กฎหมาย รฐธรรมนญ

สาระส าคญของรฐธรรมนญไทย ประเทศไทยแตเดมนน อ านาจในการปกครองแผนดนเปนสทธขาดของพระมหากษตรยแตพระองคเดยว หรอทเรยกวาระบอบสมบรณาญาสทธราชย ตอมาเมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 ใน รช-สมยของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว (รชกาลท 7) ไดรบรฐธรรมนญฉบบชวคราว ตอมาพระองคทรงพระราชทาน ฉบบถาวรใหในวนท 10 ธนวาคม 2475 จากนนทางราชการจงใหวนทวนท 10 ธนวาคมของทกปเปนวนรฐธรรมนญ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 นบเปนรฐธรรมนญฉบบท 17 ของไทยทใชอยในปจจบนประกาศใชในวนท 24 ธนวาคม 2550

ลกษณะทวไปของรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดทใชในการปกครองประเทศและถอเปนแมบทของกฎหมายตางๆ ถากฎหมาย ใดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญกฎหมายนนจะใชบงคบไมไดเมอกลาวถงรฐธรรมนญจะเกยวของกบเรองรปแบบการปกครอง ประมขของประเทศ อ านาจอธปไตย และสทธเสรภาพของประชาชน

รฐธรรมนญฉบบปจจบนของไทยคอ รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดก าหนดรปแบบใหประเทศไทยเปนรฐเดยวไมสามารถแบงแยกได ปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข ฐานะของพระมหากษตรยทรงอยภายใตบทบญญตของรฐธรรมนญทก าหนดไว อ านาจอธปไตยอนเปนอ านาจสงสดของรฐแบงเปน 3 สวน คอ อ านาจนตบญญต อ านาจบรหาร และอ านาจตลาการ อ านาจอธปไตยดงกลาวเปนของปวงชนชาวไทย โดยพระมหากษตรยทรงใชอ านาจอธปไตย กลาวคอ ทรงใชอ านาจนตบญญตผานทางรฐสภา อ านาจบรหารผานทางคณะรฐมนต และอ านาจตลาการผานทางศาล นอกจากนรฐธรรมนญยงมบทบญญตทใหความคมครองสทธเสรภาพของประชาชนอยางเสมอภาคกน

หลกการของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 หลกการของรฐธรรมนญฉบบนคอ

1. ใหความคมครองศกดศรของความเปนมนษย สทธเสรภาพของประชาชนโดยเสมอภาคและเทาเทยมกน ตลอดจนเพมสทธและเสรภาพใหม ใหแกประชาชน 2. ใหประชาชนมสวนรวมในการปกครองและตรวจสอบการใชอ านาจรฐ สามารถถอดถอนผด ารงต าแหนงทางการเมองและเสนอกฎหมายได 3. ปรบปรงโครงสรางทางการเมองใหมเสถยรภาพและประสทธภาพ และสรางองคกรเพอควบคม ตรวจสอบ และถวงดลการใชอ านาจ

สทธและเสรภาพและหนาทตามรฐธรรมนญ สทธ (Right) หมายถง ประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองให

เสรภาพ (Liberty) หมายถง ความมอสระทจะกระท าหรองดเวนกระท าการ ถาเสรภาพใดมกฎหมายรองรบ เสรภาพกอาจกลายเปนสทธได จงมกเรยกรวม ๆ กนวา สทธและเสรภาพ

หนาท (Obligation) หมายถง สงทกฎหมายก าหนดใหกระท าหรองดเวนกระท า เมอมสทธแลวจะมหนาทควบคไปดวยเสมอ

สทธและเสรภาพของพลเมองไทย

1. สทธและเสรภาพในชวตและรางกาย การคมครองศกดศรความเปนมนษย เชน หามทรมาน ทารณกรรม หรอลงโทษดวยวธโหดราย หรอไรมนษยธรรม

2. สทธในครอบครวและความเปนอยสวนตว รฐธรรมนญหามกลาวหรอเผยแพรขอความ หรอภาพไปสสาธารชน ซงเปนการละเมดสทธในครอบครว เกยรตยศ ชอเสยง และความเปนอยสวนตว เชน แอบถายภาพผอนขณะอยในบานแลวน าไปพมพจ าหนายโดยไมไดรบอนญาต

3. เสรภาพในเคหสถาน บานเปนสถานทอยอาศยสามารถอยอยางสงบสข ปราศจากสงใด ๆ มารบกวน แมแตอ านาจของรฐ ผอนจะเขาไปภายในบานโดยผอาศยในบานไมยนยอมไมได

4. เสรภาพในการเดนทาง และเลอกถนทอย ประชาชนมสทธเดนทางไปทใด หรอตงถนฐานอยทใดในราชอาณาจกรกได และจะเนรเทศผมสญชาตไทยออกนอกราชอาณาจกร หรอหามผมสญชาตไทยเขามาในราชอาณาจกรไมได อยางไรกดอาจออกกฎหมายเฉพาะจ ากดเสรภาพน

5. เสรภาพในการสอสาร รฐธรรมนญคมครองการตดตอสอสารถงกนโดยทคนอนไมอาจลวงรขอความได ดงนนจงหามตรวจ กก เปดเผยสงสอสารทมผตดตอถงกนหรอท าวธการตาง ๆ เพอใหรขอความ เชน เจาหนาทของรฐจะอานจดหมายทประชาชนสงถงกนหรอดกฟงโทรศพทไมได เวนแตมกฎหมายเฉพาะอนญาตใหท าได

6. เสรภาพในการถอศาสนา พลเมองไทยมเสรภาพทจะนบถอศาสนาใดกได แมเปนเพยงนกาย หรอลทธนยมในทางศาสนา

7. สทธในการไมถกเกณฑแรงงาน รฐธรรมนญหามเกณฑแรงงานประชาชนไปขดคลองหรอกอสราง เวนแตมกฎหมายเฉพาะใหอ านาจไว เชน ปองกนภยพบตสาธารณะทเกดขนอยางฉกเฉน หรอประเทศอยในภาวะสงคราม

8. เสรภาพในการแสดงความคดเหน ประชาชนมเสรภาพในการแสดงความเหนในเรองตาง ๆ ไมวาโดยการพด หรอการเผยแพรงานวจยตามหลกวชาการ เทาทไมขดตอหนาทพลเมองหรอศลธรรมอนดของประชาชน

9. เสรภาพในทางวชาการ รฐธรรมนญสงเสรมทางท างานวชาการโดยคมครองการศกษาอบรม การเรยนการสอน การวจย หรอการเผยแพรงานวจยตามหลกวชาการ เทาทไมขดตอหนาทพลเมองดหรอศลธรรมอนดของประชาชน

10. เสรภาพในการชมชน การชมนมทกระท าไดตองเปนการชมนมโดยสงบ และปราศจากอาวธ

11. เสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม ประชาชนสามารถรวมกลมกนไดในรปแบบตาง ๆ ไดตามทตองการเชน รวมตวกนเปนสมาคม สหภาพ สหพนธ กลมเกษตรกร องคกรเอกชนหรอหมคณะอน ๆ

12. เสรภาพในการจดตงพรรคการเมอง การรวมกลมของประชาชนทมความคดเหนทางการเมองตรงกน อาจออกมาในรปของการจดตงพรรคการเมอง เพอสรางเจตนารมณทางการเมองรวมกนและด าเนนกจการทางการเมองใหเปนไปตามเจตนารมณนน 13. สทธตอตานการยดอ านาจ การธ ารงรกษาไวซงประชาธปไตย อาจตองใชวธตอตานการยดอ านาจในการปกครองประเทศดวยวธการทไมเปนไปตามวถทางของรฐธรรมนญ เชน การใชก าลงปฏวตรฐประหาร รฐธรรมนญก าหนดวาการตอตานตองท าโดยสนตวธ

14. สทธในทรพยสน มนษยจ าเปนตองหาทรพยสนเงนทอง และเกบไวเพอความเปนอยทดของตน หากทรพยทอตสาหหามาไดดวยความเหนอยยาก ตองถกผอนฉกฉวยเอาไป ยอมไมเปนธรรมตอเขา รฐธรรมนญจงคมครองสทธในทรพยสน และการตกทอดของทรพยสนไปยงทายาท 15. เสรภาพในการประกอบอาชพ บคคลสามารถประกอบกจการ หรอประกอบอาชพใดกไดโดยมกตกาคอใหแขงขนกนโดยเสรและเปนธรรม เสรภาพดงกลาวอาจถกจ ากดหากมกฎหมายเฉพาะใหท าได เชน ไปประกอบอาชพทท าลายสงแวดลอม หรอความมนคงหรอเศรษฐกจของประเทศเปนตน

16. สทธในการไดรบการศกษา ประชาชนมสทธไดรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป รฐบาลตองจดใหมโรงเรยนอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจายจากผเรยน นอกจากนการจดการศกษาตองใหองคกรปกครองสวนทองถนหรอเอกชนมสวนรวมดวย 17. สทธทจะไดรบบรการทางสาธารณสข ประชาชนมสทธไดรบการรกษาพยาบาลทไดมาตรฐาน การบรการสาธารณสขของรฐตองทวถงและมประสทธภาพ นอกจากนคนยากจนมสทธไดรบบรการรกษาพยาบาลจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย

18. สทธในการมสวนรวมคมครองสงแวดลอม การดแลสงแวดลอมใหไดผลจ าตองอาศยความรวมมอของประชาชน รฐธรรมนญใหโอกาสประชาชนสามารถมสวนรวมกบรฐและชมชน ในการบ ารงรกษา และไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงการคมครอง สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

19. สทธในฐานะเปนผบรโภค เพอใหประชาชนไดบรโภค หรอใชสนคาทปลอดภยมคณภาพ และไมถกเอารดเอาเปรยบจากพอคา รฐธรรมนญจงคมครองประชาชนในฐานะผบรโภค รวมทงใหสรางองคกรอสระทเปนตวแทนผบรโภค

20. สทธในการรบรขอมล ขาวสาร การทประชาชนจะตดตาม ตรวจสอบการท างานของเจาหนาทของรฐอยางไดผลนนประชาชนตองมขอมลทครบถวนขอมลทอยในความครอบครองของหนวยงานของรฐตองเปดเผยตอสารธรณชนและประชาชนสามารถเขาถงขอมลนนได 21. สทธเกยวกบการกระท าทางการปกครอง ในการปฏบตงานของเจาหนาทของรฐ การออกค าสงหรอการกระท าของเจาหนาทของรฐ อาจกระทบตอบคคลใดบคคลหนงได รฐธรรมนญจงก าหนดใหบคคลนนมสทธ มสวนรวมในกระบวนการพจารณาของเจาหนาทรฐ เมอมการปฏบตราชการทางปกครอง มผลหรออาจมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของบคคลอน ๆ

สทธและเสรภาพส าหรบบคคลบางจ าพวก นอกเหนอจากสทธและเสรภาพของพลเมองไทยทกคนแลว รฐธรรมนญยงค านงถงสทธและเสรภาพของกลมคนบางจ าพวก ดงตอไปน 1. สอมวลชน รฐธรรมนญปองกนการรดรอนเสรภาพในการเสนอขาวสารของสอสารมวลชน จงหามสงปดโรงพมพ สถานวทย หรอสถานโทรทศน และหามการเซนเซอรขาว หรอการสงใหเจาหนาทตรวจขาวกอนเผยแพรเวนแตกระท าในระหวางประเทศอยในภาวะสงครามหรอการรบและตองอาศยอ านาจของกฎหมาย

พนกงานหรอลกจางในกจการหนงสอพมพ วทย โทรทศนทงภาครฐและเอกชนมเสรภาพในการเสนอขาวและแสดงความคดเหน โดยไมตกอยใตอาณตของหนวยงานภาครฐหรอเจาของกจการ แตตองไมขดกบจรรยาบรรณแหงการประกอบวชาชพ

นอกจากนรฐธรรมนญถอวา “คลนความถ” ทใชในการสงวทย โทรทศน วทยโทรคมนาคม เปนทรพยากรสอสารของชาต เพอประโยชนสาธารณะจงก าหนดใหมองคกรอสระในการจดสรรคลนความถ และก ากบดแลการประกอบกจการวทยโทรทศนโทรคมนาคม

2. เดก เยาวชน และบคคลในครอบครว

รฐธรรมนญใหความคมครองเดก เยาวชน และบคคลในครอบครว ใหพนจากการใชความรนแรง และการปฏบตอนไมเปนธรรม เชน การทสามใชก าลงทบท ารายภรรยาและบตร หรอบดามารดาลามโซบตรทวกลจรต

ส าหรบเดกและเยาวชน ซงไมมผดแล มสทธไดรบการเลยงดและการศกษาจากรฐ

3. บคคลสงอาย บคคลซงอายเกน 60 ป บรบรณและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ มสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐ

4. ผพการ คนพการ หรอทพพลภาพ ถอเปนผดอยโอกาสรฐธรรมนญก าหนดใหมสทธไดรบสงอ านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะและความชวยเหลออนจากรฐ 5. เจาหนาทของรฐ ทหาร ต ารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ พนกงานสวนทองถน และพนกงานหรอลกจางขององคการของรฐ มสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตถกจ ากดโดยกฎหมายเฉพาะในเรองทเกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรรยาบรรณ 6. บคคลทเกยวของในคดอาญา บคคลทเกยวของในคดอาญามทงผเสยหาย ผตองหา จ าเลย ผตองหาทถกน าตวฟองศาลแลว พยานทไปใหการตอศาลและถกคมขง

หนาทของปวงชนชาวไทย 1. หนาทรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรยและการปกครองระบบประชาธปไตย

2. หนาทปฏบตตามกฎหมาย

3. หนาทไปใชสทธเลอกตง กรณผมสทธออกเสยงเลอกตงไมไปใชสทธเลอกตง และไมไดแจงเหตอนควร หรอแจงแตไมใชเหตอนควร จะเสยสทธ 8 ประการ

3.1 สทธยนรองคดคานการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภาผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถน

3.2 สทธรองคดคานการเลอกก านนและผใหญบาน

3.3 สทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภาผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถน

3.4 สทธสมครรบเลอกเปนก านนและผใหญบาน

3.5 สทธเขาชอรองขอเพอใหรฐสภาพจารณากฎหมาย

3.6 สทธเขาชอรองขอใหสภาทองถนพจารณาออกขอบญญตทองถน

3.7 สทธเขาชอรองขอเพอใหวฒสภามมตถอดถอนบคคล

3.8 สทธเขาชอรองใหถอดถอนสมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถน

4. หนาทปองกนประเทศ

5. หนาทรบราชการทหาร

6. หนาทเสยภาษอากร

7. หนาทชวยเหลอราชการ

8. หนาทรบการศกษาอบรม

9. หนาทพทกษปกปองและสบสานศลปวฒนธรรมของชาต และภมปญญาทองถน

10. หนาทอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

โครงสรางหนาทของฝายนตบญญต ฝายบรหาร และฝายตลาการ

อ านาจหนาทของฝายนตบญญต รฐสภา คอ องคกรทมอ านาจหนาทในการตรากฎหมายเพอใชบงคบภายในรฐแบงออกเปน 3 ประการ การตรากฎหมาย การควบคมการบรหารราชการแผนดนและการใหความเหนชอบในเรองส าคญของแผนดน 1. โครงสรางของรฐสภา ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ประกอบดวย สภาผแทนราษฎร และวฒสภา 1.1 สภาผแทนราษฎร ประกอบดวยสมาชกทมาจากการเลอกตงของราษฎร มจ านวน 500 คน แบงสมาชกทมาจากการเลอกตงแบบแบงเขต เขตละ 1 คน จ านวน 375 คน และมาจากการเลอกตงแบบบญชรายชอทพรรคการเมองจดตงขนจ านวน 125 คน

การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร

ในการเลอกตงทวไปแบงเปน 2 รปแบบ รปแบบแรก คอ การเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง ราษฎรผมสทธเลอกตง ราษฎรผมสทธเลอกตงสามารถเลอกผสมครรบเลอกตงได 1 คน สวนอกรปแบบหนง คอ การเลอกตงแบบบญชรายชอจากบญชรายชอพรรคการเมองจดท าขน ราษฎรจะเลอกพรรคการเมองไดเพยงพรรคเดยว