในล�กษณ์ะใกล'เค�ยง1 productivity หร-อ ผู้ล ตภาพั หมายถุ6ง ม&ลคาเพั �มที่��เก ดจัากการผู้ล ตตอว�น

ที่3างานข่องแรงงาน และตอหน6�งหนวยที่$นหร-อที่ร�พัยากรที่างกายภาพัที่��ใช'ไป

63

คล�ส่เตอร�ในร&ปแบบข่องกล$ม ชมรม หร-อส่มาคมตางๆ เพั�ยงแตไมม�ระบบและการบร หารอยางช�ดเจัน ข่าดองค�ประกอบส่3าค�ญที่��ชวยให'กล$มม�การพั�ฒนา รวมที่�,งข่าดการเพั �มประส่ ที่ธิ ภาพัเพั-�อให'เก ดประโยชน�ส่&งส่$ด ด�งน�,น การพั�ฒนาคล�ส่เตอร�ในประเที่ศัไที่ยคงจัะต'องเร �มจัากการพั�ฒนาการรวมกล$มตางๆ ที่��ม�อย&แล'ว โดยม�ภาคอ$ตส่าหกรรมเป/นผู้&'น3า และเส่ร มด'วยความรวมม-อจัากหนวยงานอ-�นๆ ที่��เก��ยวข่'องที่�,งภาคร�ฐ ส่ถุาบ�นการเง น รวมไปถุ6งส่ถุาบ�นการศั6กษา โดยผู้&'ประกอบการภาคเอกชนจัะต'องเปล��ยนแนวค ดในการที่3าธิ$รก จัที่��ม�กจัะมองวาผู้&'ที่��ประกอบธิ$รก จัเหม-อนก�นเป/นค&แข่งที่างการค'า จั6งข่าดความรวมม-อก�น ไมม�การรวมกล$มเพั-�อเป/นการเคร-อข่ายเพั-�อเพั �มศั�กยภาพัในการแข่งข่�นที่�,งในระด�บประเที่ศัและระด�บโลก ในข่ณ์ะที่��บที่บาที่ส่3าค�ญข่องภาคร�ฐก5ค-อการเป/นต�วกระต$'นและส่ร'างว ส่�ยที่�ศัน�ให'แกผู้&'ประกอบการเพั-�อให'เห5นประโยชน�ข่องการรวมกล$มในล�กษณ์ะคล�ส่เตอร� และเป/นต�วประส่านระหวางภาคเอกชนเอง และระหวางหนวยงานเอกชนและหนวยงานภาคร�ฐอ-�น รวมที่�,งส่ถุาบ�นการเง น และส่ถุาบ�นการศั6กษาให'ก�บกล$มคล�ส่เตอร� ม�การส่น�บส่น$นให'กล$มอ$ตส่าหกรรมม�การส่ร'างกลย$ที่ธิ�และก3าหนดที่ ศัที่างการพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นที่��ช�ดเจัน เพั-�อให'คล�ส่เตอร�ม�ความแข่5งแกรงมากข่6,นที่�,งในระด�บประเที่ศัและระด�บโลก(Department of Industrial Promotion )

2.2 ก�รพั�ฒนำ�ค์ลั�สเตุอร�การพั�ฒนาคล�ส่เตอร�ม�ความเก��ยวข่'องโดยตรงก�บการพั�ฒนา

ความเกง หร-อความส่ามารถุในการแข่งข่�น ที่�,งน�, เน-�องจัาก การรวม“ ”

กล$มเป/นคล�ส่เตอร�น�,นม�เป9าหมายส่3าค�ญ ค-อ เพั-�อยกระด�บความส่ามารถุในการแข่งข่�นหร-อผู้ล ตภาพัข่องธิ$รก จัที่��เก��ยวข่'องในคล�ส่เตอร�ที่�,งหมด ซึ่6�งจัากแนวค ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่อง Prof. Porter ประเที่ศัจัะม�ความส่ามารถุในการแข่งข่�นได'ต'องเร �มต'นจัากหนวยที่��เล5กที่��ส่$ดข่องระบบเศัรษฐก จั ค-อ บร ษ�ที่ซึ่6�งหากบร ษ�ที่ส่ามารถุเพั �มผู้ลผู้ล ตข่องตนให'ส่&งข่6,นได' โดยเฉพัาะจัากการเพั �มข่6,นข่องผู้ลผู้ล ตภาพัแรงงาน (productivity)

64

ไมใชจัากการลดต'นที่$นเพั�ยงอยางเด�ยว ยอมที่3าให'เก ดความได'เปร�ยบเหน-อค&แข่งข่�น และหากหลายๆ บร ษ�ที่ในอ$ตส่าหกรรมม�การเพั �มข่6,น ก5ยอมส่งผู้ลให'อ$ตส่าหกรรมในประเที่ศัม�ผู้ล ตภาพัเพั �มข่6,น ก5จัะน3าไปส่&การยกระด�บความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องประเที่ศัให'ส่&งข่6,นในที่'ายที่��ส่$ด

ท��ม�: (http://fs.doae.go.th/knowledge/cluster/meani

ng.docอ'างถุ6งส่3าน�กงานพั�ฒนาการเศัรษฐก จัและ ส่�งคมแหงชาต

(ส่ศัช.), ส่3าน�กงานคณ์ะกรรมการพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องประเที่ศั (ส่พัข่.) .2548 )

ห�วใจัข่องการพั�ฒนาคล�ส่เตอร� ค-อ การส่ร'างความรวมม-อบนพั-,นฐานข่องการแข่งข่�นก�น (Co-petition) โดยที่��ผู้&'เก��ยวข่'องในเคร-อข่ายว ส่าหก จัหร-อคล�ส่เตอร�น�,นๆ จัะต'องม�การก3าหนดที่ ศัที่างและเป9าหมายและกลย$ที่ธิ�การพั�ฒนารวม (Core Objective & Strategy) รวมที่�,ง ม�การแลกเปล��ยนข่'อม&ลข่าวส่าร ความร& ' ตลอดจันที่ร�พัยากรตาง ๆ ระหวางก�น เพั-�อเพั �มประส่ ที่ธิ ภาพัโดยรวมข่องคล�ส่เตอร�น�,น (Collective

Efficiency/Productivity) ต�วอยางเชน ผู้&'ประกอบการที่��อย&ในคล�ส่เตอร�ส่ามารถุรวมก�นลงที่$นในการว จั�ย และพั�ฒนานว�ตกรรมเพั-�อ

65

ส่ร'างม&ลคาเพั �มข่องส่ นค'าและบร การข่องตน ซึ่6�งที่3าให'ประหย�ดต'นที่$นในการพั�ฒนาได' ในข่ณ์ะที่��ย�งคงแข่งข่�นในด'านประส่ ที่ธิ ภาพัในการผู้ล ตส่ นค'าน�,น หร-อผู้&'ประกอบการธิ$รก จัต'นน3,าและปลายน3,าก5ส่ามารถุรวมก�นวางแผู้นบร หารหวงโซึ่อ$ปที่าน (Supply Chain Management) เพั-�อให'เก ดประส่ ที่ธิ ภาพัในการผู้ล ตและจั3าหนายส่ นค'าที่��ม�ม&ลคาเพั �มส่&ง (High

Value Added) ตลอดส่ายข่องหวงโซึ่อ$ปที่าน (Supply Chain) ได' เป/นต'น

นอกจัากน�, การรวมกล$มเป/นเคร-อข่ายว ส่าหก จัย�งที่3าให'เก ดการกระจัายข่องความร& 'ใหม (Spur of Knowledge) เน-�องจัาก เม-�อผู้&'ประกอบการรายใดค ดค'นนว�ตกรรมใหมๆ ผู้&'ประกอบการรายอ-�นก5ส่ามารถุน3ามาปร�บปร$งและพั�ฒนาตอยอดได' ซึ่6�งจัะส่งเส่ร มการพั�ฒนาความส่ามารถุในการแข่งข่�นระบบเศัรษฐก จับนพั-,นฐานข่องนว�ตกรรม(Innovation-drivenEconomy)อ�กด'วย

2.3 ประโยชี้นำ�ของค์ลั�สเตุอร�จัากการศั6กษากรณ์�ต�วอยางคล�ส่เตอร�ที่��เก ดในตางประเที่ศั

และประเที่ศัไที่ย พับวา การรวมกล$มเป/นคล�ส่เตอร�หร-อเคร-อข่ายว ส่าหก จัจัะกอให'เก ดประโยชน�ตอที่$กฝ่@ายที่��เก��ยวข่'อง (Win-Win) ประโยชน�ที่��ส่3าค�ญ ได'แก

66

ท��ม�: (http://fs.doae.go.th/knowledge/cluster/meanin

g.docอ'างถุ6งส่3าน�กงานพั�ฒนาการเศัรษฐก จัและส่�งคมแหงชาต (ส่ศัช.),

ส่3าน�กงานคณ์ะกรรมการพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องประเที่ศั (ส่พัข่.) .2548 )

1 คล�ส่เตอร�ส่งเส่ร มให'ส่มาช กในกล$มพั&ดค$ยและแลกเปล��ยนข่'อม&ลก�นอย&เส่มอ เพั-�อให'ที่$กคนได'ร�บร& ' เข่'าใจัป+ญหาข่องกล$ม และหาที่างแก'ไข่รวมก�น ซึ่6�งจัะที่3าให'ส่มาช กม�ความไว'วางใจัก�นมากข่6,น และเปEดกว'างในการร�บร& 'ข่'อม&ล ข่าวส่าร และองค�ความร& 'ใหมๆ ที่�,งในด'านเที่คโนโลย�การผู้ล ต การตลาด นโยบาย/การส่น�บส่น$นตางๆ จัากร�ฐบาลอยางตอเน-�อง

2 การรวมก�นเป/นคล�ส่เตอร�จัะชวยลดต'นที่$น ที่�,งด'านว�ตถุ$ด บ การที่3าการตลาด การว จั�ยและพั�ฒนา การส่ร'างนว�ตกรรม การพั�ฒนาบ$คลากร และการพั�ฒนาโครงส่ร'างพั-,นฐานส่3าหร�บธิ$รก จัที่��เก��ยวข่'องในคล�ส่เตอร�

- ด'านว�ตถุ$ด บ ส่มาช กส่ามารถุเข่'าถุ6งว�ตถุ$ด บเฉพัาะส่3าหร�บการผู้ล ตได'งาย เชน กรณ์�ผู้&'ประกอบการรายเล5กอาจัม�ความต'องการซึ่-,อว�ตถุ$ด บในปร มาณ์น'อย จั6งที่3าให'ไมส่ามารถุซึ่-,อในราคาที่��ต3�าได' การรวมกล$มเป/นคล�ส่เตอร�จัะชวยให'ส่มาช กที่ราบข่'อม&ลความต'องการข่องก�นและก�น และอาจัรวมก�นส่��งซึ่-,อว�ตถุ$ด บในปร มาณ์มาก ซึ่6�งที่3าให'ที่$กฝ่@ายส่ามารถุลดต'นที่$นได' เชน กรณ์�คล�ส่เตอร�เซึ่ราม กล3าปาง ที่��ส่มาช กรวมก�นส่��งซึ่-,อกMาซึ่ที่��เป/นว�ตถุ$ด บส่3าหร�บการผู้ล ตเซึ่ราม กรวมก�น ที่3าให'ต'นที่$นถุ&กลง นอกจัากน�, หากส่มาช กในคล�ส่เตอร�ม�ความต'องการว�ตถุ$ด บเฉพัาะบางอยางที่��ต'องม�การลงที่$นส่&งในการส่��งซึ่-,อ หร-อพั�ฒนาข่6,นใหมก5อาจัลงที่$นรวมก�น ซึ่6�งที่3าให'แตละฝ่@ายม�คาใช'จัายต3�าลงได'

- ด'านการตลาด ในบางตลาดส่มาช กอาจัไมม�ความส่ามารถุในการบ$กเบ กตลาดได'โดยล3าพั�ง การรวมม-อก�นในล�กษณ์ะคล�ส่เตอร�จัะชวยให'ส่มาช กด3าเน นการด'านการตลาดได'งายข่6,น ด'วยการลงที่$นที่��ต3�า

67

เน-�องจัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องคล�ส่เตอร�ซึ่6�งมาจัากผู้&'ผู้ล ตหลายรายจัะม�ความหลากหลายและตรงความต'องการข่องตลาดมากข่6,น ในกรณ์�ข่องไที่ยม�หลายคล�ส่เตอร�ได'ด3าเน นการตลาดรวมก�น เชน คล�ส่เตอร�อาหารได'รวมก�นเปEดตลาดส่ นค'าอาหารในประเที่ศัจั�น คล�ส่เตอร�เซึ่ราม กล3าปาง ได'ม�การรวมลงที่$นเชาพั-,นที่��แส่ดงส่ นค'าส่งออกรวมก�น เป/นต'น

- ด'านการว จั�ยและพั�ฒนา ผู้&'ประกอบการส่วนใหญโดยเฉพัาะรายเล5กจัะม�การลงที่$นด'านการว จั�ยและพั�ฒนาน'อย เน-�องจัากเป/นก จักรรมที่��ม�คาใช'จัายส่&ง การรวมกล$มในล�กษณ์ะคล�ส่เตอร�จัะชวยให'ส่มาช กรวมก�นลงที่$นในก จักรรมการส่ร'างนว�ตกรรม และการว จั�ยพั�ฒนาในเร-�องที่��เป/นป+ญหารวมก�น (Common Problem) หร-อเร-�องที่��กอให'เก ดประโยชน�ก�บที่$กฝ่@ายได' (Common Interest)

- ด'านการพั�ฒนาบ$คลากร แตละอ$ตส่าหกรรมม�ความต'องการบ$คลากรที่��ม�ค$ณ์ภาพัในส่าข่าตางๆ แตกตางก�นไป การพั�ฒนาบ$คลากรในบางด'านม�ความส่3าค�ญและจั3าเป/นอยางมากที่��จัะยกระด�บความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องอ$ตส่าหกรรม แตต'องม�การลงที่$นส่&ง จั6งที่3าให'บร ษ�ที่ตางๆ ไมม�แรงจั&งใจัที่��จัะพั�ฒนาบ$คลากรข่องตนได' โดยรวมก�นลงที่$นฝ่Bกอบรมและพั�ฒนาบ$คลากรส่าข่าเฉพัาะที่��จั3าเป/นข่องอ$ตส่าหกรรม นอกจัากน�,ธิ$รก จัตางๆ ในคล�ส่เตอร�จัะส่ามารถุเข่'าถุ6งแหลงบ$คลากรที่��ม�ค$ณ์ภาพัและเช��ยวชาญเฉพัาะได'งาย เชน รวมก�นข่อความรวมม-อจัากหนวยงานภาคร�ฐหร-อส่ถุาบ�นการศั6กษา เพั-�อจั�ดหาผู้&'เช��ยวชาญมาให'ค3าปร6กษาแกคล�ส่เตอร� หร-อการรวมม-อก�บส่ถุาบ�นการศั6กษา/ส่ถุาบ�นฝ่Bกอบรมในการจั�ดที่3าหล�กส่&ตรการเร�ยนการส่อน เพั-�อผู้ล ตบ$คลากรให'ส่อดคล'องก�บความต'องการข่องธิ$รก จัตางๆ ในคล�ส่เตอร�

- ด'านโครงส่ร'างพั-,นฐาน การพั�ฒนาโครงส่ร'างพั-,นฐานส่วนใหญจัะเป/นภาระหน'าที่��ข่องร�ฐบาล ส่มาช กคล�ส่เตอร�อาจัรวมก�นว เคราะห�ประเด5นป+ญหาและความต'องการส่น�บส่น$น เส่นอตอภาคร�ฐในการพั�ฒนาโครงส่ร'างพั-,นฐานที่��เอ-,อตอการพั�ฒนาธิ$รก จัตางๆ ในคล�ส่เตอร� ซึ่6�งจัะชวยให'ร�ฐส่ามารถุก3าหนดแนวที่างการพั�ฒนาได'ช�ดเจันมากข่6,น อยางไรก5ตาม

68

ธิ$รก จัในคล�ส่เตอร�ส่ามารถุด3าเน นการพั�ฒนาโครงส่ร'างพั-,นฐานในบางด'านรวมก�นได' เชน การจั�ดต�,งศั&นย�กระจัายส่ นค'ารวมก�น เป/น

3 คล�ส่เตอร�ชวยให'เก ดการส่ร'างนว�ตกรรมใหมๆ เน-�องจัากส่มาช กในคล�ส่เตอร�ม�การแลกเปล��ยนข่'อม&ลและองค�ความร& 'ระหวางก�นอย&เส่มอ ซึ่6�งที่3าให'ส่มาช กม�โลกที่�ศัน�ที่��กว'างข่วางข่6,น อ�นจัะน3าไปส่&การตอยอดองค�ความร& 'เพั-�อพั�ฒนาส่ �งใหมๆ อยางตอเน-�อง

4 การรวมกล$มเป/นคล�ส่เตอร�ไมใชเป/นเพั�ยงการส่งเส่ร มความรวมม-อข่องส่มาช กตางๆในคล�ส่เตอร�เที่าน�,น แตย�งส่งเส่ร มการเปEดกว'างที่างการค'าให'ม�การแข่งข่�นข่องส่มาช กด'วย ซึ่6�งการแข่งข่�นจัะชวยกระต$'นให'ธิ$รก จัต'องปร�บปร$งประส่ ที่ธิ ภาพัและค$ณ์ภาพัข่องตนอยางตอเน-�อง เพั-�อให'ส่ามารถุอย&รอดและแข่งข่�นได'

3.5 คล�ส่เตอร�ชวยส่งเส่ร มการข่ยายต�วข่องธิ$รก จัและการเก ดธิ$รก จัใหมๆ เน-�องจัากคล�ส่เตอร�ชวยกระต$'นเก ดการไหลเว�ยนข่องข่'อม&ลและองค�ความร& ' และรวมก�นลงที่$นในก จักรรมที่��กอให'เก ดการส่ร'างม&ลคาเพั �ม เชน การพั�ฒนาบ$คลากร เที่คโนโลย� และนว�ตกรรมใหมๆ ซึ่6�งกอให'เก ดการพั�ฒนาค$ณ์ภาพัและประส่ ที่ธิ ภาพัอยางตอเน-�อง อ�กที่�,งเป/นการเปEดกว'างตอการแข่งข่�นที่างการค'า ด�งน�,น คล�ส่เตอร�จั6งชวยเส่ร มส่ร'างโอกาส่การเต บโตข่องธิ$รก จัตางๆ และเก ดข่6,นใหมข่องธิ$รก จัตอเน-�องตาง ๆ

ตุ�วัอย1�งก�รพั�ฒนำ�ค์ลั�สเตุอร�ในำประเทศจั�นำ จั�นเป/นประเที่ศัที่��ประส่บความส่3าเร5จัอยางส่&งในการพั�ฒนา

เป/นฐานการผู้ล ตส่ นค'าอ$ตส่าหกรรมข่องโลก นอกจัากต'นที่$นคาแรงที่��ถุ&กแล'ว ต'นที่$นการผู้ล ตส่ นค'าอ$ตส่าหกรรมในจั�นย�งม�ความได'เปร�ยบประเที่ศัส่วนใหญในโลก อ�นเน-�องมาจัากการกอต�วข่6,นข่องเคร-อข่ายหวงโซึ่การผู้ล ตหร-อคล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมข่นาดใหญในจั�น ซึ่6�งชวยลดต'นที่$นโลจั ส่ต กส่� ตลอดจันการจั�ดหาว�ตถุ$ด บ การส่ต5อกส่ นค'า ชวยลดคาใช'จัายด'านการตลาด และเก ดการถุายที่อดเที่คโนโลย�อยางรวดเร5ว จันอาจักลาวได'วา จั�นเป/นฐานการ

69

ผู้ล ตอ$ตส่าหกรรมที่��ม�ต'นที่$นต3�าตลอดหวงโซึ่การผู้ล ตน�บต�,งแตการจั�ดหาว�ตถุ$ด บ อ$ตส่าหกรรมต'นน3,า กลางน3,า จันถุ6งปลายน3,า และโยงไปจันถุ6งการจั�ดการด'านโลจั ส่ต กส่� ระบบคล�งส่ นค'า และการข่นส่งส่ นค'าไปย�งล&กค'าปลายที่าง เฉพัาะอ$ตส่าหกรรมเส่-,อผู้'าและส่ �งที่อม�การรวมต�วก�นเป/นคล�ส่เตอร�ข่นาดใหญถุ6ง 108 คล�ส่เตอร�ที่��วประเที่ศัจั�น นอกจัากน�,ย�งม�คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมอ-�นที่��ส่3าค�ญ เชน รองเที่'า ผู้'าไหม กระเปJาเด นที่าง ข่องเลน เฟื่อร�น เจัอร� เป8ยโน นาฬิ กา เคร-�องใช'ไฟื่ฟื่9า คอมพั วเตอร� จั�กรยาน มอเตอร�ไซึ่ค� เคร-�องจั�กร เป/นต'น

ก�รพั�ฒนำ�ค์ลั�สเตุอร�อ�ตุส�หกรรมของจั�นำม�ร-ปแบบตุ1�ง ๆ ก�นำข+ นำก�บประเภทของส�นำค์&�แลัะลั�กษณะก�รสะสมท�นำของผ-&ประกอบก�ร ด�งนำ�

1.) คล�ส่เตอร�ที่��พั�ฒนาจัากอ$ตส่าหกรรมคร�วเร-อน ส่วนใหญเร �มจัากอ$ตส่าหกรรมเบา และอ$ตส่าหกรรมที่��ใช'แรงงานเข่'มข่'น เม-องที่��ม�ความโดดเดนมากค-อเม-อง Wenzhou มณ์ฑ์ลเจั'อเจั�ยง ที่��ม�การเต บโตข่องธิ$รก จั SME อยางรวดเร5วจันเป/นต'นแบบการพั�ฒนา SME ข่องจั�น

2.) คล�ส่เตอร�ที่��เก ดข่6,นจัากการลงที่$นในอ$ตส่าหกรรมส่งออก เชน อ$ตส่าหกรรมอ เล5กที่รอน กส่�และเคร-�องใช'ไฟื่ฟื่9า ส่ �งที่อและเส่-,อผู้'า รองเที่'า พัลาส่ต ก และธิ$รก จัโลจั ส่ต กส่�ที่��จั�ดหาว�ตถุ$ด บที่��ส่3าค�ญข่องจั�น ชน มณ์ฑ์ลกวางต$'ง ม�การลงที่$นจัากตางชาต กวาหน6�งหม-�นก จัการ โดยกวาร'อยละ 90 เป/น SME

3.) คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมไฮเที่ค เชน Zhonguancun

(ZGC) ชานกร$งป+กก �งแถุบมหาว ที่ยาล�ยป+กก �งและช งห�ว ซึ่6�งข่6,นช-�อวาเป/น Silicon Valley ข่องจั�น  

4).) คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมที่��อย&ใกล'แหลงว�ตถุ$ด บ เชน อ$ตส่าหกรรมเฟื่อร�น เจัอร� อ$ตส่าหกรรมไม'แปรร&ปที่��เม-อง Pizhou

มณ์ฑ์ลเจั�ยงซึ่& คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมอาหารที่��เม-อง Luohe มณ์ฑ์ลอ�นฮ$ย เป/นต'น

70

5.) คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมที่��ต� ,งอย&ใกล'ตลาดค'าส่งข่นาดใหญ เชน ตลาดค'าส่งไม'แปรร&ปที่��เม-อง Linyi มณ์ฑ์ลซึ่านตง ที่��ม�ตลาด 44 แหงและผู้&'ประกอบการในอ$ตส่าหกรรมไม'กวา 5,000 ราย

ก�รพั�ฒนำ�ค์ลั�สเตุอร�อ�ตุส�หกรรมของจั�นำม�ลั�กษณะเฉพั�ะตุ�วั ด�งนำ�   1.) ส่วนใหญเป/น SME ภาคเอกชน เชน คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรม

ที่��เม-อง Wenzhou มณ์ฑ์ลเจั'อเจั�ยง ร'อยละ 97 ข่องธิ$รก จัที่��น� �นเป/นภาคเอกชน

2.) คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมในจั�นม�การกระจั$กต�วในบางพั-,นที่�� โดยเฉพัาะชายฝ่+� งที่ะเลภาคตะว�นออกและตะว�นออกเฉ�ยงเหน-อ ได'แก ล$มแมน3,าเพั ร�ล (PRD) ล$มแมน3,าแยงซึ่� (YRD) และแถุบอาวป+O วไห (Bohai-rim)

3.) บางอ$ตส่าหกรรมเที่าน�,นที่��จัะม�การรวมต�วก�นเป/นคล�ส่เตอร� ส่วนใหญจัะเป/นอ$ตส่าหกรรมการผู้ล ตตาง ๆ เชน รองเที่'า ส่ �งที่อ พัลาส่ต ก อ เล5กที่รอน กส่� ยานยนต� เป/นต'น  

4.) ม�การแบงงานก�นที่3าเฉพัาะด'านส่&ง โดยแตละข่�,นตอนการผู้ล ตม�กด3าเน นการโดยผู้&'ผู้ล ตยอยตาง ๆ ที่��ม�อ ส่ระจัากก�นและส่ นค'าช ,นส่วนตาง ๆ ม�การซึ่-,อข่ายแลกเปล��ยนก�นในตลาดค'าส่งในพั-,นที่��ใกล'เค�ยง

5.) การเต บโตข่องคล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมอาจัเก ดข่6,นจัากการลงที่$นข่องอ$ตส่าหกรรมข่นาดใหญซึ่6�งม�แรงด6งด&ดอ$ตส่าหกรรมข่นาดกลางและข่นาดเล5กตาง ๆ ให'มารวมต�วก�น ด�งเชน การลงที่$นข่อง Changhong และ TCL ที่��เม-อง Nantou

6.) การพั�ฒนาคล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมม�กเก ดข่6,นควบค&ไปก�บการพั�ฒนาตลาดค'าส่งส่ นค'าอ$ตส่าหกรรมและว�ตถุ$ด บ ต�วอยางหน6�งค-อ ตลาดอ�,อ& (Yiwu) มณ์ฑ์ลเจั'อเจั�ยง ซึ่6�งเป/นตลาดส่ นค'าอ$ปโภคบร โภคที่��ใหญที่��ส่$ดในเอเช�ย ม�ส่ นค'าให'เล-อกซึ่-,อถุ6ง 320,000 รายการ จัากกวา 40,000 ร'านค'า

7) .คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมม�วงจัรอาย$ข่องตนเอง เร �มจัากชวงเร �มต'นเพั�ยงไมก��ธิ$รก จัที่��ข่าดความเช-�อมโยงก�บผู้&'ผู้ล ตอ-�น ๆ จัากน�,น

71

ความส่3าเร5จัข่องธิ$รก จัที่��เร �มข่6,นจั6งด6งด&ดการลงที่$นจัากผู้&'ประกอบการอ-�นจันเร �มม�การรวมต�วและข่ยายเคร-อข่ายข่องธิ$รก จั

ส่3าหร�บประเที่ศัไที่ย การพั�ฒนาคล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมม�ในวงจั3าก�ด คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมที่�เป/นร&ปธิรรมและม�ความเช-�อมโยงในล�กษณ์ะหวงโซึ่อ$ปที่านที่��ช�ดเจันได'แก คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมยานยนต�และช ,นส่วน คล�ส่เตอร�การผู้ล ต Hard Disk Drive คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมเคร-�องใช'ไฟื่ฟื่9า คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมอาหาร คล�ส่เตอร�กล'วยไม' และคล�ส่เตอร�เซึ่ราม กส่� เป/นต'น แตข่นาดคล�ส่เตอร�ข่องไที่ยเที่�ยบไมได'ก�บการพั�ฒนาคล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมข่องจั�นที่��ม�ผู้&'ผู้ล ตในแตละคล�ส่เตอร�หลายพั�นหร-อหลายหม-�นราย และม�การเช-�อมโยงก�นในล�กษณ์ะต'นน3,าและปลายน3,าส่&ง ด�งน�,น หากไที่ยจัะม$งพั�ฒนาคล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมข่องตนอยางกว'างข่วางก5อาจัต'องม�ผู้&'ประส่านงานคล�ส่เตอร�ในระด�บตาง ๆ เชน ระด�บจั�งหว�ดและระด�บภาค เพั-�อส่น�บส่น$นก จักรรมความรวมม-อตางๆ ข่องคล�ส่เตอร� โดยเฉพัาะในชวงเร �มต'นการกอต�,งคล�ส่เตอร� โดยส่ามารถุประส่านผู้&'ม�ส่วนเก��ยวข่'อง (stakeholders) อยางกว'างข่วาง อาที่ ผู้&'ประกอบการอ$ตส่าหกรรมส่น�บส่น$นต�,งแตต'นน3,าจันถุ6งปลายน3,า ธิ$รก จับร การที่��เก��ยวข่'อง ส่ถุาบ�นการเง นที่��จัะชวยส่น�บส่น$นด'านเง นที่$นในการข่ยายก จัการ ผู้&'ให'บร การด'านพั�ฒนาธิ$รก จั ซึ่6�งอาจัจัะเป/นหนวยงานที่�,งภาคร�ฐ ภาคเอกชน รวมที่�,งส่ถุาบ�นการศั6กษาว จั�ยตางๆ โดยม�เป9าหมายหล�ก เพั-�อให'เก ดการเช-�อมโยงซึ่6�งก�นและก�น ม�การใช'ที่ร�พัยากรรวมก�น ลดต'นที่$นการผู้ล ต จั�ดการด'านว�ตถุ$ด บ พั�ฒนาที่ร�พัยากรมน$ษย�รวมก�น รวมไปถุ6งการจั�ดการตลาด การว จั�ยและการลงที่$นตางๆ รวมก�นในที่��ส่$ด เพั-�อให'เก ดการด3าเน นธิ$รก จัอยางม�ประส่ ที่ธิ ภาพั และส่ร'างข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นได'มากย �งข่6,น[http://www.kasikornbank.com/portal/site/KResearch/menuitem.458591694986660a9e4e1262658f3fa0/?cid=14&id=14095 อ'างถุ6ง ค์ลั�สเตุอร�อ�ตุส�หกรรมจั�นำ“ : เค์ลัDด

72

ลั�บฐ�นำก�รผลั�ตุโลัก ” กระแส่ที่รรศัน� ฉบ�บท�� 20486 (ม�นำ�ค์ม 2551)]

จัากการส่3ารวจัคล�ส่เตอร�ในแถุบประเที่ศัเอเช�ย พับวาระด�บการพั�ฒนาข่องคล�ส่เตอร�

เว�ยดนามอย&ในข่�,นเร �มต'นการผู้ล ต คล�ส่เตอร�ข่องไที่ยและมาเลเซึ่�ยอย&ในข่�,นกระบวนการถุายที่อดเที่คโนโลย� ซึ่6�งที่�,ง 2 กล$มเป/นล�กษณ์ะคล�ส่เตอร�แบบที่'องถุ �น เม-�อเปร�ยบเที่�ยบก�บคล�ส่เตอร�ข่องจั�นและกล$มประเที่ศัญ��ป$@น เกาหล� ไต'หว�น ส่ งคโปร� ซึ่6�งเป/นร&ปแบบข่องคล�ส่เตอร�แบบส่งออกที่��วโลก จัะพับวาคล�ส่เตอร�ข่องจั�นอย&ในข่�,นกระบวนการปร�บโครงส่ร'างอ$ตส่าหกรรมจัากปร มาณ์ส่&ค$ณ์ภาพั ในข่ณ์ะที่��คล�ส่เตอร�ข่องญ��ป$@น เกาหล� ไต'หว�นและส่ งคโปร� อย&ในข่�,นกระบวนการการส่ร'างเที่คโนโลย� ด�งร&ปที่�� 1

ท��ม�: ไวั จั�มรม�นำ, โสภณ ฐ�ตุะส�จัจั�แลัะเร�งฤทธ�A เด:อนำทองส�ข(2550)

ตุ�วัอย1�งค์ลั�สเตุอร�ในำประเทศไทย

73

ม-ลัค์1�ก�รส1งออก/

พันำ�กง�นำ

กระบวนการถุายที่อดเที่คโนโลย�

โลย�

กระบวนการส่ร'างเที่คโนโลย�

เวั�ยดนำ�ม

ม�เลัเซี�ย

ไทย

จั�นำ

ญ��ป�Fนำเก�หลั�ไตุ&หวั�นำส�งค์โปร�

ย�โรปแลัะอเมร�ก�

เร �มต'นการผู้ล ต

กระบวนการปร�บโครงส่ร'างอ$ตส่าหกรรมจัากประมาณ์ส่&ค$ณ์ภาพั

คล�ส่เตอร�แบบที่'องถุ �น

คล�ส่เตอร�แบบส่งออกที่��วโลก

ร-ปท�� 1 : กระบวันำก�ร

คล�ส่เตอร�ในประเที่ศัไที่ย ถุ-อวาเป/นส่ �งใหมที่��อ$ตส่าหกรรมไที่ยได'ให'ความส่นใจัและก3าล�งต-�นต�ว จันม�การรวมกล$มก�นอยางมาก ม�ที่�,งระด�บต3าบล จั�งหว�ด หร-อระด�บประเที่ศั ไมวาจัะเป/นคล�ส่เตอร�อาหาร คล�ส่เตอร�ยานยนต� คล�ส่เตอร�ส่ปา คล�ส่เตอร�ผู้ลไม' เป/นต'นเป/นการรวมกล$มก�นเพั-�อว�ตถุ$ประส่งค�ในการเพั �มศั�กยภาพัในการค'าข่ายข่องกล$ม แตส่วนใหญเป/นกล$มก�นเพั-�อจั�ดเล�,ยงส่�งส่รร จั�ดด&งานตางประเที่ศั เห5นอ$ตส่าหกรรมรวมต�วก�นก5เลยรวมต�วก�นตามๆ ก�นไป เม-�อม�ป+ญหาก5ประช$มก�นเพั-�อแก'ป+ญหาเฉพัาะหน'า ซึ่6�งเป/นความเข่'าใจัผู้ ดๆ และแที่บจัะไมเก ดประโยชน�อะไรเลยในการรวมกล$ม(พัรช�ย หอมช-�น.2547)

การรวมกล$มคล�ส่เตอร�ในประเที่ศัไที่ยได'ร�บการส่น�นส่น$นจัากหนวยงานภาคร�ฐหลายๆหนวยงาน เชน

ส��นำ�กง�นำนำวั�ตุกรรมแห1งชี้�ตุ� (ส่นช. )กระที่รวงว ที่ยาศัาส่ตร�และเที่คโนโลย� ได'ช�กน3าให'เก ดโครงการนว�ตกรรมการบ&รณ์าการระบบคล�ส่เตอร�ระด�บกล$มจั�งหว�ด โดยได'เร �มต'นจัากกล$มจั�งหว�ดภาคเหน-อตอนลาง เน-�องจัากความพัร'อมข่องจั�งหว�ด ที่��ม�การรวมกล$มก�นข่อง 5

จั�งหว�ดภาคเหน-อตอนลาง ได'แก จั�งหว�ดพั ษณ์$โลก จั�งหว�ดเพัชรบ&รณ์� จั�งหว�ดตาก จั�งหว�ดอ$ตรด ตถุ� และจั�งหว�ดส่$โข่ที่�ย เพั-�อส่ร'างความเข่'าใจัและกระต$'นให'เก ดนว�ตกรรมด'านผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ใหม โดยอาศั�ยองค�ความร& 'จัากผู้ลงานว จั�ยข่องส่ถุาบ�นการศั6กษาในพั-,นที่�� ได'แก มหาว ที่ยาล�ยนเรศัวร เป/นต'น ส่ร'างม&ลคาเพั �ม "ที่��ส่&งมาก" ให'ก�บข่'าว เชน การแปรร&ปข่'าวที่อนเป/นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องข่บเค�,ยวในร&ปแบบตางๆ การพั�ฒนาแป9งข่'าวเจั'าที่ดแที่นแป9งข่'าวส่าล�รวมที่�,งการพั�ฒนาส่ารอาหารที่��ม�หน'าที่��เฉพัาะ(functional food) ที่��ส่ก�ดมาจัากข่'าวโดยใช'เที่คโนโลย�ช�วภาพั เป/นต'น โครงการด�งกลาวจัะน3าผู้ลงานว จั�ยมาตอยอดให'เก ดการพั�ฒนาระบบธิ$รก จัในระด�บจั�งหว�ด โดยการรวมกล$มเพั-�อปร�บปร$งและพั�ฒนารวมก�น เพั-�อให'เก ดผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ใหมๆ ที่��จัะส่ร'างม&ลคาเพั �มให'ก�บกล$มจั�งหว�ดที่�,ง 5 ซึ่6�งผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ใหมที่��ม�ศั�กยภาพัในการพั�ฒนาเป/นโครงการนว�ตกรรมน3ารองค-อ โครงการนว�ตกรรมด'านข่'าว โดยจัะพั�ฒนา

74

นว�ตกรรมเพั-�อส่ร'างม&ลคาเพั �ม "ที่��ส่&งมาก" ให'ก�บข่'าว เชน การแปรร&ปข่'าวที่อนเป/นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องข่บเค�,ยวในร&ปแบบตางๆ การพั�ฒนาแป9งข่'าวเจั'าที่ดแที่นแป9งข่'าวส่าล�รวมที่�,งการพั�ฒนาส่ารอาหารที่��ม�หน'าที่��เฉพัาะ(functional food) ที่��ส่ก�ดมาจัากข่'าวโดยใช'เที่คโนโลย�ช�วภาพั เป/นต'น (พัรช�ย หอมช-�น.2547)

กรมส1งเสร�มอ�ตุส�หกรรม กระทรวังอ�ตุส�หกรรม ให'การส่น�บส่น$นและพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุข่องอ$ตส่าหกรรม ได'เห5นถุ6งความจั3าเป/นที่��จัะต'องพั�ฒนา และยกระด�บผู้&'ประกอบการว ส่าหก จัข่นาดกลางและข่นาดยอมให'ได'ศั6กษาส่�มผู้�ส่ และเร�ยนร& 'ถุ6งแนวที่างในการประกอบธิ$รกรรมและการผู้ล ตในโลกป+จัจั$บ�น ด'วยโครงการ "พั�นธิม ตรอ$ตส่าหกรรม" หร-อ "คล�ส่เตอร�" (Cluster Development

Project) โดยม$งหว�งให'ผู้&'ประกอบการว ส่าหก จัข่นาดกลางและข่นาดยอมข่องไที่ย เก ดการพั�ฒนาศั�กยภาพัที่างการแข่งข่�นโดยการรวมต�วส่ร'างพั�นธิม ตรและพั�ฒนาเคร-อข่ายที่�,งในประเที่ศัและระหวางประเที่ศัข่6,น ภายใต'ค3าข่ว�ญ "คล�ส่เตอร�รวมใจั น3าอ$ตส่าหกรรมไที่ยส่&ส่ากล" กระต$'นให'เก ดการรวมกล$มเป/นพั�นธิม ตรการค'าในกล$มผู้&'ประกอบการว ส่าหก จัข่นาดกลางและข่นาดยอมข่องไที่ยก�นเอง และระหวางผู้&'ประกอบการว ส่าหก จัข่นาดกลางและข่นาดยอมข่องไที่ยก�บข่องตางประเที่ศั เก ดการส่ร'างเคร-อข่ายว ส่าหก จัข่นาดกลางและข่นาดยอมในประเที่ศัในการรวมใช'ที่ร�พัยากร ส่น�บส่น$นให'กล$มอ$ตส่าหกรรมเป9าหมายส่ร'างกลย$ที่ธิ� และก3าหนดที่ ศัที่างการพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องตนที่��ช�ดเจันข่6,นมา อ�กที่�,งม$งที่��จัะเส่ร มส่ร'างความร& 'ประส่บการณ์� กระต$'นว ส่�ยที่�ศัน� และพั�ฒนาศั�กยภาพัที่างการแข่งข่�นข่องผู้&'ประกอบการว ส่าหก จัข่นาดกลางและข่นาดยอมข่องไที่ส่3าหร�บโครงการน3ารองที่��กรมส่งเส่ร มอ$ตส่าหกรรมได'เล-อกที่��จัะส่น�บส่น$น เพั-�อให'เป/นไปตามแผู้นย$ที่ธิศัาส่ตร� ในระยะแรกม� 3 กล$มอ$ตส่าหกรรมด'วยก�น ได'แก 1.) คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมช ,นส่วนยานยนต�ในเข่ตกร$งเที่พัฯ และปร มณ์ฑ์ล (จั3านวนส่มาช ก 50 ราย) เน-�องจัากเป/นอ$ตส่าหกรรมข่นาดใหญม�อ$ตส่าหกรรม

75

ตอเน-�องมาก ประกอบก�บเป/นอ$ตส่าหกรรมที่��ภาคร�ฐม�นโยบายให'การส่น�บส่น$น และส่งเส่ร มอยางจัร งจั�ง เพั-�อม$งหว�งให'ไที่ยเป/น Detroit of

Asia 2.) คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมแปรร&ปอาหารในเข่ตภาคกลาง (จั3านวนส่มาช ก 50 ราย) เน-�องจัากไที่ยเป/นแหลงผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อาหารที่��ม�ค$ณ์ภาพัด� ม�ศั�กยภาพัส่&ง ส่ามารถุแข่งข่�นก�บตางประเที่ศัได' นอกจัากน�,น ย�งเป/นอ$ตส่าหกรรมหล�กข่องประเที่ศั ที่��ส่ร'างม&ลคาเพั �มได'มาก เน-�องจัากใช'ว�ตถุ$ด บในประเที่ศัเก-อบที่�,งส่ ,น (Resource-based Industry)

รวมที่�,งภาคร�ฐให'การส่น�บส่น$นอยางจัร งจั�ง เพั-�อม$งหว�งให'ไที่ยเป/น Kitchen of the World 3.) คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมเส่-,อผู้'าส่3าเร5จัร&ปในจั�งหว�ดช�ยภ&ม (จั3านวนส่มาช ก 25 ราย) เน-�องจัากในจั�งหว�ดช�ยภ&ม เร �มม�การรวมกล$มข่องผู้&'ประกอบการส่ �งที่อ ที่��ย'ายฐาน และข่ยายการผู้ล ตจัากกร$งเที่พัฯ และจั�งหว�ดอ-�นๆ ประกอบก�บภาคร�ฐและภาคเอกชนในที่'องถุ �นม�ความต�,งใจัที่��จัะส่งเส่ร มให'อ$ตส่าหกรรมส่ �งที่อเป/นจั$ดเดน และจั$ดข่ายข่องจั�งหว�ด รวมที่�,งอ$ตส่าหกรรมส่ �งที่อย�งจั�ดอย&ในอ$ตส่าหกรรมกล$มแฟื่ช��น ซึ่6�งร�ฐย�งม�นโยบายที่��จัะส่น�บส่น$นอยางจัร งจั�งด'วย (ส่3าน�กพั�ฒนาอ$ตส่าหกรรมส่น�บส่น$น กรมส่งเส่ร มอ$ตส่าหกรรม. 2546)

ภ�ค์เอกชี้นำ ก5ด3าเน นการรวมต�วด�งต�วอยางการพั�ฒนานว�ตกรรมโดยใช'ระบบคล�ส่เตอร�ที่��ก3าล�งด3าเน นการอย&ข่ณ์ะน�, ค-อ โครงการนว�ตกรรมเช งธิ$รก จัข่องคล�ส่เตอร�กล'วยไม'ในประเที่ศัไที่ย ซึ่6�งได'ม�การประช$มเพั-�อด3าเน นโครงการรวมก�นข่องหลายหนวยงาน ที่�,งที่��มาจัากหนวยงานว จั�ย เชน ศั&นย�ไบโอเที่ค มหาว ที่ยาล�ยเกษตรศัาส่ตร� บร ษ�ที่ผู้&'ผู้ล ตและบร ษ�ที่ผู้&'ส่งออก เชน บร ษ�ที่ กล'วยไม'ไที่ย จั3าก�ด บร ษ�ที่ กร$งเที่พัอ$ตส่าหกรรมเมล5ดพั�นธิ$� จั3าก�ด บร ษ�ที่ ศัาลายาออร�ค ด จั3าก�ด ฝ่@ายรวมลงที่$นและส่น�บส่น$นด'านการเง น เชน ธินาคารกร$งเที่พั จั3าก�ด (มหาชน)

และเกษตรกรผู้&'ปล&กกล'วยไม'เป/นต'น เป9าหมายส่3าค�ญข่องโครงการค-อ ให'ประเที่ศัไที่ยเป/นผู้&'น3าในตลาดกล'วยไม'ข่องโลก โดยการรวมก�นส่ร'างนว�ตกรรมจัากการบร หารจั�ดการองค�ความร& 'ที่��ม�อย&ในข่ณ์ะน�, ที่�,งใน

76

ประเที่ศัและตางประเที่ศั เพั-�อน3ามาเป/นอาว$ธิที่างป+ญญาให'แกกล$มผู้&'เพัาะเล�,ยงเน-,อเย-�อ ผู้&'ปล&กดอกกล'วยไม'และผู้&'ส่งออกให'เก ดการพั�ฒนาระบบการผู้ล ตใหม และกล'วยไม'ชน ดใหมๆ ที่��ม�ค$ณ์ส่มบ�ต พั เศัษเหน-อกวาประเที่ศัค&แข่ง โดยหนวยงานว จั�ยจัะเป/นผู้&'ส่ร'างผู้ลงานว จั�ยใหมๆ หร-อน3าผู้ลงานว จั�ยที่��ม�อย&ให'เอกชนมาบร หารจั�ดการองค�ความร& 'เหลาน�,น และจัะอาศั�ยกระบวนการที่างด'านนว�ตกรรมการจั�ดการและการลงที่$น เพั-�อส่ร'างอ3านาจัที่างการตลาดให'ก�บกล'วยไม'ไที่ย(พัรช�ย หอมช-�น.2547)

ส่3าน�กพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นที่างเศัรษฐก จั ส่3าน�กงานคณ์ะกรรมการพั�ฒนาการเศัรษฐก จัและส่�งคมแหงชาต (ส่ศัช.)ได'ที่3าการศั6กษา โครงการจั�ดที่3าแผู้นที่��เคร-อข่ายว ส่าหก จั “

(Cluster Mapping)เพั-�อยกระด�บความส่ามารถุในการแข่งข่�น จัา” กการศั6กษา 40 คล�ส่เตอร�และ 20 คล�ส่เตอร�ที่��ศั6กษาเช งล6ก ที่ฤษฎี�ที่��ส่3าค�ญในการว เคราะห�ได'แก 1)แผู้นภาพัเคร-อข่าย (Cluster Map) ซึ่6�งกลาวถุ6งเคร-อข่ายตางๆที่��เก��ยวข่'องรวมที่3าก จักรรมรวมก�นเพั-�อพั�ฒนาคล�ส่เตอร� 2)หวงโซึ่อ$ปที่าน (Supply Chain) แส่ดงความเช-�อมโยงในอ$ตส่าหกรรมต'นน'า กลางน3,า และปลายน3,า 3)การว เคราะห�องค�ประกอบ 4 ด'าน (Diamond Analysis) ได'แก บร บที่การแข่งข่�นและกลย$ที่ธิ�ที่างธิ$รก จั เง-�อนไข่ด'านอ$ปส่งค� เง-�อนไข่ด'านป+จัจั�ยการผู้ล ต และอ$ตส่าหกรรมที่��เก��ยวข่'องและส่น�บส่น$น 4) การว เคราะห� SWOT

ANALYLIS 5) การก3าหนดแผู้นกลย$ที่ธิ�ในที่��น�,ข่อน3าเส่นอต�วอยางคล�ส่เตอร�ม�งค$ดค�ร�วงษ�

(นครศัร�ธิรรมราช)

ม�งค์�ด ค์�ร�วังษ� (นำค์รศร�ธรรมร�ชี้)

นครศัร�ธิรรมราชม�พั-,นที่��ปล&กม�งค$ด จั3านวน 19 อ3าเภอ ได'แก อ3าเภอเม-อง ชะอวด ข่นอม ลานส่กา รอนพั บ&ลย� ส่ ชล ที่าศัาลา พัรหมค�ร� พัระพัรหม จั$ฬาภรณ์� ก �ง อ.นบพั ต3า ฉวาง ที่$งส่ง ที่$งใหญ พั ป&น นาบอน ถุ3,าพัรรณ์รา บางข่�น และก �ง อ.ช'างกลาง ค ดเป/น 61,649 ไร ม�ผู้ลผู้ล ตม�งค$ดในฤด&กาลรวม 58,188 ต�น แบงเป/นม�งค$ดที่��ม�ค$ณ์ภาพัส่งออก

77

23,913 ต�น ก�บม�งค$ดที่��ม�ค$ณ์ภาพัที่��วไป 34,913 ต�น นอกจัากน�,ย�งม�ม�งค$ดที่��ม�ผู้ลผู้ล ตนอกฤด&กาลจั3านวน 1,758 ต�น แบงเป/นม�งค$ดที่��ม�ค$ณ์ภาพัส่งออก 703 ต�น และม�งค$ดที่��ม�ค$ณ์ภาพัที่��วไป 1,055 ต�น ได'แก ส่ งคโปร� ฮองกง มาเลเซึ่�ย ผู้ลไม'ที่��ไที่ยส่งไปส่วนใหญเป/นที่��ร& 'จั�กก�นด�แล'ว ส่ามารถุจั3าหนายได'ในปร มาณ์มาก แตตลาดคอนข่'างจัะอ �มต�ว การข่ยายปร มาณ์การส่งออกจัะที่3าได'ไมมากน�ก

ย$โรปและตะว�นออกกลาง ญ��ป$@น ไต'หว�น ม�การส่งออกผู้ลไม'ไปไต'หว�นมากข่6,น ส่วนตลาดย$โรปคอนข่'างจั3าก�ดในการข่ยายตลาด และผู้ลไม'ไที่ยม�ราคาแพังเน-�องจัากม�คาข่นส่งที่��แพัง ผู้&'บร โภคที่��แที่'จัร งข่องผู้ลไม'ไที่ยค-อ ผู้&'อพัยพัจัากเอเช�ย

จั�งหว�ด

ภ�พัแผนำภ-ม�เค์ร:อข1�ย

78

ผ-&ท��เก��ยวัข&อง

  บร�ษ�ท / หนำ1วัยง�นำ ท��อย-1 ชี้:�อผ-&ตุ�ดตุ1อ

หนำ1วัยง�นำภ�ค์ร�ฐ      

ธ�รก�จัหลั�ก ประธิานกล$ม  ม.5 ต.ที่'ายส่3าเภา อ.พัระพัรหม 

ผู้ด$งศั�กด Q ดวงฤที่ธิ Q 

อธิ การบด�    ฉ�ตรช�ย ศั$กระกาญจัน� 

ประธิานบร ษ�ที่ม ส่เตอร�ม�งค$ด 

  ส่นธิยา ช3านะ 

ร'านยางที่อง  160 ม.4 ต.ช'างกลาง อ.ช'างกลาง 

น$ก&ล น ยมชาต  

รองผู้&'จั�ดการ  ตลาดรวมพั-ชผู้ลห�วอ ฐ  ส่$วณ์�

79

อ นที่รว เช�ยร 

ส่รรพัากรจั�งหว�ดนครศัร�ธิรรมราช 

  ศั ร พัร บ$ญเจัร ญ 

ประธิานชมรมม�งค$ด อ.จั$ฬาภรณ์� 

ม.5 ต.ที่$งโพัธิ Q อ.จั$ฬาภรณ์� จั.นครศัร�ธิรรมราช 

ด เรก ที่องเกล�,ยง 

รองประธิานฯ  130/5 ม.7 ต.ส่ระแส่ง อ.ที่าศัาลา 

กฤษณ์ช�ย ค$ณ์าร�กษ� 

ที่��ปร6กษาชมรมม�งค$ด  ม.1 ต.ช'างกลาง อ.ลานส่กา 

ธิ�ระศั�กด Q พัรหมการ� 

เซึ่าว�ส่ยามเที่รดด ง จั3าก�ด  บร ษ�ที่เที่รดด ง จั3าก�ด อ.ที่าศัาลา จั.นครศัร�ธิรรมราช 

ธิว�ชช�ย ม�ชฌิ กะ 

ประธิานกล$มพั�ฒนาค$ณ์ภาพัม�งค$ดเพั-�อการส่งออก 

135/1 ม.2 ต.นบพั ต3า ก �งอ.นบพั ต3า จั.นครศัร�ธิรรมราช 

ส่าคร ที่�บเพัชร 

ประธิานชมรมม�งค$ดบ'านกล$งที่อง 

165 ม.1 ต.ห นตก อ.พัระพัรหม 

เกร�ยงศั�กด Q ข่$นฤที่ธิ Q 

อ$ตส่าหกรรมจั.นครศัร�ธิรรมราช 

ส่3าน�กอ$ตส่าหกรรมจั.นครศัร�ธิรรมราช 

จัรง เร-องศัร� 

ส่3าน�กงานเกษตรจั.นครศัร�ธิรรมราช 

  ชน นที่ร� นาคแก'ว 

ผู้&'วาราชการจั.นครศัร�ธิรรมราช 

  ว ชม ที่องส่งค� 

80

ส่3าน�กงานพั�ฒนาธิ$รก จัการค'าจั.นครศัร�ธิรรมราช 

  เดชา เพั5ชรวงศั� 

ส่3าน�กงานการค'าภายในจั.นครศัร�ธิรรมราช 

  บร ร�กษ� ช&ส่ ที่ธิ Q 

อตก.เข่ต 4

นครศัร�ธิรรมราช   อด$ลย� ที่อง

ด�ศัร�เจัร ญ 

พัาณ์ ชย�จั�งหว�ดนครศัร�ธิรรมราช 

  ส่$ว ที่ช หม-�นห'อง 

ประธิานกล$ม  ม. 7 ต.เที่พัาราช อ.ส่ ชล  ชะอ$ม แก'วประจั$ 

อ�ตุส�หกรรมท��เก��ยวัข&อง

     

อ�ตุส�หกรรมสนำ�บสนำ�นำ

     

หนำ1วัยง�นำเฉพั�ะท�ง /สถุ�บ�นำก�รศ+กษ�

     

องค์�กร สม�ค์มหนำ1วัยง�นำท��สนำ�บสนำ�นำค์ลั�สเตุอร�

   

http://cm.nesdb.go.th/cluster_map.asp?ClusterID=C0028

81

ห1วังโซี1อ�ปท�นำ (Supply Chain)

82

ผลัวั�เค์ร�ะห�องค์�ประกอบ 4 ด&�นำ (Diamond Analysis)

ร�ฐบาลส่3าน�กงานการค'าภายในจั�งหว�ดนครศัร�ธิรรมราช ส่3าน�กงานเกษตรจั�งหว�ดนครศัร�ธิรรมราชและผู้&'วา CEO ม�นโยบายในการส่น�บส่น$นกล$มในชวงที่��ม�ป+ญหาราคาผู้ลผู้ล ตตกต3�าโดยม�นโยบายและมาตรการชวยเหล-อเกษตรด'วยการอน$ม�ต เง นที่$นหม$นเว�ยนปลอดดอกเบ�,ย (+)มหาว ที่ยาล�ยศัร�ว ช�ย และมหาว ที่ยาล�ยเช�ยงใหม เร �มม�การที่3าว จั�ยในการค ดเคร-�องตรวจัค$ณ์ภาพัม�งค$ดโดยไมที่3าให'ค$ณ์ภาพัเส่�ยหายไมม�หนวยงานร�บรองค$ณ์ภาพัม�งค$ดกอนส่งออก

บร�บทก�รแข1งข�นำแลัะกลัย�ทธ�ท�งธ�รก�จั(-) เจั'าข่องส่วนแตละรายม�อ3านาจัตอรองน'อย ที่3าให'พัอค'าคนกลางเป/นผู้&'ก3าหนดราคา (-) เจั'าข่องส่วนข่าดแนวค ดในเช งธิ$รก จั ไมร& 'ต'นที่$น และการจั�ดการผู้ลผู้ล ตที่��ม�ประส่ ที่ธิ ภาพั

83

(-) ข่าดความรวมม-อระหวางผู้&'ผู้ล ตม�งค$ดก�บพัอค'าม�งค$ด กลาวค-อไมม�การวางแผู้นการผู้ล ตและความ ต'องการรวมก�น ไมม�การที่3าส่�ญญาข่'อตกลงระหวางก�น ที่3าให'พัอค'าไมได'ม�งค$ดที่��ม�ค$ณ์ภาพัและ ปร มาณ์ที่��ก3าหนด รวมที่�,งผู้&'ผู้ล ตก5ข่าดความม��นใจัในด'านราคาและปร มาณ์ที่��ร �บซึ่-,อ ที่3าให'บางป8ม� ผู้ลผู้ล ตล'นตลาดและบางป8ข่าดตลาด(-) การส่ร'างฐานข่'อม&ลส่น�บส่น$นโดยข่'อม&ลการผู้ล ตและการตลาดจัากส่วนราชการและเอกชนย�งข่าด ความเป/นเอกภาพั ที่3าให'ก3าหนดนโยบายการผู้ล ตและจั3าหนายที่3าได'ล3าบาก

เง:�อนำไขป?จัจั�ยก�รผลั�ตุ(+) ม�การปล&กม�งค$ดมายาวนาน และม�ประส่บการ�ณ์ในการปล&ก(+) ม�พั-,นที่��ในการปล&กมากเป/นอ�นด�บต'น ๆ ข่องประเที่ศั(+) ม�ส่นามบ นพัร'อม(+) ม�ส่ถุาน�รถุไฟื่และช$มที่างที่$งส่งพัร'อมที่��จัะกระจัายส่ นค'าได'รวดเร5ว

อ�ตุส�หกรรมท��เก��ยวัโยง แลัะสนำ�บสนำ�นำ(+) การข่นส่งม�ความส่ะดวก(-) ย�งไมการบรรจั$ห�บหอที่��ม�ประส่ ที่ธิ ภาพัในการจั�ดส่งไปตางประเที่ศั เชนการเคล-อบแว5ก(-) ป$Jยย�งม�การน3าเข่'าและม�ส่�ดส่วนส่&งส่3าหร�บต'นที่$น

เง:�อนำไขด&�นำอ�ปสงค์�(-) ล&กค'าตางประเที่ศัต'องการส่ นค'าที่��ส่ด ค$ณ์ภาพัด�ส่ม3�าเส่มอ ม�หนวยงานร�บรองค$ณ์ภาพัส่ นค'า(-) ผู้&'บร โภคในประเที่ศัย�งคงม�ความพั ถุ�พั ถุ�นน'อยไมได'ให'ความส่3าค�ญก�บค$ณ์ภาพัและมาตรฐานส่ นค'า

84

เที่าที่��ควรที่3าให'ผู้&'บร โภคไมม�อ ที่ธิ พัลในการปร�บปร$งค$ณ์ภาพัข่องส่ นค'า

ผลัวั�เค์ร�ะห�จั�ดอ1อนำ จั�ดแขDง โอก�ส แลัะภ�วัะค์�กค์�ม (SWOT Analysis)จั$ดเดน1. ม�พั-,นที่��ปล&กจั3านวนมาก และม�การที่3าส่วนม�งค$ดหลายส่ บป82. ผู้&'ประกอบการม�ความตระหน�กและที่�ศันคต ในการรวมม-อก�นเพั-�อผู้ลประโยชน�ข่องส่วนรวมส่&ง3. ผู้&'ประกอบการม�ความต�,งใจัและม�ศั�กยภาพัที่��จัะรวมกล$มก�นเป/นคล�ส่เตอร�

พั�นำธก�จัแลัะเปB�ประสงค์�การส่งเส่ร มด'านการตลาด 1. ประส่านงานระหวางหนวยงานที่��เก��ยวข่'องในการวางแผู้นการด3าเน นงานด'านการตลาด2. ประส่านความรวมม-อก�บหนวยงานที่��เก��ยว ข่'องเพั-�อศั6กษาว จั�ยโอกาส่ที่างการตลาด3. จั$ดเดนข่องส่ นค'าและแนวที่างการบร หารจั�ดการให'ม�ประส่ ที่ธิ ภาพัพั�ฒนาเกษตรกรให'ส่ามารถุ ว เคราะห�ด'านการตลาดให'ถุ6งกล$มเป9าหมายได'

ยกระด�บม�ตุรฐ�นำส�นำเกษตุร1. ประชาส่�มพั�นธิ�เช ญชวนผู้&'ประกอบการเข่'ารวมโครงการ2. จั�ดที่3าฐานข่'อม&ลผู้&'ประกอบการ3. ที่3าแผู้นการพั�ฒนาส่ นค'าเกษตร4. พั�ฒนาผู้&'ประกอบการ/พั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�5. จั�ดหาแหลงเง นที่$น6. ส่ร'างเคร-อข่ายผู้&'ประกอบการ

85

7. ประเม น/ออกใบร�บรอง8. ประชาส่�มพั�นธิ�ส่ นค'าที่��ได'มาตรฐาน

ก�รพั�ฒนำ�ศ�กยภ�พัด&�นำก�รลังท�นำ1. ให'ความชวยเหล-อปร6กษาที่างด'านการที่3าแผู้นธิ$รก จั2. จั�ดหาแหลงเง นที่$นที่��ม�ดอกเบ�,ยต3�า3. รวมก�นจั�ดหาที่�มที่��ปร6กษาเก��ยวก�บการลงที่$น4. ให'แหลงข่'อม&ลด'านตาง เชน ส่ภาพัแวดล'อม เศัรษฐก จั การเง น ความเส่��ยงตาง ๆ ที่��จัะม�ผู้ลตอการ ลงที่$น

ก�รปร�บบทบ�ทภ�ค์ธ�รก�จัแลัะภ�ค์ร�ฐ1. เปล��ยนจั$ดเน'นการพั�ฒนาภาคการผู้ล ตที่��ภาคเอกชนม�บที่บาที่น3าและภาคร�ฐม�บที่บาที่ส่น�บส่น$น2. ยกระด�บศั�กยภาพัและความเข่'มแข่5งข่ององค�กรภาคธิ$รก จัและส่ถุาบ�นเฉพัาะที่าง3. ส่ร'างจั ตส่3าน6กข่องการเพั �มผู้ลผู้ล ตและการพั�ฒนาความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องประเที่ศั

ก�รกระจั�ยอ��นำ�จัด&�นำนำโยบ�ยเศรษฐก�จัไปส-1ระด�บภ-ม�ภ�ค์1. ใช'กลไกผู้&'วา ฯ CEO ในการผู้ล�กด�นการพั�ฒนาเศัรษฐก จัในจั�งหว�ดและเป/นแกนกลางผู้ล�กด�นการ พั�ฒนา Cluster ข่องอ$ตส่าหกรรมที่��ม�ศั�กยภาพัในจั�งหว�ดให'เก ดผู้ลเป/นร&ปธิรรม2. เส่ร มส่ร'างความเข่'มแข่5งข่ององค�กรปกครองส่วนที่'องถุ �นในการเป/นฝ่@ายส่น�บส่น$นการด3าเน นการข่อง ผู้&'วา ฯ CEO ได'อยางแข่5งข่�น

ประเดDนำกลัย�ทธ� แลัะข&อเสนำอแนำะการจั�ดการเพั-�อเพั �มผู้ลผู้ล ตที่��ม�ค$ณ์ภาพั ม�ด�งน�,

86

- การควบค$มปร มาณ์ดอก ด'วยการจั�ดการน3,าที่��เหมาะส่ม การจั�ดการป$Jยที่��เหมาะส่ม และการใช' แรงงาน คนปล ดดอก - การป9องก�นก3าจั�ดโรคแมลง ได'แกเพัล�,ยไฟื่ ไรแดง เพัล�,ยแป9ง - การจั�ดการป$Jย ต'องให'ป$Jย 3 ระยะ ค-อ ระยะที่��1 ชวง 0-5 ส่�ปดาห� ระยะที่��2 ชวง 6-12 ส่�ปดาห� ระยะที่��3 ชวง 13 ส่�ปดาห�ข่6,นไป - การจั�ดการน3,า ต'องม�การให'น3,าส่ม3�าเส่มอและพัอเพั�ยงในชวงน�,น - การเก5บเก��ยว เก5บในอาย$ที่��เหมาะส่มโดยใช'เคร-�องม-อที่��ม�ประส่ ที่ธิ ภาพัม�หนวยงานที่��ที่3าการที่ดส่อบค$ณ์ภาพัม�งค$ดโดยไมที่3าให'เน-,อในเส่�ยหาย และม�หนวยงานร�บรองวาม�งค$ดปลอดภ�ยจัากส่ารพั ษ

บรรณ�นำ�กรม

Department of Industrial Promotion (Th/Eng)Thursday, June 26, 2003 11:37

22177 XTHAI XECON XGOV XLOCAL V%GOVL P%DIP(http://fs.doae.go.th/knowledge/cluster/meaning.docส่3าน�กงานพั�ฒนาการเศัรษฐก จัและส่�งคมแหงชาต (ส่ศัช.), ส่3าน�กงาน

คณ์ะกรรมการพั�ฒนาข่�ดความส่ามารถุในการแข่งข่�นข่องประเที่ศั (ส่พัข่.). 2548. เคร-อข่ายว ส่าหก จั (คล�ส่เตอร�) เพั-�อยกระด�บความส่ามารถุในการแข่งข่�น แนวที่างการด3าเน นงานและกรณ์�ต�วอยาง : บที่เร�ยนการพั�ฒนาคล�ส่เตอร�ในประเที่ศัไที่ย

.http://www.kasikornbank.com/portal/site/KResearch/menuitem.458591694986660a9e4e1262658f3fa0/?cid=14&id=14095 อ'างถุ6ง คล�ส่เตอร�อ$ตส่าหกรรมจั�น“ :

เคล5ดล�บฐานการผู้ล ตโลก กระแส่ที่รรศัน� ฉบ�บที่�� ” 20486

(ม�นาคม 2551)

87

ไว จัามรมาน,โส่ภณ์ ฐ ตะส่�จัจัาและเร งฤที่ธิ Q เด-อนที่องส่$ข่.2550.การบร หารที่ร�พัยากรมน$ษย�และการส่ร'างที่�กษะ ในการบร หารที่ร�พัยากรมน$ษย�และการส่ร'างที่�กษะ ในน คมอ$ตส่าหกรรม น คมอ$ตส่าหกรรม Thang Long Thang Long ประเที่ศัเว�ยดนามประเที่ศัเว�ยดนาม. .

มหาว ที่ยาล�ยธิรรมศัาส่ตร�

พัรช�ย หอมช-�น.2547. “งานว จั�ย นว�ตกรรมและคล�ส่เตอร� ” . มต ชนรายว�น  ว�นที่�� 10/09/2547 ส่-บค'นจัาก http://www.ftawatch.org/news/view.php?id=181

ส่3าน�กพั�ฒนาอ$ตส่าหกรรมส่น�บส่น$น กรมส่งเส่ร มอ$ตส่าหกรรม. 2546 .“ย$ที่ธิศัาส่ตร�คล�ส่เตอร� น3าอ$ตส่าหกรรมไที่ยส่&เวที่�โลก กร$งเที่พัธิ$รก จั”   ว�นที่��   21 พัฤษภาคม 2546  ส่-บค'นจัาก http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2003q2/article2003may22p2.htm

บทท�� 3วั�ธ�ก�รด��เนำ�นำง�นำ

การด3าเน นการว จั�ยในโครงการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' ระยะที่�� 3 ประย$กต�ใช'กระบวนการว จั�ยเช งปฏิ บ�ต การแบบม�ส่วนรวม (PAR) เป/นการเร�ยนร& ' จัากการลงม-อปฏิ บ�ต (Action Learning) ที่3าการพั�ฒนาอยางบร&ณ์าการบนฐานค ดแบบองค�รวม (Integrated Approach on

Holistic Basis) ตลอดจันการจั�ดการความร& ' (Knowledge

Management) ในการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ต เคร-อข่ายธิ$รก จัและ

88

Cluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�บนฐานค ดข่องปร�ชญาเศัรษฐก จัพัอเพั�ยง เป/นกรอบแนวค ดในการด3าเน นงานว จั�ยตามข่�,นตอนที่��ได'น3าเส่นอไว' ข่'อเส่นอโครงการ ตามรายละเอ�ยดในบที่ที่�� 1

ในบที่น�, จัะกลาวถุ6งก จักรรมการว จั�ยข่องโครงการที่��ได'ด3าเน นงานไปแล'ว และได'ผู้ลการศั6กษาเบ-,องต'น ด�งแส่ดงไว'ในตารางที่�� 3-1

ตุ�ร�งท�� 3-1 สร�ปก�จักรรมก�รวั�จั�ย

ท�� ก�จักรรม วั�ตุถุ�ประสงค์� เวัลั�/สถุ�นำท�� ผลัท��เก�ดข+ นำ1  

การลงนามในส่�ญญาการด3าเน นโครงการพั�ฒนาประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มผู้&'ผู้ล ตใน 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต' ระยะที่�� 3ระหวางกรมส่งเส่ร มส่หกรณ์�และมหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร�

เพั-�อเป/นข่'อตกลงความรวมม-อที่างว ชาการอยางเป/นที่างการตามระเบ�ยบราชการ

28 พัฤษภาคม 2551 ณ์ กรมส่งเส่ร มส่หกรณ์� กร$งเที่พัฯ

เร �มต'นด3าเน นโครงการอยางเป/นที่างการ

2    

ที่�มที่��ปร6กษาโครงการน3าผู้ลการว จั�ยในระยะ 1-2 มาศั6กษาและว เคราะห�  

น3าผู้ลการศั6กษาและว เคราะห�มาวางแผู้นด3าเน นงานโครงการฯ 

28 พัฤษภาคม 2551 - 5 ม ถุ$นายน 2551 มหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร� (ป+ตตาน�,หาดใหญ)

ที่ราบว ธิ�การและผู้ลการด3าเน นโครงการระยะ 1-2 เป/นข่'อม&ลพั-,นฐานในการวาง แผู้นด3าเน นโครงการ

89

3  

ที่�มที่��ปร6กษาโครงการจั�ดเตร�ยมเอกส่ารโครงการฯแบบฟื่อร�มประเม นศั�กยภาพัข่องกล$ม แผู้นธิ$รก จัและข่'อม&ลพั-,นฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/บรรจั$ภ�ณ์ฑ์�

จั�ดเตร�ยมเอกส่ารในการประช$มเตร�ยมความพัร'อมข่องที่�มว จั�ยส่นาม

2-5 ม ถุ$นายน 2551มหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร� (ป+ตตาน�,หาดใหญ)

เอกส่ารประกอบการประช$ม 

4    

ที่�มที่��ปร6กษารวมก�บคณ์ะผู้&'ประส่านงานที่�มว จั�ยส่นาม ที่�,ง 3 จั�งหว�ดประช$มการก3าหนดแผู้นการที่3างานรวมก�น  

เพั-�อก3าหนดแผู้นปฏิ บ�ต การ(Action

plan) การด3าเน นงานก จักรรมโครงการรวมก�นและรวมตรวจัส่อบเอกส่ารแบบฟื่อร�มในข่'อ

5 ม ถุ$นายน 2551ณ์ คณ์ะว ที่ยาการจั�ดการมหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร� ว ที่ยาเข่ตหาดใหญ

- ได'แผู้นปฏิ บ�ต การโครงการรวมก�น - ตรวจัส่อบเอกส่ารประกอบการประช$ม

 5   

การประช$มรวมก�บเคร-อข่ายธิ$รก จั 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'   

- ที่บที่วนการด3าเน นงาน ข่องเคร-อข่าย- การจั�ดที่3าแผู้นกลย$ที่ธิ� ข่องเคร-อข่าย

9 - 10 ม ถุ$นายน 2551โรงแรม ซึ่� เอส่ ป+ตตาน�

- ผู้ลการด3าเน นงาน ข่องเคร-อข่าย - แผู้นกลย$ที่ธิ�ข่อง เคร-อข่าย

90

6        

ประช$มเตร�ยมความพัร'อมข่องที่�มว จั�ยส่นาม        

1. เพั-�อที่3าความเข่'าใจั โครงการ 2.เตร�ยมความพัร'อมที่�ม ว จั�ยส่นามในการจั�ดที่3า แบบประเม นศั�กยภาพั และแผู้นธิ$รก จัข่องกล$ม ผู้&'ผู้ล ต3. ร�บที่ราบแนวที่างการ พั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และ บรรจั$ภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$ม ผู้&'ผู้ล ต

10-12 ม ถุ$นายน 2551 โรงแรม ซึ่� เอส่ ป+ตตาน�        

- ที่�มว จั�ยส่นามร�บร& 'และเข่'าใจัโครงการในเร-�อง1.ว�ตถุ$ประส่งค�2. ว ธิ�การด3าเน นงาน3.งบประมาณ์4.การประเม น ศั�กยภาพักล$ม5.การจั�ดที่3าแผู้น ธิ$รก จั6.แนวที่างการพั�ฒนา ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/บรรจั$ ภ�ณ์ฑ์�

7       

ประช$มวางแผู้นด3าเน นงานข่องที่�มว จั�ยส่นามแตละจั�งหว�ด เพั-�อเตร�ยมความพัร'อมจั�ดที่3าแบบประเม นศั�กยภาพั,แผู้นธิ$รก จัและร�บฟื่+งการ

1. เตร�ยมความพัร'อมข่องที่�มว จั�ยส่นามระด�บจั�งหว�ดจั�ดที่3าแบประเม นศั�กยภาพัแผู้นธิ$รก จัข่องกล$ม

- 19 ม ถุ$นายน 2551โรงแรมปาร�คว ว จั.ยะลา - 2 กรกฎีาคม 2551

1. ที่�มว จั�ยส่นามแตละจั�งหว�ดม�ความร& 'ความเข่'าใจัและส่ามารถุจั�ดที่3าแบบประเม น

91

ว พัากษ�ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/ บรรจั$ภ�ณ์ฑ์�จัากผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ ข่องโครงการ   

2. ร�บที่ราบจั$ดเดน จั$ดด'อย และแนวที่างการพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$ม 

โรงแรม ซึ่� เอส่ ป+ตตาน� - 3 กรกฎีาคม 2551โรงแรมต�นหยงจั.นราธิ วาส่

ศั�กยภาพัและแผู้นธิ$รก จั2. ที่ราบแนวที่างการพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/บรรจั$ภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$ม

 8      

การที่3าแบบประเม นศั�กยภาพั แผู้นธิ$รก จัและข่'อม&ลพั-,นฐานข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/ บรรจั$ภ�ณ์ฑ์�      

เพั-�อให'ที่�มว จั�ส่นามข่องแตละจั�งหว�ดได'ประช$มกล$มและส่หกรณ์�ที่��เข่'ารวมโครงการรวมก�นจั�ดที่3าแบบประเม นศั�กยภาพัแผู้นธิ$รก จัและจั�ดที่3าข่'อม&ลพั-,นฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/บรรจั$ภ�ณ์ฑ์� 

19 ม ถุ$นายน 2551 - 25 กรกฎีาคม 2551      

ที่�มว จั�ยส่นามแตละจั�งหว�ดจั�ดที่3าแบบประเม นศั�กยภาพั แผู้นธิ$รก จัและข่'อม&ลพั-,นฐานผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/บรรจั$ภ�ณ์ฑ์�และจั�ดส่งให'ก�บที่�มที่��ปร6กษาโครงการได'ตามก3าหนด

 

9       

ที่�มที่��ปร6กษาโครงการรวมประช$มก�บคณ์ะกรรมการเคร-อข่ายธิ$รก จั 3 จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'   

1. วางแผู้นการออกร'านงาน Expo'25512. ที่3าความตกลงระหวางที่�มที่��

7 กรกฎีาคม 2551ส่3าน�กงานส่หกรณ์�จั.นราธิ วาส่  

1. ม�การก3าหนดต�วบ$คคลการน�ดหมายและบที่บาที่ข่องส่มาช กเคร-อ

92

       

         

ปร6กษาก�คณ์ะกรรมการเคร-อข่ายเร-�องการส่น�บส่น$นก จักรรมการตลาด3. ศั6กษาล&ที่างการจั�ดต�,งCluster ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ใน 3

จั�งหว�ดชายแดนภาคใต'    

         

ข่ายที่��วไป ออกร'านที่��ม.ข่อนแกน2. ที่างที่�มที่��ปร6กษาส่น�บส่น$งบประมาณ์จั3านวน 100,000 บาที่ในก จักรรมตลาดข่องเคร-อข่าย3. ได'แนวที่างและผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ควรจั�ดต�,ง Cluster

ค-อส่'มแข่กเคร-�องแตงกายม$ส่ล มและการแปรร&ปผู้ลไม' 

10      

การต ดตามการด3าเน นงานที่�มว จั�ยส่นามจั�งหว�ดป+ตตาน�     

1. ศั6กษาว ธิ�การด3าเน นงานข่องที่�มว จั�ยส่นามจั�งหว�ดป+ตตาน�2. รวมก�นก3าหนดกรอบ

22 กรกฎีาคม 2551  ส่3าน�กงานส่หกรณ์�

1. ที่ราบว ธิ�การด3าเน นงานที่�มว จั�ยส่นาม จั�งหว�ดป+คตตาน�2. ได'กรอบ

93

การน3าเส่นอแผู้นธิ$รก จัข่องกล$ม 

จั�งหว�ดป+ตตาน�  

การน3าเส่นอแผู้นธิ$รก จัข่องที่�มว จั�ยส่นามแตละจั�งหว�ด

11       

การน3าเส่นอแผู้นธิ$รก จัและแผู้นพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตแตละจั�งหว�ด       

1. ได'ข่'อเส่นอแนะการที่3าแผู้นธิ$รก จั แผู้นพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�/บรรจั$ภ�ณ์ฑ์� จัากที่��ปร6กษาและภาค�พั�ฒนาในพั-,นที่��    

- 13 ส่ งหาคม 2551รร.ซึ่� เอส่ ป+ตตาน� - 14 ส่ งหาคม 2551รร.ชางล� จั.ยะลา - 15 ส่ งหาคม 2551รร.ต�นหยง จั.นราธิ วาส่  

1. ได'ที่ราบข่'อเส่นอแนะที่��ที่างกล$มจัะได'น3าไปปร�บปร$งแผู้นธิ$รก จัข่องกล$ม2. ได'เข่'ารวมน3าเส่นอได'ร�บความร& 'ความเข่'าใจั การที่3าแผู้นธิ$รก จัแผู้นพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�บรรจั$ภ�ณ์ฑ์�เพั �มข่6,น   

12    

การที่3าหน�งส่-อจัากมหาว ที่ยาล�ยส่งข่ลานคร นที่ร� ว ที่ยาเข่ตป+ตตาน� เร�ยนเช ญห�วหน'าส่วนราชการหร-อผู้&'แที่นในพั-,นที่��เพั-�อรวมเป/นคณ์ะกรรมการ

1. ที่ราบชองที่างการเข่'าถุ6งแหลงที่ร�พัยากรข่องหนวยงานในพั-,นที่��2. เส่ร มการ

20 ม ถุ$นายน 255120 ส่ งหาคม 2551  

ได'ร�บการตอบร�บเข่'ารวมเป/นที่��ปร6กษาบ&รณ์ากาย$ที่ธิศัาส่ตร� 

94

ที่��ปร6กษาการบ&รณ์าการย$ที่ธิศัาส่ตร�การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด

ที่3างานแบบบ&รณ์าการข่องภาค�พั�ฒนาในพั-,นที่��

การพั�ฒนากล$มจั�งหว�ด จั3านวน คน

13       

การออกร'านข่องเคร-อข่ายกล$มธิ$รก จัในงาน Expo'51

ที่��ม.ข่อนแกน จั.ข่อนแกน      

1. เพั �มชองที่างและยอดจั3าหนายส่ นค'าข่องเคร-อข่าย2. ส่งเส่ร มการเร�ยนร& 'ด'านการตลาด    

28 กรกฎีาคม 25513 ส่ งหาคม 2551ณ์ ม.ข่อนแกน จั.ข่อนแกน   

1. ได'ชองที่างการตลาดและส่ามารถุเพั �มยอดการจั3าหนายส่ นค'าข่องเคร-อข่าย2. เก ดการเร�ยนร& 'ได'ร�บประส่บการณ์�ด'านการตลาดและการบ�นที่6กข่'อม&ลที่างการตลาด

 

บทท�� 4ผลั�ตุภ�ณฑ์�ของกลั�1มผ-&ผลั�ตุ

1 ข&อม-ลัพั: นำฐ�นำของผลั�ตุภ�ณฑ์�

จั3านวนกล$มผู้&'ผู้ล ตที่��เข่'ารวมโครงการที่�,งหมด 237 กล$ม จัากจั�งหว�ดป+ตตาน� 88 กล$ม จั�งหว�ดยะลา 71 กล$ม และจั�งหว�ดนราธิ วาส่

95

78 กล$ม แตละกล$มม�ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�เดนข่องกล$ม 1-2 รายการ คณ์ะที่��ปร6กษาได'ด3าเน นการให'ผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ ได'รวมก�นว เคราะห�ค$ณ์ภาพัข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$มผู้&'ผู้ล ตเพั-�อศั6กษาจั$ดออน จั$ดแข่5ง และให'ข่'อเส่นอแนะ เพั-�อให'กล$มผู้&'ผู้ล ตได'น3าแนวค ดตาง ๆ ไปจั�ดที่3าโครงการพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ตอไป กล$มผู้&'ผู้ล ตที่��เข่'ารวมโครงการได'ส่งผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�จั3านวน 262 รายการ แยกได' 7 ประเภที่ ค-อ

1. อาหาร ได'แก ข่'าวเกร�ยบ ข่นมป+ง ข่นมพั-,นเม-อง ข่นมเค'ก ที่องม'วน โรต�กรอบ ล&กหย� กล'วยแปรร&ป ก$'งแห'ง ปลาเค5ม ปลาส่'ม น3,าบ&ด& บ&ด&แห'ง ที่$เร�ยนกวน ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ส่'มแข่ก

2. จั�กส่าน ได'แก ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�จัากกระจั&ด ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�จัากหญ'าแฝ่ก จั�กส่านใบลาน จั�กส่านยานล เภา

3. ผู้'าและเคร-�องแตงกาย ได'แก หมวกกะปEเยาะ ผู้'าคล$มผู้ม ช$ดปาก� เส่-,อมลาย& ช$ดละหมาด ผู้'าที่อม-อ ผู้'าบาต ก ผู้'าป&โตMะ ผู้'าไหม กระเปJาผู้'าม�ดย'อม

4. ศั ลปะประด ษฐ� ได'แก ส่ �งประด ษฐ�จัากกะลา ดอกไม'เกล5ดปลา กรอบร&ป กลองที่ ชช& ข่องช3ารวย ดอกไม'ประด ษฐ� กร ช ลวดร�บจัอกน3,ายาง กรงนก รถุส่ บล'อจั3าลอง วงกบประต& ไม'ไผู้ข่�ดแตะ เร-อกอและจั3าลอง ดอกไม'จั�นที่น� พัวงหร�ด

5. เคร-�องด-�ม ได'แก ข่ งผู้ง กาแฟื่โบราณ์ ชาตะไคร' ชาเจัMะเหม น3,าผู้ลไม' ไวน�

6. ส่ม$นไพัร ได'แก ใบจัาก แชมพั&ส่ม$นไพัร พั มเส่นน3,า 7. อ-�น ๆ ได'แก น3,ายาล'างจัาน ส่บ& ป$Jยช�วภาพั ต'นกล'ายางพัารา

เห5ดนางฟื่9า ข่'าวเปล-อก เจั�ยระไนพัลอย ลองกองซึ่�โป เม-�อจั3าแนกผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ตามจั�งหว�ด พับวา กล$มผู้&'ผู้ล ตจั�งหว�ด

ป+ตตาน�ม�ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�หล�กที่�,งหมด 96 รายการ เป/นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหาร 29 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 30.2 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่จั�กส่าน 2

รายการ ค ดเป/นร'อยละ 2.1 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ผู้'าและเคร-�องแตงกาย 49 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 51.0 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ศั ลปะประด ษฐ� 7

96

รายการ ค ดเป/นร'อยละ 7.3 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่เคร-�องด-�ม 1 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 1.0 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ส่ม$นไพัร 3 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 3.1 และผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อ-�น ๆ 5 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 5.2

กล$มผู้&'ผู้ล ตจั�งหว�ดยะลาม�ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�หล�กที่�,งหมด 78 รายการ เป/นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหาร 34 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 43.6

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่จั�กส่าน 2 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 2.6 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ผู้'าและเคร-�องแตงกาย 15 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 19.2

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ศั ลปะประด ษฐ� 16 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 20.5

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่เคร-�องด-�ม 4 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 5.1 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ส่ม$นไพัร 2 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 2.5 และผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อ-�น ๆ 5 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 6.4

กล$มผู้&'ผู้ล ตจั�งหว�ดนราธิ วาส่ม�ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�หล�กที่�,งหมด 88

รายการ เป/นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหาร 34 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 38.6

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่จั�กส่าน 8 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 9.1 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ผู้'าและเคร-�องแตงกาย 29 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 33.0

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ศั ลปะประด ษฐ� 8 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 9.1

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่เคร-�องด-�ม 5 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 5.7 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ส่ม$นไพัร 2 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 2.3 และผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อ-�น ๆ 2

รายการ ค ดเป/นร'อยละ 2.3

ร�ยลัะเอ�ยดด�งตุ�ร�ง 4-1

ตุ�ร�ง 4-1 จั3านวนและร'อยละผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�จั3าแนกตามข่'อม&ลประเภที่ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และจั�งหว�ด

ประเภทผลั�ตุภ�ณฑ์�

ป?ตุตุ�นำ�(%)

ยะลั�(%)

นำร�ธ�วั�ส(%)

รวัม (%)

1. อาหาร 29(30.2) 34(43.6)

34(38.6) 97(37.0)

2. จั�กส่าน 2(2.1) 2(2.6) 8(9.1) 12(4.6)

3. ผู้'าและเคร-�อง 49(51.0) 15(19. 29(33.0) 93(35.

97

แตงกาย 2) 5)

4. ศั ลปะประด ษฐ� 7(7.3) 16(20.5)

8(9.1) 31(11.8)

5. เคร-�องด-�ม 1(1.0) 4(5.1) 5(5.7) 10(3.8)

6. ส่ม$นไพัร 3(3.1) 2(2.6) 2(2.3) 7(2.7)

7. อ-�น ๆ 5(5.2) 5(6.4) 2(2.3) 12(4.6)

รวัม 96(100) 78(100)

88(100) 262(100)

2. แหลั1งวั�ตุถุ�ด�บท��ใชี้&ในำก�รผลั�ตุผลั�ตุภ�ณฑ์�

จัากการส่3ารวจัแหลงที่��มาข่องว�ตถุ$ด บที่��ใช'ในการผู้ล ตข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต พับวา ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหารใช'ว�ตถุ$ด บในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 72.7 ว�ตถุ$ด บจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 27.3 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่จั�กส่านใช'ว�ตถุ$ด บในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 53.6 ว�ตถุ$ด บจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 46.4 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ผู้'าและเคร-�องแตงกายใช'ว�ตถุ$ด บในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 29.9 ว�ตถุ$ด บจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 70.1

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ศั ลปะประด ษฐ�ใช'ว�ตถุ$ด บในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 51.7

ว�ตถุ$ด บจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 48.3 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่เคร-�องด-�มใช'ว�ตถุ$ด บในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 82.5 ว�ตถุ$ด บจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 17.5 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ส่ม$นไพัรใช'ว�ตถุ$ด บในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 53.3

ว�ตถุ$ด บจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 46.7 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อ-�น ๆ ใช'ว�ตถุ$ด บในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 60 ว�ตถุ$ด บจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 40

ร�ยลัะเอ�ยดด�งตุ�ร�ง 4-2

ตุ�ร�ง 4-2 ร'อยละเฉล��ยข่องแหลงที่��มาข่องว�ตถุ$ด บที่��ใช'ในการผู้ล ตจั3าแนกตามประเภที่ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ประเภทผลั�ตุภ�ณฑ์� จั��นำวันำแหลั1งวั�ตุถุ�ด�บ

ในำพั: นำท�� (%) นำอกพั: นำท�� (%)

98

1. อาหาร 84 72.7 27.3

2. จั�กส่าน 11 53.6 46.4

3. ผู้'าและเคร-�องแตงกาย

85 29.9 70.1

4. ศั ลปะประด ษฐ� 18 51.7 48.3

5. เคร-�องด-�ม 8 82.5 17.5

6. ส่ม$นไพัร 6 53.3 46.7

7. อ-�น ๆ 5 60 40

3. ภ-ม�ป?ญญ�ท��ใชี้&ในำกระบวันำก�รผลั�ตุ

จัากการส่3ารวจัแหลงภ&ม ป+ญญาที่��ใช'ในกระบวนการผู้ล ตข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต พับวา ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหารใช'ภ&ม ป+ญญาในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 79.0 ภ&ม ป+ญญาจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 21.0 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่จั�กส่านใช'ภ&ม ป+ญญาในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 85.0 ภ&ม ป+ญญาจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 15.0 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ผู้'าและเคร-�องแตงกายใช'ภ&ม ป+ญญาในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 79.5 ภ&ม ป+ญญาจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 20.5 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ศั ลปะประด ษฐ�ใช'ภ&ม ป+ญญาในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 69.5 ภ&ม ป+ญญาจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 30.5

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่เคร-�องด-�มใช'ภ&ม ป+ญญาในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 77.5

ภ&ม ป+ญญาจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 22.5 ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ส่ม$นไพัรใช'ภ&ม ป+ญญาในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 85.8 ภ&ม ป+ญญาจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 14.2 ส่วนผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อ-�น ๆ ใช'ภ&ม ป+ญญาในพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 87.5 ภ&ม ป+ญญาจัากนอกพั-,นที่��เฉล��ยร'อยละ 12.5

ร�ยลัะเอ�ยดด�งตุ�ร�ง 4-3

99

ตุ�ร�ง 4-3 ร'อยละเฉล��ยข่องแหลงภ&ม ป+ญญาที่��ใช'ในกระบวนการผู้ล ตจั3าแนกตามประเภที่ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ประเภทผลั�ตุภ�ณฑ์� จั��นำวันำ

แหลั1งภ-ม�ป?ญญ�ท��ใชี้&ในำกระบวันำก�รผลั�ตุ

ในำพั: นำท�� (%) นำอกพั: นำท�� (%)

1. อาหาร 80 79.0 21.0

2. จั�กส่าน 10 85.0 15.0

3. ผู้'าและเคร-�องแตงกาย

78 79.5 20.5

4. ศั ลปะประด ษฐ� 19 69.5 30.5

5. เคร-�องด-�ม 8 77.5 22.5

6. ส่ม$นไพัร 6 85.8 14.2

7. อ-�น ๆ 4 87.5 12.5

4. ก�รจั��หนำ1�ยผลั�ตุภ�ณฑ์�

จัากการส่3ารวจัการจั3าหนายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต พับวา ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหารจั3าหนายภายในจั�งหว�ดเฉล��ยร'อยละ 67.8

จั3าหนายภายนอกจั�งหว�ดแตอย&ในภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 19.8 จั3าหนายภายนอกภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 12.4

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่จั�กส่านจั3าหนายภายในจั�งหว�ดเฉล��ยร'อยละ 40.0 จั3าหนายภายนอกจั�งหว�ดแตอย&ในภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 20.0

จั3าหนายภายนอกภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 28.9 และอ-�น ๆ เฉล��ยร'อยละ 11.1

100

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ผู้'าและเคร-�องแตงกายจั3าหนายภายในจั�งหว�ดเฉล��ยร'อยละ 48.8 จั3าหนายภายนอกจั�งหว�ดแตอย&ในภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 28.7 จั3าหนายภายนอกภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 21.3 และอ-�น ๆ เฉล��ยร'อยละ 1.2

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ศั ลปะประด ษฐ�จั3าหนายภายในจั�งหว�ดเฉล��ยร'อยละ 60.3 จั3าหนายภายนอกจั�งหว�ดแตอย&ในภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 19.2

จั3าหนายภายนอกภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 17.2 และอ-�น ๆ เฉล��ยร'อยละ 3.3

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่เคร-�องด-�มจั3าหนายภายในจั�งหว�ดเฉล��ยร'อยละ 73.3 จั3าหนายภายนอกจั�งหว�ดแตอย&ในภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 1.7

จั3าหนายภายนอกภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 25.0

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่ส่ม$นไพัรจั3าหนายภายในจั�งหว�ดเฉล��ยร'อยละ 58.3 จั3าหนายภายนอกจั�งหว�ดแตอย&ในภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 10.0

จั3าหนายภายนอกภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 31.7

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อ-�น ๆ จั3าหนายภายในจั�งหว�ดเฉล��ยร'อยละ 95.0

และจั3าหนายภายนอกจั�งหว�ดแตอย&ในภาคใต'เฉล��ยร'อยละ 5.0

ร�ยลัะเอ�ยดด�งตุ�ร�ง 4-4

ตุ�ร�ง 4-4 ร'อยละเฉล��ยข่องการจั3าหนายผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�จั3าแนกตามประเภที่ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ประเภทผลั�ตุภ�ณฑ์�

จั��นำวันำ

ก�รจั��หนำ1�ยผลั�ตุภ�ณฑ์�ภ�ยในำจั�งหวั�ด

อย-1ในำภ�ค์ใตุ&

ภ�ยนำอกภ�ค์

ใตุ&

อ:�นำ ๆ

1. อาหาร 69 67.8 19.8 12.4 0

2. จั�กส่าน 9 40.0 20.0 28.9 11.1

3. ผู้'าและเคร-�องแตงกาย

74 48.8 28.7 21.3 1.2

4. ศั ลปะประด ษฐ� 18 60.3 19.2 17.2 3.3

5. เคร-�องด-�ม 6 73.3 1.7 25.0 0

101

6. ส่ม$นไพัร 6 58.3 10.0 31.7 0

7. อ-�น ๆ 4 95.0 5.0 0 0

5. ม�ตุรฐ�นำผลั�ตุภ�ณฑ์�ท��ได&ร�บ

ม�ตุรฐ�นำผลั�ตุภ�ณฑ์�ท��กลั�1มผ-&ผลั�ตุได&ร�บ ได&แก11)อย. ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ได'ร�บที่�,งหมด 43 รายการ จัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ประเภที่อาหาร 38 รายการ เคร-�องด-�ม 4 รายการ และส่ม$นไพัร 1 รายการ

2)มผชี้. ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ได'ร�บที่�,งหมด 83 รายการ จัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหาร 36 รายการ จั�กส่าน 5 รายการ ผู้'าและเคร-�องแตงกาย 34 รายการ ศั ลปะประด ษฐ� 6 รายการ เคร-�องด-�ม 1

รายการ และส่ม$นไพัร 1 รายการ3)GMP ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ได'ร�บที่�,งหมด 12 รายการ จัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ประเภที่อาหาร 10 รายการ และเคร-�องด-�ม 2 รายการ 4)ฮ�ลั�ลั ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ได'ร�บที่�,งหมด 25 รายการ จัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ประเภที่อาหาร 21 รายการ เคร-�องด-�ม 3 รายการ และส่ม$นไพัร 1 รายการ

5)OTOP ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ได'ร�บที่�,งหมด 102 รายการ จัากผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหาร 48 รายการ จั�กส่าน 4 รายการ ผู้'าและเคร-�องแตงกาย 35 รายการ ศั ลปะประด ษฐ� 8 รายการ เคร-�องด-�ม 5 รายการ และส่ม$นไพัร 2 รายการ ถุ'าจั3าแนกตามระด�บ พับวา OTOP 1 ดาว 2 รายการ 2 ดาว 14 รายการ 3

ดาว 52 รายการ 4 ดาว 24 รายการ และ 5 ดาว 11 รายการ6)สมส แลัะอ:�นำ ๆ ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ได'ร�บที่�,งหมด 13 รายการ จัาก

ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ประเภที่อาหาร 6 รายการ จั�กส่าน 3 รายการ ผู้'าและเคร-�องแตงกาย 4 รายการ ร�ยลัะเอ�ยดด�งตุ�ร�ง 4-5

102

ตุ�ร�ง 4-5 จั3านวนข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ที่��ได'ร�บการร�บรองมาตรฐานจั3าแนกตามประเภที่ผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

ม�ตุรฐ�นำ

ผลั�ตุภ�ณฑ์�

ประเภทผลั�ตุภ�ณฑ์�

อ�ห�ร

จั�กส�นำ

ผ&�แลัะเค์ร:�อ

งแตุ1งก�ย

ศ�ลัปะประด�ษ

ฐ�

เค์ร:�องด:�ม

สม�นำไพัร

รวัม

1. อย. 38 - - - 4 1 43

2. มผู้ช. 36 5 34 6 1 1

83

3. GMP

10 - - - 2 12

4. ฮาลาล

21 - - - 3 1 25

5. OTOP

48 4 35 8 5 2 102

1 ดาว

2 0 0 0 0 0 2

2 ดาว

8 0 4 0 1 0 13

3 ดาว

22 3 19 6 1 1 52

4 ดาว

9 0 12 2 1 0 24

5 ดาว

7 1 0 0 2 1 11

6. ส่มส่.

และ6 3 4 - - - 13

103

อ-�นๆ

6. แนำวัค์�ดในำก�รพั�ฒนำ�ผลั�ตุภ�ณฑ์�ของกลั�1มผ-&ผลั�ตุ

กล$มผู้&'ผู้ล ตม�แนวค ดในการพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ด�งน�, ต'องการพั�ฒนาร&ปแบบ 149 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 67.4 ต'องการพั�ฒนารส่ชาต 47

รายการ ค ดเป/นร'อยละ 21.3 ต'องการพั�ฒนาส่�ส่�น 64 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 29.0 ต'องการพั�ฒนามาตรฐานส่ นค'า 118 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 53.4 ต'องการพั�ฒนาบรรจั$ภ�ณ์ฑ์� 150 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 67.9 และต'องการพั�ฒนาด'านอ-�น ๆ 24 รายการ ค ดเป/นร'อยละ 10.9

ร�ยลัะเอ�ยดด�งตุ�ร�ง 4-6

ตุ�ร�ง 4-6 จั3านวนและร'อยละการพั�ฒนาผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต

ก�รพั�ฒนำ�ผลั�ตุภ�ณฑ์� จั��นำวันำ ร&อยลัะ

1. ล�กษณ์ะร&ปแบบ 149 67.4

2. รส่ชาต 47 21.3

3. ส่�ส่�น 64 29.0

4. การได'ร�บมาตรฐานส่ นค'า 118 53.4

5. พั�ฒนาบรรจั$ภ�ณ์ฑ์� 150 67.9

6. อ-�น ๆ 24 10.9

104

7. ก�รประเม�นำผลั�ตุภ�ณฑ์�โดยผ-&ทรงค์�ณวั�ฒ�จัากการประเม นค$ณ์ภาพัข่องผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�บางส่วนข่องกล$มผู้&'ผู้ล ต

โดยผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ จั�กแบบประเม�นำแบบม�ตุร�ประม�ณค์1� 5 ระด�บ ได'ผู้ลด�งน�,

1)ผู้ลการประเม นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ด'านอาหาร 88 รายการ โดยสร�ปด�งตุ�ร�ง 4-7

2)ผู้ลการประเม นผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อ-�น ๆ (นอกเหน-อจัากอาหาร) 89

รายการ พัร'อมผู้ลการประเม นบรรจั$ภ�ณ์ฑ์� (ถุ'าม�) โดยสร�ปด�งตุ�ร�ง 4-8

ตุ�ร�ง 4-7 จั3านวนและร'อยละผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�ด'านอาหาร จั3าแนกตามค$ณ์ภาพั

ข&อ

ร�ยก�ร ระด�บค์ะแนำนำ

1 2 3 4 5

1 ฉลากอาหารม�ความละเอ�ยด ช�ดเจัน

15(17.0)

22(25.0)

24(27.3)

22(25.0)

5(5.7

)2 ช-�อก�บต�วผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�เหมาะส่ม

ก�บผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�8

(9.1)

13(14.8)

7(8.0

)

45(51.1)

15(17.0)

3 ส่�ส่�นอาหารม�ความเป/นธิรรมชาต

0(0)

6(6.8

)

17(19.3)

47(53.4)

18(20.5)

4 ส่�อาหารม�การผู้ส่มส่�อาหาร 50(60.

3(3.6

5(6.0

9(10.

16(19.

105

2) ) ) 8) 3)5 เน-,อส่�มผู้�ส่อาหารม�ความ

ละเอ�ยด 2

(2.4)

12(14.

1

26(30.6)

36(42.4)

9(10.6)

6 ข่นาดช ,นอาหารม�ความเหมาะส่ม

2(2.3

)

9(10.2)

26(29.5)

40(45.5)

11(12.5)

7 ข่นาดช ,นอาหารเหมาะส่มก�บบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�

2(2.3

)

11(12.5)

35(39.8)

29(33.0)

11(12.5)

8 รส่ชาต อาหารอรอย 4(5.2

)

18(23.4)

32(41.6)

22(28.6)

1(1.3

)9 กล �นอาหารถุ&กต'องตาม

ล�กษณ์ะอาหาร2

(2.5)

8(9.9

)

21(25.9)

37(45.7)

13(16.0)

10

ล�กษณ์ะอาหารม�ความส่วยงาม

7(8.2

)

18(21.2)

30(35.3)

24(28.2)

6(7.1

)11

การบรรจั$ภ�ณ์ฑ์�โดยรวมม�ความเหมาะส่ม

2(2.3

)

21(24.4)

24(27.9)

33(38.4)

6(7.0

)12

การใช'ส่ารเคม�ผู้ส่มในอาหาร 48(60.0)

7(8.8

)

3(3.8

)

12(15.0)

10(12.5)

13

ม�อาย$การเก5บอาหาร 18(22.2)

12(14.8)

23(28.4)

22(27.2)

6(7.4

)14

ม�ความค ดส่ร'างส่รรค�ในต�วผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�

6(7.3

)

19(23.2)

34(41.5)

19(23.2)

4(4.9

)ตุ�ร�ง 4-8 จั3านวนและร'อยละผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�อ-�น ๆ จั3าแนกตามค$ณ์ภาพั

ข&อ

ร�ยก�ร ระด�บค์ะแนำนำ

1 2 3 4 5

106

ด&�นำผลั�ตุภ�ณฑ์�1 ความค ดส่ร'างส่รรค� 0

(0)1

(1.1)

30(33.7)

51(57.3)

7(7.9

)2 แนวค ดในการออกแบบ 0

(0)2

(2.2)

27(60.7)

54(60.7)

6(6.7

)3 การเล-อกใช'ว�ตถุ$ด บเหมาะ

ส่ม0

(0)0

(0)12

(13.8)

67(77.0)

8(9.2

)4 ส่ามารถุใช'ได'ในช�ว ตประจั3า

ว�น0

(0)0

(0)5

(5.6)

35(39.3)

49(55.1)

5 ความเป/นไปได'ในการผู้ล ตและการจั�ดจั3าหนาย

0(0)

0(0)

3(3.4

)

48(54.5)

37(42.0)

6 ความประณ์�ต ส่วยงาม 0(0)

3(3.5

)

14(16.3)

50(58.1)

19(22.1)

7 ม�ความเป/นเอกล�กษณ์� 1(1.1

)

1(1.1

)

35(40.2)

41(47.1)

9(10.3)

ด&�นำบรรจั�ภ�ณฑ์�1 ความค ดร เร �มส่ร'างส่รรค� 0

(0)18

(50.0)

11(30.6)

7(19.4)

0(0)

2 หน'าที่�� ประโยชน� ความส่ะดวกในการใช'งาน

0(0)

13(37.1)

14(40.0)

8(22.9)

0(0)

3 ออกแบบได'ส่วยงาม ส่ะด$ดตา และส่-�อความหมายได'

1(2.9

)

17(48.6)

9(25.7)

8(22.9)

0(0)

4 ความเหมาะส่ม/

ประส่ ที่ธิ ภาพัและส่ามารถุน3าไปผู้ล ตในเช งการค'า

0(0)

15(42.9)

9(25.7)

9(25.7)

0(0)

107

5 การค3าน6งถุ6งส่ภาพัแวดล'อม 0(0)

18(51.4)

10(28.6)

7(20.0)

0(0)

6 ความประที่�บใจัโดยรวม 2(5.7

)

17(48.6)

8(22.9)

7(20.0)

1(2.9

)

ที่�,งน�,กล$มผู้&'ผู้ล ตได'ร�บค3าแนะน3าในการปร�บปร$งผู้ล ตภ�ณ์ฑ์�และค3าแนะน3าในด'านการตลาดจัากผู้&'ที่รงค$ณ์ว$ฒ ด'วยวาจัาและจัากแบบประเม น (ด�งภาคผู้นวก) ซึ่6�งจัะเป/นข่'อม&ลที่��เป/นประโยชน�ในการน3าไปพั&ดค$ยก�นในกล$มและการจั�ดที่3าโครงการพั�ฒนาเพั-�อเพั �มประส่ ที่ธิ ภาพัการบร หารจั�ดการกล$มในระยะที่�� 3 (พั.ศั.2551-2551)

108