กิจกรรมที่ 2 บุกเบิก

การผูกเงื่อนและการผูกแนน

ลูกเสือสามัญรุนใหญ

 

 

 

 

 

 

โรงเรียนเตรยีมอุดมศึกษาพัฒนาการ ลําลูกกา  

 

 

 

เงื่อนลูกเสือสามัญรุนใหญ 

เงื่อนลกูเสือ - เนตรนารีสามญัรุนใหญ เปนวิชาหนึ่งของเครื่องหมายลกูเสือโลก ทุกคนตองปฏิบัติการผูกเงื่อน

ทั่วไป และเงื่อนผูกแนนไดเพือ่นําความรูทกัษะการผูกเงือ่นไปใชทํากิจกรรมในการสรางคายพักแรม การปฏิบัติ

กิจกรรมอื่น ๆ และการบําเพญ็ประโยชน 

ชนิดของเชือก 

๑. เชือกกาบมะพราว ทําจากกาบมะพราว มนี้ําหนักเบา ลอยน้ําไดเหมาะหรับใชในน้ํา ไมอมน้าํ นิยมใชโยงเรือ

กําลังงานนอยกวาเชือกมนิลาที่มีขนาดเทากัน 

๒. เชือกปาน ทําจากตนเฮมม สีเหลือง เสนใยหยาบ แข็ง ผูกงายไมเหมาะสาํหรับงานเกีย่วกับน้าํ นิยมชุบ

น้ํามนัจงึเรียกวา เชือกน้ํามนั เมื่อชุบน้าํแลวกําลงังานจะนอยลงกวาเดิม 

๓. เชือกมนิลา ทําจากตนมนิลามมีากในประเทศฟลิปปนส สีคอนขางขาว ออนตัวดี มีกําลงัมากกวาเชือกปาน

นิยมใชเปนเชอืกรอก ทาํฐานผจญภัย และในการบุกเบกิ ถาใชในที่แหงจะทนดี แตถาเปยกน้าํบอย ๆ จะขาด

งาย 

๔. เชือกปอ เปนเชือกทําจากปอกระเจาในประเทศไทย เหมาะสาํหรบัใชงานชั่วคราวบนบก เชน ขันชะเนาะ

นั่งรานเปนตน ตองเก็บรักษาใหดี ระวังทิ้งไว มอด และปลวกกัดกนิทําใหขาดงาย  

๕. เชือกดาย เปนเชือกที่ทาํจากดายดิบ มสีีขาวสะอาด ออนนิ่ม ขดมวนงาย ไมมีมอด หรือปลวกอาศัย ใชทํา

แห หรือใชงานในรมไมถกูแดด 

๖. เชือกไนลอน เปนเชือกทีท่ําจากสารสังเคราะห มีความทนทานและเหนยีวมาก มคีวามยืดหยุนมากกวาเชือก

ชนิดอื่น ๆ ผูกยากเพราะคลายตัวงาย ถาดึงมากเชือกยดืได เหมาะใชงานในน้ํา หามอยูใกลความรอน หรือใกล

ไฟ  

๗. เชือกลวดหรือลวดสลิง ลักษณะคลายเชือก แตทําจากเหลก็กลาเคลือบสังกะสีควั่นเปนเกลยีวมีน้ําหนังและ

กําลังมาก มีราคาแพงและเกิดสนิมไดงาย เหมาะสาํหรบัยึดเกาะโครงสรางสงูเชน ใชยึดทําฐานผจญภัยถาวร

ยึดเสาโทรทศัน หรือหอคอย เปนตน มหีลายขนาดใหเลอืก 

 

ขนาดของเชอืก 

เชือกมีหลายขนาด ใหวัดตามความยาวของเสนรอบวง เชน ถาวัดความยาวของเสนรอบวงได ๑ นิว้ ก็เปนเชือก

ขนาด ๑ นิ้ว เปนตน 

 

การระวังรกัษาเชือก 

๑. เมื่อซื้อเชือกมาแลวใหพนัหวัเชือกใหเรียบรอย กนัเกลียวเชือกคลายตัว 

๒. ขณะใชเชือกพยายามอยาใหเชือกเปยกน้ํา (ยกเวนเชือกที่ผูกหรือใชในน้าํ) 

๓. ใหใชผาเการองรับระหวางเชือกกับเชอืก หรือระหวางเชือกกับวัตถุอ่ืน ที่จุด ผูกหรือจุดเสียดส ี

๔. หลังจากใชเชอืกแลว ควรตรวจเชือกใหละเอียด ถามจีุดชํารุดตองซอม หากเชือกเปยกชืน้ ตองผึง่ลมใหแหง

สนิทกอนเก็บ และถาเปน ไปได ควรแขวนไว 

การเก็บเชือก    หลังจากใชเชือกแลวใหเก็บเชือกรอยไวที่เข็มขัด หอยมวนเชือกลงดานขางตวั เพื่อความ

เรียบรอยสวยงาม 

๑. ทบเชือก ๓ คร้ัง เพื่อแบงเปน ๘ สวน ถอืไวดวยมือซาย ๓ สวน อีก ๕ สวนที่เหลือปลอยลงเอาไวสําหรับพนั

รอบ 

๒. เอาเชือกสวนยาวที่เหลือ ๕ สวน พนัรอบเชือกทีถ่ือไวดวยมือซาย โดยเริ่มพันถัดจากบวงหัวประมาณ ๑ นิ้ว

รูป ๒ พนัใหแนนจนตลอดจะเหลือปลายเชือก ใหสอดปลายเชือกนัน้เขาไปในบวงทาย รูป  

๓.ข้ันสุดทาย ดึงบวงหวั จนบวงทายรัดปลายเชือกที่สอดไวแนน 

 

ชนิดและประโยชนของเงือ่น 

เงื่อน คือ การผูกเชือกกับเชอืก หรือเชือกกับวัตถุอ่ืน หรือทําใหเกิดบวงหรือปมในเชอืกเสนเดียวกนั เงื่อนแบง

ออกเปนหลายประเภทตามลักษณะ เพื่อใชประโยชนอยางใดก็ได และสามารถแยกเงื่อนตามประเภทการใช

งานไดดังนี ้

๑. ประเภทตอเชือกเขาดวยกัน เพื่อใชประโยชนในการตอเชือกใหยาวขึ้น คือ เงื่อนพริอด เงื่อนขัดสมาธิ เงื่อน

ประมง เงื่อนยายแก เงื่อนนายพราน ฯ 

๒. ประเภททาํบวง เพื่อใชประโยชนสําหรับคลองหรือสวมกับหลกั เสา สัตว หรือคน คือ เงื่อนเกาอี ้เงื่อนคนลาก

เงื่อนสายนกหวีด ฯ 

๓. ประเภท ผูกกับวัตถ ุเพื่อใชประโยชนสําหรับผูกใหแนน ใชร้ังใหตึงหรือดึงใหแนน คือเงื่อนผกูซุง เงื่อนตะกรุด

เบ็ด เงื่อนกระหวัดไม เงื่อนผกูประกบ เงื่อนผูกทแยง เงือ่นกากบาท เงื่อนเงื่อนผกูร้ัง ฯ 

๔. ประเภทใชถักและแทง ไดแก ถักสายนกหวีด ถักลกูโซหลายชั้น ถักเกลียวกลม แทงบวง ถักวอกเกิล 

เงื่อนลูกเสือสามัญรุนใหญ 

๑.เงื่อนพิรอด ( Reef Knot หรือ Square Knot) 

เปนเงื่อนที่มีประโยชนมากในชีวิตประจาํวนัของเรา โดยเฉพาะการตอปลายเชือก ๒ขางเขาดวยกนัดวยเงื่อนนี้

จะแนนมากแตก็แกออกไดงาย เงื่อนเมื่อตอแลวปมจะไมนูนจนเกนิไป ผูกไดหลายวิธ ีเชือกที่ผูกตองเปนเสน

เชือกที่มีขนาดเทากันมีความเหนยีวเทากัน 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

ประโยชน 

๑. ใชเชือกตอ ๒ เสน มีขนาดเทากนั และเหนีย่วเทากัน  

๒. ใชผูกปลายเชือกเสนเดียวกัน เพื่อผูกมดัหอส่ิงของและวัสดุตางๆ 

๓. ใชผูกเชือกผูกรองเทา (ผูกเงื่อนพิรอด กระตุกปลาย ๒ ขาง) 

๔. ใชในการปฐมพยาบาล เชน ผูกชายผาพันแผล ผูกชายผาทาํสลิงคลองคอ ใชผูกปลายเชือกกากบาทญี่ปุน  

๕. ใชตอผาเพือ่ใหความยาวตามตองการในกรณีที่ไมมเีชือก เชน ตอผาปูทีน่อน ใชชวยคนในยามฉุกเฉินเมื่อ

เวลาเกิดเพลงิไหม และใชผาพนัคอลูกเสอืตอกัน เพื่อชวยคนที่ติดอยูบนที่สูง และใชผูกโบ เปนตน  

 

 

 

๒.เงื่อนขัดสมาธิ ( Sheet Bend ) 

เปนเงื่อนที่ใชประโยชนตอเชือกที่มีขนาดตางกนัโดยใชเสนใหญเปนบวง สวนเสนเล็กเปนเสนพันขดั 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

ประโยชน  

๑. ใชตอเชือกขนาดตางกัน หรือขนาดเดียวกนัก็ได 

๒. ใชตอเชือกแข็งกับเชือกออน (เสนออนเปนเสนพันขัด) 

๓. ใชตอเชือกที่คอนขางแข็ง เชน เถาวัลย 

๔. ใชผูกเชือกกับส่ิงทีม่ีลักษณะเปนขอหรือหูอยูแลว เชน ธงชาติ 

๕. ใชตอเสนดาย เสนไหมทอผา 

 

 

 

 

 

 

๓.เงื่อนกระหวัดไม ( Half Hitch ) 

 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน 

๑. ใชสําหรับผูกเรือ ผูกแพไวกับหลัก แตไมสามารถหมนุรอบไดเหมือน เงื่อนบวงสายธนู เงื่อนกระหวดัไมนี้ถา

ยิ่งดึงยิ่งแนนขึน้ 

๒. ใชสําหรับผูกรอกตาง ๆ 

๓. ใชเปนเงื่อนแรกในเงื่อนผูกซุง 

๔. ใชเปนเงื่อนบุกเบกิ 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

๔.เงื่อนบวงสายธนู ( Bowline ) 

เปนเงื่อนที่ไมรูด ไมเลื่อนเขาไปรัดกับส่ิงทีผู่ก ตัวบวงจะคงที ่

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน 

๑. ใชผูกสัตวไวกับหลักหรือตนไม เปนเงื่อนที่ไมรูดและไมเลื่อนเขารัดกับหลัก เหมาะสําหรับการผกูลาม เพราะ

สามารถหมนุรอบได 

๒. ใชเปนบวงคลองชวยคนตกน้ํา เพราะเงื่อนชนิดนี้จะไมรูดเขาหาตวัคนที่เราชวย 

๓. ใชคลองคนใหหยอนตัวจากที่สูงลงสูทีตํ่่าแทนเงื่อนเกาอี้ได 

๔. ใชคลองคนัธนูเพื่อโกงคนัธน ู

๕.ใชผูกเรือกบัหลัก เมื่อเวลาน้าํขึ้นหรือน้ําลงบวงจะเลื่อนขึ้นลงไดเอง 

 

 

 

 

 

๕.เงื่อนตะกรดุเบ็ด ( Cleve Hitch ) 

เปนเงื่อนผูกแนนแตแกงาย ใชในการผูกของ ผูกเสารั้ว ผูกหลัก ผูกตอมอ ในการสรางสะพาน ทําหอคอย

ผูกเบ็ด  

 

 

 

ประโยชน 

๑. ใชแขวนรอก 

๒. ผูกเชือกกบัสมอเรือ 

๓. ใชผูกขอเบด็ตกปลา 

๔. ใชผูกเชือกกับเสาหรือหลกัเพื่อลามสัตวเลี้ยงหรือแพ 

๕. ใชผูกบันใดเชือก บันใดลิง 

๖. ใชในการผูกแนน เชน ผูกประกบ ผูกกากบาท  

 

 

 

 

 

๖.เงื่อนประมง ( Fisherman's Knot ) 

เปนเงื่อนที่ใชสําหรับตอเชือกที่มีขนาดเดยีวกนั ซึง่เปนที่รูจักกนัอีกชือ่หนึง่วา เงื่อนหัวลานชนกนั  

 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน 

๑. ใชตอเชือกที่มีขนาดเล็ก  

๒. ใชตอเชือกสองเสนที่มีขนาดเดียวกนั 

๓. ผูกคอขวดแยมสําหรับเปนทีถ่ือหิว้ (คอขวดที่มีขอบขวด) 

๔. ใชตอเชือกที่มีขนาดใหญที่ลากจูง 

๕. ใชตอเชือกดาย ดายทอ สายเบ็ด ใชตอเชือกกันเปนเกลียว 

๖. ใชตอสายไฟฟา 

 

 

 

 

  

 

๗.เงื่อนผูกซุง ( A Timber Hitch ) 

เปนเงื่อนที่ใชสําหรับผูกสิง่ของตาง ๆ ใหแนน เปนเงื่อนที่มีลักษณะพิเศษคือผูกงาย แตเปนเงื่อนทีย่ิ่งดึงยิ่งแนน

ยิ่งดึงแรงมากเทาไรก็ยิง่แนนมากขึ้นเทานัน้ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน  

๑. ใชผูกกับวตัถุที่เปนทอนยาว ๆ เชน ทอนซุง เสา เพือ่ใชลาก 

๒. ใชผูกกับหนิแทนสมอเรือ หรือใชผูกหินแทนสมอบกกไ็ด 

๓. ใชเปนเชือกเริ่มตนในการผูกทแยง 

๔. ใชผูกกับหนิเพื่อใชแทนสมอเรือ 

๕. ใชผูกสัตว เรือ แพไวกับทาหรือเสาหรือร้ัว ตนไม 

๖. เปนเงื่อนทีผู่กงาย แกยาก 

 

 

 

  

 

๘.เงื่อนผูกรั้ง ( Tarbuck Knot ) 

ใชผูกแทนสายเต็นทยึดเสาธงเพื่อกันลม ใชร้ังตนไม เปนเงื่อนเลื่อนใหตึงและหยอนไดตามตองการ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน 

๑. ใชยึดเสาเต็นท เสาธง สมอบก 

๒. ใชผูกกับหวงตาง ๆ  

๓. เปนเงื่อนเลื่อนใหตึงหรือหยอนตามความตองการ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

๙.เงื่อนปมตาไก ( A Fingere of Einght Knot ) 

ใชขมวดหัวเชอืกที่ไมใหญนกั ถาตองการใหปมใหญก็ขมวดหลายครั้งมชีื่อเรียกวาปมไก 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน 

๑. ใชผูกปลายเชือกใหเปนปมเพื่อที่จะไดถือ หรือหิ้วไดถนัด 

๒. ใชผูกแทนกันหัวเชือกชั่วคราว 

๓. ใชผูกรอยหูเต็นท 

๔. ทําปมบันไดเชือก 

         

 

 

 

 

 

 

๑๐.การผูกทแยง ( Diagonal Lashing ) 

การผูกทแยงเปนการผูกทอนไมที่ไขวกนัอยูใหติดแนนเขาดวยกัน เชน ใชผูกนั่งรานในการกอสราง ใชผูกตอมอ

สะพาน การสรางทีพ่ักอาศัยของชาวบานดวยไมไผ 

*สวนมากใชผูกไมที่มีลักษณะไขวกันที่ไมเปนมมุฉากกัน ( กากบาท ) 

วิธีการผูก 

๑.ข้ึนตนดวยเงื่อนผูกซุง โดยควบไมทัง้ ๒ ทอน 

๒.พนัขวางไมทั้ง ๒ ดาน 

๓.พนัหกัคอไก 

๔.ลงทายดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ด 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน  

๑. ใชในงานกอสราง 

๒. ใชผูกเสาหรือไมคํ้ายัน ปองกันลม 

๓. ใชทําตอมอสะพาน

 

 

 

 

๑๑.การผูกประกบ ( Sheer Lashing หรือ Round Lashing )

การผูกประกบเปนการผูกไมดวยวิธีจับไม ๒ ทอนมาเขาคูกัน แลวผูกเขาดวยกันใหแนน ซ่ึงอาจพูดไดหลายวิธี วธิีที่นิยมใชกันมาก ไดแก การผูกประกบ ๒ ทอน และการผูกประกบ ๓ ทอน

ประโยชน ๑. ใชตอไมหลายๆทอนใหยาวออกไป

๒. ใชผูกตอไมในการกอสราง ๓. ใชผูกตอพลองทําเสาธงลอย

วิธีผูกประกบ(โดยละเอียด)

๑. เอาไมที่จะตอมาวางซอนใหขนานกันตรงปลายที่จะตอ การวางซอนควรใหซอนกันประมาณ ๑ ใน ๒ ของความยาวของไมหรือเสา

๒. เริ่มตนผกูการผูกกับตนไม แลวบิดพันปลายเชือกเขากับตัวเชอืก (หรือเรียกวา แตงงานกัน)ใชลิ่มยัดเสา

๓. พันเชือกรอบเสา ๒ ตนเรียงกัน ความหนาของเชือกมีพันขนาดกวาง ๔. สอดเชือกเขาตรงกลางระหวางไมทั้ง ๒ แลวเอาปลายเชือกพันคอไก(พันรอบเสนเชือกชวงที่อยู

ระหวางไม ๒ - ๓ รอบ และดึงใหแนน ) ๕. ผูกปลายเชือกดวยเง่ือนตะกรุดเบ็ดบนไมตนที่นํามาตอ หรือบนไมอีกตนหนึ่งที่ไมใชอันที่เร่ิมตนผูก

 วิธีการผูก 

๑.เร่ิมตนดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ด แลวแตงงานเชือก 

๒.พนัรอบไมทีต่องการผูกแบบเรียงเสน 

๓.พนัหกัคอไก 

๔.ลงทายดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ด 

 

 

 

 

 

 

 

๑. การผกูประกบสอง 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน  

๑.ใชตอเสาหรือไมสองทอนเขาดวยกนั 

๒.ตอไมใหยาว 

๒. ผูกประกบสาม 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน  

๑.ใชตอเสาทาํเสาธงลอย 

๒.เพื่อทําขาหยั่ง 

๓.ใชตอเสาหรือตอไมใหยาวขึ้น 

๔.ใชทาํขาตั้งวางอางลางหนา ลางมือ เวลาอยูคายพักแรม 

๕.ใชทาํสามเสาในงานกอสราง 

๑๒.ผูกกากบาท ( Square Lashing ) 

ข้ึนตนดวยเงื่อนตะกรุกเบ็ดที่ไมตัวใดตัวหนึง่ และหักคอลงดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ไมอีกตัวหนึง่ การวาง

ใหวางพาด ต้ังฉากกัน 

 

 

 

 

 

 

 

 

ประโยชน 

๑.      ใชผูกนั่งรานในการกอสราง 

๒.      ใชผูกสรางคายพักแรมและอุปกรณคายพักแรม 

๓.      ใชทําร้ัวหรือคอกสัตว 

๔.      ใชผูกตอมอสะพาน 

วิธีผูก 

๑. นําไมมาวางพาดตั้งฉากกันเปนรูปกากบาท 

๒. นําเชือกมาผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ไมอันตั้ง เพื่อปองกนัไมใหไมอันนอนเลื่อนลง แลวนาํปลายเชอืกพันกันใหเรียบรอย 

๓. ใชเชือกพนัรอบไมทั้งสองอันดึงเชือกทบัไมอันนอนอกีครั้งแลวสอดไปใตไมอันตั้งอีกครั้งหนึ่งพนัเชือกเรียง

กันไปอยาใหเชือกทับกนั พยายามดึงเชือกใหแนน ประมาณ ๓ ‐ ๔ รอบ 

๔. พันเชือกหกัคอไก สัก ๒ ‐ ๓ รอบ ดึงเชือกใหแนนปองกันไมใหไมรูด 

๕. ผูกตะกรุดเบ็ดกับไมอันนอน ดึงใหแนน 

แผนการฝกกจิกรรมการผกูเงื่อน 

การอยูคายพกัแรมลูกเสือ-เนตรนารี ระดบัชั้นมัธยมศึกษาปที ่1 

โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาพฒันาการ ลกลกูกา 

ผูกํากับที่ดูแล 1. นางโสภา โพธิ์ศรี 

2. นายวุฒธิชยั จันทรศิริ

3. นางสาวอรพรรณ ควรขนุทด

ฐานที ่ ชื่อฐาน ผูกํากับประจาํฐาน หมายเหต ุ

1 เงื่อนพิรอด ( Reef Knot หรือ Square Knot)

เงื่อนปมตาไก ( A Fingere of Einght Knot )

นางวรลักษณ วุฒิปราณี

นายณัฐพล บัวอุไร

นางสาวชุติรัตน การญจนธนชัย

นางสาวนนัทดิา นบกลาง

2 เงื่อนขัดสมาธ ิ( Sheet Bend ) นายวุฒิชยั มงัคลาด

นางสาวเยาวลักษณ บุตรศรี

นางสาวสาวิตรี แยมพนิิจ

นางนงลักษณ ทองสนิ

3 เงื่อนกระหวัดไม ( Half Hitch ) นางสาวนิตยา พูลภาค

นางสาวปริศนา ปองปน

นายสัญชยั สนเขียว

นางจิราภรณ หางแกว

4 เงื่อนบวงสายธนู ( Bowline ) นายศิริชัย อํ่าบุญชู

นางสาวอนงค อาจจงทอง

นางสาวกมลา กัลยาณพงศ

5 เงื่อนตะกรุดเบ็ด ( Cleve Hitch ) นางกนกวรรณ ศศิธร

นางสาวธัญญพัสตร แยมพนิิจ

นายธวัชยั สัสดีทอง

ฐานที ่ ชื่อฐาน ผูกํากับประจาํฐาน หมายเหต ุ

6 เงื่อนประมง ( Fisherman's Knot ) นางสาวกนกกาญจน โพธอวุฒินกุูล

นางสาวอุมารอนทร แสนเพ็งเคน

นายปารเมศ วรรณทอง

นางสาวญาตกิา อ่ิมหิรัญ

7 เงื่อนผกูซุง ( A Timber Hitch ) นางสาวลําเพย อุเทยโย

นางสาวเพยีงฤทัย โรจนสโรจน

นายวรวุฒ ิ สะเดา

นางอัญฑิกา โพธิ์ชัยยอย

8 เงื่อนผกูร้ัง ( Tarbuck Knot )

พ.อ.อ.เจริญ การสมวรรณ

นายพิศนพุงษ จิรรัตนตรัย

นางสาวนาตยา เกาบริบูรณ

นางสาวศิริรัตน แวงดา

9 การผูกทแยง ( Diagonal Lashing )

นายสวุทิย ดาวงัปา

นายณัฐพล บุญภิละ

นางสาวบุษยา ออนทรพัย

วาที่รอยตรีหญิงประอร ผองใส

10 การผูกประกบ

(Sheer Lashing หรือ Round Lashing )

นายสมัพนัธ เผือกแตงพนัษ

นายสนุทร พริกจํารูญ

นางสาวพชรภรณ เชียงสิน

วาที่รอยตรีหญิงนพมาศ อังศุภนิช

11 ผูกกากบาท ( Square Lashing )

นายจิราวฒันา ศรีสวาง

นายอภิชาต รักประสงค

นางสาวกนิษฐา กสิผล

นางสาวนาตอนงค บานกรด

*รวมผูกํากับ จํานวน 45 คน