บทท ๕ สงครามเยน (COLD WAR)

ความรนแรงในชวงแรกของศตวรรษท ๒๐ ผานไป ตอมาเปนทนาสงเกตไดวา ลกษณะพเศษ ในชวงปลายของศตวรรษท ๒๐ เปนการขาดหายไปของการเกดสงครามโลกครงท ๓ แตมสงหนง ทเปนชวงเวลาทมศตรมากมายโดยปราศจากการเกดสงครามจรง ๆ นนคอสงครามเยน ความมงราย หรอความเปนปรปกษตอกน เรมทวความรนแรงมาก จนกระทงสามารถคาดการณไดวา เกดความขดแยงกนระหวางหลายๆมหาอานาจ การสรบไดเกดขนแลว แตมนอยในขอบเขต และไมเปนการเผชญหนาโดยตรงระหวางสหรฐอเมรกา กบสหภาพโซเวยต สงครามเยน เกดขนยาวนานถง ๔ ทศวรรษ ในชวงป ค.ศ.๑๙๔๗ ถง ค.ศ.๑๙๘๙ โดยมระดบของความรนแรง ตงแตป ค.ศ.๑๙๔๗ ถง ค.ศ.๑๙๖๓ เมอสองอภมหาอานาจ ไดแก สหรฐอเมรกา และสหภาพโซเวยต มการเจรจาในขนรนแรงถง ๒ - ๓ ครง นนเปนผลใหทงสองฝาย ไมมการประชมใดๆ เลย ในชวงป ค.ศ.๑๙๔๕ ถงค.ศ. ๑๙๕๕ ในป ค.ศ.๑๙๕๒ นายจอรจ เคนแนน (George Kennan) เอกอครราชทตสหรฐฯ ประจากรงมอสโคว ไดเปรยบเทยบความโดดเดยวของเขาในสถานทตสหรฐฯ กบประสบการณขณะทเขาเคยถกกกขงในชวงสงครามโลกครงท ๒ ทกรงเบอรลน ระยะตอๆ มาของสงครามเยน ในป ค.ศ.๑๙๗๐ และป ค.ศ.๑๙๘๐ นนมความแตกตางกนมาก สหรฐฯและสหภาพโซเวยตมการตดตอกนหลายครง และสามารถเจรจากนไดในเรองสนธสญญาควบคมอาวธ จนถงชวงสนสงครามเยน กเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรวเกยวกบนโยบายของสหภาพโซเวยตเอง หลงจากทนายมคาเอล กอรบาชอฟ (Mikhail Gorbachev) ไดเขามามอานาจในป ค.ศ.๑๙๘๕ และตอมาการ

๑๐๔

ครอบครองของสหภาพโซเวยต ทมอานาจเหนอยโรปตะวนออก กไดสนสดลง ในป ค.ศ.๑๙๘๙ และสหภาพโซเวยตเอง กไดปดฉากลงในป ค.ศ.๑๙๙๑ การปองปราม และการปดลอม (DETERRENCE AND CONTAINMENT) สงท ทาใหสงครามเยนพเศษกวาสงครามโดยทวไป กคอ ชวงระยะเวลาของความตงเครยด ยดเยอยาวนานไมมทสนสด ในการทาสงครามระหวางกนของประเทศมหาอานาจคแขงทงสองประเทศ เหตผลดงกลาวของเรองน มขออธบายแตกตางหลากหลายออกไป ซงจะไดนามาอภปรายกน เนองจากวถทางการเกดสงครามเยนอนไมปกตเชนน ไดเกดขนมาแลว สงครามเยน ทาใหเกดมมมองทเปนเอกลกษณพเศษในเรองความสมพนธระหวางประเทศ และยงทาใหเราเหนความเคลอนไหวของทางเลอกในนโยบายตางประเทศของทงสองประเทศดวย ซงทางเลอกอาจกลาวไดวา ม ๒ ประการ คอ เลอกทจะปองปราม และเลอกทจะปดลอม การปองปราม โดยใหฝายตรงขามมความหวาดกลว ซงเรองน ถอวาไมใชเรองใหมในยคสงครามเยน เพราะถาดจากประวตศาสตรแลวจะเหนวา มหลายประเทศสรางกองทพของตนขนมาใหมขนาดใหญ หาพนธมตรไวเปนจานวนมาก แลวไดแสดงออกถงภยคกคามของตนทจะไปปองปรามประเทศอนๆจากการถกโจมต และการมอาวธนวเคลยรไวครอบครองนน ประเทศมหาอานาจทง ๒ ชาต มครอบครองไว เพอปองปรามภยคกคามมากกวาทจะมาใชในการปองกนตวเองหลงจากทมการโจมตกนเกดขน การปองปรามในชวงสงครามเยนนน เปนเรองทเกยวพนกบคาถามทงมวลในเรองของการปองปรามทางนวเคลยรนนเอง แตกยงเปนเรองของการแผขยายการสมดลของตรรกะพลงอานาจ การปองปรามโดยใชภยคกคามจากนวเคลยรนน เปนวธหนงทแตละประเทศมหาอานาจ พยายามทจะใชปองกนอกฝายหนงจากการเพมความไดเปรยบเหนอตน และไมตองการใหประเทศนนๆ มาทาใหเสยดลอานาจของตนดวย อยางทเราจะไดเหน การปองปรามในรปแบบนดททาวาจะรนแรงขนเรอยๆ ระหวางสหรฐฯกบสหภาพโซเวยต และไมงายนกทจะเหนการปองปรามนนามาใชแลวไดผล และการอางเหตผลทหลอกลวงน จะกอใหเกดอนตรายอยเสมอ หากจะมทานศาสตราาจารยสกคนกลาววา ในการบรรยายของเธอนนถงขนาดไลชางออกไปนอกหองเรยนไดละก คงจะเปนการยากทจะมาพสจนขออางของเธอวา ไมเคยมชางเขามาอยในหองเรยนนเลย เราสามารถทดสอบขออางดงกลาวน โดยการใชหลกเกณฑทกลาวขออาง ความจรง ซงฝงชางจะเขามาในหองเรยนไดอยางไร ตามแนวความคดของการปองปราม เกยวของกบนโยบายของการปดลอมในชวงสงครามเยน การปดลอม ถาอางถงนโยบายเฉพาะของสหรฐฯ ในการปดลอมสหภาพโซเวยต สหรฐฯจะใชเรองของการสงเสรมเศรษฐกจเสร และการจดระเบยบโลกทางดานการเมอง แตลกษณะเชนนไมเหมอนกบการปองปราม เพราะการปดลอมนน ไมไดเกดขนมาพรอมกบสงครามเยน แมแตรากศพทของคาน จะบงบอกกตาม การปดลอมไดเปนเครองมอของนโยบายตางประเทศในเบองตนมานบศตวรรษแลว เมอหนกลบมาดในศตวรรษท ๑๘ บรรดารฐทมการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธราชมาแตดงเดมในยโรปนน ไดพยายามทจะยบยงการรบเอาอดมการณของความมเสรภาพ และความเสมอภาคทเกดขนจากการปฏวตในฝรงเศส และแมแตกอนหนาน องคกรครสตศาสนจกรกลาง (Catholic Church) ทตอตานการปฏรป ไดพยายามทจะยบยงการเผยแพร

๑๐๕

แนวความคดในการปฏรป และอดมคตของ มารตน ลเธอร (Martin Luther) มาแลว อยางไรกตาม ยงมรปแบบของการปดลอมทแตกตางกนออกไป โดยอาจจะเปนเชงรกหรอเชงรบกได ถาเปนไปในทางทหารจะอยในรปของการทาสงคราม หรอการเปนพนธมตรกน แตถาอยในรปของเศรษฐกจกจะออกมาในรปของการกดกนทางการคา (trading blocs) หรอมาตรการควาบาตร ในชวงสงครามเยน สหรฐฯยงลงเลเกยวกบนโยบายขยายการปดลอมระบอบคอมมวนสต กบนโยบายอนจากดในการปดลอมสหภาพโซเวยต วถทางสามประการ เขาสการทาสงครามเยน (THREE APPROACHES TO THE COLD WAR) มคาถามทวา ใครหรอสาเหตใดทกอใหเกดสงครามเยน เกอบจะนบตงแตสงครามเยนเกดขนมา คาถามตางๆ เหลาน เปนหวขอถกเถยงอภปรายกนอยางรนแรงในหมนกวชาการ และผกาหนดนโยบาย ดงนน จงทาใหเกดกลมแนวความคดหลก ๓ กลม ดวยกนคอ กลมนกอนรกษ แนวความคดเดม (Traditionalists) กลมนกปฏวตแนวความคดเดม (Revisionists) และกลมหลงปฏวตแนวความคดเดม (Postrevisionists) กลมอนรกษแนวความคดเดม (หรอรจกกนในนาม Orthodox) แยงวาคาตอบตอคาถามดงกลาวขางตนนน ทวาใครเปนผเรมตนสงครามเยนนนงายทเดยว คอ สตาลน และสหภาพโซเวยต และในชวงสนสดสงครามโลกครงท ๒ นโยบายทางดานการทตของสหรฐฯเปนเชงรบ ขณะทสหภาพโซเวยต เปนเชงกาวราว และในเชงแผขยายออกไป ในชวงนสหรฐฯ เพยงตนตวกบภยคกคามของสหภาพโซเวยตอยางชาๆเทานนเอง มหลกฐานใดททาใหนกอนรกษแนวความคดเดมนาขนมากลาวอาง เปนไปในทนทภายหลงจากเกดสงคราม สหรฐฯไดเสนอการจดระเบยบโลก และระบบความมนคงรวมผานองคการสหประชาชาต ในชวงนนสหภาพโซเวยตไมเหนวาองคการ สหประชาชาตมความสาคญมากนก เพราะสหภาพโซเวยต ยงตองการขยายและแผอทธพลของตนเหนอกลมประเทศยโรปตะวนออก เมอสนสดสงครามโลกครงท ๒ สหรฐฯ ไดถอนกาลงทหารของตนออกไป สวนสหภาพโซเวยต กลบคงกองกาลงทหารขนาดใหญเอาไวในยโรปตะวนออกแทน ในเรองนทาใหเหนวา สหรฐฯไดตระหนกถงผลประโยชนของสหภาพโซเวยต ดงตวอยางเชน เมอรสเวลท สตาลน และเชอรชล ไดพบกนเมอเดอนกมภาพนธป ค.ศ.๑๙๔๕ ทเมองยลตา (Yalta) สหรฐฯไดปลอยใหสหภาพโซเวยตจดการผลประโยชนของตนไดตามสบาย อยางไรกตาม สตาลน กมไดปฏบตตามขอตกลงทใหไว โดยเฉพาะอยางยงในกรณทไมอนญาตใหมการเลอกตงโดยเสรในโปแลนด ลทธขยายอาณาจกรของสหภาพโซเวยต ไดเหนเปนทแนชดมากยงขน เมอสหภาพโซเวยตรรอทจะถอนกาลงทหารของตนออกจากทางตอนเหนอของอหรานหลงสนสดสงครามแลว แตในทสด กตองถอนทหารออกไปเพราะเกดแรงกดดนนนเอง ในป ค.ศ.๑๙๔๘ กลมคอมมวนสต ไดเขามาปกครองในรฐบาลประเทศเชคโกสโลวาเกย ในชวงป ค.ศ.๑๙๔๘-ค.ศ๑๙๔๙ สหภาพโซเวยตทาการปดกน และแบงแยกเขตในกรงเบอรลน โดยพยายามทจะบบใหรฐบาลประเทศตะวนตกออกไป และในป ค.ศ.๑๙๕๐ กองทพคอมมวนสตของเกาหลเหนอ ไดขามเสนพรมแดนเขามาในเกาหลใต ตามเหตการณตางๆขางตนเหลาน นกอนรกษแนวความคดเดม ไดปลกใหสหรฐฯไดทราบถงภยคกคามของการแผขยายอาณาจกรของสหภาพโซเวยต และการเกดสงครามเยน

๑๐๖

กลมนกปฏวตแนวความคดเดมกลมน ไดเขยนเผยแพรแนวความคดของตนครงแรกในชวง ทศวรรษท ๑๙๖๐ และชวงตนทศวรรษท ๑๙๗๐ เชอวาสงครามเยนนนมสาเหตมาจากสหรฐอเมรกา มากกวาจะมสาเหตมาจากลทธขยายอาณาจกรของสหภาพโซเวยต ตามหลกฐานบงชของกลมนทปรากฏตอนสนสดสงครามโลกครงท ๒ จะเหนวาโลกนยงไมไดมการแบงเปน ๒ ขวอานาจจรงๆ เพราะสหภาพโซเวยตนนมความออนแอกวาสหรฐฯมาก สหรฐฯ ถอวาตนมความแขงแกรงขนไดจากการชนะสงคราม และมอาวธนวเคลยรไวครอบครอง ขณะทสหภาพโซเวยตไมม สหภาพโซเวยต ยงสญเสยประชากรมากถง ๓๐ ลานคน และผลตภณฑทางดานอตสาหกรรมกมเพยงครงหนงของระดบทผลตไดในป ค.ศ.๑๙๓๙ สตาลน ไดบอกกบ นาย Averell Hasorisman เอกอครราชทตสหรฐฯประจาสหภาพโซเวยต เมอเดอนตลาคม ค.ศ.๑๙๔๕ วาสหภาพ โซเวยตจะหนหลงกลบ เพอไปซอมแซมความเสยหายในประเทศของตนแทน ยงมเหตผลอนๆเพมเตมอกตามทกลมนกปฏวตแนวความคดเดมไดกลาวกคอ ลกษณะอปนสยภายนอกของสตาลน ในชวงตนๆในยคหลงสงครามโลกครงท ๒ ดเปนคนทไมเครงครดมากนก ดงตวอยางเชนขณะทอยในประเทศจน สตาลนไดพยายามทจะหามปราม กลมลทธคอมมวนสตของเหมา เจอ ตง ในการเขากมอานาจ ในชวงสงครามกลางเมองของกรก สตาลนยงไดหามปรามกลมคอมมวนสตของกรกดวย และเขายงไดอนญาตใหกลมนกการเมองทไมใช คอมมวนสตในคณะรฐบาล ยงคงพานกอยในฮงการ เชคโกสโลวาเกย และฟนแลนดได กลมนกปฏวตแนวความคดเดม กลมนมลกษณะของ ๒ ความแตกตาง คอ กลมประนประนอม (Soft) และกลมแขงกราว (Hard) กลมนกปฏวตแนวความคดเดมแบบประนประนอมไดใหความสาคญของปจเจกชน และอางวาการตายของประธานาธบดรสเวลท ในเดอนเมษายน ค.ศ.๑๙๔๕ นน เปนเหตการณทมความสาคญยง เพราะนโยบายของสหรฐฯไดแขงกราวขนหลงจากทประธานาธบด แฮร เอส ทรแมน (Harry S. Truman) เขาดารงตาแหนง ตอมาในเดอนพฤษภาคม ค.ศ.๑๙๔๕ สหรฐฯ ไดระงบโครงการชวยเหลอทมใหกบโซเวยต ในชวงสงครามลงอยางกระทนหน โดยทเรอทกาลงขนสงสงของชวยเหลอทมงหนาเขาสทาเรอโซเวยต ตองหนกลบขณะอยกลางมหาสมทรเลยทเดยว ในการประชมทพอรทสดม (Portsdam) ซงจดขนใกลกบกรงเบอรลน เมอเดอนมกราคม ค.ศ.๑๙๔๕ ทรแมนพยายามทจะขสตาลน โดยกลาวถงเรองระเบดนวเคลยร ในสหรฐฯ พรรคเดโมแครต (Democratic Party) กคอยๆ เปลยนจากนโยบายเอยงซายและกลางไปสเอยงขวา ในป ค.ศ.๑๙๔๘ ทรแมน ไลนายเฮนร วอลเลซ (Henry Wallace) รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรของเขาในขณะนนออก เพราะไปผลกดนในเรองของความสมพนธกบสหภาพโซเวยตใหดยงขน แตในขณะเดยวกน ประธานาธบด ทรแมน กม นายเจมส ฟอรเรสทอล รฐมนตรวาการกระทวงกลาโหม เปนผตอตานลทธคอมมวนสตอยางหนก กลมนกปฏวตแนวความคดเดมแบบประนประนอม ไดกลาวเสรมวา การเปลยนแปลงองคบคคลเหลาน ชวยอธบายใหเหนไดวาดวยเหตใด สหรฐฯ จงกลายเปนผทตอตานโซเวยตมากขนาดนน กลมนกปฏวตแนวความคดเดมแบบแขงกราว กลบมคาตอบทแตกตางกนออกไปเพราะเหนวา ปญหานนมไดเกดขนทตวปจเจกชน แตมนเปนเรองลกษณะของลทธทนนยมของสหรฐฯ ยกตวอยาง ตามความคดของนกปฏวตแนวความคดเดมแบบแขงกราว ซงประกอบดวย นายเกรเบรยล และนายจอซ คอลโก และนายวลเลยม เอ. วลเลยม ทแยงวาเศรษฐกจของสหรฐฯ มความตองการลทธการขยายตว และกลาววาสหรฐฯ

๑๐๗

วางแผนทจะทาใหโลกนปลอดภย มใชเพอระบอบประชาธปไตย แตเพอลทธทนนยม ลทธความเปนเจาโลกทางเศรษฐกจของสหรฐฯ จะไมยอมใหประเทศใดกตามพยายามทจะจดการในเรองเศรษฐกจของตนไดเอง ผนาสหรฐฯหลายคนกลววา เหตการณประวตศาสตรในชวงทศวรรษท ๑๙๓๐ จะซารอย หากปราศจากการคากบภายนอก อาจจะทาใหเกดภาวะเศรษฐกจตกตาครงยงใหญขนมาอกกได แผนมารแชลในการชวยเหลอยโรปเปนวธทงายๆทเราเหนกนวาสหรฐฯ ใชในการขยายเศรษฐกจของตน แตสหภาพโซเวยตไหวตวในเรองนทน โดยปฏเสธความชวยเหลอตามแผนมารแชล ทถอวาเปนภยคกคามตออาณาจกรของตนทมอทธพลเหนอยโรปตะวนออกน ในถอยแถลงของ นายวลเลยม สหรฐฯ มกใชนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศโดยเสรเสมอ เพราะสหรฐฯ คาดวาตนจะประสบความสาเรจกบนโยบายเสรนได กลมหลงปฏวตแนวความคดเดม กลมนถอกาเนดมาในชวงทศวรรษท ๑๙๗๐-๑๙๘๐ ตามทนายจอหน เลวส แกดดส อธบายความซงยงเหนวามคาอธบายอนๆ อกกลมนไดโตแยงวา แนวความคดของกลมนกอนรกษแนวความคดเดม กบกลมปฏวตแนวความคดเดมนนผด เพราะไมเหนจะตองมใครไปตาหนการเรมตนของสงครามเยน เพราะมนหลกเลยงไมได หรอเกอบจะเกดขนอยแลว ตามโครงสรางการถวงดลอานาจของ ๒ ขว อานาจ ภายหลงสงครามโลกครงท ๒ ในป ค.ศ.๑๙๓๙ เกดโลกแหงขวอานาจหลายขว เพราะมกลมประเทศทมอานาจหลกๆ ถง ๗ ประเทศ แตภายหลงจากการถกทาลายยอยยบลงเมอสงครามโลกครงท ๒ แลว กเหลอเพยงอภมหาอานาจเพยง ๒ ขวเทานน อนไดแก สหรฐฯ และสหภาพโซเวยต การแบงอานาจแบบ ๒ ขว บวกกบความออนแอของประเทศในภาคพนยโรปภายหลงสงครามโลกครงท ๒ ไดกอใหเกดชองวางทางอานาจเขาไปสสหรฐฯ และสหภาพโซเวยต จงนามาสขอขดแยงดงกลาว และเมอเปนเชนนกลมหลงปฏวตแนวความคดเดม จงเหนวาไมมประโยชนอนใดทจะไปกลาวตาหนตาม ๒ กลมแรก สหภาพโซเวยต และสหรฐอเมรกานน มจดมงหมายทแตกตางกนเมอสนสดสงครามโลกครงท ๒ เพราะสหภาพโซเวยต ตองการอาณานคม และการครอบครองดนแดนเปนของตนเองอยางแทจรง สวนสหรฐฯ มจดมงหมายทไมมตวตนแนนอน จบตองไมได หรอเปนสอ (Milieu) ดงตวอยางเชน สนใจในเรองของแกนสารทวไปของการเมองโลก จดมงหมายทเปนสอความเขาใจน ขดแยงโดยตรงกบจดมงหมายของการครอบครอง เมอสหรฐฯ สนบสนนระบบองคการสหประชาชาต โดยครอบคลมทงโลก ขณะทสหภาพโซเวยตแสวงหาโลกอทธพลของตนในยโรปตะวนออก กลมหลงปฏวตแนวความคดเดม ไดกลาววา ความแตกตางของทงสองแบบน ไมใชเหตผลทสหรฐฯแสรงรสกวาเปนสงทถกตอง เพราะวาสหรฐฯ ใชประโยชนจากองคการสหประชาชาต จากการไดรบคะแนนมตเสยงสวนใหญจากประเทศกลมพนธมตรของตน โดยไมจาเปนตองบงคบมากนก สหภาพโซเวยต อาจจะมโลกอทธพลในยโรปตะวนออก แตสหรฐฯกมโลกอทธพลในซกโลกตะวนตก กลมหลงปฏวตแนวความคดเดมกลาววา ทงสหรฐอเมรกา และสหภาพโซเวยต มงทจะขยายอานาจของตน แตไมใชเปนเรองของลทธทเชอเรองโชคชะตาทางเศรษฐกจ แตเปนเรองของสภาวะทางเลอกอนคบขนดานความมนคงในยคเกาของประเทศตางๆ ในระบบการปกครองแบบอนาธปไตยทไมมความแนนอน เรองนทงสหรฐฯ และสหภาพโซเวยต จะไมยอมใหใครมาครอบครองยโรปได เหมอนอยางทกรงเอเธนสยอมใหชาวคอรรนธ มาครอบครองกองทพเรอคอรไซร) ตามหลกฐานทกลมหลงปฏวตแนวความคดเดม ไดกลาวอางตามขอคดเหนของสตาลน ทมนาย Milovan Digilas ผนาชาวยโกสลาเวย เมอป ค.ศ.๑๘๔๕ ความวา “สงครามนไมเหมอนในอดตท

๑๐๘

ผานมา เพราะใครกตามทครอบครองดนแดน ยงสามารถนาระบบทางสงคมของตนออกมาใชได ดงนน ถาทกคนรบเอาระบบสงคมของเรานมาใช ไมวาจะอยไกลสกเทาใด กองทพกสามารถเขาไปครอบครองได” หรอกลาวในอกกรณหนงกคอ ในโลกแหงอดมการณ ๒ ขวอานาจ นน รฐใดกตามทใชกาลงทางทหารเขาไปบงคบความเปนไปในสงคมใหเหมอนกบของตน กเทากบใหแนใจวาตนมความมนคงนนเอง รสเวลท ไดกลาววา มบางสงคลายคลงกบทสตาลน กลาวในป ค.ศ.๑๙๔๔ วา “สงครามในโลกน ไมมคาถามทเหนเปนลายลกษณอกษร จะเปนเรองทางการเมองหรอทางทหาร ซงสหรฐฯ มไดสนใจ” กลมหลงปฏวตแนวความคดเดม ไดกลาวเสรมถงโครงสรางของอานาจ ๒ ขว ถงความเปนปฏปกษตอกน โดยกาหนดเปนรปแบบซงออกจะดวกวน เปนตนวา กลมผยดมนในหลกการ (Hard Line)ในประเทศหนง ไดไปเพาะพนธแนวยดมนในหลกการในอกประเทศหนง แลวทงสองกลมกจะเรมรบรวามศตรรวมกน ดงอปมาเหมอนกบฮตเลอร ในปทศวรรษท ๑๙๓๐ เพราะเมอการรบรนยดมนตายตวขน สงครามเยนกจะยงหยงลกขนไปอก นบตงแตสนสดยคสงครามเยน ทาใหเอกสารทเรามอาจเขาถงไดงายของสหภาพโซเวยตเดมนน เปนทเปดเผยออกมาอยางตอเนอง อนเปนหลกฐานทสนบสนนสาคญทนามาโตแยงวา ฝายไหนกนแนทเรมกอใหเกดการเผชญหนากน ยกตวอยางเชน นายจอหน เลวส แกดดส ซงเชอมนมากยงขนวาสหภาพโซเวยต ตองรบผดชอบตงแตเรมตนเลยในเรองของการเรมจโจม และรบผดชอบในเรองของลกษณะของการขอขดแยงของอภมหาอานาจ เขาไดอางถง เรองของความยดมนโดยไมเปลยนแปลงในอดมคตของสตาลน และผนาโซเวยตคนอนๆ รวมทงพนธกจอนไมเปลยนแปลงของรฐบาลในการดารงไวซงจกรวรรด ตามรปแบบในโลกอทธพลของตนดวย ความเหนของแกดดส ทมตอทศนคตของนกอนรกษแนวความคดเดม ไดรวบรวมเอาขอมลทยงเปนทเคลอบแคลงอยในบรรดากลมนกวชาการบางกลม เปนทแนนอนไดเลยวาการอภปรายโตแยงในเรองน จะตองดาเนนตอไปอกในอนาคตภายหนาอยางแนนอน นโยบายของรสเวลท (ROOSEVELT’S POLICIES) รสเวลทตองการหลกเลยงความผดพลาดในสงครามโลกครงท ๑ แทนทจะใชสนตภาพในลกษณะของสนธสญญาแวรซายส เรยกวาใหเยอรมนยอมแพอยางไมมเงอนไข เขาตองการระบบการคาแบบเสรนยมเพอหลกเลยงกบแนวทางการคาปกปอง (Protectionism) ทจะนาไปสความเสยหายทางเศรษฐกจ ในป ค.ศ.๑๙๗๐ และนาไปสสงครามโลกครงท ๒ สหรฐฯกสามารถหลกเลยงแนวโนมของตวเองทเคยใชนโยบายโดดเดยว ซงกมผลเสยหายในป ๑๙๓๐ สหรฐฯ จงเรมเขารวมสนนบาตชาตใหมทแขงแกรง ในรปของสหประชาชาตทมสภาความมนคงทมอานาจมาก คอรเดล ฮาดว (Cordell Hull) รฐมนตรตางประเทศของสหรฐฯ ในระหวางสงคราม ซงมแนวคดเหมอนวลสนอยางมาก และมความคดเหนของคนอเมรกนซงคอนขางจะชนชอบ สหประชาชาต เพอทจะผลกดนรปแบบทยงใหญน ตวรสเวลทจาเปนตองไดรบเสยงสนบสนนทง ๒ พรรค ภายในประเทศเพอสนบสนนจดยนในนโยบายตางประเทศ ในระดบตางประเทศ เขาตองสรางความมนใจใหกบ สตาลนวา ความมนคงทสตาลนตองการจะเปนไปได ถาหากรสเซยเขารวมในสหประชาชาตดวย อยางไรกตามรสเวลทกถกกลาวหาวา การวางแผนหลงสงครามใชแนวทางทคอนขางทไรเดยงสาเกนไป ซงตวรปแบบนนไมไดไร

๑๐๙

เดยงสา แตตวยทธวธนนอาจจะใช รสเวลทมความเชอมนในสหประชาชาตสงมาก รวมถงการคาดการณเกนความจรงทวาชาวอเมรกนตองการทจะอยอยางโดดเดยว และสงทสาคญทสด เขากคาดการณสตาลนตาเกนไป รสเวลทคดวาเขาสามารถทจะปฏบตตอสตาลน เหมอนกบทเขาปฏบตตอเพอนนกการเมองอเมรกน โดยการโอบกอดและความผกพนระหวางนกการเมอง รสเวลทไมไดตระหนกถงสตาลนทมความเปนเผดจการ (Totalitarian) “ผซงในนามของประชาชน และไดฆาคนของตวเองหลายลานคน เปนผทตอตานฮตเลอร แตกยงเซนสญญากบฮตเลอร รวมทงแบงสรรปนสวนผลเสยของสงครามกบฮตเลอร และกเหมอนกบฮตเลอรทขบไลกาจด หรอทาใหเพอนบานมาเปนทาส ผทยนเคยงขางประฌามตอตานระบบประชาธปไตย ชวงทเยอรมนบกไปทางตะวนตกและหลงจากนนกประฌามกลมประชาธปไตยทวาไมชวยเขาอยางเพยงพอเมอฮตเลอรมาบกรสเซย” รสเวลทเขาใจสตาลนผด แตรสเวลทกไมไดขายผลประโยชนของสหรฐฯ ในการประชมใหญเมองยลตา ในป ค.ศ.๑๙๔๕ ตามทบางคนกลาวขานกนไว รสเวลทนนไมไดไรเดยงสาไปเสยหมดในทกแงมมของนโยบายของเขา เขาตองการผกพนชวยเหลอทางเศรษฐกจกบการผอนผนทางการเมองใหโซเวยต และไมยอมทจะแบงความลบของนวเคลยรใหกบโซเวยต เขาคอนขางจะมองโลกแบบตรงไปตรงมา วาการมกองกาลงทหารในยโรปตะวนออกหลงจากสงครามจบ หมายความวาผนนกจะมอทธพลในภมภาคน ความผดพลาดของรสเวลท คอการคดวาสตาลนมองโลกอยางเขา และคดวาเขาเขาใจการเมองในประเทศสหรฐฯด และทกษะทางการเมองทผนาสามารถทจะคลมเครอความแตกตาง และเรยกรองมตรภาพ จะสามารถนาไปใชในเวลาตอมากบสตาลนได นโยบายของสตาลน (STALIN’S POLICIES) แผนของสตาลน หลงสงครามคอการควบคมภายในประเทศใหแนนหนามากยงขน สงครามโลกครงท ๒ ไดกอใหเกดความเสยหายอยางสาหสตอสหภาพโซเวยต ไมใชเพยงแตการสญเสยทรายแรงทางดานอตสาหกรรมทกลาวมาแลว แตรวมถงอดมการณของลทธพวกคอมมวนสตดวย หลายคนในสหภาพโซเวยตใหความรวมมอกบทางเยอรมน เพราะความเกลยดชงของพวกเขาตอความทารณของการปกครองแบบคอมมวนสต การบกรกของเยอรมนทาใหการควบคมของสตาลนออนแอลงอยางเหนไดชด มนมความจาเปนทสตาลนจะตองยกระดบการเรยกรองคานยมของเขาโดยอาศยการปลกระดมความรกชาต คอ ลทธชาตนยมของชาวรสเซยขนมา ในชวงสงคราม เพราะวาความออนแอทางดานอดมการณของคอมมวนสตทออนแอลงไปไมเพยงพอทจะกดดนชาวรสเซยใหฮกเหมขนมาอก นโยบายการโดดเดยวของสตาลนชวงหลงสงคราม นโยบายนไดออกแบบขนมาเพอจะกนผลกระทบภายนอกจากยโรปและอเมรกา และสตาลนไดกาหนดใหสหรฐฯ เปนภยคกคาม และไดโนมนาวให ชาวรสเซยกระชบตนเองและหลบมมเขามา นนหมายความวา ใหประชาชนอยดวยความหวาดระแวงซงกนและกนและไมหลงเชอจากโลกภายนอก เพอดงใหประชาชนสวนใหญเชอในลทธมากกวาอนมผลใหสตาลนสามารถควบคมประเทศของตนเองไดเขมแขงมากขน ทงหมดนไมไดหมายความวา สตาลนตองการใหเกดสงครามเยน แตอนทจรงแลวมนไดพฒนาขนมาเอง

๑๑๐

สตาลนชอบความรวมมอบางสวน โดยเฉพาะให เข าบรรล เป าหมายในย โรปตะวนออก และ นามาซงความชวยเหลอทางเศรษฐกจจากสหรฐฯ ในฐานะทเขาเปนคอมมวนสตทดเขาเชอวาสหรฐฯตองชวยเขาทางเศรษฐกจ เพราะระบบทนนยมจะตองสงออกทน เนองจากอปสงคไมเพยงพอ แต สตาลนเชอวาภายใน ๑๐ หรอ ๑๕ ปขางหนาทผานวกฤตไปแลวตอไประบบทนนยมจะกลบมาอก และถงตอนนน สหภาพโซเวยตจะฟนสภาพแลว และมความพรอมทจะไดรบผลประโยชนจากขอขดแยงกบพวกทนนยมอยางหลกเลยงไมได ในแงของนโยบายตางประเทศ สตาลนตองการปกปองตนเอง รวมถงการรกษาไวซงสทธทไดรบเพมเตมของสหภาพโซเวยตทไดกระทาในยโรปตะวนออก จากสนธสญญาป ค.ศ. ๑๙๓๙ กบฮตเลอร สตาลนตองการทจะชมลางจดออน ซงเปนบางอยางทนาไดดเมอเวลาไมมวกฤต ในป ค.ศ. ๑๙๔๑ สตาลนไดกลาวกบรฐมนตรตางประเทศขององกฤษชอ แอนโทน อเดน (Anthony Eden) วาเขาชอบเลขคณต มากกวาพชคณต พดในอกแงหนงคอเขาตองการแนวทางทปฏบตไดมากกวาแนวทางทเนนทฤษฎ เมอวนสตน เชอรชลล ไดเสนอสตรการแบงสรรอทธพลภายหลงสงครามในคาบสมทรบอลขาน นนคอ บางประเทศในความควบคมขององกฤษและบางประเทศในการควบคมของโซเวยต และทเหลอ ๕๐-๕๐ สตาลนกคอนขางจะรบแนวความคดนได ขอระมดระวงบางสวนของสตาลนในชวงแรกในการสนบสนนรฐบาลคอมมวนสตทนททจน เชคโกสโลวาเกยและฮงการนน เปนไปตามหลกเลขคณต แทนทจะใชหลกพชคณตเพอทจะนาไปสการบรรลวตถประสงค สตาลนเปนสมาชกของลทธคอมมวนสตคนหนง ซงแมวาเขาสามารถมองเหนโลกภายในกรอบโครงสรางของลทธคอมมวนสต แตหลายครงเขากใชยทธวธทเปนไปได ชวงตางๆ ของความขดแยง (PHASES OF THE CONFLICTS) ขนแรกๆ ของสงครามเยนสามารถแบงออกเปน ๓ ชวง คอ ชวงป ค.ศ.๑๙๔๕ –ค.ศ. ๑๙๔๗ เปนการเรมตนทละเลกละนอย ชวงป ค.ศ.๑๙๔๗ – ค.ศ.๑๙๔๙ เปนการประกาศสงครามเยน ชวงป ค.ศ.๑๙๕๐ - ค.ศ.๑๙๖๒ เปนชวงจดสงสดของสงครามเยน ทงสตาลน และทรแมนลวนแตไมไดมองเหนถงสงครามเยน หลงสนสดของสงครามโลกครงท ๒ ทรแมนไดสงอดตผชวยของรสเวลท ชอ แฮร ฮอปปรน (Harry Hoprins) ไปกรงมอสโคเพอใหไปดวาการเตรยมการอะไรทจะสามารถทาขนไดหลงจากการประชมทพอรทสดม ทรแมนยงคงมองสตาลนเปนเสมอนผมความคดเหนไมรนแรง ทจรงแลวจนถงกระทงถงชวงป ค.ศ. ๑๙๔๙ เขากเปรยบ สตาลนเหมอนเพอนเกาของเขาชอ Boss Pendergast จากเมองแคนซสซต ในป ค.ศ.๑๙๔๖ เขาเขยนรายการจากกรงมอสโควในฐานะทเปนเอกอครราชทต ซงเขาไดพยายามทจะเตอนผตดสนใจชาวอเมรกนเกยวกบความตงใจ และธรรมชาตทแทจรงของ สตาลน และวนสตน เชอรชล ไดใหสนทรพจนทเมองฟลตน (Fulton) รฐมสซร โดยเตอนวา “มานเหลก (Iron Curtain) ไดตกลงมาครอบคลมทวยโรปแลว ขณะเดยวกน รฐมนตรการตางประเทศ ชอ เจมสเบรนส ยงคงพยายามทจะตอรองสนธสญญา หลงสงครามกบโซเวยต ทรแมนถามผชวยชอ คลารค คลฟฟอรด (Clark Clifford) ใหเตรยมรายงานใหทางรฐบาลทราบวา โซเวยตจรงๆ แลว วางแผนทาอะไรอย คลฟฟอรด คยกบคนหลายลกษณะสรปออกมาวา เคนแนน นนถก และขณะนโซเวยตกาลงขยายอทธพลในทกขณะทเขาจะมองหา

๑๑๑

โอกาสทไมแพงนก ทรแมน ไดรบรายงานนน ในเดอนธนวาคม ป ๑๙๔๖ อยางไรกตามเขาบอก คลฟฟอรดวา เขาไมตองการผลของรายงานนน ใหแพรหลายออกไปเพราะเขายงคงพยายามทจะดาเนนการตามรปแบบทยงใหญของรสเวลท และยงคงไมไดพฒนายทธศาสตรใหมมาใช หกประเดนทนาไปกอใหเกดการเปลยนแปลงยทธศาสตรของสหรฐฯ ในทสด และเปนจดเรมของสงครามเยน ประเดนทหนง กคอโปแลนดและยโรปตะวนออก โปแลนดทแนนอนนนเคยเปนหนง ในชนวนททาใหเกดสงครามโลกครงท ๒ และชาวอเมรกนกเชอวา สตาลนไมไดทาตามทตกลงกนไว คอการเลอกตงอยางเสรในโปแลนดหลงสงคราม อยางไรกตามไมมอะไรทชดเจนวาสตาลนไดตกลง อะไรไว เมอสตาลน และรสเวลทพบกนทกรงเตหะรานในป ค.ศ.๑๙๔๓ รสเวลทไดยกประเดนของโปแลนดขนมาแตเขากไดเรยกรองตอสตาลน ในบรบทของการเลอกตงในอเมรกาในปค.ศ. ๑๙๔๔ นน การเลอกตงทกาลงจะมาถงนนมชาวโปลช-อเมรกนคอนขางมาก และเขาตองการทจะบอกคนเหลานนวา จะมการเลอกตงในโปแลนดหลงสงคราม สตาลนผซงไมมความเปนหวงเกยวกบการเลอกตงใน สหภาพโซเวยตกเลยไมไดใสใจเรองของรสเวลทอยางจรงจงนก ในเดอน กมภาพนธ ป ค.ศ.๑๙๔๕ ขอตกลงทเมองยลตากคอนขางจะคลมเครอ และสตาลนกใชประโยชนจากความคลมเครอตความเขาขางตนเอง โดยเขาได จดตงรฐบาลหนทกรงวอรซอร หลงจากทโซเวยตไดขบไลกองกาลงเยอรมนออกไปแลว ชาวอเมรกนรสกเหมอนถกหลอก แตสตาลนกบรสกวา ชาวอเมรกนคงจะปรบตวเขากบความเปนจรงทวากองพลโซเวยตนนแหละเปนผปลดปลอยโปแลนด ประเดนทสองในเดอนพฤษภาคม ค.ศ. ๑๙๔๕ โครงการใหความชวยเหลอในลกษณะใหยมใหเชา (Lend - lease Aids Programs) ไดถกระงบอยางกระทนหนและความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางสหรฐฯ และสหภาพโซเวยต เรมฝดลง การคอยๆ หยดของโครงการๆ ในระดบหนงถอวาเปนความผดพลาดของการทางานตามขนตอน แตสถานการณในภาพรวมไมไดดขน เมอเดอนกมภาพนธ ป ค.ศ.๑๙๔๖ สหรฐฯไดปฏเสธการขอกเงนของสหภาพโซเวยต ซงสหภาพโซเวยตไดแปรความหมายการกระทา อนนวาเปนการใชโอกาสทางเศรษฐกจสาหรบศตร เยอรมนเปนปญหาหรอประเดนทสาม ในการประชมทเมองยลตา ชาวอเมรกนและโซเวยตไดตกลงกนวาประเทศเยอรมนควรจะจายคาปฏกรรมสงครามเปนมลคา ๒๐,๐๐๐ ลานดอลลาร โดยครงหนงนนเปนของโซเวยต สาหรบรายละเอยดทวาจะจายเงนอยางไร และเมอไรนนไมสามารถตกลงกนได ทเมองยลตา แมวาทงสองฝายไดตกลงวาจะเจรจากนภายหลง ในการประชมทเมองพอรทสดม เมอเดอนกรกฎาคม ป ค.ศ. ๑๙๔๕ สหภาพโซเวยตตองการเงนในสวนแบงของเขาจานวน ๑๐,๐๐๐ ลานดอลลาร นอกจากนโซเวยตยงตองการพนทบรเวณตะวนตกของเยอรมนทชาวอเมรกน องกฤษ และฝรงเศสยดไว ดวยเหตน นายแฮร ทรแมน จงกงวลเกยวกบประเทศเยอรมนจะบรณะประเทศตนเองขนมาไดอยางไร เขาไดกลาววาถาโซเวยตตองการเงน ๑๐,๐๐๐ ลานดอลลารจากเยอรมน เขาควรจะถอนกาลงออกไปจากบรเวณดานตะวนออกทเขายดครองอย ถามบางสงบางอยางเหลอทงไว ภายหลงจากการพนฟบรเวณ ซกตะวนตกของเยอรมน เขาอาจจะบอกใหโซเวยตไดรบร ดงเชนนเปนจดเรมของการแบงแยกระหวางอเมรกากบโซเวยตเกยวกบการจะฟนฟเยอรมนไดอยางไร อเมรการวมกบองกฤษและ

๑๑๒

ฝรงเศสไดสรางเงนสกลเดยวในเขตตะวนตก ซงเปนการเรมกระบวนการบรณะเยอรมนตะวนตก ซงเปนสาเหตใหโซเวยตกวดขนการควบคมบรเวณซกตะวนออกของเยอรมนมากขน เอเชยตะวนออกกเปนอกประเดนหนง ทางโซเวยตนนเคยเปนกลางในแถบแปซฟก จนกระทงสปดาหสดทายของสงคราม จากนนโซเวยตไดประกาศสงครามตอญปน โดยยดแมนจเรย และสเกาะทางตอนเหนอของญปน ทพอรทสดม โซเวยตไดขอเขตยดครองในญปน เสมอนกบเขตยดครองของอเมรกนในเยอรมน ทรแมน ไดตอบกลบวา แททจรงแลวโซเวยตเขามารวมงานชาไปไมมเขตยดครอง จากมมมองของอเมรกน นเปนเหตผลทเหมาะสมแลว แตสถานการณนไดทาใหโซเวยตระลกถงกรณยโรปตะวนออก ทอเมรกนตองการการเลอกตงเสร และปราศจากอทธพลทครอบงาอย แตเนองจากกองทพของโซเวยตไปถงทนนกอน โซเวยตจงมองสถานการณทตะวนออกไกล เสมอนกบยโรปตะวนออก ในขณะทอเมรกนมองวา เปนอกกรณหนงทโซเวยตเรงการขยายอาณาเขตของตนเอง ประเดนทหา คอระเบดปรมาณ รสเวลท ไดตดสนใจไมแบงความลบของระเบดปรมาณ ใหกบโซเวยต นกประวตศาสตรสวนใหญ เหนพองตองกนวา การททรแมนทงระเบดทฮโรชมา และนางาซากนน สาเหตหลกเพอนาไปสการยตสงครามกบญปนอยางรวดเรว ไมใชเพอเปนการขมขสหภาพโซเวยต ดงทพวกสนบสนนการพจารณาปรบปรงทฤษฎ และอดมการณหลกของลทธการเมอง(revisionists) ไดกลาวไว แตทรแมนกไดคานงไวลวงหนาวาระเบดปรมาณจะมผลทางการเมองอยบาง การประชมทเมองพอรทสดม เมอทรแมนไดบอกกบสตาลนวาอเมรกามระเบดปรมาณ สตาลนยงคงทาหนาเยาะเยยและไมรสกทงนก แนนอนอยแลว สตาลนรเกยวกบมนแลวจากสายลบของเขาเอง แตความไมยนดยนรายของสตาลน กไดทาใหฝายอเมรกนสะดงอยนดหนง ในปค.ศ. ๑๙๔๖ เมอสหรฐฯ ไดยนแผน Baruch ใหสหประชาชาตควบคมอาวธนวเคลยร สตาลนไดปฏเสธแผนนนเพราะเขาตองการสรางระเบดของตวเอง เขามองวาระเบดภายใตการควบคมนานาชาตกยงคงเปนระเบดของ อเมรกน เนองจากอเมรกนเทานนทรวธสรางมนยงดไปกวานน เพอความปลอดภยของโซเวยตกควรมระเบดนวเคลยร เปนของตนเอง (ซงในทสดทางโซเวยตกสามารถทาใหมนระเบดไดในป ค.ศ. ๑๙๔๙) ประเดนทหก เกยวของกบประเทศในแถบตะวนออกของเมดเตอรเรเนยน และตะวนออกกลาง ซงทางองกฤษมอทธพลอยกอนสงครามโลกครงท ๒ ภายหลงสงครามหลายอยางไดเกดขน อยางแรกโซเวยตไมยอมทจะถอนกาลงพลออกจากอหราน ตอนเหนอในเดอน มนาคม ค.ศ. ๑๙๔๖ สหรฐฯ สนบสนนอหราน ในการ ถกเถยงภายในสหประชาชาต และในทสดโซเวยตกยอมถอนโดยไมเตมใจนก ตอมาโซเวยตไดกดดนตรก ซงเปนเพอนบานทางใตของโซเวยต และพรรคคอมมวนสตในกรก ดเหมอนจะเปนตอในสงครามกลางเมองภายในประเทศของกรกเอง และอกครงหนงทชาวตะวนตก เชอวาโซเวยตกาลงขยายอทธพล ทงหกประเดนนเกดขนจรง ถงแมวาจะมมมมองแบบไมตรงนกเกดขนตอทกประเดนเปนสวนมาก เปนไปไดไหมททงหมดนสามารถทจะไดรบการแกไขโดยการตอรอง และการยอมออนขอหรอยอมตามเงอนไข การยอมคลอยตาม จะไดผลหรอไม อาจจะไม เคนแนนไดโตเถยงวา สตาลนมความตงใจทจะจจดทเปนจดออน การยอมคลอยตาม อาจเปนการมองวาเปนจดออนทนาไปสการถกจมากขนใน

๑๑๓

๑๑๔

เดอนมถนายน ค.ศ. ๑๙๔๖ แมกซม ลทวนอฟ (Maxim Litvinov) อดตรฐมนตรตางประเทศโซเวยตได เตอนฝายตรงขามชาวอเมรกนผหนง ตอการยอมออนขอใดๆ เพราะวารากของทมาของความตงเครยดคอ “มโนภาพทางอดมการณทเปนอย (Ideological Conception Prevailing) นน มอยวา ความขดแยงระหวางคอมมวนสต และโลกทนนยมเปนสงทหลกเลยงไมได ” การใหทาง (Concessions) หรอออนขอให กจะเปนเพยงการนาไป “สทางฟากตะวนตกทตองเผชญ หลงจากชวงเวลาไมมากกนอย กบอปสงค (หรอความตองการ) ชดตอๆ ไป” การยอมความหรอคลอยตามกคงใชไมไดผล แตการตอรองทหนกขนอาจจะจากดเหตการณบางสวนทนาไปสการเรมตนของสงครามเยน การรองขอแบบมกลยทธตอ แนวความคดทเนนเชงปฏบตไดจรง (Pragmatism) ของสตาลนตอจดยนทมนคงของอเมรกาบวกกบการยอมทจะตอรอง อาจจะไดผลดกวาในชวงระยะแรกระหวางป ๑๙๔๕ ถงป ๑๙๔๗ ระยะทสอง การประกาศสงครามเยนจากป ค.ศ. ๑๙๔๗ ถงป ค.ศ. ๑๙๔๙ เปนผลทตามมาจากปญหาทกรกและตรก องกฤษ ออนกาลงลงอยางรนรายแรงภายหลงสงครามโลกครงท ๒ และรสกถงการไมสามารถใหความปลอดภยในแถบเมดเตอรเรเนยนตะวนออก สหรฐฯ จงตองตดสนใจทจะใหชองวางนพฒนาขน หรอเขาแทนทอานาจขององกฤษทออนแอลงหรอไม โดยการใหความชวยเหลอตอกรกและตรก นเปนการแยกออกจากนโยบายการตางประเทศของอเมรกา แบบเดมอยางพอประมาณ ทรแมนไมแนใจวาทศนะคตของสาธารณชนชาวอเมรกน จะสนบสนนแนวทางดงกลาวหรอไม ความกลวถงวา แนวคดของการอยอยางสนโดษ (Isolationism) ยงคงเปนแนวยดหลกของนโยบายการตางประเทศหลงสงครามของอเมรกายงคงมอย ทรแมนไดถามวฒสมาชกอารเธอร แวนแดนเบรก (Authur Vandenbere) ผนาพรรครพลบบลกน จากรฐมชแกนวา สภาวฒ ฯ (Senate) จะไปดวยกนกบการชวยเหลอกรก และตรก แวนแดนเบรกกลาววา ทรแมน คงตอง “ทาใหพวกขาปอดแหก” เพอจะไดรบการสนบสนนจากรฐสภา สาหรบการแยกจากนโยบายอเมรกนดงเดม ครนเมอทรแมน อธบายการเปลยนแปลงนโยบาย เขามไดคยเกยวกบความตองการทจะคงไว ซงความสมดลของอานาจ ในแถบเมดเตอรเรเนยนตะวนออก โดยการใหความชวยเหลอตอกรก และตรกแทนทนน แตเขาไดคยเกยวกบ ความตองการ ทจะปกปองเสรชนทกหนแหง การอธบายเชงศลธรรม และเชงอดมการณ เพอชวยเหลอของชาวอเมรกนนไดกลายมาเปนทรจก ในเอกสารหลกนยมของทรแมน จอรจ เคนแนน ถงตอนนนยอนกลบไปในกระทรวงตางประเทศ ไมเหนดวยกบวธเชงอดมการณในการกาหนดนโยบายตางประเทศ โดยไดโตแยงวามนมทางออกหลายทาง (open - ended) มากเกนไป และอาจทาใหประเทศเผชญกบปญหาได แนนอนทสดมนมความคลมเครออยางมหาศาลในนโยบายทมงปองกนการขยายอานาจทหลงไหลออกจากหลกนยมของทรแมน สหรฐฯ สนใจทจะมงปองกนการขยายอานาจของโซเวยตหรอของอดมการณคอมมวนสต ในตอนแรกเรมตนการปองกน การขยายอานาจของโซเวยตหรอขยายอดมการณคอมมวนสต ดเหมอนจะคลายกน แตชวงหลงของสงครามเยน เมอการเคลอนตวของคอมมวนสตแยกทางกน ความคลมเครอทงหลาย จงมความสาคญมากขน ทรแมนผดหรอเปลา ท ทาใหความรสกถงภยคกคาม และเหตผลเชงอดมการณส าหรบการ เปลยนแปลงนโยบายนนดเกนความเปนจรง ผทมองอยรอบขางบางคนรสกวามนยากกวาทจะเปลยนทศนคตของสาธารณชนในประชาธปไตย เมอเทยบกบการทจะเปลยนนโยบายตางๆ ในประเทศเผดจการ เขาเหลานนแยงวา

๑๑๕

การทาใหดเกนความเปนจรงตอการเรงกระบวนการเปลยนแปลงในประชาธปไตย มนมความจาเปนทจะตองรงใหแรงขนบนบงเหยน เมอพยายามจะหนขบวนมาทไมเปนทเปนทางหรอระสาระสาย ไมวาการทาใหรสกเกนความเปนจรงนน จาเปนหรอไม และนนแหละทเปนตวชวยใหเปลยนธรรมชาตของสงครามเยน ในเดอนมถนายน ค.ศ.๑๙๔๗ รฐมนตรตางประเทศ จอรจ มารแชล (George Marshall) ประกาศแผนการชวยเหลอทางเศรษฐกจแกยโรป ขอเสนอในเบองตนของแผนมารแชล (Marshall Plan) ชกชวนให สหภาพโซเวยตและยโรปตะวนออก เขารวมไดหากตองการ แตสตาลนไดใสแรงกดดนอยางรนแรงตอชาวยโรปตะวนออกไมใหเขารวม สตาลนมองวาแผนมารแชลไมเปนความใจกวางของชาวอเมรกน แตเสมอนเปนเครองตอกยาหรอกระทง เพอทาลายทกดขวางเพอปองกนความปลอดภยในยโรปตะวนออก เมอเชคโกสโลวาเกยระบวาตองการความชวยเหลอจากสหรฐฯ สตาลนเสมอนหนงขนนอตในยโรปตะวนออกใหแนนขน และกลมคอมมวนสตไดรบอานาจเตมทในเชคโกสโลวาเกยในเดอนกมภาพนธ ค.ศ. ๑๙๔๘ ทรแมนไดยนเสยงสะทอนเหตการณในทศวรรษ ปค.ศ. ๑๙๓๐ ในเหตการณน เขาเรมทจะเปนหวงวา สตาลนจะกลายเปนฮตเลอรอกคน สหรฐฯเดนหนาแผนตางๆสาหรบปฏรปสกลเงนเยอรมนตะวนตก สตาลน ตอบโตดวยการปดกนเบอรลน สหรฐฯตอบโตดวยการใชอพยพทางอากาศ และรเรมแผนตางๆสาหรบองคการสนธสญญาแอตแลนตคเหนอ (NATO) ความเปนปรปกษเรมยกระดบขน ในรปแบบทเปนการแกเผด (Tit - For - Tat) ชวงเวลาทเขมงวดทสดของสงครามเยนเกดขนหลงจากการเขยาขวญถง ๒ ครง ในป ค.ศ.๑๙๔๓ กลาวคอ สหภาพโซเวยตประสบความสาเรจในการสรางระเบดปรมาณ เรวกวาทผนาอเมรกนหลายคนคดวาจะทาได และพรรคคอมมวนสตจน ไดควบคมจน (ยกเวนเกาะไตหวน) ความหวาดกลวทเกดขนในกรงวอชงตนไดรบการสะทอนใหเหนโดยเอกสารลบของรฐบาล (เอกสารสภาความมนคงแหงชาต เลขท ๖๘ NSC-๖๘) ทคาดการณวาจะม การโจมตของโซเวยตใน ๔ ถง ๕ ป ซงเปนสวนหนงของแผนสาหรบการครองโลก NSC-๖๘ ไดเรยกรองถงการเพมงบรายจายสาหรบการปองกนของกระทรวงกลาโหมสหรฐฯอยางมหาศาล เนองจากถกรมเราดวยปญหาดานงบประมาณ ประธานาธบดทรแมน ตอตาน NSC-๖๘ จนกระทงในเดอนมถนายน ค.ศ. ๑๙๕๐ กองกาลงเกาหลเหนอขามเขตแดนเขาไปในเกาหลใต ผลกระทบของสงครามเกาหล เปนเสมอนการเทนามนเชอเพลงลงไปในไฟทรบหร มนไดยนยนขอสงสยทแยทสดของชาวตะวนตก เกยวกบความทะเยอทะยานทจะขยายอานาจของสตาลน และนาไปสการเพมอยางมากมายของงบประมาณกระทรวงกลาโหมของสหรฐฯ แบบเดยวกบททรแมน ไดพยายามตอตานจนถงบดนน ทาไม สตาลนจงอนญาตใหเกาหลเหนอบกเกาหลใต ครซเชฟ ใหคาอธบายในบนทกของเขาวา คม อล ซง (Kim Il Sung) ผนาเกาหลเหนอ ไดกดดนสตาลน เพอการไดรบโอกาสรวมสามเหลยมใหเปนปกแผน สหรฐฯไดกลาวไววาเกาหลอยนอกขอบเขตการปองกนของตน รฐมนตรตางประเทศดน เอชชซน (Dean Acheson) ไดแสดงความคดเหนอยางชดเจนถงจดยนน และกลมหวหนาคณะรฐมนตรไดวางแผนไปตามนน สาหรบสตาลนแลว เกาหลดเหมอนจะเปนจดออน แตทจรงแลว เมอเกาหลเหนอขามเขาไปในเกาหลใต ทรแมนตอกกลบในเชงเกนความเปนจรงแทนทจะเปนเชงคาดคะเน ทรแมนไดจาถงตอนฮตเลอรเคลอนกาลงเขาไปในไรนแลนด และไดระลกถงความเปนจรงทวา การ

๑๑๖

รกรานจะตองถกยบยงทกแหงหน แผนทไดรบการคาดคะเน เกยวกบขอบเขตการปองกน ไดถกบดบงโดยการเปรยบเทยบเชงประวตศาสตร ทถกกระตนโดยการบกรกของเกาหลเหนอ และสหรฐฯ สามารถระดมสภาความมนคงใหลงมตแกความมนคงรวม (ซงเปนไปไดเพราะวาโซเวยตในตอนนนไดประทวงตอสภาความมนคง) และสงพลทหารไปเกาหลภายใตธงสหประชาชาต เพอผลกดนกลมคอมมวนสตกลบไปเหนอเสนขนานท ๓๘ ( 38 th Parallel) ทเปนเสนแบงคาบสมทรหรอแหลมเกาหล ตอนแรก กองทหารของเกาหลเหนอไดกวาดลงมาจนเกอบถงปลายแหลมในเดอนกนยายน อยางไรกตาม การยกพลขนบกของสหรฐฯทอนชอน ในบรเวณตอนกลางของคาบสมทร ไดทาใหเกาหลเหนอแตกตน หากสหรฐฯหยดอยตรงนน กคงสามารถกาชยชนะโดยนากลบมา ซงสถานภาพเดมกอนการรกราน แตทรแมนจานนตอแรงกดดนในประเทศทใหไลลากองทหาร ทถอยรนขนเหนอเสนขนานท ๓๘ ขณะทพวกอเมรกนมงใกลเขาถง แมนา ยาล ซงแบงแยกเกาหลจากประเทศจนคอมมวนสต จนไดเขาแทรกแซ และผลกดนกองทพสหประชาชาตกลบไปทตรงกลางของแหลม ณ บรเวณตรงนนการสรบทนองเลอด เปนเวลา ๓ ปไดมาถงจดชะงก จนกระทงการลงนามเพอสนตในป ค.ศ. ๑๙๕๓ สหรฐฯ ไดกลายมาพวพนในขอพพาทกบจน และคอมมวนสต จงดเหมอนจะมความมนคงขน ในสหรฐฯ สงครามทนาราคาญนไดนาไปสความแตกแยกในประเทศ และการเตบโตของกลม McCarthyism ทไดชอจากการกลาวหาทโหดราย และเปนทมาของความหนเหภายใน โดยวฒสมาชก โจเชฟ แมคคารธ (Joseph McCarthy) แหงรฐวสคอนซน ประเทศทมผลประโยชนรวมกนในสงครามเยน เรมกระชบตวขนและการตดตอสอสารระหวางจนกบสหรฐฯ กเกอบจะจบลง ความหลกเลยงไมได (INEVITABILITY) การ เร มตน นนหลก เล ย ง ไม ได เลยหร อ นกประว ตศาสตร (Postrevisionists) พดถกต อง ถาเราแปลความหลกเลยงไมได ใหแปลวามความเปนไปไดสง โครงสราง ๒ ขวน ทาให ๒ ฝายนนเหมอนกบถกดดเขาไปในสภาพสญญากาศของอานาจในยโรป และยากทจะถอนตวออกมา บรรยากาศของความเชอในอดมการณทแรงกลาสรางความลาบากในการทางานใหสหประชาชาต ปดกนการสอสารทชดเจน และกอใหเกดกระบวนการทผดจากธรรมดาของระบบระหวางประเทศ ภายใตเงอนไขของระบบดงกลาว ความขดแยงมกจะเกดขนเกยวกบ ๖ ประเดนทเพงระบถง รวมถงบางอยางอนๆ ซงพสจนยาก นกประวตศาสตรเนนมากเกนไปเกยวกบการอธบายเปนระบบ ซงบางครงสงครามเยนกไมอาจสามารถหลกเลยงได แตลกๆ แลวอาจไมใชอยางนน อยางไรกตาม มนมชวงของความขดแยงทตางกน เนองจากระบบ ๒ ขวน ไมไดมการเปลยนแปลงเลยจนถงป ค.ศ. ๑๙๘๙ การอธบายทางโครงสรางไมสามารถอธบายชวงตางๆเหลานน หรอลงลกทความขดแยงได นนเปนจดทการเมองใน ระดบสวนตวและภายในประเทศ มสาระขนมาทง รสเวลท ทรแมน และสตาลน กบครชเชฟ มความเหนตองกนวา การเมองภายในประเทศตองถกคานงถงเรองทจะทาใหเขาใจอยางถองแทในระดบความเขมขนของสงครามเยน กลม Revisionists ถกตองทเนนคาถามภายในประเทศ แตพวกเขากผดทไปเนนอยางรนแรงเกยวกบปญหาทางดานเศรษฐกจ แตทสาคญไปกวานน

๑๑๗

คอบทบาทของการพดเกนความจรง และอดมการณ ในการเมองภายในประเทศ สตาลนใชตวอดมการณเพราะปญหาภายในโซเวยตถายหลงสงคราม สวนการพดของทรแมนทเกนจรง เพอเรยกรองการ

สนบสนนในการเปลยนแปลงนโยบายตางประเทศของสหรฐอเมรกา การใชขดเปรยบเทยบของป ค.ศ.๑๙๓๐ ชวยใหทงสองฝายแขงกราวมากขน เปนเรองทตลกทวา มทางเลอกทางยทธศาสตรในชวงเวลาตางๆ อาจจะสามารถคลคลาย ความขดแย งทหย งลกลงได ยกตวอย าง เชน ถ าอ เมรกาได ท าตามคาแนะน าของเคนแนน และ

๑๑๘

ตอบโตหนกแนนในป ค.ศ.๑๙๔๕ - ค.ศ.๑๙๔๗ และไดพยายามตอรองตดตอสอสารกนใหเปนรปธรรมมากขนในชวงป ค.ศ.๑๙๔๙ - ค.ศ.๑๙๕๐ สงครามเยนคงจะไมถลาลกเขาไปเหมอนในตนป ค.ศ.๑๙๕๐ ทผานมา ระดบของการวเคราะห (LEVEL OF ANALYSIS) จดเรมตนของสงครามเยนสามารถทจะอธบายในเชงภาพหรอระดบตาง ๆ ของการวเคราะหตามทแสดงในรปท ๕.๓ ในศตวรรษท ๑๙ Alexis of Toequeville ทานายวารสเซยและอเมรกามแนวโนมทจะกลายมาเปนยกษใหญในระดบทวปในโลก พวกสจนยมทานายวา ทงสองฝายอาจจะถกลอก (Locked) ใหอยในรปแบบอยางหนงของความขดแยง และแนนอนในป ค.ศ.๑๙๑๗ การปฏวตของพวกบอลเชวก ไดเพมมตของอดมการณเขาไปในความขดแยง เมอวดโรว วลสน ไดยนเกยวกบการปฏวตรฐเซยครงแรก เขายนดกบชาวรฐเซยทมความเปนประชาธปไตย แตวามนใชเวลาไมนานนก กวาทชาวอเมรกนเรมกลาวหาพวกบอลเชวก ในการฆาลางราชวงศ กลาวหาเรองการยดทรพย และความรวมมอกบเยอรมนในสงครามโลกครงท ๑ สหรฐไดเสรมกองพลกลมเลกๆ แกการแทรกแซงของพนธมตร โดยตงใจทจะเกบรสเซยไวในสงครามเพอตอตานเยอรมน แตชาวโซเวยตมองวา เปนความพยายามทจะหกคอลทธคอมมวนสตในชวงเรมตน นอกจากถาไมคานงถงความแตกตางเหลาน อเมรกา และสหภาพโซเวยตหลกเลยงความขดแยงทรนแรงในชวงระยะถงสงคราม และกลายมาเปนพนธมตรกนในชวงทศวรรษ ๑๙๔๐ การแบงขวอานาจเปน ๒ ขว ทตามมาหลงจากการลมของมหาอานาจตางๆ ในชวงสงครามโลกครงท ๒ และผลของสญญากาศของอานาจ ไดเปลยนแปลงความสมพนธน

๑๑๙

กมความไมไวเนอเชอใจกน ระหวาง ๒ ประเทศนอยแลว กอนสงครามโลกครงท ๒ ทงคสามารถทจะหลกเลยงซงกนและกน แตหลงป ค.ศ.๑๙๔๕ เขาทง ๒ ตองมาเผชญหนากน ยโรปไดถกแบง และความขดแยงทหยงลกไดเรมขนหลงป ค.ศ.๑๙๔๗ บางคนคดวาโครงสรางแบบ ๒ ขวนควรจะมผลเชนนหรอเปลา ยงไง ๆ ทผานมาทงหมด สหภาพโซเวยตเปนมหาอานาจทางภาคพนดน ขณะทสหรฐอเมรกาเปนมหาอานาจทางทะเล ทาไมไมมการแบงแยกผลงานระหวางหมและปลาวาฬ ตางฝายตางอยในอาณาเขตของมน คาตอบกคอวา รางวลทจะไดจากการเดมพนหลกน เปนการเดมพนในการเมองระดบโลก ประเทศตางๆ ทสามารถโนมนาวการถวงดลอานาจ ดนไปอยทขอบเขตของอาณาเขตโซเวยต โดยเฉพาะยโรปและญปน ตามทจอรจ เคนแนน ไดอธบายสถานการณหลงสงคราม และม ๔ พนทใหญๆ ดานความเสรมสรางทางเทคโนโลย และอตสาหกรรม ซงถาหาก ๔ พนทดงกลาวน เปนพนธมตรระหวางกนในรปแบบใดกตาม จะสามารถโนมนาวการถวงดลอานาจของโลกได พนทดงกลาวนกคอสหรฐอเมรกา สหภาพโซเวยต ยโรป และญปน ทจรงแลวทยโรปและญปนกลายมาเปนพนธมตรกบอเมรกา เพอตอตานสหภาพโซเวยตมความสาคญอยางยงยวด การอธบายอยางเปนระบบ ทานายวาจะเกดความขดแยงได แตมใชจะหยงร ว าจะเกดความ รนแรงมากนอยเทาใด สาหรบตรงนนเราจะตองมองเกนไปกวาวธการอธบายนโดยไปท มตของสงคมและบคคลในการวเคราะห ในระดบของสงคมทง ๒ ประเทศแตกตางกนมากในการวาดภาพคราวๆ ของวฒนธรรมการเมองของโซเวยต และการแสดงออกถงนโยบายตางประเทศไดแสดงถง ๒ รฐ กคอ ความเปนชาวรสเซยและความเปนคอมมวนสต สรางสรรคนยมระบไววา วฒนธรรมทางการเมองของรสเซยเนนเผดจการ (Absolutism) มากกวาประชาธปไตย เนนความตองการผนาทแขงแกรง เนนความกลวทไรขอแป (รสเซยทผานมาเปนอาณาจกรทใหญมากและความกลวในความไรขอแป และสภาพไมพอใจ อาจนามาซงความแตกแยกทมความเปนไปได เนนความกลวการถกคกคาม (รสเซยนน เปนมหาอานาจทางพนดนทมความไมมนคงและอาจถกโจมตไดงายในเชงภมศาสตร ซงเคยคกคามและถกคกคามโดยเพอนบานตลอดหลายศตวรรษทผานมา) เนนความกงวลและอดสเกยวกบความลาหลงของตนเอง (ตงแตพระเจาปเตอรมหาราช รฐเซยไดพยายามทจะพสจนความสามารถทจะแขงขนในระดบระหวางประเทศ) และเนนความลบลมคมใน (ความตองการทจะซอนแงมมของความมดมนของชวตชาวรสเซย) รวมถงระบบคอมมวนสตเลอกปฏบตตอชนชน แทนทจะเปนลทธระดบบคคลในแงของพนฐานของความยตธรรม บทบาทอนควรสาหรบบคคลหรอสาหรบสงคมคอการนา พวกชนชนกรรมมาชพ (Proletariat) ไปสอานาจการปกครองเพราะวานควรทจะเปนแนวทางประวตศาสตร รปแบบทางอดมการณน ใหการผลกดนเชงรกแกลทธจกรวรรดนยมเดมของรสเซย และกอใหเกดกระบวนการนโยบายดานการตางประเทศทเปนความลบ และกระชบ มนนาสนใจทจะบนทกจดแขง และจดออนของกระบวนการน จดแขงนนพสจนไดหรอเหนไดชดในป ค.ศ.๑๙๓๙ ตอนทสตาลน สามารถลงนามในสนธสญญาไดอยางรวดเรวกบฮตเลอร ความคดเหนของสาธารณชนไมสามารถโนมนาวได และเขาไมตองกงวลเกยวกบระบบขนตอนของทางราชการตางๆ ทจะหยดรงเขาไวได เขามเสรภาพทจะเรงรดการทาสนธสญญากบ ฮตเลอรระหวางทองกฤษและฝรงเศสยงคงลงเลอยวาจะตกลงหรอไมตกลงกบฮตเลอร ในทางกลบกนกเหนไดชดอกคอ ในป ค.ศ.๑๙๔๑ ตอนฮตเลอรบกรสเซย สตาลนไมสามารถทจะเชอวาฮตเลอรจะทาอยางนนได กเลย

๑๒๐

ซมไปเปนเวลามากกวาสปดาห ผลกคอเปนความพงทลายของความสามารถในการปองกนตนเองของโซเวยต ในชวงแรกของสงคราม ในทางกลบกนวฒนธรรม ทางการเมองของสหรฐฯ เนนประชาธปไตยแบบเสร และความหลากหลายของบคคลในสงคม และการกระจายอานาจแทนทจะเปนความอดสในความลาหลง อเมรกามความภาคภมในเทคโนโลย และการขยายตวทางเศรษฐกจของตนเอง แทนทจะเปนความกลวทจะถกรกราน ทผานมาในประวตศาสตร สวนใหญสหรฐฯ สามารถทจะโดดเดยวตวเองระหวาง ๒ มหาสมทร (และกองทพเรอขององกฤษ)ระหวางทตวเองบกรกเพอนบานทออนแอกวา ในแงของความลบ สหรฐอเมรกาเปดกวางมากถงขนทเอกสารของรฐสามารถไปถงสอมวลชน ภายในไมกวนหรอสปดาห แทนทจะเปนเชงชนชน ในการตดสนใจหรอกอกาเนดกระบวนการทางยตธรรม อเมรกาจะเนนใหความสาคญแกความยตธรรมระดบบคคล นโยบายการตางประเทศทเปนผลมาจากวฒนธรรมทางการเมองน คอความมจรยธรรม เนนมความเปนสาธารณะ และมแนวโนมทจะผานกระบวนการตรวจสอบโดยละเอยด ผลกคอกระบวนการของนโยบายการตางประเทศของอเมรกาจงไมคอยจะคงท และไมสอดคลองกนหากมองแบบผวเผน แตมนกมอกมมมองหนง จดแขงของการทเปดกวางและมความหลากหลายในทางสงคมเปนการปองกน สหรฐฯ จากความผดทรายแรงได เพราะเหตน จงไมนาแปลกใจนกทสงคมของทงสอง ซงมสวนประกอบทแตกตางกนมาก และมกระบวนการนโยบายตางประเทศทแตกตางกนมาก จะทาใหเกดความสบสน ซงกนและกน เราเหนตวอยางตรงจดนในวธททรแมน และรสเวลท ตอกรกบสตาลน ในชวงทศวรรษป ๑๙๔๐ มนเปนการยากสาหรบชาวอเมรกนทจะเขาใจสหภาพโซเวยตในชวงสงครามเยน เพราะสหภาพโซเวยตเปรยบเสมอนกลองดา ผนาอเมรกนสามารถทจะเหนสงทเขาไป และสงทออกมาจากกลองแตไมรวาอะไรเกดขนขางใน ชาวอเมรกานนกทาใหชาวโซเวยตงงเชนกน ชาวอเมรกนเปรยบเสมอนเครองจกรทมเสยงรบกวน (white noise) ทผลตเสยง backgroud noise มาก จนกระทงไดยนสญญาณทแทจรงอยางชดเจน เพราะวามคนหลายคนทพดหลายเรอง จงทาใหชาวโซเวยตเกดความสบสนบอยครงวา จรงๆ แลวชาวอเมรกนตองการอะไร เปาหมายของสหรฐและโซเวยตในสงครามเยน (U.S. AND SOVIET GOALS IN THE COLD WAR) โซเวยตไดถกกลาวหาบอยครงในการขยายอานาจของตนเอง การเปนมหาอานาจทปฏวตมาไมใชเปนอานาจดงเดม สหภาพโซเวยตมแนวโนมทจะตองการเปาหมายทจบตองไดหรอยดครองได เชน อาณานคม ในทางกลบกนชาวอเมรกน มแนวโนมทจะตองการเปาหมายทจบตองไมได หรอเปาหมายทางสภาพแวดลอม ตวอยางเชน วธการทจะปรบสภาพทวไปของการเมองระหวางประเทศ เราสามารถมองเหนสงเหลานในความตองการทสตาลน เชอรชน และรสเวลท นามาใชในการตอรองทเมองยลตา สตาลนมวตถประสงคทชดเจนทเมองยลตา กลาวคอ เยอรมนและโปแลนด เชอรชล ตองการบรณะฝรงเศสใหม เพอชวยถวงดลอานาจของโซเวยตในกรณทอเมรกนถอนตวกลบบาน รสเวลท ตองการสหประชาชาต และระบบเศรษฐกจระหวางประเทศทเปด เปาหมายเหลาน มความแตกตางในเชงทจะจบตองไดในตวของมนเอง มองในแงมมหนง เปาหมายหลง

๑๒๑

สงครามของสตาลน เปนเสมอนเปาหมายของจกรวรรดนยมเดมของรสเซย จกตองการทจะเกบผลพลอยไดเดมทเขาไดทาในสนธสญญากบฮตเลอร สงทอยากได คงคลายกบความตองการของพระเจาปเตอรมหาราช ชาวอเมรกนชนบางกลมคดวาทางโซเวยตเปนพวกขยายอทธพลเหมอนกบฮตเลอร ทตองการครองโลก บางคนพดวา โซเวยตเปนเพยงพวกทเนนความมนคงของตวเอง นนกคอ การขยายอทธพลเปนการปองกนตนเอง มอยางนอย ๒ ทาง ทการขยายอทธพลของโซเวยตไมเหมอนกบฮตเลอร ทางแรกคอ ไมมงเนนในการทจะรบกลาวคอ ชาวโซเวยตไมตองการสงคราม ตอนฮตเลอรบกโปแลนดเขากงวลวาเขาจะไดรบขอเสนอมวนคอกอนหนงแทนทจะเปนสงครามทเขาตองการ เพอชยชนะของลทธเผดจการแบบฟาสซสต จดแตกหกอกอนหนง คอ สหภาพโซเวยตนนเปดโอกาสอยางระมดระวง ไมใชในลกษณะของการผจญภยแบบไมคดชวต การผจญภยถกมองวาเปนบาปตอสงคมนยมเพราะมนอาจทาใหแนวทางทางประวตศาสตรททานายไวชะงกลงได ในชวงสงครามเยนสหภาพโซเวยตไมเคย กาวราว หรอบาเลอดเหมอนกบทฮตเลอรเคยเปน อยางไรกตาม ปญหายงมอยถาจะมองวา พฤตกรรมของโซเวยตเปนเพยงการปองกนตนเอง เทานน ตามทเรารจากสงครามเพโลโพนเซยน มนเปนการยากทวาโลกทถกแบงเปน ๒ ขว จะทาใหกระจางวาเปนการรกรานทมผลจากการปองกน การปฏบตบางอยางอาจมแรงจงใจในการปองกนตนเอง แตอาจจะดเหมอนกบวาเปนการขมากกวาสาหรบอกฝายหนง ยงไปกวานนทผานมามประเพณอนยาวนานของการขยายเชงปองกน หรอทเรยกกนวาจกรวรรดนยม ยกตวอยางในศตวรรษท ๑๙ องกฤษเรมเขาไปในอยปตเพอปองกนเสนทางเดนเรอไปอนเดย หลงจากทไดครอบครองอยปตแลว องกฤษคดวาควรจะครอบครองซดานเพอปองกนอยปตเสรจแลวตองไปยดยกานดา เพอครอบครองซดาน หลงจากทยดยกานดา องกฤษตองครอบครองเคนยา เพอทจะสรางทางรถไฟเพอปองกนยกนดา ความกระหายเพมขน เมอไดกนเหมอนกบการทยกขออางวาตองการความมนคงเพอรองรบการขยายตวมากขนเรอยๆ พรรคคอมมวนสตโซเวยตไดบวกแรงจงใจทางทางอดมการณทจะปลดปลอยชนชน กรรมาชนในทกแหงหนของโลก ซงรองรบการขยายอทธพลของตวเองใหมความถกตองสน ๆ กคอ สหภาพโซเวยตมแนวทางการขยายตนเองในชวงสงครามเยน แตเปนไปดวยความระมดระวง และ มงเนนการสรางโอกาสดวย การปดลอม (CONTAINMENT) อะไรคอเปาหมายของสหรฐฯ ในชวงสงครามเยน รฐบาลสหรฐฯ ตองการทจะปองกนการขยายอานาจของสหภาพโซเวยต ทแนๆ กคอวา นโยบายการปองกนการขยายอานาจเกยวของกบความคลมเครอใหญๆ สองกรณ กรณทหนงคอคาถามของจดจบ วาจะปองกนการขยายอานาจของโซเวยต หรอปองกนการขยายอานาจของคอมมวนสต กรณทสองคอ คาถามของทรพยากร วาจะทมเททรพยากรเพอปองกนการขยายตวใดๆ ของอานาจโซเวยต หรอเพยงในพนทหลกบางแหง ทดเหมอนจะมความเสยงตอการถวงดลอานาจ สองกรณของความคลมเครอในเรองของจดจบ และของทรพยากรในการปองกนการขยายอานาจ ไดรบการถกเถยงกนในชวงระยะกอนสงครามเกาหล จอรจ เคนแนน ไมเหนดวยกบการปองกน

๑๒๒

การขยายอานาจตามแนวขยายความททรแมนกลาวถง แนวคดของเคนแนน เกยวกบการปองกนการขยายอานาจจะออกไปในแนวทใกลเคยงกบการตางประเทศแบบดงเดม ทตองพงทรพยากรทางการทหารทนอยกวา และเลอกปฏบตมากกวา ตวอยางทชดเจนกคอ ยโกสลาเวย ทมรฐบาลคอมมวนสตแบบเบดเสรจภายใตการนาของ โจเซฟ ตโต (Josef Tito) ในป ค.ศ.๑๙๔๘ ตโต ไดแยกทางกบสตาลน เกยวกบการทโซเวยตมความพยายามควบคมนโยบายการตางประเทศของยโกสลาเวย รวมถงการสนบสนนคอมมวนสตกรก ในมมมองเชงอดมการณเรองการมงปองกนการขยายอานาจ สหรฐฯไมควรชวยเหลอยโกสลาเวย เพราะเปนคอมมวนสต ในมมมองเชงถวงดลอานาจของการมงปองกนการขยายอานาจ สหรฐฯควรชวยเหลอยโกสลาเวย เพอเปนการทมเทในการทาใหอานาจของโซเวยตออนแอลง ในความเปนจรง สงทสหรฐฯไดทากคอ สหรฐฯ ไดใหการชวยเหลอทางการทหารแกรฐบาลคอมมวนสตแบบเบดเสรจ ทงๆ ทหลกนยมทรแมน ประกาศเปาหมายการปกปองเสรชนทวไป ซงสงทสหรฐฯ ทาไปนน เพอเหตผลของการถวงดลอานาจ และนโยบายนไดสงผลใหอานาจของโซเวยตมชวงโหวในยโรป อยางไรกตามหลงจากสงครามเกาหล แนวทางการมงปองกน การขยายอานาจในแบบฉบบของเคนแนน ไดเรมถดถอย และแลวดเหมอนจะคลายๆกบวาการพยากรณของ NSC-๖๘ เกยวกบการขยายตวของโซเวยต ไดรบการพสจนวาถฏตอง คอมมวนสตดเหมอนจะมความเปนรปธรรม หลงจากทจนเขารวมในสงครามเกาหล และการกลาวขานของการมงปองกนการขยายอานาจ เนนถงเปาหมายเชงอดมการณของการปองกนการกระจายของคอมมวนสต เนองจากการอาศยนยามแนวน สหรฐฯ จงประสบกบความสญเสยทมราคาแพงมาก ในการเขาไปพวพนในสงครามภายในประเทศของเวยดนาม เกอบสองทศวรรษทสหรฐฯ พยายามทจะปองกนการควบคมของฝายคอมมวนสตในเวยดนาม โดยเสยสละชวตของชาวอเมรกนกวา ๕๘,๐๐๐ ชวต ชวตของชาวเวยตนามกวาหนงลานคน เงนกวา ๖ แสนลานเหรยญดอลลารสหรฐฯ และความวนวายภายในประเทศทบนทอนการสนบสนนนโยบายการมงปองกนการขยายอานาจเสยเอง นอกเหนอจากการมงเนนการปองกนการขยายอานาจคอมมวนสตในเวยดนามใต สหรฐฯ เกรงวา การพายแพอาจสงผลใหความเชอถอในความมงมนของตนเองออนแอลง และสงผลในแถบอนของโลกดวย ทตลกกคอ หลงจากทสหรฐฯ พายแพและถอนกาลงออก ในป ค.ศ.๑๙๗๕ แลว การเปนปรปกษกนระหวางคนชาตเดยวกนภายในประเทศคอมมวนสตในเอเชย พสจนใหเหนวา มแรงผลกดนทมประสทธภาพในการคงไวซงการถวงดลอานาจในภมภาค สงครามเยนสวนทเหลอ (THE REST OF THE COLD WAR) ในป ค.ศ. ๑๙๕๒ ดไวท ไอเซนฮาวร (Dwight Eisenhower) ไดรบเลอกตงเปนประธานาธบดของ สหรฐฯ ดวยคามนสญญาทใหไวในชวงรณรงคหาเสยงวา จะยตสงครามเกาหล และผลกดนคอมมวนสตใหลาถอยไป พรรครพลบบลกนไดโตแยงวา การปดลอม เปนการปรบตวรบลทธคอมมวนสตอยางขขลาด แนวทางทถกตองกคอ การผลกดนใหคอมมวนสตลาถอยไป อยางไรกตามเพยงหกเดอนเทานน กเรมชดเจนขนวาผลกดนคอมมวนสตไปมความเสยงสงทจะเรงใหเกดสงครามนวเคลยร หลงจากทสตาลนตาย ในป ค.ศ.๑๙๕๓ ความสมพนธทแขงกระดางมานานในชวงสงครามเยนไดเรมผอนคลายลง ในป ค.ศ. ๑๙๕๕ มการประชมสงสดท

๑๒๓

กรงเจนวา และไดมขอตกลงในการสถาปนาใหออสเตรยเปนประเทศทเปนกลาง ในป ค.ศ. ๑๙๕๖ ประธานาธบดครซเชฟของรสเซย ไดเปดเผยความลบเกยวกบอาชญากรรมของสตาลนตอสภาสงของสหภาพโซเวยต ความลบน ไดรวไหลออกมา และกระจายไปทว ทาใหเกดความสบสนวนวายทงในโซเวยต และยโรปตะวนออก จากเหตผลดงกลาว เปนเหตใหฮงการพยายามทจะทาการปฏวต แตโซเวยตไดสงกาลงทหารเขาแทรกแซง เพอใหฮงการอยในโลกของคอมมวนสตเหมอนเดม ครซเชฟ ตดสนใจวาเขาตองการทจะกาจดชาวอเมรกนใหออกไปจากกรงเบอรลน และเมอมาถงชวงสนสดของสงครามโลกครงท ๒ ดงนน เขาจงคดวา เขาสามารถทจะทาใหโซเวยตเขมแขงและมนคงขน โดยการรวมเอายโรปตะวนออกไว และทาใหเขาใชความไดเปรยบนเพอปลดปลอยการเปนอาณานคมของประเทศเลกในโลกท ๓ แตรปแบบและความพยายามของครซเชฟ ในการเจรจาตอรองกบสหรฐฯ เตอนใหระลกถงรปแบบของพระเจาไกเซอรในความพยายามทใชกาลงในการตอรองกบองกฤษ กอนป ค.ศ. ๑๙๑๔ เตมไปดวยคาพดทโออวดและหลอกลวง ซงการกระทาแบบนกบสหรฐฯไดผลตรงกนขาม ทาใหครซเชฟ ลมเหลวในวกฤตการณทกรงเบอรลน เมอป ค.ศ. ๑๙๕๘ - ค.ศ.๑๙๖๑ และกลมเหลวอกครงในวกฤตการณควบา จากวกฤตการณควบา เปนสาเหตใหสหภาพโซเวยต และสหรฐฯ เขาใกลภาวะสงครามนวเคลยรเขามาทกททกท ซงทงคนนกมความหวาดระแวงซงกนและกน ในชวงความสมพนธทเกดขนใหม ในชวงปค.ศ. ๑๙๖๓ - ค.ศ.๑๙๗๓ เปนชวงทมการผอนคลายความตงเครยดระหวางประเทศ ผลท ตามมาของการเกดวกฤตการณควบากคอ การเจรจาการควบคมอาวธในรปของสนธสญญา Limited Test Ban Treaty ซงเปนการจากดการทดลองอาวธนวเคลยรในชนบรรยากาศ และสนธสญญางดการแพรขยายอาวธนวเคลยร (Non – Proliferation Treaty) ในป ค.ศ.๑๙๖๘ และสงผลใหการคาเรมเตบโตขน ทละเลกทละนอย และการผอนคลายความตงเครยดดเหมอนวากาลงแผขยายออกไป ตอมาสงครามเวยดนามไดเบยงเบนความสนใจของสหรฐฯ จากจนคอมมวนสตไปเปนเวยดนาม โดยมองวาเวยดนามเปนภยคกคามทสงกวา ในชวงป ค.ศ.๑๙๖๙ - ค.ศ.๑๙๗๔ รฐบาลนกสนใชนโยบายผอนคลาย ความตงเครยดเปนเครองมอ เพอนาไปสเปาหมายของการปดลอม หลงวกฤตการณขปนาวธทควบา โซเวยตไดเพมศกยภาพทางทหารและปรมาณอาวธนวเคลยรใหเทาเทยมกน สงครามเวยดนามสงผลใหความคดเหนของสาธารณชนอเมรกนเขาใจผดเกยวกบการแทรกแซงในสงครามเยน ยทธศาสตรของนกสน คอ (๑) เจรจาตามสนธสญญาการควบคมอาวธทางยทธศาสตร เพอทจะใหมอาวธนวเคลยรเทาเทยมกน (๒) เปดความสมพนธดานการทตกบจน และสราง ๓ แนวทางในการถวงดลอานาจในเอเชย (ดกวาทจะใหโซเวยตและจนรวมมอกน) (๓) ขยายการคาขายโดยใชนโยบายผอนปรนและเขมงวดในความสมพนธระหวางสหรฐฯ กบโซเวยตและ (๔) ใชนโยบายเชอมความสมพนธสวนตางๆ เขาดวยกน ประเดนสาคญของการผอนคลายความตงเครยดไดเกดขนในปค.ศ. ๑๙๗๒ และ ค.ศ.๑๙๗๓ แตกใชประโยชนไดไมนานมาก สงครามตะวนออก ในปค.ศ.๑๙๗๓ และการชวยเหลอของโซเวยตในการตอตานการเคลอนยายกาลงของชาตตะวนตกไปยงแอฟรกา นาไปสความรสกทไมดวาใครกนแนทชนาไปในทางทผด การเมองภายในประเทศของอเมรกา สนบสนนการปฏเสธตอนโยบายผอนคลายความตงเครยด เมอสมาชกสภานตบญญตของอเมรกา เชน

๑๒๔

วฒสมาชกเฮนร แจกสน พยายามทจะผกสมพนธทางการคากบโซเวยต กบประเดนสทธมนษยชน เชน การปฏบตตอชาวยวในโซเวยต แทนทจะเปนทางดานการถวงดลอานาจมากกวา ในป ค.ศ. ๑๙๗๕ เมอโปรตเกสใหอสรภาพแกประเทศแองโกลา และโมแซมบค สหภาพโซเวยต ไดชวยเหลอโดยการลาเลยงทหารควบาเพอดารงการเปนรฐบาลคอมมวนสตใหคงอยในอานาจทนน ตอมาในปค.ศ. ๑๙๗๖ ชวงการรณรงคเลอกตงประธานาธบด ประธานาธบดเจอรล ฟอรด ไมเคยกลาวถงนโยบายผอนคลายความตงเครยดเลย ผชนะในการเลอกตงในครงนน คอ จมม คารเตอร พยายามทจะใชนโยบายผอนคลายความตงเครยดกบโซเวยตตอไป ในชวง ๒ ปแรกของการดารงตาแหนง แตสหภาพโซเวยต (และควบา) ไดเขาไปเกยวของในสงครามกลางเมองทเอธโอเปย โซเวยตไดสรางแนวปองกนของเขาตอไป และในเดอนธนวาคม ค.ศ.๑๙๗๙ สหภาพโซเวยต ไดใชแผนการ อนหลกแหลมในการผอนคลายความตงเครยดดวยการบกอาฟกานสถาน ทาไมการเปนปรปกษกลบมาอก ขอถกแถลงหนงคอ การผอนคลายความตงเครยดไดถกนามาใชบอยครง ซงเปนการคาดหวงมากเกนไป นอกจากนนแลว ยงมแนวโนมอก ๓ ประการทเกดขนในทศวรรษท ๑๙๗๐ ประการแรกคอการเสรมสรางการปองกนประเทศของโซเวยต ซงเปนการเพม งบประมาณดานปองกนประเทศเกอบ ๔ เปอรเซนต ตอป โดยการสรางขปนาวธขนาดหนกรนใหม เพอสรางความหนกใจใหกบผวางแผนการปองกนประเทศของสหรฐฯ โดยเฉพาะ ประการท ๒ การแทรกแซงของโซเวยตในแองโกลา เอธโอเปยและอฟกานสถาน โซเวยตคดวาเขาถกทาใหบรสทธโดยเขาเรยกการเปลยนแปลงนวา “ความสมพนธของพลงอานาจ” ในอดตเขาเชอวา ประวตศาสตรกาลงเปลยนไปในทศทางตามคาทานายของลทธ มารกซ-เลนน ประการท ๓ คอการเปลยนแปลงการเมองภายในประเทศของสหรฐฯ ผลกระทบทมผลตอการกระทาของโซเวยตและแนวโนมทางดานการเมองของสหรฐฯ ยนยนใหเหนภาพทวาสงครามเยน ยงยนหยดอยได และการผอนคลายความตงเครยดไมยงยน อยางไรกตามการเปนปรปกษทเรมตนใหมในทศวรรษ ๑๙๘๐ ไมหวนกลบมาสสงครามเยนเหมอนกบทศวรรษท ๑๙๓๐ แตเปนการกลบมาในรปของวาทศลป ซงรปแบบของการปฏบตคอนขางแตกตางกนอยางสนเชง ถงแมวา ประธานาธบดโรนล เรแกน ไดกลาวถงสหภาพโซเวยตวาเปนจกรวรรดแหงความชวราย เขาจงไดวางแผนการควบคมอาวธ การเพมความสมพนธดานการคาระหวางกนทสาคญในเรองเมลดธญพช และนนเปนความสมพนธทสมาเสมอระหวางสหรฐฯ และโซเวยต มหาอานาจไดสรางความสมพนธกนอยางเรยบรอยสมาเสมอ ดวยกฏเกณฑของความระมดระวงในทาทตอกน นนไมใชสงครามโดยตรง ไมมการใชนวเคลยรและการปรกษาหารอในเรองอาวธ ในเรองการควบคมอาวธนวเคลยร มนเปนความเขาใจในความแตกตางของสงครามเยน ในทศวรรษท ๑๙๘๐ มากกวาความเขาใจในทศวรรษท ๑๙๕๐ ชวงสนสดของสงครามเยน (THE END OF THE COLD WAR) สงครามเยนสนสดเมอไร เนองจากจดกาเนดของสงครามเยนมความเกยวของอยางรนแรงกบความแตกแยกของยโรป โดยการกระทาของสหรฐฯ และสหภาพโซเวยต การสนสดของสงครามเยนอาจจะระบไดกอนเมอความแตกแยกสนสดลง เมอป ค.ศ.๑๙๘๙ และสงครามเยนอาจจะกลาวไดวา สนสดลงแลว เมอ

๑๒๕

สหภาพโซเวยต ไมใชกาลงอานาจสนบสนนรฐบาลคอมมวนสตในเยอรมนตะวนออก และกาแพงเบอรลนไดถกทะลทะลวง และฝาขามโดยการใชกาลงของฝงชนทแสดงความปลมปต ในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.๑๙๘๙ แตทาไมมนสนสดลง หนงในเหตผลทแสดงความจรงกคอ ผลจากการตอตานการขยายอานาจของฝายตรงขาม หรอการปดลอม ไดปฏบตแลวจอรจ เคนแนน ไดอภปรายอยางถกตองภายหลงสงครามโลกครงท ๒ วา ถาสหรฐฯ สามารถขดขวางการขยายอานาจของสหภาพโซเวยตได นนอาจจะไมประสบความสาเรจในการทจะปอนอดมการณ และการเปนคอมมวนสตของสหภาพโซเวยตกอาจจะเบกบานทละเลกทละนอย ความคดใหมๆ อาจจะเรมขน ประชาชนอาจจะตระหนกในลทธคอมมวนสตวาไมสามารถทจะไปถงอนาคตได ประวตศาสตรไมไดเขาขางใคร โอกาสหรอแนวโนม ทจะเปนไปไดมากกวานน เคนแนนกลาวไดถกตองแลว แตความมนงงเกยวกบคาอธบายในการเลอกจงหวะเวลาวา ทาไมเปนป ค.ศ.๑๙๘๙ ทาไมมนกนเวลานานถง ๔ ทศวรรษ ทาไมมนใชเวลายาวนานทจะสกงอม อกทางหนงทาไมมนไมกนเวลาเพยง ๑๐ ป การตอตานการขยายอานาจของฝายตรงขามหรอการปดลอม ไดทางานแลว แตไมไดใหคาตอบทสมบรณ คาอธบายอกอนหนงคอ Imperial Overstretch นกประวตศาสตร ชอ พอล เคนนาด มขออภปรายวาการขยายจกรวรรดตาง ๆ มากเกนไป จนกระทงการขยายอานาจนน เปนตวทาลายความแขงแกรง ภายในจกรวรรดนน ๆ มากกวาหนงในสสวนของการทมเททางดานเศรษฐกจ เพอทจะปดปองประเทศและดาเนนงานดานตางประเทศ (เปรยบเทยบกบหกเปอรเซนตของ งบประมาณของสหรฐฯ ในทศวรรษ ๑๙๘๐) สหภาพโซเวยต Overstretch แตเคนนาดไดกลาวตอไปวา ไมมอาณาจกร ใดๆ ใน Multinational ทขยายอานาจมากเกนไปในประวตศาสตร เคยลาถอยกลบเขาไปในถนฐานเกยวกบชาตพนธของตนเอง กอนทจกรวรรดเหลานนถกทาใหแพและถกทาใหออนแอลงในสงครามมหาอานาจ อยางไรกตาม สหภาพโซเวยต กไมไดถกทาใหแพและถกทาใหออนแอในสงครามมหาอานาจเชนเดยวกน คาอธบายทสามกคอ กาลงทหารของสหรฐฯ ไดสรางขนมาในทศวรรษท ๑๙๘๐ เพอบงคบใหโซเวยตยอมแพในสงครามเยน นนเปนความจรงบางทวา ตราบใดทนโยบายของประธานาธบดโรนล เรแกน ทาตามแบบละคร โดยเสนอใหโซเวยตเปน Imperial Ovestretch แตนนไมใชคาตอบทแทจรงตอคาถามพนฐาน หลงจากนน ชวงตนๆ ของการสรางกาลงทหารของสหรฐฯ ไมมผลกระทบใดๆ เลย ทาไมเปนป ค.ศ.๑๙๘๙ เราตองมองใหลกลงไปอกถงสาเหตตาง ๆ เพราะวาการเสอมถอยของสหภาพโซเวยตอาจจะคลายคลงกบไกตวผ ซงคดวาเสยงขนของมนกอนพระอาทตยตกจะเปนเหตใหพระอาทตยขนมาได - เปนตวอยางอกอนหนงของความคดทผดๆ ในกระบวนการหลอกลวง เราสามารถเพมความเขาใจอยางลกซงใหดขน เกยวกบการสนสดของสงครามเยน โดยมองไปทสาเหต ๓ ประการ ไดแก ระยะเรมตน ระยะกลาง และระยะสดทาย สาเหตสาคญทสดทเรงใหเกดการสนสดของสงครามเยนกคอการอยโดยลาพง มคาเอล กอรบาชอฟ ตองการปฏรประบบคอมมวนสต ไมใชตองการเปลยนระบบ อยางไรกตาม การปฏรปไดทวความสาคญขน จากแรงขบของการเปลยนแปลงจากระดบลาง มากกวาทจะถกควบคมจากระดบเบองบน ทงนโยบายภายใน และระหวางประเทศของกอรบาชอฟ เปนตวเรงใหโซเวยต เสอมถอย และเขาไปสการสนสดของสงครามเยนเรวขน เมอเขาเขามาอยในอานาจครงแรกในปค.ศ. ๑๙๘๕ กอรบาชอฟ พยายามสรางวนย ใหกบประชาชนชาวโซเวยต เพอเปนแนวทางทจะเอาชนะความเสอมถอยทาง

๑๒๖

เศรษฐกจทเกดขน เมอมาตรการการใชระเบยบวนยไมเพยงพอทจะแกปญหา เขากไดเรมดาเนนการใชแนวความคดของเปเรสทอยกา (perestroika) หรอ “การปฏรปโครงสราง” (restructuring) แตเขากไมสามารถทจะปรบโครงสรางจากเบองบนได เพราะวาเหลาผบรหารของพรรคคอมมวนสต เฝาคอยขดขวางคาสงของเขา เพอเปนการกระตนเหลาผบรหารน เขาไดใชยทธศาสตรกลาสนอสท (Glassnost) หรอเปดใหมการอภปรายโตแยงได เชนเดยวกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย ความคดเหนของประชาชนทแสดงความไมพอใจกบแนวทางของระบบนคอ เปนการทางานทสรางความกดดนใหกบกลมผบรหาร และจะสงผลใหนโยบายเปเรสทอยกาทางาน แตครงหนงนโยบายกลาสนอสท และการทาใหเปนประชาธปไตยอนญาตใหประชาชนไดพดวา เขาคดอะไร และจะลงคะแนนเสยงอยางไร ประชาชนสวนมากพดวา “เราตองการออกจากระบบน นนไมมรปแบบใหมของชาวโซเวยต แตเปนการปกครองในระบบกษตรย และเราไมตองการอยใตอาณาจกรน” กอรบาชอฟไดปลอยใหสหภาพโซเวยต แตกแยกออกเปนสวนๆ ซงเปนการเพมความเดนชดขนหลงจากความลมเหลวของแผนการทวางไว ในเดอนสงหาคม ค.ศ.๑๙๙๑ และตอมาในเดอนธนวาคม ค.ศ. ๑๙๙๑ สหภาพโซเวยตกไดลมสลายลง นโยบายตางประเทศของกอรบาชอฟ ซงเขาเรยกวา “New Thinking” ซงสนบสนนใหเกดการสนสดของสงครามเยนดวย นโยบายนมความสาคญ ๒ ประการ คอ ประการทหนงคอ การเปลยนแนวความคด ซงพวก สรางสรรคนยม เนน เชน แนวความคดของระบบความมนคงแบบธรรมดากคอ การหลบหนจากสภาพทกลนไมเขาคายไมออก โดยรวมมอกนเตรยมการสรางระบบความมนคง กอรบาชอฟและคนรอบขางเขาไดกลาววา การเพมขนของการพงพาอาศยกนในโลกน ระบบความมนคงเปน non-zero-sum game กคอไมมฝายใดไดหรอเสย และทงหมดนเปน ผลประโยชนทเกดจากความรวมมอกน ภยคกคามดานนวเคลยรทยงคงหลงเหลออย มความหมายวามนอาจจะเสอมสลายไปดวยกนทงหมด ถาการแขงขนไดถกกาจดออกไป มความเปนไปไดวามความพยายามทจะสรางอาวธนวเคลยรจานวนมาก กอรบาชอฟไดประกาศใชหลกนยมความพอเพยง โดยคงอาวธไวสาหรบการ ปองกนนอยทสด การเปลยนแปลงนโยบายตางประเทศของกอรบาชอฟในมตอนๆ เปนการแผ

๑๒๗

ขยาย ในเรองการถวงดลใหมคามากกวาผลประโยชน การควบคมยโรปตะวนออกของโซเวยตมการลงทนสงมาก แตไดรบผลประโยชนคอนขางนอยมาก และการบกอฟกานสถานไดสรางความหายนะอยางมาก มนไมมความจาเปนเลยทจะไปกาหนดใหมระบบสงคมคอมมวนสตอนเปนเสนทางททาใหเกดความแนใจถงความปลอดภยบรเวณเสนเขตแดนของโซเวยต ดวยเหตน ในชวงใกลฤดรอนของป ค.ศ.๑๙๘๙ ชาวยโรปตะวนออก จงไดรบเสรภาพมากขน ฮงการอนญาตใหชาวเยอรมนตะวนออก หนผานฮงการเขาไปในออสเตรย การออกไปของชาวเยอรมนตะวนออกจานวนมาก เพมความกดดนใหรฐบาลเยอรนตะวนออกอยางมาก รฐบาลยโรปตะวนออก ไมตองหงดหงดอกตอไป (โซเวยตหนนหลง) ในการลดการประทวงลง ในเดอนพฤศจกายนกาแพงเบอรลนไดถกทะลวง บทสรปแบบอยางละครของเหตการณทคอยๆ เพมขน เกดขนในชวงเวลาทสนมาก เราสามารถโตเถยงวาเหตการณเหลานเกดจากการคานวณผดพลาดของกอรบาชอฟ เขาคดวาระบบคอมมวนสตอาจถกฟนฟ แตในความเปนจรงแลวเขาพยายามทจะแกไขมน เขาเจาะชองในระบบฯ ซงเหมอนกบรรวในเขอน เมอความกดของนาทถกกกขงไวเรมทจะรวออก มนจะขยายชองทางออกอยางรวดเรว และทาลายระบบในทสด นนยงคงทงเปนคาถามไววา ทาไมตองเปน ป ค.ศ. ๑๙๘๙ ทาไมจงเกดขนภายใตผนาคนน กอรบาชอฟ เปนอบตเหตของประวตศาสตร ในชวงตนทศวรรษท ๑๙๘๐ ผนาเกาของโซเวยต ๓ คน ไดเสยชวตลง ในไมชาหลงจากนน ซงไมไดอยจนกระทงถงป ๑๙๘๕ ซงเปนยคของคนรนใหมกวา ประชาชนผซงเตบโตภายใตการปกครองของครซเชฟ ทเรยกวาเปนคนในยค ค.ศ. ๑๙๕๖ ถอวามโอกาส แตถาสมาชกในพรรคคอมมวนสตโพลตบโร (Politburo) เลอกใครคนหนง ทเปนคแขงคนสาคญของกอรบาชอฟ ในป ค.ศ.๑๙๘๕ แลว มนมความเปนไปไดอยางมากวา การเสอมถอยของโซเวยตอาจจะชาไปอกสบป มนไมควรจะลมสลายเรวเชนน บคลกภาพของกอรบาชอฟตามชวงเวลาอธบายไดอยางมาก สาหรบสาเหตทสอดแทรกขนมา ทงเคนแนน และ เคนนาด ยงดารงอยบนเปาหมาย สาเหตสอดแทรกสาคญ ๒ ประการคอ แนวความคดแบบเสรนยม ซงเนนคาอธบายของพวก สรางสรรคนยม และการแพรขยายอทธพล ซงเนนโดยพวกสจนยม แนวความคดแบบเปดกวางและเปนประชาธปไตย รวมทงแนวความคดใหมทกอรบาชอฟใช เปนแนวความคดแบบตะวนตก ซงถกนามาใชโดยคนในยคค.ศ.๑๙๕๖ การเจรญเตบโตของการสอสารและการตดตอขามชาต ไดชวยใหแนวคดแบบเสรนยมแพรกระจายออกไป และผลสาเรจทางเศรษฐกจของโลกตะวนตกกยงเปนการเพมแรงดงดดใจ ในขณะทการแพรขยายอทธพลของโซเวยต งบประมาณปองกนประเทศจานวนมากเรมสงผลกระทบในดานตางๆ ของโซเวยต การดแลสขภาพลดนอยลง และอตราการตายในโซเวยตเพมขน (ประเทศทพฒนาแลวเพยงประเทศเดยวเทานนทเกดเชนน) ในทสด แมแตทหารกยงตระหนกถงภาระหนาทอนนากลว ซงมสาเหตมาจากการแพรขยายอทธพล ในป ค.ศ.๑๙๘๔ นายพลโอการคอฟ (Ogarkov) เสนาธการทหารของโซเวยตเขาใจวา โซเวยตมความตองการใหพนฐานทางเศรษฐกจของพลเรอนดขน รวมทงตองการสนคาและเทคโนโลยของชาวตะวนตก แตในยคของชาตจารชน ผนาเกาไมสนใจทจะฟง และนายพลโอการคอฟ กถกถอดออกจากตาแหนง

๑๒๘

ดวยเหตน สาเหตสอดแทรกระหวางแนวความคดแบบเสรนยมกบการแพรขยายอทธพลจงมความสาคญ แตสดทายแลวเราจะตองจดการกบสาเหตลกๆ ทจะทาใหอดมการณของพวกคอมมวนสตเสอมลง (การอธบายของพวกสรางสรรคนยม) และการลมเหลวของเศรษฐกจโซเวยต (การอธบายของพวกสจนยม) การลมสลายของลทธคอมมวนสตโดยชอบธรรม ภายหลงสงครามเปนสงทนาทง ในชวงตน และชวงกลางหลง ป ค.ศ. ๑๙๔๕ ลทธคอมมวนสต เปนเรองทนาดงดดใจอยางกวางขวาง ประเทศคอมมวนสตจานวนมากไดนาพวกใตดนตอตานลทธเผดจการในยโรป และคนจานวนมาก เชอวาลทธคอมมวนสตคอคลนของอนาคต สหภาพโซเวยตไดรบพลงอานาจของแนวรวมจานวนมาก จากอดมการณของลทธคอมมวนสต แตมนไดถกตดทอนลงตามลาดบ โดยการปกครองแบบสตาลน (De – Stalinization) ในป ค.ศ. ๑๙๕๖ ซงเปดเผยอาชญากรรมของเขา โดยการควบคมฮงการ ในป ค.ศ.๑๙๕๖ ควบคมเชคโกสโลวาเกย ในป ค.ศ.๑๙๖๙ และในโปแลนด ในปค.ศ. ๑๙๘๑ ตลอดจนควบคมการเจรญเตบโตของการตดตอสอสารขามชาตของแนวความคดเสรนยม ถงแมวาในทางทฤษฎแลว ลทธคอมมวนสต มเปาหมายทจะสอนถงระบบทมความยตธรรมของชนชน แตทายาทของเลนนกลบรกษาอานาจภายในประเทศไวดวยการใชระบบความมนคงของรฐทโหดราย ซงเกยวของกบการปฏรปคายกกกน การใชคณะกรรมการตรวจสอบ และการใชผใหขาวตามทองถนจานวนมาก ผลกระทบของมาตรการการ ควบคมชาวรสเซย คอการสญเสยความศรทธาในระบบ เหมอนกบเสยงของพวกใตดนทคดคาน วรรณคด และกเกดกระแสความไมเหนดวยอยางแรง ซงนาโดยนกตอสเพอสทธมนษยชน หลงจากนกมการเสอมถอยของเศรษฐกจในโซเวยต ซงสะทอนใหเหนถงความสามารถในการวางแผนจากสวนกลางของโซเวยต ทจะสนองตอบตอการเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจของโลกลดนอยลง สตาลนไดสรางระบบเศรษฐกจแบบรวมศนย ซงเนนอตสาหกรรมโลหะหนก มนไมมความออนตว (เปนนวหวแมมอทงหมด แตไมมนวมออน) มนมแนวโนมทจะสะสมแรงงานมากกวา ทจะถายเทแรงงาน เพอการเจรญเตบโตของอตสาหกรรม ตามทนกเศรษฐศาสตร ชอ Joseph Schumpeter ชใหเหนวาลทธทนนยมเปนตวบอนทาลาย เปนแนวทางทจะตอบสนองตอคลนหลก ของการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เมอสนสดศตวรรษท ๒๐ การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยหลกของการปฏวตอตสาหกรรมทสาม คอการเจรญเตบโตของบทบาท ขาวสาร ราวกบวาเปนการขาดทรพยากรในทางเศรษฐกจ ระบบของโซเวยต ไมเหมาะสมอยางยงในการจดการขอมลขาวสารความลบอยางลก ๆ ของระบบทางการเมองมความหมายวา การไหลเวยนของขอมลขาวสารเปนไปไดอยางชาและไมสะดวก สนค าและบรการของโซ เวยต ไมสามารถก าวไปส ม าตรฐานโลกได มความย งยากอย า ง ใหญหลวงในระบบเศรษฐกจของโลกเมอสนศตวรรษท ๒๐ แตระบบเศรษฐกจของตะวนตกใชระบบ การตลาด จงสามารถทจะสงตอแรงงานเพอไปใหบรการในการปรบปรงองคกรของอตสาหกรรมหนก รวมทงทจะเปลยนไปใชคอมพวเตอร สหภาพโซเวยตไมสามารถทจะรกษาไวภายใตสภาวการณทเปลยนแปลง ตวอยางเชน เมอกอรบาชอฟขนสอานาจในป ค.ศ. ๑๙๘๕ โซเวยตมเครองคอมพวเตอร ๕๐,๐๐๐ เครอง ในขณะทสหรฐฯ ม ๓๐ ลานเครอง สปตอมาโซเวยตมเครองคอมพวเตอร ๔๐๐,๐๐๐ เครอง และสหรฐฯ ม ๔๐ ลานเครอง การตลาดทปรบตวไปตามสภาพเศรษฐกจและประชาธปไตย พสจนใหเหนวามความออนตวทจะ

๑๒๙

ตอบสนองตอการเปลยนทางเทคโนโลยไดดกวาระบบรวมศนยของโซเวยต ทสตาลนสรางสาหรบขดเสาปลองควนไฟของทศวรรษท ๑๙๓๐ ตามทนกเศรษฐศาสตรของโซเวยต ผหนงไดกลาวไว ในชวงปลายของทศวรรษท ๑๙๘๐ มเพยงแปดเปอรเซนตของอตสาหกรรมของโซเวยตเทานน ทสามารถแขงขนในระดบมาตรฐานของโลกได มนเปนการยากทจะคงความเปนมหาอานาจไว เมอ ๙๒ เปอรเซนต ของอตสาหกรรมตากวาเกณฑมาตรฐาน การสนสดของสงครามเยน เปนการเปลยนแปลงของเหตการณครงยงใหญในศตวรรษน มนมคา เทากบสงครามโลกครงท ๒ ซงมผลตอโครงสรางของระบบระหวางประเทศ แตมนเกดขน โดยปราศจากสงคราม ในบทตอไปเราจะทราบวาอะไรคอความหมายของการเมองระหวางประเทศในอนาคต สงครามเยนยตในป ค.ศ. ๑๙๘๙ แตนกวชาการของพวกสจนยมบางคน เชน นาย John Mearsheimer โตแยงวาความสงบในยโรปอาจจะไมใชครงสดทาย ตามทนกสงเกตการณสมยนคาดหวงไว รสเซย ไมอาจยดประเทศเพอนบานในยโรปตะวนออกทงหมดไดอก แตลทธชาตนยมรสเซยรวมกบความออนแอของระบอบประชาธปไตยในอนาคต อาจนาไปสลทธการแพรขยายอานาจใหม เมอรสเซยผานชวงการยกระดบภายในนขน มนอาจยอนกลบไปสนใจรฐแถบทะเลบอลตค ยเครน และยโรปตะวนออก ถาสงนนเกดขนในป ค.ศ. ๑๙๘๙ จะไดเหนแคความสงบชวคราวในระหวางกลางของระยะยาวทพายกาลงใกลเขามา ความเปนไปไดของสถานการณนไมวาอะไรกตาม การศกษาเกยวกบการเมองระหวางประเทศอยางระมดระวง บอกใหเขยนวามนไมใชกฎทตายตว จากการแตกสลายของสหภาพโซเวยต รสเซยไดประสบกบการเปลยนแปลงครงสาคญ มการประกาศยก เล กแผนทาง เศรษฐก จของ โซ เ ว ยต และในช ว งหล งสงคราม เย น ร ส เซ ย ได เ ร ม ด า เ นนการ ตามแนวทางของประชาธปไตย และระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมเปนการชวคราว ถนนนนเตมไปดวยความหายนะ อยางไรกตาม การปฏบตตามคาแนะนาของกองทนการเงนระหวางประเทศ รฐบาลรสเซยไดยอมรบเปนครงแรกกบการใชระบบเศรษฐกจแบบเปลยนแปลงอยางเฉยบพลน “Shock Therapy” ซงกเหมอนกบวถทางการเปลยนจากระบบเศรษฐกจแบบเผดจการมาเปนแบบเสรนยม นอกจากนนการเปลยนแปลงอยางเฉยบพลน ไดสรางความสบสนใหกบสงคมรสเซยทวา มนไดรบการพจารณาใหชอบอยางรวดเรวมากกวาทจะเปนแนวทางแบบคอยเปนคอยไป เพราะวาสถานการณทางเศรษฐกจเสอมลง ลทธชาตนยมรสเซยจงถกฟนคนขนมา นกทฤษฎ เชน ไมเคล ดอลย ไดตงสมมตฐานวา ประเทศเสรประชาธปไตยจะไมตอสในสงครามซงกนและกน ซงสามารถสรปไดวา ถารสเซยรอดจากการเปนประเทศประชาธปไตย มนกจะเปนลางดสาหรบสนตภาพระหวางประเทศ มนยงคงไดเหนถานโยบายตางประเทศของรสเซยจะเหมาะสมกบรปแบบของสนตภาพในลกษณะประชาธปไตย หรอมฉะนนลทธชาตนยมรสเซยกจะฟนคนชพขนมาทาทายสหรฐฯ และชาตยโรปตะวนตก ไมตองคานงถงส งทจะเกดขนในอนาคต ยงคงมปญหาหลกอนหนงทวา ทาไมสงครามเยน ถงยงคงอยยาวนาน โดยไมปะทเปนสงครามจรงๆ ระหวางชาตมหาอานาจทงสอง ทาไมมนไมกลายเปนสงครามโลกครงท ๓ กอนหนาน

๑๓๐

บทบาทของอาวธนวเคลยร (THE ROLE OF NUCLEAR WEAPONS) ทาไมสงครามเยนจงไมกลายเปนสงครามจรงๆ นกวเคราะหบางคนเชอวา ความกาวหนา ในการพฒนาสงคมไดเรยนรจากบทเรยนของสงครามโลกครงท ๑ และสงครามโลกครงท ๒ และ สาเหตททาใหเกดสงครามอยางแทจรง คนอนๆ เชอวา ความสงบระยะยาวทเกดขนในชวงหลงของศตวรรษท ๒๐ เกดจากการจากดเปาหมายในการแผขยายอทธพลของมหาอานาจ และยงคงมความเชออนทพจารณาถงระบบสองขวอานาจ ซงมเสถยรภาพอยอยางถาวรเกดจากเพยง ๒ ประเทศเทานน ทมอานาจครอบงา (ไมใช ๒ ฝายของพนธมตรทรวมกลมกนอยางแนนหนา) แตสาหรบนกวเคราะห สวนใหญเหนวา คาตอบสวนทสาคญวางอยในเรองของธรรมชาตพเศษของอาวธนวเคลยร และการปองปรามดวยอาวธนวเคลยร ฟสกสกบการเมอง (Physics and Politics)

อาวธนวเคลยรมอานาจการทาลายอยางมหาศาลเกนกวาทมนษยจะคาดคะเนได ระเบดนวเคลยรขนาด ๑ เมกกะตนสามารถทาใหเกดความรอนทมอณหภมสงถง ๑๐๐ ลาน องศาเซลเซยส หรอ ประมาณ ๔ ถง ๕ เทา ของอณหภมทจดศนยกลางของดวงอาทตย ระเบดนวเคลยรททงทเมองฮโรชมาเมอ ป ค.ศ.๑๙๔๕ นบวาเปนระเบดขนาดเลก มอานาจการทาลายเทากบดนระเบด TNT เพยงแค ๑๕,๐๐๐ ตน แตในปจจบนขปนาวธขามทวปสามารถพาหวรบนวเคลยรทมอานาจการทาลายมากกวา ๑๐๐ เทาของระเบดนวเคลยรททงทเมองฮโรชมา และในความเปนจรง จานวนดนระเบดทใชในสงครามโลกครงท ๒ ทงหมดเมอรวมกนแลว จะเทากบระเบดนวเคลยรขนาด ๓ เมกกะตน จานวน ๑ ลก ซงสามารถบรรจในหวรบของขปนาวธขามทวปขนาดใหญได ประมาณทศวรรษท ๑๙๘๐ สหรฐฯ และสหภาพโซเวยต มอาวธนวเคลยรมากกวา ๕๐,๐๐๐ ลก ผลกระทบทางกายภาพของอาวธนวเคลยรบางอยางยงไมทราบกนเปนทแนชด ตวอยางเชน ทฤษฏของฤดหนาวนวเคลยร กลาววา สงครามนวเคลยรอาจทาใหเกดฝนละอองและคารบอน ในบรรยากาศ มากมายจนกระทงจะไปปดกนกระบวนการสงเคราะหแสงของตนไม ซงนนหมายถง การสนสดของสงมชวตทงหลายทมอยในโลกนอยางทเรารกนเปนอยางด ผลการศกษาของสถาบนวทยาศาสตรแหงชาต รายงานวาฤดหนาวนวเคลยรมความเปนไปไดแตกมความไมแนนอนสงมาก ฤดหนาวนวเคลยรมโอกาสทจะเกดขนไดสงถายงอาวธนวเคลยรเพอมงไปทาลายเมอง เนองจากไฟทเกดจากการเผาผลาญเมองจะทาใหเกดควนทมฝนคารบอนหนาแนน ซงจะไปบดบงแสงอาทตย แตในขณะนยงไมเปนททราบแนนอนวาปรากฏการณทเกดขนนจะกนระยะเวลานานเทาใด และถาเกดการระเบดของอาวธนวเคลยรในซกโลกภาคเหนอแลว ควนไฟทเกดขนในซกโลกภาคเหนอจะลอยไปถงซกโลกภาคใตหรอไม บางคนทสงสยในทฤษฎนแยงวาผลลพธทเลวรายทสดไมใชฤดหนาวนวเคลยรแตเปนฤดใบไมรวงนวเคลยร ซงในขณะนกยงไมมคาอธบายทชดเจนเชนกน ความเปนจรงทพวกเราทราบกนดกคอวาสงครามนวเคลยรขนาดใหญจะทาลายอารยธรรมของมนษย อยางนอยทสดในซกโลกภาคเหนอ ในรายงานเกยวกบอาวธนวเคลยรในป ค.ศ.๑๙๘๓ คณะนกบวชในศาสนาครสตนกายคาทอลกชาวอเมรกนกลาววา “พวกเราเปนชนรนแรกทมขดความสามารถในการทาลายลางโลกและสงตาง ๆ ทพระเจาเปนผสรางขน”

๑๓๑

อาวธนวเคลยร ทาใหลกษณะของการทาสงครามเปลยนไป แตอาวธนวเคลยรไมไดทาใหการจดระเบยบโลกเกดการเปลยนแปลงไปแตอยางไร โลกในยคของนวเคลยรซงแบงออกเปนรฐอสระตางๆ และไมมองคกรใดทมอานาจเหนอรฐยงคงเปนเชนเดม ในป ค.ศ.๑๙๔๖ เมอสหรฐอเมรกาเสนอแผน “Baruch” เพอจดการควบคมอาวธนวเคลยรทวโลกนน สหภาพโซเวยตมองวาแผนการของสหรฐฯ ในครงนนเปนเพยงละครฉากหนงทสหรฐฯ สรางขนเพอลวงโลกเทานนเอง และหลงจากความลมเหลวในครงนนแลว อลเบรด ไอนสไตน ถงกบกลาวอยางหดหวาอาวธนวเคลยรไดทาใหทกสงทกอยางเปลยนไป ยกเวนแตเพยงอยางเดยวเทานนทยงคงอยนนคอความคดของเรา ซงตอมาไดมบางคน ตงสมมตฐานวา ไอนสไตน นาจะพดวา“ฟสกสงายกวาการเมองเสยอก” มากกวา มคาอธบายทงในดานการเมอง และการทหารวา เหตใดผลจากการทาลายลางของอาวธนวเคลยรถงไมทาใหคนเกดความตนตระหนก และเกรงกลวทนทหลงจากป ค.ศ.๑๙๔๕ ดวยเหตผลขอหนง อาวธนวเคลยรในยคแรกไมไดทาใหเกดผลเสยหายรายแรงไปกวาผลการทาลายของอาวธตามแบบ เชน การทงระเบดเพลงเพอเผาผลาญเมองเดรสเดน ของเยอรมน ทาใหมคนตายมากกวาการทงระเบดนวเคลยรทเมองฮโรชมาเสยอก แมวาการทงระเบดนวเคลยรเพยงแค ๑ ลก จะมผลการทาลายเทากบการโจมตทางอากาศดวยระเบดแบบธรรมดาของเครองบนเกอบทงกองทพกตาม แตในชวงเวลานน สหรฐฯ ไมมระเบดนวเคลยรในคลงเกบสรรพาวธจานวนมากนก โดยมเพยงแค ๒ ลก ในป ค.ศ.๑๙๔๗ และเพมเปน ๕๐ ลก ในป ค.ศ.๑๙๔๘ นอกจากน นกวางแผนทางทหารยงเหนวา ระเบดนวเคลยรไมแตกตางไปจากอาวธแบบธรรมดาโดยสนเชง เปนเพยงอาวธอกชนดหนงทขยายขอบเขตของการทาสงครามตามแบบใหกวางไกลไปกวาเดมเทานนเอง การแขงขนกนระหวาง สหรฐฯ และ สหภาพโซเวยต กเปนเหตผลหนงททาใหแนวความคดทางการเมองคอยๆเปลยนไป สหภาพโซเวยตขาดความเชอถอในสหประชาชาตเนองจากพงพาตอสหรฐฯเปนอยางมาก ในขณะเดยวกนสหรฐฯกไมสามารถบบบงคบใหสหภาพโซเวยตยอมใหความรวมมอได เนองจากทวปยโรปเปนเครองประกนความอยรอด ของทงคนชาวอเมรกน และคนรสเซย ถาสหรฐฯ คกคามทจะใชอาวธนวเคลยร สหภาพโซเวยตอาจจะใชกาลงทหารตามแบบ บกยดทวปยโรปกได ผลสดทายกคอ ไมมใครแพใครชนะ การปฏวตของเทคโนโลยอาวธนวเคลยรในตอนตน ไมทาใหเกดผลกระทบทางกายภาพอยางเพยงพอ ทจะทาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของรฐอสระตางๆ ในระบบการเมองโลกทไรองคกรทมอานาจสงสดเหนอรฐเหลานได การปฏวตของเทคโนโลยอาวธนวเคลยรในชวงท ๒ เกดในราว ค.ศ.๑๙๕๒ เมอไดมการทดสอบระเบดไฮโดรเจนขนเปนครงแรก อานาจการทาลายของระเบดไฮโดรเจน เกดจากพลงงานทปลดปลอยออกมาในขณะทอะตอมหลายๆอะตอม รวมตวกนเปนหนงเดยว แทนทจะแยกกระจดกระจายกนออกไป เชนเดยวกบระเบดนวเคลยรในยคตนซงอานาจการทาลายมาจากการแบงนวเคลยสของอะตอมดวยเหตนระเบดไฮโดรเจนเพยง ๑ ลก จงมอานาจการทาลายมหาศาล ระเบดนวเคลยรครงใหญทสดบนผวโลกเกดขนในปค.ศ.๑๙๖๑ เมอสหภาพโซเวยต ทดลองระเบดไฮโดรเจนขนาด ๖๐ เมกกะตนหรอเทากบ ๒๐ เทาของดนระเบดทใชทงหมดในสงครามโลกครงท ๒ ในทางตรงกนขาม ยงพฒนาระเบดไฮโดรเจนยงมขนาดเลกลง การใชเทคนคการรวมอะตอมหลายๆ อะตอมใหเปนหนงเดยวเพอทาใหเกดปฏกรยาการปลดปลอยพลงงานนทาใหการสงอานาจ การทาลายลางมหาศาล โดยใชภาชนะบรรจทมขนาดเลกกะทดรดมความเปนไปไดเกดขน ระบบทสรางขนมาเพอสงอาวธนวเคลยรมขนาด

๑๓๒

ใหญขน เมอระเบดมขนาดใหญขนและกนพนทมากขนตามดวย ในขณะเดยวกน เครองบนทงระเบด B-๓๖ เปนเครองบนขนาดใหญมากทใชเครองยนต ๘ เครอง แตมทวางซงสามารถบรรทกลกระเบดไดเพยง ๑ ลก ในขณะทระเบดไฮโดรเจนซงมอานาจการทาลาย เทยบเทากนสามารถบรรทกไปในระบบขบเคลอนขนาดเลกกวาได กลาวไดวาในปจจบน หลงจากบรรจระเบดไฮโดรเจนในหวรบของขปนาวธขามทวปแลว สงครามนวเคลยรระหวางทวปสามารถ เกดขนไดภายใน เวลาเพยงแค ๓๐ นาท แทนทจะเปน ๘ ชวโมง ซงใชเครองบน B-๓๖ ในการบรรทกระเบดไปยงเปาหมายในระยะทางทเทากนอยางเชนแตกอน ในขณะเดยวกน อานาจการทาลายลางทเพมมากขนของระเบดไฮโดรเจนทาใหผลกระทบของสงครามนวเคลยรดเหมอนจะกลายเปนเรองเขยนในละครบทหนง การทาสงครามไมใชเปนการกระทาตอรฐประศาสโนบายของประเทศอกตอไป เคลาเซวทซนกปรชญาดานการสงครามในสมยศตวรรษ ท ๑๙ กลาววา สงครามเปนการดาเนนการทางการเมองและดวยเหตนการทาสงครามเพอทาลายลางกนใหสนซากจงเปนเรองโงเขลา อานาจการทาลายลางอยางมหาศาลของอาวธนวเคลยรทาใหเครองมอ ทางทหารทใชในการทาสงครามไมเปนสดสวนกบวตถประสงคทางการเมองทประเทศตองการ และความไมสอดคลองระหวางวตถประสงค และเครองมอทใชนเปนสาเหตใหการใชกาลงทางทหาร เปนเครองมอสดทายทจะใหบรรลวตถประสงค ตองเปนอมพาตไปในสถานการณทงหมดทผานมาไมม การใชอาวธนวเคลยรอกเลยตงแตป ค.ศ.๑๙๔๕ เนองจากมองวาเปนอาวธทมอานภาพสงมาก และกอใหเกดความแตกตางอยางมากมาย ระหวางวตถประสงคในการทาสงครามและผลทเกดขนจากการใชอาวธนวเคลยร ระเบดไฮโดรเจนกอใหเกดผลกระทบทางดานการเมองทสาคญดวยกน ๕ ประการ ถงแมวาจะไมสามารถเปลยนแปลงระบบการเมองโลกทเปนอยในขณะนไดกตามท ประการแรก คอ ทาใหแนวคดของสงครามจากดกลบมความหมายขนมาอกครงหนง ในชวงครงแรกของศตวรรตท ๒๐ จะเหนวา ความหมายของสงครามจากดไดเปลยนแปลงไปจากทใชเดมในระหวางชวงศตวรรษท ๑๙ จนถง ภายหลงสงครามโลกทงสองครงซงไดฆาชวตพลเมองชาวโลกไปเปนจานวนหลายสบลานคน ประมาณกลางศตวรรษท ๒๐ นกวเคราะหไดกลาวอางถงศตวรรษนวาเปน ”ศตวรรษแหงสงครามเบดเสรจ” แตสงครามทเกดขนในชวงครงหลงของศตวรรษท ๒๐ กลบเปนสงครามทมลกษณะคลายคลงกบสงครามทเกดขนในอดตชวงศตวรรษท ๑๘ และ ๑๙ ตวอยางเชน สงครามเกาหล และ สงครามเวยดนาม ซงในแตละสงครามไดฆาชวตชาวอเมรกนไปประมาณ ๕๕,๐๐๐ คน ในเวยดนามและอฟกานสถาน ทงสหรฐฯ และ สหภาพโซเวยต ตางกยอมรบความพายแพแทนทจะใชอาวธชนสดทาย คอ ระเบดนวเคลยร ททงสองประเทศตางกมอยในครอบครอง ประการทสอง วกฤตการณไดเขามาแทนทสงครามในชวงเวลาแหงความเปนจรง ในอดตทผานมา สงครามเปนชวงเวลาทไพทกใบบนโตะไดถกหงายออกมาใหเหน แตในยคนวเคลยร สงครามกอใหเกดการทาลายลางกนมาก จนกระทงชวงเวลาแหงความเปนจรงในอดตมอนตรายมากมายมหาศาล ในชวงสงครามเยน วกฤตการณเบอรลน วกฤตการณนวเคลยรควบา และวกฤตการณตางๆ ทเกดขนในตะวนออกกลางในชวงตนทศวรรษท ๑๙๗๐ มความสาคญเทยบเทากบการทาสงคราม ประการทสาม อาวธนวเคลยรทาใหเกดการปองปราม (การยบยงชงใจอนเนองมาจากความกลว) ซงเปนยทธศาสตร ทสาคญ และเปนโอกาสทดในการจดองคกรทาง

๑๓๓

ทหารเพออาจกอใหเกดความเกรงกลวลวงหนากอนทจะตดสนใจโจมต ในสงครามโลกครงท ๒ สหรฐฯ เชอมนในขดความสามารถของตนในการระดม สรรพกาลงและการผลตยทโธปกรณทางทหารหลงจากสงครามไดเรมตนขนแลว แตการระดม สรรพกาลงใหพรอมสรรพสาหรบการทาสงครามจะไมสามารถกระทาไดอกตอไป เนองจากสงครามนวเคลยรจะเกดขนและสนสดภายในระยะเวลาอนสนเพยงแคไมกชวโมง ผลกระทบทางดานการเมองประการทสกคอ ไดมการพฒนากลไกระบบการปกครองภายในประเทศของมหาอานาจเพอควบคมหรอหลกเลยงความเสยงทอาจเกดขนกอนการตดสนใจ มหาอานาจทงสองประเทศ แมวาจะมแนวความคดทแตกตางกนอยางเดนชด แตตางกมความพยายามทจะพฒนา ไปสจดมงหมายอนเดยวกน นนคอการหลกเลยงการทาสงครามนวเคลยร ในระหวางชวงสงครามเยน สหรฐฯ และสหภาพโซเวยตตางกทาสงครามโดยใชตวแทนหรอหลกเลยงการเผชญหนาโดยการทาสงครามในประเทศรอบนอก แตไมมกรณใดเลยททงสองประเทศจะมงไปไกลยงกวานน นอกเหนอจากความพยายามในการขยายเขตอทธพลของตนเอง ในทศวรรษ ๑๙๕๐ ซงเปนชวงเวลาทพลเมองชาวอเมรกนโจษกนในเรองการผลกดนคอมมวนสตออกไปจากยโรปตะวนออก และเมอสบโอกาส ในตอนทชาวฮงการลกขนกอการจารจลตอตานผปกครองชาวโซเวยตในป ค.ศ.๑๙๕๖ สหรฐฯกไม รบเรงทจะเขาไปใหความชวยเหลอแตอยางไร เนองจากมความเกรงกลวในสงครามนวเคลยรทอาจจะเกดขนได สหภาพโซเวยต กมความระมดระวงในการขยายเขตอทธพลเขาไปในตะวนตกเชนเดยวกน ยกเวนในกรณของควบา ประเทศทงสองยอมรบหลกการรวมกนในการทจะไมใชอาวธนวเคลยร ทายทสดมหาอานาจทงสองเรยนรทจะจดตงระบบการสอสารรวมกน หลงจากวกฤตการณนวเคลยร ควบา วอชงตนและมอสโคว ไดพฒนาระบบโทรศพทสายดวนเพอใหผนาของทงสองประเทศสามารถเจรจาตอกนไดโดยทนท ซงเทคโนโลยการสอสารนชวยเอออานวยใหความรวมมอระหวางผนาในระบบโลกแบบสองขวอานาจ ในชวงทเกดวกฤตการณเปนไปอยางยดยนและเปนการสวนตว ผนาของทงสองประเทศไดลงนามในขอตกลงหลายฉบบวาดวยการควบคมอาวธ เรมตนดวยขอตกลงวาดวยการจากดการทดลองอาวธ ค.ศ.๑๙๖๓ การเจรจาตอรองในเรองการควบคมอาวธนวเคลยรจงกลายมาเปนหวขอทใชในการถกแถลงเพอสรางความมนคงของโลกในเวลาตอมา ประการทหา เจาหนาทหลายฝายตางเหนพองตองกนวาอาวธนวเคลยร โดยเฉพาะอยางยงระเบดไฮโดรเจนไมสามารถจะนาออกมาใชไดในยามทเกดสงคราม สาเหตของเรองนไมใชเปนเพราะอานาจการทาลายลางของระเบดไฮโดรเจนแตเพยงอยางเดยว แตยงมเหตผลอนประกอบอกคอ การไมยอมรบและถกมองวาเปนเรองเลวรายจากประชาคมโลก ประมาณปลายทศวรรษท ๑๙๖๐ วศวกร และนกวทยาศาสตรไดคดทจะสรางอาวธนวเคลยรทมขนาดเลกลงเพอใหสหรฐฯ สามารถใชไดในเวยดนาม และอาวเปอรเซย หรอสหภาพโซเวยตในอฟกานสถาน โดยทไมกอใหเกดความเสยหายรายแรง เชนเดยวกบระเบดไฮโดรเจน แตทงสหรฐฯ และ สหภาพโซเวยตปฏเสธการใชอาวธดงกลาวและเลอก ทจะใชอาวธแบบธรรมดา เชน นาปาลม ระเบดเพลง หรออาวธแบบอนๆ ผสมผสานกนไปแทนทจะเปนอาวธนวเคลยรเนองจากมสาเหตอนๆ ประกอบ ซงทสาคญอนหนงไดแก ความกลววาหากมการใชอาวธนวเคลยรครงหนงแลว ไมวาอาวธนวเคลยรทใชนนจะมขนาดหรออานภาพใกลเคยงกบอาวธ แบบธรรมดาเพยงใดกตาม กจะเปนการเปดโอกาสใหมการนาอาวธนวเคลยรออกมาใชอกในครง ตอ ๆ ไป และนนหมายถงความเสยงทไมอาจจะยอมรบได นอกจากน หลงจากสหรฐฯ ไดทงระเบดนวเคลยรทเมองฮโรชมาในครงนนแลว กยงมความรสกกนตอๆ มาวาระเบดนวเคลยรเปนอาวธทมอานภาพรายแรงเกนกวาจะ

๑๓๔

ยอมรบได และผลทออกมากไมใชวตถประสงคทแทจรงในการทาสงคราม สาหรบเรองการนาใชอาวธนวเคลยรมาใชนยงมการถกเถยงกนอยเสมอๆ และแมวาจะเปนการยากทจะหาขอยตเพอเปนแนวทางจากดการใชอาวธประเภทนได แตนกเปนอกเหตผลหนงซงทาใหรฐตางๆ ไมปรารถนาทจะใชอาวธนวเคลยร การถวงดลของความหวาดกลว (Balance of Terror) อาวธนวเคลยร ไดสรางรปแบบพเศษของการถวงดลอานาจ ซงบางครงเรยกวา การถวงดลของความหวาดกลว เปนการทดสอบความแขงแกรงทางดานจตใจมากกวาทางดานกายภาพ ทงสองฝายไดใชนโยบายในการปองกนการมอานาจทเหนอกวาซงกนและกน แตผลลพธกมความแตกตางจากระบบกอนหนาน ไมเหมอนกบระบบการถวงดลอานาจในศตวรรษท ๑๙ ซงมหาอานาจ ๕ ประเทศ ไดสลบการรวมเปนพนธมตรกน การถวงดลในสมยสงครามเยนเปนการแบงฝายอยางชดเจนของชาตมหาอานาจ ๒ ประเทศ ซงแตละฝายมขดความสามารถในการทาลายลางตอกนไดทนท ปญหาทเกดจากสภาพทกลนไมเขาคายไมออกของความมนคงเดม ไมสามารถยตไดโดยใชความนากลวของอาวธนวเคลยร แตมหาอานาจกมการปฏบตดวยความระมดระวง ถงแมวาจะมอดมการณทแตกตางกน การระมดระวงของพวกเขาดคลายๆ จะมผลตอการตดตอสอสารอยางสมาเสมอ ซงเกดขนจากการบรหารจดการ ในการถวงดลอานาจของหลายขวอานาจในศตวรรษท ๑๙ ในขณะเดยวกน มหาอานาจพยายามทจะคาดคะเนการถวงดลของกาลงรบ โดยรฐบาลไดเปรยบเทยบจาก ๓ สง ไดแก ดานวทยากร ทหารราบ และปนใหญ การถวงดลของความหวาดกลวตออาวธนวเคลยร เกดขนในชวงเวลาทเปนระบบสองขวอานาจ นกสจนยมรนใหมบางคน เชน เคนเนธ วอลทซ ไดกาหนดคาวาสองขวอานาจ หมายถง สถานการณของประเทศใหญ ๒ ประเทศ ทมพลงอานาจเกอบใกลเคยงกน แตระบบสองขวอานาจทสมบรณแบบนนหายาก ระบบสองขวอานาจทเกดขนบอยในประวตศาสตร ดงเชนในสงครามเพโลโพนเซยน เมอพนธมตรเกาะกลมกนอยางหนาแนน กสงผลใหความออนตวสญหายไป แมวารฐตางๆ เหลานน จะเปนรฐอสระ พนธมตรทงสองฝายรอบเมองเอเธนส และรอบเมองสปาตาไดรวมกนอยางเหนยวแนน ในสภาวะของสองขวอานาจ คลายกบเหตการณกอนทจะเกดสงครามโลกครงท ๑ ระบบสมพนธมตรไดรวมกนอยางเหนยวแนน และนาไปสระบบสองขวอานาจ นาย วอลทซ ไดโตแยงวา ระบบสองขวอานาจ เปนระบบทมความเปนเสถยรภาพจาเพาะ เพราะเปนการตดตอสอสาร และคานวณอยางงายๆ ในอกแงหนง ระบบสองขวอานาจ ขาดความออนตว และขาดการขยายความสาคญของความขดแยงขนพนฐาน เชนเดยวกบสงครามเวยดนาม สามญสานกธรรมดาในอดตเขาใจวาระบบสองขวอานาจเปนไดทงการกดกรอนและการระเบด ถาเปนเชนนน ทาไมระบบสองขวอานาจจงไมระเบดขนภายหลงสงครามโลกครงท ๒ บางทความระมดระวงในการใชอาวธนวเคลยรกเปนคาตอบและเปนเสถยรภาพ ซง วอลทซ ไดใหเหตผลวา ระบบสองขวอานาจอยางสมบรณแบบคอผลลพธทแทจรงของการระเบด ความนากลวตออาวธนวเคลยร อาจจะชวยสราง เสถยรภาพ โดยผาน Crystal Ball Effect ลองจนตนาการไปในเดอนสงหาคม ป ๑๙๑๔ เมอพระเจาไกเซอร และพระเจาซาร และจกรพรรดของออสเตรย-ฮงการ ไดมองเขาไปในลกผลก และมองเหนภาพ ในอนาคต ในป ค.ศ.๑๙๑๘ ทงสามคนนอาจจะเหนวาเขาไดเสยราชบลลงก และ

๑๓๕

อาณาจกรของเขาไดถกแบงแยกออกเปนสวนๆ ประชาชนหลายลานคนถกฆา เมอเปนเชนนเขาจะยงคงเขาสสงครามในป ค.ศ.๑๙๑๔ อกหรอ อาจะไมเปนเชนนน ความรของผลกระทบทางกายภาพของอาวธนวเคลยร อาจจะมสวนคลายคลงกบผลกระทบทใหกบนกการเมองตางๆ ในชวงหลงป ค.ศ.๑๙๔๕ เชนเดยวกบการมองอนาคตผานเขาไปในลกผลก เนองจากมเปาหมายทางการเมอง ๒ - ๓ ขอ ซงอาจจะเปนสดสวนในการทาลาย เขาเหลานนอาจจะไมตองการยอมรบความเสยงสงแนนอน ลกผลกสามารถทจะแตกกระจดกระจายโดยบงเอญ และโดยการคาดคะเนทผดพลาด แตขอแนะนาทคลายกนวาทาไมการรวมตวกนของระบบสองขวอานาจและอาวธนวเคลยร สามารถสรางสนตภาพไดยาวนานทสด ระหวางศนยกลางอานาจไปจนถงจดเรมตนของระบบรฐสมยใหม (ป ค.ศ.๑๘๗๑ - ค.ศ.๑๙๑๔) ปญหาของการปองปรามดวยอาวธนวเคลยร (Problems of Nuclear Deterence) การปองปรามดวยนวเคลยร เปนสวนยอยของการปองปรามทวไป แตคณลกษณะเฉพาะของอาวธนวเคลยร ไดเปลยนใหมหาอานาจ หนมาใชแนวทางความสมพนธระหวางประเทศในชวงสงครามเยน การปองปรามดวยนวเคลยรสนบสนนเหตผลทวา “ถาคณโจมตฉน ฉนอาจจะไมสามารถปองกน การโจมตของคณได แตฉนสามารถตอบโตดวยพลงอานาจของกาลงรบทงหมดทคณจะไมตองการโจมต” ดวยเหตน อาวธนวเคลยร จงไดกอใหเกดความผนแปรใหมในแนวความคดเกา หนทางหนง ทจะประเมนประสทธภาพของการปองปรามดวยนวเคลยร โดยใชการวเคราะห ในทางตรงกนขามกบความเปนจรง หากไมมอาวธนวเคลยร สงครามเยนจะกลายเปนสงครามจรงๆ เชนนนหรอ นกวเคราะหทางดานการเมอง ซง นายจอหน มลเลอร (John Mueller) โตเถยงวาอาวธนวเคลยร ไมเกยวของ ซงมนไมมอะไรมากไปกวาไกตวผกาลงขน เขาโตแยงวาประชาชนในยโรป ไดหลกหนจากสงคราม ซงเหมอนจะเปนเครองมอทางดานนโยบาย นบตงแตเกดความนาสะพรงกลวในสงครามโลกครงท ๑ มลเหตของสนตภาพ คอการเพมความทรงจาถงความนากลวของสงคราม อยางนอยทสดกเกดขนในโลกทพฒนาแลว ตามความเหนของมลเลอร ฮตเลอรเปนคนทผดปกต และปาเถอน ผซงไมเรยนรบทเรยนของสงครามโลกครงท ๑ และยงคงตงใจทจะเขาสสงคราม หลงสงครามโลกครงท ๒ การเปลยนแปลงอยางเฉยบพลนโดยทวไป มความรนแรงมากกวาทเคยเปนมากอน อยางไรกตาม นกวเคราะหสวนมากมความเชอวา มสงทตองทาอกมากเกยวกบอาวธนวเคลยร เพอหลกเลยงสงครามโลกครงท ๓ วกฤตการณเหนอกรงเบอรลน ควบา และบางทอาจเปนตะวนออกกลาง ทอาจจะหลดออกจากการควบคม โดยปราศจากความรอบคอบทคอยๆ ใสเขาไปตอผลกระทบในอนาคตของอาวธนวเคลยร มคาถามจานวนมากไดถกยกขน มาขอหนงคอ จะปองปรามอะไรประสทธผลของการปองปราม มความตองการ ๒ ประการ คอ ความสามารถททาใหเกดความเสยหาย และความนาเชอถอในการใชอาวธ ความนาเชอถอ ขนอยกบสวนไดสวนเสยทเกยวของกบความขดแยง ยกตวอยางเชน ชาวอเมรกนขดวยการวางระเบดกรงมอสโควในการตอบโตการโจมตดวยอาวธนวเคลยร ความนาเชอถอ มความเปนไปได แตสมมตวา ถาโซเวยตไมยอมถอนทหารออกจากอฟกานสถาน สหรฐฯจะคกคามดวยการทงระเบดกรงมอสโคว ในป ๑๙๘๐ หรอ

๑๓๖

สหรฐฯ มขดความสามารถอยางแนนอน แตภยคกคามอาจจะไมมความนาเชอถอเพราะวาผลประโยชนทจะไดรบตาเกนไป และโซเวยตกอาจจะขกลบดวยการทงระเบดกรงวอชงตนไดอยางงายๆ เหมอนกน ดงนน การปองปรามไมเพยงเกยวพนกบขดความสามารถเทานน แตยงเกยวพนกบความนาเชอถออกดวย ปญหาของความนาเชอถอ ไดนาไปสความแตกตางระหวางการปองปรามภยคกคาม ทมตอบานเกดของตนเอง กบการขยายการปองปราม เพอใหครอบคลมชาตสมพนธมตร ยกตวอยางเชน สหรฐฯ ไมสามารถหยดสหภาพโซเวยต ในการบกอฟกานสถาน โดยใชการปองปรามดวยนวเคลยร แตสาหรบสสบปของสงครามเยน สหรฐฯ ขทจะใชอาวธนวเคลยร ถาสหภาพโซเวยตบกประเทศ ในกลม NATO ของยโรปตะวนตก ดวยเหตนการมองทผลกระทบของอาวธนวเคลยรในการขยายขอบเขตของการปองปรามและสงครามทเบยงเบน เราตองดทวกฤตการณหลกทซงมผลประโยชนทไดรบสง ประวตศาสตรสามารถตอบคาถามผลกระทบของอาวธนวเคลยรไดหรอ มนคงไมเปนคาตอบทสมบรณ แตมนสามารถชวยได ระหวางป ค.ศ. ๑๙๔๕ – ค.ศ.๑๙๔๙ สหรฐฯ มอาวธนวเคลยรแตเพยงผเดยว แตไมไดใชอาวธเหลานน ดงนน แสดงวามการยบยงภายในกอนทจะมการใชนวเคลยรปองปราม ซงกนและกน เหตผลบางสวนคอ คลงสรรพาวธขนาดเลกหลายแหงขาดความเขาใจในอาวธสมยใหมและชาวอเมรกนกลววาสหภาพโซเวยตจะยดยโรปทงหมดดวยกาลงรบตามแบบขนาดใหญ ใกลทศวรรษท ๑๙๕๐ ทงสหรฐฯ และสหภาพโซเวยตมอาวธนวเคลยร และมวกฤตการณหลายครงท ผนาสหรฐฯ พจารณาทจะใชมน อาวธนวเคลยรไมไดถกใชในสงครามเกาหลหรอในป ค.ศ. ๑๙๕๔ และป ค.ศ. ๑๙๕๘ เมอจนคอมมวนสต เคลอนยายกาลงบกไตหวน ประธานาธบดทรแมน และไอเซนฮาวร ไดยบยงการใชอาวธนวเคลยรดวยหลายเหตผลในสงครามเกาหล มนไมชดเจนวาหากใชอาวธนวเคลยรแลวจะหยดจนได และสหรฐฯ กมความกงวลกบการตอบสนองของโซเวยต เปนอนตรายเสมอทภยคกคามอาจจะเพมขน และสหภาพโซเวยตอาจใชอาวธนวเคลยรเพอชวยเหลอพนธมตร เชน จน ดงนน ถงแมวาสหรฐฯ มจานวนอาวธนวเคลยรทเหนอกวา แตกมอนตรายทจะตองเขาไปเกยวของกบสงครามทใหญกวามากกวาเกาหล และจน นอกจากน จรยธรรมและความเหนของสาธารณชน กไดเขามามบทบาทดวย ในทศวรรษท ๑๙๕๐ รฐบาลสหรฐฯ ไดประเมนถงจานวนพลเรอนทจะถกฆาตายอยในเกณฑสงมาก ซงความคดนไดถกใสไวเมอถามเกยวกบการใชอาวธนวเคลยร ประธานาธบดไอเซนฮาวร พดวา “เราไมสามารถใชสงทนากลวเหลานนตอตานชาวเอเชยเปนครงทสองในชวงเวลาทนอยกวา ๑๐ ป โอพระเจา!” แมวาสหรฐฯ มอาวธนวเคลยรมากกวาสหภาพโซเวยต ในทศวรรษท ๑๙๕๐ แตเมอรวมปจจยอนๆ แลว ไดชกนาใหชาวอเมรกนไมใชมน วกฤตการณขปนาวธควบา (The Cuban Missile Crisis) วกฤตขปนาวธควบาทเกดในเดอนตลาคม ๑๙๖๒ เปนกรณตวอยางทสาคญ เหตการณนอาจเรยกไดวาเขาใกลยคสงครามนวเคลยรมากทสด ถาคนทไมมสวนเกยวของ เชน คนทมาจากดาวองคารไดจองมองมาทสถานการณน เขาจะเหนวา สหรฐฯ มอาวธนวเคลยรเหนอกวา ๑๗ : ๑ ขณะนนเรารวา โซเวยตมขปนาวธนวเคลยรขามทวปทจะยงมาถงสหรฐฯ ไดเพยง ๒๐ ลกเทานน แต ณ เวลานน ประธานาธบดเคนนาด ไมร

๑๓๗

ทาไมสหรฐฯ ไมพยายามเปดศกกอน ดวยการโจมตฐานยงขปนาวธของโซเวยต ทาใหมนไดรบความเสยหาย คาตอบกคอ ถาแมขปนาวธโซเวยต หนงหรอสองลก หนเลดลอดออกมาได และถกยงไปทเมองของสหรฐฯ ความเสยงนนกเพยงพอทจะยบยง นอกจากน ทงเคนนาด และครซเชฟ ตางกกลววา สดสวนทางยทธศาสตรและการคานวณอยางระมดระวงไมอาจจะสามารถควบคมได ครซเชฟไดประสบความสาเรจกบการใชคาอปมาทดสาหรบเหตการณน ซงเปนหนงในจดหมายทเขยนถงเคนนาด “จงระวงวา เราทงสองไดลากปลายของเชอกทเราไดผกปมของสงครามไว” ในการประชมทฟลอรดา หลงจากเหตการณน ๒๕ ป ชาวอเมรกนผซงอยในคณะกรรมาธการบรหารของ ประธานาธบดเคนนาด ของสภาความมนคงแหงชาต ไดประชมรวมกบนกวชาการ พยายามทจะประกอบเรองจากขอมลจากวกฤตการณขปนาวธควบา ขอแตกตางทสาคญทสดระหวางผเขารวมประชมคอ แตละฝายสมครใจทจะเสยงมากแคไหน นนขนอยกบวาแตละฝายคดวาโอกาสทจะเกดสงครามนวเคลยรเปนไปไดอยางไร นายโรเบรต แมคนามารา (Robert Mcnamara) รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม สมยประธานาธบดเคนนาด ไดระมดระวงอยางมากในการทจะคลคลายวกฤตการณน เขาตงวาความเสยงทจะเกดสงครามนวเคลยรในวกฤตการณขปนาวธควบา มโอกาส ๑ ใน ๕๐ นายดกกลาส ดลลอน (Douglas Dillon) รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง คดวาโอกาสทจะเกดสงครามนวเคลยรเปนศนย เขาไมเหนวาสถานการณจะกาวไปสสงครามนวเคลยรไดอยางไร เพราะวาผลทตงใจจะกดดนโซเวยตอยางหนก อนจะเปนความเสยงมากกวาทแมคนามารา คาดการณไว นายพลแมกซเวล เทยเลอร (Maxwell Taylor) ประธานคณะเสนาธการรวม เขาคดวาความเสยงทจะเกดสงครามนวเคลยรอยในระดบตา และเขากตาหนวาสหรฐฯ ยอมออนขอใหโซเวยตในวกฤตการณขปนาวธควบางายเกนไป ในมมมองของเขาในฐานะคนอเมรกนควรจะกดดนอยางหนกมากกวาน เพอปลด นายฟเดล คาสโตร ประธานาธบดควบาออกไป นายพลเทยเลอร กลาววา “ผมแนใจวาเรามกาลงเหนอกวา และเราไมเคยกงวลกบผลลพธสดทายทจะเกดขน” แตความเสยงทปราศจากความควบคมไดไปตกอยกบประธานาธบดเคนนาด คนเดยว ซงอยในตาแหนงทตองระมดระวงอยางมาก ความจรงแลวมนเปนความรอบคอบมากกวาทคณะทปรกษาของเขาอยากใหเปน จรยธรรมของเรองนคอ การปองปรามสงครามนวเคลยรเพยงเลกนอย เพอสงผลในระยะยาว มนเปนการชดเจนทวา การปองปรามสงครามนวเคลยร ทาใหเกดขอแตกตางในวกฤตการณขปนาวธควบา อยางไรกตาม ยงคงมความคลมเครอกบวกฤตการณน เกยวกบความยงยากของผลลพธทงหมดจากสวนประกอบของอาวธนวเคลยร ความเหนพองตองกนของสาธารณชนเหนวาสหรฐฯ ไดรบชยชนะ แตมคาถามวา สหรฐฯ ชนะมากแคไหน และทาไม มคาอธบายทเปนไปไดอยางนอย ๓ ประการ ประการแรก มมมองทวา เพราะวาสหรฐฯ มอาวธนวเคลยรมากกวาสหภาพโซเวยต ดงนนโซเวยตจงยอมแพ คาอธบายประการทสอง เปนการเพมความสาคญของเงนเดมพนระหวางสองมหาอานาจในวกฤตการณน เปรยบไดวา ควบาอยหลงบานของอเมรกา แตควบากเปนตวเดมพนในระยะไกลสาหรบโซเวยต ดงนน ชาวอเมรกนไมเพยงมเงนเดมพนในควบาสงกวาโซเวยต แตสามารถนากาลงรบตามแบบมาสโซเวยตได การปดลอมดวยกาลงทางเรอของอเมรกน และความเปนไปไดในการบกควบา กเปนการเลนในบทบาทหนงดวย ภาระทางดานจตวทยาตกอยกบโซเวยต เพราะวาเงน

๑๓๘

เดมพนทสงกวาและความพรอมของกาลงรบตามแบบทมอย ทาใหอเมรกนมความนาเชอถอมากกวา และอยในตาแหนงทสามารถปองปรามได

ในทสดแมวาวกฤตการณขปนาวธควบา เรยกไดว าเปนชยชนะของอเมรกา แตมนก เปนการประนประนอมดวย ชาวอเมรกนมทางเลอกสามทางในวกฤตการณน ประการทหนงคอ Shoot -Out นนกคอ

การทงระเบดฐานทตงขปนาวธ ประการทสองคอ Squeeze Out โดยการปดลอมควบา เพอใหโซเวยตถอนขปนาวธออกไป ประการทสามคอ Buy Out โดยการเสนอขอแลกเปลยนบางอยางท โซเวยตตองการ เชน การถอนขปนาวธของอเมรกา ออกจากตรก ในระยะยาวผเขารวมประชมไมมการกลาวถงมากเกยวกบการแกปญหาโดยวธ Buy Out แตมหลกฐานทยนยนวาการเงยบของอเมรกนม ททาวาจะถอนขปนาวธทลาสมยออกจากตรก ซงเปนไปไดวาการเงยบของอเมรกนมความสาคญมากกวาการคดทจะถอนขปนาวธ ณ เวลานน เราสามารถสรปไดวา การปองปรามอาวธนวเคลยรเปนเรองทเกดขนในวกฤตการณ และเปนการวดความคดของ จอหน เคนนาด ในมตของอาวธนวเคลยร ในอกแงหนง ปรมาณของอาวธทว ๆ ไปจานวนมาก มความสาคญนอยกวา และมนไมสามารถเปรยบกบอาวธนวเคลยร ททาใหเกดความกลวมากเทากบจานวนอาวธนวเคลยรเพยง ๒ - ๓ ลก ทสามารถทาลายลางได

๑๓๙

ประเดนหลกศลธรรม (Moral Issues) หลงจากวกฤตการณควบา มความตงเครยดทยากลาบากเกดขนในชวงสงครามเยน ราวกบวาสหรฐอเมรกาและโซเวยต ไดสะดดอยทเชงผา เกอบจะหลน แตกถอนตวกลบมาได ในป ค.ศ. ๑๙๖๓ ไดมการสถาปนาการตดตอสอสารสายตรงระหวางวอชงตน และมอสโคว ไดมการลงนามในสนธสญญาควบคมอาวธ โดยจากดการทดสอบอาวธนวเคลยรในชนบรรยากาศของโลก ประธานาธบดเคนนาดไดประกาศใหสหรฐฯ ทาการคาขายกบโซเวยตไดมากขน และลดความตงเครยดลง ในปลายป ค.ศ. ๑๙๖๐ สหรฐฯ เตรยมทจะเขาสสงครามเวยดนาม แมกระนน สหรฐฯ กยงคงพยายามควบคมอาวธอย ความตงเครยดของความกลวในสงครามนวเคลยร กกลบมาอก หลงจากทโซเวยตไดบกอฟกานสถาน ในป ค.ศ. ๑๙๗๙ ในชวงระยะเวลาสนของสงครามเยน ระหวางป ค.ศ. ๑๙๘๐ - ค.ศ. ๑๙๘๕ การเจรจาจากดอาวธทางยทธศาสตรไดหยดชะงกลง วาทศลปทเกยวของกบสงคราม กกลายเปนคาพดทรนแรง ซงสงผลใหงบประมาณดานการทหาร และจานวนอาวธนวเคลยรไดเพมมากขน ประธานาธบด โรนล เรแกน ไดพดเกยวกบการตอสในสงครามนวเคลยร และกลมรกสนตภาพ ไดกดดนใหยต และเลกใชอาวธนวเคลยร ในสภาพทมความหวาดวตกสง ประชาชนสวนมาก ถามคาถามวา “อาวธนวเคลยรเปนการปองปรามตามหลกศลธรรมทถกตองแลวหรอ” มองกนอยางงายๆ ทฤษฎของสงคราม ไดกลาวไววา เงอนไขทชดเจนจะตองถกตดสนดวยความยตธรรม การปองกนตนเองเปนเหตทยอมรบกนโดยทวไป แตเครองมอทจะใช และผลตอเนองของสงครามมความสาคญเทาเทยมกน ในความหมายของเครองมอ พลเรอนจะตองถกแยกออกมาจากทหาร และในความหมายของผลตอเนองของสงคราม เปาหมาย และเครองมอทใช จะตองสมพนธและสมดลกน ความเปนไปได ในการเกดสงครามนวเคลยร สอดคลองกบทฤษฎสงครามจรงหรอ ในทางทฤษฎแลวมนอาจเปนไปได อาวธนวเคลยรในระดบตา เชน หวกระสนปนใหญ มอานาจในการทาลายใกลเคยงกบอาวธธรรมดาทไดรบการพฒนาขนสงสดแลว และอาจใชในการตอตานระบบเรดาร เรอในทะเล หรอบงเกอรของสวนบญชาการรบทตงอยใตดนลกๆ ในกรณนน เราสามารถเลอกปฏบตระหวางทหารกบพลเรอน และสามารถจากดผลทเกดขนได ถาการตอสยตลงทนน การใชอาวธนวเคลยร กสามารถใชใหอยภายในกรอบของทฤษฎของสงคราม แตถาการตอสอาจจบลง หรออาจจะขยายวงกวางมากขน การขยายวงของสงครามกเปนความเสยงทสงมาก จะเอาชวตของคน ๑๐๐ ลานคน หรอชะตากรรมของโลกมาเสยงเพออะไร ในชวงสงครามเยนมบางคนไดตอบวา “เปนคอมมวนสตดกวาตาย” แตนนอาจเปนหนทางทผด ทไปตงคาถามแบบนนไว ในอกทางหนงเราอาจจะถามวา “มนยตธรรมแลวหรอทจะดาเนนการเสยงตอการเกดความหายนะอยางมหาศาล” ในชวงวกฤตการณควบา จอหน เคนนาด คดวาโอกาสทจะเกดสงครามตามแบบ มเพยงหนงในสามเทานน และกยงมความเสยงอยบางทจะเกดสงครามนวเคลยร แลวเขาจะยอมรบความเสยงนหรอ เราสามารถทจะถามในทางตรงขามกบความจรงทวา ถาเคนนาด ไมสมครใจทจะเสยงในควบาแลว แลวครซเชฟกอาจจะทาอะไรบางสงบางอยางทรนแรงมากกวาน และอะไรจะ

๑๔๐

เกดขนถาหากโซเวยตทาสาเรจ ซงอาจจะนาไปสวกฤตการณนวเคลยรในเวลาตอมา หรอเกดสงครามตามแบบทมขนาดใหญกวา ยกตวอยางเชน เหตการณในเบอรลน หรอเหตการณทคลองปานามา อาวธนวเคลยรอาจจะแสดงบทบาททสาคญในการปองกนไมใหสงครามเยนกลายเปนสงครามทเกดขนจรง ๆ ในชวงทศวรรษท ๑๙๘๐ บาทหลวงนกายคาทอลกชาวอเมรกาไดกลาววา การปองปรามสงครามนวเคลยร สามารถนามาพจารณาใหเปนเงอนไขอนหนงวา เปนมาตราทสามารถใชไดในชวงระยะเวลาหนงจนกวาจะมมาตราอนทดกวามาทดแทน แตชวงระยะเวลาหนงนานแคไหน ตราบเทาทความรทางดานนวเคลยร และในบางระดบของการปองปรามอาวธนวเคลยรยงคงมอย แมวาอาวธตางๆ ทถกผลตขนมาดวยความระมดระวงในชวงสงครามเยนนนกยงมอนตรายอย มนทาใหสหรฐฯ และสหภาพโซเวยต เรยนรวาจะควบคมอาวธนวเคลยรไดอยางไร และมนกยงหางไกลจากความชดเจนทระบบควบคมเชนนนจะยงคงอยทามกลางผทมความทะเยอทะยานใหม ๆ คอสถานภาพนวเคลยร ความกงวลเกยวกบ การแพรขยายอาวธนวเคลยรยงคงมอยตอไป ขณะท ๑๘๐ ประเทศไดลงนาม ในสนธสญญาการไมแพรขยายอาวธนวเคลยร (Nuclear Non – Proliferation Treaty) อนเดย และปากสถาน ไดทดลองระเบดนวเคลยรในป ค.ศ. ๑๙๙๘ และประเทศตางๆ เชน อรก อหราน เกาหลเหนอ กแสวงหาทจะครอบครองอาวธนวเคลยร ตลอดจนยงมความกงวลเกยวกบการแพรขยายอาวธนอกแบบอกดวย เชน อาวธเคม – ชวะ ตวอยางเชน ลเบย ยงคงดาเนนการทจะสรางโรงงานอาวธเคม แมวาจะไดรบความยากลาบากจากผลการควาบาตรของนานาชาต สงครามอาว ในป ค.ศ. ๑๙๙๑ และการเผชญหนากนระหวางสหรฐฯ กบเกาหลเหนอ ในป ค.ศ. ๑๙๙๔ รวมทงหนงสอพมพไดตแผวา วสดทใชในการสรางอาวธนวเคลยรมเสนทางขนยายมาจากอดตสหภาพโซเวยต เพอนาไปขายในตลาดมดของนานาชาต นนเปนการแสดงใหเหนวาอาวธรายแรงชนดนยงมศกยภาพทเปนเหตใหเกดความตงเครยด และนาประเทศชาตไปสสงคราม ความจงเกลยดจงชงของนานาชาต ในการตอตานอาวธทมอานาจทาลายลางสง ยงคงดาเนนตอไปดวยหลกของศลธรรม และการมองโลกในสภาพความเปนจรง การประนามในดานศลธรรม ในการตอตานอาวธนวเคลยร ไมควรเปนเพยงประเทศซงไมมศกยภาพ หรอมความตองการทจะสรางอาวธนวเคลยรเทานน แตควรเปนประเทศทยงดาเนนการสรางมนตอไป เชน สหรฐฯ ฝรงเศส และรสเซย กควรมสวนถกตาหนดวย การใชอาวธเคม–ชวะได ถกประนามตงแตสมยสงครามโลกครงท ๑ เมอมการใชกาซพษ จงเปนเหตใหมการประทวงจากทงฝายพนธมตรและฝายอกษะ ความเปนจรงงาย ๆ กคอวา อาวธทมอานาจในการทาลายลางสง นาภยมหนตของการเพมศกยภาพในการทาลาย เมอใดกตามทอาวธเหลานปรากฏขน รปแบบของความขดแยงกเปลยนตามไปดวย ประเทศออนแอทมอาวธนวเคลยรหรออาวธนอกแบบไวครอบครอง สามารถทจะขมขประเทศทแขงแกรงไดดกวา ในขณะเดยวกน หากประเทศทแขงแกรงมอาวธเหลานไวครอบครอง กจะสามารถขมขและปองปรามฝายตรงขามไดอยางมประสทธภาพมากกวา ในขณะเดยวกน ถาวกฤตการณไมสามารถควบคมได เปนผลใหมความตงเครยดสงขน กมความเสยงทอาวธเหลานจะถกนาออกมาใช ไมวาจะเปนกรณระหวางสหรฐฯ กบเกาหลเหนอ หรอระหวางอนเดยกบปากสถาน สงครามเยนอาจจะสนสดลง แตยคสมยของสงครามนวเคลยร และอาวธนอกแบบจะไมสนสดตามไปดวย