บทเรยนส าเรจรป

สอดแทรกคณธรรม จรยธรรม

เรอง ระบบการยอยอาหาร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 4

โดย นายสรชย ผวเหลอง

โรงเรยนพะโตะวทยา อ าเภอพะโตะ จงหวดชมพร

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 11

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

กระทรวงศกษาธการ

ค าแนะน าส าหรบนกเรยน

บทเรยนส าเรจรปน จดท าขนเพอใหนกเรยนศกษาดวยตนเอง โปรดอานค าแนะน ากอนศกษาบทเรยน ดงตอไปน

1. บทเรยนนไมใชขอสอบ นกเรยนไมตองกงวลใจ คอย ๆท าไปเรอย ๆ ทละกรอบ นกเรยนจะไดรบความร ไดท าแบบฝกหดและไดท ากจกรรมตาง ๆ ดวยตวของนกเรยนเอง 2. กอนทนกเรยนจะศกษา ใหนกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยนเพอวดพนฐานความร เดม 3. เรมท าตงแตกรอบแรกเรยงไปตามล าดบ โดยไมขามกรอบใดกรอบหนง 4. อานค าอธบายและค าถามชา ๆ ใหเขาใจ แลวจงเขยนค าตอบลงในกระดาษอน อยาขดเขยนลงในบทเรยนส าเรจรปน 5. เมอตอบค าถามเสรจกรอบหนง แลวจงเปดไปดค าตอบในกรอบตอไป เพอตรวจ ค าตอบวาตอบถกหรอไม ถาตอบถกกจงท ากรอบตอไป 6. ถาค าตอบผด จงยอนอานขอความในกรอบทผานมาใหเขาใจ แลวตอบค าถาม 7. ท าไปเรอย ๆ ไมตองรบรอน ถาเบอกใหพกสกครแลวกลบมาท าใหม 8. เมอศกษาจบทกกรอบแลว ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน เสรจแลวตรวจค าตอบ เพอดผลความกาวหนาของตนเอง 9. นกเรยนจะตองซอสตยตอตนเอง ไมเปดดค าตอบกอนหรอในขณะปฏบตกจกรรม 10. เกบอปกรณการเรยนใหเรยบรอย ภายหลงเสรจสนภารกจ

แนวคด ระบบการยอยอาหารมอวยวะท าหนาทยอยอาหารใหละเอยด เพอไปเลยงสวนตางๆของรางกาย โดยการซมผานล าไสเลกเขาสกระแสเลอด

ผลการเรยนร

1. บอกชออวยวะในระบบการยอยอาหารได 2. อธบายหนาทของอวยวะในระบบการยอยอาหารได 3. สรปความสมพนธระหวางอวยวะตางๆในระบบการ

ยอยอาหารได 4. มความขยน ซอสตย รบผดชอบตองานในหนาท

แบบทดสอบกอนเรยน

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสด เพยงค าตอบเดยว

1. กระเพาะอาหารใชเวลาในการยอยอาหารนานเทาใด ก. 1-2 ชวโมง ข. 3-4 ชวโมง

ค. 5 ชวโมง ง. 1 วน 2. อวยวะทเกยวของกบการยอยอาหารตอจากปากคออะไร

ก. กระเพาะอาหาร ข. หลอดอาหาร ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ

3. ในกระเพาะอาหารสามารถขบน ายอยประเภทใด ก. น าหวาน ข. เบส ค. เกลอแร ง. กรด 4. อวยวะในขอใดทผลตน ายอยชวยยอยอาหารในล าไสเลก ก. กระเพาะอาหาร ข. ตบออน ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ 5. อาหารทยอยในกระเพาะอาหารแลวจะถกสงไปทอวยวะใด ก. ล าไสเลก ข. ล าไสใหญ ค. หลอดอาหาร ง. ทวารหนก

6. น าลายในปากของคนเราจะยอยอาหารประเภทใด

ก. โปรตน ข. เกลอแร ค. แปง ง. ไขมน

7. อวยวะใดมความยาวทสดในระบบยอยอาหาร ก. หลอดอาหาร ข. ทวารหนก ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ

8. อวยวะใดทไมไดชวยยอยอาหาร ก. ปาก ข. หลอดอาหาร ค. กระเพาะอาหาร ง. ล าไสเลก 9. ถาถงน าดถกตดออกจะมผลตอระบบยอยอาหารอยางไร ก. เปนแผลทล าไส ข. เบออาหาร ค. สรางไลเปสไมได ง. ไขมนจะไมแตกตว 10. อาหารทเรารบประทานแลวสวนใหญจะถกยอยทอวยวะใด ก. ล าไสเลก ข. ล าไสใหญ ค. ปาก ง. กระเพาะอาหาร

บทเรยนส าเรจรป

เรอง ระบบการยอยอาหาร

กรอบท 1

ระบบการยอยอาหาร หมายถงระบบทมการแปรสภาพอาหารโดยใชเอนไซม เขาท าปฏกรยากบสารอาหารโมเลกลใหญใหมโมเลกลเลกลง จนกระทง สามารถซมผานเยอหมเซลลได ซงประกอบไปดวยอวยวะตางๆ ตงแต ปาก ลน ฟน คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ล าไสเลก ล าไสใหญ

ค าถาม หนาทของระบบการยอยอาหารคออะไร

ก. บดอาหาร ข. เกบอาหาร ค. เคยวอาหาร ง. ยอยอาหารใหเลกลง

ดค าตอบในกรอบตอไปเรอย ๆ นะคะ

กรอบท 2

อวยวะในระบบยอยอาหาร ประกอบดวย 1. ปาก ในปากมฟนมไวส าหรบบดเคยวอาหารทเรารบประทานเขาไปให คลกเคลากบน าลาย ในน าลายมน ายอย ยอยแปงใหกลายเปนน าตาล

- ตอมน าลาย มหนาทผลตน าลาย ซงม 3 ค ท าใหอาหารออนตว งายตอ การเคยว และการกลน

ค าถาม น าลายสามารถยอยอาหารประเภทใด

ก. โปรตน ข. แปง ค. ไขมน ง. วตามน

ค าตอบของกรอบท 1

ง. ยอยอาหารใหเลกลง ลองดซ ไมยากอยางทคด

กรอบท 3

2. คอหอย เปนสวนในสดตอจากชองปาก ซงมชองเปดเขาสหลอดอาหาร

3. หลอดอาหาร ประกอบดวยกลามเนอเรยบทสามารถบบตวเปนจงหวะ ในขณะมอาหารผานลงมา - มหนาทล าเลยงอาหารจากชองปากผานลงไปยงกระเพาะอาหาร

ค าถาม หนาทของหลอดอาหารคอขอใด

ก. ล าเลยงอาหาร ข. ยอยอาหาร ค. ผลตน ายอย ง. ผลตน าลาย

ค าตอบของกรอบท 2

ข. แปง ใจเยนๆ คอย ๆ ศกษาไปเรอย ๆ

กรอบท 4 4. กระเพาะอาหาร - ผนงกระเพาะอาหารมกลามเนอหนา แขงแรงมาก และยดหยนได - มความจอาหารประมาณ 1,000 – 1,200 ลกบาศกเซนตเมตร - มกลามเนอหรด 2 แหง คอกลามเนอหรดสวนทตดกบหลอดอาหาร และ กลามเนอหรดสวนทตดกบล าไสเลก

ค าถาม ภายในกระเพาะอาหารมกลามเนอหรดกแหง ก. 1 แหง ข. 2 แหง ไมยากใชไหม

ค. 3 แหง ง. 4 แหง ท าไปเรอย ๆ ไมตองรบ

ค าตอบของกรอบท 3 ก. ล าเลยงอาหาร

กรอบท 5

กระเพาะอาหาร - ทผนงดานในของกระเพาะอาหาร สามารถหลงน ายอย และกรดเกลอ ออกมา ชวยยอยสารอาหารประเภทโปรตนได - กระเพาะอาหารจะบบรดตวจนอาหารผสมกบน ายอยไดด

- กระเพาะอาหารจะใชเวลาในการยอยอาหาร นานถง 3 - 4 ชวโมง

ค าถาม กระเพาะอาหารมวธการยอยอาหารแบบใด ก. หดตว ข. คลายตว ค. ดดน ายอยจากอวยวะอน ง. ขบน ายอยแลวบบรดตว

ตงใจหนอยนะ ค าตอบของกรอบท 4 ไมยากหรอก ข. 2 แหง

กรอบท 6

กระเพาะอาหาร - กระเพาะอาหารมลกษณะเปนถง สามารถยดหยนได - ภายในกระเพาะอาหารมตอมน ายอยทท าหนาทขบกรดออกมา - เพอชวยในการยอยอาหารและฆาแบคทเรยตางๆภายในกระเพาะอาหาร

ค าถาม น ายอยใน กระเพาะอาหารท าหนาทขบสารใดออกมา

ก. เบส ข. กรด ค. น ำตำล ง. แบคทเรย

ค าตอบของกรอบท 5 ความพยายามอยทไหน ง. ขบน ายอยแลวบบรดตว ความส าเรจอยทนน

กรอบท 7 ล าไสเลก

- เปนทางเดนอาหารตอจากกระเพาะอาหารไปยงล าไสใหญ ท าหนาท ยอยและดดซมอาหารไปเลยงรางกาย

- ล าไสเลกของคนยาวประมาณ 7 เมตร ขดอยในชองทอง

ค าถาม ล าไสเลก มหนาทอะไร ก. ละลายไขมน ข. บบรดตว ค. ล าเลยงอาหาร ง. ยอยและดดซมอาหาร

ค าตอบของกรอบท 6

ข. กรด ถาไมเขาใจกลบไปลองใหมอกครงซคะ

กรอบท 8 ล าไสเลก ล าไสเลกแบงออกเปน 3 สวน คอ ดโอดนม (Duodenum) ยาวประมาณ 30 เซนตเมตร อยรอบๆบรเวณสวนหว ของตบออน เปนต าแหนงทมการยอยเกดขนมากทสด เจจนม (Jejunum) ยาวประมาณ 2 ใน 6 ของล าไสเลกหรอประมาณ 3-4 เมตร ไอเลยม (Ileum) เปนล าไสเลกสวนสดทายปลายสดของไอเลยมตอกบล าไสใหญ

ค าถาม อวยวะทมความยาวมากทสดในรางกาย คออะไร ก. หลอดอาหาร ข. กระเพาะอาหาร ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ

เกงมากคะ พยายามอกนด จะส าเรจแลว

ค าตอบของกรอบท 7 ง. ยอยและดดซมอาหาร

กรอบท 9 ล าไสเลก การยอยอาหารในล าไสเลกเกดจากการท างานรวมกนของสารจาก แหลงตางๆ ไดแก ตบ ตบออน และผนงล าไสเลก

- น าด ( มสเขยวปนเหลอง ) มาจากตบ มหนาทชวยใหไขมนแตกตว - น ายอยจากตบออน ชวยยอยคารโบไฮเดรต โปรตนและไขมน - น ายอยจากล าไสเลกเอง ท าหนาทยอยอาหารประเภทอนๆ

ค าถาม ตบของคนเรามหนาทอะไร ก. ละลายไขมน ข. ยอยอาหาร ค. ผลตน าดเพอชวยใหไขมนแตกตว ง. ยอยและดดซมอาหาร

ค าตอบของกรอบท 8 ค ล าไสเลก พยายามตอไปเรอย ๆนะคะ

กรอบท 10 ล าไสเลก

- การยอยอาหารในล าไสเลก ถอเปนการยอยอาหารครงสดทาย - สารอาหารจ าพวกคารโบไฮเดรต โปรตน และไขมน ทถกยอยจนม ขนาดเลกและละลายน าไดจะถกดดซมผานผนงล าไสเลกเขาสกระแสเลอด และถกสงจากกระแสเลอดไปยงเซลลตางๆ

ค าถาม อาหารจะถกยอยครงสดทายทบรเวณใด ก. ปาก ข. หลอดอาหาร ค. กระเพาะอาหาร ง. ล าไสเลก ค าตอบของกรอบท 9

ค. ผลตน าดเพอชวยใหไขมนแตกตว ส ส ตอไป ใกลส าเรจแลว

กรอบท 11

ล ำไสใหญ เปนทำงเดนอำหำรตอจำกล ำไสเลกไปยงทวำรหนก ท ำหนำท

รบกากอาหาร จากล าไสเลก และดดน าจากกากอาหาร - ล าไสใหญของคนเรามความยาวประมาณ 1.5 เมตร - ในล าไสใหญไมมความสามารถในการสรางน ายอย จงไมเกดการ ยอยอาหารในสวนน

ค าถาม ล าไสใหญ มหนาทอะไร ก. ดดน าจากกากอาหาร ข. ยอยอาหาร ค. ล าเลยงอาหาร ง. ยอยและดดซมอาหาร

ค าตอบของกรอบท 10 ง. ล าไสเลก เกอบถงเสนชยแลวจา...

กรอบท 12 อวยวะทชวยยอยอาหาร

1. ตบ ท าหนาทสรางน าด สงไปเกบไวในถงน าด น าดจะท าใหไขมน แตกตวและมขนาดเลกลง เพอใหเอนไซมท าหนาทยอยไขมนไดงายขน

2. ตบออน ท าหนาทสรางเอนไซมหลายชนด เอนไซมทสรางแลวจะถกสง

ไปยงล าไสเลก เพอใชในการยอยสารอาหารตอไป

ค าถาม น าดสรางน ายอยเพอยอยอาหารประเภทใด

ก. โปรตน ข. ไขมน ค. คารโบไฮเดรต ง. เกลอแร

ค าตอบของกรอบท 11 ชยโย ท าส าเรจแลว ก. ดดน าจากกากอาหาร เกง จรงๆ

กรอบท 13

เมอเขาใจแลว ท าแบบทดสอบ

หลงเรยนเลยนะครบจะไดทราบผล การพฒนาของตนเอง

ค าตอบของกรอบท 12

ข. ไขมน

แบบทดสอบหลงเรยน

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว

1. กระเพาะอาหารใชเวลาในการยอยอาหารนานเทาใด ก. 1-2 ชวโมง ข. 3-4 ชวโมง

ค. 5 ชวโมง ง. 1 วน 2. อวยวะทเกยวของกบการยอยอาหารตอจากปากคออะไร

ก. กระเพาะอาหาร ข. หลอดอาหาร ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ

3. ในกระเพาะอาหารสามารถขบน ายอยประเภทใด ก. น าหวาน ข. เบส ค. เกลอแร ง. กรด 4. อวยวะในขอใดทผลตน ายอย ชวยยอยอาหารในล าไสเลก ก. กระพาะอาหาร ข. ตบออน ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ 5. อาหารทยอยในกระเพาะอาหารแลวจะถกสงไปทอวยวะใด ก. ล าไสเลก ข. ล าไสใหญ ค. หลอดอาหาร ง. ทวารหนก

6. น าลายในปากของคนเราจะยอยอาหารประเภทใด

ก. โปรตน ข. เกลอแร ค. แปง ง. ไขมน

7. อวยวะใดมความยาวทสดในระบบยอยอาหาร ก. หลอดอาหาร ข. ทวารหนก ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ

8. อวยวะใดทไมไดชวยยอยอาหาร ก. ปาก ข. หลอดอาหาร ค. กระเพาะอาหาร ง. ล าไสเลก 9. ถาถงน าดถกตดออกจะมผลตอระบบยอยอาหารอยางไร ก. เปนแผลทล าไส ข. เบออาหาร ค. สรางไลเปสไมได ง. ไขมนจะไมแตกตว 10. อาหารทเรารบประทานแลวสวนใหญจะถกยอยทอวยวะใด ก. ล าไสเลก ข. ล าไสใหญ ค. ปาก ง. กระเพาะอาหาร

แบบประเมนตนเอง

จากการท าแบบทดสอบ

กอนเรยนได

หลงเรยนได

เกณฑการประเมน ดานความร ถานกเรยนท าได 6 คะแนน ถอวา ผาน ถานกเรยนท าได 7 - 8 คะแนน ถอวา ด ถานกเรยนท าได 9 - 10 คะแนน ถอวา ดมาก คะแนนระหวางเรยนได

ถานกเรยนพจารณาผล แลวไมเปนทนาพอใจ กลบไปทบทวนใหม อกรอบไดนะครบ