รายงานผลการประเมินความสามารถในการจัดการ...

กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553

รายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกน และควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง

รายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกน และควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง

2

รายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง

รายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกน และควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงกรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553

ทปรกษา

แพทยหญงฉายศร สพรศลปชย นายแพทยทรงคณวฒดานเวชกรรมปองกน กรมควบคมโรค

นางกณหา เกยรตสต นกวชาการ กรมควบคมโรค

คณะผจดทำ

นางสาวกลพมน เจรญด สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

นางสาวธารณ พงจนนท สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

นางสาวสพณณา เจรญกล สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

นางสาวนนทนภส ไววง สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

นางสาวสธาทพย ภทรกลวณชย สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

นางสาวธดารตน อภญญา สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

บรรณาธการ

นางสาวสพณณา เจรญกล สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

รวบรวมและจดพมพโดย

กลมบรหารยทธศาสตร สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

ถ.ตวานนท อ.เมอง จ.นนทบร 11000

โทรศพท : 0 2590 3970 โทรสาร : 0 2590 3972

พมพครงท 1 : กนยายน 2554 จำนวน 300 เลม

สำนกพมพ

บรษท อโมชน อารต จำกด 117 ซ.ลาดพราว 132 (วดกลาง) ถ.ลาดพราว คลองจน บางกะป กทม. 10240

โทรศพท/โทรสาร : 0 2704 7645, 0 2734 3714

3

กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553

กลมของโรคไมตดตอเรอรง ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอด โรคอมพฤกษอมพาต โรคความดนโลหตสง และโรคเบาหวาน

เปนปญหาดานสาธารณสขทสำคญของประเทศไทย เนองจากการเจบปวยสงผลกระทบตอตนเอง ครอบครว และชมชน รวมถง

การพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ กระทรวงสาธารณสขกำหนดเปนนโยบายเนนหนกทตองเรงรดการดำเนนงาน

เพอแกไขปญหาเรงดวนและสำคญ

สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค มบทบาทภารกจในการดำเนนงานเพอปองกน และควบคมโรคไมตดตอ โดยมเปาหมาย

เพอลดจำนวนการเกดโรคและสนบสนนการจดการตนเองของประชาชน ดงนนการพฒนาระบบการกำกบและประเมนผลเพอพฒนา

คณภาพอยางตอเนองจงเปนเครองมอหนงทสำคญอยางยงในการไดมาซงขอมลปอนกลบใหเกดการเชอมโยงการทำงาน และทศทาง

การดำเนนงานรวมกนจากองคกรเครอขายทเกยวของทมประสทธผลประสทธภาพยงขนจากทกภาคสวน

อนงรายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกน และควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง กรณศกษาโรคหวใจ

และหลอดเลอดรวมความดนโลหสง และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553 เลมน จะเปนประโยชนตอผบรหาร ผปฏบตงานทงใน

สวนกลางและระดบพนท และผสนใจ เพอใหสามารถนำไปใชเปนแนวทางในการจดการ ปองกน และควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง

คำนำ

คณะผจดทำ

กนยายน 2554

4


รายงานผลการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง กรณศกษาโรคหวใจและ

หลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ 2553 น เปนการศกษาโดยการสมภาษณเชงลกจากผใหสมภาษณ

จากจงหวดตวอยางทศกษา ซงความสำเรจของการดำเนนงานครงนไดรบความรวมมออยางดยงจากผประสานงานของจงหวดของ

สำนกงานสาธารณสขจงหวด สำนกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 และผใหสมภาษณจากผบรหาร หวหนาและผปฏบตงาน

รบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรงของจงหวด จากสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป สถานอนามย สาธารณสข

อำเภอ ภาคปกครองและทองถน ขอขอบคณทกทานทมสวนเกยวของ

สำนกโรคไมตดตอ ขอขอบพระคณ พญ.ฉายศร สพรศลปชย นายแพทยทรงคณวฒกรมควบคมโรค และนางกณหา เกยรตสต

นกวชาการกรมควบคมโรค ซงไดรวมดำเนนงาน และใหคำปรกษาพรอมขอเสนอแนะอยางดยงมาโดยตลอด จนงานบรรลสำเรจลลวง

ไปดวยด

สดทายนขอขอบคณคณะทำงานพฒนาระบบกำกบและประเมนผลการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง

ทกทานทมสวนรวมในการดำเนนงานฯ มา ณ โอกาสน

กตตกรรมประกาศ

5


โรคไมตดตอเรอรงนบเปนกลมโรคระบาดใหมทมจำนวนเพมขนอยางรวดเรวจนเปนขนาดปญหาใหญมากในทกประเทศทวโลก

มผลกระทบรนแรงตอคณภาพชวต สงคมและเศรษฐกจ จนนบวาเปนสาเหตของภาวะคกคามเศรษฐกจสงคมของโลกพอๆ กบปญหา

วกฤตสงแวดลอม

จากธรรมชาต สาเหตการเกดโรค การเพมขน และการกระจายของโรคกลมน มลกษณะทแตกตางจากโรคตดตอทมเชอโรค

ทชดเจน (Necessary agent) ทงการเกดโรคทจะขนกบกลมปจจยทเพยงพอ (Suffi cient agents) หลายปจจย ระยะแฝงตว ระยะเกดโรค

ระยะการดำเนนโรค และผลตอเนองลวนมลกษณะเรอรงยาวนานตลอดชวงชวต ขณะทปจจยกำหนดการเพมขนและการกระจาย

ของโรคเปนปจจยทอยในแบบแผนวถชวตและสภาพแวดลอมทงทางสงคมและสงแวดลอมทางกายภาพทมาพรอมกบการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมของมนษยรวมทงปจจยลกษณะพนฐานของประชากรในชมชนนนๆ มความซบซอนและยากทจะจดการปองกน

ควบคมโดยใชเครองมอ ระบบกลไก และนโยบายเดมทมอย ทำใหตองการทกษะการจดการเพมเตมและปรบตวใหมของทงระดบบคคล

และกลไกระบบงานในระดบจลภาคและมหภาคใหตอบสนองและเกดการปองกนและควบคมการระบาดและผลกระทบของโรคไมตดตอ

เรอรงไดอยางมประสทธผล

การศกษาการประเมนความสามารถการจดการปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรง ครงนเปนการประเมนผลอยางม

สวนรวมครงแรก โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลเชงอรรถาธบายในลกษณะภาคตดขวางทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ เพอประเมน

ความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงของประเทศ กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวม

ความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2553 โดยมวตถประสงคเพอสะทอนภาพการจดการ ปองกนและควบคมปญหา

โรคไมตดตอเรอรงในสถานการณการปวยทแตกตางกนของประเทศ เปนขอมลพนฐานในการพฒนายทธศาสตรและแผนของประเทศ

และของจงหวดตวอยาง และเพอสรางการแลกเปลยนเรยนรทมงานโรคเรอรงของสวนกลางและพนท

ในการประเมนครงนไดเลอก “เครองมอการประเมนประกอบการเพมความเขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงผานทาง

การพดคย วางแผน และการประเมน” (A Tool, Strengthening Chronic Disease Prevention and Management through

Dialogue Planning and Assessment) ซงพฒนาขนมาโดย Canada’s Public Health Leader ประเทศแคนาดา มาใชในการ

เกบขอมลและประกอบการวเคราะหสงเคราะหสรปภาพความสามารถการจดการ ปองกนและควบคมโรคในครงน โดยเกบขอมลจาก

จงหวดตวแทน 6 จงหวด ทไดจากการสมแยกความแตกตางตามสถานการณการปวยของผปวยในโรคความดนโลหตสงและโรคเบาหวาน

และแนวโนมยอนหลง 5 ป ทแตกตางกนของประเทศออกเปน 3 กลมๆ ละ 2 จงหวด โดยเนนอำเภอทมลกษณะเมองและชนบท

3 กลมจงหวด ไดแก กลมทมอตราผปวยในสง กลมทมอตราผปวยในสงปานกลาง และกลมทมอตราผปวยในลดลง

โดยรวบรวมขอมลจากสองแหลงขอมล ไดแก

1. ฐานขอมลทตยภม มาจากการรวบรวมขอมลดานระบาดวทยาทเกยวของกบตวแปรพนฐานของสถานการณโรคไมตดตอ

ทงในระดบประเทศและในจงหวดรวมทงขอมลแผนงานโครงการและผลการดำเนนงานจากรายงานทเกยวของ

2. ฐานขอมลปฐมภม เปนขอมลเชงคณภาพไดจากการสมภาษณเชงลกจากแหลงผใหสมภาษณทเปนกญแจหลกของ

จงหวด 3 กลม คอ

บทสรปสำหรบผบรหาร

6


กลม 1 ระดบจงหวด ไดแก ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรงของจงหวด จากสาธารณสข

จงหวด โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป และหวหนาผบรหารหรอผแทนจากภาคปกครองของจงหวด

กลม 2 ระดบอำเภอลกษณะเมอง ไดแก ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรงของอำเภอ

ลกษณะเมอง จากโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป สถานอนามย สาธารณสขอำเภอ และหวหนาผบรหารหรอ

ผแทนจากภาคปกครองและทองถนของอำเภอ (เทศบาล หรอ ตำบล)

กลม 3 ระดบอำเภอลกษณะชนบท ไดแก ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรงของอำเภอ

ลกษณะชนบทจากโรงพยาบาลชมชน สถานอนามย สาธารณสขอำเภอ และหวหนาผบรหารหรอผแทนจากภาคปกครอง

และทองถนของอำเภอ (เทศบาล หรอ ตำบล)

ทงน โครงสรางแบบสมภาษณม 40 ขอ มาจากองคประกอบหลกของปจจยความสำเรจในการจดการ ปองกนและควบคม

ปญหาโรคไมตดตอเรอรง 8 ประเดน ทสอดคลองกบทศการปองกนโรคไมตดตอเรอรงกรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวม

ความดนโลหตสง และเบาหวาน

ผลภาพรวมสรปสถานการณจากการประเมนจงพบวากลมจงหวดทมสถานการณการเพมของผปวยใน ทงการเพมสงมาก

สงปานกลาง หรอลดลง มปจจยทนาจะเปนปจจยสาเหตของการเพมขนมทมา มาจากปจจยนำของสภาพแวดลอมความเปนเมองท

เตบโตเรวมากนอยของกลมจงหวดนนๆ พฤตกรรมการบรโภคเดมและทเปลยนแปลงสการบรโภคแบบแผนทเสยงของประชากร และ

ผลรวมของปฏสมพนธของปจจยเสยงพนฐานตอการเกดโรคหวใจ หลอดเลอด และเบาหวานทมอยในประชากรกบพฤตกรรมปองกน

ทเกดขนหรอมอยเดม รวมทงความสามารถของจงหวดในการขบเคลอนทศการพฒนาและปจจยความสำเรจของการปองกนควบคม

โรคไมตดตอเรอรงของจงหวดเอง มากกวาปจจยพนฐานของจงหวดทอาจเปนปจจยกำหนดการเพมของโรคในสวนของดานการมงาน

การศกษา และเศรษฐกจของจงหวด

ดงนน ขอเสนอแนะในการพฒนาทศทางการปองกนและจดการในระดบประเทศทตองขบเคลอนไปใหมากขน ไดแก

การมงเนนจดการปจจยสาเหต

เพมคณภาพการปองกนปฐมภมใหเปนพนฐานโดยเพมการดำเนนการสวนทเปนปจจยกำหนดทางสงคมดานสขภาพ

ทเกยวของ และการเพมภมตานทานและโอกาสความสามารถจดการความเสยงในวยเดกและคนทำงานใหมประสทธผล

การปรบความสามารถการสนบสนนและตอบสนองของระบบสขภาพและระบบบรการสขภาพใหสามารถ

o สนบสนนปรบวถชวต/การจดการตนเอง

o พฒนาระบบการบรการสขภาพเพอสนบสนนการปองกนและจดการโรคใหเกดความตอเนอง ความครอบคลมภาพรวม

และการประสานการดแลสขภาพ ระหวางสาขา หนวยบรการและระดบบรการ เชน เพมความเขมแขงเชอมโยง

ระบบทชดเจนระหวางกลมเสยงสงและการดแลตอเนองเมอเปนโรคเฉยบพลนไดอยางทนทวงท ฯลฯ

การขบเคลอนหนวยบรการสาธารณสขใหตอบสนองโรคเรอรงอยางมคณภาพอยางตอเนอง เชน การสรางและพฒนา

ระบบกำกบเรยนรคณภาพการบรการมงเนนผลลพธและผลกระทบ การเพมระบบคณภาพในการกำหนดและพฒนา

เทคนคใหเกดการปฏบตตามแนวปฏบตทงโดยไมใชยาและใชยา รวมทงเครองมอและการกำหนดมาตรฐานการบรการ

สาธารณสขอนๆ บนพนฐานของหลกฐานอางองตรวจสอบได เปนตน

การดำรงและเพมคณภาพการจดการความเสยงในระดบการดแลปฐมภม ทงในสวนของประเดนบรการประเมนและ

ลดปจจยเสยงสำคญทยงมนอย เชน ยาสบ แอลกอฮอล และการบรการขบเคลอนทเชอมกบชมชนลดเสยงลดโรค

เปนตน

ทงน การขบเคลอนทศทางดงกลาวจะประสบความสำเรจจำเปนตองพฒนาปจจยนำเขาทสำคญในสวนของปจจยความสำเรจ

8 ปจจย โดยจากสรปสถานการณตามตารางสรปปจจยความสำเรจการปองกนโรคไมตดตอเรอรงของ 3 กลมจงหวด และภาพรวม

ประเทศ พบวา ปจจยทตองเรงรดดำเนนการ ไดแก

7


เพมความตระหนกและความเขมแขงของกระบวนการใหเกดเปาประสงคและคณคารวมกนของภาคสวนตางๆ ทงในระดบ

ประเทศและจงหวดไมวาจะอยในระดบใดของความรนแรงของโรค

เพมความเขมแขงของกระบวนการกลไกการระบ การมขอมล การดำเนนการ การเขาถง และความรวมมอดานทรพยากร

เพอสนบสนนการลดปจจยกำหนดทางสงคมดานสขภาพททำใหเกดการเพมจำนวน ความรนแรง และผลกระทบของ

การเกดโรค

การเพมความเขมแขงของโครงสรางภายในและความสามารถดานสาธารณสขทงกระบวนการระบาดวทยา การใช

ขอมลและหลกฐานการปองกนควบคมโรค การสอสารและการบรณาการการปองกนและควบคม การกำกบประเมนผล

เรยนรและการพฒนากำลงคนและบคลากรสาธารณสข

เสรมสรางระบบทจำเปนในการสรางการมสวนรวมการบรณาการและการบรหารจดการอยางมสวนรวมใหเกดคณภาพ

อยางตอเนองรวมกน ไดแก

o ระบบขอมล ขาวสาร และการใชขอมลรวมกน

o การปรกษาหารอความรวมมอการปฏบตการ

o ระบบการกำกบตดตาม ประเมนผลและเรยนร

พฒนาคณภาพการบรการสาธารณสขของโรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพใหสามารถสนบสนนการปองกนปฐมภมและ

การสรางสขภาพใหกบชมชนอยางครอบคลมเพมขน รวมทงการดำรงและพฒนาตอยอดการสนบสนนการดแลสขภาพ

และรกษาของผปวยและกลมเสยงสงทปองกนไดและตองการการสนบสนน โดยผานกลไกทงการพฒนาทรพยากรและ

บคลากร กลไกงบประมาณทเออ และแรงจงใจการพฒนาตนเอง

สวนท 3 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1. เพมคณภาพระบบการเฝาระวงทางระบาดวทยา การประเมนสถานการณ และขอมลเพอการบรหารนโยบาย และ

ยทธศาสตรดานโรคไมตดตอเรอรง

2. เสนอใหมการเตอนภยและแผนการสอสารผลกดนความเขาใจทถกตองและมประสทธผลในการลดเสยงลดโรค และขยาย

ชมชนลดเสยงลดโรค โดยเฉพาะชมชนทใกลปวยหรอปวยแลว

3. การพฒนาสงแวดลอมทางสงคมและกายภาพ ควรมประเมนและพฒนาใหสอดคลองกบวถชวต นอกเหนอจากการ

ทำตามนโยบาย

4. มการประเมนคณภาพและประสทธผลความครอบคลมเพอเพมความเขมแขงเชอมโยงระบบทชดเจนระหวางกลม

เสยงสงและการดแลตอเนองเมอเปนโรคเฉยบพลนไดอยางทนทวงท

5. ทบทวนการใหความสนใจตอปญหาการเขาถงของผเปนความดนโลหตสงใหพอๆ กบเบาหวานและการบรการปองกน

และลดปจจยเสยงในคนเปนโรค เพมการใหบรการการสนบสนนการจดการตนเองของผเปนโรค รวมทงประเมนคณภาพ

การรกษาเชงระบบเปนระยะ

6. เพมความเขมแขงของการสรางภาคนอกภาคสาธารณสข และการทำเปาประสงคและแผนยทธศาสตรสขภาพรวมกน

ในการลดปญหาโรคไมตดตอเรอรง

8


คำนำ 3

กตตกรรมประกาศ 4

บทสรปสำหรบผบรหาร 5

บทนำ 11

• สถานการณ ความเปนมาและความสำคญของปญหา 11

• วตถประสงค 12

• ขอบเขตการประเมน 12

• ระยะเวลาในการดำเนนงาน 12

• ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 12

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ 13

• สวนท 1 การจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงในภาพรวมอยางเปนระบบ 13

กรณศกษาหวใจและหลอดเลอด รวมความดนโลหตสง และเบาหวาน

• สวนท 2 เครองมอการประเมน 26

• สวนท 3 นยามเชงปฏบตการในการศกษา 29

บทท 3 วธการศกษา 31

บทท 4 ผลการศกษา 35

บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 83

บรรณานกรม 103

ภาคผนวก 104

• ภาคผนวก ก แบบรวบรวมขอมลดานระบาดวทยา 104

• ภาคผนวก ข แบบขอคำถามและแนวคำตอบ 107

• ภาคผนวก ค ตารางกลมคำถามในแตละกลมเปาหมาย 116

• ภาคผนวก ง แนวคำตอบ shading 156

• ภาคผนวก จ นยามศพท 165

• ภาคผนวก ฉ คำสงแตงตงคณะทปรกษาและคณะทำงาน 166

ภาพกจกรรม 169

สารบญ

9


สารบญภาพ

แผนภาพท 1 สามเหลยมทางระบาดวทยาประยกตสำหรบโรคเรอรงและความผดปกตทางพฤตกรรม 14

แผนภาพท 2 ตวอยางแสดงการแบงหมวดหมของโรคไมตดตอเรอรงกบโซสาเหตของปจจยเสยง 15

และปจจยกำหนดเพอการควบคมปองกนและจดการ

แผนภาพท 3 สามเหลยมองคประกอบทางระบาดวทยาประยกต : กรณภาวะอวน 17

แผนภาพท 4 Global burden of disease attributable to non-optimal blood pressure, 19

cholesterol, and BMI by Region, 2000

แผนภาพท 5 กรอบการทำงานเพอการพฒนาการเขาถงการควบคมปองกนโรค 24

แผนภาพท 6 แนวมตการกำกบและประเมนผลการดำเนนการปองกนควบคมโรคไมตดตอ 26

แผนภาพท 7 กรอบแนวคดการประเมนการแสดงออกการปองกนควบคมโรคไมตดตอเรอรง 27

แผนภาพท 8 กงลอความรวมมอขบเคลอนการบรณาการนโยบายและสมรรถนะสความสำเรจ 31

การพฒนาระบบการปองกนและจดการโรคเรอรงไทย

สารบญตาราง

ตารางท 1 ขอมลสถานการณอตราตายอยางหยาบและอตราผปวยในของจงหวด A และจงหวด B 36

เปรยบเทยบกบระดบประเทศ ปพ.ศ. 2551

ตารางท 2 รอยละของประชากรอาย 15–74 ป จำแนกตามขอมลคณลกษณะทางสงคม 36

และเศรษฐกจของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ตารางท 3 ความชก (รอยละ) ของผทมพฤตกรรมปองกนและพฤตกรรมเสยงในประชากรอาย 15–74 ป 37

ของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ตารางท 4 ความชก (รอยละ) ของผทมความรในการปองกนโรคเรอรงในประชากรอาย 15–74 ป 38


ตารางท 5 ความชก (รอยละ) ของการเขาถงบรการสขภาพในประชากรอาย 15–74 ป 39


ตารางท 6 ความชก (รอยละ) ของการดแลสขภาพผเสยงและผเปนโรคในประชากรอาย 15–74 ป 39


ตารางท 7 ขอมลการประเมนจากการสมภาษณ 8 ประเดนของจงหวด A และจงหวด B 41

10


สารบญตาราง

ตารางท 8 ขอมลสถานการณอตราตายอยางหยาบและอตราผปวยในของจงหวด C และจงหวด D 51



และเศรษฐกจของจงหวด C และจงหวด D เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550


ของจงหวด C และจงหวด D เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550







ตารางท 14 ขอมลการประเมนจากการสมภาษณ 8 ประเดนของจงหวด C และจงหวด D 56

ตารางท 15 ขอมลสถานการณอตราตายอยางหยาบและอตราผปวยในของจงหวด E และจงหวด F 67



และเศรษฐกจของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550


ของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550







ตารางท 21 ขอมลการประเมนจากการสมภาษณ 8 ประเดนของจงหวด E และจงหวด F 72

ตารางท 22 ขอมลสถานการณจากการแบงกลมตามสถานการณผปวยในทแตกตางกน 85

ตารางท 23 สรปทศการปองกนโรคไมตดตอเรอรงของ 3 กลมจงหวดและภาพรวมประเทศ 99

ตารางท 24 สรปปจจยความสำเรจการปองกนโรคไมตดตอเรอรงของ 3 กลมจงหวด 100

และภาพรวมประเทศ

1111


โรคหวใจหลอดเลอด ความดนโลหตสงและเบาหวานเปนกลมโรคสาเหตสำคญหนงของ “โรคไมตดตอ” ซงในปจจบนนบเปนความเสยงของโลกในสองสาเหตสำคญทมขนาดใหญมาก มแนวโนมเพมขนรวดเรวและมความรนแรงตอความสญเสยทางเศรษฐกจสำคญของโลก (ไดแก วกฤตสงแวดลอมและโรคไมตดตอ) จากการประเมนความเสยงของโลก โดยเครอขายการประเมนความเสยงโลกซงนำเสนอใน ECOSOC/UNESCW/WHO Western Asia Ministerial Meeting Addressing noncommunicable diseases and injuries (Doha, Qatar, 10-11 May 2009) โรคไมตดตอนบเปนประเภทของโรคระบาดใหมและเขามาในเมองไทยเมอ 25 ปทผานมา โรคกลมนไดถกศกษาและยอมรบวารากของสาเหตมาจากสงแวดลอมและแบบแผนชวตทเสยง ดงนนในการลดการเพมขนและภาระของกลมโรคน จงตองอาศยความรบรและตระหนก ความเขาใจและเทาทน เขาถงและสามารถจดการปจจยสาเหตเหลานจากทกภาคสวนและทกระดบในโครงสรางของสงคมและชมชน เพอใหเกดการปองกนและควบคมปญหาและผลกระทบในภาพรวมอยางเปนระบบไดอยางมประสทธผลและประสทธภาพ แมจะไดมความพยายามในการพฒนา ความรความเขาใจ มาตรการแนวทาง และแนวการจดการลดการเพมจำนวนและภาระของโรคกลมนอยางตอเนอง อยางไรกตามพบวาสามารถลดอตราเรงของการเพมขนของการตายจากกลมโรคหวใจหลอดเลอด เบาหวานไดในระดบหนง แตยงมอตราเรงของการเพมขนของภาระการบรการทงผปวยใน ผปวยนอก ทำใหคาดหมายไดวาปจจยกำหนดและปจจยสาเหตตอการเกดผเสยงและผเปนโรครายใหมยงตองพฒนามาตรการและเพมประสทธผลของการดำเนนการใหทนการเปลยนแปลง ดงนนการประเมนผลเพอการเรยนรสถานการณการปองกนและควบคม ความสามารถการจดการปองกนโรคกลมนในภาพรวมอยางเปนระบบและมสวนรวมระหวางภาคสวนตางๆ จงมความสำคญในการวางยทธศาสตรการพฒนาและปฏบตการอยางยง การประเมนความสามารถเพอเพมความเขมแขงการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง จงนบเปนนวตกรรมใหมของการประเมนผลอยางมสวนรวมเพอใชในการพฒนาคณภาพตอเนองของวสยทศน เปาประสงค เปาหมาย กลยทธ และกระบวนการดำเนนการและทำงานเพอลดจำนวนการเกดโรคและจำนวนเหตการณการดำเนนโรคทรนแรงขน ไดแก การเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ภาวะแทรกซอน การตายกอนวยอนควร เปนตน รวมทงการสญเสยคาใชจาย โดยใชเครองมอการประเมนเพอเพมความเขมแขงการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง ดงนนเครองมอทใชในการประเมนครงน จงไมใชเครองมอตรวจสอบมาตรฐานคณภาพแตเปนเครองมอเพอเชอมโยงผตดสนนโยบายและผวางแผน สงเสรมการแลกเปลยนขาวสาร ประเมนนโยบาย แผนและการปฏบตทกำลงดำเนนการอย รวมทงระบการปฏบตการ บทบาท และความรวมรบผดชอบใหเกดความเขมแขงของการปองกนและจดการโรคเรอรง ทงน การศกษามงเนนการประเมนเพอสนบสนนการบรรลเปาประสงคการดำเนนการลดจำนวนการเกดโรคและภาระปญหาจากโรคเรอรงของจงหวดโดยเนน กรณศกษานำรองโรคหวใจและหลอดเลอดรวม ความดนโลหตสง และเบาหวานในพนท

บทนำ

สถานการณ ความเปนมาและความสำคญของปญหา

12


วตถประสงคทวไป เพอประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงของประเทศ กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2553

วตถประสงคเฉพาะ 1. เพอสะทอนภาพการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงในสถานการณการปวยทแตกตางกนของประเทศ 2. เพอเปนขอมลพนฐานในการพฒนายทธศาสตรและแผนของประเทศและของจงหวดตวอยาง 3. เพอสรางการแลกเปลยนเรยนรทมงานโรคเรอรงของสวนกลางและพนทในการประเมนความสามารถในการปองกนและ จดการโรคเรอรงในระดบจงหวด (กระบวนการทำงาน การลงพนท แนวทางการพฒนาทมงาน)

ขอบเขตการประเมน การประเมนความสามารถในปจจยความสำเรจ 8 ประเดนการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน โดยประยกตมาจากเครองมอกำกบและประเมนผลศกยภาพการจดการลดปญหาโรคเรอรง ระดบเขตของประเทศแคนาดา (A Tool for Strengthening Chronic Disease Prevention and Management Through Dialogue, Planning and Assessment) The Public Health Agency of Canada ดงน 1. คณคาและเปาประสงคสขภาพรวมกน 2. มงเนนปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ 3. สมรรถนะดานสาธารณสขและโครงสรางภายใน 4. สมรรถนะดานการดแลปฐมภมและโครงสรางภายใน 5. สมรรถนะของชมชนและโครงสรางภายใน 6. การบรณาการการปองกนและจดการโรคเรอรง 7. การกำกบ ประเมนผล และการเรยนร 8. ภาวะผนำ การมหนสวน และการลงทน โดยเกบขอมล (เชงคณภาพ) ประเมนผลความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงใน 6 จงหวดตวแทน โดยในแตละจงหวดเลอกศกษา 2 อำเภอ โดยเนนอำเภอทมลกษณะเมองและอำเภอลกษณะชนบท

ระยะเวลาในการดำเนนงาน 1 ตลาคม 2552 – 30 กนยายน 2553

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ประเดนทาทายและขอเสนอแนะการพฒนาความสามารถการปองกนและจดการโรคไมตดตอเชงระบบ 2. ขอเสนอแนะการพฒนายทธศาสตรและแผนของประเทศระดบพนทและจงหวดตวอยาง 3. ทมงานโรคเรอรงของสวนกลางและพนทมความสามารถในการประเมนการปองกนและจดการโรคเรอรงในพนท

1313


บทท 2ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

การประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงของประเทศ กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2553 ไดทบทวนวรรณกรรมและเอกสารทเกยวของ ดงน • สวนท 1 การจดการ ปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรงในภาพรวมอยางเปนระบบ กรณศกษาหวใจและหลอดเลอด รวมความดนโลหตสง และเบาหวาน • สวนท 2 เครองมอการประเมน • สวนท 3 นยามเชงปฏบตการในการศกษา

สวนท 1 การจดการ ปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรงในภาพรวมอยางเปนระบบ กรณศกษาหวใจและหลอดเลอดรวม ความดนโลหตสง และเบาหวาน โรคไมตดตอ (Non – communicable diseases) หมายถง กลมของโรคทมปจจยสาเหตการนำสการเกดโรคจากปจจยเสยงรวมหนงปจจยหรอมากกวา ไดแก การสบบหร การบรโภคเครองดมแอลกอฮอล การบรโภคอาหารเกนไมเหมาะสม การขาดการออกกำลงกาย และความเครยด ฯลฯ ซงมรากมาจากวถชวตและสงแวดลอมทไมเอออำนวยตอการมสขภาพด (Unhealthful lifestyles and environment) ซงสวนใหญของกลมโรคนมความสำคญทางดานสาธารณสข เปนกลมโรคเรอรงระยะการดำเนนโรคยาวนานและกาวหนาอยางชาๆ มผลตอการปวย พการและตายกอนวยอนควรจำนวนมาก กลมโรคไมตดตอม 4 กลมหลก ไดแก กลมโรคหวใจและหลอดเลอด (เชน โรคหวใจลมเหลว อมพฤกษ อมพาต ฯลฯ) มะเรง โรคระบบทางเดนหายใจเรอรง (เชน โรคปอดอดกลนเรอรงและโรคหอบหด) และโรคเบาหวาน ลกษณะเฉพาะของโรคไมตดตอ • การเกดโรคมสาเหตมากมายหลายปจจยและเปนสาเหตทซบซอน • ปจจยตางๆ ในสงแวดลอม วถการดำเนนชวต และพฤตกรรมทมผลตอการเกดโรค ไดแก การมและเขาถงงายของ ผลตภณฑยาสบ เครองดมทมแอลกอฮอล อาหารทอดมดวยเกลอ/นำตาล/ไขมนอมตว/Free fatty acids ทเกน การโฆษณาและการสงเสรมการขายทกระตนการบรโภค ความไมเพยงพอของการเดนทางสาธารณะทเออตอการ เคลอนไหว และอาชพทสงเสรมวถชวตนงๆ นอนๆ ความเครยดเรอรงทไมสามารถรบมอได เปนตน • ปจจยการดำเนนพฤตกรรมตางๆ เหลานเปนสงทกระทำจนเคยชนและกลายเปนสงจำเปนตอการดำรงชวตในปจจบน • มระยะของการแฝงตวนานกอนเกดโรค (Long latent period) การเรมตนการเกดโรคเปนไปอยางคอยเปนคอยไป (Insidious onset) ระยะเวลาการดำเนนโรคยาวนาน (Long duration) มกพบโรครวม (co-morbidity) • ในแตละปการพบรายโรคใหมจงตำ แตจะพบมจำนวนรายโรคทพบสะสมอยสง

14


• ผลกระทบของโรคเกดทงในสวนของสขภาพทมความรนแรงเรอรงยาวนาน พการ การตายกอนวยอนควร และคณภาพชวต รวมทงผลกระทบตอการสญเสยรายได ภาระพงพง คาใชจายสขภาพ และเศรษฐกจทงในระดบครวเรอนจนถงเศรษฐกจ ระดบมหภาค ขณะเดยวกนการแกไขกใชเวลานานกวาจะเหนผล • พบกลมโรคนในกลมวยทำงานและวยสงอายมากกวาวยเดก

ปจจยเสยงของโรคไมตดตอ ปจจยเสยงของโรคไมตดตอ หมายถง ปจจยตางๆ ทมคณลกษณะเฉพาะไมวาจะเปนดานพฤตกรรมบคคล แบบแผนพฤตกรรมหรอวถชวต การเผชญสภาวะแวดลอมทงทางสงคมและกายภาพ หรอการสงผานทางพฤตกรรมและสงทมมาแตกำเนด ซงมหลกฐานทางระบาดวทยาทรบรวามความสมพนธกบการเกดโรค ความรนแรงของการดำเนนโรค ภาวะแทรกซอน ความพการ และการตายของโรคไมตดตอ และปจจยเสยงนถกพจารณาถงเพอการปองกน โดยปกตการเกดและการดำเนนโรคของประชากรเชอมโยงกบปจจยหลกๆ 3 ดาน ไดแก ปจจยของกลมบคคลและประชากร (อาย เพศ พนธกรรม อาชพ ฯลฯ) ปจจยตวกระทำ (agent) หรอปจจยสาเหต และปจจยสงแวดลอม (หมายรวมถง เศรษฐกจ พฤตกรรมสงคม วฒนธรรม สงแวดลอมทางกายภาพ) นอกจากนเพอแยกระบบบรการทางการแพทยซงมอทธพลอยางมากตอสขภาพของประชาชน ดงนนในทนจงแยกปจจยกลมนออกมาจากปจจยสงแวดลอมอนๆ ปจจยเหลานอาจจะเรยกวาปจจยกำหนดดานสขภาพ (Health determination) และสามารถพจารณาไดจากทงในรปแบบสามเหลยมทางระบาดวทยาและรปแบบความเชอมโยงทจะนำไปสการเกดโรคไมตดตอ ดงแผนภาพท 1 และ 2

แผนภาพท 1 สามเหลยมทางระบาดวทยาประยกตสำหรบโรคเรอรงและความผดปกตทางพฤตกรรม (Advanced epidemiology triangle for chronic diseases and behavioral disorders)

ปจจยสาเหตCausative Factors

กลมตางๆ หรอ ประชากรและคณลกษณะของกลมหรอประชากร

เชน เพศ การศกษา อาชพ บคลกภาพบคคล ฯลฯ

สงแวดลอมกายภาพพฤตกรรมสงคม

วฒนธรรมองคประกอบสภาวะแวดลอม

เวลา

1515


แผนภาพท 2 ตวอยางแสดงการแบงหมวดหมของโรคไมตดตอเรอรงกบโซสาเหตของปจจยเสยง และปจจยกำหนดเพอการควบคม ปองกนและจดการ

ปจจยเสยงและ ปจจยเสยงและเครองบงช โรคและสภาวะเรอรง ผลตอเนองทตามมา ปจจยปองกน ทางชวสรระ ทปองกนได

ปจจยดานพฤตกรรม - ภาวะนำหนกเกนและอวน - โรคหวใจขาดเลอด/ - เจบปวยซำซอน - บรโภคอาหารเกนไมไดสดสวน - ภาวะความดนโลหตสง อมพาต - คณภาพชวตทลดลง - การขาดกจกรรมทางกายทเพยงพอ - ภาวะไขมนผดปกต - โรคเบาหวานประเภทท 2 - พการ - การใชยาสบและแอลกอฮอล - ภาวะไมสมบรณของความ - โรคไตวายเรอรง - ตาย ทบนทอนสขภาพ ทนทานตอนำตาลและระดบ - มะเรง ปจจยทางจตสงคม นำตาลในเลอดสง - โรคระบบทางเดนหายใจ - “ความรสกวาควบคมได” - ภาวะโปรตนในปสสาวะ อดกลนเรอรง “Sense of control” - การสนบสนนทางสงคม/ การกดกนทางสงคม - อารมณทแขงแรง ปจจยในระยะตนของชวต - สขภาพแม/นำหนกแรกเกดตำ

ปจจยทปรบเปลยนไมได : อาย เพศ พนธกรรม ประวตครอบครว ปจจยกำหนดทางสงคมสงแวดลอม (อาจจะปรบเปลยนได) : สถานะทางสงคมเศรษฐกจ ลกษณะชมชน (ไดแก ตนทนทางสงคม ฯลฯ) สภาพการทำงาน สงแวดลอมทางสขภาพ เปนตน

ในทนปจจยเสยงตอการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด (รวมโรคความดนโลหตสง) และโรคเบาหวานทเปนปจจยเสยงหลก แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1. ปจจยเสยงทเปลยนแปลงไมได ไดแก อาย เพศ พนธกรรม ประวตครอบครว ฯลฯ เพศ เพศชายจดเปนปจจยเสยงหนงโดยพบวาในระดบบคคล ผหญงจะเกดโรคหวใจขาดเลอดชากวาผชายประมาณ 10 ป ทงนเนองจากฮอรโมนเพศหญง (เอสโตรเจน) ชวยชะลอการเกดโรค แตเมอถงวยหมดประจำเดอนแลว ความเสยงจะสงขนเทยบเทาผชาย อยางไรกตามพบวาจากสถานการณในประชากรไทยทผานมาในระยะสบกวาปนภาระโรคจากการตายและเจบปวยกอนวยอนควรจากโรคหลอดเลอดสมอง และโรคเบาหวานประเภทท 2 พบในผหญงสงมากกวาเพศชายโดยเฉพาะโรคเบาหวานพบวาสงมากกวาสองเทา อาย เปนปจจยเสยงอกขอทไมสามารถหลกเลยงได อายทเพมขนมผลใหเสนเลอดเสอมไปตามวย และพบความชกของโรคเบาหวานเพมสงขนในชวงอายทสงขน อยางไรกตามมรายงานทางการแพทยทพบโรคเบาหวานประเภทท 2 ในเดกอาย 10 ป แลวจากทไมเคยพบมากอน และยงพบวาความชกของโรคความดนโลหตสงและโรคเบาหวานพบสงขนในประชากรไทยชวงอาย 15-34 ป จากการสำรวจสถานะสขภาพอนามยครงท 3 (พ.ศ. 2547) พนธกรรม บดา หรอมารดา หรอพนองโดยตรงเปนโรคความดนโลหตสง เบาหวาน โดยเฉพาะโรคหวใจขาดเลอดหรออมพาตเมออายนอยกวา 55 ป ในผชาย และนอยกวา 65 ปในผหญง กลมบคคลนนๆ ทเปนญาตสายตรงจะมความเสยงตอโรคนสงกวาประชากรทวไป ดงนนการเกดโรคในระดบบคคล “ยน” จงมบทบาทมากในการเกดโรคของหลอดเลอดแดง เพราะจะควบคมหลายๆ ระบบทสงผลเรงการสะสมของไขมน เปนตน

16


2. ปจจยเสยงทเปลยนแปลงได จากการศกษาทผานมาในประชากรประเทศตางๆ และประเทศไทย พบวา กลมปจจยเสยงรวมทปรบเปลยนไดทมโอกาสเสยงตอการเพมขนของการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด (รวมโรคความดนโลหตสง) และโรคเบาหวาน รวมทงโอกาสในการปองกนควบคมปจจยเสยงนนๆ สามารถเรยงตามลำดบความสำคญได ดงน การบรโภคยาสบ การบรโภคเกนไมไดสดสวน การขาดกจกรรมทางกายทเพยงพอ ภาวะความดนโลหตสงทเพมขนในประชากร ภาวะนำหนกเกนและอวน ภาวะระดบนำตาลทสงขน ภาวะไขมนผดปกต การบรโภคเครองดมทมแอลกอฮอลแบบบนทอนสขภาพ

2.1 กลมพฤตกรรมเสยงทสามารถปรบเปลยนได การสบบหรหรอบรโภคยาสบ การสบบหรเปนปจจยเสยงสำคญหนงใน 4 ปจจยหลกทสงผลตอการเกดโรคไมตดตอเรอรงตางๆ และทำใหเกดการเสยชวตกอนไวอนควร สำหรบผลตอโรคหวใจและหลอดเลอดพบวา ในควนบหรมสารพษหลายอยางทเปนอนตรายตอหลอดเลอดหวใจ โดยเฉพาะนโคตนและคารบอนมอนนอกไซด ปรมาณและระยะเวลาของการสบบหรมผลกบความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบ ยงสบมากยงมความเสยงมาก เปนตน

พฤตกรรมการบรโภคเกนไมไดสดสวน การบรโภคผกและผลไมนอย องคการอนามยโลกแนะนำวา การบรโภคผกและผลไมอยางเพยงพอ กลาวคอ รบประทานใหไดในปรมาณอยางนอย ตงแต 5 หนวยมาตรฐานขนไปตอวน หรอไมนอยกวา 400 กรมในแตละวนสามารถปองกนการเกดโรคหวใจขาดเลอดและโรคหลอดเลอด รวมทงการลดระดบความดนโลหตทสงขนได นอกจากนนจากหลกฐานขององคการอนามยโลกและประเทศตางๆ ยงพบวาสามารถลดการบรโภคเกลอโซเดยมและลดเกลอโซเดยมในอาหารและผลตภณฑอาหารรวมกบการคดกรองและควบคมภาวะความดนโลหตสงจะชวยลดความชกของโรคความดนโลหตสงและการตายจากโรคหลอดเลอดสมอง(อมพฤกษ อมพาต) ไดอยางมประสทธผลประสทธภาพ นอกจากนน การบรโภคอาหารและผลตภณฑอาหารทมนำตาลสง ไขมนอมตว ไขมน trans fatty acids และ/หรอ เกลอโซเดยม สงกวามาตรฐานความตองการของรางกายทจะนำไปใชในรางกาย ลวนเปนการบรโภคเกนและเปนสารปนเปอนทมผลตอการทำลายของหลอดเลอดทวรางกาย ทงน จากสภาวะแวดลอมทเกยวของกบการบรโภคมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว โดยเฉพาะ คานยมอาหารฟาสตฟด อาหารสำเรจรป ขนมขบเคยว นำหวาน นำอดลม อาหารรสจดทงเคม หวาน ไขมนสง ฯลฯ รวมทงการกระตนการบรโภคผานการสงเสรมการตลาดและการโฆษณา การเพมและการกระจายอยางรวดเรว และความงายตอการเขาถงอาหารทเสยง ทำใหเสยงตอการเกดโรคมากขนตอคนสวนใหญทบรโภคเกนไมไดสดสวน เปนผลตอทงระดบความดนโลหต ระดบนำตาลและ/หรอ ไขมนในเลอด และการสะสมของแคลอรสวนเกน เกดการบาดเจบของหลอดเลอด การสะสมของไขมนในผวของหลอดเลอด และการสะสมของเซลลไขมนทพงและทวรางกายของกลมคนเหลานน และประชากรไทย

การขาดกจกรรมทางกายทเพยงพอ การมกจกรรมการเคลอนไหวทางกายและการออกกำลงกายทเพยงพออยางสมำเสมอชวยสงเสรมการมสขภาพทด และเปนปจจยสำคญในการปองกนและชะลอการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด ความดนโลหตสง และโรคไมตดตออนๆ เชน มะเรง ฯลฯ ผท มการเคลอนไหวหรอออกกำลงกายนอยหรอไมเคลอนไหวเลย เปนสาเหตสำคญตอการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด ภาวะความดนโลหตสง เบาหวาน และโรคอวน เปนตน อยางไรกดทศทางการพฒนาสงคมและเศรษฐกจของชมชนและการพฒนาสถานทปฏบตในการทำงาน การศกษา การเดนทางและการพกผอน มผลตอสภาพแวดลอมทางกายภาพทเออหรอเปนอปสรรคตอการเคลอนไหวออกกำลงกายในชวตประจำวน

ความไมสามารถควบคมนำหนกเกนและอวน ภาวะนำหนกเกนและอวนเปนปจจยเสยงสำคญใหมของโรคไมตดตอเร อรงทมแนวโนมเพมขนอยางรวดเรวในประชากรไทย ภาวะนำหนกเกนและอวนนสามารถสงเกตไดอยางงายๆ โดยใชคาดชนมวลกายและการวดรอบเอว พบวาถาคาดชนมวลกายทเพมขนสงมากกวาหรอเทากบ 25 และผลการวดรอบเอวตามมาตรฐานไดสงมากกวาหรอเทากบ 80 เซนตเมตรในผหญง

1717


และ 90 เซนตเมตรในผชาย จะมความสมพนธโดยตรงตอการเกดความดนโลหตสง เบาหวาน ความผดปกตของการทำงานของอนซลนทำใหอนซลนสงขนในเลอดไปมผลทำลายหลอดเลอดโดยตรง นอกจากนน ภาวะนำหนกเกนและอวนโดยเฉพาะรวมกบปจจยเสยงหลกรวมอนๆ ไดแก ภาวะความดนโลหตสง ระดบนำตาลในเลอดสง ไขมนเอชดแอลตำ และไขมนผดปกตอนๆ ในเลอด ทเรยกวากลม “เมตาโบลค” จะมผลตอการเพมขนของการเกดโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมองมากกวา 3-5 เทา ภาวะนำหนกเกนและอวนเกดจากพฤตกรรมการบรโภคเกนความจำเปนขาดความสมดลของพลงงานเขาและออก ไมสามารถควบคมนำหนกทเหมาะสมได ทำใหเกดภาวะโภชนาการเกน มภาวะนำหนกเกนมาตรฐาน หรอเปนโรคอวน อนมสาเหตมาจากหลายปจจยในสภาพแวดลอม ดงแผนภาพท 3

แผนภาพท 3 สามเหลยมองคประกอบทางระบาดวทยาประยกต : กรณภาวะอวน

ทงน จากการศกษาในภมภาคเอเชยแปซฟคพบวา ความสมพนธระหวางดชนมวลกายและกลมโรคหวใจและหลอดเลอด เมอเปรยบเทยบกบภมภาคอนๆ โอกาสเสยงการเกดโรคในประชากรทสงเกตไดมลกษณะตอเนองซงบงชวาการลดดชนมวลกายของประชากรในวงกวางควรไดรบการพจารณาในการลดโรคหวใจและหลอดเลอด

การบรโภคเครองดมทมแอลกอฮอลแบบบนทอนสขภาพ เครองดมแอลกอฮอล เชน สรา เบยร ไวน ซงรปแบบการดมและปรมาณการดมแอลกอฮอลมผลตอสขภาพโดยเฉพาะผลตอหลอดเลอด พบวาแมวาจะมฤทธระยะเฉยบพลนตอการกดระบบประสาทสวนกลาง การขยายตวของหลอดเลอดสวนปลาย การขบปสสาวะ การทำลายเยอบกระเพาะอาหาร และการเกดภาวะนำตาลในเลอดตำ แตถาบรโภคในปรมาณสงมากกวา 2 แกวมาตรฐานตอวนในเพศชาย และ 1 แกวมาตรฐานตอวนในเพศหญง จะมการเพมขนของระดบความดนโลหต เกดภาวะความดนโลหตสง และโรคเรอรงอนๆ เชน โรคตบแขง เปนตน ทงนการเพมขนอยางรวดเรวของกลมบคคลหรอประชากรในชมชนหนงๆ ในการบรโภคแอลกอฮอล ในแบบแผนการบรโภคทสมเสยงตอการบาดเจบ เชน เมาแลวขบ เปนตน หรอบรโภคแอลกอฮอลมากเกนหรอดมหนกมากเปนครงๆ จะมโอกาสพบจำนวนผมภาวะความดนโลหตสง โรคหวใจ มะเรง และโรคเรอรงอนๆ เพมมากขน

สามเหลยมองคประกอบทางระบาดวทยาประยกต : กรณภาวะอวน

คนHosts

Agent = energy imbalanceสงกอโรค = ความไมสมดลของพลงงาน

สงแวดลอมเออกอโรคEnvironments

พาหะกอโรคVectors

Circulation

Education, behavior &

medical interventions

(biology, behavior, attitudesPhysiological adjustments)

(energy, density,Portion size, machines)

(physical, economic, policy, socio cultural)

Mullic R M. et al. Circulation 2004

American HeartAssociationLearn and live

Technology, engineering

Policy, legislation, social change

18


ความไมสามารถรบมอไดตอความเครยดเรอรง ความเครยดมสาเหตมาจากหลายสาเหต ทงทางรางกาย จตใจ และสงแวดลอม การมความเครยดนอยเกนไปและมากเกนไปไมเปนผลดตอสขภาพ จะมอาการปวดศรษะ ปวดกลามเนอ หวใจเตนเรว แนนทอง มอเทาเยน ความเครยดมผลตอการเปลยนแปลงของระดบความดนโลหต ระดบนำตาลและไขมนในเลอด รวมทงมผลตอการหดเกรงของหลอดเลอดเกดผลตอหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพาะความเครยดเรอรงตดตอกนเปนเวลานาน

2.2 กลมปจจยเสยงชวะสรระทสามารถปรบเปลยนได ภาวะความดนโลหตสง กลมบคคลทมภาวะความดนโลหตทสงกวา 110 มลลเมตรปรอทซสโตลค ทก 10 มลลเมตรปรอทและสงมากกวา 75 มลลเมตรปรอทไดแอสโตลค ทก 5 มลลเมตรปรอทจะมโอกาสเสยงสงมากกวาคนทมระดบความดนโลหตอยในระดบมาตรฐานเพมขนเฉลยประมาณสองเทา อยางไรกตามจากการศกษาในประชากรจะพบผทภาวะความดนโลหตสงกำกงคอระหวาง 120 ถง 139 มลลเมตรปรอทซสโตลคและ/หรอ 80 ถง 89 มลลเมตรปรอท ไดแอสโตลค จะเปนกลมททำใหเกดรอยละของจำนวนโรคหลอดเลอดสมองตบตนและหวใจขาดเลอดถงรอยละ 70 ของโรคทเกดขน ซงมากกวากลมผทถกวนจฉยวาเปนโรคความดนโลหตสงแลว คอทระดบความดนโลหตทมากกวาหรอเทากบ 140 มลลเมตรปรอทซสโตลค และ/หรอ มากกวาหรอเทากบ 90 มลลเมตรปรอทไดแอสโตลต โดย จากการศกษาภาระโรคในประเทศไทย พ.ศ. 2547 พบวาความดนโลหตสงเปนปจจยเสยงของภาระโรคอนดบท 5 ของชายไทย และอนดบ 2 ของหญงไทย โดยทำใหเสยชวตประมาณปละ 7 หมนราย (รอยละ 18) สญเสยปสขภาวะจากการตาย และพการ ปละ 6 แสนป (รอยละ 6 ของ DALYs) ทงน ครงหนงของโรคหวใจและหลอดเลอดเกดในภมภาคเอเชยแปซฟค และความดนโลหตถอเปนปจจยเสยงสำคญของภาระโรคทเกดจากโรคหวใจและหลอดเลอดและจะเปนประโยชนอยางมากถาสามารถลดระดบความดนโลหตเฉลยลงไปทระดบ 115 มลลเมตรปรอทซสโตลค

ภาวะนำตาลในเลอดสง ผทมภาวะนำตาลในเลอดสงจากการตรวจเลอดหลงอดอาหารนาน 12 ชวโมง (Fasting Plasma Glucose, FPG) มากกวา 100 มก./ดล. ขนไป พบวาจะเรมมความเสยงตอการเปนโรคเบาหวานเพมขน และเพมโอกาสการทำลายของหลอดเลอดแดงโดยเฉพาะหลอดเลอดขนาดกลางและเลกเพ มข นเม อระดบนำตาลในเลอดเพ มข น และเม อระดบนำตาลในเลอดสงมากกวา 126 มก./ดล. หรอเปนโรคเบาหวานไมวาจะเปนเบาหวานประเภทท 1 หรอประเภทท 2 จากการศกษาพบวาเปนปจจยเสยงททำใหอตราของโรคหวใจและหลอดเลอดสงขนมากกวา 2-4 เทาเมอเปรยบเทยบผทไมเปนโรคเบาหวานและโอกาสเสยงจะเพมสงขนเมอพบภาวะนำตาลทสงขนรวมกบภาวะความดนโลหตทสงมากกวา 130/85 มลลเมตรปรอท ภาวะอวนลงพง ภาวะไขมนผดปกต นอกจากนนยงมภาวะแทรกซอนอนๆ ตามมาอก ไดแก โรคหลอดเลอดทจอประสาทตา โรคไตเสอม ภาวะนำตาลในเลอดตำหรอสงเกนไป ภาวะแผลทเทาเรอรง ภาวะตดเชอผดปกต เปนตน เกดโรคของหลอดเลอดหลายโรค ไดแก โรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง เปนตน จากการศกษาภาระโรคในประเทศไทย พ.ศ. 2547 โรคเบาหวาน เปนภาระโรคลำดบท 9 ในผชาย ทำใหสญเสยปสขภาวะ (DALYs) 169,000 ป (รอยละ 3.2 ของ DALYs) สวนในผหญงเปนภาระโรคลำดบท 3 ทำใหสญเสย 268,000 ปสขภาวะ (รอยละ 6.9 ของ DALYs) ทงน จากการศกษาระบาดวทยาในเขตภมภาคเอเชยแปซฟค พบวาจะเปนประโยชนมากถาสามารถลดระดบนำตาลกลโคสทวไปในประชากรลงเปนประมาณ 90 มลลกรม/เดซลตร หรอ 9 มลลโมล/ลตร

ภาวะไขมนในเลอดผดปกต ภาวะไขมนผดปกตทไดรบการศกษาและพบวาเปนปจจยเสยงหลกของความสมพนธตอการเกดโรคหลอดเลอดตบและตนในประเทศตางๆ ไดแก ระดบไขมนคลอเลสเตอรอลรวม (total blood cholesterol) ไขมนไตรกลเซอไรด (Triglycerides) และไขมนเอชดแอล (High density cholesterol) ซงสามารถตรวจวดไดโดยการตรวจวดระดบไขมนในเลอด โดยพบวา ระดบคลอเลสเตอรอลสงทเปนปญหาตอหลอดเลอด ≥200 mg/dLขนไป ขณะทภาวะ triglyceride ในเลอดสงหมายถง triglyceride ≥150 mg/dL และภาวะ HDL-C ตำ หมายถง <40 mg/dL ในชาย และ <50 mg/dL ในหญง ทงน จะมความเสยงเพมขนในระดบ

1919


ความผดปกตทตำลงเมอพบวามภาวะเมตาโบลซมผดปกตรวม (Metabolic syndrome) สำหรบการศกษาระบาดวทยาในประเทศไทยพบวา ภาวะไขมน HDL-C ตำ มความสำคญตอคาโอกาสเสยงการเกดโรคหลอดเลอดมากกวาคาไขมนผดปกตตวอนโดยเฉพาะเมอพบรวมกนในภาวะ Metabolic syndrome จากการศกษาขององคการอนามยโลกพบวาในกลมปจจยเสยงระดบชวสรระจะพบวา “ภาวะความดนโลหตสง” เปนปจจยเสยงทเปนปจจยสำคญลำดบแรก ในทกประเทศแมวาจะมลกษณะเศรษฐกจและจำนวนการตายทตางกน และในหลายประเทศโดยเฉพาะในประเทศพฒนาแลวหลายประเทศสามารถลดความชกของโรคความดนโลหตสงลงได เชน ญปน แคนาดา ออสเตรเลย เปนตน ดงแผนภาพท 4

แผนภาพท 4 Global burden of disease attributable to non-optimal blood pressure, cholesterol, and BMI by Region, 2000

Condition High-mortality Low-mortality developing World total developing countriesa Developed countriesb countriesc

Attributable deaths (thousands) Blood pressure 1,969 2,205 2,966 7,140 (12.8%) Cholesterol 1,405 849 2,161 4,415 (7.9%) BMI 399 775 ,417 2,591 (4.6%)

Attributable DALYs (thousands) Blood pressure 20,630 20,277 23,363 64,270 (4.4%) Cholesterol 15,602 8,609 16,227 40,438 (2.8%) BMI 6,408 11,115 15,892 33,415 (2.3%)

แหลงขอมล: Ezzati and others 2004; WHO 2002b.

สถานการณความรนแรงของโรค โรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง (อมพฤกษ อมพาต) โรคความดนโลหตสง และโรคเบาหวาน เปนกลมโรคทเปนปญหาสำคญทางสาธารณสขและมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง และเปนปญหาอนดบตนๆ ของทวโลก โดยสถานการณของประเทศไทย จากขอมลสำนกนโยบายและยทธศาสตร พบวาอตราตายตอประชากรแสนคนจากโรคทเปนปญหาสำคญมแนวโนมชะลอตว แตอตราการเจบปวยเขารบการรกษาเปนผปวยในดวยโรคทมความสำคญมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ในป 2547-2551 สำหรบในป 2551 พบวามอตราตายดวยโรคหลอดเลอดสมอง โรคหวใจขาดเลอด เบาหวานและความดนโลหตสง คดเปน 20.8, 21.2,12.2 และ 3.9 ตอประชากรแสนคน ตามลำดบ และมอตราผปวยใน คดเปน 216.5, 276.8, 675.7 และ 860.5 ตอประชากรแสนคนตามลำดบ และจากรายงานและรายงานเบองตนของการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 3 (พ.ศ. 2547) และครงท 4(พ.ศ. 2551- 2552) ตามลำดบ ความชกของโรคความดนโลหตสงในประชากรไทยอาย 15 ปขนไปในป 2552 รอยละ 21.4 ซงใกลเคยงกบในป 2547 ซงพบความชกรอยละ 22.0 สวนความชกของโรคเบาหวานในประชากรไทยอาย 15 ปขนไปในป 2551 ใกลเคยงกบความชกในป 2547 คอรอยละ 6.9 ขณะทในชวงระยะเวลาเดยวกนพบวามความชกของโรคอมพฤกษอมพาตในคนอาย 15 ปข นไปรอยละ 1.5 และหวใจขาดเลอด พบรอยละ 1.4 นอกจากนจากการศกษาภาระโรคและภาวะจากปจจยเสยงทางสขภาพของประชาชนไทย ในป 2547 มความสญเสยทางสขภาพจากโรคไมตดตอคดเปนรอยละ 65 ของความสญเสยทงหมด และสาเหตการเสยชวตของคนไทยทสำคญ 10 อนดบแรกในป 2552 มาจากโรคหลอดเลอดสมอง (อมพฤกษ อมพาต ~51,000 ราย) รองลงมาคอโรคหวใจขาดเลอด (~34,000 ราย) โรคเบาหวาน (~26,000 ราย) บาดเจบ (~24,000 ราย) โรคมะเรงตบ (~23,000 ราย) หรอหนงในสของการเสยชวตทงหมดในป พ.ศ. 2552 มาจากโรคหลอดเลอดสมองอมพฤกษอมพาต หวใจขาดเลอด และโรคเบาหวาน

20


การจดการ ปองกน และควบคมโรคไมตดตอเรอรง จากสถานการณความรนแรงของโรคไมตดตอ การเพมขนของจำนวนโรคอยางรวดเรว จากป พ.ศ. 2540-2547 พบวามการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ และสภาพแวดลอม การคา การโฆษณา เพอกระตนการบรโภคและการไหลเวยนของเศรษฐกจ การขยายตวของความเปนเมองอยางรวดเรว สำหรบประเทศไทยแมวาจะมความตนตว ตระหนก และมการดำเนนการพฒนาระบบการจดการ ปองกนและควบคมโรคเพอลดจำนวนโรคและผลกระทบของภาระโรคทชดเจนขนระดบหนงในระดบประเทศ แตยงไมเพยงพอทจะลดการเพมขนของจำนวนผเปนโรคและภาระการบรการของโรคไดทนสถานการณ รวมทงความไมสามารถลดการดำเนนโรคซงมความรนแรงตอการตายและการพการกอนวยอนควร ทำใหยงเกดผลกระทบตอภาระการบรการตอระบบการบรการทางการแพทย คาใชจาย คณภาพชวต ของทงคนทเปนโรค ญาต ครอบครว ผใหบรการ ผบรหารและผนำในองคกรและชมชนทกระดบ ขณะทพบวาสถานการณความสามารถการจดการทงการบรการและการควบคมปองกนเพอลดปญหาโรคไมตดตอเรอรงนยงตองปรบปรงและพฒนาเพอตอบสนองสถานการณและลกษณะธรรมชาตของปญหาโรคไมตดตอเรอรงทมความรนแรงและแตกตางจากการตอบสนองปญหาสขภาพเดมทมลกษณะเฉยบพลนและมความชดเจนกวาของเชอโรค รวมทงจากการประชม Global Forum for NCDs Prevention and Control เมอ 9-12 Nov 2003 Rio de Janeiro และตวอยางการพดคยกบกลมผปฏบตงานในการประเมนสถานการณความสามารถ การปองกนและจดการโรคในจงหวดนำรองในป พ.ศ. 2551 ไดกลาวถงสถานการณปญหาการจดการโรคไว ดงน

จากการประชม Global Forum for NCDs Prevention and Control เมอ 9-12 Nov 2003 Rio de Janeiro • นโยบายและกลยทธปฏบตการการปองกนควบคมทสอดคลองกบสถานการณ • ทรพยากรจำกด • การดแลทเปนชนๆ แยกสวน และยงขาดประสทธภาพในประสานดำเนนการ • ขอผกมดหรอพนธะตอการปองกนในระดบตำ • ขาดระบบเฝาระวงทางระบาดวทยาในภาพรวมเปนระบบ • แนวทางการดแลรกษาทไมเพยงพอ • ความสามารถในการดแลสขภาพพนฐานในการจดการโรคไมตดตอไมเพยงพอ • ขาดการลงทนอยางมากในการทำวจย

จากตวอยางการพดคยกบกลมผปฏบตงานในการประเมนสถานการณการปองกนและจดการโรคในจงหวดนำรองในป พ.ศ. 2551 • อสม.ไมรตววาเปนเบาหวาน • ยงปรบเปลยนพฤตกรรมไมจรงจงทกกลม .....รแตไมทำ • ผดแลใกลชดขาดความร • กลวเปนโรค ......ปฏเสธ • ชมชนขาดขอมลสถานการณในชมชน • สงแวดลอมไมเออในการปฏบต • ขาดสอการสอนไมเหมาะสม .....การเชอมโยงความรทเหมาะสมกบทองถน • ประชาชนโดยรวมยงไมเขาใจถงปญหาหรอพษภยของโรคเบาหวานทตามมา • กลมดอยโอกาสทางการเรยนรและควบคม .....ไมรหนงสอ ขาดคนดแล ภาระพงพงสง • ปญหาวถชวตความเชอ • ขาดความรจรงและหลกฐานในการรกษา สอในวงกวาง .....ความปลอดภย .....การคมครองขาวสาร • ตองการความเขาใจทเชอมโยงระหวางแบบแผนชวตกบปจจยเสยงและขอเสนอแนะการปองกนและการดแลควบคมโรค • ปญหาการสอสาร ........ในระดบบคคล ขอมลขาวสารผดๆ • สดสวนของภาวะโรคแทรกซอนเพมขน

2121


ทงน มการศกษารวบรวมการดำเนนการควบคมปองกนโรคไมตดตอโดยองคการอนามยโลก และเครอขายวชาการ ไดสรปและเสนอหลกการทบทวนหลกฐานทมอยโดยการเลอกหลกฐานทมการเลอกมาตรการ นโยบาย และการดำเนนการโดยคำนงถง • การดำเนนการทมประสทธผลคมคาใชจายและจายไดในประเทศหรอชมชนนนๆ กอนทจะขยายการปฏบตดำเนนการ • ตองทบทวนและคาดประมาณความมประสทธผลคมคาตอนโยบายการดำเนนการตางๆ ทงทยดการดำเนนการ การปฏบตของบคคลแตละคน และการขบเคลอนใหเกดการปฏบตของประชากรสวนใหญโดยรวมซงพสจนหรอมแนวโนมจำนวนของโรค ผลตอเนอง และผลกระทบอยางชดเจนมนยสำคญ ผลการทบทวนมาตรการ นโยบาย และการดำเนนการแทรกแซงเพอใหเกดการปองกนควบคมโรคไมตดตอโดยองคการอนามยโลก ไดสรปคำตอบเพอเสนอใหเกดการจดการเชงปฏบตการตอสไวดงน 1. องคการอนามยโลกไดระบชด “นาซอทสดไว” (“Best Buys”) เพอลดความเสยงของประชาชนสการเกดโรคไมตดตอสำคญและสามารถลดคาใชจายการรกษาพยาบาลในเวลาตอมาซงสวนใหญเปนประสบการณทประสบความสำเรจอยในประเทศพฒนาแลว ในชดนาซอนมการดำเนนการทเกยวของตอผลของการปองกนควบคมโรคหวใจและหลอดเลอด (รวมทงโรคความดนโลหตสง) และเบาหวาน ทมประสทธผลคมคาสงและควรขยาย ไดแก - การลดการบรโภคยาสบและแอลกอฮอล - การลดการบรโภคเกลอและปรมาณเกลอในอาหาร - การทดแทนไขมนแปลงในอาหารดวยไขมนไมอมตว - สงเสรมความตระหนกของสาธารณชนเกยวกบการบรโภคอาหารและกจกรรมทางกาย - ใหมการบรการใหคำปรกษาและการรกษาดวยยาหลายขนาน (multi-drug therapy) สำหรบประชากรกลมเสยง สงทจะเกดหวใจขาดเลอดเฉยบพลน อมพาต รวมทงประชากรทเปนโรคเบาหวาน 2. การขยายเขาถงการดแลและรกษาทจำเปนสำหรบโรคไมตดตอสำคญในทกประเทศแตอยางไรกตามนบเปนสงทาทายสำหรบประเทศกำลงพฒนา 3. ลงทนใหระบบสขภาพและการบรการสขภาพใหเขมแขง สามารถมการเขาถงบรการอยางถวนหนาในทกระดบการบรการเพอใหประชาชนไดรบประโยชนในการดำเนนการเพอการปองกนและรกษา 4. จดตงพฒนาระบบการเงนสขภาพของประเทศใหมคณภาพมากขน ไดแก เพมขนาดกองทน ลดคาใชจายโดยตรงของประชาชนในเวลาทจำเปนตองการบรการ ใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและเทาเทยม 5. รวมมอกนกบทกภาคสวนทงในสวนของภาครฐบาลดวยกน ประชาสงคม ประชาชน และเอกชนรวมทงอตสาหกรรมทเกยวของ นอกจากนน องคการอนามยโลกยงไดดำเนนการศกษาตอเนองตอกลมมาตรการอนๆ ไดแก การนำนโยบายสการปฏบตทพบวามความสมพนธความเสยงของปจจยสาเหตสงและชดเจนและมความเปนไปไดสงของประโยชนทจะเกดขน ในการดำเนนการระดบบคคล ไดแก การลดโอกาสเกดเบาหวาน, การปรบโครงสรางระบบสขภาพ, กระบวนการตดสนทางนโยบายในวงกวางบนหลกฐาน เปนตน รวมทงไดเสนอกรอบการทำงานในการวางแผนการดำเนนงานปองกนควบคมโรคไมตดตอไว 7 ดาน ดงน 1. การพฒนาสภาวะแวดลอมดานสงคมและกายภาพ (Environmental Interventions) เรงรด สนบสนน นโยบายสาธารณะ มาตรการทางกฎหมายและกฏระเบยบทสำคญ ทสงผลตอปจจยกำหนดในการลดความเสยง ตอการเกดโรคไมตดตอใหมการปฏบต ไดแก กฎหมายเกยวเนองกบบหร การบรโภคแอลกอฮอลทเปนอนตรายตอสขภาพ นโยบายดานการสงเสรมสขภาพ ดานควบคมอาหารเสยงตอสขภาพ อาหารปลอดภยโดยเฉพาะในผกผลไม ตลาดสดนาซอ สถานทการเคลอนไหวออกกำลงกายในชวตประจำวน เปนตน 2. การลดความเสยงโดยการสรางเสรมวถชวตสขภาพ (Lifestyle interventions) เปนการดำเนนงานในประชากรสวนใหญมเขมมงและเปาหมายสแบบแผนวถชวตสขภาพและสามารถรบมอจดการความเสยงและภาวะคกคามตอการกดโรคและภยสขภาพทเขามาทำใหเกดโรคและความเสยงในตนและชมชนได โดยสอสารใหขอมลขาวสารและความร สงเสรมการเรยนรและทกษะของสงคมในชมชนและครอบครวใหจดการตนเองและปรบสภาพแวดลอมทงทางสงคมและกายภาพใหเออตอการลดปจจยเสยง โอกาสเสยงการเกดโรค และมพฤตกรรมสขภาพทดเปนภมคมกน ผานทางการเฝาระวงโรค ปจจยเสยง โอกาสเสยงของชมชน และเครองมอการคดกรองความเสยงในกลมบคคล เพอประเมนและจดการลดเสยงทเหมาะสมกบระดบความเสยงไดในวถชวตชมชนอยางมประสทธผล

22


การดำเนนงานลดปจจยเสยงระดบประชากรทวไป (Population level) 1. สนบสนนการบรโภคอาหารสขภาพ หรอเมนชสขภาพ (Healthy diet) ความสามารถในการสมดลพลงงานทไดรบ จากอาหารกบพลงงานทใชไปในแตละวน หลกเลยงอาหารไขมนสง ไขมนทรานส ลดการบรโภคเกลอโซเดยม และ นำตาล รบประทานปลา ผกและผลไมมากขน 2. สงเสรมและสนบสนนใหมนสย และวนยในการออกกำลงกาย 3. ควบคมและจำกดการเขาถงการสบบหร 4. ลดการบรโภคแอลกอฮอล 5. ปองกนและควบคมมลภาวะในอากาศ และสงแวดลอม 6. สรางความตระหนกถงภยอนตรายของภาวะนำหนกเกนและอวน 7. เสรมสรางสงคมทนาอย มความปลอดภย มนคง เพอลดความเครยดในประชากรทวไป โดยสรปปจจยทสงผลตอการความสำเรจในการดำเนนงานระดบประชากรทวไป คอ การมงเนนลดสหปจจยเสยง มการดำเนนงานจากลางขนบน (Bottom up) โดยชมชน มการปรบเปลยนวถชวตของชมชน ชมชนมความร มความสามารถในการขบเคลอนและจดการลดปจจยเสยงในชมชนได รวมกบการดำเนนการจากบนลงลาง (Top down) ไดแก การกำหนดกฎหมาย กฎทองถนทสำคญและจำเปนเพอลดปจจยเออและจำกดการเขาถงผลตภณฑทเปนผลเสยตอสขภาพ เพมการเขาถงอาหารสขภาพ การจดการสงแวดลอมใหเออตอการออกกำลงกาย เปนตน 3. การดำเนนการทางคลนก (Clinical interventions) การปองกนเชงรก มการคดกรองโรคในกลมเปาหมายตามแนวทางการคดกรองจดมงหมายสำคญในการคดกรองเพอการคนหาบคคลทเปนโรคระยะเรมแรก กอนมการเปลยนแปลงทางพยาธสภาพ (Pathological change) หรอมพยาธสภาพแลวแตยงไมมอาการของโรคเกดขน (Asymptomatic individuals) ออกจากบคคลทไมเปนโรค เพอการวนจฉยโรคและสงตอโดยรวดเรว ชวยใหผเปนโรคและปวยไดรบการรกษาทนทตงแตตน เกดผลการรกษาทดขน สามารถนำมาสการประเมนและบรการสนบสนนควบคมปจจยเสยงรวมเพอลดการดำเนนโรคทรนแรงทำใหภาวะแทรกซอน อตราความพการตางๆ ลดนอยลง รวมทงเฝาระวงคนหาภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนตงแตระยะแรกๆ โดยมแนวทางการบรการดแลรกษา บรการปองกนและควบคมโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมองอมพฤกษอมพาต โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน ใหไดแนวปฏบตบรการตามมาตรฐานการรกษาดแล ปองกนควบคมในแตละระดบ โดยเฉพาะในระยะเรมแรก และการจดการโรคเรอรง อยางไรกด สำหรบประเทศไทยไดเพมการคดกรองความเสยงตงแตระยะตนเขาในการบรการคดกรองโรคโดยมงเนนเพอใหเกดการบรการมาตรฐานใหม ณ จดเดยวของการบรการ (One stop service) ตงแต พ.ศ. 2547 โดยจดทำมาตรฐานการคดกรองใหมโดยเพมมาตรฐานการสอสารแจงผลสถานะความเสยง และมาตรฐานการแนะนำวธปฏบตตวตามสถานะความเสยงดวย และเชอมโยงการดแลกลมบคคลเสยงและผเปนโรคเมอกลบเขาสชมชน 4. การผลกดนสนบสนนสอสารในทกระดบ (Advocacy) ไดแก การสรางความตระหนกในการปองกนโรคและสงเสรมสขภาพผานสอรณรงคประชาสมพนธ สอบคคล ในทกระดบทงผกำหนดนโยบาย ภาคเครอขาย ผมสวนไดสวนเสย 5. วจย เฝาระวงทางระบาดวทยา และการประเมนผล (research and surveillance) สงเสรมงานวจย การเฝาระวงทางระบาดวทยา และการประเมนผล เพอใหเขาใจในธรรมชาตและการเปลยนแปลงของสถานการณการเกดโรค การดำเนนโรค การกระจายของโรคและปจจยเสยง ปจจยกำหนด รวมทงมาตรการและผลของมาตรการตางๆ ทมอย เพอเปนหลกฐานสนบสนนการกำหนดเปาหมายการควบคมปองกนทชดเจนมประสทธผลเหมาะสมกบบรบทของประเทศหรอชมชนนน ทงไดประเดนการสอสารเพอการควบคมปองกนทชดเจน 6. การตอบสนองของภาครฐและภาคสงคม (political and community leadership) จาก “ภาครฐทงหมด” ไดแก • ความตงใจจากทางการเมอง • ความเปนผนำจากการเมอง • นโยบายและกฎหมายสาธารณะสรางสขภาพ

2323


จาก “ภาคสงคมทงหมด” ไดแก • ความเปนผนำชมชน • การเปนหนสวนระหวางภาคสวน • การขบเคลอนชมชน (Community mobilization) การมนโยบายดานสขภาพ นโยบายสาธารณะ กฎหมาย กฎระเบยบ สญญาประชาคม การมสวนรวมของภาคเครอขาย ดานสงคมชมชน การขบเคลอนการดำเนนงานโดยชมชน เปนตน แนวทางการดำเนนงาน ประกอบดวย • เสรมสราง กระตน สนบสนน ใหมพลงการขบเคลอนงานปองกนควบคมโรคไมตดตอในชมชน ผานทางภาคเครอขาย ทงภาครฐ องคกรเอกชน ทองถน แกนนำชมชน โดยวเคราะหสถานการณและผลกระทบของโรคไมตดตอในชมชน มแผนชมชนทสอดคลองกบบรบทชมชนนน มการใหความรแกประชาชน ครอบครวและชมชน การจดการสงแวดลอม ทเหมาะสม อาจมกฎทองถนหรอสญญาประชาคม • สรางเสรมศกยภาพสอบคคลทเปนเปาหมายใหตระหนกถงความสำคญของงานปองกนโรค มความรและทกษะดาน การปองกนควบคมโรคไมตดตอ การปรบเปลยนพฤตกรรม เชน อาสาสมครสาธารณสข นกเรยน แกนนำเยาวชน กลมแมบาน แกนนำของสถานททำงาน แกนนำชมชน เปนตน • มการประสาน ทำงานรวมกนระหวางเครอขายและองคกรตางๆ เนองจากการดำเนนงานปองกนควบคมโรคไมตดตอ ในดานปจจยกำหนด และการจดการสงแวดลอม ตองอาศยความรวมมอจากเครอขายและภาคสวนตางๆ ทงใน และนอกกระทรวงสาธารณสข เชน เกษตร ผงเมอง สถานศกษา องคกรปกครองสวนทองถน ประชาสมพนธ เปนตน 7. การตอบสนองจากภาคสวนสขภาพและการเพมความเขมแขงของระบบสขภาพ (health systems strengthening) ประกอบดวย การตอบสนองจากภาคสวนสขภาพ ไดแก • ภาคสวนรฐดานสขภาพ • ภาคสวนผนำสขภาพ • การบรณาการของการปองกนควบคมโรคไมตดตอเขาไปในกลยทธสขภาพประเทศ การเพมความเขมแขงของระบบสขภาพ จากระบบทถกผลกระทบรนแรงจากขนาดปญหาความเรอรงของโรค ความสามารถของบคลากรในการบรการตอบสนอง คาใชจายการบรการทสงขนอยางรวดเรว จงตองมการเพมความเขมแขงในองคประกอบสำคญตางๆ ไดแก • การพฒนาแรงงานสขภาพ • องคกรการบรการสขภาพและการจดบรการ • การเงน (Financing) • ระบบของการดแลยดประชากรเปนศนยกลาง • จดเนนบนการปองกน การดำเนนงานดงกลาวเพอใหไดผลสำเรจทยงยน มประสทธผล และลดความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอตองอาศยการดำเนนงานแบบบรณาการ (Integrated) และในทกชวงชวตของประชาชน (life course approach) กลยทธตางๆ จงตองบรรจอาศยอยในกรอบของนโยบาย แผนงาน และมแผนปฏบตการผานกลไกของกฎระเบยบของสงคม (Regulation) การจดการสงแวดลอม (environment modifi cation) การใหความร (education) การดแลในระบบการบรการสขภาพ (health care response) โดยตองประสาน ผนกกำลงความรวมมอของภาคเครอขายจากหลายภาคสวน ไดแก ผมสวนไดเสย สอประชาสมพนธ ภาคประชาคม ภาครฐ เปนตน ดงแผนภาพท 5

24


แผนภาพท 5 กรอบการทำงานเพอการพฒนาการเขาถงการควบคมปองกนโรค

ความสำคญของ “การบรณาการ” กบ การปองกนควบคมโรคไมตดตอ คำวา “บรณาการ” มรากศพทมาจากคำกรยาในภาษาลาตน “Interger” หมายถง “ทำใหสมบรณ” (“to complete”) ขณะทคำคณศพท “integrated” จะหมายถง “เปนอวยวะสวนหนงของรางกาย” (“organic part of a whole”) หรอ “สวนตางๆ กลบมารวมกนเปนหนง” (“reunited parts of a whole”) และมกถกใชในการแสดงออกของการนำสการรวมตวหรอกลมกลนเขาหากนขององคประกอบหรอสวนประกอบตางๆ ทเคยกระจดกระจายมากอน อยางไรกตามแนวคด “ความเขาใจในภาพรวม” (“comprehensiveness”) มกจะซอนทบกบคำ “การบรณาการ” และถกใชโดยคนกลมตางๆ ในความหมายทตางกนเกดความเขาใจทสบสนและขอบเขตทศทางทไมชดเจน สำหรบองคการอนามยโลกไดใชคำ “Integrated” และ “Integration” ในสองเรองทใกลชดกนในกระบวนการควบคมปองกนโรคไมตดตอ ไดแก 1. องคการอนามยโลกไดถอดประสบการณการเรยนรการปองกนควบคมโรคไมตดตอเรอรงในยโรปทประสบความสำเรจภายใตโครงการ “The countrywide integrated noncommunicable disease intervention” (CINDI – INTEGRATED) ซงประกอบดวย • Commonality of major risk factors, fi rst of all life-style related • INTEGRATED Actions a. Health Promotion b. Disease Preventive c. Health Care (Primary health care)

พฒนาสภาวะแวดลอมดานสงคมและกายภาพ

ลดความเสยงโดยการสรางเสรมวถชวตสขภาพ การดำเนนการทางคลนก

ผลกดน สนบสนน สอสารในทกระดบ

วจย เฝาระวงระบาดวทยา ประเมนผล

การตอบสนองภาครฐทงหมดo ความตงใจทางการเมองo ความเปนผชำนาญทางการเมองo นโยบายและกฎหมายสาธารณะ

การตอบสนองจากภาคสวนสขภาพo ภาคสวนรฐดานสขภาพ o ภาคสวนผนำดานสขภาพ o การบรณาการของการปองกนควบคม ไมตดตอเขาไปในกลยทธสขภาพประเทศ

การตอบสนองภาคสงคมทงหมดo ความเปนผนำชมชน o การเปนหนสวนระหวางภาคสวนo การขบเคลอนชมชน

เพมความเขมแขงของระบบสขภาพo การพฒนาแรงงานสขภาพo องคกรการบรหารสขภาพและการจดบรการo การเงนo ระบบของการดแลยดประชากรเปนศนยกลาง

321

4

5

7

6

6

7

2525


และนำมาเรยนร ประยกตและสรปสขอเสนอแนะหนงทสำคญของการควบคมปองกนโรคไมตดตอขององคการอนามยโลก ดงน • การกำหนดและดำเนนการเผชญหนาการลดปจจยเสยงรวมมากกวาทจะแยกกระบวนการโจมตโรคทละโรค • มจดมงหมายถงการดำเนนการทกลาวถงขางตนโดยระบบสขภาพและโครงสรางชมชนทมอยอนๆ • กรอบการเขาถงอยางเขาใจในภาพรวม (a comprehensive approach) ซงรวมเอากลยทธหลากหลายเพอนำส การปฏบต • การผสมผสานเรยกรองการปฏบตการรวมระหวางสวนตางๆ เพอนำนโยบายสขภาพสการปฏบต • กรอบการเขาถงทงทางประชากรทวไปและกลมเสยงสง (Population strategy and high risk strategy) 2. ความหมายทองคการอนามยโลกมาใชและพดถงในทตางๆ กนในการบรหารจดการและการใหบรการสขภาพ (the WHO quotation … “Integrated”, “Integrated health service”, “Integrated Service”, “Integration”…) นนถกสรปความหมายไวดงน “The management and delivery of health services so that clients receive a continuum of preventive and curative services, according to their needs over time and across different levels of the health system.” จากการทบทวนขององคการอนามยโลกและในหลายประเทศพบวา ระบบบรการสขภาพทมอยในปจจบนของโลกยงไมสามารถตอบสนองตอสถานการณของโรคเรอรงทกำลงเผชญอย ลกษณะบรการทไมตอบสนอง พบวามลกษณะรวมทองคการอนามยโลกเรยกวาลกษณะ Radar logic (= inappropriate care for chronic conditions) ทมลกษณะดงน คอ • ทศของระบบบรการมงไปทการดแลผปวยเฉยบพลน (System oriented to acute illness) • ไมเนนบทบาทของผปวย (Patient’s role not emphasized) • การตดตามเปนครงไมสมำเสมอ (Follow-up sporadic) • การปองกนไมไดรบความสนใจ (Prevention overlooked) ขณะทยงมอปสรรคการดำเนนการปองกนจดการโรคเรอรงในภาพรวมอกหลายประการทไมใชเฉพาะระดบบคคลและผปวย ไดแก • โครงสรางภายในระดบชมชนซงเปนสถานทจำเปนทการดแลปองกนและจดการโรคจะตองเกดขนยงไมเพยงพอ และยงยน • การลดปจจยเสยงโดยการสงเสรมสนบสนนนโยบายสาธารณะทจำเปนในชมชน • ประเดนการใหการศกษาตอผบรการวชาชพทงดานสาธารณสขและการดแลปฐมภมท ไมไดรบการฝกอบรม การวางแผนและการดแลตอเน องในการปองกนและจดการโรคเร อรงมากอน โดยเฉพาะการใหเกดผลลพธ การบรการทจำเปนใหมๆ เชน การปรบเปลยนวถชวต การสนบสนน การจดการตนเอง เปนตน ในปจจบนในการจดการเพมความเขมแขงของระบบสขภาพเพอการสนบสนนการบรการคลนกและการปองกนโรคจงมความพยายามทจะพฒนากลไกและเครองมอการบรณาการเพอใหเกดผลลพธทดขนในการดแลสถานะสขภาพเรอรงทควรปองกนไดทงในระดบบคคลและประชากร “การจดการโรคเรอรง” (Diseases Management) หรอคำจำกดความใหมของ “การจดการโรคเรอรง” ทปจจบนใชคำวา “การจดการโรคเรอรงอยางบรณาการ” และตอมาใชคำ “การปองกนโรคเรอรงและการจดการ” (Chronic diseases prevention and management) (”Chronic disease prevention and management consists of a group of coherent interventions, designed to prevent or manage one or more chronic conditions using a community wide, systematic and structured multidisciplinary approach potentially employing multiple treatment modalities.”) จงนบเปนเครองมอสำคญในการบรหารคณภาพเชงระบบทถกพฒนาขนเพอตอบสนองการเพมความเขมแขงของระบบบรการสขภาพตอโรคเรอรง ทงนพบวาการเขาถงอยางเปนระบบเพอประสานงานการดำเนนการดแลสขภาพขาม ระดบ (บคคล องคกร ทองถน และประเทศ) และหลกฐานทดบงชวาการประสานงานขามชดเครอขายการดแล และผใหบรการดแลจะมประสทธผลมากกวาการดำเนนการเดยวๆ และไมประสานกน ดงนน การจดการปองกนควบคมโรคไมตดตอ โดยการบรณาการ ใหเกดภาพรวมอยางเขาใจในการควบคมปองกนปจจยเสยงรวมทสมพนธกบวถชวต การดำเนนโรค และการกระจายของปจจยเสยงและโรค การบรณาการจากภาคสวนตางๆ เพอการเขาถงการปองกนควบคมทงจากทางประชากรและกลมบคคลเสยงสง ตลอดจนการบรณาการสวนตางๆ ของระบบบรการในการใหบรการสขภาพ

26


ในแตละระยะใหเกดประสานการดแลเนนการปองกนไปพรอมกนอยางตอเนอง และยงยนในบรบทชมชนหนงๆ จงมความสำคญ การประเมนความสามารถ “การบรณาการ” ในครงน ไดมขอเสนอแนะประเดนทนำมาส “การบรณาการอยางมคณภาพ” ในหลายประเดน พอสรปไดดงน - การจดปรบเรยง วสยทศน เปาประสงค และกลยทธดำเนนการใหเกดภาพรวมอยางเขาใจในการควบคมปองกน และการบรณาการการบรการทเออตอการปองกนและจดการโรคทดขน - การเชอมโยงการเขาถงการดแลในระดบบคคลและประชากร - การสรางการปองกนเขาไปในการรเรมการจดการโรคเรอรง - รวมกนวางแผนเพอประสานความพยายามการดำเนนงานและ/หรอทรพยากร - กลไกสนบสนนการใชขาวสารรวมกน การสอสาร และการประสานงาน - บรณาการระดบบรการเพอเพมการดแลทครอบคลมในภาพรวมเบดเสรจและตอเนอง

สวนท 2 เครองมอการประเมน ในการกำกบประเมนผลภาพรวมของการจดการปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรงจะมประเดนตางๆ ในมตและขอบเขตในภาพรวมพอสรปไดเพอใหเหนภาพทงหมดของการปองกนและควบคมโรคไดดงแผนภาพท 6

แผนภาพท 6 แนวมตการกำกบและประเมนผลการดำเนนการปองกนควบคมโรคไมตดตอ

แนวมตการกำกบและประเมนผลการดำเนนการปองกนควบคมโรคไมตดตอ

ขาวสารผดๆ

สงคมเมองทไมมสขภาพ

ระดบการศกษา

อาชพเสยง

บรโภคยาสบ

บรโภคแอลกอฮอลจำนวนมาก

บรโภคเกน

ขาดกจกรรมทางกายทเพยงพอ

ภาวะความดนโลหตสง

ภาวะนำหนกเกนและอวน

เบาหวาน/ภาวะดออนซลน

ภาวะไขมนผดปกต

อมพาต

โรคหวใจโคโรนาร

โรคหวใจโตและ

หวใจลมเหลว

เจบปวยซำซอน

พการ

คณภาพชวตลดลง

ตายโรไตเรอรง

กอนปฐมภม

โลก

การเลอกของบคคล

ทองถน

กฎหมายขอบงคบ

ปฐมภม : ประชากร กลมเสยงสงสรางความตระหนกและเรยนรเพอควบคมปจจยเสยง

- คดกรอง ประเมน ควบคมปจจยเสยง- สอดคลองโอกาสเสยง ในประชากรเปาหมาย

เฝาระวงความเสยงและโรคสรางความเขมแขงชมชน และหนสวน

ทตยภม ตตยภม

- พบโรคตงแตระยะตน- ประเมนและปองกน ปจจยเสยงในผเปนโรค- คดกรองและจดการ ภาวะแทรกซอน

- ดแลตอเนอง- ดำรงการ บรการ- ฟนฟสภาพ

ปรบบรการพนฐาน

มาตรฐานการบรการ/ระบบปรกษา-สงตอ/เขาถงบรการปรบและพฒนาคณภาพตอเนองของระบบบรการมงผลลพธบรการทมเปาหมายสการลดโรค

2727


สำหรบการประเมนผลครงนไดมงเนนไปทการประเมนความสามารถของการจดการปองกนและควบคมโรคไมตดตอ แนวคดการประเมนจงเปนการประเมนทการแสดงออกของความสามารถของภาคสวนตางๆ ตอการสนบสนนและจดการใหเกดการปองกนควบคมอยางมประสทธผลภายใตสภาพแวดลอมของระบบกลไกและบรบทของชมชนหนงๆ ดงแผนภาพท 7

แผนภาพท 7 กรอบแนวคดการประเมนการแสดงออกการปองกนควบคมโรคไมตดตอเรอรง

บนพนฐานของการพฒนาการมสวนรวมของกลมทมเปาประสงคเดยวกน เครองมอประเมนนควรจะเปนเครองมอทสนบสนนการทบทวนและเชอมโยงวสยทศนการบรณาการ นอกจากนนการบรหารจดการอยางมประสทธผลในการปองกนควบคมโรคเรอรงนบเปนหนงในประเดนสำคญทสดในปจจบน ซงจากการทบทวนพบวา เครองมอประเมนตนเองทเกยวของกบการประเมนความรวมมอดานนโยบายการบรการสขภาพ การบรณาการ และการเสรมสรางสมรรถนะชมชนภายใตกรอบความคดการปองกนและจดการโรคเรอรง (Chronic diseases prevention and management) ซงไดพฒนามาจาก “เครองมอการประเมนประกอบการเพมความเขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงผานทางการพดคย วางแผน และการประเมน” (A Tool, Strengthening Chronic Disease Prevention and Management through Dialogue, Planning and Assessment) ซงพฒนาขนมาโดย Canada’s Public Health Leader ประเทศแคนาดา และถกนำมาประยกตใชเบองตนในการประเมนตนเองเพอการพฒนาในพนทนำรองของประเทศไทยในป พ.ศ. 2551 รวมทงไดถกปรบปรงใหเหมาะสมกบบรบทไทยและทดสอบซำใน 3 จงหวด ในป พ.ศ. 2552 นบวาเปนเครองมอทเหมาะสมในการนำมาประเมนผลในครงนมากทสดโดยมหลกการพนฐานทเกยวของเปนโครงสรางการออกแบบการพฒนาเครองมอ ไดแก

ปรบบรการพนฐาน

งานเ

นนหน

กของ

กระบ

วนกา

รสงเ

สรมส

ขภาพ

โลก

การเลอกของบคคล

ทองถน

กฎหมายขอบงคบ

สรางความตระหนกและเรยนรเพอควบคมปจจยเสยง

- คดกรอง ประเมน ควบคมปจจยเสยง- สอดคลองโอกาสเสยง ในประชากรเปาหมาย

เฝาระวงความเสยงและโรคสรางความเขมแขงชมชน และหนสวน

มาตรฐานการบรการ/ระบบปรกษา-สงตอ/เขาถงบรการปรบและพฒนาคณภาพตอเนองของระบบบรการมงผลลพธบรการทมเปาหมายสการลดโรค

- รกษาและดแลภาวะฉกเฉน- ประเมนและปองกน ปจจยเสยงในผบรโภค- จดการภาวะแทรกซอน- สนบสนนจดการตนเอง

- ดแลตอเนอง- ดำรงการบรการ- ฟนฟสภาพ- สนบสนนจดการ ตนเอง

ชมชน ครอบครว บคคล จดการตนเองเขาถงบรการและทรพยากรทจำเปน

ระบบบรการเชงรก

นโยบาย, คานยม, กฎระเบยบ, ทรพยากร, ผลตภณฑทางเลอก

งานเนนหนกของกระบวนควบคมปองกนโรคงานเนนหนกของกระบวนการรกษา

อยางมคณภาพเพยงพอ

กอนปฐมภม ปฐมภม : ประชากร กลมเสยงสง ทตยภม ตตยภม

ระบบบรการเชงรบ

• ขอมล เรยนร• สอสารตองใจ• บรณาการปองกน

รบร สนใจ เรยนร ประเมน จดการ เฉยบพลนพรอมรบ

• เพมพลงชมชน• คนพบลดเสยง• มาตรการสงคม• ปรบปรงบรการฯ

• รจก• เฝาระวง• เตรยมพรอม• ซอมแผน

กระบวนการชมชนลดเสยงลดโรค

ชมชน

ชมชน ครอบครว บคคล ลดโอกาสเสยง ลดปจจยเสยง ลดโรค และภาระโรคเรอรง

28


ทศการปองกนโรคไมตดตอเรอรง: • มงเนนจดการปจจยสาเหตการเกดและการดำเนนโรคตอเนอง • การปองกนปฐมภมเปนพนฐานสำคญ • การนำการปองกนสทกระดบการบรการและการเขาถงการดแล • การจดการความเสยงในระดบการดแลปฐมภม • การปฏบตตามแนวปฏบตทงโดยไมใชยาและใชยา • การสนบสนนปรบวถชวต/การจดการตนเอง • ความตอเนอง ความครอบคลมภาพรวม และการประสานการดแลสขภาพ • การขบเคลอนหนวยบรการสาธารณสขใหตอบสนองโรคเรอรงอยางมคณภาพ ปจจยความสำเรจประกอบดวยปจจย 8 ประการ ไดแก 1. เปาประสงคและคณคารวมกน 2. เนนทปจจยกาหนดสขภาพ 3. ภาวะผนำ หนสวน และการลงทน 4. โครงสรางภายในและความสามารถดานสาธารณสข 5. โครงสรางภายในและความสามารถในการดแลปฐมภม 6. โครงสรางภายในและความสามารถของชมชน 7. การบรณาการการปองกนโรคเรอรงและการจดการ 8. การกากบตดตาม การประเมนผล และการเรยนร ทงน ความสำคญของการนำปจจยความสำเรจเปนทศนำรองในการจดทำแบบประเมนเนองจาก • การลดปญหาโรคเรอรงเปนปญหาเกยวพนกบประชากรตลอดชวงชวต มจำนวนขนาดใหญ และเกยวของกบหลายมต ของสขภาพ เกยวพนและมผลกระทบอยางใกลชดกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชมชน รวมทงตองใชระยะเวลา ในการดแล • การมองภาพรวม การกำหนดความคาดหวงและทศรวมกนการบรณาการ และความรวมมอการปฏบตในหลายสาขา ภาคสวน และทกระดบ รวมทงชมชนทกระดบไปพรอมกนอยางตอเนองจงมความสำคญ • การขบเคลอนใหเกดการปองกนและจดการโรคเรอรงขน ตองอยบนการปรบและเพมคณภาพทจำเปนจากโครงสราง การดแลสขภาพและการบรหารจดการพนฐานเดมใหตอบสนองตอลกษณะปญหาสขภาพใหม • การมและเพมคณภาพปจจยความสำเรจเพอใหเกดผลตอการขบเคลอนการดำเนนการดแลปองกนและจดการสถานะ สขภาพทเรอรงจงมความจำเปน • การประเมนดวยการมองภาพปจจยความสำเรจจะทำใหเหนภาพใหญในการบอกแนวทางการวางแผนโรคเรอรงใน ภาพรวม และสามารถพจารณาความเชอมโยงของสวนตางๆ ของระบบสขภาพ และสมรรถนะชมชนเพอปองกนและ จดการโรคเรอรง นอกจากนน วตถประสงคของการสรางเครองมอประเมนตนเองอยางมสวนรวมนยงสามารถ 1. เชอมโยงผตดสนนโยบาย ผวางแผน 2. สงเสรมการแลกเปลยนขาวสาร 3. ประเมนนโยบาย แผน และการปฏบต ทกาลงดำเนนการอย 4. ระบการปฏบตการ บทบาท และความรวมรบผดชอบใหเกดความเขมแขงของการปองกนและจดการโรคเรอรง ทำใหเครองมอมลกษณะเดนดงน • นำเสนอภาพรวมและทศของการปองกนและจดการปญหาโรคเรอรง • ใหขอมลสนบสนนการกระตนความคดและทศทางการเพมความสามารถในการปฏบตของเครอขายบรการสขภาพ และสาธารณสขทนาจะเกดผลและไมใชเครองมอตรวจสอบมาตรฐานคณภาพ • งายตอการสงเคราะหสรปประเดนหลกๆ เพอนำมาพดคยปรกษาหารอเพอหาทางออกและระบประเดนสการเพมคณภาพ ไมใชใบสงทบอกรายละเอยดในทกจด • มลกษณะทมความยดหยนและนำไปใชหรอปรบใชในการประเมนเพอพฒนาในพนทอนๆ ได

2929


จากผลการทบทวน แนวคด กรอบการปฏบต และตวอยางเครองมอทเลอกใชเปนหลกฐานในการมา ทดสอบและประยกตเปนเครองมอประเมนการจดการการปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรงในระดบประเทศครงน ผลของการประเมนนเพอใหไดซงขอมลประกอบความเขาใจสถานการณของการขบเคลอนยทธศาสตรตางๆ สการปฏบตทผานมา นอกจากทราบถง นโยบายการบรการสขภาพ การบรณาการ และสมรรถนะชมชน เพอเปนขอมลปอนกลบแกผวางนโยบายหรอตดตามนโยบายสการปฏบตนำไปประกอบการพฒนาการขบเคลอนเปาหมาย กลยทธและแผนการปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรงทงในระดบประเทศและในพนทตวอยาง โดยมวตถประสงคของการประเมนเพอประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงของประเทศ กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2553 โดยเครองมอประเมนจะมประโยชนทคาดวาจะเกดขนระหวางประเมนโดยสามารถเพมขอมลทเหมาะสมสำหรบพนท ไดแก • กลยทธหรอเปาประสงคของจงหวดทถกประเมนในการปองกนโรคเรอรงปจจยเสยง และปจจยกำหนดพนฐาน • กรอบการทำงานหรอรปแบบทชนำการปองกนและ/หรอความพยายามการจดการโรคเรอรง • ตวอยางเปาหมาย ตวชวดการแสดงออก หรอสถตทควรใชในการกำกบ ประเมนผล ทสอดคลองกบการทำงานในพนท เชน รอยละของการเพมประชากรทบรโภคผลไมและผก ประจำวนตามขอเสนอแนะ เปนตน ทงน กลมเปาหมายทเปนกญแจการไดมาซงขอมลคณภาพแสดงความสามารถการจดการปองกนควบคม คอ • ผตดสนนโยบายและผวางแผนงานรวมทงผรบผดชอบหลกของกลมบรการหลกทรวมรบผดชอบในการปองกนและจดการ โรคเรอรงซงทำงานอยในการบรการสาธารณสข ทงในกระทรวงสาธารณสขและนอกกระทรวงสาธารณสข • การบรการดแลปฐมภม • การดแลในระยะเฉยบพลนหรอฉกเฉนและการดแลทบาน • การดแลนอกภาครฐ • การดแลนอกภาคสขภาพ เชน องคกรบรหารทองถน ภาคชมชน กระทรวงอนๆ

สวนท 3 นยามเชงปฏบตการในการศกษา โรคไมตดตอ หมายถง กลมของโรคทมปจจยสาเหตการนำสการเกดโรคจากปจจยเสยงรวมหนงปจจยหรอมากกวา ไดแก การสบบหร การบรโภคอาหารทเกนไมถกสดสวนและเหมาะสมทางโภชนาการ การขาดการเคลอนไหวออกกำลงกายทเพยงพอ และการรบมอไมไดตอความเครยดเกดภาวะเรอรง เปนตน โดยมรากมาจากวถชวตและสงแวดลอมทไมมสขภาพ (Unhealthful lifestyles and environment) สวนใหญของกลมโรคนเปนโรคเรอรงซงมความสำคญหลกทางดานสาธารณสขจากผลตอการปวย ความพการ และการตายกอนวยอนควรจำนวนมาก การปองกนโรค หมายถง มาตรการทมไดครอบคลมเฉพาะการปองกนการเกดโรค เชน การลดปจจยเสยง แตยงรวมเอามาตรการการหยดยงการดำเนนโรคและการลดผลแทรกซอนทตามมา • การปองกนปฐมภมจะเนนไปทการปองกนการเรมตนของความผดปกต • การปองกนทตยภม และการปองกนตตยภม จะเนนไปทการหยดยงหรอชะลอโรคทมอยและผลตอเนองของโรคทเกดขน ผานทางการคนพบตงแตระยะตนและการรกษาทเหมาะสม หรอลดการเกดอาการซำหรอความรนแรงของผลตอเนอง ผานทางมาตรการอนๆ รวมดวย ไดแก การฟนฟสภาพทมประสทธผล เปนตน อยางไรกตามแมวาบางครงการปองกนโรคจะมกใชรวมกบการสงเสรมสขภาพแตความหมายการปองกนโรคในบรบทกจกรรมสขภาพจะถกพจารณาทมาจากภาคสวนสขภาพทไปเกยวของกบกลมบคคลหรอประชากรในการระบปจจยเสยงทสมพนธกบพฤตกรรมเสยงทแตกตางกน การดำเนนการปองกนและควบคมโรคไมตดตอ ภายใตแผนงานทนำโดยองคการอนามยโลก หมายถง กระบวนการดำเนนการแทรกแซงตอปจจยเสยงหลกๆและปจจยกำหนดสภาพแวดลอม เศรษฐกจ สงคม และพฤตกรรมของปจจยเสยงเหลานนในประชากรโดยการชนำ กระตน การตอบสนองและความรวมมอระหวางภาคสวนตางๆ หลายระดบซงจะประกอบดวย • กระบวนการระบการระบาดทโผลและขยายตวรวมทงวเคราะหปจจยกำหนดทเกยวของเพอเปนพนฐานใหนำทาง การสราง การตดตามประเมนนโยบาย แผนงาน กฎหมาย มาตรการทางการเงน ทจำเปนในการควบคมปองกนโรค • การลดระดบเผชญตอปจจยเสยงรวมสำคญตอโรคไมตดตอของบคคลและประชากรไดแก การบรโภคยาสบ การใช แอลกอฮอลทบนทอนสขภาพ การบรโภคอาหารทเกนไมไดสดสวนเสยงและขาดกจกรรมทางกายทเพยงพอ ในขณะ เดยวกนเพมความเขมแขงของบคคลและประชากรโดยรวมในการเลอกบรโภคและมแบบแผนวถชวตทดำรงสขภาพด

30


• เพมความเขมแขงของการดแลสขภาพสำหรบกลมประชาชนหรอกลมบคคลทเปนโรคไมตดตอโดยพฒนามาตรฐาน แนวทาง และสงเสรมการดำเนนชวตปกตบนหลกฐานขอเทจจรงสำหรบการดำเนนการทมประสทธผลและการปรบทศ ระบบสขภาพใหตอบสนองตอความจำเปนเพอการจดการโรคทมลกษณะเรอรง (อางองจาก: Health Promotion Glossary. WHO, Geneva, 1998) การจดการโรคเรอรง (Disease Management (DM)) หมายถง ระบบของการดำเนนการดแลสขภาพทประสานการดำเนนการและการสอสารสำหรบประชากรทเงอนไขของความพยายามการดแลตนเองเปนสงทจำเปนอยางมนยสำคญ การปองกนโรคเรอรงและการจดการ (Chronic diseases prevention and management (CDPM)) หมายถง กลมของการดำเนนการแทรกแซงทเชอมโยงกนอยางมเหตผล ทงการออกแบบนเพอการปองกนและจดการสถานะสขภาพเรอรงหนงหรอมากกวา โดยการเขาถงผานทางโครงสรางสหสาขา เปนระบบ และใชชมชนในวงกวาง รวมทงมแนวโนมใชรปแบบการรกษาในหลายรปแบบ โดยมเปาประสงค • ระบกลมบคคลหรอบคคลทมภาวะเรอรงหนงอยางหรอมากกวา • สงเสรมการจดการตนเองโดยบคคลผมสถานะสขภาพเรอรงเอง • กลาวถงความเจบปวยหรอเงอนไขทสอดคลองกบความรนแรงของโรคและความจำเปนของผมสถานะสขภาพเรอรง บนหลกฐานทมอยทดทสด เพมประสทธผลและประสทธภาพสงสดโดยไมคำนงถงรปแบบการดแลรกษาหรอแบบแผน การเบกจาย • สามารถมการวดผลกระบวนการและผลลพธเปนปกตเพอการปอนกลบผรบการดแลและผเกยวของทงหมดและเพอการ ปรบโครงการ (อางองจาก: International Journal of Integrated Care – Vol. 9, 27 May 2009 – ISSN 1568-4156 – http:// www.ijic.org/ ) กลมตวอยางศกษา หมายถง จำนวนตวอยางทศกษาจำนวน 6 จงหวด โดยคดเลอกจงหวดทมอตราผปวยใน ยอนหลง 5 ปโดยดแนวโนมของการเพมขน/ลดลงของโรคเบาหวานและความดนโลหตสง ดงน จงหวด A และจงหวด B หมายถง จงหวดทมอตราผปวยในสง 10 อนดบแรกของประเทศ และมแนวโนมอตราการเพมขนเรว จงหวด C และจงหวด D หมายถง จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลางของประเทศ และมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง จงหวด E และจงหวด F หมายถง จงหวดทมอตราผปวยในลดลง 10 อนดบแรกของประเทศ และมแนวโนมอตราการเพมขนลดลง

3131


การประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงของประเทศ ปพ.ศ. 2553 เปนการประเมนเพอสะทอนการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงในพนททมสถานการณการปวยทแตกตางกนของประเทศ และเปนการพฒนาทมงานโรคเรอรงของสวนกลางและของพนท รวมทงเปนขอมลในการกำหนดยทธศาสตรและแผนใหเหมาะสม ซงมกรอบแนวการศกษาและขนตอนการศกษาดงน

1. กรอบแนวคดการศกษา กรอบการศกษาเพอการประเมนเบองตนตอความสามารถการปองกนและควบคมโรคเรอรงของประเทศเปนการศกษาทเนนการประเมนอยางมสวนรวม โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลเชงอรรถาธบายในลกษณะภาคตดขวางทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ซงฐานขอมลทรวบรวมจากการศกษาครงนเนนหนกไปทการประเมนสถานการณประเทศและสถานการณภาพรวมมหภาคของความสามารถการปองกนและจดการโรคเรอรงของกลมจงหวดตวแทนฯ ทงนกรอบความคดตงอยบนหลกฐานขอเทจจรงทไดทบทวนมาเกยวของกบทศทางการปองกนและปจจยความสำเรจในประเทศตางๆ และสรปเปนแผนภมแสดงถงองคประกอบสำคญและจำเปนเพอการขบเคลอนกงลอความรวมมอ และสมรรถนะของผมสวนรวมไดประโยชนหลกสระบบการพฒนาและการบรการสขภาพทยงยนโดยมชมชนเปนฐาน ดงน

แผนภาพท 8 กงลอความรวมมอขบเคลอนการบรณาการนโยบายและสมรรถนะสความสำเรจการพฒนาระบบการปองกน และจดการโรคเรอรงไทย

บทท 3วธการศกษา

ตระหนก จดการตนเอง ลดเสยง ลดโรค เพมคณภาพชวต

ตระหนก ตอบสนอง สนบสนนจดการตนเอง สระบบดแลสขภาพทยงยน

ทศกา

รปอง

กนปจ

จยคว

ามสำ

เรจ

- มงเนนจดการปจจยสาเหตการเกดและการดำเนนโรคตอเนอง- การปองกนปฐมภมเปนพนฐานสำคญ- การนำการปองกนสทกระดบการบรการและการเขาถงการดแล- การจดการความเสยงในระดบการดแลปฐมภม- การปฏบตตามแนวปฏบตทงโดยไมใชยาและใชยา- การสนบสนนปรบวถชวต/การจดการตนเอง- ความตอเนอง ความครอบคลมภาพรวม และประสานการดแลสขภาพ- การขบเคลอนหนวยบรการสาธารณสขใหตอบสนอง โรคเรอรงอยางมคณภาพ

- เปาประสงคและคณคารวมกน- เนนทปจจยกำหนดสขภาพ- ภาวะผนำ หนสวน และการลงทน- โครงสรางภายในและความสามารถดานสาธารณสข/การดแลพนฐาน/ชมชน- การบรณาการการปองกนโรคเรอรงและการจดการ- การกำกบตดตาม การประเมนผล และการเรยนร

ชมชน

ทองถน

ปกครอง

สาธารณสข

เครอขาย บรการสขภาพ

สนบสนน

บรการ สขภาพ พนฐาน

ครอบครวบคคล

ตระหนก จดการ เออสงแวดลอม/ทรพยากรทองถน ชมชนเขมแขงลดเสยง

แผนภม กงลอความรวมมอขบเคลอนการบรณาการนโยบายและสมรรถนะสความสำเรจการพฒนาระบบการปองกนและจดการโรคเรอรงไทย

32


2. ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรศกษาคอ จงหวด 76 จงหวด จำนวนตวอยางทศกษาจำนวน 6 จงหวด โดยมวธการคดเลอกกลมตวอยางแบบ multistage simple random sampling ดงน 1. คดเลอกจงหวดทมอตราผปวยในยอนหลง 5 ป โดยดแนวโนมของการเพมขน/ลดลงของโรคเบาหวานและความดน โลหตสง ดงน 1.1 ตวอยางพนททมอตราผปวยใน สง 10 อนดบแรกของประเทศและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว และทำการสม แบบงาย (Simple Random Sampling) 2 จงหวด (จงหวด A และจงหวด B) 1.2 ตวอยางพนททมอตราผปวยใน สงปานกลางของประเทศและมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง และทำการสม แบบงาย (Simple Random Sampling) 2 จงหวด (จงหวด C และจงหวด D) 1.3 ตวอยางพนททมอตราผปวยใน ตำ 10 อนดบแรกของประเทศและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลงและทำการ สมแบบงาย (Simple Random Sampling) 2 จงหวด (จงหวด E และจงหวด F) รวมทงสน 6 จงหวด 2. ในแตละจงหวดเลอกศกษา 2 อำเภอ โดยเนนทมลกษณะเมองและชนบท รวม 2 อำเภอ ดงน 2.1 ลกษณะพนทเมอง โดยกำหนดเปนอำเภอเมองของทกจงหวด จำนวน 1 อำเภอ 2.2 ลกษณะพนทชนบท เลอกอำเภออนๆ ทไมเปนลกษณะเมองอก จำนวน 1 อำเภอ

ในแตละจงหวดแบงโครงสรางบคคลหลกผใหขอมลเปน 3 กลม ดงน กลม 1 ระดบจงหวด ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคเรอรงของจงหวด จากสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป และภาคปกครอง ดงน • ผวาราชการจงหวด • นายแพทยสาธารณสขจงหวด • นายแพทยเชยวชาญดานเวชกรรมปองกน (ผชชว.) • นกวชาการสาธารณสขเชยวชาญดานสงเสรมพฒนา (ผชชส.) • หวหนางานควบคมโรคไมตดตอ • เจาหนาทรบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรง • หวหนางานสงเสรมสขภาพ • เจาหนาทงานสงเสรมสขภาพ • หวหนากลมงานอายรกรรม กลม 2 ระดบอำเภอลกษณะเมอง ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคเรอรงของอำเภอลกษณะเมอง จากโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป สถานอนามย สาธารณสขอำเภอ ภาคปกครองและทองถน ดงน • นายอำเภอ • นายกเทศมนตร (ในเขตเทศบาล) • นายกองคการบรหารสวนตำบล (นอกเขตเทศบาล) • ประธานชมชน/ผใหญบาน (ในเขตเทศบาล) • ประธานชมชน/ผใหญบาน (นอกเขตเทศบาล) • สาธารณสขอำเภอ • ผอำนวยการโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป • แพทยรบผดชอบดานคลนกโรคไมตดตอเรอรง • พยาบาลรบผดชอบดานคลนกโรคไมตดตอเรอรง • หวหนางานเวชกรรมสงคม • เจาหนาทเวชกรรมสงคมรบผดชอบดานคลนกโรคไมตดตอเรอรง • หวหนาสถานอนามย (ในเขตเทศบาล) • หวหนาสถานอนามย (นอกเขตเทศบาล)

3333


กลม 3 ระดบอำเภอลกษณะชนบท ผบรหาร หวหนา และผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคเรอรงของอำเภอลกษณะชนบทจากโรงพยาบาลชมชน สถานอนามย สาธารณสขอำเภอ ภาคปกครองและทองถน ดงน • นายอำเภอ • นายกเทศมนตร (ในเขตเทศบาล) • นายกองคการบรหารสวนตำบล (นอกเขตเทศบาล) • ประธานชมชน/ผใหญบาน (ในเขตเทศบาล) • ประธานชมชน/ผใหญบาน (นอกเขตเทศบาล) • สาธารณสขอำเภอ • ผอำนวยการโรงพยาบาลชมชน • พยาบาลรบผดชอบงานดานคลนกโรคไมตดตอเรอรง • หวหนาฝายเวชปฏบตครอบครวและชมชน • หวหนาสถานอนามย (ในเขตเทศบาล) • หวหนาสถานอนามย (นอกเขตเทศบาล)

3. ระยะเวลาในการเกบขอมล เดอนพฤษภาคม–กนยายน พ.ศ. 2553

4. วธการเกบรวบรวมขอมล การไดมาซงขอมลจะรวบรวมมาจากแหลงขอมล ดงน แหลงขอมลทตยภม ใชเครองมอการรวบรวมจาก แบบรวบรวมขอมลดานระบาดวทยาทเกยวของกบตวแปรพนฐานของสถานการณโรคไมตดตอ และตารางการประเมนสถานการณประชากรและสภาพแวดลอมซงรวบรวมขอมลมาจากฐานตางๆ ไดแก 1. แหลงขอมลในจงหวด เชน สถตประชากรและสงแวดลอม ขอมลสถตชพ แผนงานและรายงานทเกยวของ 2. แหลงขอมลนอกจงหวด เชน การสำรวจสขภาพประชาชนไทย ครงท 3 พ.ศ. 2546-2547 การสำรวจพฤตกรรมเสยง โรคไมตดตอและการบาดเจบปพ.ศ. 2548 และ พ.ศ. 2550 (BRFSS) และขอมลสถตชพ แหลงขอมลปฐมภม เปนขอมลเชงคณภาพไดมาจากการสมภาษณเชงลกจากแหลงผใหสมภาษณทเปนกญแจหลกของจงหวดในการดำเนนการปองกนและควบคมโรคเรอรงของจงหวดโดยยดชมชนเปนฐาน โดยใชกรอบแนวคำถามทประยกตมาใหสอดคลองกบองคประกอบหลกของปจจยความสำเรจในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง 8 ประเดน ดงน 1. คณคาและเปาประสงคสขภาพรวมกน 2. มงเนนปจจยกำหนดของสขภาพ 3. สมรรถนะดานสาธารณสขและโครงสรางภายใน 4. สมรรถนะดานการดแลปฐมภมและโครงสรางภายใน 5. สมรรถนะของชมชนและโครงสรางภายใน 6. การบรณาการการปองกนและจดการโรคเรอรง 7. การกำกบ ประเมนผล และการเรยนร 8. ภาวะผนำ การมหนสวน และการลงทน ทสอดประสานกบทศการปองกนโรคเรอรง กรณศกษากลมโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง เบาหวานรวมทงสน 40 ขอคำถาม ซงจำนวนคำถามจะไมเทากนในแตละกลมตามเปาหมายหลก

34


ทงนไดมการปรบรายละเอยดการสมภาษณ ใหเขากบลกษณะพนทและบคคลหลกผใหขอมล อยบนหลกการและขนตอนการปรบใชในการสมภาษณ ดงน 1. สงเคราะหประเดนหลกทตองการคำตอบตามขอคำถามหลกภายใตกรอบแนวคดและหลกการขางตน 2. เลอก จดลำดบ และปรบขอคำถามใหสอดคลองกบกระบวนการและลกษณะการทำงานของกลมบคคลหลกผใหขอมล 3. พจารณาการใหนยามศพท ความหมายและภาษาของขอคำถาม เพอความเขาใจทตรงกนของทมททำการศกษา ซงม การทบทวน ปรบใหตรงกนตลอดชวงการศกษา ผเกบขอมล • แหลงขอมลทตยภม มอบหมายผประสานกบจงหวดเปนผตรวจความครบถวนของขอมลทไดจากจงหวด • แหลงขอมลปฐมภม ไดจดทมสมภาษณ 3-5 ทมทประกอบดวย ผสมภาษณหลก ผจดบนทกและบนทกขอมล รวมทง มผสงเกตการณในบางทม 5. การตรวจสอบคณภาพขอมล การตรวจสอบขอมลทตยภม ผประสานงานและทมจะตรวจสอบความครบถวนของขอมลทตยภมทจำเปนตองรวบรวม สวนการตรวจสอบขอมลปฐมภมนน ในแตละวนภายหลงการสมภาษณมการตรวจสอบความถกตอง และความครบถวนของคำตอบทไดมา ถามปญหาจะตรวจสอบผลจากขอมลทถกบนทกไว

6. การวเคราะหและสรปผล 1. ไดออกแบบตารางการวเคราะหและจดกลมขอมล รวมทงแนวทางการเชอมโยงระหวางกลมขอมลตางๆ สผลลพธปจจย ความสำเรจและยทธศาสตรตามแนวขององคการ 2. นำขอมลทไดมาใสในตารางการวเคราะห และตความรวมกนในประเดนความนาเชอถอ แมนตรง และเชอมโยงกนของ แหลงขอมลจากฐานขอมลตางๆ โดยทมผเกบขอมล และตรวจทานความถกตองของขอมลเบองตน โดยการนำเสนอกบ ตวแทนจงหวด 3. นำขอมลมาวเคราะหและตความรวมกนในรายละเอยดอกครง และรวบรวมขอเสนอแนะตางๆ ทไดจากการสมภาษณ มาจดกลมวเคราะห 4. นำองคความรและเครองมอทเกยวของกบการพฒนา การจดการ ปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรง นำมาประกอบ การสรปผล ตความและใหขอเสนอแนะในขนสดทาย

3535


ผลการศกษาการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงของประเทศ กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2553 ไดรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลปฐมภมและทตยภม ในทนไดนำเสนอผลการศกษาออกเปน 3 กลมจงหวด กลมท 1 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B) กลมท 2 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลางและมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง (จงหวด C และจงหวด D) กลมท 3 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลง (จงหวด E และจงหวด F)

โดยแตละกลมจะนำเสนอรายละเอยด ดงน 1. สถานการณอตราตายและอตราผปวยใน 2. สภาพแวดลอมทางสงคมและเศรษฐกจ 3. พฤตกรรมเสยงของโรคไมตดตอเรอรง 4. ประเดนความรในการปองกนโรคไมตดตอเรอรง 5. การเขาถงบรการสขภาพ 6. การดแลสขภาพผเสยงและผเปนโรค 7. ขอมลผลการประเมนความสามารถในการปองกนและจดการโรคเรอรงของประเทศ กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอด รวมความดนโลหตสง และเบาหวาน

บทท 4ผลการศกษา

36


กลมท 1 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B)

ตารางท 1 ขอมลสถานการณอตราตายอยางหยาบและอตราผปวยในของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบระดบประเทศ พ.ศ. 2551

ขอมลสถานการณโรค รวมประเทศ จงหวด A B อตราตาย อตรา อตราตาย อตรา อตราตาย อตรา (จำนวน ผปวยใน (จำนวนตาย) ผปวยใน (จำนวนตาย) ผปวยใน ตาย) (จำนวน CDR ASDR (จำนวน CDR ASDR (จำนวน ผปวยใน) ผปวยใน) ผปวยใน) โรคหลอดเลอดสมองใหญ 20.8 216.5 13.3 14.0 413.9 18.0 17.5 286.6 (13,133) (124,532) (82) (86) (2,536) (40) (39) (634) โรคหวใจขาดเลอด 21.2 276.8 23.0 24.0 437.8 16.2 15.3 299.2 (13,395) (159,176) (141) (147) (2,682) (36) (34) (662) โรคความดนโลหตสง 3.9 860.5 1.3 1.3 1,506.0 1.8 1.7 1,707.1 (2.463) (494,809) (8) (8) (9,226) (4) (4) (3,776) โรคเบาหวาน 12.2 675.7 7.5 7.7 830.2 6.3 5.9 993.7 (7,726) (388,551) (46) (47) (5,086) (14) (13) (2,198)

ทมา : สำนกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข หมายเหต : อตราตายอยางหยาบ (คนตอประชากรแสนคน)/จำนวน (คน) และอตราผปวยใน (ครงตอประชากรแสนคน)/จำนวน (ครง) CDR=Crude Death Rate ASDR=Age Standardized Death Rate

จากตารางท 1 พบวา ขอมลอตราตายของโรคหลอดเลอดสมองใหญ ความดนโลหตสงและเบาหวานของประชากรทงสองจงหวดไมสงกวาประเทศยกเวนอตราการตายจากโรคหวใจขาดเลอดในจงหวด A ทสงกวาประเทศ อยางไรกตามเมอดอตราผปวยในของโรคไมตดตอทกลาวมาดงกลาวพบวาทงสองจงหวดมอตราสงกวาประเทศ

ตารางท 2 รอยละของประชากรอาย 15–74 ป จำแนกตามขอมลคณลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจ ของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ขอมลคณลกษณะประชากร รวมประเทศ จงหวด A B 2548 2550 2548 2550 2548 2550 การศกษา - ประถมศกษาหรอตำกวา 54.9 51.3 56.0 52.7 49.2 - - ผจบมธยมศกษา 25.6 29.1 26.4 32.9 29.0 - ภาวะการทำงาน - ผมงานทำ 55.4 56.9 71.7 75.7 64.1 - - ผวางงาน 10.0 7.5 7.3 7.7 6.4 - ลกษณะการทำงาน - นายจาง 3.6 2.7 1.8 3.9 3.6 - - ประกอบธรกจ/มกจการสวนตว 28.7 30.2 41.0 37.1 35.8 - - ลกจางเอกชน 31.4 34.0 23.7 8.0 29.1 -

3737


ขอมลคณลกษณะประชากร รวมประเทศ จงหวด A B 2548 2550 2548 2550 2548 2550 - ขาราชการ/ลกจางรฐบาล 9.9 10.7 6.6 4.8 7.0 - - พนกงาน/ลกจางรฐวสาหกจ 1.8 2.1 2.2 0.8 0.3 - - ทำงานใหครอบครวโดยไมมคาจาง 11.4 6.5 10.2 5.7 3.7 - - ลกจางกลมอาชพในชมชน 6.7 8.6 2.6 14.3 7.4 - - อนๆ 6.2 5.3 11.5 25.4 12.6 -

ทมา : รายงานผลการสำรวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ พ.ศ. 2548 และ 2550

จากตารางท 2 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B) พบวา รอยละของขอมลคณลกษณะประชากร ดานการศกษา ภาวะการทำงานและลกษณะการทำงานทงสองจงหวดใกลเคยงกนแตการมงานทำในจงหวดทงสองสงกวาประเทศอยางชดเจน

ตารางท 3 ความชก (รอยละ) ของผทมพฤตกรรมปองกนและพฤตกรรมเสยงในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

พฤตกรรม รวมประเทศ จงหวด A B 2548 2550 2548 2550 2548 2550 พฤตกรรมปองกน - การรบรสถานะสขภาพถงดเยยม 59.0 64.7 64.0 66.9 63.1 - - การบรโภคผกและผลไมประจำวน (≥ 5 หนวยมาตรฐาน/วน) 17.34 22.5 26.1 36.1 23.1 - - มกจกรรมทางกายเพยงพอ 91.5 92.5 93.3 96.5 92.5 - พฤตกรรมเสยง - บรโภคอาหารทมรสหวาน 1-3 ครง/วน - 40.9 - 59.4 - - - บรโภคอาหารทมไขมนสง 1-3 ครง/วน - 32.2 - 38.0 - - - ผทสบบหร/ยาสบในปจจบน 22.2 21.5 27..7 24.2 19.1 - การบรโภคแอลกอฮอล - ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอลใน 12 เดอน 37.4 36.1 28.0 25.0 30.0 - ทผานมา - ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอลอยางหนก 3.5 3.6 2.2 2.2 3.7 - - ภาวะนำหนกเกน (BMI ≥ 25 kg/m2) 16.1 19.1 18.6 17.2 10.3 - - ภาวะอวน (BMI ≥ 30 kg/m2) 3.0 3.7 2.8 3.5 2.8 -


จากตารางท 3 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B) พบวา มอตราของการรบรสถานะสขภาพถงดเยยม การบรโภคผกและผลไมประจำวน และมกจกรรมทางกายเพยงพอ ดกวาประเทศแตการบรโภคผกและผลไมประจำวนยงนอยกวารอยละ 40 อยางไรกตามพฤตกรรมเสยงสำคญเรองการบรโภคอาหารหวานและไขมนสง การสบบหร/ยาสบในจงหวด A มความชกสงกวาความชกของประเทศ ในขณะทในจงหวด B มความชกนอยกวาประเทศ การบรโภคแอลกอฮอลทงในจงหวด A และจงหวด B มความชกนอยกวาประเทศ และภาวะนำหนกเกนลดลงในจงหวด A และในจงหวด B มความชกตำกวาประเทศอยางชดเจนในปพ.ศ. 2548 สวนภาวะอวนพบแนวโนมความชกของจงหวด A เพมสงขน

38


ตารางท 4 ความชก (รอยละ) ของผทมความรในการปองกนโรคเรอรงในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ประเดนความร รวมประเทศ จงหวด ในการปองกนโรคเรอรง A B 2548 2550 2548 2550 2548 2550

ผททราบวาโรคความดนโลหตสง 66.2 67.0 76.4 76.5 59.9 -

สามารถปองกนได

ผททราบวาโรคเบาหวานสามารถปองกนได 65.7 67.0 74.8 77.9 62.3 -

ผททราบวาโรคหลอดเลอดสมองใหญ 42.5 46.7 51.0 55.4 34.3 -


ผททราบวาโรคหวใจขาดเลอด 37.4 40.5 47.8 48.8 28.5 -


การออกกำลงกายประจำอยางนอยครงละ 72.5 93.0 75.1 96.0 58.8 -

30 นาท ทำใหสขภาพรางกายแขงแรงขน

ผททานอาหารเคมจะมโอกาสเปน 76.2 74.2 88.9 83.8 82.2 -

ความดนโลหตสงมากกวาผททานอาหารจด

การรบประทานผก ผลไมชวยปองกนการเกด 71.6 71.1 76.2 79.8 74.2 -

โรคหวใจ และโรคอมพฤกษ อมพาต

การทานอาหารทมไขมนสง ไดแก อาหารทอด 84.1 83.9 90.8 89.6 88.7 -

กะท ทำใหระดบไขมนในเลอดสง

คนอวนมโอกาสเปนเบาหวานมากกวาคนผอม 82.6 80.5 88.0 87.8 89.5 -

ผทสบบหรมโอกาสเปนโรคหวใจหรอ - 74.7 - 83.7 - -

โรคอมพฤกษ อมพาต มากกวาการไมสบบหร

ผททราบถงสหปจจยเสยงทสามารถ - 5.2 - 4.8 - -

หลกเลยงไดของการเกดโรคหวใจหลอดเลอด

และเบาหวาน

ผททราบอาการของหวใจวาย - 2.3 - 2.9 - -

และหวใจขาดเลอด

ผททราบอาการของโรคหลอดเลอดสมอง - 3.7 - 3.5 - -


จากตารางท 4 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B) พบวาประเดนความรเรองการรบรโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดสมองใหญ โรคหวใจขาดเลอดสามารถปองกนไดของจงหวด Aมการรบรดกวาประเทศ ในขณะทจงหวด B มการรบรเรองนนอยกวาประเทศ สวนเรองความรเกยวกบพฤตกรรมในการออกกำลงกาย การบรโภคอาหารรสเคม ไขมนสง บรโภคผกผลไม และการสบบหร ทงจงหวด A และจงหวด B มความชกสงกวาประเทศ อยางไรกตามความรเรองสหปจจยเสยงทควรหลกเลยงเพอปองกนโรคทงในจงหวด A และประเทศมความชกนอยกวารอยละ 10 และไมแตกตางกนมากนกระหวางจงหวดและประเทศ (ไมมขอมลของจงหวด B)

3939


ตารางท 5 ความชก (รอยละ) ของการเขาถงบรการสขภาพในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

การเขาถงบรการสขภาพ รวมประเทศ จงหวด A B 2548 2550 2548 2550 2548 2550

ผททราบวาตนเองมประกนสขภาพ 97.5 94.2 99.0 90.8 99.2 -

ระบบประกนสขภาพทม

- ประกนสขภาพถวนหนา 75.5 72.0 79.6 81.8 87.9 -

- ประกนสงคม 12.5 13.8 9.3 6.9 15.5 -

- สวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ 8.6 8.6 7.4 5.7 5.0 -

- สวสดการรกษาพยาบาลของรฐวสาหกจ 1.1 1.0 0.6 0.3 1.5 -

- ประกนสขภาพกบบรษทเอกชน 5.9 6.0 3.0 4.8 19.5 -

ผทเสยคาใชจายสำหรบการรกษาใหกบสถาน 45.4 38.5 52.2 31.7 51.4 -

บรการสขภาพตางๆ (ไมสามารถเบกคนได)


จากตารางท 5 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B) พบวาทงสองจงหวดทราบวาตนเองมประกนสขภาพเกนรอยละ 90 สวนใหญใชประกนสขภาพถวนหนา ทงนผทเสยคาใชจายสำหรบการรกษาใหกบสถานบรการสขภาพตางๆ (ไมสามารถเบกคนได) เกนรอยละ 50 ในทงสองจงหวดและสงกวาประเทศในป พ.ศ. 2548 และลดการเสยคาใชจายทตองจายเองลงเหลอรอยละ 32 ในจงหวด A ในปพ.ศ. 2550

ตารางท 6 ความชก (รอยละ) ของการดแลสขภาพผเสยงและผเปนโรคในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด A และจงหวด B เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ประเภทการดแลสขภาพผเสยง รวมประเทศ จงหวด และผเปนโรค A B 2548 2550 2548 2550 2548 2550

การตรวจวดระดบความดนโลหตและ

ระดบนำตาลในเลอด

- ผทไดรบการตรวจวดความดนโลหต 65.8 66.0 67.9 72.8 49.7 -

- ผทไดรบการตรวจวดนำตาลในเลอด 32.9 39.3 41.7 44.0 25.6 -

การรบการรกษาผเปนโรคความดนโลหตสง

ในปจจบน

- ผทไดรบการรกษาโดยการลดอาหารเคม 78.8 81.6 88.5 86.7 78.5 -

หรอลดการกนเกลอ

- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมการกน 75.3 79.1 89.1 82.6 66.8 -

อาหารทมไขมนสง

- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว 65.7 76.4 85.3 82.8 50.7 -

- ผทไดรบการรกษาโดยการออกกำลงกาย 64.1 74.2 76.1 75.9 70.2 -

อยางถกตองเหมาะสม

40


ประเภทการดแลสขภาพผเสยง รวมประเทศ จงหวด และผเปนโรค A B

2548 2550 2548 2550 2548 2550

- ผทไดรบการรกษาโดยการผอนคลาย 76.2 83.2 79.6 87.5 75.2 -

ความเครยด

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด 33.7 37.8 20.2 47.4 50.9 -

เลกสบบหร

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด เลก 36.7 41.6 18.2 43.4 45.4 -

การดมแอลกอฮอล

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน 77.8 79.7 83.9 80.3 71.0 -

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย 15.7 17.6 13.7 28.9 41.4 -

จน/สมนไพร

- ตรวจวดระดบความดนโลหตทกเดอน 52.8 50.8 62.0 49.1 64.1 -

การรบการรกษาผเปนโรคเบาหวานในปจจบน

- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมการกน 88.8 86.3 91.1 92.4 76.7 -

อาหารหวานจดไขมนสง

- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว 74.8 80.9 87.0 95.3 49.7 -

- ผทไดรบการรกษาโดยการออกกำลงกาย 70.2 75.4 72.2 84.2 33.9 -


- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน 87.7 88.4 96.5 86.8 96.5 -

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย - 17.6 - 25.8 - -


- ตรวจเลอดหาระดบนำตาลทกเดอน 57.4 46.8 79.1 39.9 81.5 -

- ผทไดรบการตรวจเทาเฉลย (ครง/ป) 6.1 5.4 7.3 4.8 2.0 -

- ผทไดรบการตรวจดวงตา 34.7 35.1 40.0 54.6 25.6 -


จากตารางท 6 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B) มความแตกตางกนในผทรบการตรวจวดระดบความดนโลหตและระดบนำตาลในเลอด โดยพบวาจงหวด A มความชกในการดแลสขภาพเขารบการตรวจวดระดบความดนโลหตและระดบนำตาลในเลอดสงกวาประเทศ ในขณะทจงหวด B ตำกวาประเทศ อยางไรกตามการรบการรกษาผเปนโรคความดนโลหตสงโดยการลดการบรโภคอาหารเคมและควบคมอาหารไขมนสง ควบคมนำหนก ออกกำลงกาย การผอนคลาย และการตดตามวดความดนโลหต ทงสองจงหวดรบบรการสงกวาหรอเทยบเทากบประเทศ ยกเวนจงหวด B เฉพาะการกนอาหารทมไขมนสง การควบคมนำหนกตวไดรบบรการนอยกวาประเทศ ทงนการดแลในเรองการสบบหรและดมเครองดมแอลกอฮอล พบวายงใหคำแนะนำในเรองลด ละ เลก นอยกวารอยละ 50 แตสงกวาความชกของประเทศ สวนในการรกษาผเปนโรคเบาหวาน พบวา จงหวด A มการดแลในเรองการควบคมอาหารหวานจดไขมนสง ควบคมนำหนกตว ออกกำลงกายอยางถกตอง การกนยาแผนปจจบน/ไทยจน และการตรวจเทา ตรวจดวงตาดกวาจงหวด B และประเทศ ซงจงหวด B ในการดแลเรองเบาหวานยงตำกวาประเทศคอนขางมากยกเวนการตรวจวดระดบนำตาลในเลอดทกเดอนและการดแลรกษาดวยยาแผนปจจบน

4141


ตารางท 7 ขอมลการประเมนจากการสมภาษณ 8 ประเดนของจงหวด A และจงหวด B

ประเดนการสมภาษณ จงหวด A จงหวด B ประเดน 1 คณคาและ เปาประสงคสขภาพรวมกน

1. เหนความสำคญของ ทกภาคสวนมความตระหนกและเหนวาเปน ทกภาคสวนมความตระหนกตอปญหาโรคเรอรง

โรคไมตดตอตอชมชน ปญหาในกลมคนทกระดบ พบในผมอายนอยลง มผลกระทบตอตนเอง ครอบครวและชมชน

มความรนแรง มแนวโนมจะเพมสงขนสงผล

กระทบตอประชาชน ครอบครว ชมชนและ

เศรษฐกจ ซงคาดวาจะกระทบในระยะยาว

และเปนปญหาระดบตนๆ ของจงหวด

2. ตระหนกตอความรวมมอ ตระหนกตอความรวมมอในการทำงานระหวาง รวมมอในการทำงานระหวางภาคสวนตางๆ ทง

ในการทำงานระหวาง ภาคสวนตางๆ ทงในและนอกภาคสาธารณสข เครอขายภาคสาธารณสข ภาคปกครองทองถน

สวนตางๆ ทเกยวของ รวมทงภาคประชาชน มการบรณาการภายในหนวยงาน แตการบรณาการ

นอกหนวยงานเปนเพยงการเขารวมกจกรรม

3. ลกษณะการทำงานรวมกน ลกษณะการทำงานรวมกนในระดบภาคการ มการดำเนนงานในรปของคณะกรรมการหลาย

เปนอยางไร สนบสนนระดบจงหวดและเขตเมองมการ ภาคสวน เชน คปสอ. คณะกรรมการกองทน

แลกเปลยนขอมล การทำงานรวมกนและเออ สขภาพ มการจดประชมในสวนราชการรวมทำ

ทรพยากรตอการทำงานรวมกน อยางไรกดเขต แผนและใชทรพยากรรวมกน

ชนบทบางสวนยงตางคนตางทำ

4. การพดคยถงคณคาของ พดคยถงคณคาของการปองกนควบคมโรคและ พดคยถงคณคารวมกนในการลดปญหาโรคเรอรง

การปองกนควบคมโรค แนวทศทางการปองกนควบคมรวมกน ในระดบ จงหวดมนโยบาย “เมองนาอย” มการพดคย

และแนวทศทางการปองกน จงหวดสวนใหญมการพดคยกนบางแตไม ในการดำเนนงานกจกรรมรวมกน มการพดคยใน

ควบคมรวมกน ครอบคลมทกภาคสวน แตในบางชมชนยอย คปสอ. วางแผนยทธศาสตรร วมกนแตไม ม

ระดบหมบานไดมการพดคยกนในระดบการ แถลงการณรวมในสงคมชนบทมการรวมมอกน

จดทำแผนงานและใชทรพยากรรวมกน ในระดบตำบล หมบาน ทหลากหลาย

5. การกำหนดเปาประสงค ยงไมมการจดทำเปาประสงครวมดานโรคเรอรง พบวาสวนใหญยงไมไดระบถงการตงเปาประสงค

รวมกน โดยเฉพาะอยางชดเจน รวมระดบจงหวด แตจะมอยในแผนยทธศาสตร

เมองนาอยของจงหวด เชน มการจดสงแวดลอม

การมงใหประชาชนมสขภาพด เปนตน ซงถอเปน

การบรณาการภาพรวมดวย ในระดบชนบทจะ

พดถงการตงเปารวมกนมากกวา

สรปประเดนคณคาและเปาประสงคสขภาพรวมกน พบวาทงสองจงหวดทกภาคสวนมความตระหนกและเหนวาเบาหวานและความดนโลหตสงเปนปญหาทมผลกระทบตอตนเอง ครอบครวและชมชน รวมทงตระหนกถงความรวมมอในการทำงานระหวางภาคสวนตางๆ จงหวด A เรมมการแลกเปลยนขอมล ในขณะทจงหวด B ไดมการจดทำแผนและใชทรพยากรรวมกนในการบรการสขภาพ อยางไรกตามทงสองจงหวดมการพดคยถงคณคาในการลดปญหาแตยงขาดการตงเปาประสงครวมกนในการลดจำนวนโรคไมตดตอเรอรงโดยเฉพาะอยางชดเจน

42


ประเดนการสมภาษณ จงหวด A จงหวด B

ประเดน 2 ปจจยกำหนด

ทางสงคมตอสขภาพ

1. ตระหนกตอความสำคญ ตระหนกถงปจจยกำหนดตอสขภาพฯ มความตระหนกขอมลในการสงเกตปจจยกำหนด

ของปจจยกำหนดทาง ทางสขภาพและสงแวดลอม

สงคมฯ

2. กลาวถงหรอระบปจจย มการกลาวถงปจจยสำคญของพนท ไดแก มการกลาวถงปจจยกำหนดทางสงคม และ

กำหนด พฤตกรรมการบรโภคและวถการกนของ สงแวดลอมในพนท ไดแก ประชาชนทอาจจะเสยงทงในเมองและชนบท - ลกษณะภมประเทศตดทะเล - ไมคอยมปญหาดานเศรษฐกจ - มเศรษฐกจและรายไดด - นยมรสหวานและมน - ประชาชนสวนใหญทานอาหารรสจด หวาน - อยดกนด/วถชวตเปนคนชางกน เนนความ เคม เผด สำคญของการบรโภคเปนหลก - แบบแผนการบรโภคเปลยนแปลงไป เชน อาหาร - วฒนธรรมการกนทโดดเดน กนหมยางเปน fast-food อาหารเชา กาแฟ ตมซำ ในงานศพเนน - พฤตกรรมยงขาดการออกกำลงกาย การกนอาหารโตะจน - สงคมเมอง วถชวตและอาชพทเปลยนแปลง - มแหลงการเขาถงการบรโภค งาย สะดวก ไปจากการเกษตรกรรมเปนทำธรกจ ทำใหม 24 ชวโมง การเคลอนไหวนอยและทำงานตางพนท - อาชพทตองเรงรบ ทำงานมากรายไดนอย - สงคมชนบทมอาชพรบจาง คาขาย หาเชากนคำ - เขตเมองมความเครยด ขาดการดแลสขภาพ และเขาถงการบรการยาก - ความอวน - สภาพสงคมเรองการบงคบใชกฎหมายยงไม จากการสมภาษณยงไมแนวาเหตใดเปนเหตหลก เขมแขง

3. รวบรวมขอมลปจจย มการรวบรวมขอมลบางอำเภอในบางพนท ไมมการรวบรวมขอมลระดบจงหวด สวนระดบ

กำหนด เพอตรวจสอบปจจยกำหนดทเปนสาเหตหลก อำเภอลกษณะเมองและชนบทมการรวบรวม

นอกนนในระดบจงหวดและอำเภออนๆ ไมม บางสวนแตไมไดนำมาบรณาการกบโรคเรอรง

การเกบรวบรวมขอมลปจจยกำหนดทชดเจน อยางชดเจน

ยกเวนในอำเภอชนบทไดมการกลาวถง ขอมล

จปฐ. ไดแก อาชพ และปจจยเสยงอนๆ เชน

การสบบหร และดมแอลกอฮอล การไมออก

กำลงกาย เปนตน

4. นำขอมลปจจยกำหนด เหนความสำคญทจะนำขอมลปจจยกำหนด มการนำขอมลบางสวนของปจจยกำหนด เชน

ไปใชในการวางแผนและ ไปใชในการวางแผนในระดบบรการสขภาพ พฤตกรรมเสยงทเกยวของมาใชกบสภาวะชมชน

ประเมนผลหรอไม พนฐาน เชน ในบางพนทของชนบทมาใช

ประกอบในการออกแบบการปองกนควบคมโรค

5. การสนบสนนหรอลงทน มการสนบสนนทรพยากร ไดแก มการสนบสนนทรพยากร ไดแก

ทรพยากรเพอดำเนนการ - บคลากร สนบสนนโดยหนวยงานระดบ - บคลากร สนบสนนโดยหนวยงานระดบจงหวด

เรองน จงหวด - อปกรณ สนบสนนโดยทองถนบางแหง เชน

- อปกรณ เชน เครองออกกำลงกายการลดพง เครองออกกำลงกายและรถบรการ

บหร สรา เครองวดความดนสนบสนนโดย - งบประมาณ สวนใหญสนบสนนโดยทองถน

ทองถนบางแหง บางแหง

4343



- งบประมาณจากภาคสาธารณสขและทองถน

เพอการเพมการเขาถงบรการในการจด

รปแบบตางๆ ทงเชงรกและรบ

- สถานท สงแวดลอมการสนบสนนการจด

สภาพแวดลอม โดยทองถนบางแหง

6. มการดำเนนการดาน สวนใหญรบรกฎหมายเรองบหร สรา แตการ สวนใหญรบรกฎหมาย กฎระเบยบ บหร สรา

กฎหมาย/กฎระเบยบ นำกฎหมายสการบงคบใชในระดบจงหวด การนำกฎหมายสการบงคบใชในระดบจงหวด

มาตรการทางสงคม มการดำเนนงานรวมกบภาค แตประสทธผล มคณะกรรมการและการดำเนนงานรวมกบ

ยงไมชดเจน อยางไรกตามในชมชนบางพนท ภาคเครอขาย รวมทงมการประเมนผลการใช

มมาตรการทางสงคมในเรองบหร สรา กฎหมาย มเพยงบางพนทนอกเมองทมลกษณะ

เพยงการขอความรวมมอและบางชมชนมการ

นำเรองบหร สรา เขาเปนขอตกลงทางสงคมใน

ชมชน

7. การดำเนนการใน นโยบายจงหวดตระหนกและใหความสำคญกบ นโยบายจงหวดตระหนกและใหความสำคญกบ

สถานศกษา โรงเรยนทงเขตเมองและชนบท ใชกลไกความ โรงเรยนทงเขตเมองและชนบท ใชกลไกความ

รวมมอระหวางโรงเรยนและภาคสาธารณสข รวมมอระหวางโรงเรยนและภาคสาธารณสข

โดยใชนโยบายสำคญของกระทรวงสาธารณสข โดยใชนโยบายสำคญของกระทรวงสาธารณสข

และกระทรวงศกษาธการมากำหนดเปนกจกรรม และกระทรวงศกษาธการมากำหนดเปนกจกรรม

เฉพาะรวมกน ในชมชนนอกเขตบางชมชนม เฉพาะรวมกน ในเขตเมองมการจดโครงสราง

ความรวมมอกบโรงเรยนในการสนบสนนใหเดก ความรวมมอตอเนอง ในรปของคณะกรรมการ

ดแลผปกครองทเปนเบาหวาน รวมกบทางโรงเรยน

8. การดำเนนการใน นโยบายจงหวดตระหนกและใหความสำคญ ระดบจงหวดมความรวมมอในสถานททำงาน

สถานททำงาน กบโครงการสงเสรมสขภาพตามนโยบายของ สวนใหญมตามนโยบาย และรวมพฒนากจกรรม

กระทรวงสาธารณสข และสรางกลไกความ พเศษ มกลไกความรวมมอทชดเจน เชน การ

รวมมอกบหนวยงานในลกษณะขอความรวมมอ เขาคาย โครงการไรพง และพยายามสรางกลไก

ในการจดกจกรรมทตอบสนองตอนโยบาย เชน ความรวมมอในการอบรมตวแทนในสถานท

โครงการไรพง แตยงขาดการระบประเดนท ทำงานสวนระดบอำเภอ/ชมชนมการบรณาการ

สอดคลองกบบรบทของสถานททำงานในพนท งานสงเสรมสขภาพในสถานทประกอบการรวม

และโครงสรางความรวมมอตอเนองในการ กบงานอน

ลดปญหา สรปประเดนปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ พบวา ทงสองจงหวดไดคำนงถงแตไมไดมการเกบรวบรวมและนำไปใชในการวางแผนและกำหนดยทธศาสตร รวมทงจดทำแผนงาน/โครงการของจงหวดในภาพรวม แตมการออกแบบรายละเอยดกจกรรมตามแผนงาน/โครงการตามนโยบายสวนกลางใหสอดคลองกบจงหวด มการรวมดำเนนกจกรรมในสถานศกษา และมการรวมมอในการดำเนนงานพฒนาและกจกรรมพเศษตามนโยบายในสถานททำงาน

44



ประเดน 3 สมรรถนะดาน

สาธารณสขและโครงสราง

ภายใน

1. ประเมนความจำเปนและ ในระดบจงหวดและอำเภอมการประเมน ระดบผปฏบตมการรวบรวมขอมลระบาดวทยา

ความตองการดานสขภาพ ยทธศาสตรโรคเรอรง/การประเมนความรนแรง ตามนโยบาย นำไปประเมนและระบประชากร

ในระดบพนทมการประเมนสถานภาพของชมชน กลมเสยงสำคญในการ intervention

และกลมเสยงสำคญรวมกบชมชน

2. การสนใจรากของสาเหต - สวนใหญมความตระหนกถงรากของสาเหต - มความตระหนกในความสำคญของรากสาเหต

ตอการเกดโรคเรอรง ของพฤตกรรม ของความรนแรงโรคเรอรงระดบบคคล

มาพฒนาโปรแกรมหรอไม - แผนงาน/โครงการ มการวเคราะหรากของ - บางสวนนำมาจดวเคราะหวางแผน และทำ

สาเหต ออกแบบโปรแกรมและพฒนาโครงการ แผนผานโครงการ แตการจดการปจจยเสยง

ปรบเปลยนพฤตกรรมโดยเฉพาะใน PCU ม ระดบประชากรมนอย

การวเคราะหถงสาเหตเพอนำมา intervention - ไมระบวามการประเมน

อยางเหมาะสม

- แตยงไมมการประเมนผลกระทบ

3. การวางแผนทรพยากร ในระดบจงหวดและสถานบรการมการพฒนา - บางหนวยงานมการประเมนความตองการอตรา

บคลากร แผนทรพยากรบคคลไดถกกำหนดกรอบจาก กำลงแตสวนใหญไมไดตามแผน

สวนกลาง แตแผนบคลากรเฉพาะโรคเรอรง - มการพฒนาแผนทรพยากรบคคลของหนวยงาน

ไมชดเจน แตแผนบคลากรเฉพาะโรคเรอรงยงไมชดเจน

แตมการบรณาการคนและงานตามความจำเปน

4. สนบสนนการพฒนา - ไมมแผนการพฒนาสมรรถนะ ดานโรคเรอรง - จงหวดมการประเมนสมรรถนะตามระบบ

สมรรถนะของเจาหนาท ทชดเจน ราชการ สวนในระดบอำเภอมการสำรวจ

- มการพฒนาความสามารถเฉพาะในดาน ความตองการในการพฒนาเจาหนาท อยาง

โรคเรอรง บางโอกาสตามความเหมาะสม สมำเสมอ

และตามความตองการของบคลากร - ไมมแผนการพฒนาสมรรถนะ ดานโรคเรอรง

ทชดเจน แตผบรหารระดบจงหวด ตระหนกถง

ความจำเปนตอการพฒนา

5. การจดสรรทรพยากรเพอ พจารณาตามความสำคญและจดสรรใหเปน มการจดสรรทรพยากรตามความเหมาะสมและ

การพฒนาบคลากร ครงคราว ใชทรพยากรรวมกนเพอการลดปญหา ปองกน

เชงรกและรบ และจดการโรคเรอรงในพนทเปนครงคราว และ

ตกลงรวมในโครงการทเปนนโยบายเรงรด

6. การพฒนาการจดการ มกระบวนการวางแผนงานโครงการชดเจน ไมชดเจนตอกระบวนการวางแผนในระดบพนท

บรการและรปแบบเพอให ในระดบพนทอยางมสวนรวมกบทองถนและม แตม ความตระหนกตอการคนหาและมการ

ประชาชนเขาถงบรการ ความมนใจในเรองของการเขาถงบรการสขภาพ ปฏบตการทเกยวของกบการเขาถงบรการสขภาพ

(รายคน) และมการระบประเดนในเรองการเพมสมรรถนะ จนเปนท ยอมรบ เชน การจดทำส อและการ

ในการจดการดแลตนเอง บรการเชงรก สวนในระดบพนทมจตอาสาดแล

คนตางดาว เปนตน

4545


สรปประเดนสมรรถนะดานสาธารณสขและโครงสรางภายใน พบวาทงสองจงหวดมการประเมนประชากรกลมเสยง มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาแตไมสมำเสมอ มความตระหนกถงรากของสาเหตแตยงไมมความชดเจนในการเชอมโยงกบมาตรการโครงการกจกรรมทสอดคลองกบสาเหตหรอปจจยเสยงเดนในพนท มการประเมนอตรากำลงความตองการบคลากรในการทำงานแตแผนบคลากรและแผนการพฒนาสมรรถนะดานโรคไมตดตอเรอรงยงไมชดเจน เฉพาะจงหวด B ไมมปญหาการคมนาคม จงเปดโอกาสใหประชาชนเขาถงบรการระดบสงโดยตรง ในการพฒนาการจดการบรการและรปแบบเพอใหเขาถงบรการ จงหวด A มกระบวนการวางแผนงาน/โครงการคอนขางชดเจน



การดแลปฐมภมและ

โครงสรางภายใน

1. เหนความสำคญของ - ระดบจงหวดใหความสำคญกบการดแล - สวนใหญรบรและใหความสำคญกบการดแล

บทบาทการดแลปฐมภม ปฐมภม เปนจดเชอมดานสขภาพทสำคญ ปฐมภม ในชมชนและเปนทพงของชาวบานในเบองตน - ระบ บทบาทเฉพาะของการด แลปฐมภม - การดแลปฐมภมทำกจกรรมรวมกบภาค ดานโรคเร อรง ในการสงเสรมสขภาพและ ประชาชน (อสม.) ในการจดการปญหา ปรบเปล ยนพฤตกรรม อกท งสนบสนนให โรคเรอรง ชมชนเขมแขงและดแลตนเองได - มการระบบทบาทเฉพาะของการดแลปฐมภม ดานโรคเรอรง เชน การคดกรองและแนะนำ พฤตกรรมใหถกตอง รวมทงเปนผใหขอมล แกจงหวด - มกลยทธในการทำงานชดเจนและมการ สนบสนนการสรางความสามารถในการทำงาน รวมกบภาคสวนอน เชน สสจ. รพ. เทศบาล อบต. อสม. โรงเรยน

2. มการประเมนสถานการณ - มการเกบรวบรวมขอมลการระบาดสมำเสมอ - มการประเมนสถานะสขภาพและความตองการ

ปญหาโรคเรอรงและ - มการประเมนความเสยงเพอมาวเคราะห ของประชาชนในพนท รวมถงการระบประชากร

ความตองการการปองกน ประกอบการจดทำแผนและลง intervention กลมเสยงและจดบรการทเหมาะสมตามสถานะ

และจดการโรคในชมชน ความเสยง

3. นำขอมลหลกฐานอะไรมา - ไมชดเจนวามการพจารณาขอมลหลกฐาน - มการพจารณาชมชนตนแบบในการออกแบบ

ออกแบบการดแลปฐมภม เกยวของกบรปแบบการดแลปฐมภมทม การดแลปฐมภม มการแลกเปลยนเรยนร

ใหเกดประสทธผล ประสทธผล มาใชในการกำหนดกลยทธ - ใชขอมลการสำรวจของชมชนในการออกแบบ

- มการใชขอมลหลกฐานทเปนเปาหมาย การดแลปฐมภม

การดำเนนงานทกำหนดจากสวนกลาง

และขอมลผลการดำเนนการในปทผานมา

รวมทงสถานการณระบาดของโรคและการ

แลกเปลยนเรยนรกบชมชน ในการพฒนา

ระบบการดแลปฐมภม

4. นำปจจยกำหนดมารวม - มปฏบตการทเกยวของกบการเขาถงบรการ - มการปฏบตทเกยวของกบการเขาถงบรการ

พจารณาเพอใหแนใจวา โดยใชชมชนรวมดำเนนการภายใตคำแนะนำ ทเปนทยอมรบ โดยมบรการเชงรกในหลาย

ประชาชนเขาถงบรการ ของสถานบรการปฐมภม รปแบบ

46



5. ไดรบการสนบสนนคมอ/ - ผใหบรการเขาถงคมอ แนวทางและชองทาง - ผใหบรการไดรบการสนบสนนคมอ/แนวทาง

แนวทาง/ชองทาง การเขาถงขอมลขาวสารดานโรคเรอรงอยางด การปฏบต/ขาวสารองคความรในการจดการ

การเขาถงขอมลขาวสาร โดยการสนบสนนจากทงสวนกลางและจงหวด โรคเรอรง

เพอการบรการ เชน คมอ สปสช./guideline/รพ. สสอ. สสจ./

นโยบายจงหวด/การคนควาขอมลความรทาง

โปสเตอร อนเตอรเนตและการอบรม

6. กลไก/ระบบทนำมาใช - มการจดกลไกการสงตอทเปนทางการและ - มการจดกลไกการสงตอท เปนทางการและ

ในการสนบสนนขอมล แนวทางการดำเนนการตาม CPG ระบบสงตอและแนวทางปฏบตทชดเจน

ขาวสาร การบรหาร - มการเชอมโยงระบบขอมลและแลกเปลยน

จดการและการสงตอ ขอมลทางอเลคทรอนกส

7. การวางแผนทรพยากร - ไมมแผนทรพยากรบคคลดานโรคเรอรง - สวนใหญยงไมมแผนทรพยากรบคคลดาน

บคคลดานการดแลปฐมภม โดยเฉพาะ โรคเรอรงโดยเฉพาะ

- มการจดสรรบคลากรตามจงหวดกำหนด - ในเมองมการประเมนความตองการบคลากร

ดานโรคเรอรง

- มการจดสรรบคลากรรบผดชอบงานตามความ

จำเปน

8. การสนบสนนพฒนา - ไมมแผนการพฒนาสมรรถนะ ดานโรคเรอรง - สวนใหญไมมแผนการพฒนาสมรรถนะดาน

สมรรถนะทจำเปนของ ทชดเจนโดยเฉพาะ โรคเรอรงโดยเฉพาะ มบางทจดทำแผนพฒนา

การบรการพนฐาน - มบางแหงมการประเมนความสามารถของ ความสามารถตามสวนขาดในเร องการดแล

เจาหนาทในภาพรวม ผปวย

- มการทำเรอง training need และการ - มการประเมนสมรรถนะของเจาหนาทในภาพ

สนบสนนทรพยากรในการอบรม รวม

- มการสนบสนนการอบรมทจำเปนจากจงหวด

ทงเชงรกและเชงรบ

9. การจดสรรทรพยกร - สถานบรการปฐมภมมแผนพฒนา อสม. - มการสนบสนนทรพยากรเปนครงคราวตาม

ในแผนพฒนาบคลากร - ทองถนมนโยบายและขอตกลงในการสนบสนน ความจำเปน (โดยเฉพาะในดานการดแลรกษา

ปฐมภม ทรพยากรในระยะยาว รวมทงโรงพยาบาล ตอเนอง)

สนบสนนทรพยากรบคคล - มนโยบายในการเรงรดของจงหวด แตไมชดเจน

วามขอตกลงในการสนบสนนทรพยากรใน

ระยะยาว

10. มการสงเสรมหรอสงจงใจ - ใหโอกาสในการพฒนา เชน อบรม/ไปศกษา - มการประเมนระดบสมรรถนะของผใหบรการ

อะไรทพฒนาความสามารถ ตอ และใหมการประเมนตนเองของเจาหนาท ดแลปฐมภม

ดานการปองกนและจดการ

สรปประเดนสมรรถนะดานการดแลปฐมภมและโครงสรางภายใน พบวาทงสองจงหวดเหนความสำคญในการดแลปฐมภม และระบบทบาทเฉพาะของการดแลปฐมภมดานโรคไมตดตอเรอรงทเชอมโยงกบชมชน มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาแตไมสมำเสมอ มการนำขอมลหลกฐานมาใชในการออกแบบการดแลปฐมภม โดยมบรการเชงรกและชมชนรวมดำเนนการ ผใหบรการสามารถเขาถงคมอ แนวทางและมชองทางการเขาถงขอมลขาวสารดานโรคเรอรง มกลไกการสงตอทชดเจน และพบวาทงสองจงหวดยงไมมแผนทรพยากรบคคลและแผนการพฒนาสมรรถนะดานโรคเรอรง แตมการจดสรรบคลากรรบผดชอบงานตามความจำเปน และมการประเมนสมรรถนะของบคลากรในภาพรวม มการสนบสนนการอบรมเปนครงคราวตามความจำเปน

4747



ประเดน 5 สมรรถนะของ

ชมชนและโครงสรางภายใน

1. ชมชนมสวนรวมคดรวมทำ สวนใหญยงไมไดมการรวมคดในการลดจำนวน บางชมชนโดยเฉพาะในชนบทมสวนรวมคดใน

ในการปองกนจดการ และภาระจากโรคกลมนอยางชดเจน อยางไรก การดำเนนการเกยวกบโรคเรอรง อยางไรกตาม

โรคเรอรง ตามมโครงสรางพนฐานของชมชนทจะมสวนรวม ในพนทอนๆ มโครงสรางพนฐานของชมชนมเวท

ในการแสดงความคดเหนในเวทประชาคม ในการแสดงความคดเหนและไดมการส อสาร

เรองนระหวางสวนตางๆ ทเกยวของ

2. การประเมนสถานการณ มการประเมนสขภาพ (โรค) และมขอมลใน มขอมลประเมนสขภาพ บางแหงพดถงขอมล

ปญหาสขภาพของชมชน ชมชนนำขอมลมาใชเพอดำเนนกจกรรมในพนท ครวเรอนและขอมล จปฐ. สวนขอมลปจจยกำหนด

สมาชกขาดการมสวนรวมในการประเมน ทางพฤตกรรมเส ยงน นยงไมแนใจในความนา

โดยเฉพาะประเดน ปจจยกำหนดทางสงคม เชอถอในการนำไปใช บางแหงไดนำขอมลมาใช

ในชมชน

3. ไดมการระดมทรพยากร - มกลยทธในการระดมทนเพอสนบสนนการ - บางชมชนในเขตอำเภอชนบทมกลยทธในการ

เพอทำงานปองกนและ ดแลรกษา เชน กองทนหยอดกระปก กองทน ระดมทนเพอสนบสนนการดแลสขภาพ เชน

จดการโรคเรอรง สจจะสะสมทรพย (ชมชนรวมกนทำเอง) กองทน 1 บาท กองทนสจจะสะสมทรพย

- นอกจากนจะเปนการของบประมาณสนบสนน - นอกจากนจะเปนการของบประมาณสนบสนน

จากเทศบาล อบต. จากเทศบาล อบต. เปนครงคราว

4. มการพฒนาความสามารถ ไมมการพฒนาความสามารถในการเปนผนำ ไมมการพฒนาความสามารถในการเปนผนำ แต

ผนำ แตมการพฒนาความสามารถของ อสม.ทกษะ มการพฒนาความสามารถ อสม. ดานปฏบตการ

ในการปฏบตงาน ทงการอบรมทกษะและ เชน ไดรบอบรมอยางสมำเสมอ

การทำงานเปนทม

5. มการแลกเปลยนเรยนร - มกระบวนการแลกเปลยนเรยนรจาก มการพบปะเพอแลกเปลยนเรยนรในการประชม/

ในชมชนหรอไม ประสบการณชมชนอน เชน อสม. ไปศกษา ศกษาดงานในระดบชมชนกนเอง

ดงานตางพนทและมหนวยงานอนเขามา

ดงานในพนทดวย

- ในชนบท บางแหงมศนยการเรยนรท สอ.

และโรงเรยน

- มการแลกเปลยนฯกนระหวางหนวยงาน เชน

รพ.จดอบรมให อสม.และ สอ./เทศบาลจด

ประชมคณะกรรมการชมชน รวมทงมชมรม

ทคนในชมชนสามารถแลกเปลยนฯ กนได

อยเสมอ

สรปประเดนสมรรถนะของชมชนและโครงสรางภายใน พบวาทงสองจงหวดสวนใหญยงไมไดมการเขามารวมคดเพอลดจำนวนผปวยและภาระจากโรคกลมนอยางชดเจน แตมการประเมนสขภาพและมขอมลอยในชมชน บางชมชนมกลยทธในการระดมทนเพอสนบสนนการดแลสขภาพ ทงสองจงหวดมการพฒนาความสามารถของ อสม. และมการแลกเปลยนเรยนรในระดบชมชน

48



ประเดน 6 การบรณาการ

ปองกนและจดการโรคเรอรง

1. ความเขาใจในการรวมมอ ภาพจงหวดมการบรณาการเปนเรองสำคญและ สวนใหญมความเขาใจการดำเนนการอยางเปน และทำงานอยางเปนระบบ ไดคำนงถงโครงการรวมกนทำงานในรปของ ระบบ ในรปของคณะกรรมการจากหลายภาค กบหนวยงานอน สหวชาชพ แตยงไมเกดการทำงานเปนรปธรรม สวนและเนนการรวมดำเนนการเชงวชาการ ทำตามนโยบายจงหวด รวมมอกนหลายภาคสวน ภายใตแผนยทธศาสตรจงหวด แตยงไมมการ เชน ในชมชนม อสม.เปนแกนนำสขภาพและ พดคยถงคณคา การจดลำดบความสำคญและ ประสานรวมกบภาคสาธารณสข ในเขตเมอง การเขาถงในการลดจำนวนและภาระโรค ท เรมมความรวมมอทางยทธศาสตรผานสมชชา สอดคลองบนพนฐาน หลกฐานสถานการณใน สขภาพ ในรปแบบของโครงการรวมและตวชวด พนทเนนกจกรรมการบรการคดกรองการปรบ รวมกน นอกเขตเมองมการบรณาการการดแล เปล ยนพฤตกรรมรายคน/กล มคน และการ รกษาแบบตงรบ สวนในเขตชนบทมการทำงาน บรณาการการดแลรกษา ในลกษณะโครงการรวมภายใต คปสอ. 2. รวมวางแผนเพอสราง มการรวมวางแผนระดบปฏบตการเพอสราง ส วนใหญม กระบวนการจ ดทำแผนร วมก บ ความเขมแขง ความเขมแขงภายในระบบสาธารณสข เกบขอมล เครอขายท งภาครฐและชมชน และประสาน และทำรายงานการประเมนอยางสมำเสมอในเขต กนอยางตอเนอง มการใชขอมลรวมกน รวมถง เมองรวมมอผานสมชชาสขภาพจงหวด ทำแผน มการตดตาม ประเมนผล และกำหนดกลยทธรวมกนเนนการลดจำนวนและ ภาระโรคฯ ในเขตชนบท อสม.มสวนรวมวางแผน และทำกจกรรมรวมกบหนวยงานสาธารณสข 3. มกลไกอะไรทพฒนาขน มกลไกเชอมโยงความตอเนองเฉพาะการบรการ มกลไกเชอมโยงความตอเนองในรปคณะกรรมการ เพอสนบสนนการเชอมโยง สขภาพรายบคคลในรปคณะกรรมการโรคเรอรง และระบบฐานขอมลการบรการทมขอตกลงรวม ความตอเนอง แตไมสมำเสมอ มขอตกลง เครองมอในการ กน มการจดทำแผนบรณาการในประเดนสำคญ กำกบ โดยมการนเทศตดตามและสงขอมลกลบ ไดแก guideline การสงเสรมสขภาพ และ ชมชน นอกจากนในเขตเมองและชนบท มขอ ส งแวดลอม โดยจำแนกการดแลรายบคคล/ ตกลงรวมกน เชน เรองการสงตอ รพ.สงเสรม กลมตามกลมอาย สขภาพ โรงเรยนสงเสรมสขภาพ guideline/ แผนงาน/การประชม CUP มการรวมมอใน รปแบบ คปสอ. และทำงานเปนทม PCT 4. ระบบอะไรรองรบเพอให มการ share ขอมลโดยการสรางเครอขายการ มโปรแกรมและฐานขอมลทใชรวมกนทงจงหวด เกดการใชขอมลรวมกน เรยนรรวมกนรวมกบศนยอนามย รพ. สอ. โรงเรยน และมขอตกลงในการใชขอมลรวมกนชดเจน การพฒนาการดำเนนงานโดยดระบบรายงานผาน internet ในเขตชนบทมการสงขอมลปอนกลบ 5. รวมมอพฒนาประเดน มการแลกเปลยนขอมลขาวสารทางสขภาพ ยงไมมความรวมมอพฒนาประเดนขาวสารทาง ขาวสารทางสขภาพ แตยงไมไดรวมมอพฒนาประเดนขาวสารทาง สขภาพทเปนขอมลสำคญ สวนใหญมการใช ทเปนขอมลสำคญ สขภาพ มเพยงการเผยแพรขาวสารทางเวปไซด ขอมลรวมกนในการรณรงคสอสารเปนครงคราว การประชาสมพนธผานชองทางตางๆ มการ share ขอมล ไดใหอสม.จดรายการวทย เสยง ตามสายในชมชน ม อสม.เปนสอ กจกรรมรณรงค นอกจากนสวนของฝายปกครอง เทศบาลรวม ดำเนนการกบ รพ. ผลตสอเอง ใหความรทาง เสยงตามสายและแผนพบ

4949


สรปดานการบรณาการปองกนและจดการโรคเรอรง พบวาทงสองจงหวดสวนใหญมความเขาใจการดำเนนงานอยางเปนระบบ และมการรวมกนดำเนนงานในหลายสวน ไดแก มโครงการรวมกนและดำเนนงานในรปสหวชาชพ มการดำเนนงานตามนโยบายจงหวดโดยรวมมอกนหลายภาคสวน แตยงไมมการพดคยถงคณคาและการจดลำดบความสำคญและการเขาถงในการลดจำนวนและภาระโรค มการรวมวางแผนเพอสรางความเขมแขงภายในระบบสาธารณสขรวมกบเครอขายทงภาครฐและชมชน มการใชขอมลรวมกนรวมถงมการตดตามประเมนผล มกลไกเชอมโยงความตอเนองเฉพาะการบรการสขภาพรายบคคล ซงเขตเมองและชนบทมขอตกลงและมการใชขอมลรวมกน แตยงไมพบความรวมมอในการพฒนาประเดนขาวสารทางสขภาพ


ประเดน 7 การกำกบ

ประเมนผล และเรยนร

1. ไดใชขอมลหลกฐานขอ มขอมลหลกฐานและนำมาใชในการประเมนผล มการนำขอมลหลกฐานเฉพาะทเก ยวของกบ

เทจจรงมาชนำการทำแผน ตามแผนทกำหนดไว (แผนปฏบตการ) และยนยน ทางการแพทยและการบรการมาใชในการทำแผน

และกำหนดกจกรรมใน รายงาน แตยงไมไดนำขอมลอนๆ ทเกยวของ และตวชวดในการประเมน และมการประเมน

พนท และมอยมาใชในการปรบแผนระยะกลาง ตามตวชวดเพอปรบแผนปฏบตการและบรหาร

จดการทรพยากร ยงไมไดนำขอมลทมอยมาใช

ในการปรบแผนระยะกลาง

2. การกำหนดตวชวดและ มการกำหนดตวชวดและระบบกำกบตดตาม มการกำหนดตวช ว ดและพฒนาระบบกำกบ

ระบบในการกำกบตดตาม โดยมการกำหนดตามกลยทธและแผนงาน ตดตามผลลพธตามยทธวธ ของจงหวดและ

ผลลพธของการดำเนนงาน กจกรรมโครงการตามนโยบายทเกยวของกบ ถายระดบไปยงหนวยงาน สธ. ทกระดบ และม

ปองกนและควบคมโรค โรคไมตดตอจากสวนกลาง ทงจากกระทรวง โปรแกรมในการตดตามขอมลผลการดำเนนงาน

เรอรง สาธารณสขและสำนกงานประกนสขภาพ

ในเขตชนบทมการกำหนดตวชวดในดานการ

ปรบเปลยนพฤตกรรม

3. มการสนบสนนเพอพฒนา มการสนบสนนการพฒนาเจาหนาทสาธารณสข/ มแผนและการพฒนาเจาหนาท สาธารณสข/

เจาหนาทสาธารณสข/ อาสาสมคร ในการกำกบตดตามและประเมนผล อาสาสมคร ในการกำกบตดตามและประเมนผล

อาสาสมคร ในการกำกบ ภายใตโครงการกจกรรมตามเนองานทเกยวของ โดยเฉพาะทางการแพทยและการบรการรวมทง

ตดตามและประเมนผล ตามนโยบายสวนกลางและกจกรรมของจงหวด ตามตวชวดของนโยบายสวนกลางและแผนของ

ในเขตชนบทมการพฒนาการกำกบและประเมน จงหวด อยางไรกตามในเขตเมองมความชดเจน

ผลความสามารถของบคลากร ในการพฒนามากกวาอำเภอในเขตชนบท

4. กำหนดและพฒนาความ ไมมการประเมนและพฒนาความสามารถของ มการพฒนาความสามารถผรบผดชอบในการ

สามารถของบคลากร บคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล วเคราะห สงเคราะหขอมล แปลผล และรายงาน

ในการวเคราะห สงเคราะห แปลผล และรายงานผลลพธโดยเฉพาะ ผลลพธ โดยเฉพาะทางการแพทย และการ

ขอมล แปลผล และ บรการสขภาพ

รายงานผลลพธ

สรปประเดนการกำกบ ประเมนผล และเรยนร พบวาทงสองจงหวด มการนำขอมลหลกฐานมาใชในการประเมนผลตามแผนทกำหนดไว แตขอมลทไดยงไมไดถกนำมาใชในการปรบแผนระยะกลาง มการกำหนดตวชวดและระบบกำกบ ตดตาม ตามนโยบาย มแผนและพฒนาเจาหนาทสาธารณสข/อาสาสมครในการกำกบตดตามและประเมนผล และพบวาจงหวด B มการพฒนาความสามารถผรบผดชอบในการวเคราะห สงเคราะห แปรผลขอมล ในขณะทจงหวด A ไมมการประเมนและพฒนาความสามารถของบคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล แปลผล และรายงานผลลพธโดยเฉพาะ

50


ประเดนการสมภาษณ จงหวด A จงหวด B ประเดน 8 ภาวะผนำ

การมหนสวน และการลงทน

1. การรวมจดลำดบ ผนำในแตละระดบยงไมมการรวมจดลำดบความ ผนำในแตละระดบรวมจดลำดบความสำคญของ

ความสำคญของกลยทธ สำคญของกลยทธและออกแบบกจกรรมท กลยทธในบางประเดนทเกยวของกบโรคไมตดตอ

และออกแบบกจกรรม สอดคลองรวมกน สวนใหญทำตามนโยบายของ ภายใตแผนยทธศาสตรเมองนาอย และออกแบบ

ทสอดคลอง หนวยงานหลกในแตละองคกร แตผนำในระดบ กจกรรมทสอดคลองรวมกน และกำหนดบทบาทท

หมบานบางแหงพบมสวนรวมการจดลำดบความ ชดเจน รวมถงจดทำแผนสปฏบตการทสอดคลอง

สำคญ ผานทางการทำประชาคม กบกลยทธ

2. มขอตกลงในการจดสรร มขอตกลงในการจดสรรทรพยากรตามแผน ไมไดระบวามขอตกลงในการจดสรรทรพยากร แต

ทรพยากร ยทธศาสตรจงหวดของสาธารณสขและในบาง ผนำแตละระดบระบวามการสนบสนนทรพยากร

พนทมกองทนสขภาพตำบลซงจดสรรใหตาม ซงกนและกนอยางตอเนองตามแผนของจงหวด

ปงบประมาณ โครงการ/กจกรรมของชมชนจากกองทนตางๆ

3. ใครเปนผประสานงาน มการประสานงานภาพรวมเปนครงคราว มการ มการประสานงานภาพรวมเปนครงคราว มการ

กลยทธภาพรวมของเขต/ มอบหมายผประสานจงหวด แตไมมคณะ มอบหมายผ ประสานจงหว ด (ผชชส. และ

จงหวด กรรมการอาวโส ในพนทเขตเมองมการใช หวหนางานควบคมโรค) แตไมมคณะกรรมการ

โครงสรางปกต คปสอ.ในการประสานงานเขต อาวโส ในพนทเขตเมองมการใชโครงสรางปกต

และภาพรวมพนท นอกจากนนมการจดตง คปสอ.

คณะกรรมการโรคไมตดตอดานการบรการ

ภายใต CUP เมอง โดยมเวชกรรมสงคม รพ.

จงหวดเปนผประสาน

4. นโยบายและการสนบสนน ผนำองคกรมนโยบายและใหการสนบสนน ผ นำองค กรม นโยบายสน บสน นในการจ ด

การจดสงแวดลอมการ ในการจดสงแวดลอมการทำงาน และนำสการ ส งแวดลอมการทำงาน ตระหนกถงรปแบบ

ทำงาน ทเออตอการลด ปฏบตอยางเปนรปธรรม เชน การตรวจสขภาพ การจดการสงแวดลอมทเออตอการสรางเสรม

ปญหาและสรางเสรม ประจำป การสรางสถานทและสนบสนนอปกรณ สขภาพและนำสการปฏบตครบประเดนความ

สขภาพในสถานททำงาน การออกกำลงกาย รวมทงปรบสถานทในเขต เสยงดานอาหาร ออกกำลงกาย อารมณ และ

ของทาน รบผดชอบใหสามารถใชออกกำลงกายได บหร ทหลากหลายรปแบบ

5. กลไกการการกำกบ การกำกบ ตดตามนโยบาย และผลลพธของ มกลไกการกำกบ ตดตามนโยบาย และผลลพธ

ตดตามนโยบาย และ โปรแกรม ใชกลไกตามระบบปกต โดยมการ โดยใชระบบการกำกบตดตามปกต และมการ

ผลลพธของโปรแกรม จดทำรายงานการรบรองตามตวกำกบ ระยะ ดำเนนการอยางเปนระบบในการสนบสนน

ทอธบายไดอยางเปน เวลาตามตวชวด มการกำกบนเทศตดตาม และ การประเมนผล การรวบรวมขอมล

รปธรรม มระบบรายงานไดถกนำมาใช

สรปประเดนภาวะผนำ การมหนสวน และการลงทน ทงสองจงหวด พบวา ผนำในแตละระดบมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธในบางประเดนทเกยวของกบโรคไมตดตอ มการสนบสนนทรพยากรซงกนและกนอยางตอเนอง มการประสานงานภาพรวมเปนครงคราว และมการมอบหมายผประสานระดบจงหวด และมกลไกการกำกบ ตดตามนโยบายและผลลพธโดยใชระบบปกต รวมทงผนำองคกรมนโยบายและใหการสนบสนนการจดสงแวดลอมทเออตอการลดปญหาและสรางเสรมสขภาพในททำงาน

5151


กลมท 2 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลางและมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง (จงหวด C และจงหวด D)

ตารางท 8 ขอมลสถานการณอตราตายอยางหยาบและอตราผปวยในของ จงหวด C และจงหวด D เปรยบเทยบกบระดบประเทศ ปพ.ศ. 2551

ขอมลสถานการณโรค รวมประเทศ จงหวด C D อตราตาย อตรา อตราตาย อตรา อตราตาย อตรา (จำนวน ผปวยใน (จำนวนตาย) ผปวยใน (จำนวนตาย) ผปวยใน ตาย) (จำนวน CDR ASDR (จำนวน CDR ASDR (จำนวน ผปวยใน) ผปวยใน) ผปวยใน) โรคหลอดเลอดสมองใหญ 20.8 216.5 15.2 21.1 202.0 21.6 21.1 215.2 (13,133) (124,532) (267) (371) (3,544) (225) (219) (2,235) โรคหวใจขาดเลอด 21.2 276.8 14.9 17.4 175.7 22.2 21.1 588.9 (13,395) (159,176) (262) (306) (3,083) (231) (220) (6,116) โรคความดนโลหตสง 3.9 860.5 2.7 2.8 827.7 1.5 1.5 1,100.7 (2.463) (494,809) (48) (49) (14,521) (16) (16) (11,430) โรคเบาหวาน 12.2 675.7 30.3 29.8 939.8 6.8 6.5 727.9 (7,726) (388,551) (533) (524) (16,487) (71) (68) (7,559)

ทมา : สำนกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข หมายเหต : อตราตายอยางหยาบ (คนตอประชากรแสนคน) /จำนวน (คน) และอตราผปวยใน (ครงตอประชากรแสนคน) /จำนวน (ครง) CDR=Crude Death Rate ASDR=Age Standardized Death Rate

จากตารางท 8 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลาง และมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง จงหวด C และจงหวด D พบวา จงหวด C มอตราผปวยในของโรคความดนโลหตสงนอยกวาประเทศเลกนอย แตโรคเบาหวานสงกวาประเทศ ขณะทจงหวด D มอตราปวยในโรคความดนโลหตสงและเบาหวานสงกวาประเทศ อยางไรกตามเมอดทอตราตายของโรคความดนโลหตสงของทงสองจงหวดนอยกวาประเทศ (อตราตายสอดคลองกบอตราผปวยใน) ยกเวนพบวาอตราตายของโรคเบาหวานของจงหวด C สงกวาประเทศถง 2.4 เทาแตอตราตายจากโรคหวใจขาดเลอดในจงหวด C ตำกวาในระดบประเทศชดเจนขณะทไมมความตางกนกบประเทศและจงหวด D ในสวนของอตราตายจากโรคหลอดเลอดสมอง

ตารางท 9 รอยละของประชากรอาย 15–74 ป จำแนกตามขอมลคณลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของจงหวด C และจงหวด D เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ขอมลคณลกษณะประชากร รวมประเทศ จงหวด C D 2548 2550 2548 2550 2548 2550 การศกษา - ประถมศกษาหรอตำกวา 54.9 51.3 56.2 58.3 27.8 21.8 - ผจบมธยมศกษา 25.6 29.1 30.1 27.1 31.8 28.5 ภาวะการทำงาน - ผมงานทำ 55.4 56.9 40.4 45.3 63.8 74.0 - ผวางงาน 10.0 7.5 14.1 8.4 13.5 8.3

52


ขอมลคณลกษณะประชากร รวมประเทศ จงหวด C D 2548 2550 2548 2550 2548 2550 ลกษณะการทำงาน

- นายจาง 3.6 2.7 1.2 2.1 1.7 3.0

- ประกอบธรกจ/มกจการสวนตว 28.7 30.2 31.0 22.1 16.3 23.8

- ลกจางเอกชน 31.4 34.0 30.9 44.4 48.8 43.7

- ขาราชการ/ลกจางรฐบาล 9.9 10.7 17.1 11.1 15.3 10.3

- พนกงาน/ลกจางรฐวสาหกจ 1.8 2.1 1.2 1.2 8.0 8.5

- ทำงานใหครอบครวโดยไมมคาจาง 11.4 6.5 5.9 8.3 3.9 4.2

- ลกจางกลมอาชพในชมชน 6.7 8.6 5.8 7.9 3.4 1.9

- อนๆ 6.2 5.3 6.6 3.0 2.3 4.7


จากตารางท 9 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลาง และมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง จงหวด C และจงหวด D พบวาขอมลคณลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจ ในดานการศกษาของจงหวด C และจงหวด D มผจบการศกษาสงกวาระดบประเทศ แตในจงหวด D จะมผจบระดบมธยมศกษามากกวาระดบประถมศกษาหรอตำกวา ดานภาวะการทำงาน ในจงหวด C มผมงานทำนอยกวาประเทศและจงหวด D ซงมผมงานทำสงกวาประเทศมากอยางไรกตามทงสองจงหวดมอาชพสวนใหญเปนลกจางเอกชน

ตารางท 10 ความชก (รอยละ) ของผทมพฤตกรรมปองกนและพฤตกรรมเสยงในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด C และจงหวด D เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

พฤตกรรม รวมประเทศ จงหวด C D 2548 2550 2548 2550 2548 2550

พฤตกรรมปองกน

- การรบรสถานะสขภาพถงดเยยม 59.0 64.7 54.5 58.3 68.4 63.8

- การบรโภคผกและผลไมประจำวน

(≥ 5 หนวยมาตรฐาน/วน) 17.34 22.5 14.0 20.5 14.6 22.0

- มกจกรรมทางกายเพยงพอ 91.5 92.5 89.7 96.2 72.39 80.7

พฤตกรรมเสยง

- บรโภคอาหารทมรสหวาน 1-3 ครง/วน - 40.9 - 33.4 - 53.4

- บรโภคอาหารทมไขมนสง 1-3 ครง/วน - 32.2 - 27.7 - 49.7

- ผทสบบหร/ยาสบในปจจบน 22.2 21.5 25.1 23.9 11.1 12.5

การบรโภคแอลกอฮอล

- ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอลใน 12 เดอน 37.4 36.1 45.9 46.4 23.5 30.4

ทผานมา

- ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอลอยางหนก 3.5 3.6 4.2 3.8 1.5 1.6

- ภาวะนำหนกเกน (BMI ≥ 25 kg/m2) 16.10 19.1 17.2 17.3 10.0 20.1

- ภาวะอวน (BMI ≥ 30 kg/m2) 3.03 3.7 4.0 3.6 1.7 4.2


5353


จากตารางท 10 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลาง และมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง จงหวด C และจงหวด D พบวา การรบรสขภาพดและการบรโภคผกผลไมทเพยงพอในจงหวด D ใกลเคยงกบประเทศ ขณะทในจงหวด C ตำกวาประเทศ และยงพบวาการบรโภคผกและผลไมเปนประจำนนยงมสดสวนการบรโภคทนอยมากไมถงรอยละ 25 ขณะทการมกจกรรมทางกายเพยงพอในจงหวด D จะตำกวาคาความชกของประเทศและจงหวด C แตรอยละของการมกจกรรมทางกายในจงหวด D มถงรอยละ 80 อยางไรกตามพฤตกรรมเสยงสำคญเรองการบรโภคอาหารหวานและไขมนสง ภาวะนำหนกเกน ภาวะอวนของจงหวด C จะนอยกวาของประเทศ ซงตรงกนขามกบจงหวด D จะสงกวาประเทศ ตรงกนขามกบความชกของพฤตกรรมการสบบหร และบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของจงหวด C สงกวาประเทศและจงหวด D

ตารางท 11 ความชก (รอยละ) ของผทมความรในการปองกนโรคเรอรงในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด C และ จงหวด D เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ประเดนความร รวมประเทศ จงหวด ในการปองกนโรคเรอรง C D 2548 2550 2548 2550 2548 2550

ผททราบวาโรคความดนโลหตสง 66.2 67.0 54.1 64.7 69.3 75.7


ผททราบวาโรคเบาหวานสามารถปองกนได 65.7 67.0 55.0 63.0 70.2 79.2

ผททราบวาโรคหลอดเลอดสมองใหญ 42.5 46.7 35.1 46.7 44.2 56.8


ผททราบวาโรคหวใจขาดเลอดสามารถปองกนได 37.4 40.5 31.7 40.0 33.5 51.5

การออกกำลงกายประจำอยางนอยครงละ 72.5 93.0 80.5 96.5 64.5 91.5

30 นาททำใหสขภาพรางกายแขงแรงขน

ผททานอาหารเคมจะมโอกาสเปน HT 76.2 74.2 67.8 78.0 73.9 74.7

มากกวาผททานอาหารจด

การรบประทานผก ผลไมชวยปองกนการเกด 71.6 71.1 72.0 72.9 61.1 68.4

โรคหวใจและโรคอมพฤกษ อมพาต

การทานอาหารทมไขมนสง ไดแก อาหารทอด 84.1 83.9 77.4 83.3 82.5 88.7


คนอวนมโอกาสเปนเบาหวานมากกวาคนผอม 82.6 80.5 87.2 84.7 67.5 75.7

ผทสบบหรมโอกาสเปนโรคหวใจหรอ - 74.7 - 76.7 - 76.9

โรคอมพฤกษ อมพาตมากกวาการไมสบบหร

ผททราบถงสหปจจยเสยงทสามารถ - 5.2 - 7.7 - 3.0

หลกเลยงไดของการเกดโรคหวใจหลอดเลอด

และเบาหวาน

ผททราบอาการของหวใจวายและหวใจขาดเลอด - 2.3 - 1.3 - 1.3

ผททราบอาการของโรคหลอดเลอดสมอง - 3.7 - 3.1 - 4.6


จากตารางท 11 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลางและมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลางจงหวดC และจงหวด D พบวาประเดนความรเรองการรบรโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดสมอง และโรคหวใจขาดเลอดสามารถปองกนได ของจงหวด D มการรบรดกวาประเทศ ในขณะทจงหวด C มการรบรนอยกวาประเทศ สวนความรในเรองของพฤตกรรมในการออกกำลงกาย การบรโภคอาหารเคม ไขมนสง บรโภคผกผลไม และการสบบหรของจงหวด C มความชกสงกวาประเทศ สวนจงหวด D

54


ความชกนอยกวาประเทศยกเวนในเรองการบรโภคอาหารไขมนและการสบบหรจะสงกวาประเทศ อยางไรกตามความรเรองสหปจจยเสยงทควรหลกเลยงเพอปองกนโรคในจงหวด C สงกวาประเทศ อยางไรกตามพบความชกของจงหวด C ในเรองนนอยกวารอยละ 10 และไมแตกตางกนมากนกระหวางจงหวดและประเทศ รวมทงยงพบวาทงสองจงหวดและประเทศมความรของอาการเบองตนของโรคหวใจลมและอมพาตนอยมากนอยกวารอยละ 5

ตารางท 12 ความชก (รอยละ) ของการเขาถงบรการสขภาพในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด C และจงหวด D เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

การเขาถงบรการสขภาพ รวมประเทศ จงหวด C D

2548 2550 2548 2550 2548 2550

ผททราบวาตนเองมประกนสขภาพ 97.5 94.2 96.1 96.8 96.4 86.5


- ประกนสขภาพถวนหนา 75.5 72.0 77.3 81.6 57.1 46.7

- ประกนสงคม 12.5 13.8 10.8 9.3 29.0 25.7

- สวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ 8.6 8.6 11.5 7.2 13.1 10.2

- สวสดการรกษาพยาบาลของรฐวสาหกจ 1.1 1.0 1.0 1.1 4.6 5.6

- ประกนสขภาพกบบรษทเอกชน 5.9 6.0 6.0 2.1 13.1 9.4

ผทเสยคาใชจายสำหรบการรกษาใหกบสถาน 45.4 38.5 45.9 49.6 50.5 45.9

บรการสขภาพตางๆ (ไมสามารถเบกคนได)


จากตารางท 12 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลางและมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลางจงหวด C และจงหวด Dพบวา จงหวด C ทราบวาตนเองมประกนสขภาพเกนรอยละ 90 แตจงหวด D พบมการประกนสขภาพนอยกวาประเทศไมถงรอยละ 90 ทงสองจงหวดสวนใหญใชหลกประกนสขภาพถวนหนา อยางไรกตามพบวาในจงหวด D จะเปนประกนสขภาพทมาจากประกนสงคม ขาราชการ เอกชนและรฐวสาหกจสงกวาประเทศ และเสยคาใชจายสำหรบการรกษาใหกบสถานบรการสขภาพตางๆ (ไมสามารถเบกคนได) สงกวาประเทศโดยจงหวด D มแนวโนมการจายเองลดลงขณะทในจงหวด C ยงมแนวโนมทตองเสยคาใชจายการรกษาโดยเบกคนไมไดสงขน

ตารางท 13 ความชก (รอยละ) ของการดแลสขภาพผเสยงและผเปนโรคในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด C และ จงหวด D เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ประเภทการดแลสขภาพ รวมประเทศ จงหวด ผเสยงและผเปนโรค C D

2548 2550 2548 2550 2548 2550

การตรวจวดระดบความดนโลหตและ

ระดบนำตาลในเลอด

- ผทไดรบการตรวจวดความดนโลหต 65.8 66.0 65.7 63.6 53.5 62.1

- ผทไดรบการตรวจวดนำตาลในเลอด 32.9 39.3 34.1 33.2 31.1 41.8

5555


ประเภทการดแลสขภาพ รวมประเทศ จงหวด ผเสยงและผเปนโรค C D

2548 2550 2548 2550 2548 2550

การรบการรกษาผเปนโรคความดนโลหตสง


- ผทไดรบการรกษาโดยการลดอาหารเคม 78.8 81.6 67.2 87.4 82.0 84.2


- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคม 75.3 79.1 61.9 81.4 79.8 82.9

การกนอาหารทมไขมนสง

- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว 65.7 76.4 58.9 87.1 67.9 81.1

- ผทไดรบการรกษาโดยการออกกำลงกาย 64.1 74.2 78.4 82.0 70.0 74.0


- ผทไดรบการรกษาโดยการผอนคลาย

ความเครยด 76.2 83.2 71.1 87.2 71.5 88.4

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด เลก 33.7 37.8 22.1 38.3 31.8 42.1

สบบหร

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด เลก 36.7 41.6 38.9 44.4 28.1 42.9


- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน 77.8 79.7 70.4 84.7 78.1 82.8

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย 15.7 17.6 15.9 20.4 17.9 23.3


- ตรวจวดระดบความดนโลหตทกเดอน 52.8 50.8 37.8 42.7 57.0 39.3

การรบการรกษาผเปนโรคเบาหวาน


- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมการกน 88.8 86.3 84.8 83.3 89.6 93.5


- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว 74.8 80.9 62.2 74.3 74.6 81.9

- ผทไดรบการรกษาโดยการออกกำลงกาย 70.2 75.4 70.4 83.9 58.0 81.2


- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน 87.7 88.4 80.6 89.2 79.9 87.6

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย - 17.6 - 12.1 - 29.0


- ตรวจเลอดหาระดบนำตาลทกเดอน 57.4 46.8 62.0 29.0 47.7 44.8

- ผทไดรบการตรวจเทาเฉลย (ครง/ป) 6.1 5.4 5.0 3.0 6.0 4.3

- ผทไดรบการตรวจดวงตา 34.7 35.1 36.7 30.9 51.0 35.3


จากตารางท 13 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลางและมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลางจงหวด C และจงหวด D พบวาในผทรบการตรวจวดความดนโลหต ของทงสองจงหวดนอยกวาประเทศ ในขณะทการตรวจวดนำตาลในเลอดจงหวด C ตำกวาประเทศ จงหวด D สงกวาประเทศ อยางไรกตามการรบการรกษาผเปนโรคความดนโลหตสงในปจจบนโดยการลดอาหารเคม ลดอาหารไขมนสง

56


ควบคมนำหนกตว ออกกำลงกายอยางถกตอง ผอนคลายความเครยด ละ ลด เลก สบบหรและดมเครองดมแอลกอฮอลทงสองจงหวดสงกวาประเทศ ทงนการดแลในเรองการสบบหรและดมเครองดมแอลกอฮอล พบวายงใหคำแนะนำในเรองละ ลด เลก ยงนอยกวารอยละ 50 ถงแมวาจะเขาถงยาไดดทงสองจงหวด แตการตดตามระดบความดนโลหตจะตำกวาประเทศและพบนอยกวารอยละ 50 สวนในการรกษาผเปนโรคเบาหวานของจงหวด C ดวยการควบคมการอาหารหวานไขมนสงและการควบคมนำหนก มการรบบรการมากกวารอยละ 70 การตรวจระดบนำตาลทกเดอนนอยกวารอยละ 30 รวมทงการตรวจเทาและดวงตาในจงหวดนพบการบรการยงนอยกวาระดบประเทศ ขณะทมพฤตกรรมในการออกกำลงกายอยางถกตองใกลเคยงกบประเทศ สวนจงหวด D มการรบบรการดแลสขภาพโรคเบาหวานสงกวาประเทศ

ตารางท 14 ขอมลการประเมนจากการสมภาษณ 8 ประเดนของจงหวด C และจงหวด D

ประเดนการสมภาษณ จงหวด C จงหวด D

ประเดน 1 คณคาและ

เปาประสงคสขภาพรวมกน

1. เหนความสำคญของ ในระดบจงหวดเหนความสำคญของปญหาทม ในภาพรวมจงหวดทกกลมและเกอบทกระดบ

โรคไมตดตอตอชมชน แนวโนมเพมมากขน ในระดบอำเภอ ฝาย ท งในและนอกภาคสาธารณสข ตระหนกตอ

สาธารณสขตระหนกถงความสำคญทชดเจน ปญหาและเหนความสำคญ นอกภาคสาธารณสข

ทงในเมองและชนบท แตภาคสวนทองถนและ สวนใหญยงไมไดลกซงถงขนาดของปญหา แต

ชมชนในอำเภอลกษณะชนบทใหความสำคญ มองถงผลกระทบตอเศรษฐกจ

มากกวาอำเภอทเปนลกษณะเมอง

2. ตระหนกตอความรวมมอ ทกภาคสวนงานยกเวนเขตอำเภอลกษณะเมอง ตระหนกตอความรวมอในการทำงานรวมกนทง

ในการทำงานระหวาง ทพนทนอกเมอง ตระหนกถงความรวมมอในการ ภายในและนอกภาคสวนสาธารณสข

สวนตางๆ ทเกยวของ แกปญหาจะตองอาศยความรวมมอจากภาคสวน

ทงในและนอกระบบสขภาพ

3. ลกษณะการทำงานรวมกน ระดบจงหวดตระหนกตอความรวมมอในการ ในระดบจงหวด เหนดวยตอการทำงานรวมกน

เปนอยางไร แลกเปลยนขอมลและเหนวาความรวมมอการ หลายภาคสวนเพอลดปญหา มการรวมมอกน

บรณาการควรอยในชมชน ทงนไดมความรวมมอ ทำงานภายในท งในและนอกภาคสขภาพโดย

ในกจกรรมและการใชทรพยากรรวมกนในระดบ เฉพาะทองถนระดบปฏบตการตามรองขอ สวน

หนง ตามนโยบายทเขามาขณะทอำเภอลกษณะ การประสานความรวมมอในเชงโครงสรางรวมคด

ชนบทมโครงสรางความรวมมอการทำงาน ยงเพ งเร มทดลองดำเนนการในระดบตำบล

รวมกนระหวางสวนตางๆ สวนในอำเภอลกษณะเมองและชนบทสวนใหญ

เหนดวยกบการทำงานหลายภาคสวนเหนชดเจน

ในระดบชมชน แตภาคสวนราชการอ นยงไม

ชดเจน บางสวนมองวายงตองมเจาภาพหลก

มการทำงานและใชทรพยากรรวมกนบาง และ

โดยภาพรวมมการรวมกจกรรม มการอดหนน

ทรพยากรของการทำงานรวมกน รวมทงการ

สนบสนนใหประชาชนสามารถจดการตนเอง แต

ยงไมไดบรณาการอยางชดเจน

5757



4. การพดคยถงคณคา อำเภอลกษณะเมองและชนบท มการพดคย มการพดคยถงความสำคญบาง สวนในภาคบรการ

ของการปองกนควบคม เรองการดแลรกษา และกจกรรมออกกำลงกาย รายบคคลมการพดคยถงปญหาและต งเปา

โรคและแนว ทศทางการ ยงขาดมตทชดเจนดานอาหาร อารมณ และ ประสงครวมกน เชน การปรบเปลยนพฤตกรรม

ปองกนควบคมรวมกน การปรบสภาวะแวดลอมทเออ แตเนนการบรการกลมบคคลโดยผานการคดกรอง

การรกษา และฟนฟ

5. การกำหนดเปาประสงค มการตงเปาประสงคทจะบรรลตามภารกจของ ในระดบจงหวดยงไมมการกำหนดเปาประสงค

รวมกน ตนเอง สอดคลองกบนโยบายและประเดนความ รวมกนในการลดปญหาในประชากรท ชดเจน

เขาใจทมอยของภาคสวนนนๆ ยงขาดการตง สวนใหญเปนการตงเปาหมายในการบรการลดโรค

หรอบรณาการเปาหมายใหเกดเปาประสงครวม และภาวะแทรกซอนในกลมบคคลเสยงสงและ

เชงรกในการปรบแบบแผนชวตและสงแวดลอม ผเปนโรค เชนเดยวกนทงในระดบอำเภอลกษณะ

ทเสยง เมองและชนบท

ประเดนคณคาและเปาประสงคสขภาพรวมกน ของจงหวด C และ D พบวาในและนอกภาคสาธารณสข ตระหนกตอปญหาและเหนความสำคญของโรคไมตดตอในชมชน สวนใหญตระหนกตอความรวมมอในการทำงานรวมกนเพอลดปญหาและแลกเปลยนขอมล มการพดถงคณคาของการปองกนควบคมโรครวมกน จงหวด C มการตงเปาประสงคทจะบรรลตามภารกจทสอดคลองกบนโยบาย ในขณะทจงหวด D ยงไมมการกำหนดเปาประสงครวมกนในการลดปญหาในประชากรทชดเจน

ประเดนการสมภาษณ จงหวด C จงหวด D ประเดน 2 ปจจยกำหนด ทางสงคมตอสขภาพ

1. ตระหนกตอความสำคญ ในภาคผปฏบตงานของสาธารณสขดานสงเสรม สวนใหญตระหนกตอปจจยกำหนดทางสงคม

ของปจจยกำหนด สขภาพและในภาคสวนของอำเภอทงฝาย ยกเวนพนทระดบชมชนในชนบทบางแหง

ทางสงคมฯ ปกครองทองถนและชมชนบางแหงมความ

ตระหนกตอปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ

2. กลาวถงหรอระบ สำหรบผทตระหนกมการกลาวถงขอมลปจจย สำหรบผทตระหนกมการกลาวถงขอมลปจจย ปจจยกำหนด กำหนดทางสงคมบางประเดน ไดแก กำหนดทางสงคมบางประเดน ไดแก - พฤตกรรมการบรโภคและการประกอบอาหาร - แมวาใกลเมองมโอกาสในการเขารบการบรการ ไดแก ทานอาหารนอกบาน ทานขาวเหนยว มสทธการรกษามาก อยางไรกตามจากประชากร คานยมการใชสารปรงแตง ทมความหลากหลายมากขน และประชากร - สภาพแวดลอมทเออตอการบรโภคอาหาร ยายถ นเพ มสงข นมากถงรอยละ 30 ของ ทเสยงมากขน ไดแก การเขาถงอาหารทงาย ประชากรในพนททำใหเพมภาระการบรการ จากรถเรและรานสะดวกซอ มการขายอาหาร และเกดปญหาการเขาถง ทอดและอาหาร fast-food เพมขน - สดสวนผสงอายทเพมขน - อาชพ - วถชวตแบบสงคมเมองเตมรปแบบความรวดเรว - เศรษฐกจรายได - ระบบการสงอาหารถงท - สารเคมจากการทำเกษตรกรรม - อาหารทำบญทเสยง ทงนพบวาการเปลยนแปลงแบบแผนชวตทเสยง - บหร สรา มากขนในอำเภอชนบท เชน การบรการอาหาร - ปจจยแวดลอมทเออตอการลดความเสยง และ เชาถงบาน home delivery ซงสวนใหญเปน สงเสรมสขภาพและปองกนโรคไมตดตอ เชน อาหารทเสยง รวมทงชวตทเรงรบ ทางรถจกรยาน

58



3. รวบรวมขอมลปจจย ในภาคสวนปกครองระบถงขอมลความจำเปน ในระดบจงหวดระบวายงไมมการรวบรวมขอมล

กำหนด พนฐาน (จปฐ.) อยางไรกตามไมมการรวบรวม ปจจยกำหนดทางสงคม แตในอำเภอลกษณะ

ขอมลสวนอนๆ ทไดระบขางตนไว เมองและชนบทไดระบถงการรวบรวมขอมล

ปจจยกำหนดทมาจากขอมลความจำเปนพนฐาน

(จปฐ.)

4. นำขอมลปจจยกำหนด สวนใหญไมมการนำขอมลปจจยกำหนดไปใช ในระดบจงหวดยงไมชดเจนในการนำขอมล

ไปใชในการวางแผนและ ในการวางแผนและประเมนผล ในระดบจงหวด ปจจยกำหนดไปใชในการวางแผนและประเมน

ประเมนผลหรอไม มการจดกจกรรมเฉพาะ แตไมครอบคลมถง ผลแตมการจดกจกรรมเชงรกท คาดวาจะไป

ปจจยกำหนดทงหมด และยงไมมการประเมน สนบสนนการลดปจจยเสยง อยางไรกตามผนำ

กจกรรม ทางดานสขภาพทจะรเร มนโยบายทจะรองรบ

ปญหาทางปจจยกำหนดทางสงคมทสงเกตได

จากขอมลทมอย

5. มความรวมมอกบภาคสวน มความรวมมอกบภาคสวนอนๆ ในการดำเนน ในระดบจงหวด อำเภอและทองถน ชมชนมความ

อนๆ หรอไมในการจด กจกรรมและมพฒนาโครงสรางความรวมมอ รวมมอกบภาคสวนอนๆ ในโครงการกจกรรม

การปจจยกำหนด นอกภาคสขภาพ ในอำเภอลกษณะชนบทยง ทเกยวของกบปจจยกำหนดในการเขาถงบรการ

ไมมความรวมมอกบภาคสวนอนในการจดการ อยางชดเจน แตในระดบจงวดยงไมมความชดเจน

กบปจจยกำหนด ในการลดปจจยกำหนดดานอนๆ ขณะทในอำเภอ

ลกษณะเมองและชนบทไดระบถงรปธรรม ความ

รวมมอกบภาคสวนอน ในกจกรรมในการลดปจจย

กำหนดดานอนๆ เชน การจดเครองออกกำลงกาย

มศนยแลกเปลยนเรยนรในระดบหมบาน มการ

อบรมผประกอบการ และความรวมมอกบเกษตร

อำเภอดานการบรโภคผก

6. การสนบสนนหรอลงทน ไดรบการสนบสนนทรพยากรดานงบประมาณ ในระดบจงหวดมการสนบสนนการแลกเปลยน

ทรพยากรเพอดำเนนการ จากกองทนสขภาพตำบลและสนบสนนอปกรณ เรยนร ในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมการ

เรองน ซงเปนการชวยเหลอเรองทรพยากรเปนครง สนบสนนทรพยากร (คน เงน ของ) ตามรองขอ

คราวตามการรองขอ เชน เครองออกกำลงกาย เครองมอการคดกรอง

และดำเนนกจกรรมรวมกนตามโครงการทเกยวของ

กบการบรการตามนโยบาย

7. มการดำเนนการดาน ไมไดคำนงวากฎหมายบหร สรามผลตอการ ในภาพรวมจงหวดไดระบถง กฎหมาย กฎระเบยบ

กฎหมาย/กฎระเบยบ ลดปญหาโรคหวใจและหลอดเลอด เบาหวาน ตามนโยบาย เชน กฎหมายบหร สรา แตไมเขมงวด

มาตรการทางสงคม ขณะเดยวกนกฎหมายทเกยวของอนๆ ยงไมได สวนเร องการออกกำลงกายไดมการสนบสนน

ระบยกเวนฝายทองถนในอำเภอลกษณะชนบท งบประมาณ ใหดำเนนการเปนกลมใหญและมการ

และระดบผปฏบตการไดมการดำเนนการดาน กลาวถงนอยมากในสวนเรอง ฉลากอาหารและยา

กฎหมาย/กฎระเบยบ โดยมภาคเครอขาย

ดำเนนการในเรอง พ.ร.บ.บหร/สรา ในระดบ

ชมชนบางชมชนมกจกรรมลดเหลา เลกบหร

5959



8. การดำเนนการใน มกจกรรมการลดปจจยเสยงตอการเกดโรค 3 ในระดบจงหวดภาคสาธารณสขมกลไกความ

สถานศกษา ประเดน ไดแก เรองบหร เหลา และอวน สวน รวมมอโดยตรง ไดแก การประชมรวมกบ ผอ.

การออกกำลงกายไดบรณาการเขาไปในการ สถานศกษาปละครง อยางไรกดยงไมมโครงสราง

ปฏบตงานงานอนามยโรงเรยนและโรงเรยน ความรวมมอกบสถานศกษาอยางเปนระบบ

สรางเสรมสขภาพ แตไมมนโยบาย เปาหมาย นอกจากนนในระดบอำเภอลกษณะเมองและ

เฉพาะของจงหวดและอำเภอ โดยมการสนบสนน ชนบทมกลไกความรวมมอในการดำเนนงาน

กจกรรมการออกกำลงกายจากภาคทองถน รวมกนในระดบโครงการ/กจกรรมเปนอยางด

เชน ความรวมมอกนตามนโยบาย ดานยาเสพตด/

บหร/สรา/สนบสนนวทยากร/ทปรกษาบางเรอง

ตามรองขอ เชน มการทำนวตกรรมโครงการ

เบาหวาน เดกอวน อาหารในโรงเรยนฯ


9. การดำเนนการในสถานท มกลไกความรวมมอภายใตนโยบายและโครงการ ในระดบจงหวดและอำเภอลกษณะเมองมความ ทำงานในพนท เฉพาะทงระดบจงหวด เขตเมองและชนบท ม รวมมอระหวางสถานททำงานกบสาธารณสข เชน ความคลายคลงกนในการสรางเสรมสขภาพและ healthy break และการปลกผกปลอดสารพษ ลดเสยงในสถานททำงาน พบวามการดำเนนการ สวนโครงการตามนโยบายมดานยาเสพตด และ ไดดในเชงนโยบายเรองเหลาและบหร ยกเวน โครงการ healthy work place ในสถานประกอบ บางสวนของภาคทองถน และการปรบสภาพ การ การลดพงในหวหนาสวนราชการและลดจำนวน แวดลอม การสรางปจจยเออเพอลดเสยงดาน กลมเสยง อนๆ ยงไมชดเจน มเพยงโรงพยาบาลศนยทม สวนอำเภอลกษณะชนบทยงไมมรปธรรมทชดเจน กระบวนการภายในทชดเจนและเปนรปธรรม ในโครงการ/กจกรรมของสถานท ทำงาน แต ในการสนบสนนสถานททำงานสรางสขภาพเพอ พยายามใหเกดสถานทแวดลอมใหเอ อตอการ ลดปจจยเสยงจากกลมโรคหวใจหลอดเลอดและ ออกกำลงกาย และการประเมนสขภาพใหความร เบาหวาน แกบคคลเพอการปองกนโรค ประเดนปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ ของจงหวด C และ D พบวาสวนใหญตระหนกตอปจจยกำหนดทางสงคมทมผลตอพฤตกรรมสขภาพ โดยมการกลาวถงขอมลปจจยกำหนดทางสงคมบางประเดน แตยงไมมการรวบรวมขอมลในระดบจงหวดและยงไมชดเจนในการนำขอมลปจจยกำหนดไปใชในการวางแผนและประเมนผลแตพบวาการจดกจกรรมเชงรก นอกจากนมการสนบสนนการแลกเปลยนเรยนร และการสนบสนนนโยบายตามรองขอ สวนการดำเนนการดานกฎหมาย/กฎระเบยบระบไดตามนโยบาย ยงไมพบวามโครงสรางความรวมมอกบสถานศกษาอยางเปนระบบ มความรวมมอภายใตงานตามนโยบายสวนในสถานททำงานมกลไกความรวมมอภายใตนโยบายและโครงการเฉพาะ


60



ประเดน 3 สมรรถนะดาน สาธารณสขและโครงสราง ภายใน

1. ประเมนความจำเปนและ มการประเมนความจำเปนและความตองการ ในภาพรวมจงหวดทงหมด ยงไมมการประเมน

ความตองการดานสขภาพ ดานสขภาพ โดยการรวบรวมและใชขอมลดาน ความจำเปนและความตองการดานสขภาพโดยใช

การบรการดแลสขภาพรายบคคลของสถาน ขอมลทางระบาดวทยา ยกเวนในพนทรบผดชอบ

บรการตางๆ มาใชแทนภาพรวมใหญของ ของโรงพยาบาลจงหวด สวนใหญใชขอมลจาก

สถานการณทางระบาดวทยาเทานน และเนน การบรการคดกรองและดแลรกษาโรคกล มน

ประสทธผลในการใหบรการทางคลนกมากกวา มาประกอบในการประเมนความจำเปนความ

การปองกนควบคมโรคในชมชน แตยงขาดขอมล ตองการดานสขภาพ และมการระบกลมบคคล

เพอการประเมนความตองการการบรการดาน เสยงสงทตองใหบรการตอเนอง ในการปองกน

สาธารณสขเพอการปองกนควบคมโรคเชงรกใน ควบคมโรค

ชมชนทเสยงและปวย และชมชนยงไมไดเขามา

มสวนรวมในการประเมน

2. การสนใจรากของสาเหต มการคำนงถงรากของสาเหตเฉพาะการบรการ ในภาพรวมจงหวดทงหมดโดยเฉพาะในระดบ

ตอการเกดโรคเรอรงมา ทางคลนกระดบบคคล เชน นำหลกการ อำเภอทงลกษณะเมองและชนบท มความสนใจ

พจารณาพฒนาโปรแกรม Empowerment มาใชในการออกแบบบรการใน และตระหนกตอการศกษา หาสาเหตทเกยวของ

หรอไม ชมชน สวนในการออกแบบบรการเพอสนบสนน แตการปฏบตกจกรรมนำมาพฒนาโครงการ/

การลดจำนวนของการเกดโรคและผลกระทบ กจกรรมเปนครงคราว

ของโรค ยงไมไดนำประเดนรากของสาเหตมา

ออกแบบโปรแกรมอยางจรงจง

3. การวางแผนทรพยากร ในภาพรวมจงหวดทงหมดไมมแผนพฒนา ในภาพรวมจงหวดทงหมดภาคสาธารณสขมการ

บคคล ทรพยากรบคคลเฉพาะในดานการปองกน พฒนาแผนทรพยากรบคคลประจำทกป แตดาน

ควบคมโรคไมตดตอในสถานบรการพนฐาน โรคเรอรงยงไมชดเจน และมการประเมนความ

เพยงพอของบคลากรในงานโรคเรอรง

4. สนบสนนการพฒนา มการสนบสนนการพฒนาสมรรถนะเจาหนาท ในภาพรวมจงหวดทงหมดภาคสาธารณสขมการ

สมรรถนะของเจาหนาท ตามนโยบาย โครงการ การบรการทเกดขนใหม สนบสนนการพฒนาสมรรถนะเจาหนาท โดย

และการบรการพนฐาน และมการพฒนาความ สนบสนนใหเจาหนาทเขารบการฝกอบรม ตาม

สามารถเพมขนในการกำกบตดตามประเมนผล หนาททรบผดชอบใหมความเชยวชาญ

โรคเรอรง และเหนความสำคญของบทบาทการ

บรการพนฐาน จงมการสนบสนนสมรรถนะ

บคลากรในสถานบรการพนฐาน

5. การจดสรรทรพยากรเพอ มการจดสรรทรพยาการเพอพฒนาบคลากรเปน ในระดบจงหวดมการจดสรรทรพยาการเพ อ

การพฒนาบคลากร เชงรก ครงคราวในระดบจงหวด สวนในอำเภอลกษณะ พฒนาบคลากรเปนครงคราวตามความเหมาะสม

และรบ เมองและชนบทมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากร สวนในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมการ

ทจำเปน แตยงไมมนโยบายการสนบสนนจาก สนบสนนทรพยการ (งบประมาณ) จากภาค

ชมชน สาธารณสขและทองถนเพอพฒนาบคลากร

6161



6. การพฒนาการจดการ มการพจารณาการพฒนาในการเขาถงบรการ ในภาพรวมจงหวดทงหมด มความตระหนกตอ

บรการและรปแบบ โดยใหความสำคญตอประสทธผลของการ การเขาถงบรการ และจดใหมการบรการเชงรก

เพอใหประชาชนเขาถง บรการพนฐาน โดยเฉพาะการคดกรอง การให โดยเฉพาะอำเภอลกษณะเมองและชนบทม

บรการ (รายคน) ความรและการสอสารกบชมชนในการปองกน การพฒนาการเขาถงบาน เชน คลนกโรคเรอรง

ควบคมโรค การเยยมบาน และระบบ skype

ประเดนสมรรถนะดานสาธารณสขและโครงสรางภายใน พบวา มการประเมนความจำเปนความตองการดานสขภาพ แตยง

ขาดขอมลเพอประเมนความตองการการบรการดานสาธารณสขเพอการปองกนควบคมโรคเชงรก มการคำนงถงรากสาเหตเฉพาะ

การบรการทางคลนกระดบบคคล แตการปฏบตกจกรรมนำมาพฒนาโครงการ/กจกรรมเปนครงคราว ไมมแผนพฒนาทรพยากรบคคล

เฉพาะดานโรคเรอรง มการสนบสนนการพฒนาสมรรถนะเจาหนาทตามนโยบาย นอกจากนมการจดสรรทรพยาการเพอพฒนาบคลากร

เปนครงคราว และมความตระหนกตอการเขาถงบรการ โดยจดใหมการบรการเชงรก


ประเดน 4 สมรรถนะ

ดานการดแลปฐมภมและ


1. เหนความสำคญของ เหนความสำคญและระบบทบาทของการดแล ในภาพรวมจงหวดทงหมดผบรหารและผปฏบต

บทบาทการดแลปฐมภม ปฐมภม เชน การสงเสรมปองกนควบคมโรค งานจากทกภาคสวนเหนความสำคญตอการดแล

การรกษา การเยยมบาน การใหความร ปรบ ปฐมภม ระบบทบาทของการดแลปฐมภมในการ

เปลยนพฤตกรรม และการใหบรการเชงรก สงเสรม ปองกน และรกษาเบ องตน รวมทง

นอกจากนยงรวบรวมขอมลสขภาพชมชน เพอ การทำงานเชงรก

จดทำแผนกจกรรมตามสภาพปญหาของชมชน

รวมกบคณะกรรมการกองทนสขภาพตำบล

2. มการประเมนสถานการณ มการใชขอมลบางสวนของขอมลดานสขภาพ ในอำเภอลกษณะเมองมการรวบรวมขอมลงาน

ปญหาโรคเรอรง และ เบองตน (ขอมลปวย ตาย และขอมลบรการ) ดแลรกษาและบรการอยางเปนระบบ แตยงไมได

ความตองการการปองกน เพอใชในการวางแผนกจกรรมตามสภาพปญหา กลาวถงการประเมนสถานการณปญหาโรคเรอรง

และจดการโรคในชมชน ของชมชน แตยงไมไดนำมาประเมนความ และความตองการการปองกนและจดการโรคใน

ตองการการบรการดานสาธารณสขของชมชน ชมชน สวนอำเภอลกษณะชนบทมคณะกรรมการ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลมการประเมน

วเคราะหและรวบรวมขอมลอยางสมำเสมอ

3. นำขอมลหลกฐานอะไรมา การออกแบบการดแลปฐมภมในภาพรวมใช ในอำเภอลกษณะเมองและชนบทคำนงถงและนำ

ออกแบบการดแลปฐมภม แนวทางการบรการคดกรองและการสนบสนน ขอมลหลกฐานมาใชในการออกแบบบรการปฐมภม

ใหเกดประสทธผล การปรบเปลยนพฤตกรรมจากสวนกลาง ทงน โดยใชคมอ/แนวปฏบตจากจงหวดและสวนกลาง

ในระดบบรการทางคลนกไดนำขอมลการ รวมทงบนฐานขอมลทมอย

คดกรองระดบบคคล มาสนบสนนการออกแบบ

การปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคลโดยวธ

empowerment

62



4. ทำอะไรเพอใหแนใจวา คำนงถงการบรการทกกลมโดยการจดบรการ ในอำเภอลกษณะเมองและชนบทไดคำนงถง

ประชาชนทกกลมเขาถง เชงรกเคลอนท เชน การเยยมบาน คลนกโรค การเขาถงโดยการจดบรการเชงรก การสำรวจ

บรการ เรอรงทสถานอนามย การออกหนวยเคลอนท ประชาสมพนธและจดบรการตามเปาหมายของ

การจดบรการกอนเวลา และมความรวมมอของ กระทรวง

ชมชน ทองถน และทำประชาคมเพอหาความ

ตองการของประชาชนในพนท เพอนำมาปฏบต

ใหประชาชนเขาถงบรการไดงายและทวถง

5. ไดรบการสนบสนนคมอ/ ไดรบการสนบสนนคมอ/แนวทางในการดำเนน คมอ/แนวทางในการปฏบตงาน และมการสนบสนน

แนวทาง/ชองทาง งานจากจงหวด และมชองทางการเรยนรท ระบบขอมลขาวสารเพอการบรการ เชน เครอขาย

การเขาถงขอมลขาวสาร ทนสมยในภาพรวมจงหวดทงหมดไดรบการ รานขายยา การแลกเปลยนเรยนรทางอเลคทรอนกส

เพอการบรการ สนบสนนทาง internet เพอการบรการ แตยงเปนปญหาในการทำงานบาง ในเขตชนบท

ไดรบการสนบสนนจากสวนกลาง

6. กลไก/ระบบทนำมาใช มระบบการสงตอทชดเจน ในภาพรวมจงหวดทงหมดมการพฒนากลไกใน

ในการสนบสนนขอมล การสนบสนนขอมลขาวสาร การบรหาร จดการ

ขาวสาร การบรหาร และการสงตอทเชอมโยงถงชมชน ไดแก เครอขาย

จดการและการสงตอ รานขายยาและระบบ EMS รวมทงใชแนวทาง

และการแลกเปลยนเรยนรทางอเลคทรอนกส แต

ยงเปนปญหา และมการประชมชแจงซงจดทำขน

โดยแตละ CUP และนำสการปฏบต

7. การวางแผนทรพยากร มแผนบคลากรดานการดแลปฐมภม ตามกรอบ ในภาพรวมจงหวดท งหมด ในบางพนท มการ

บคลากรดานการดแล อตรากำลง แตไมมแผนดานโรคเรอรงโดยเฉพาะ สนบสนนแผนบคลากรท ตองการในการดแล

ปฐมภม ปฐมภมในภาพรวม

8. การสนบสนนพฒนา ระดบปฐมภมไมมแผนการสนบสนนการพฒนา ในภาพรวมจงหวดท งหมด ไมม แผนพฒนา

สมรรถนะทจำเปนของ สมรรถนะบคลากร แตจะมการสำรวจความ สมรรถนะโรคเรอรงทชดเจนมเพยงการพฒนา

การบรการพนฐาน ตองการในการพฒนาสมรรถนะและจดทำแผน สมรรถนะในภาพรวมตามวชาชพซงไดรบการ

โดยจงหวด รวมถงมการสนบสนนการพฒนา จดสรรงบประมาณจากตนสงกด

สมรรถนะตามรองขอและตามการบรการใหม

ทเกดขน

9. การจดสรรทรพยกร มการจดสรรทรพยากรในการพฒนาบคลากร ในภาพรวมจงหวดทงหมด มการจดสรรทรพยากร

ในแผนพฒนาบคลากร การดแลปฐมภม โดยไดรบการสนบสนนเปน ในการพฒนาบคลากรระดบปฐมภมข นอยกบ

ปฐมภม ครงคราวตามนโยบายและโครงการพฒนา แตละหนวยงานตนสงกด

การบรการดานหนา และยงไมมการสนบสนน

งบฯ พฒนาดานหนาจากภาคสวนอน

10. มการสนบสนนสมรรถนะ สวนใหญไมระบการสรางแรงจงใจทชดเจน แต ในภาพรวมจงหวดทงหมดภาคสวนมการสงเสรม

สงเสรมหรอสงจงใจอะไร สนบสนนการพฒนาความสามารถเชงวชาการ และสนบสนนสงจงใจในการพฒนาความสามารถ

ทพฒนาความสามารถดาน เชน เวทแลกเปลยนเรยนร สงเสรมงานวจย เชน การพจารณาตามความดความชอบผลงาน

การปองกนและจดการ จากการทำงานประจำ (R2R) ประเมนความด การใหรางวล และการประกวดแขงขน/นวตกรรม

ความชอบตามตวชวดของการดำเนนงาน

6363


ประเดนสมรรถนะดานการดแลปฐมภมและโครงสรางภายใน ของทงสองจงหวด พบวา ทกภาคสวนเหนความสำคญตอการดแลปฐมภม มการระบบทบาทของการดแลปฐมภมในการสงเสรม ปองกน และรกษาเบองตน รวมทงการทำงานเชงรก แตพบวายงไมมการกลาวถงการประเมนสถานการณปญหาโรคเรอรงและความตองการการปองกนและจดการโรคในชมชน มการคำนงถงขอมลหลกฐานและนำมาใชในการออกแบบบรการปฐมภม โดยใชคมอ/แนวปฏบตจากจงหวดและสวนกลาง มระบบการสงตอทชดเจน มแผนบคลากรดานการดแลปฐมภมตามกรอบอตรากำลง แตไมมแผนดานโรคเรอรงโดยเฉพาะ แตมการจดสรรงบประมาณในการพฒนาบคลากรระดบปฐมภม รวมทงมการสงเสรมและสนบสนนสงจงใจในการพฒนาความสามารถ


ประเดน 5 สมรรถนะ

ของชมชนและโครงสราง

ภายใน

1. ชมชนมสวนรวมคดรวมทำ ชมชนมความรวมมอสนบสนนโดยมสวนรวมคด มกลยทธ ไรพงของจงหวดทชดเจนซงเปนการ

ในการปองกนจดการ รวมประชม การทำประชาคม มความรวมมอ รวมคดรวมทำในการปองกนจดการโรคเรอรงภาพ

โรคเรอรง จดทำแผนและดำเนนกจกรรม ภาคปกครอง รวมจงหวดทงภาคสาธารณสขและทองถน อยางไร

ทองถนของอำเภอลกษณะเมองเปนทปรกษา กตามในชมชนทงอำเภอลกษณะเมองและชนบท

ในการดำเนนงาน ไดเขามามสวนรวมดานปองกนจดการโรคเรอรง

อยางสมำเสมอ เชน รวมสอสารการรณรงค และ

บางสวนมการรวมจดทำแผน/โครงการพเศษ

มสวนรวมในการบรหารกองทนสขภาพ

2. การประเมนสถานการณ มการประเมนสถานการณปญหาสขภาพของ ในชมชนท งในลกษณะเมองและชนบทมการ

ปญหาสขภาพของชมชน ชมชนโดยมอบหมายให อสม. เปนหลกในการ รวบรวมขอมลแตไมชดเจนวามการประเมน

ดแลสขภาพชมชน คดกรอง รวบรวมขอมล ความจำเปนของประชาชนดานสขภาพ มเพยง

พนฐานของชมชนโดยรวมกบเจาหนาทสาธารณสข การพดคยทำประชาคม ขอมลทรวบรวมไวจาก

ชมชนจะอยทสถานอนามย

3. ไดมการระดมทรพยากร ระดบชนบทมการระดมทรพยากรเพอทำงาน ในชมชนทงในลกษณะเมองและชนบทไมมแผน

เพอทำงานปองกนและ การจดการโรคเรอรงแตยงไมชดเจนในการ ในการระดมทรพยากรจากชมชน

จดการโรคเรอรง ปองกนโรค มการระดมทนจากชมชน จดตง

เปนกองทนผปวยเรอรง มเงนบรจาคจากวด

และเงนกองทนสขภาพตำบล

4. มการพฒนา มการพฒนาศกยภาพของ อสม. โดยเนนการ ในชมชนทงในลกษณะเมองและชนบทมการพฒนา

ความสามารถผนำ สราง อสม. เชยวชาญ และสนบสนนใหมการ ความสามารถของผนำโดยการอบรม/ศกษาดงาน

ศกษาดงาน และแลกเปลยนเรยนรกบชมชนอน แตไมไดเนนเฉพาะโรคเรอรง

5. มการแลกเปลยนเรยนร มการพดคยแลกเปลยนเรยนรรวมกน รวมทงม ในชมชนทงในลกษณะเมองและชนบทมการแลก

ในชมชนหรอไม การประชมหมบาน และแลกเปลยนของบคคล เปลยนเรยนรในชมชนโดยมการผานการประชม

ในชมชนผานการเยยมบานผปวย ประจำเดอนและศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร

ของ อสม. แตละชมชน

ประเดนสมรรถนะของชมชนและโครงสรางภายใน ของทงสองจงหวด พบวา ชมชนมสวนรวมคดรวมทำในการปองกนจดการโรคเรอรง มการรวบรวมขอมลแตไมชดเจนวามการประเมนความจำเปนของประชาชนดานสขภาพ จงหวด C มการระดมทนจากชมชนจดตงเปนกองทนผปวยเรอรง มเงนบรจาคจากวด และเงนกองทนสขภาพตำบล ในขณะทจงหวด D ยงไมมแผนในการระดมทรพยากร

จากชมชน ทงสองจงหวดมการพฒนาศกยภาพของ อสม. และมการแลกเปลยนเรยนรรวมกนในชมชน

64



ประเดน 6 การบรณา

การปองกนและจดการ

โรคเรอรง

1. ความเขาใจในการรวมมอ ยงไมมการทำงานรวมกนอยางเปนระบบแตม ในภาพรวมจงหวดระดบผบรหารมความเขาใจใน

และทำงานอยางเปน การทำงานในลกษณะโครงการรวมกนในบาง เรองการบรณาการเชงยทธศาสตร สำหรบผปฏบต

ระบบกบหนวยงานอน โครงการ ยงมความเขาใจหลากหลายในเรองน งานมความเขาใจในความรวมมอในเชงระบบ

ในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมความรวมมอ

กนในรปของคณะกรรมการ เชน คปสอ. คณะ

กรรมการโรคเรอรง และคณะกรรมการกองทน

สขภาพตำบล รวมทงมโครงการ/กจกรรมรวมกน

ในระดบภาคการใหบรการมความเขาใจในการ

บรณาการดานคลนกบรการ บรการรายบคคล

2. รวมวางแผนเพอ มแผนสรางความเขมแขงในมตของความรวมมอ ในภาพรวมจงหวดทงหมดสวนใหญมความรวมมอ

สรางความเขมแขง การบรการทางคลนก โดยมการประเมนจดลำดบ ในการวางแผนและดำเนนกจกรรม เพอเพมความ

ความสำคญของกลมเปาหมายการบรการ และ เขมแขงเพอลดปญหาโรคเรอรง ในภาคบรการ

ประสานงานอยางตอเนอง สขภาพรายคนมขอตกลงในการปฏบตและเชอม

ประสานแผนกบงานอนๆและกำกบตดตามผล

การดำเนนงานผล รวมทงมกจกรรมรวมกนตาม

นโยบาย เชน คนไทยไรพง

3. มกลไกอะไรทพฒนาขน ยงไมมกลไกทชดเจนในการสนบสนนความ ในภาพรวมของจงหวดมกลไกเพอสนบสนนการ

เพอสนบสนนการเชอมโยง เชอมโยงอยางตอเนองและประสานอยางเปน บรณาการใหมความเชอมโยงตอเนองในดานการ

ความตอเนอง ระบบในการจดบรการ มเพยงการดำเนนงาน ดแลสขภาพรายบคคลมความชดเจน ไดแก ระบบ

ตามปกตของแตละฝายโดยยงไมมการบรณาการ การสงตอ guideline เครอขายรานขายยา และ

ภายในทมลกษณะการลดโรคไมตดตอ และ ระบบรายงานฯ แตการบรณาการเชอมโยงกบ

ทำใหการบรณาการภายนอกขาดความกระชบ ผลลพธในประชากรยงไมชดเจน สวนในระดบ

พนทมระบบการเชอมโยงขอมลดานบรการ

4. ระบบอะไรรองรบเพอให มการใชขอมลรวมกนในสวนของงานบรการทาง ในภาพรวมจงหวดทงหมดมการแลกเปลยนขอมล

เกดการใชขอมลรวมกน คลนกและผลของการพฒนาคณภาพการปองกน และระบบทรองรบใหเกดขอมลรวมกนในการ

ทตยภม (fast track) แตยงไมแนใจในการใช ตดตาม เฝาระวงและประเมนผลตามตวชวด แต

ขอมลรวมกนเพอการประสาน ชเปา กำหนด ยงมปญหาในเรองความนาเชอถอ และการใช

ประเดนเชงยทธศาสตร และเปาหมายการ ขอมล

ดำเนนงาน การตดตามประเมนผลเพอการลด

ปจจยเสยงและสภาพแวดลอมทเออใหเกดโรค

5. รวมมอพฒนาประเดน มการ share ขอมลแตยงไมมการพฒนาขอมล ในภาพรวมจงหวดทงหมดมความรวมมอในการ

ขาวสารทางสขภาพ ขาวสารรวมกน แตไมไดพฒนาขาวสารขอมล แลกเปลยนขอมลขาวสาร เชน การใหความร

ทเปนขอมลสำคญ ขอเทจจรงจากชมชน การรณรงค และประชาสมพนธอยางสมำเสมอ

รวมทงมระบบพฒนาขาวสารของทองถนในอำเภอ

ลกษณะเมองและชนบท

6565


ประเดนการบรณาการปองกนและจดการโรคเรอรง ทงสองจงหวด พบวา สวนใหญมความรวมมอในการวางแผนและดำเนนกจกรรม ยงไมมกลไกทชดเจนในการสนบสนนความเชอมโยงอยางตอเนอง มการแลกเปลยนขอมลและระบบทรองรบใหเกดขอมลรวมกนในการตดตาม เฝาระวงและประเมนผลตามตวชวด และมความรวมมอในการแลกเปลยนขอมลขาวสาร




1. ไดใชขอมลหลกฐาน มการระบวานำขอมลหลกฐานขอเทจจรงมาใช ในภาพรวมจงหวดทงหมดมการใชขอมลหลกฐาน

ขอเทจจรงมาชนำ ในการจดบรการ เชน สถานการณสขภาพชมชน และมผลการประเมนมาใชในการวางแผน ทง

การทำแผน และ มาใชในการจดทำแผน กำหนดตวชวดทสอดคลอง ขอมลหลกฐานดานบรการ ขอมลตวชวด และใช

กำหนดกจกรรมในพนท กบนโยบายของจงหวด และมการตดตามประเมน ในการกำกบประเมนผลเพอวางแผนและจดทำ

ตามตวชวด กลยทธ

2. การกำหนดตวชวดและ มการกำหนดตวชวดในภาพจงหวดและถาย ในภาพรวมจงหวดทงหมดมระบบการรายงาน

ระบบในการกำกบตดตาม ระดบไปยงหนวยงานสาธารณสขทกระดบตาม ตวช วดตามนโยบาย สวนภาคสาธารณสขทก

ผลลพธของการดำเนนงาน นโยบายของประเทศ และแนวปฏบตและใหเกด ระดบมการกำหนดตวชวดและการรายงานผลลพธ

ปองกนและควบคมโรค คณภาพการบรการตามความตองการของ ในหนวยงาน มระบบรายงาน

เรอรง จงหวดเอง แตยงขาดการกำหนดตวชวดเพอ

ความเชอมโยงกจกรรมเพอบรรลการลดโรค

และปจจยเสยงของแตละภาคสวน

3. มการสนบสนนเพอพฒนา มการสนบสนนเพอพฒนา อสม. ใหไดรบการ ในภาพรวมจงหวดทงหมดสวนใหญไมมแผนการ

เจาหนาทสาธารณสข/ พฒนาความสามารถในการตดตามประเมนผล พฒนาความสามารถเจาหนาท/อสม.ใหเกดการ

อาสาสมคร ในการกำกบ ภาวะสขภาพของคนในชมชนอยางตอเนอง กำกบตดตาม ประเมนผลโรคเรอรงโดยเฉพาะ

ตดตามและประเมนผล แตยงไมไดกำหนดเปนแผนของชมชน มเพยงการสนบสนนการพฒนาความสามารถ

ในการฝกอบรมและประเมน ตดตามในภาพรวม

ของกจกรรม/โครงการ

4. กำหนดและพฒนา ไมมแผนพฒนาความสามารถของบคลากรใน ในภาพรวมจงหวดทงหมดไมมการพฒนาความ

ความสามารถของ การวเคราะห สงเคราะหขอมล แปลผล และ สามารถบคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล

บคลากรในการวเคราะห รายงานผลลพธ แตสวนใหญผรบผดชอบ ในการจดการปญหาโรคเรอรง แตมผรบผดชอบ

สงเคราะหขอมล แปลผล สามารถรวบรวมและวเคราะหขอมลเบองตน งานและไมมการประเมนสมรรถนะในดานน

และรายงานผลลพธ ไดจากการเรยนรจากการทำงานและไดรบการ

พฒนาความสามารถตามโอกาส

ประเดนการกำกบ ประเมนผล และเรยนร ทงสองจงหวด พบวา มการใชขอมลหลกฐานและนำผลการประเมนมาใชในการวางแผน มการกำหนดตวชวดในภาพจงหวดและถายระดบไปยงหนวยงานสาธารณสขทกระดบตามนโยบายของประเทศ มการพฒนาความสามารถอสม.ในการตดตามประเมนผลภาวะสขภาพของคนในชมชน ในภาพรวมทงสองจงหวดไมพบวามการพฒนาความสามารถบคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล ในการจดการปญหาโรคเรอรง

66



ประเดน 8 ภาวะผนำ


1. การรวมจดลำดบ การรวมจดลำดบความสำคญในการปองกนและ ในระดบจงหวดและอำเภอลกษณะเมอง สวนใหญ

ความสำคญของกลยทธ จดการโรคกลมน สวนใหญเหนวาเปนบทบาท ในภาคสาธารณสขมการรวมจดลำดบความสำคญ

และออกแบบกจกรรม ของคณะกรรมการระดบจงหวด โดยมสาธารณสข ของกลยทธในการปองกนจดการโรคเรอรง แตยง

ทสอดคลอง จงหวดเปนเลขา อยางไรกตามยงไมมการปฏบต มนอยมเพยงตามนโยบาย สวนในเขตชนบททง

การในเรองนอยางเปนรปธรรม นอกนนเปนการ ภาคสาธารณสขและทองถนมการรวมจดลำดบ

ดำเนนการตามนโยบายจากสวนกลาง ยกเวน ความสำคญของกลยทธ และออกแบบกจกรรม

บางชมชนนอกเขตของชนบทไดมการรวบรวม ทสอดคลองกบสภาพปญหาของพนท

และจดลำดบความสำคญปญหาสขภาพโดยเฉพาะ


2. มขอตกลงในการ มการจดสรรทรพยากรตามความจำเปนและ ในภาพรวมจงหวดทงหมดมขอตกลงในการจดสรร

จดสรรทรพยากร รองขอ แตไมมขอตกลงและเงอนไขในความ ทรพยากรดานการจดการโรคเรอรงตามนโยบาย

ตอเนอง และไดรบสนบสนนจากทองถนเปนครงคราว

3. ใครเปนผประสานงาน มการมอบหมายผประสานงานในภาพรวม ในภาพรวมจงหวดท งหมดมการมอบหมาย

กลยทธภาพรวมของเขต/ ในระดบจงหวดมอบหมายใหสาธารณสขจงหวด ผประสานงานกลยทธภาพรวมในเรองการปองกน

จงหวด เปนผประสานฯ และมคณะกรรมการทชดเจน จดการปญหาโรคเรอรงชดเจน และมคณะกรรมการ

ในสวนการบรการและรกษา เชน คณะกรรมการ


4. นโยบายและการสนบสนน ในสถานบรการสาธารณสขขนาดใหญตระหนก ในภาพรวมจงหวดทงหมด มนโยบายและการ

การจดสงแวดลอมการ และมนโยบายรเรมดำเนนการนำสการปฏบต ดำเนนงานทชดเจนในเรองการจดสงแวดลอม

ทำงานทเออตอการ ในการจดการสงแวดลอมทเออตอการสรางเสรม การทำงานทเออตอการลดปญหาและสรางเสรม

ลดปญหาและสรางเสรม สขภาพ เชน การจดสถานทออกกำลงกาย สขภาพในการปองกนโรคในภาพรวม เชน จด

สขภาพในสถานททำงาน ตลาดสดนาซอ อาหารปลอดภย Healthy สถานทออกกำลงกาย healthy break สวนผก

ของทาน Meeting สวนระดบปกครอง ทองถนชมชน ปลอดสารพษการตรวจสขภาพประจำปฯ

ตระหนกและสนบสนนตามกจกรรมหลก

5. กลไกการการกำกบ ในทกระดบมการกำกบตดตามนโยบายและ ในภาพรวมจงหวดทงหมด มระบบรายงานตาม

ตดตามนโยบาย และ ผลลพธ โดยใชการรายงาน การประชม การนเทศ ตวชวด มผรบผดชอบ มการนเทศตดตามและ

ผลลพธของโปรแกรม โดยเฉพาะเทศบาลเมอง มการดำเนนการอยาง การรายงานอยางตอเนองเปนกลไกหลกในการ

ทอธบายไดอยางเปน เปนระบบโดยบคคลภายนอก ในระดบชมชน กำกบตดตามนโยบายและผลลพธของโปรแกรม

รปธรรม มการกำกบตดตามโดยผนำชมชน

ประเดนภาวะผนำ การมหนสวน และการลงทน ทงสองจงหวด พบวา สวนใหญในภาคสาธารณสขมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธ ในการปองกนจดการโรคเรอรงตามนโยบาย มการจดสรรทรพยากรตามความจำเปนและรองขอ มการมอบหมายผประสานงานกลยทธภาพรวมในการปองกนจดการปญหาโรคเรอรงชดเจน มการจดสงแวดลอมการทำงานทเออตอการลดปญหาและสรางเสรมสขภาพในการปองกนโรคในภาพรวม และพบวาทงสองจงหวดมระบบรายงานตามตวชวด มผรบผดชอบ รวมทงมการนเทศตดตามและการรายงานอยางตอเนอง

6767


กลมท 3 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลง (จงหวด E และจงหวด F)

ตารางท 15 ขอมลสถานการณอตราตายอยางหยาบและอตราผปวยในของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบระดบประเทศ ปพ.ศ. 2551

ขอมลสถานการณโรค รวมประเทศ จงหวด E F อตราตาย อตรา อตราตาย อตรา อตราตาย อตรา (จำนวน ผปวยใน (จำนวนตาย) ผปวยใน (จำนวนตาย) ผปวยใน ตาย) (จำนวน CDR ASDR (จำนวน CDR ASDR (จำนวน ผปวยใน) ผปวยใน) ผปวยใน) โรคหลอดเลอดสมองใหญ 20.8 216.5 5.6 6.3 73.3 12.3 13.9 124.5 (13,133) (124,532) (19) (21) (247) (66) (74) (666) โรคหวใจขาดเลอด 21.2 276.8 5.0 5.6 149.9 13.0 14.6 196.5 (13,395) (159,176) (17) (19) (505) (70) (78) (1,051) โรคความดนโลหตสง 3.9 860.5 2.3 2.7 486.3 3.1 3.7 549.5 (2.463) (494,809) (8) (9) (1,638) (17) (20) (2,938) โรคเบาหวาน 12.2 675.7 13.3 14.5 599.1 5.4 5.9 319.2 (7,726) (388,551) (45) (49) (2,018) (29) (32) (1,707)

ทมา : สำนกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข หมายเหต : อตราตายอยางหยาบ (คนตอประชากรแสนคน)/จำนวน (คน) และอตราผปวยใน (ครงตอประชากรแสนคน)/จำนวน (ครง) CDR=Crude Death Rate

ASDR=Age Standardized Death Rate

จากตารางท 15 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลงจงหวด E และจงหวด F พบวาขอมลอตราตายและอตราผปวยในของสถานการณโรคหลอดเลอดสมองใหญ โรคหวใจขาดเลอด โรคความดนโลหตสงและโรคเบาหวานของทงสองจงหวดนอยกวาประเทศยกเวนจงหวด E ทมอตราการตายจากโรคเบาหวานอยางหยาบมากกวาระดบประเทศเลกนอย

ตารางท 16 รอยละของประชากรอาย 15–74 ป จำแนกตามขอมลคณลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ขอมลคณลกษณะประชากร รวมประเทศ จงหวด E F 2548 2550 2548 2550 2548 2550 การศกษา - ประถมศกษาหรอตำกวา 54.9 51.3 64.5 - 60.5 56.2 - ผจบมธยมศกษา 25.6 29.1 22.6 - 21.1 22.3 ภาวะการทำงาน - ผมงานทำ 55.4 56.9 35.3 - 45.7 37.5 - ผวางงาน 10.0 7.5 9.5 - 10.4 5.5

68


ขอมลคณลกษณะประชากร รวมประเทศ จงหวด E F 2548 2550 2548 2550 2548 2550 ลกษณะการทำงาน

- นายจาง 3.6 2.7 2.0 - 4.1 2.0

- ประกอบธรกจ/มกจการสวนตว 28.7 30.2 12.4 - 20.0 25.5

- ลกจางเอกชน 31.4 34.0 41.6 - 20.7 20.8

- ขาราชการ/ลกจางรฐบาล 9.9 10.7 12.0 - 16.2 11.7

- พนกงาน/ลกจางรฐวสาหกจ 1.8 2.1 2.7 - 1.0 3.4

- ทำงานใหครอบครวโดยไมมคาจาง 11.4 6.5 22.6 - 24.3 19.5

- ลกจางกลมอาชพในชมชน 6.7 8.6 4.9 - 6.8 11.2

- อนๆ 6.2 5.3 1.4 - 6.5 6.0

ทมา : รายงานผลการสำรวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ พ.ศ.2548 และ 2550

จากตารางท 16 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลงจงหวด E และจงหวด F พบวาขอมลคณลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจ ในดานการศกษาทงสองจงหวดมผจบมธยมศกษาตำกวาประเทศ และผมงานทำตำกวาประเทศ ลกษณะการทำงานสวนใหญจะประกอบธรกจและเปนลกจางเอกชนรวมทงทำงานใหครอบครวไมมคาจาง

ตารางท 17 ความชก (รอยละ) ของผทมพฤตกรรมปองกนและพฤตกรรมเสยงในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

พฤตกรรม รวมประเทศ จงหวด E F 2548 2550 2548 2550 2548 2550

พฤตกรรมปองกน

- การรบรสถานะสขภาพถงดเยยม 59.0 64.7 61.8 - 58.7 63.7


(≥ 5 หนวยมาตรฐาน/วน) 17.34 22.5 10.8 - 13.9 18.2

- มกจกรรมทางกายเพยงพอ 91.5 92.5 94.7 - 94.6 96.1

พฤตกรรมเสยง

- บรโภคอาหารทมรสหวาน 1-3 ครง/วน - 40.9 - - - 26.4

- บรโภคอาหารทมไขมนสง 1-3 ครง/วน - 32.2 - - - 19.6

- ผทสบบหร/ยาสบในปจจบน 22.2 21.5 28.2 - 30.8 27.1


- ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอล 37.4 36.1 43.3 - 50.0 45.0

ใน 12 เดอนทผานมา

- ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอลอยางหนก 3.5 3.6 1.5 - 6.6 4.2

- ภาวะนำหนกเกน (BMI ≥ 25 kg/m2) 16.10 19.1 11.6 - 17.5 14.9

- ภาวะอวน (BMI ≥ 30 kg/m2) 3.03 3.7 2.5 - 3.3 2.3


6969


จากตารางท 17 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลงจงหวด E และจงหวด F พบวามอตราของการรบรสถานะสขภาพถงดเยยม และมกจกรรมทางกายเพยงพอดกวาประเทศ แตการบรโภคผกและผลไมเพยงพอประจำวนยงนอยกวาประเทศ และบรโภคนอยกวารอยละ 20 อยางไรกตามพฤตกรรมเสยงสำคญในการบรโภคอาหารแบบแผนทเสยงทมรสหวานและไขมนสงพบวามการบรโภคนอยกวาประเทศ รวมทงภาวะนำหนกเกนและภาวะอวนตำกวาประเทศ สวนการสบบหรและดมเครองดมทมแอลกอฮอลพบสงกวาประเทศ

ตารางท 18 ความชก (รอยละ) ของผทมความรในการปองกนโรคเรอรงในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ประเดนความร รวมประเทศ จงหวด ในการปองกนโรคเรอรง รวม E F 2548 2550 2548 2550 2548 2550

ผททราบวาโรคความดนโลหตสง 66.2 67.0 59.9 - 69.1 62.1 สามารถปองกนได ผททราบวาโรคเบาหวานสามารถ 65.7 67.0 58.8 - 67.6 65.4 ปองกนได ผททราบวาโรคหลอดเลอดสมองใหญ 42.5 46.7 35.5 - 41.4 44.1 สามารถปองกนได ผททราบวาโรคหวใจขาดเลอดสามารถ 37.4 40.5 34.3 - 37.8 38.7 ปองกนได การออกกำลงกายประจำอยางนอยครงละ 72.5 93.0 80.6 - 73.4 87.9 30 นาท ทำใหสขภาพรางกายแขงแรงขน ผททานอาหารเคมจะมโอกาสเปน HT 76.2 74.2 75.1 - 75.5 75.3 มากกวาผททานอาหารจด การรบประทานผก ผลไมชวยปองกน 71.6 71.1 69.9 - 68.6 65.3 การเกดโรคหวใจและโรคอมพฤกษ อมพาต การทานอาหารทมไขมนสง ไดแก อาหารทอด 84.1 83.9 80.2 - 80.0 77.9 กะท ทำใหระดบไขมนในเลอดสง คนอวนมโอกาสเปนเบาหวานมากกวาคนผอม 82.6 80.5 87.4 - 79.3 75.8 ผทสบบหรมโอกาสเปนโรคหวใจหรอ - 74.7 - - - 73.8 โรคอมพฤกษ อมพาต มากกวาการไมสบบหร ผททราบถงสหปจจยเสยงทสามารถ - 5.2 - - - 6.3 หลกเลยงไดของการเกดโรคหวใจหลอดเลอด และเบาหวาน ผททราบอาการของหวใจวายและหวใจขาดเลอด - 2.3 - - - 2.1 ผททราบอาการของโรคหลอดเลอดสมอง - 3.7 - - - 2.9


จากตารางท 18 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลงจงหวด E และจงหวด F พบวา ประเดนความรเรองการรบรโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดสมองใหญ โรคหวใจขาดเลอด สามารถปองกนไดของทงสองจงหวดมการรบรนอยกวาประเทศ สวนเรองความรเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารรสเคม การรบประทานผก ผลไม การบรโภคอาหารไขมนสง ของทงสองจงหวดกนอยกวาประเทศ ขณะทความรเรองการออกกำลงกายเปนประจำไมแตกตางกบปะเทศ ขณะทความรเรองคนอวนมโอกาสเปนโรคเบาหวานจงหวด E จะรมากกวาประเทศและจงหวด Fทรนอยกวาประเทศดวย แมวาความรเรองสหปจจย

70


เสยงตางๆ ในจงหวด F สงกวาประเทศกตามพบวาประชาชนมความรเรองนนอยกวารอยละ 10 และไมแตกตางกนในสวนการมความรของอาการเบองตนของโรคหวใจขาดเลอดและโรคหลอดเลอดสมองซงตางมความรนอยกวารอยละ 5

ตารางท 19 ความชก (รอยละ) ของการเขาถงบรการสขภาพในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

การเขาถงบรการสขภาพ รวมประเทศ จงหวด รวม E F 2548 2550 2548 2550 2548 2550

ผททราบวาตนเองมประกนสขภาพ 97.5 94.2 97.5 - 97.2 97.5


- ประกนสขภาพถวนหนา 75.5 72.0 84.9 - 80.7 86.4

- ประกนสงคม 12.5 13.8 6.5 - 7.8 7.7

- สวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ 8.6 8.6 5.2 - 8.9 5.8

- สวสดการรกษาพยาบาลของรฐวสาหกจ 1.1 1.0 0.4 - 0.8 0.7

- ประกนสขภาพกบบรษทเอกชน 5.9 6.0 1.1 - 4.5 3.5

ผทเสยคาใชจายสำหรบการรกษาใหกบ 45.4 38.5 45.9 - 36.5 34.1

สถานบรการสขภาพตางๆ (ไมสามารถ

เบกคนได)


จากตารางท 19 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลงจงหวด E และจงหวด F พบวา ทราบวาตนเองมประกนสขภาพเกนรอยละ 90 ทงสองจงหวดสวนใหญใชประกนสขภาพถวนหนา และเสยคาใชจายสำหรบการรกษาใหกบสถานบรการสขภาพตางๆ (ไมสามารถเบกคนได) ใกลเคยงกบประเทศ

ตารางท 20 ความชก (รอยละ) ของการดแลสขภาพผเสยงและผเปนโรคในประชากรอาย 15–74 ป ของจงหวด E และจงหวด F เปรยบเทยบกบประเทศ พ.ศ. 2548 และ 2550

ประเภทการดแลสขภาพ รวมประเทศ จงหวด ผเสยงและผเปนโรค รวม E F 2548 2550 2548 2550 2548 2550

การตรวจวดระดบความดนโลหตและระดบ นำตาลในเลอด - ผทไดรบการตรวจวดความดนโลหต 65.8 66.0 63.0 - 69.9 65.6 - ผทไดรบการตรวจวดนำตาลในเลอด 32.9 39.3 25.8 - 36.4 27.3 การรบการรกษาผเปนโรคความดนโลหตสง ในปจจบน - ผทไดรบการรกษาโดยการลดอาหารเคม 78.8 81.6 78.0 - 81.9 87.8 หรอลดการกนเกลอ - ผทไดรบการรกษาโดยการควบคม การกนอาหารทมไขมนสง 75.3 79.1 63.4 - 72.6 81.3 - ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว 65.7 76.4 62.5 - 67.3 80.9

7171


ประเภทการดแลสขภาพ รวมประเทศ จงหวด ผเสยงและผเปนโรค รวม E F

2548 2550 2548 2550 2548 2550

- ผทไดรบการรกษาโดยการออกกำลงกาย

อยางถกตองเหมาะสม 64.1 74.2 65.2 - 70.3 77.1

- ผทไดรบการรกษาโดยการผอนคลาย

ความเครยด 76.2 83.2 67.5 - 78.6 84.1

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด เลก 33.7 37.8 34.8 - 44.8 42.0

สบบหร

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด เลก 36.7 41.6 47.1 - 45.3 45.0


- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน 77.8 79.7 80.2 - 66.7 78.0

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย 15.7 17.6 14.9 - 15.4 21.1


- ตรวจวดระดบความดนโลหตทกเดอน 52.8 50.8 64.1 - 46.2 53.4

การรบการรกษาผเปนโรคเบาหวาน


- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมการกน 88.8 86.3 85.7 - 93.3 85.5


- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว 74.8 80.9 67.2 - 78.5 86.7

- ผทไดรบการรกษาโดยการออกกำลงกาย 70.2 75.4 54.2 - 61.6 86.4


- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน 87.7 88.4 91.4 - 68.3 82.9

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย - 17.6 - - - 21.2


- ตรวจเลอดหาระดบนำตาลทกเดอน 57.4 46.8 94.3 - 42.6 31.4

- ผทไดรบการตรวจเทาเฉลย (ครง/ป) 6.1 5.4 7.5 - 4.9 5.5

- ผทไดรบการตรวจดวงตา 34.7 35.1 39.6 - 39.8 63.9


จากตารางท 20 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลงจงหวด E และจงหวด F พบวา ไมมความแตกตางกนทชดเจนในผทรบการตรวจวดระดบความดนโลหตของทงสองจงหวดและกบประเทศ แตพบความชกของผทรบการตรวจวดนำตาลในเลอดในจงหวดทงสองตำกวาระดบประเทศอยางชดเจน อยางไรกตามการรบการรกษาของผเปนโรคความดนโลหตสงในปจจบน โดยการลดการบรโภคอาหารเคมและควบคมอาหารไขมนสง การควบคมนำหนกตว และการออกกำลงกายอยางถกตอง จงหวด E ตำกวาหรอเทยบเทากบประเทศ ยกเวนจงหวด F จะสงกวาประเทศ ทงนการดแลในเรองการสบบหรและดมเครองดมแอลกอฮอล พบวาการบรการใหคำแนะนำในเรองลด ละ เลก นอยกวารอยละ 50 อยางไรกตามจงหวด E มการบรการละ เลก แอลกอฮอลสงกวาประเทศ สวนในการรกษาผเปนโรคเบาหวาน พบวา จงหวด E มการดแลในเรองการควบคมอาหารหวานจดไขมนสง ควบคมนำหนกตว ออกกำลงกายอยางถกตองนอยกวาประเทศ ซงจงหวด F ในการดแลเรองเบาหวานในประเดนเดยวกนสงกวาประเทศ แตในการรบการตรวจตดตามระดบนำตาลฯ การตรวจเทา ตรวจดวงตาของจงหวด E ดกวาประเทศ ขณะทจงหวด F การตรวจตดตามระดบนำตาลฯ ตำกวาระดบประเทศและจงหวด E ทมการตรวจสงถงรอยละ 94 ในป พ.ศ. 2548 แตมการตรวจเทา ตรวจตา สงเทากบหรอมากกวาประเทศ โดยเฉพาะการตรวจตามการตรวจสงถงรอยละ 63.9 ในปพ.ศ. 2550

72


ตารางท 21 ขอมลการประเมนจากการสมภาษณ 8 ประเดนของจงหวด E และจงหวด F

ประเดนการสมภาษณ จงหวด E จงหวด F

ประเดน 1 คณคาและ

เปาประสงคสขภาพรวมกน

1. เหนความสำคญของ ผบรหารระดบจงหวดโดยเฉพาะภาคสาธารณสข ในภาพรวมจงหวด ผบรหารและผปฏบตงานเหน

โรคไมตดตอตอชมชน และทองถนตระหนกตอความสำคญของโรค ความสำคญของปญหาและแนวโนมทจะเพมขน

ไมตดตอ ทมผลกระทบตอบคคลและการบรการ ในจงหวด แตยงไมแนใจและมองวาผลกระทบตอ

สขภาพ แตยงเหนความสำคญไมชดเจนตอผล ชมชนโดยรวมยงไมชดเจน

กระทบตอชมชน

2. ตระหนกตอความรวมมอ ทกภาคสวนมความตระหนกตอความรวมมอ ระดบจงหวดผบรหารระดบกลาง ตระหนก และ ในการทำงานระหวาง ในการทำงานระหวางภาคสวนตางๆ ทเกยวของ เหนความสำคญเปนสวนใหญ สวนนอยยงเหนวา สวนตางๆ ทเกยวของ เพอลดปญหาโรคเร อรง โดยเฉพาะการดแล ปญหาอนมความรนแรงกวา เบาหวาน สวนอำเภอลกษณะเมอง มความตระหนกและ ความสำคญในระดบเดยวกบจงหวด อำเภอลกษณะชนบท ภาคทองถนตระหนกและ มองถงผลกระทบตอเศรษฐกจ

3. ลกษณะการทำงาน ระดบจงหวดไมมโครงสรางความรวมมออยาง ในระดบจงหวดเหนดวยตอการทำงานรวมกน

รวมกนเปนอยางไร อนทชดเจน แตมโครงสรางความรวมมอดาน หลายภาคสวนเพอลดปญหา อยางไรกตามใน

การบรการในกลมบคคลเสยงสง และการดแล อำเภอลกษณะเมองและชนบท มการแลกเปลยน

โรคท ช ดเจนในภาคสาธารณสข และการ ขอมลสมำเสมอและเรมรวมวางแผนกน และใช

สนบสนนทรพยากรและการปฏบตการในภาค ทรพยากรการทำงานรวมกน

ทองถน อยางไรกดในเขตเมองเรมใหความสนใจ

ตอการลดโอกาสเสยงการเกดโรคและเรมมความ

รวมมอในรปคณะกรรมการ แตในเขตชนบท

ยงไมใหความสนใจตอประเดนน

4. การพดคยถงคณคาของ มการพดคยกนโดยเฉพาะการปรกษาหารอ ในระดบจงหวดการทำงานเปนการรวมมอในระดบ

การปองกนควบคมโรค เก ยวกบการบรการและการดแลเบาหวาน แลกเปลยนขอมล และรวมกจกรรมในบางประเดน และแนวทศทางการ ความดน และโครงการเฉพาะทเขามาในพนท อำเภอลกษณะเมองมการพดคยในเรองคณคา ปองกนควบคมรวมกน นอกจากนนในบางพนทมการปอนขอมลกลบ และเหนคณคาของการปองกนควบคมโรค สวน สชมชน สำหรบอำเภอเมองเร มมการพดคย อำเภอลกษณะชนบท เหนคณคาของการปองกน กนในการลดปญหาและการสรางแผนงาน/ ควบคมโรค แตเนนการบรการกลมบคคลโดยผาน โครงการ ระดบตำบลนอกเขตของอำเภอลกษณะ การคดกรอง การรกษา และฟนฟ ชนบทพบวามการดำเนนการขบเคลอนการลด ปญหาในชมชนผานกระบวนการประชาคม

5. การกำหนดเปาประสงค ในระดบจงหวดสวนใหญระบวายงไมมการตง ในระดบจงหวดยงไมไดตงเปาประสงครวมกนใน รวมกน เปาประสงครวมกน ในเขตเมองยงไมมการตง การลดจำนวนปญหาและภาระจากโรคเร อรง เปาประสงค มเพยงการกำหนดเปาหมายดำเนน อยางไรกตามภาคสาธารณสขทงในอำเภอลกษณะ การในบางมตโดยเฉพาะดานการบรการสำหรบ เมองและชนบท ยงไมมการตงเปาประสงครวมกน เขตชนบท ยงไมมการตงเปาประสงครวมกนใน แตวามการดำเนนการตามนโยบาย ระดบอำเภอ แตระดบตำบลนอกเขตทมการทำ ประชาคมระบวามการตงเปาหมายรวมกน

7373


ประเดนคณคาและเปาประสงคสขภาพรวมกน จงหวด E และ F พบวา ในภาพรวมจงหวด เหนความสำคญของปญหาและแนวโนมทจะเพมขน และทกภาคสวนมความตระหนกตอความรวมมอในการทำงานเพอลดปญหาโรคเรอรง โดยในระดบจงหวดเหนดวยตอการทำงานรวมกนหลายภาคสวนเพอลดปญหา อยางไรกตามทงสองจงหวดยงไมมการตงเปาประสงครวมกน สวนใหญมการดำเนนการตามนโยบาย


ประเดน 2 ปจจยกำหนด

ทางสงคมตอสขภาพ

1. ตระหนกตอความสำคญ สวนใหญทงในระดบจงหวดและอำเภอลกษณะ ในระดบจงหวดและอำเภอลกษณะเมองตระหนก

ของปจจยกำหนดทาง เมองและชนบทตระหนกตอความสำคญของ ถงปจจยกำหนดทางสงคมทเกยวของ อยางไร

สงคม ปจจยกำหนดทางสงคม กตามอำเภอลกษณะชนบท ผบรหารระดบอำเภอ

ในสวนฝายปกครอง ทองถน ตระหนกและสามารถ

ระบและใชปจจยกำหนดฯได

2. กลาวถงหรอระบปจจย มการกลาวถงและสามารถระบปจจยกำหนด มการกลาวถงและสามารถระบปจจยกำหนด

กำหนด (อยางกวางหรอ อยางกวางๆ ในภาพรวมไดดงน อยางกวางๆ ในภาพรวมไดดงน

เฉพาะเจาะจง) ชาตพนธ อาชพอาหารทเปลยนแปลงไป (เชน เชน ชาตพนธ ประชากรและภมศาสตร อาหาร

ขาวเหนยว ผงชรส เปนตน) รายได การศกษา การบรโภค ภาวะเรงรบในการประกอบอาชพ บหร

สรา อาชพ (ชวงวางจะการทำนา จะขาดการ

เคลอนไหวรางกาย)

3. รวบรวมขอมลปจจย ภาคทองถนและปกครองระบวามการรวบรวม ในระดบจงหวดและอำเภอลกษณะเมอง มองวา

กำหนด ขอมลโดยกลาวถง ขอมล จปฐ. แตไมไดระบ นาจะมการสงเคราะห วเคราะหขอมลจากฐาน

ตวชวดทสำคญ ไมไดนำไปใชในการออกแบบ ทมอยแตในผบรหารระดบหวหนางานพบวา ยง

และจดลำดบความสำคญของปจจยกำหนด ไมมการรวบรวมขอมลทลงคกบหนวยงานอนเปน

ทางสงคมตอการเกดโรค ระบบสวนหนวยงานระดบบรหารไมมการรวบรวม

ขอมลอยางเปนระบบ ไมสามารถนำไปใชในการ

วางแผนได อยางไรกตามสาธารณสขในระดบ

ปฏบตการไดใชขอมลในการออกแบบการบรการ

เพ อตอบสนองตอปจจยกำหนดทางสงคมตอ

สขภาพทงเชงรกและรบตามลำดบ

4. นำขอมลปจจยกำหนด ยงไมมการพจารณานำปจจยนมาใชเปนฐานใน ในระดบจงหวดภาคสาธารณสขไดมการนำขอมล

ไปใชในการปองกนและ การวางแผนหรอปรบกจกรรมทชดเจน อยางไร ทมอยหรอสงเกตเหนมาประกอบการวางแผน

ควบคมโรค กตามยงไมมปญหาการเขาถงบรการทางการ มการ share ทรพยากรและดำเนนกจกรรมรวมกน

แพทย เพราะการประกนสขภาพคอนขางด ตามโครงการทเกยวของกบการบรการตามนโยบาย

ยกเวนกลมดอยโอกาสทไมสามารถเขาถงการ อยางไรกตามภาคสาธารณสขอำเภอลกษณะชนบท

สนบสนนการบรการขาวสารททำใหเกดบรการ มการรวมกบภาคสวนอนในการรวมดำเนนกจกรรม

การดแลตนเอง ดานปจจยกำหนดฯและใชทรพยากร โดยเฉพาะ

สวนการบรการและฟนฟสขภาพ

74



5. มความรวมมอกบภาคสวน มความรวมมอตามรองขอซงขนกบทองถน และ ในภาพรวมจงหวดมการรวมมอกบภาคสวนตางๆ

อนๆ หรอไมในการจดการ แผนทองถนในบางพนทในประเดนการเขาถง ในการจดการปจจยกำหนด เฉพาะในเรองบหร

ปจจยกำหนด บรการ นอกจากนนเรมมความรวมมอเพอความ สรา เชน งานบญ/งานศพปลอดสรา แตยงไม

พยายามในการลดปญหาในทองถนผานกองทน ครอบคลมไปถง ไดรบการสนบสนนทรพยากรเปน

สขภาพตำบล (จากการสนบสนนจาก สปสช.) ครงคราวหรอตามรองขอ ในการดำเนนการปองกน

และความรวมมอในระดบประชาคมในอำเภอ โรคเรอรง โดยเนนทปจจยเสยง บหร สรา หรอ

ลกษณะชนบทนอกเขตเทศบาล ทำตามนโยบาย

6. การสนบสนนหรอลงทน จงหวดมนโยบายสนบสนนซงกนและกนดาน ในภาพรวมจงหวดมการสนบสนนทรพยากร

ทรพยากรเพอดำเนนการ สขภาพโดยเครอขายการบรการระดบจงหวด ดานความรวมมอทใหเกดการบงคบกฎหมาย

เรองน สนบสนนการบรการการปองกนทางการแพทย และกจกรรมเปนครงๆ และตามรองขอระหวาง

เชงรก การสนบสนนการบรการขาวสารเพอการ สาธารณสขจงหวดและเทศบาล รวมทงมการ

ดแลตนเองโดยการสนบสนนจากภาคสวนอนๆ share ทรพยากรและดำเนนกจกรรมรวมกน

ในการบรการและการเขาถงบรการและปรบ ตามโครงการท เก ยวของกบการบรการตาม

สภาพแวดลอมโดยเฉพาะกจกรรมทางกาย ยง นโยบาย

ไมมโครงสรางความรวมมอตอเนองทชดเจนใน

ขตเมอง สวนชนบทมกระบวนการความรวมมอ

สนบสนนผานทางกองทนตางๆ เชน กองทน

สขภาพตำบล กองทนเงนลาน

7. มการดำเนนการดาน ระดบจงหวดมตามนโยบาย แตมปญหาประสทธ- ในภาพรวมจงหวดสวนใหญดำเนนการตาม

กฎหมาย/กฎระเบยบ ผลการบงคบใช อยางไรกตามในระดบอำเภอทง กฎหมาย บหร สรา โดยเฉพาะบหร ยงมการรวม

มาตรการทางสงคม ลกษณะเมองและชนบท ทองถนมตวอยางของ กบภาคสวน สนบสนนทรพยากรเพอจดกจกรรม

การมขอตกลงรวมกนในเรองสรา เชน งานบญ รณรงคตามรองขอ สวนพนท อ น ใชนโยบาย

ปลอดเหลา และการดแลรกษาตนเองเมอเปน ตามจงหวด

โรคมการตดตามสขภาพรายบคคล (ตวอยาง

เชน ถาผปวยระดบความดนเกน 140 มลเมตร

ปรอทขนไปจะปรบครงละ 5 บาท)

8. การดำเนนการใน ในภาพรวมของจงหวดมการดำเนนการในสถาน ในภาพรวมจงหวด มความรวมมอกบสถานศกษา

สถานศกษา ศกษาซงเปนความรวมมอตามนโยบายสวนกลาง ซงเปนความรวมมอตามนโยบายจงหวด ดำเนน

และมกำหนดเปนกจกรรมเฉพาะรวมกน เชน กจกรรมระหวางโรงเรยนกบหนวยงานหลายภาค

งานอนามยโรงเรยน โรงเรยนสงเสรมสขภาพ สวน ในสวนเขตเมองมนโยบายโรงเรยนสงเสรม

เปนตน สขภาพ

9. การดำเนนการใน ยงไมพบระบบโครงสรางความรวมมออยางชดเจน ในระดบจงหวด มความรวมมอกบสถานททำงาน

สถานททำงาน แตในภาพรวมของจงหวดมการดำเนนการใน ระหวางฝายปกครองกบสาธารณสข ในโครงการ

สถานททำงาน ซงเปนกลไกความรวมมอเดม ตามนโยบาย และโครงการ healthy work place

ตามนโยบายสวนกลาง และมกำหนดเปนกจกรรม และลดพงในหวหนาสวนราชการ อยางไรกตาม

หรอโครงการเฉพาะรวมกน เชน การออกกำลง เมองและชนบท มการสรางสงแวดลอมทเออตอ

กาย โครงการไรพง การจดอาหารเบรค การตรวจ การสงเสรมสขภาพ เชน จดจกรยานไวบรการ

สขภาพประจำป การจดสงแวดลอมทเออตอการ รวมทงดำเนนการตามนโยบาย โครงการไรพงใน

สงเสรมสขภาพ เปนตน สถานททำงาน

7575


ประเดนปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ จงหวด E และ F พบวา ทงในระดบจงหวด อำเภอลกษณะเมองและชนบทตระหนก

ตอความสำคญของปจจยกำหนดทางสงคม โดยมการกลาวถงและสามารถระบปจจยกำหนดอยางกวางๆ ในภาพรวม แตมเพยงภาค

สาธารณสขทใชขอมลในการออกแบบการบรการเพอตอบสนองตอปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพทงเชงรกและรบ รวมทงม

ความรวมมอกบภาคสวนอนๆ ในการจดการปจจยกำหนด สวนการดำเนนการดานกฎหมาย/กฎระเบยบ มาตรการทางสงคมเปนการ

ดำเนนงานตามนโยบาย จงหวดมการดำเนนการในสถานศกษาและสถานททำงานเปนความรวมมอตามนโยบายสวนกลาง



สาธารณสขและโครงสราง

ภายใน

1. ประเมนความจำเปนและ ยงไมมการรวบรวมขอมลการประเมนฯ สขภาพ การประเมนสขภาพในชมชนระดบจงหวดดาน

ความตองการดานสขภาพ ทางระบาดวทยา ในระดบจงหวดดานโรค โรคไมตดตอเรอรง ยงไมมการรวบรวมขอมลและ

ไมตดตอเรอรง แตมการประเมนและระบกลม นำเสนออยางเปนระบบ ทงในและนอกภาคสขภาพ

บคคลเสยงสงเพอแยกแยะการบรการดแลและ ในระดบเมองสวนใหญเปนการประเมนและระบ

จดการโรคระดบบคคล และยงมปญหาเร อง กลมบคคลเสยง ในการลง intervention และ

ระบบขอมลดานการปองกนและระบาดวทยา การจดสรรทรพยากรยงไมชดเจน แตมการ

รวบรวมขอมลความจำเปนดานสขภาพในระดบ

หมบานบางแหง

2. การสนใจรากของสาเหต ในภาพรวมของจงหวดผปฏบตการในโครงการ ในภาพรวมของจงหวดมเพยงการนำมาวางแผน

ตอการเกดโรคเรอรง มา และกจกรรมเฉพาะมการคำนงถงรากของสาเหต แตยงไมชดเจนในการนำรากของสาเหตทเพม

พฒนาโปรแกรมหรอไม ในรายบคคลและกลมบคคลทอยในโครงการ จำนวนการเกดโรคหรอปญหาผลกระทบการเกด

หรอมารบบรการเพ อออกแบบโปรแกรมให โรคมาเชอมโยงกบปญหาโรคเรอรง และมาใช

สอดคลองในการจดบรการและประเมนตอเนอง ในการพฒนาโปรแกรม

3. แผนทรพยากรบคคล ในภาพรวมของจงหวดไมมแผนการพฒนา ในภาพรวมของจงหวด มเพยงกรอบอตรากำลง

บคลากรดานโรคเรอรงโดยเฉพาะ มการอบรม และงบประมาณ สวนแผนทรพยากรบคคลเฉพาะ

ตามแผนงาน/โครงการและตามรองขอของ โรคเรอรงยงไมชดเจน มการประเมนภายในแตละ

สวนงานตางๆ กลมงาน แตไมมแผนในการบรรลเปาหมายตาม

ภารกจ

4. การพฒนาสมรรถนะ ในภาพรวมทงระดบจงหวด อำเภอทงลกษะ ในภาพรวมของจงหวดมการประเมนภายในแตละ

ของเจาหนาท เมองและชนบทมการประเมนสมรรถนะตาม กลมงาน แตไมมแผนในการบรรลเปาหมายตาม งานปกต ใหความสำคญการพฒนาสมรรถนะ ภารกจ ส วนกระบวนการพฒนาสมรรถนะ วเคราะห สงเคราะห ประเมน เพอการปฏบต บคลากรไมมแผนทพงเปาการพฒนาอยางชดเจน การตามนโยบาย รวมทงมความชดเจนในการ ใหแรงจงใจในการเรยนรตอเนอง

5. การจดสรรทรพยากร ในภาพรวมจงหวดผบรหารมการสนบสนนและ ในภาพรวมจงหวดมแผนการจดสรรทรพยากร

เพอการพฒนาบคลากร จดสรรทรพยากรเพอการพฒนาบคคลากรอยาง เพอพฒนาบคลากร โดยเฉพาะในสวนของจงหวด เชงรกและรบ เพยงพอ โดยพจารณาตามความจำเปนเพอการ มขอตกลงกบบคลากรในภาพรวม แตตองคำนงถง ลดปญหา ปองกนและจดการโรคเรอรงในพนท อตรากำลงในการปฏบตงาน จงทำใหการจดสรร ทรพยากรไมท วถง สวนพนทชนบทไดรบการ สนบสนนจากหนวยงาน และมการระดมทน ของชมชน

76



6. การพฒนาการจดการ ในภาพรวมจงหวดมการพฒนาการจดการบรการ ในภาพรวมจงหวดทงในระดบเมองและชนบทม

บรการและรปแบบเพอให และรปแบบเพอใหประชาชนเขาถงบรการ เชน การคำนงถงและการตอบสนองการเขาถงบรการ

ประชาชนเขาถงบรการ หนวยบรการเคลอนท รถmobile จดคลนก พบวามการประชาสมพนธในวงกวางทางสอมวลชน

(รายคน) ทกสปดาห นอกจากนเหนความสำคญตอบทบาท เพอสงเสรมการเขาถงบรการ ใหครอบคลมมาก

ของสถานบรการพนฐานตอประสทธผลการ ยงขนและมการตดตามผปวย รวมทงระบบใหคำ

ปองกนและจดการลดโรคเรอรง ปรกษาทางระบบออนไลน

ประเดนสมรรถนะดานสาธารณสขและโครงสรางภายใน พบวา จงหวด E และ F พบวา ยงไมมการรวบรวมขอมลและนำเสนออยางเปนระบบ ในภาพรวมของจงหวดมการนำขอมลมาวางแผน ไมพบวามแผนการพฒนาบคลากรดานโรคเรอรงโดยเฉพาะ แตมการพฒนาสมรรถนะของเจาหนาโดยมการประเมนภายในแตละกลมงาน และทงสองจงหวดมแผนการจดสรรงบประมาณเพอพฒนา

บคลากร รวมทงมการพฒนาการจดการบรการและรปแบบเพอใหประชาชนเขาถงบรการ



การดแลปฐมภมและ


1. เหนความสำคญของ ในภาพรวมจงหวดทงผบรหารและผปฏบตงาน ผบรหารและผปฏบตงานในภาพจงหวดเหนความ

บทบาทการดแลปฐมภม เหนความสำคญของบทบาทการดแลปฐมภม สำคญ มความเขมแขงและระบบทบาททสำคญ

สวนเรองระบบขอมลและการพฒนาบคลากร เนนการสงเสรมปองกนและมความเหนวาหากทำ

สถานการณเหมอนโครงสรางสาธารณสข ใหมคณภาพตองทำงานเชงรกมากขน

2. มการประเมนสถานการณ ในภาพรวมจงหวดอำเภอลกษณะเมองและชนบท ในเขตอำเภอลกษณะเมองมการประเมนสถานการณ

ปญหาโรคเรอรง และ มการประเมนสถานการณปญหาโรคเรอรง และ ปญหาโรคเร อรงและความตองการและความ

ความตองการการปองกน การบรการเชงรกเขาไปเชอมโยงกบชมชน และ จำเปนดานสขภาพ สวนในระดบสถานบรการดาน

และจดการโรคในชมชน พบชมชนมสวนรวมประเมนฯ หนาและในชมชน มการสำรวจและการใชเวท

ประชาคม

3. นำขอมลหลกฐานมา ทงในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมการนำ ท งในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมการใช

ออกแบบการดแลปฐมภม ขอมลหลกฐานมาออกแบบการดแลปฐมภม เชน ผลลพธของการบรการมาออกแบบการสอสาร

ขอมล 18 แฟม ทงนมการใหการบรการตาม เรยนรในกลมผปวยเบาหวาน รวมทงใชขอมล

กรอบมาตรฐานทตกลงรวมกนทางคลนก สถานะสขภาพประชากรมาออกแบบบรการ

4. ทำอะไรเพอใหแนใจวา ทงในอำเภอลกษณะเมองและชนบทคำนงถง ในอำเภอลกษณะเมองและชนบทไดคำนงถงและ

ประชาชนเขาถงบรการ การเขาถงบรการตามกรอบมาตรฐานทตกลง มการสำรวจผดอยโอกาสในการเขาถงบรการ โดย

รวมกนทางคลนก เพอใหประชาชนเขาถงการ ประสานงานรวมกบหนวยงานทเกยวของ และใช

บรการดแลปฐมภมในรปแบบตางๆ และมการ การสอสารประชาสมพนธ เพอใหเขาถงบรการ

ประเมนโดยสำรวจความพงพอใจของประชาชน

7777



5. ไดรบการสนบสนนคมอ/ ทงในอำเภอลกษณะเมองและชนบทไดรบการ มการพฒนาและสนบสนนแนวทางการจดบรการ

แนวทาง/ชองทาง สนบสนนคมอ/แนวทางจากจงหวดตามนโยบาย และสงตอระหวางสถานบรการ ทงในเขตเมองและ

การเขาถงขอมลขาวสาร และมชองทางการเขาถงขอมลขาวสารทางเวบไซด เขตชนบท โดยแตละพนทประยกตใหเหมาะสม

เพอการบรการ สวนการใหบรการขอมลขาวสารยงไมชดเจน กบบรบทพนท

6. กลไก/ระบบทนำมาใช ในภาพรวมจงหวดทงในอำเภอลกษณะเมอง ในอำเภอลกษณะเมองมระบบการสงตอ สงกลบ

ในการสนบสนนขอมล และชนบทมกลไกระบบการสงตอ ทเชอมโยง ซงจดทำขนโดยแตละ CUP รวมทงมระบบบรการ

ขาวสาร การบรหาร ระหวางสถานบรการชมชนและสถานบรการอน Skype และโทรศพท

จดการและการสงตอ ทเกยวของ เชน guideline ระบบการตดสนใจ

ระบบการใหคำปรกษาผานทาง skype เปนตน

7. การวางแผนทรพยากร ในระดบจงหวดมการวางแผนทรพยากรบคคล ในอำเภอลกษณะเมองและชนบท การวางแผน

บคคลดานการดแล ในภาพรวมไมมเฉพาะการดแลปฐมภมดานโรค ทรพยากรบคคลทตองการในการดแลปฐมภม

ปฐมภม เรอรง สวนในอำเภอลกษณะเมองและชนบท ยงไมชดเจน แตมการประเมนความตองการ

มการวางแผนทรพยากรบคคลในงานดานโรค เจาหนาทในการทำงาน

เรอรงทชดเจนในดานหนา

8. การสนบสนนพฒนา มแผนการพฒนาสมรรถนะทจำเปนในภาค ในระดบจงหวดทงอำเภอลกษณะเมองและชนบท

สมรรถนะทจำเปน สาธารณสขซงเปนภาพรวมแตไมมแผนเฉพาะ มการสนบสนนแผนพฒนาสมรรถนะทจำเปนใน

ดานโรคเรอรง การดแลปฐมภม

9. การจดสรรทรพยากร มการจดสรรทรพยากรตามแผนพฒนาบคลากร ในภาพรวมจงหวดการจดสรรงบประมาณในแผน

ในแผนพฒนาบคลากร ปฐมภมซงมการใหการสนบสนนเพยงพอ พฒนาบคลากรปฐมภม ทไดรบยงไมเพยงพอ

ปฐมภม สำหรบการพฒนาและบางหนวยงานมขอจำกด

10. มการสงเสรมหรอ ในระดบจงหวดมนโยบายสนบสนนและสงเสรม/ ในอำเภอลกษณะเมองและชนบท หนวยงานมการ

สงจงใจอะไรทพฒนา ใหสงจงใจในการพฒนาความสามารถฯ เชน สงเสรม/ใหสงจงใจในการพฒนาความสามารถฯ

ความสามารถดานการ มการสรางขวญกำลงใจ การจดเวทการนำเสนอ เชน มการจดการศกษาดงาน ประกวด นวตกรรม

ปองกนและจดการ ผลงาน มคาตอบแทนเชงรก และการพจารณา และมนโยบายการศกษาตอ เปนสงสนบสนน

ความดความชอบในการทำงาน แตในอำเภอ และกระต นในการพฒนาความสามารถของ

ลกษณะเมองและชนบทยงไมชดเจนในการ ผปฏบตงาน

สงเสรม/ใหสงจงใจ

ประเดนสมรรถนะดานการดแลปฐมภมและโครงสรางภายใน จงหวด E และ F พบวา ในภาพรวมจงหวดทงผบรหารและผปฏบตงานเหนความสำคญของบทบาทการดแลปฐมภม มการประเมนสถานการณปญหาโรคเรอรงและนำขอมลหลกฐานมาออกแบบการดแลปฐมภม มการพฒนาและสนบสนนแนวทางการจดบรการและสงตอระหวางสถานบรการ ในการวางแผนทรพยากรบคคลในการดแลปฐมภมยงไมชดเจน แตมแผนการพฒนาสมรรถนะทจำเปนในภาคสาธารณสขในภาพรวม และมการจดสรรทรพยากรตามแผนพฒนาบคลากรในการดแลปฐมภม โดยจงหวด E มการใหการสนบสนนเพยงพอ และพบวา ทงสองจงหวดมการสงเสรม/ใหสงจงใจในการพฒนาความสามารถในการดำเนนงาน

78



ประเดน 5 สมรรถนะของ

ชมชนและโครงสรางภายใน

1. ชมชนมสวนรวมคดรวม ชมชนมสวนรวมในกจกรรมบางกจกรรมแตยง ในระดบจงหวดมเครอขายของชมชนเขามารวม

ทำในการปองกนจดการ ขาดการรวมคดรวมทำ และการวางแผนรวมกน ทำกลยทธภาพรวมเรองสขภาพ โดยรวม สวนใน

โรคเรอรง ในการปองกนจดการโรคเรอรง อำเภอลกษณะเมองและชนบท ชมชนเขามาม

สวนรวมดานปองกนจดการโรคเรอรงเปนครงคราว

เชน การจดทำแผน และกจกรรมเฉพาะ เชน

การคดกรอง

2. การประเมนสถานการณ ท งในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมการ ในอำเภอลกษณะเมองและชนบท มการประเมน

ปญหาสขภาพของชมชน ประเมนสถานการณปญหาสขภาพของชมชน สถานการณปญหาสขภาพของชมชน โดยการทำ

มการรวบรวมขอมลไวท สอ. ประชาคม

3. ไดมการระดมทรพยากร ในภาพรวมทงอำเภอลกษณะเมองและชนบท ในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมระดมทรพยากร

เพอทำงานปองกนและ มการใชทรพยากรรวมกนแตไมถงการระดม จากภาคประชาชน และไดรบการสนบสนนบรการ

จดการโรคเรอรง ทรพยากร เพอทำงานปองกนและจดการโรค จากภาคทองถน

เรอรง มการสนบสนนตามรองขอ

4. มการพฒนา ทงในอำเภอลกษณะเมองยงไมพบการพฒนา ในอำเภอลกษณะเมองและชนบทยงไมชดเจนใน

ความสามารถผนำ ความสามารถของผนำดานการปองกน และ การพฒนาความสามารถของผนำเฉพาะเรองโรค

จดการโรคเรอรง อยางไรกตามในอำเภอลกษณะ เรอรง มเพยงการอบรมผานการประชมประจำเดอน

ชนบทระบวามการพฒนา อสม. ตามโอกาส และการอบรมผนำชมชนดานสขภาพโดย สอ. แต

ไมไดเนนเฉพาะโรคเรอรง

5. มการแลกเปลยนเรยนร ทงในอำเภอลกษณะเมองและชนบทมการพบปะ ในอำเภอลกษณะเมองมการแลกเปลยนเรยนร

ในชมชนหรอไม เพอแลกเปลยนเรยนรในประเดนสขภาพโดยรวม ในชมชนเอง เปนศนยดงาน สวนในอำเภอลกษณะ

ชนบทมการแลกเปลยนเรยนรของแกนนำแตละ

ชมชน ทงในและนอกจงหวด

ประเดนสมรรถนะของชมชนและโครงสรางภายใน จงหวด E และ F พบวา ชมชนเขามามสวนรวมดานปองกนจดการโรคเรอรง

เปนครงคราว มการประเมนสถานการณปญหาสขภาพของชมชน มการใชทรพยากรรวมกนทงอำเภอลกษณะเมองและชนบทแตไมถง

การระดมทรพยากร และพบวายงไมชดเจนในการพฒนาความสามารถของผนำเฉพาะเรองโรคเรอรง อยางไรกตามทงสองจงหวดมการ

แลกเปลยนเรยนรทงในเขตเมองและชนบท

7979



ประเดน 6 การบรณาการ

ปองกนและจดการโรคเรอรง

1. ความเขาใจในการรวมมอ ในระดบจงหวดยงไมมความรวมมอในการทำงาน การเขาใจเรองความรวมมอในการทำงานเชงระบบ

และทำงานอยางเปน อยางเปนระบบ แตมการรวมมอกนในแผนงาน/ ระดบจงหวด สวนใหญเขาใจและระบเรองการ

ระบบกบหนวยงานอน โครงการ อยางไรกตามในภาคสาธารณสขเขต บรณาการและการประสานงาน และมโครงสราง

เมองและผปฏบตงานภาคสาธารณสขในเขตชนบท ความรวมมอในโครงการยอยทชดเจนในกลมยอย

มโครงสรางความรวมมอในรปของคณะกรรมการ สวนอำเภอลกษณะเมอง ความรวมมอในการ

ในการบรการปองกนและจดการโรคเรอรงดาน ทำงานเชงระบบ ในรปของคณะกรรมการในเขต

คลนก เมอง มโครงการยอยรวมกบทองถน สวนอำเภอ

ลกษณะชนบทมความเขาใจเรองความรวมมอใน

การทำงานเชงการบรณาการแผน ขอมลขาวสาร

ทรพยากรรวมกน โดยมโครงสรางทเกดขนแลว

คอโครงการหมอนอย และคณะกรรมการ NCD

ระดบอำเภอ มการดำเนนงานในรปของเครอขาย

คณะกรรมการ ยงขาดกระบวนทศนในการปองกน

และลดปญหา

2. รวมวางแผนเพอสราง ในระดบจงหวดและในภาคปกครอง ทองถนใน การวางแผนในระดบจงหวดยงเปนการวางแผน

ความเขมแขง เขตเมอง มการรวมวางแผนกบภาคสาธารณสข ตามนโยบาย เรองการบรณาการแผน ทมงหวง

เพอสรางความเขมแขงในการลดปญหาโรคเรอรง ในการลดปญหาโรคเรอรงอยางบรณาการยงไม

เชน การจดทำแผนททางเดนยทธศาสตรในชมชน ชดเจน มเพยงเรองบหร สรา ในอำเภอลกษณะ

รวมทงมแผนงาน/โครงการรวมกน สวนเขต เมองสวนใหญไมมความรวมมอในการวางแผน

ชนบทในดานหนามการประเมนสขภาพชมชน เพอลดปญหาโรคเรอรง แตในภาคสาธารณสข

และวางแผนรวมกนกบเครอขาย มขอตกลงในการปฏบตในกลมโรคเดยวกน แต

บางสวนมการเชอมประสานแผนกบงานอนๆ สวน

อำเภอชนบทมการประสานแผนระหวางภาค

สาธารณสข รวมกบภาคปกครอง ทองถน โดย สอ.

เขามามสวนรวมชดเจน

3. มกลไกอะไรทพฒนาขน ในระดบจงหวดมกลไกสนบสนนการเชอมโยง ในภาพรวมจงหวดทงอำเภอลกษณะเมองและ

เพอสนบสนนการเชอมโยง ความตอเนองตามนโยบาย และมขอตกลงใน ชนบทมกลไกสนบสนนการบรณาการใหมความ

ความตอเนอง การสนบสนนงบประมาณและดำเนนโครงการ เชอมโยงตอเนอง มผ ประสานงานทชดเจน ม

รวมอยางไรกตามภาคสาธารณสขและทองถน ระบบการเชอมโยงขอมลระดบจงหวดและพนท

ในเขตเมองมการระบประเดนทสำคญในการจด

บรการแบบบรณาการ สวนในเขตชนบทยงไมม

กลไกสนบสนนการบรณาการใหเชอมโยงความ

ตอเนอง

80



4. ระบบอะไรรองรบเพอ ในระดบจงหวด ผปฏบตงานในเขตเมอง และภาค ในภาพรวมจงหวดยงไมมระบบทรองรบใหเกด

ใหเกดการใชขอมลรวมกน สาธารณสขในเขตชนบท มระบบทรองรบการใช ขอมลรวมกนในการตดตาม เฝาระวงและประเมน

ขอมลรวมกน เชน มการใชระบบอเลคทรอนกส ผลทชดเจน มเพยงระบบการตดตามตามตวชวด

และเอกสาร มการรวบรวมขอมลผานโปรแกรม เรงรดตามนโยบายในแตละป ในสวนของขอมล

HCTS, Hosp Hp โปรแกรม IRIS ของสำนก บรการและแผนงานโครงการมระบบทชดเจน

ระบาดรวมทงขอมลพนฐาน/ขอมลชมชน

5. รวมมอพฒนาขาวสาร ในระดบจงหวดและอำเภอลกษณะชนบทยง เฉพาะคลนกมการแลกเปลยนขอมลและพฒนา

ทางสขภาพทเปนขอมล ไมมการพฒนาขาวสารทางสขภาพ มเพยงการ ขาวสารทางสขภาพ ไดแก คมอ/แนวทาง ในภาพ

สำคญ รวมมอ กนในการรณรงค ประชาสมพนธเปน รวมจงหวดไมมกระบวนการขอมลขาวสารท

ครงคราว อยางไรกตามในอำเภอลกษณะเมอง ชดเจน มเพยงการ share ขอมลการรณรงคโดย

ภาคสาธารณสข มผรบผดชอบในแตละงาน สวนอำเภอลกษณะ

เมองมการพฒนารปแบบการสอสารรวมกน ภายใต

คณะกรรมการ

ประเดนการบรณาการปองกนและจดการโรคเรอรง จงหวด E ในระดบจงหวด พบวา ยงไมมความรวมมอในการทำงานอยางเปนระบบ แตมการรวมมอกนในแผนงาน/โครงการ ในขณะทจงหวด F สวนใหญเขาใจและระบเรองการบรณาการและการประสานงาน และมโครงสรางความรวมมอในโครงการยอยทชดเจนในกลมยอย จงหวด E มการรวมวางแผนกบภาคสาธารณสข เพอสรางความเขมแขงในการลดปญหาโรคเรอรง และพบวา ทงสองจงหวดมกลไกสนบสนนการเชอมโยงความตอเนองตามนโยบาย และมระบบทรองรบการใชขอมลรวมกน แตยงไมมการพฒนาขาวสารทางสขภาพทชดเจน




1. ไดใชขอมลหลกฐาน ในระดบจงหวดและภาคสาธารณสขเขตเมอง ระดบจงหวดมการใชขอมลหลกฐานเพยงบางสวน

ขอเทจจรงมาชนำ และชนบทมการประเมนผล และนำผลการ เชน ขอมลบรการ ขอมลตวชวด มาใชในการ

การทำแผน และกำหนด ประเมนไปใชในการพฒนาแผนงาน/โครงการ กำกบประเมน และนำผลการประเมนมาใชในการ

กจกรรมในพนท และออกแบบบรการในเขตพนท วางแผน สวนภาคทองถนยงไมมการใชขอมล

ในการประเมน สวนภาคสาธารณสขของอำเภอ

ลกษณะเมองและชนบทมการใชขอมลหลกฐาน

เชน ขอมลบรการ ขอมลตวชวด มาใชในการ

กำกบประเมน และนำผลการประเมนมาใชในการ

วางแผน

2. การกำหนดตวชวดและ ในภาพรวมของจงหวดมการกำหนดตวชวดตาม ในภาพรวมของจงหวดมรายงานตวชวดและระบบ

ระบบในการกำกบ นโยบายสวนกลาง ไมไดกำหนดตวชวดในการ ตดตามผลลพธตามนโยบาย สวนใหญมระบบ

ตดตามผลลพธของการ ปองกนควบคมโรคเรอรงเปนพเศษ รายงาน และสรปในรอบป

ดำเนนงานปองกนและ

ควบคมโรคเรอรง

8181



3. มการสนบสนนเพอพฒนา ในระดบจงหวดไมมแผนพฒนาความสามารถ ในระดบจงหวดและอำเภอลกษณะเมองไมม เจาหนาทสาธารณสข/ การตดตาม ประเมนผลและการเรยนร มเพยง แผนการพฒนาความสามารถเจาหนาท/อสม. ใหเกด อาสาสมคร ในการกำกบ การสนบสนนการพฒนาตามนโยบายแตภาค การกำกบตดตาม ประเมนผลโรคเรอรงโดยเฉพาะ ตดตามและประเมนผล สาธารณสขดานหนาในเขตชนบทมการประเมน สวนอำเภอลกษณะชนบทมการพฒนาอาสาสมคร/ และการพฒนาความสามารถของเจาหนาท/อสม. เจาหนาทในการกำกบตดตาม ประเมนผล เชน โครงการหมอนอย

4. กำหนดและพฒนา ในระดบจงหวดไมมการพฒนาความสามารถ ในภาพรวมจงหวดยงไมชดเจนในการพฒนาความ ความสามารถของบคลากร บคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล แปล สามารถบคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล ในการวเคราะห สงเคราะห ผล และรายงานผลลพธ แตมการมอบหมาย ในการจดการปญหาโรคเรอรง แตมผรบผดชอบงาน ขอมล แปลผล และ ผรบผดชอบ และไมมการประเมนสมรรถนะในดานน แตใน รายงานผลลพธ อำเภอลกษณะเมองเร มมระบบการรวมศนย ขอมลดานบรการ

ประเดนการกำกบ ประเมนผล และเรยนร จงหวด E และ F พบวา ระดบจงหวดมการใชขอมลหลกฐานเพยงบางสวน สวนภาคทองถนยงไมมการใชขอมลในการประเมน ในภาพรวมของจงหวดมรายงานตวชวดและระบบตดตามผลลพธตามนโยบาย นอกจากนยงไมมแผนพฒนาความสามารถในการตดตาม ประเมนผลและการเรยนร มเพยงการสนบสนนการพฒนาตามนโยบาย และไมพบวาทงสองจงหวดมการพฒนาความสามารถบคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล แปลผล และรายงานผลลพธ แตมการมอบหมายผรบผดชอบ


ประเดน 8 ภาวะผนำ


1. การรวมจดลำดบความ ในภาพรวมของจงหวดผปฏบตงานในภาคสาธารณ- ระดบจงหวดมการรวมจดลำดบความสำคญของ สำคญของกลยทธ และ สขทงในเขตเมองและชนบท มการจดลำดบ กลยทธไวเปนขอๆ เพอการจดทำแผน โดยเฉพาะ ออกแบบกจกรรมท ความสำคญของกลยทธ เพอใหสอดคลองกบ ผบรหารระดบสงของจงหวด สวนในอำเภอลกษณะ สอดคลอง นโยบายและความตองการของภาคเครอขายท เมอง สวนใหญในภาคสาธารณสขมการรวมจด เขามารวม ไมไดอยบนพนฐานขอมลทางระบาด ลำดบความสำคญของกลยทธ และออกแบบ วทยาของการจดการและปองกนโรคไมตดตอ กจกรรมทสอดคลองกบสภาพปญหา สวนภาค เรอรง อนๆ การจดลำดบความสำคญในการปองกนจดการ โรคเรอรงยงมนอย สวนในอำเภอลกษณะชนบท ทงภาคสาธารณสขและทองถนมการรวมจดลำดบ ความสำคญของกลยทธ และออกแบบกจกรรมท สอดคลองกบสภาพปญหาในการปองกนจดการ โรคเรอรงยงมากนอยตามบทบาทของหนวยงาน และองคกร

2. มขอตกลงในการ ในระดบจงหวดมขอตกลงในการจดสรรทรพยากร ในภาพรวมจงหวดทงในอำเภอลกษณะเมองและ จดสรรทรพยากร ในระยะยาวเชน งบ สปสช. สวนในภาคสาธารณสข ชนบทมขอตกลงในการจดสรรทรพยากรดานการ ทงในเขตเมองและชนบทมขอตกลงในการจดตง จดการโรคเรอรงเปนระยะสนและขนกบผมอำนาจ กองทนโรคเรอรง ทมแนวโนมไดรบการจดสรร ตดสนใจ ระยะยาว


82



3. ใครเปนผประสานงาน ในภาพรวมของจงหวดมผประสานงานกลยทธ มคณะกรรมการระดบจงหวดแตยงไมชดเจนในทศ

กลยทธภาพรวมของเขต/ โดยการตดสนใจดำเนนกจกรรมในจงหวดเกดขน การลดจำนวนการเกดโรครายใหมทเปนรปธรรม

จงหวด ผานคณะทำงานและในชมชนผานภาคประชาชน ชดเจน สวนในอำเภอลกษณะเมองมผรบผดชอบ

ชดเจน และมเวทหรอคณะกรรมการยอยในกลม

กลยทธการบรการแตยงขาดรปธรรมและระบบท

เกดขนอยางยงยนยกเวนตวแทนคณะกรรมการ

ในสวนการบรการและรกษา อำเภอลกษณะชนบท

มผรบผดชอบประสานงานชดเจนแตไมมประเดน

เนอหาในการลดจำนวนการเกดโรครายใหมทชดเจน

มเพยงประเดนในสวนของงานบรการดแลรกษา

เพอสนบสนนการจดการโรค

4. นโยบายและการสนบสนน ในภาพรวมจงหวดทกระดบมนโยบายและ ในภาพรวมจงหวดมนโยบายและการดำเนนงานท

การจดสงแวดลอมการ ตระหนกตอนโยบายและการสนบสนนการจด ชดเจนในสถานททำงานนาอย แตยงคงเนนอยใน

ทำงาน ทเออตอการลด สงแวดลอมการทำงาน มการดำเนนงานรปแบบ สถานททำงานของภาคสขภาพและสถานประกอบ

ปญหาและสรางเสรม การจดสงแวดลอมบางทเออตอการลดเสยงลด การบางแหงในเขตรบผดชอบ

สขภาพในสถานททำงาน โรคในสถานททำงานโดยเฉพาะ แตจะใชสถานท

ของทาน ทมอยเดม สวนใหญจะดำเนนการตามกฎหมาย

ขอบงคบในเรองบหร สรา

5. กลไกการการกำกบ ในระดบจงหวด อำเภอลกษณะเมอง และภาค ระดบจงหวดและอำเภอลกษณะเมองมระบบ

ตดตามนโยบาย และ สาธารณสขในอำเภอลกษณะชนบทมการกำกบ รายงานตามตวชวด มการตรวจสอบ การรายงาน

ผลลพธของโปรแกรม ตดตามนโยบาย และผลลพธของโปรแกรม โดย และการนเทศเปนกลไกหลกในการกำกบตดตาม

ทโปรงใส เปนรปธรรม เปนไปตามตวชวดของจงหวด มนเทศตดตาม นโยบายและผลลพธของโปรแกรม สวนในอำเภอ

มระบบรายงานและผานเวทประชมประจำปของ ลกษณะชนบทมระบบหลากหลายในการตดตาม

พนท ทงนมการดำเนนการเปนระบบในการ นโยบายผลลพธของงาน ทงรายงาน การนเทศ

สนบสนนการประเมนผล การรวบรวมขอมลและ การตดตามโดยภาคเอกชน และจากการประชม

การรายงานอยางตอเนอง อยางตอเนอง มคณะกรรมการตดตามงานและ

ประเมนผล

ประเดนภาวะผนำ การมหนสวน และการลงทน จงหวด E และ F พบวา สวนใหญในภาคสาธารณสขในเขตเมองมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธเพอจดทำแผน สวนในภาคสวนอนการรวมจดลำดบความสำคญในการปองกนจดการโรคเรอรงยงมนอย จงหวด E ในระดบจงหวดมขอตกลงในการจดสรรทรพยากรในระยะยาว ในขณะท จงหวด F เปนระยะสนและขนกบผมอำนาจตดสนใจ ในภาพรวมของระดบจงหวดทงสองจงหวดมผประสานงานกลยทธ มนโยบายและตระหนกตอนโยบายและการสนบสนนการจดสงแวดลอมการทำงาน รวมทงมกลไกการกำกบ ตดตามนโยบาย และผลลพธของโปรแกรม ทโปรงใส เปนรปธรรม

8383


บทท 5สรปผลการศกษา และขอเสนอแนะ

โรคไมตดตอเรอรงนบเปนกลมโรคระบาดใหมทมจำนวนเพมขนอยางรวดเรวจนเปนขนาดปญหาใหญมากในทกประเทศทวโลกมผลกระทบรนแรงตอคณภาพชวต สงคมและเศรษฐกจ จนนบวาเปนสาเหตของภาวะคกคามเศรษฐกจสงคมของโลกพอๆ กบปญหาวกฤตสงแวดลอม จากธรรมชาต สาเหตการเกดโรค การเพมขน และการกระจายของโรคกลมนมลกษณะทแตกตางจากโรคตดตอทมเชอโรคทชดเจน (Necessary agent) ทงการเกดโรคทจะขนกบกลมปจจยทเพยงพอ (Suffi cient agents) หลายปจจย ระยะแฝงตว ระยะเกดโรค ระยะการดำเนนโรค และผลตอเนองลวนมลกษณะเรอรงยาวนานตลอดชวงชวต ขณะทปจจยกำหนดการเพมขนและการกระจายของโรคเปนปจจยทอยในแบบแผนวถชวตและสภาพแวดลอมทงทางสงคมและสงแวดลอมทางกายภาพทมาพรอมกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของมนษยรวมทงปจจยลกษณะพนฐานของประชากรในชมชนนนๆ มความซบซอนและยากทจะจดการปองกนควบคมโดยใชเครองมอ ระบบกลไก และนโยบายเดมทมอย ทำใหตองการทกษะการจดการเพมเตมและปรบตวใหมของทงระดบบคคลและกลไกระบบงานในระดบจลภาคและมหภาคใหตอบสนองและเกดการปองกนและควบคมการระบาดและผลกระทบของโรคไมตดตอเรอรงไดอยางมประสทธผล การศกษาการประเมนความสามารถการจดการปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรง ครงนเปนการประเมนผลอยางมสวนรวมครงแรก โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลเชงอรรถาธบายในลกษณะภาคตดขวางทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ เพอประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงของประเทศ กรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2553 โดยมวตถประสงคเฉพาะ 3 ขอ ดงน 1. เพอสะทอนภาพการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงในสถานการณการปวยทแตกตางกนของประเทศ 2. เพอเปนขอมลพนฐานในการพฒนายทธศาสตรและแผนของประเทศและของจงหวดตวอยาง 3. เพอสรางการแลกเปลยนเรยนรทมงานโรคเรอรงของสวนกลางและพนทในการประเมนความสามารถในการปองกนและ จดการโรคเรอรงในระดบจงหวด (กระบวนการทำงาน การลงพนท แนวทางการพฒนาทมงาน) ในการประเมนครงนไดเลอก “เครองมอการประเมนประกอบการเพมความเขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงผานทางการพดคย วางแผน และการประเมน” (A Tool, Strengthening Chronic Disease Prevention and Management through Dialogue Planning and Assessment) ซงพฒนาขนมาโดย Canada’s Public Health Leader ประเทศแคนาดา และถกประยกตใชเบองตนในการประเมนตนเองเพอการพฒนาในพนทนำรองของประเทศไทยในป พ.ศ. 2551 รวมทงไดถกปรบปรงใหเหมาะสมกบบรบทไทยและทดสอบซำใน 3 จงหวด ในป พ.ศ. 2552 มาใชในการเกบขอมลและประกอบการวเคราะหสงเคราะหสรปภาพความสามารถการจดการ ปองกนและควบคมโรคในครงน โดยเกบขอมลจากจงหวดตวแทน 6 จงหวดทไดจากการสมแยกความแตกตางตามสถานการณการปวยของผปวยในโรคความดนโลหตสงและโรคเบาหวานและแนวโนมยอนหลง 5 ป ทแตกตางกนของประเทศออกเปน 3 กลมๆ ละ 2 จงหวด โดยเนนอำเภอทมลกษณะเมองและชนบท 3 กลมจงหวด ไดแก • กลมท 1 จงหวดทมอตราผปวยในสงและมแนวโนมอตราการเพมขนเรว (จงหวด A และจงหวด B) • กลมท 2 จงหวดทมอตราผปวยในสงปานกลางและมแนวโนมอตราการเพมขนปานกลาง (จงหวด C และจงหวด D) • กลมท 3 จงหวดทมอตราผปวยในลดลงและมแนวโนมอตราการเพมขนลดลง (จงหวด E และจงหวด F)

84


โดยรวบรวมขอมลจากสองแหลงขอมล ไดแก 1. ฐานขอมลทตยภม มาจากการรวบรวมขอมลดานระบาดวทยาทเกยวของกบตวแปรพนฐานของสถานการณโรคไมตดตอ ทงในระดบประเทศและในจงหวดรวมทงขอมลแผนงานโครงการและผลการดำเนนงานจากรายงานทเกยวของ 2. ฐานขอมลปฐมภม เปนขอมลเชงคณภาพไดจากการสมภาษณเชงลกจากแหลงผใหสมภาษณทเปนกญแจหลกของจงหวด 3 กลม คอ

กลม 1 ระดบจงหวด ไดแก ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรงของจงหวด จาก สาธารณสขจงหวด โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป และหวหนาผบรหารหรอผแทนจากภาคปกครองของจงหวด

กลม 2 ระดบอำเภอลกษณะเมอง ไดแก ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรงของ อำเภอลกษณะเมอง จากโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป สถานอนามย สาธารณสขอำเภอ และหวหนา ผบรหารหรอผแทนจากภาคปกครองและทองถนของอำเภอ (เทศบาล หรอ ตำบล )

กลม 3 ระดบอำเภอลกษณะชนบท ไดแก ผบรหาร หวหนาและผปฏบตงานรบผดชอบงานโรคไมตดตอเรอรงของ อำเภอลกษณะชนบทจากโรงพยาบาลชมชน สถานอนามย สาธารณสขอำเภอ และหวหนาผบรหารหรอผแทนจาก ภาคปกครองและทองถนของอำเภอ (เทศบาล หรอ ตำบล ) ทงน โครงสรางแบบสมภาษณม 40 ขอ มาจากองคประกอบหลกของปจจยความสำเรจในการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรง 8 ประเดน ทสอดคลองกบทศการปองกนโรคไมตดตอเรอรงกรณศกษาโรคหวใจและหลอดเลอดรวมความดนโลหตสง และเบาหวาน โดยขอมลดบทไดจากแตละฐานนำมาตรวจสอบความครบถวนและถกตองในแตละวนโดยเฉพาะขอมลปฐมภม ท งน กระบวนการวเคราะหจากฐานขอมลทตยภมเพอประเมนสถานการณผลการดำเนนการทผานมาโดยการเชอมโยงขอมลจากหลายฐานลงตารางวเคราะห สวนฐานขอมลปฐมภมทไดจากการสมภาษณนำมาจดกลมขอมล ตความ และวเคราะหนำหนกของคณภาพการแสดงออกของการปองกน และจดการปญหาของจงวดในพนทตวแทนโดยทมผสมภาษณรวมกนวเคราะห และนำสการสงเคราะห สรปเบองตนของสถานการณภาพรวม ประเดนปจจยความสำเรจและทศการปองกน และนำเสนอกบตวแทนจงหวดเพอตรวจทานเปนครงสดทาย หลงจากนนนำมาวเคราะหรายละเอยดรวมทงวเคราะหเปรยบเทยบเพอสงคราะหสรปเปนภาพประเทศ

ผลการศกษา จากการศกษา พอสรปเพอสะทอนภาพสถานการณความสามารถการจดการ ปองกนและควบคมปญหาโรคไมตดตอเรอรงในสถานการณการปวยของผปวยในทแตกตางกนของประเทศได ดงน สวนท 1 ขอมลสถานการณและสรปทศการปองกนและปจจยความสำเรจในการปองกนโรคไมตดตอเรอรงของ 3 กลมจงหวดและภาพรวมประเทศ สวนท 2 ขอเสนอแนะภาพรวมจงหวดตามประเดนทศการปองกนและปจจยความสำเรจในการจดการ ปองกน และควบคมโรคไมตดตอเรอรง สวนท 3 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

8585


สว

นท 1

ขอม

ลสถา

นการ

ณแล

ะสรป

ทศกา

รปอง

กนแล

ะปจจ

ยควา

มสำเ

รจใน

การป

องกน

โรคไ

มตดต

อเรอ

รงขอ

ง 3

กลมจ

งหวด

และภ

าพรว

มประ

เทศ

ตา

รางท

22

ขอมล

สถาน

การณ

จากก

ารแบ

งกลม

ตามส

ถานก

ารณ

ผปวย

ในทแ

ตกตา

งกน

หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

1. ส

ถานก

ารณ

อตรา

ตาย

แล

ะอตร

าผปว

ยใน

2. ส

ภาพ

แวดล

อมทา

ง

สงคม

และเ

ศรษฐ

กจ

การแ

บง 3

กลม

โดยใ

ชอตร

าผปว

ยใน

และแ

นวโน

มของ

โรคท

งสอง

มควา

มเห

มาะส

มจา

กการ

ศกษา

พบว

าจา

กการ

เปรย

บเทย

บ 3

กลมจ

งหวด

มควา

มแตก

ตางก

นจรง

ในกล

มควา

มรน

แรงข

องโร

คใน

ระด

บเด

ยวก

นโด

ยเฉพ

าะกล

มผปว

ยใน

อยาง

ไรกต

ามใน

ระดบ

การต

ายพ

บวาม

เงอน

ไขอน

ทสง

ผลตอ

อตรา

การต

ายขอ

งชมช

นนน

ๆ ทไ

มรวม

อยใน

ปจจย

ทมผล

ตอกา

รเพ

มขนข

องผป

วยใน

จงหว

ดทม

จำนว

นปกา

รศกษ

าและ

การม

งานท

ำนอย

กวาป

ระเท

ศโดย

สวนใ

หญเป

นลก

จางแ

ละทำ

งานท

บา

นกลบ

มอตร

าผป

วยใน

และอ

ตรา

ตายต

ำ ขณ

ะทกล

มจงห

วดทม

งานท

ำ

อตรา

ผปวย

ในขอ

งโรค

ความ

ดนโล

หตสง

/โรค

เบาห

วานซ

งเปน

ตวชใ

นการ

สมแย

กจะส

งกวา

ประเ

ทศจา

กการ

ศกษา

พบวา

- อ

ตราผ

ปวยใ

นของ

ทงโร

คหลอ

ดเลอ

ด ส

มอง

(อมพ

ฤกษ

อมพา

ต) แ

ละโร

ค ห

วใจข

าดเล

อดมอ

ตราส

งกวา

ภาพร

วม ป

ระเท

ศ

- แตเ

มอด

อตร

าตาย

ของก

ลมโ

รคท

ศ

กษาพ

บวาท

งสอง

จงหว

ดมอต

รา ต

ายตำ

กวาป

ระเท

ศยกเ

วนใน

จงหว

ด A

ทมก

ารตา

ยจาก

โรคห

วใจข

าดเล

อด ใ

นอตร

าทสง

กวา

ทงส

องจง

หวดม

การศ

กษาไ

มตาง

กนมา

กนกก

บประ

เทศ

- มผม

งานท

ำมาก

กวาป

ระเท

ศทงส

อง จ

งหวด

อตรา

ผปวย

ในขอ

งโรค

ความ

ดนโล

หตสง

/โรคเ

บาหว

านสง

และต

ำกวา

ประเ

ทศแต

กตาง

กนใน

C,D

จากา

รศกษ

าพบว

า - อ

ตราผ

ปวยใ

นของ

โรคห

วใจข

าดเล

อด จ

ะสงก

วาปร

ะเทศ

มากก

วาสอ

งเทา

ใน จ

งหวด

D แ

ตจะต

ำกวา

ประเ

ทศใน

จงห

วด C

รวม

ทงอม

พาตข

องทง

สอง

จงห

วด- อ

ตราต

ายขอ

งโรค

ความ

ดนโล

หตสง

อ

มพาต

โรคห

วใจข

าดเล

อดขอ

งทงส

อง จ

งหวด

ไมสง

กวาช

ดเจน

หรอต

ำกวา

ประ

เทศ

ยกเว

นอตร

าตาย

ของโ

รค เ

บาหว

านขอ

งจงห

วด C

สงกว

าประ

เทศ

ถง

2.4

เทา

การศ

กษาข

องจง

หวด

C แล

ะ D

มผจบ

การศ

กษาส

งกวา

ประเ

ทศ

- มผม

งานท

ำนอย

กวาป

ระเท

ศในจ

งหวด

C

และ

มผมง

านทำ

มากก

วาปร

ะเทศ

อยา

งมาก

ในจง

หวด

D

อตรา

ผปวย

ในขอ

งโรค

ความ

ดนโล

หตสง

/โรค

เบาห

วานต

ำกวา

ประเ

ทศอย

างชด

เจนใ

นกลม

น จา

การศ

กษาพ

บวา

- อตร

าผปว

ยในข

องทง

โรคห

ลอดเ

ลอด

สมอ

ง (อ

มพฤก

ษ อม

พาต)

และ

โรค

หวใ

จขาด

เลอด

ตำกว

าประ

เทศช

ดเจน

- ขอม

ลอตร

าตาย

โรคห

ลอดเ

ลอดส

มอง

ใหญ

โรคห

วใจข

าดเล

อด โร

คควา

มดน

โลห

ตสงแ

ละโร

คเบา

หวาน

ของท

งสอง

จงห

วดกพ

บตำก

วาปร

ะเทศ

ชดเจ

น ย

กเวน

จงหว

ด E

ทมอ

ตราก

ารตา

ย จ

ากโร

คเบา

หวาน

อยาง

หยาบ

มากก

วา ร

ะดบป

ระเท

ศเลก

นอย

มผ

จบมธ

ยมศก

ษาตำ

กวาป

ระเท

ศ ท

งสอง

จงหว

ด

- มผม

งานท

ำนอย

กวาป

ระเท

ศทงส

อง จ

งหวด

86


3. พ

ฤตกร

รมปอ

งกน

แล

ะพฤต

กรรม

เสยง

ขอ

งโรค

ไมตด

ตอ

เรอร

ง

หวขอ

จง

หวด

A,B

จง

หวด

C,D

จง

หวด

E,F

ภาพ

รวมป

ระเท

ศ

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงมา

ก

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

ปานก

ลาง

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

ลดลง

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนเร

ว)

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนปา

นกลา

ง)

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนลด

ลง)

- ลกษ

ณะก

ารทำ

งานม

ากกว

ารอย

ละ 3

0 ป

ระกอ

บกจก

ารสว

นตว

เปน

ลกจา

ง เ

อกชน

และล

กจาง

ในชม

ชน เ

ปน

นาย

จาง

รบรส

ถานะ

สขภา

พถงด

เยยม

ของส

องจง

หวดด

กวาป

ระเท

ศเลก

นอย

พฤตก

รรมป

องกน

- ม

กจกร

รมทา

งกาย

ทเพย

งพอไ

มตาง

กบป

ระเท

ศถงร

อยละ

90

ขนไป

- การ

บรโภ

คผกผ

ลไมท

งสอง

จงหว

ด ด

กวาป

ระเท

ศ แต

ยงบร

โภคน

อยกว

า ร

อยละ

50

พฤตก

รรมเ

สยง

- มกา

รบรโ

ภคอา

หารท

รสหว

าน แ

ละ อ

าหาร

ไขมน

สงมา

กกวา

ประเ

ทศใน

จงห

วด A

ถงร

อยละ

60

และ

40

ตาม

ลำดบ

(ไมม

ขอมล

B)

- ภาว

ะนำห

นกเก

นลดล

งในจ

งหวด

A แ

ละใน

จงหว

ด B

มควา

มชกต

ำกวา

ประ

เทศอ

ยางช

ดเจน

ในป

2548

- แตภ

าวะอ

วนพบ

แนวโ

นมคว

ามชก

ของ

จงหว

ด A

เพมส

งขน

- ลกษ

ณะก

ารทำ

งานท

งสอง

จงหว

ด ม

อาชพ

สวนใ

หญเป

นลกจ

างเอ

กชน

แนวโ

นมรบ

รสถา

นะสข

ภาพข

องกล

มจง

หวดล

ดลงต

ำกวา

ประเ

ทศ

พฤตก

รรมป

องกน

- มกจ

กรรม

ทางก

ายจง

หวด

D รอ

ยละ

80

ซงตำ

กวาป

ระเท

ศและ

จงหว

ด C

- การ

บรโ

ภคผ

กผล

ไมเพ

ยงพ

อใน

จงห

วด D

รอย

ละ 2

2 ใก

ลเคย

งกบ

ประ

เทศ

ขณะท

จงหว

ด C

ตำกว

า ป

ระเท

ศเลก

นอย

พฤตก

รรมเ

สยง

- การ

บรโ

ภคอ

าหาร

รสห

วาน

และ

อาห

ารไข

มนสง

รอยล

ะ 33

และ

28

ของ

จงหว

ด C

นอยก

วาปร

ะเทศ

ซง

ตรง

ขามก

บจงห

วด D

มกา

รบรโ

ภค ส

งกวา

ประเ

ทศ (ร

อยละ

53

และ

50)

- ภาว

ะนำห

นกเก

น ภา

วะอว

นมแน

วโนม

สงข

นชดเ

จนใน

จงหว

ด D

และส

งกวา

ประ

เทศ

ในขณ

ะทจง

หวด

C มภ

าวะ

นำห

นกเก

นและ

ภาวะ

อวนไ

มตาง

กบ ป

ระเท

ศมาก

- ลก

ษณ

ะการ

ทำง

านส

วนให

ญจ

ะ ป

ระกอ

บธรก

จ เป

นลกจ

างเอ

กชน

รวม

ทงทำ

งานใ

หครอ

บครว

ไมมค

าจาง

รบรส

ถานะ

สขภา

พขอ

งสอง

จงหว

ดดก

วาปร

ะเทศ

เลกน

อยพฤ

ตกรร

มปอง

กน- ม

กจกร

รมทา

งกาย

เพยง

พอมา

กกวา

รอย

ละ 9

5 แล

ะดกว

าประ

เทศ

- การ

บรโภ

คผกแ

ละผล

ไมเพ

ยงพ

อ ป

ระจำ

วนน

อยกว

าประ

เทศ

โดย

บรโ

ภคนอ

ยกวา

รอยล

ะ 20

พฤตก

รรมเ

สยง

- การ

บรโภ

คอาห

ารรส

หวาน

และอ

าหาร

ไขม

นสงใ

นจงห

วด F

เพยง

รอยล

ะ 26

แ

ละ 2

0 ซง

ตำกว

าประ

เทศม

าก (ไ

มม

ขอม

ล E)

- ภาว

ะนำห

นกเก

นและ

ภาวะ

อวนต

ำ ก

วาปร

ะเทศ

มากก

วาหร

อมกา

รศกษ

ามาก

กวาห

รอเท

ากบป

ระเท

ศกลบ

มอตร

าผป

วยใน

และอ

ตราต

ายสง

กวา

ความ

ชกขอ

งการ

รบรส

ถานะ

สขภา

พดไ

มไดบ

งชถง

การม

พฤต

กรรม

สขภา

พปอ

งกน

หรอพ

ฤตกร

รมเส

ยงมา

กกวา

กนอย

างชด

เจน

และพ

บวาท

ามกล

างกา

รมก

จกรร

มทาง

กายเ

พยง

พอใ

นป

ระชา

กรส

วนให

ญข

องจง

หวด

ท

ศกษ

าเกน

รอยล

ะ 80

และ

บรโ

ภคผก

ผลไม

เพยง

พอน

อยกว

ารอย

ละ 4

0 พ

บวา

พฤต

กรรม

เสยง

สำคญ

ทพ

บเห

มอนก

นในก

ลมจง

หวดท

เพมอ

ตรา

ผปวย

ในขอ

งโรค

หวใจ

หลอ

ดเลอ

ด แล

ะเบา

หวาน

ในชม

ชน ไ

ดแก

การม

ผบ

รโภค

อาหา

รรสห

วานแ

ละอา

หาร

ไขมน

สง 1

-3 ค

รง/ว

นสมำ

เสมอ

และ

ความ

ชกนำ

หนกเ

กนแล

ะอวน

สงอย

บา

ง แมว

าจะม

ความ

ชกขอ

งการ

บรโภ

คยา

สบ

และ/

หรอ

บรโ

ภคเค

รองด

มแอ

ลกอฮ

อลแบ

บบน

ทอนส

ภาพ

สงมา

กกวา

ประเ

ทศหร

อไมก

ตาม

8787


4. ป

ระเด

นควา

มร

ใน

การป

องกน

โรค

ไม

ตดตอ

เรอร

ง

หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

- การ

บรโภ

คยาส

บสงก

วาปร

ะเทศ

ใน จ

งหวด

A แ

ละตำ

กวาป

ระเท

ศใน

จงห

วด B

- ม

การบ

รโภค

แอลก

อฮอล

ทต

ำกวา

ประ

เทศ

จงหว

ด A

มควา

มรวา

โรคเ

หลาน

สามา

รถป

องกน

ไดส

งกวา

ประเ

ทศใน

ขณะท

จง

หวด

B มก

ารรบ

รเรอง

นตำก

วาปร

ะเทศ

มาก

อยาง

ไรกต

ามกา

รรบร

อมพา

ต แล

ะโร

คหวใ

จขาด

เลอด

สามา

รถปอ

งกนไ

ดมตำ

กวาร

อยละ

35

และ

29 ต

ามลำ

ดบ

ทงจง

หวด

A แล

ะจงห

วด B

ควา

มชก

ของก

ารมม

ความ

รสงก

วาปร

ะเทศ

มาก

ในเร

อง- เ

กยวก

บพฤต

กรรม

การอ

อกกำ

ลงกา

ย - ก

ารบร

โภคอ

าหาร

รสเค

ม ไข

มนสง

บ

รโภค

ผกผล

ไม

- การ

สบบห

ร

แตคว

ามรเ

รองส

หปจจ

ยเสย

งตาง

ๆ ท

ควรห

ลกเล

ยงเพ

อปอง

กนโร

คในจ

งหวด

A นอ

ยกวา

ประเ

ทศแล

ะมคว

ามชก

นอย

- การ

บรโ

ภคย

าสบ

และเ

ครอ

งดม

แอล

กอฮอ

ลพบส

งกวา

ประเ

ทศ แ

ต ใ

นจงห

วด F

มแน

วโนม

ลดลง

(ไม

ม ข

อมลแ

นวโน

ม E)

ทงส

องจง

หวดม

ความ

รวาโ

รคเห

ลาน

สามา

รถปอ

งกนไ

ดตำก

วาปร

ะเทศ

และ

โรคห

วใจข

าดเล

อดสา

มารถ

ปองก

นไดม

ตำกว

ารอย

ละ 4

5 แล

ะ 39

ทงสอ

งจงห

วด E

และ

F ค

วามช

กของ

การม

ความ

ร - ต

ำกวา

ประเ

ทศเร

องคว

ามรข

องกา

ร อ

อกกำ

ลงกา

ย- ต

ำกวา

ประเ

ทศเร

องคว

ามรเ

กยวก

บ พ

ฤตกร

รมกา

รรบป

ระทา

นผกผ

ลไม

การ

บรโภ

คอาห

ารไข

มนสง

แตไ

มตาง

กนใ

นเรอ

งการ

บรโภ

คอาห

ารรส

เคม

- ควา

มรเร

องคน

อวนม

โอกา

สเปน

โรค

เบา

หวาน

จงหว

ด E

จะรส

งกวา

ประเ

ทศ แ

ละจง

หวด

F ทร

ตำกว

าประ

เทศ

แมวา

ความ

รเรอง

สหปจ

จยเส

ยงใน

จงหว

ดF

สงกว

าประ

เทศก

ตามพ

บวาป

ระชา

ชนมค

วามร

เรอง

นนอย

กวาร

อยละ

10

แนวโ

นม ป

254

8-25

50 ม

แนวโ

นมกา

รรเพ

มขนโ

ดยเฉ

ลย อ

ยางไ

รกตา

ม กา

รมคว

ามรเ

รองโ

รคเห

ลานส

ามาร

ถป

องกน

ไดโด

ยเฉพ

าะอม

พาต

โรค

หวใ

จขาด

เลอด

สามา

รถป

องกน

ได

สวนใ

หญตำ

กวาร

อยละ

50

- แมว

ากลม

จงหว

ดทม

ความ

รนอย

หรอ

มากก

วาปร

ะเทศ

ไมไ

ดเปน

ตว บ

งชขอ

งการ

เพมข

นขอ

งผป

วยใน

ของ

กลมโ

รคหว

ใจหล

อดเล

อดแล

ะ เ

บาหว

าน- ท

งน ย

งพบว

ากวา

รอยล

ะ 10

ขาด

ควา

มรเร

องส

หปจจ

ยเส

ยงตา

งๆ

สาม

ารถห

ลกเล

ยงได

และ

อากา

ร เ

บอง

ตนขอ

งอมพ

าตแล

ะโรค

หวใจ

ขาด

เลอด

รวมท

งหวใ

จวาย

- การ

บรโภ

คยาส

บ แ

ละเค

รองด

ม แ

อลกอ

ฮอลข

องจง

หวด

C สง

กวา

ประ

เทศแ

ละจง

หวด

D (ซ

งมกา

ร บ

รโภค

บหร

และแ

อลกอ

ฮอลอ

ยาง

หนก

ในจง

หวด

D เพ

ยงรอ

ยละ

12.5

แ

ละ 1

.6 ต

ามลำ

ดบ)

จงหว

ด D

มควา

มรวา

โรคเ

หลาน

สามา

รถปอ

งกนไ

ดสงก

วาปร

ะเทศ

มาก

ในขณ

ะท

จงหว

ด C

มการ

รบรใ

กลเค

ยงกบ

ประเ

ทศ อ

ยางไ

รกตา

มการ

รบรอ

มพาต

แล

ะโรค

หวใจ

ขาดเ

ลอดส

ามาร

ถปอง

กนได

มนอย

กวาร

อยละ

57

และ

52

ทงข

องจง

หวด

C แล

ะ D

ความ

ชกขอ

งการ

มควา

มรไม

แตกต

างน

กกบ

ประเ

ทศใน

เรอง

- เกย

วกบพ

ฤตกร

รมกา

รออก

กำลง

กาย

- การ

บรโภ

คอาห

ารรส

เคม

ไขมน

สง

บรโ

ภคผก

ผลไม

- ก

ารสบ

บหร

แตคว

ามรเ

รองส

หปจจ

ยเสย

งตาง

ๆ ใน

จงหว

ด C

สงกว

าประ

เทศ

และพ

บควา

มชก

นอยก

วารอ

ยละ

10

88


5. ก

ารเข

าถงบ

รการ

สข

ภาพ

6

. การ

ดแลส

ขภาพ

ผเ

สยงแ

ละผเ

ปนโร

ค

หวขอ

จง

หวด

A,B

จง

หวด

C,D

จง

หวด

E,F

ภาพ

รวมป

ระเท

ศ

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงมา

ก

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

ปานก

ลาง

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

ลดลง

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนเร

ว)

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนปา

นกลา

ง)

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนลด

ลง)

- และ

ไมแต

กตาง

กน โ

ดยมค

วามร

ของ

อาก

ารเบ

องตน

ของโ

รคฯ

นอยก

วา ร

อยละ

5

มควา

มคลอ

บคลม

การป

ระกน

สขภา

พใน

จงหว

ด C

และ

D รอ

ยละ

97 แ

ละ

รอยล

ะ 87

ตาม

ลำดบ

แมวา

สวนใ

หญจง

หวด

C แล

ะ D

ยงใช

หล

กประ

กนสข

ภาพถ

วนหน

า (ร

อยละ

82

และ

รอยล

ะ 47

) แต

ในจง

หวด

D กา

รประ

กนสข

ภาพจ

ะมาจ

ากปร

ะกน

สงคม

ขาร

าชกา

ร เอ

กชน

ฯลฯ

สงกว

าปร

ะเทศ

และเ

สยคา

ใชจา

ยโดย

ไมสา

มารถ

เบก

คนได

สงกว

าประ

เทศ

(รอย

ละ 5

0 แล

ะรอ

ยละ

46 จ

ากจง

หวด

C,D)

ทงน

จง

หวด

D มแ

นวโน

มการ

จายเ

องลด

ลงขณ

ะทจง

หวด

C มแ

นวโน

มสงข

น

ผทรบ

การต

รวจว

ดควา

มดนโ

ลหตข

องทง

สองจ

งหวด

นอยก

วาปร

ะเทศ

ในขณ

ะทก

ารตร

วจวด

นำตา

ลในเ

ลอดจ

งหวด

C

ตำกว

าประ

เทศ

จงหว

ด D

สงกว

า

- และ

ไมแต

กตาง

กนใน

สวนก

ารมค

วามร

ข

องอา

การเ

บองต

นของ

โรคฯ

ซงพ

บวา

รนอ

ยกวา

รอยล

ะ 5

มควา

มครอ

บคลม

การป

ระกน

สขภา

พมา

กกวา

รอยล

ะ 90

และ

สงกว

าประ

เทศ

เลกน

อย

ทงส

องจง

หวด

สวนใ

หญใช

ประ

กนสข

ภาพถ

วนหน

า

และเ

สยคา

ใชจา

ยสำห

รบกา

รรกษ

าตา

งๆ ไ

มสาม

ารถเ

บกคน

ได ใ

นจงห

วด

F รอ

ยละ

34 ซ

งตำก

วาปร

ะเทศ

(ป

2550

ไมขอ

มล E

)

ไมมค

วามแ

ตกตา

งกนท

ชดเจ

นในผ

ทรบ

การต

รวจว

ดระด

บควา

มดนโ

ลหตข

องทง

สองจ

งหวด

และก

บประ

เทศ

แตพบ

ความ

ชกขอ

งผทร

บการ

ตรวจ

วดนำ

ตาล

ความ

คลอบ

คลมก

ารปร

ะกนส

ขภาพ

ในระ

ดบปร

ะเทศ

พบร

อยละ

94

โดย

มาจา

กประ

กนสข

ภาพ

ถวนห

นาถ

งรอ

ยละ

72 ป

ระกน

สงคม

รอย

ละ 1

4 สว

สดกา

รรกษ

าพยา

บาล

รอยล

ะ 10

อย

างไร

กตาม

ประช

าชนท

เขาร

บการ

รกษา

ยงต

องจา

ยเอง

ถงรอ

ยละ

39จา

กการ

ศกษ

าในก

ลมตา

งๆ พ

บวา

แมวา

การค

ลอบ

คลม

การม

ประ

กนสข

ภาพ

ชวย

เพมค

วามม

นคงข

องผล

กระท

บของ

คาใช

จายท

เกดข

นจา

กกา

รรกษ

าโรค

อยา

งไรก

ตามพ

บวาไ

ดผล

ดใน

การเ

สยค

าใช

จาย

โดยไ

มสา

มารถ

เบกค

นไดใ

นจงห

วดท

ไมใช

ลก

ษณะเ

มองใ

หญแล

ะไมส

งผลช

ดเจน

ตอกา

รเพ

มขนข

องผป

วยใน

ในป

255

0 คว

ามชก

ของก

ารได

รบกา

รตรว

จวด

ระด

บคว

ามด

นโลห

ตรอ

ยละ

66 แ

ละตร

วจวด

ระดบ

นำตา

ลใน

เลอด

รอย

ละ 3

9

กวาร

อยละ

10

และไ

มแตก

ตางก

นมาก

นกระ

หวาง

จงหว

ดและ

ประเ

ทศ

- รวม

ทงจง

หวด

A แล

ะประ

เทศม

ความ

ร ข

องอา

การเ

บองต

นของ

โรคห

วใจล

ม เ

หลวแ

ละอม

พาตน

อยมา

กนอย

กวา

รอย

ละ 5

มควา

มครอ

บคลม

การป

ระกน

สขภา

พถง

รอยล

ะ 90

และ

ตำกว

าประ

เทศ

เลกน

อย

โดยม

ากกว

ารอย

ละ 9

0 มา

จากป

ระกน

สขภา

พถวน

หนาแ

ละปร

ะกนส

งคม

แตยง

ตองเ

สยคา

ใชจา

ยการ

รกษา

โดย

เบกค

นไมไ

ดในจ

งหวด

A ร

อยละ

32

ซงตำ

กวาป

ระเท

ศ (ป

255

0 ไม

ขอมล

B) จง

หวด

A มค

วามช

กในก

ารดแ

ลสขภ

าพเข

ารบก

ารตร

วจวด

ระดบ

ความ

ดนโล

หตแล

ะระด

บน

ำตาล

ในเล

อดส

งกวา

ประเ

ทศ (ป

255

0 ไม

มขอม

ล B)

8989


ผเ

ปนโร

คควา

มดน

โล

หตสง

หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

ในป

2550

การ

ดแลผ

ทเปน

โรคค

วาม

ดนโล

หตสง

เกน

รอยล

ะ 75

ทได

รบกา

รบรก

ารรก

ษาเพ

อควบ

คมแล

ะลด

ระดบ

ความ

ดนโล

หตแล

ะปจจ

ยเสย

งรว

ม ยก

เวนบ

หร แ

ละกา

รดมแ

อลกอ

-ฮอ

ลไมส

ามาร

ถประ

เมน

ได แ

ตการ

ตดตา

มตรว

จวดร

ะดบค

วามด

นโลห

ต มเ

พยง

รอยล

ะ 51

จากก

ารศก

ษาก

ลมจ

งหวด

พบว

าสว

นใหญ

ทงส

ามกล

มมคณ

ภาพ

การ

บรกา

รทไม

แตกต

างกน

ชดเจ

นและ

สงกว

าประ

เทศเ

ลกนอ

ย จง

ไมสา

มารถ

ระบ

ไดว

าคณ

ภาพ

การด

แลร

กษ

าผเ

ปนคว

ามดน

โลหต

สง ม

ผลตอ

การ

เพมข

นขอ

งการ

เขาร

บกา

รรกษ

าใน

โรงพ

ยาบา

ลของ

โรคค

วามด

นโลห

ตสง

และโ

รคหว

ใจ ห

ลอดเ

ลอด

อยาง

ไรกต

ามใน

การศ

กษาค

รงนไ

มไดศ

กษา

ถงคณ

ภาพ

การบ

รการ

ของก

ารดแ

ลรก

ษาแ

ละป

องกน

ควบ

คมอ

มพ

าตแล

ะโรค

หวใจ

ขาดเ

ลอด

และจ

ากกา

รสำ

รวจส

ถานะ

สขภา

พอน

ามยค

รงท

3 (2

547)

และ

การร

ายงา

นเบ

องต

น (2

554)

พบว

าผท

เปน

โรคแ

ละผ

ท

ในเล

อดใน

จงหว

ดทงส

องตำ

กวาร

ะดบ

ประเ

ทศอย

างชด

เจน

- การ

รบกา

รรกษ

าผเป

นโรค

ความ

ดน โ

ลหตส

งโดย

การล

ดการ

บรโภ

คอาห

าร เ

คมแล

ะอาห

ารไข

มนสง

การ

ควบค

ม น

ำหนก

ตว แ

ละกา

รออก

กำลง

กาย

อยาง

ถกตอ

ง จง

หวด

E ตำ

กวาห

รอเท

ยบเท

ากบป

ระเท

ศ (ข

อมลป

254

8)

ยกเว

นจงห

วด F

จะส

งกวา

ประเ

ทศ

(ขอม

ลป 2

550)

- การ

สบบห

รและ

ดมเค

รองด

มแอล

- ก

อฮอล

พบว

าการ

บรกา

รใหค

ำแนะ

นำ ใ

นเรอ

งลด

ละ เล

กนอย

กวาร

อยละ

50

อยา

งไรก

ตามจ

งหวด

E ม

การบ

รการ

ละ

เลก

แอลก

อฮอล

สงกว

าประ

เทศ

- การ

เขาถ

งยาใ

กลเค

ยงกบ

ประเ

ทศ- ก

ารต

ดตาม

ระด

บควา

มดน

โลห

ต จ

ะสงก

วาปร

ะเทศ

และพ

บมาก

กวา

รอย

ละ 5

0

ประเ

ทศ :

ซงแต

กตาง

กนไม

มากน

ก

- การ

รบกา

รรกษ

าผเป

นโรค

ความ

ดน โ

ลหตส

งโดย

การล

ดอาห

ารเค

ม ลด

อาห

ารไข

มนสง

ควบ

คมนำ

หนกต

ว อ

อกกำ

ลงกา

ยอยา

งถกต

อง ผ

อนคล

าย ค

วามเ

ครยด

ทงส

องจง

หวดส

งกวา

ประ

เทศ

- การ

ละ ล

ด เล

ก สบ

บหร

และ

ดม

เคร

องดม

แอลก

อฮอล

ทงสอ

งจงห

วด ส

งกวา

ประเ

ทศ อ

ยางไ

รกตา

มการ

ดแล

ในเ

รองก

ารสบ

บหรแ

ละดม

เครอ

งดม

แอล

กอฮอ

ล พบ

วายง

ใหคำ

แนะน

ำใน

เรอ

งละ

ลด เล

กยงน

อยกว

ารอย

ละ 5

0- ถ

งแมว

าจะเ

ขาถง

ยาได

ดทงส

องจง

หวด

- แตก

ารตด

ตามร

ะดบค

วามด

นโลห

ต จ

ะตำก

วาปร

ะเทศ

และพ

บนอย

กวา

รอย

ละ 5

0

- การ

รบกา

รรกษ

าผเป

นโรค

ความ

ดน โ

ลหต

สง

โดยก

ารลด

การบ

รโภค

อาห

ารเค

มและ

ควบค

มอาห

ารไข

มน ส

ง คว

บคมน

ำหนก

ออก

กำลง

กาย

การ

ผอนค

ลายส

งกวา

หรอเ

ทยบเ

ทา ก

บประ

เทศ

- การ

สบบห

รและ

ดมเค

รองด

มแอล

- ก

อฮอล

พบว

ายงใ

หคำแ

นะนำ

ในเร

อง ล

ด ละ

เลก

นอยก

วารอ

ยละ

50 แ

ต ส

งกวา

ประเ

ทศ

- การ

เขาถ

งยาไ

ดดทง

สองจ

งหวด

- และ

การต

ดตาม

วดคว

ามดน

โลห

ต ท

งสอง

จงหว

ดรบบ

รการ

สงกว

าหรอ

เทย

บเทา

กบปร

ะเทศ

90


ผเ

ปนโร

คเบา

หวาน

หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

จงหว

ด A

มการ

บรกา

รดแล

ในเร

องกา

รควบ

คมอา

หารห

วานจ

ด ไข

มนสง

คว

บคมน

ำหนก

ตว อ

อกกำ

ลงกา

ยอยา

งถก

ตอง

สงกว

า (ป

255

0) ป

ระเท

ศ ขณ

ะทจง

หวด

B นอ

ยกวา

ประเ

ทศมา

ก (ป

254

8 ไม

มขอม

ล 25

50)

- จงห

วด A

ไดรบ

การบ

รการ

รกษา

โดย

การ

กนยา

แผนป

จจบน

รอย

ละ 8

7 ใ

กลเค

ยงกบ

ประเ

ทศ แ

ตนอย

กวา

จงห

วด B

ในชว

งเวล

าเดย

วกน

- การ

ตรวจ

วดระ

ดบน

ำตาล

ในเล

อด ท

กเดอ

นตำก

วาระ

ดบปร

ะเทศ

ใน จ

งหวด

A แ

ละสง

กวาป

ระเท

ศใน

จงห

วด B

(ป 2

548

รอยล

ะ 81

.5)

- การ

ตรวจ

เทา

ตรวจ

ดวงต

าสงก

วา จ

งหวด

B แ

ละปร

ะเทศ

ซงจ

งหวด

B

ในก

ารดแ

ลเรอ

งเบา

หวาน

ยงตำ

กวา

ประ

เทศค

อนขา

งมาก

จงหว

ด D

มการ

บรกา

รดแล

ในเร

องกา

รคว

บคมอ

าหาร

หวาน

จด ไข

มนสง

ควบ

คมนำ

หนกต

ว ออ

กกำล

งกาย

อยาง

ถกตอ

ง สง

กวาป

ระเท

ศ แ

ตจงห

วด C

นอย

กวา

ประเ

ทศ ย

กเวน

การอ

อกกำ

ลงกา

ยอย

างถก

ตองส

งกวา

ประเ

ทศ- ท

งสอง

จงหว

ดไดร

บการ

บรกา

รรกษ

า โ

ดยกา

รกนย

าแผน

ปจจบ

นใกล

เคยง

กบป

ระเท

ศ

- การ

ตรวจ

ระดบ

นำตา

ลทกเ

ดอนน

อย ก

วารอ

ยละ

30

- รวม

ทงก

ารตร

วจเท

าและ

ดวงต

าใน

จงห

วด C

นพบ

การบ

รการ

ยงนอ

ยกวา

ระด

บประ

เทศ

จงหว

ด E

มการ

บรกา

รดแล

ในเร

องกา

รควบ

คมอา

หารห

วานจ

ด ไข

มนสง

คว

บคมน

ำหนก

ตว อ

อกกำ

ลงกา

ยอยา

งถก

ตอง

นอยก

วาปร

ะเทศ

ซงจ

งหวด

F

ในกา

รดแล

เรอง

เบาห

วานใ

นประ

เดน

เดยว

กนสง

กวาป

ระเท

ศ - จ

งหวด

E ไ

ดรบก

ารบร

การร

กษาโ

ดย ก

ารกน

ยาแผ

นปจจ

บนสง

กวาป

ระเท

ศ แ

ตจงห

วด F

นอย

กวาป

ระเท

ศ

- แตใ

นการ

รบกา

รตรว

จตดต

ามระ

ดบ น

ำตาล

ฯ กา

รตรว

จเทา

ตรว

จดวง

ตา ข

องจง

หวด

E ดก

วาปร

ะเทศ

ขณ

ะท

จงห

วด F

การ

ตรวจ

ตดตา

มระด

บ น

ำตาล

ฯ ตำ

กวา

ระด

บประ

เทศแ

ละจง

หวด

E ทม

การ

ตรว

จสงถ

งรอย

ละ 9

4 (พ

.ศ. 2

548)

แ

ตจงห

วด F

มกา

รตรว

จเทา

ตรว

จ ต

า สง

เทาก

บหรอ

มากก

วาปร

ะเทศ

โ

ดยเฉ

พาะก

ารตร

วจตา

มการ

ตรวจ

สง ถ

งรอย

ละ 6

3.9

ในปพ

.ศ. 2

550

สงสย

เปนโ

รคคว

ามดน

โลหต

สงเข

าถง

บรกา

รเพ

มขนใ

นปท

ผานม

า 25

47-

2550

และ

ปจจบ

นเขา

รบกา

รรกษ

าไม

ถงรอ

ยละ

50

ในป

255

0 กา

รดแ

ลผท

เปน

โรค

เบาห

วาน

เกนร

อยละ

75

ทไดร

บการ

บรกา

รรกษ

าเพอ

ควบค

มและ

ลดระ

ดบนำ

ตาลใ

นเลอ

ด แต

การต

ดตาม

ตรวจ

วดระ

ดบนำ

ตาลใ

นเลอ

ด มเ

พยงร

อยละ

47

ตรว

จเทา

และด

วงตา

รอยล

ะ 5 แ

ละ

35 แ

ตไมม

ขอมล

การบ

รการ

ประเ

มนแล

ะควบ

คมปจ

จยเส

ยงรว

มจา

กการ

ศกษ

ากล

มจงห

วด พ

บวา

สวนใ

หญท

งสาม

กลมม

คณภา

พกา

รบร

การท

แตกต

างกน

ชดเจ

นในแ

ตละ

จงหว

ดและ

ในแต

ละกล

มมทง

สงแล

ะตำ

กวาป

ระเท

ศ จง

ไมสา

มารถ

ระบใ

นทน

ไดวา

คณภา

พกา

รดแล

รกษา

ผเปน

โรคเ

บาหว

าน ม

ผลตอ

การเ

พมขน

ของ

การเข

ารบก

ารรก

ษาใน

โรงพ

ยาบา

ลของ

โรคเ

บาหว

าน โ

รคคว

ามดน

โลหต

สงแล

ะโรค

หวใจ

หลอด

เลอด

ดงน

น แล

ะเช

นเดย

วกบก

ลมโร

คควา

มดนโ

ลหตส

ง พบ

การเข

าถงบ

รการ

มากก

วารอ

ยละ 5

0 เพ

ยงเล

กนอย

เทาน

น (ป

255

1)

9191


7. ผ

ลการ

ประเ

มนคว

ามสา

มารถ

การ

จดกา

ร ปอ

งกนแ

ละคว

บคมโ

รค

ปร

ะเดน

1 ค

ณคา

แล

ะเปา

ประส

งค

สข

ภาพ

รวมก

น

ปร

ะเดน

2 ป

จจย

กำ

หนดท

างสง

คม

ตอสข

ภาพ

หวขอ

จง

หวด

A,B

จง

หวด

C,D

จง

หวด

E,F

ภาพ

รวมป

ระเท

ศ

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงมา

ก

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

ปานก

ลาง

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

ลดลง

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนเร

ว)

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนปา

นกลา

ง)

และม

แนวโ

นมอต

รากา

รเพม

ขนลด

ลง)

ทงส

องจง

หวดท

กภาค

สวนม

ความ

ตระห

นกแ

ละเห

นวา

เบาห

วานแ

ละคว

ามดน

โลห

ตสงเ

ปนป

ญหา

ทม

ผลกร

ะทบ

ตอต

นเอ

ง คร

อบคร

วและ

ชมชน

รวม

ทงตร

ะหนก

ถงคว

ามรว

มมอ

ในกา

รทำง

านระ

หวาง

ภาคส

วนตา

งๆ

จงหว

ด A

เรมม

การแ

ลกเป

ลยนข

อมล

ในขณ

ะทจง

หวด

B ได

มการ

จดทำ

แผน

และใ

ชทรพ

ยากร

รวมก

นในก

ารบร

การ

สขภา

พท

งสอง

จงหว

ดมกา

รพดค

ยถงค

ณคา

ในกา

รลดป

ญหา

แตยง

ขาดก

ารตง

เปาป

ระสง

ครวม

กนใน

การล

ดจำน

วนโร

คไมต

ดตอเ

รอรง

โดยเ

ฉพาะ

อยาง

ชดเจ

น

ทงสอ

งจงห

วดได

คำนง

ถงปจ

จยกำ

หนด

ทางส

งคมต

อสขภ

าพ

ในแล

ะนอก

ภาคส

าธาร

ณสข

ตระ

หนก

ตอปญ

หาแล

ะเหน

ความ

สำคญ

ของโ

รคไม

ตดตอ

ในชม

ชน ส

วนให

ญตร

ะหนก

ตอคว

ามรว

มมอใ

นการ

ทำงา

นรวม

กนเพ

อลดป

ญหา

และแ

ลกเป

ลยนข

อมล

มกา

รพดถ

งคณ

คาขอ

งการ

ปอง

กนคว

บคมโ

รครว

มกน

จงหว

ด C

มการ

ตงเป

าประ

สงคท

จะบร

รลตา

มภาร

กจทส

อดคล

องกบ

นโยบ

ายใน

ขณะท

จงหว

ด D

ยงไม

มการ

กำหน

ดเป

าประ

สงคร

วมกน

ในกา

รลดป

ญหา

ในปร

ะชาก

รทชด

เจน

สวนใ

หญตร

ะหน

กตอป

จจยก

ำหนด

ทางส

งคมท

มผลต

อพฤต

กรรม

สขภา

พ โด

ยมกา

รกลา

วถงข

อมลป

จจยก

ำหนด

ทางส

งคมบ

างปร

ะเดน

ในภา

พรวม

จงหว

ดเหน

ความ

สำคญ

ของ

ปญหา

และแ

นวโน

มทจะ

เพมข

น แล

ะทก

ภาคส

วนมค

วามต

ระหน

กตอค

วาม

รวมม

อในก

ารทำ

งานเ

พอ

ลดป

ญหา

โรคไ

มตดต

อเรอ

รง โด

ยในร

ะดบจ

งหวด

เหนด

วยตอ

การท

ำงาน

รวมก

นหลา

ยภา

คสวน

เพอล

ดปญ

หา- - อย

างไร

กตาม

ทงสอ

งจงห

วดยง

ไมมก

ารตง

เปาป

ระสง

ครวม

กน ส

วนให

ญมก

ารดำ

เนนก

ารตา

มนโย

บาย

ทงใน

ระดบ

จงหว

ด อำ

เภอล

กษณ

ะเมอ

งแล

ะชนบ

ทตระ

หนกต

อควา

มสำค

ญขอ

งป

จจยก

ำหนด

ทางส

งคม

โดยม

การ

กลาว

ถงแล

ะสาม

ารถร

ะบปจ

จยกำ

หนด

อยาง

กวาง

ๆ ใน

ภาพร

วม

ทกภ

าคสว

นตระ

หนกถ

งปญ

หาโร

คไม

ตดต

อและ

สวนใ

หญตร

ะหน

กถง

ความ

รวมม

อในก

ารทำ

งานร

วมกน

ระหว

างภา

คสวน

ตางๆ

การร

วมกน

ทำงา

นกลม

จงหว

ด A,

B แล

ะ C,

D ม

การแ

ลกเป

ลยน

ขอมล

มเ

พยงจ

งหวด

เดยว

(B) ท

ระบว

ามกา

รจด

ทำแผ

นและ

ใชทร

พยา

กรรว

มกน

มการ

พดถ

งคณ

คาขอ

งการ

ปอง

กนคว

บคมโ

รครว

มกนใ

นของ

กลมจ

งหวด

A,

B แล

ะ C,

Dยง

ไมม

การต

งเป

าประ

สงคร

วมกน

ส

วนให

ญเป

นกา

รดำเ

นนก

ารตา

มนโ

ยบาย

มเพ

ยงจง

หวดเ

ดยว

(C)

มการ

ตงเป

าประ

สงคท

จะบร

รลตา

มภา

รกจท

สอดค

ลองก

บนโย

บาย

สวนใ

หญขอ

งทกก

ลมจง

หวดต

ระหน

กถง

ปจจย

กำหน

ดทาง

สงคม

ตอสข

ภาพ

บางส

วนใน

จงหว

ด C,

D,E

,F ม

การ

กลาว

ถงแล

ะระบ

ปจจ

ยกำห

นดแต

ไม

มการ

รวบร

วมขอ

มล

92


หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

แตไม

ไดมก

ารเก

บรวบ

รวมแ

ละนำ

ไปใช

ใน

การว

างแผ

นและ

กำหน

ดยทธ

ศาสต

รรว

มทงจ

ดทำแ

ผนงา

น/โค

รงกา

รของ

จงหว

ดในภ

าพรว

มมก

ารออ

กแบบ

รายล

ะเอย

ดกจก

รรม

ตามแ

ผนงา

น/โค

รงกา

รตาม

นโยบ

ายสว

นกลา

งใหส

อดคล

องกบ

จงหว

ด

- มการ

รวมด

ำเนน

กจกร

รมใน

สถาน

ศกษา

และม

การร

วมมอ

ในกา

รดำเ

นนง

านพฒ

นาแล

ะกจก

รรมพ

เศษต

ามนโ

ยบาย

ในสถ

านทท

ำงาน

ทงสอ

งจงห

วดมก

ารปร

ะเมน

ประช

ากร

กลมเ

สยง

มกา

รรวบ

รวมข

อมลร

ะบาด

วทยา

แตไม

สมำเ

สมอ

มควา

มตระ

หนกถ

งราก

ของส

าเหต

แต

ยงไม

มควา

มชดเ

จนใน

การเ

ชอมโ

ยงกบ

มาตร

การโ

ครงก

ารกจ

กรรม

ทสอด

คลอง

กบสา

เหตห

รอปจ

จยเส

ยงเด

นในพ

นท

แตยง

ไมมก

ารรว

บรวม

ขอมล

ในระ

ดบจง

หวดแ

ละยง

ไมชด

เจนใ

นการ

นำขอ

มลปจ

จยกำ

หนดไ

ปใชใ

นการ

วางแ

ผนแล

ะปร

ะเมน

ผลแต

พบวา

การจ

ดกจก

รรมเ

ชงรก

นอก

จาก

น มก

ารสน

บสนน

การแ

ลกเป

ลยนเ

รยนร

แล

ะการ

สนบส

นนนโ

ยบาย

ตามร

องขอ

มควา

มรวม

มอภา

ยใตง

านตา

มนโย

บาย

สวนก

ารดำ

เนนก

ารดา

นกฎห

มาย/

กฎระ

เบยบ

ระบไ

ดตาม

นโยบ

าย

ยงไม

พบว

ามโค

รงสร

างคว

ามรว

มมอ

กบสถ

านศก

ษาอย

างเป

นระบ

บ ส

วนใน

สถาน

ทท

ำงาน

มกลไ

กควา

มรวม

มอภา

ยใตน

โยบา

ยและ

โครง

การเ

ฉพาะ

มการ

ประเ

มนคว

ามจำ

เปนค

วามต

องกา

รดา

นสขภ

าพ แ

ตยงข

าดขอ

มลเ

พอ

ประเ

มนคว

ามตอ

งการ

การบ

รการ

ดาน

สาธา

รณสข

เพอก

ารป

องกน

ควบค

มโร

คเชง

รก

มการ

คำนง

ถงรา

กสาเ

หตเฉ

พาะก

ารบร

การท

างคล

นกระ

ดบบค

คล แ

ตการ

ปฏบต

กจกร

รมนำ

มาพฒ

นาโค

รงกา

ร/กจ

กรรม

เปนค

รงคร

าว

แตมเ

พยง

ภาคส

าธาร

ณสข

ทใช

ขอมล

ในกา

รออก

แบบก

ารบร

การเ

พอต

อบสน

องตอ

ปจจ

ยกำห

นดทา

งสงค

มตอ

สขภา

พทงเช

งรกแ

ละรบ

รวมท

งมคว

ามรว

มมอก

บภาค

สวนอ

นๆใน

การจ

ดการ

ปจจย

กำหน

ด

สวนก

ารดำ

เนนก

ารดา

นกฎห

มาย/

กฎระ

เบยบ

มาต

รการ

ทางส

งคมเ

ปนกา

รดำ

เนนง

านตา

มนโย

บาย

จง

หวดม

การด

ำเนน

การใ

นสถา

นศกษ

าแล

ะสถา

นทท

ำงาน

เปนค

วามร

วมมอ

ตามน

โยบา

ยสวน

กลาง

ยงไม

มการ

รวบร

วมขอ

มลแล

ะนำเ

สนอ

อยาง

เปนร

ะบบ

ในภา

พรวม

ของจ

งหวด

มการ

นำขอ

มลมา

วางแ

ผน

-

ในจง

หวด

E,F

สาธา

รณสข

มการ

ใช

ขอม

ลในก

ารออ

กแบ

บบ

รการ

ดแล

รกษ

าเพ

อตอบ

สนอง

ปจจ

ยกำห

นดทา

งสงค

มฯทง

เชงร

กและ

รบมค

วามร

วมมอ

กบภา

คสวน

ตางๆ

ใน

การจ

ดการ

ปจจ

ยกำห

นดใน

จงหว

ด E,

F ท

กจงห

วดมก

ารออ

กแบบ

และ

จดกจ

กรรม

ใหสอ

ดคลอ

งกบ

จงหว

ดใน

งานต

ามนโ

ยบาย

และต

ามรอ

งขอ

ทกกล

มจงห

วดมก

ารดำ

เนนง

านตา

มกฎ

หมาย

กฎร

ะเบย

บ แล

ะมาต

รการ

ตางๆ

ในส

ถานท

ศกษ

าและ

สถาน

ททำ

งานต

ามนโ

ยบาย

จากส

วนกล

าง

เฉพ

าะกล

ม A,

B แล

ะ C,

D มค

วาม

รวมม

อกจก

รรมพ

เศษ

หรอโ

ครงก

ารเฉ

พาะ

ทงสา

มกลม

จงหว

ดยงไ

มมขอ

มลทา

งระ

บาดว

ทยา

ของจ

งหวด

และไ

มได

รวบร

วมหร

อมรว

บรวม

บางแ

ตจะไ

มสม

ำเสม

อ มข

อมลป

ระเม

นกลม

เสยง

ทงสา

มกลม

จงหว

ดมคว

ามตร

ะหนก

ถงรา

กสาเ

หตกา

รเกด

โรคแ

ตกตา

งกน

โดยจ

งหวด

กลม

C,D

เปนก

ลมทค

ำนง

ถงแล

ะนำม

าพฒ

นาโค

รงกา

รกจก

รรม

บางแ

ตทำเ

ฉพาะ

ดานค

ลนกเ

ทานน

ปร

ะเดน

3 ส

มรรถ

นะ

ดานส

าธาร

ณสข

และ

โค

รงสร

างภา

ยใน

9393


ปร

ะเดน

4 ส

มรรถ

นะ

ดา

นการ

ดแลป

ฐมภม

และโ

ครงส

รางภ

ายใน

หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

มการ

ประเ

มนอต

รากำ

ลงคว

ามตอ

งการ

บคลา

กรใน

การท

ำงาน

แตแผ

นบคล

ากร

และแ

ผนกา

รพฒ

นาสม

รรถน

ะดาน

โรค

ไมตด

ตอเร

อรงย

งไมช

ดเจน

เฉพา

ะจงห

วด B

ไมมป

ญหา

การค

มนาค

ม จง

เปดโ

อกาส

ใหปร

ะชาช

นเขา

ถงบร

การ

ระดบ

สงโด

ยตรง

ในก

ารพ

ฒนา

การ

จดกา

รบรก

ารแล

ะรปแ

บบเพ

อใหเ

ขาถง

บรกา

ร จง

หวด

A มก

ระบว

นการ

วาง

แผนง

าน/โ

ครงก

ารคอ

นขาง

ชดเจ

น

ทงสอ

งจงห

วดเห

นควา

มสำค

ญใน

การ

ดแลป

ฐมภม

และ

ระบบ

ทบาท

เฉพา

ะขอ

งการ

ดแลป

ฐมภม

ดานโ

รคไม

ตดตอ

เรอร

งทเช

อมโย

งกบช

มชน

มการ

รวบร

วมขอ

มลระ

บาดว

ทยาแ

ตไม

สมำเ

สมอ

มการ

นำขอ

มลหล

กฐาน

มาใช

ในกา

รออ

กแบบ

การด

แลปฐ

มภม

ไมมแ

ผนพฒ

นาทร

พยาก

รบคค

ลเฉพ

าะดา

นโรค

ไมตด

ตอเร

อรง ม

การส

นบสน

นกา

รพฒ

นาสม

รรถน

ะเจา

หนาท

ตาม

นโยบ

าย น

อกจา

กนม

การ

จดสร

รทร

พยา

กรเพ

อพ

ฒนา

บคล

ากรเ

ปน

ครงค

ราว

มควา

มตระ

หนกต

อการ

เขาถ

งบรก

าร

โดยจ

ดใหม

การบ

รการ

เชงร

ก

ทกภ

าคสว

นเห

นควา

มสำค

ญตอ

การ

ดแลป

ฐมภม

มกา

รระบ

บทบา

ทของ

การด

แลปฐ

มภมใ

นการ

สงเส

รม ป

องกน

แล

ะรกษ

าเบอ

งตน

รวมท

งการ

ทำงา

นเช

งรก

แตพบ

วายง

ไมมก

ารกล

าวถง

การป

ระเม

นสถ

านกา

รณปญ

หาโร

คไมต

ดตอเ

รอรง

และค

วามต

องกา

รการ

ปอง

กนแล

ะจด

การโ

รคใน

ชมชน

มการ

คำนง

ถงขอ

มลหล

กฐาน

และน

ำมา

ใชใน

การอ

อกแบ

บบรก

ารปฐ

มภม

โดย

ไมพบ

วามแ

ผนกา

รพฒ

นาบค

ลากร

ดาน

โรคไ

มตดต

อเรอ

รงโด

ยเฉพ

าะ แ

ตมกา

รพ

ฒนา

สมรร

ถนะข

องเจ

าหนา

ทโด

ยม

การป

ระเม

นภาย

ในแต

ละกล

มงาน

และ

ทงส

องจง

หวดม

แผนก

ารจด

สรรง

บปร

ะมาณ

เพอพ

ฒนา

บคลา

กร

รวมท

งมกา

รพฒ

นากา

รจดก

ารบร

การ

และร

ปแบ

บเพ

อให

ประช

าชนเ

ขาถง

บรกา

ร

ในภา

พรว

มจงห

วดท

งผบ

รหาร

และ

ผปฏบ

ตงาน

เหนค

วามส

ำคญ

ของบ

ทบาท

การด

แลปฐ

มภม

มการ

ประเ

มนสถ

านกา

รณป

ญหา

โรค

ไมตด

ตอเร

อรง

นำขอ

มลหล

กฐาน

มาออ

กแบบ

การด

แลปฐ

มภม

ไมมแ

ผนกา

รพฒ

นาบค

ลากร

ดานโ

รคไม

ตดต

อเรอ

รงโด

ยเฉพ

าะแต

มกา

รสน

บสนน

เปนค

รงคร

าวตา

มนโย

บาย

ทงสา

มกลม

จงหว

ดมคว

ามตร

ะหนก

ตอกา

รเขา

ถงบร

การใ

นมต

ทางก

ารแพ

ทยมก

ารเพ

มโอก

าสกา

รเขา

ถงให

กา

รบรก

ารทา

งคลน

กใหส

อดคล

องกบ

สถาน

การณ

ของพ

นท

ทงสา

มกลม

จงหว

ดเหน

ความ

สำคญ

ของบ

ทบาท

การด

แลปฐ

มภม

และก

ลม

A,B

เหนด

วยกบ

การท

ำงาน

เชอม

โยง

ชมชน

แมว

าจะม

ความ

กงวล

อยบา

งกบ

การค

ดกรอ

งควา

มเสย

งและ

โรค

ทจะเ

พมภ

าระต

อระบ

บบรก

าร

ทงสา

มกลม

จงหว

ดในก

ารดแ

ลปฐม

ภมมก

ารปร

ะเมน

สถาน

การณ

ปญหา

โรค

เรอ

รงบ

าง แ

ละคว

ามตอ

งการ

การ

ปองก

นและ

จดกา

รโรค

เรอร

งในช

มชน

แตไม

สมำเ

สมอ

ทงสา

มกลม

จงหว

ดมกา

รคำน

งถงน

ำขอ

มลหล

กฐาน

มาออ

กแบบ

การด

แลปฐ

มภม

94


หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

มบรก

ารเช

งรกแ

ละชม

ชนรว

มดำเ

นนกา

ร ผใ

หบรก

ารสา

มารถ

เขาถ

งคมอ

มกลไ

กการ

สงตอ

ทชด

เจน

รวมก

บม

แนวท

างแล

ะมชอ

งทาง

การเ

ขาถง

ขอมล

ขาวส

ารดา

นโรค

ไมตด

ตอเร

อรง

พบวา

ทงสอ

งจงห

วดยง

ไมมแ

ผนทร

พยา-

กรบค

คลแล

ะแผน

การพ

ฒนา

สมรร

ถนะ

ดานโ

รคไม

ตดตอ

เรอร

ง แตม

การจ

ดสรร

บคลา

กรรบ

ผดชอ

บงาน

ตามค

วามจ

ำเปน

และม

การ

ประ

เมน

สมรร

ถนะข

องบค

ลากร

ในภา

พรวม

มกา

รสนบ

สนน

การอ

บรมเ

ปนคร

งครา

วตาม

ความ

จำเป

น

ทงสอ

งจงห

วดสว

นใหญ

ยงไม

ไดมก

ารเข

ามาร

วมคด

เพอล

ดจำน

วนผป

วยแล

ะภา

ระจา

กโรค

กลมน

อยาง

ชดเจ

น

ใชค

มอ/แ

นวปฏ

บตจ

ากจง

หวดแ

ละสว

นกลา

ง

มระบ

บการ

สงตอ

ทชดเ

จน โ

ดยเฉ

พาะ

ในจง

หวด

C ได

สราง

ความ

รวมม

อกน

หลาย

ภาคส

วนรว

มทงม

หาวท

ยาลย

ในกา

รพฒ

นาระ

บบคร

บวงจ

รสนบ

สนน

การค

วบคม

ปองก

นในร

ะดบท

ตยภม

มแผน

บคลา

กรดา

นการ

ดแลป

ฐมภม

ตา

มกรอ

บอตร

ากำล

ง แต

ไมม

แผน

ดานโ

รคไม

ตดตอ

เรอร

งโดย

เฉพา

ะ แต

มก

ารจด

สรรง

บประ

มาณ

ในกา

รพฒ

นาบค

ลากร

ระดบ

ปฐมภ

ม รว

มทงม

การ

สงเส

รมแล

ะสนบ

สนนส

งจงใ

จในก

ารพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ชมชน

มสวน

รวมค

ดรวม

ทำใน

การป

องกน

ควบค

มโรค

ไมตด

ตอเร

อรง

- มการ

พฒ

นาแล

ะสน

บสน

นแนว

ทาง

การจ

ดบรก

ารแล

ะสงต

อระห

วางส

ถาน

บรกา

ร

ในกา

รวาง

แผนท

รพยา

กรบค

คลใน

การ

ดแลป

ฐมภ

มยงไ

มชดเ

จน แ

ตมแผ

นกา

รพฒ

นาสม

รรถน

ะทจำ

เปนใ

นภาค

สาธา

รณสข

ในภา

พรวม

และม

การจ

ดสรร

ทรพ

ยากร

ตามแ

ผนพ

ฒนา

บคล

ากร

ในกา

รดแล

ปฐมภ

ม โด

ยจงห

วด E

มกา

รให

การส

นบสน

นเพ

ยงพอ

และ

พบวา

ท

งสอง

จงหว

ดมกา

รสงเ

สรม/

ใหส

งจง

ใจใน

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถใน

การ

ดำเน

นงาน

ชมชน

เขาม

ามสว

นรวม

ดานป

องกน

ควบค

มโรค

ไมต

ดตอเ

รอรง

เปน

ครง

คราว

มการ

ใชคม

อและ

แนวป

ฏบตท

งในก

ลมA,

B แ

ละกล

ม C,

D แ

ตยงไ

มเหน

ชดเจ

นใน

กลม

E,F

ทง

3 กล

มจงห

วดมก

ารพ

ฒนา

และ

กลไก

การส

งตอท

งตาม

นโยบ

ายสว

นกล

างแล

ะของ

จงหว

ดเอง

อยาง

ไรกต

ามคว

ามสอ

ดคลอ

งตอบ

สนอง

ตอกา

รป

องกน

ควบค

มโรค

มควา

มกาว

หนา

ไมเท

ากนท

งในม

ตเชง

รกแล

ะรบ

ทงส

ามกล

มจงห

วดไม

มแผน

พฒ

นาบค

ลากร

ในกา

รดแล

ปฐมภ

มโดย

เฉพา

ะแต

มการ

สนบส

นนกา

รพฒ

นาจำ

นวน

และส

มรรถ

นะขอ

งบคค

ลเปน

ครงค

ราว

ตามน

โยบา

ยสวน

กลาง

และโ

ครงก

ารเฉ

พาะ

ของเ

ขตใน

จงหว

ด E

ทพ

บม

การใ

หการ

สนบส

นนอย

างเพ

ยงพ

อ

พบ

วาใน

สามก

ลม

จงห

วดม

ความ

แตกต

างกน

ในกา

รมสว

นรวม

คดรว

มทำ

ของช

มชน

โดยพ

บวาก

ลมจง

หวด

ทมก

ารเพ

มขน

ของผ

ปวย

ในสง

มาก

การม

สวนร

วมขอ

งชมช

นตำ

ปร

ะเดน

5 ส

มรรถ

นะ

ของช

มชนแ

ละ

โครง

สราง

ภายใ

น

9595


ปร

ะเดน

6

กา

รบรณ

าการ

ปอ

งกนแ

ละจด

การ

โร

คไมต

ดตอเ

รอรง

หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

มการ

ประเ

มนสข

ภาพแ

ละมข

อมลอ

ยใน

ชมชน

บางช

มชนม

กลยท

ธในก

ารระ

ดมท

นเพ

อสนบ

สนนก

ารดแ

ลสขภ

าพ

ทงสอ

งจงห

วดมก

ารพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ของอ

าสาส

มครส

าธาร

ณสข

มการ

แลกเ

ปลยน

เรยน

รในร

ะดบช

มชน

ทงสอ

งจงห

วดสว

นใหญ

มควา

มเขา

ใจกา

รดำเ

นนงา

นอยา

งเปน

ระบบ

มการ

รวบร

วมขอ

มลแต

ไมชด

เจนว

าม

การป

ระเม

นควา

มจำเ

ปนขอ

งประ

ชาชน

ดานส

ขภาพ

จงหว

ด C

มการ

ระดม

ทนจา

กชมช

น จด

ตงเป

นกอง

ทนผป

วยเร

อรง

มเงน

บรจา

คจาก

วดแล

ะเงน

กองท

นสขภ

าพตำ

บล ใน

ขณะท

จงหว

ด D

ยงไม

มแผน

ในกา

รระด

มทรพ

ยากร

จากช

มชน

ทงส

องจง

หวดม

การพ

ฒนา

ศกยภ

าพขอ

งอาส

าสมค

รสาธ

ารณ

สข

มกา

รแลก

เปล

ยนเร

ยนรร

วมกน

ในชม

ชน

สวนใ

หญมค

วามร

วมมอ

ในกา

รวาง

แผน

และด

ำเนน

กจกร

รม

มการ

ประเ

มนสถ

านกา

รณปญ

หาสข

ภาพ

ของช

มชน

มการ

ใชท

รพยา

กรรว

มกนท

งอำเ

ภอลก

ษณะเ

มองแ

ละชน

บทแต

ไมถง

การ

ระดม

ทรพย

ากร

และพ

บวาย

งไมช

ดเจน

ในกา

รพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ของผ

นำเฉ

พาะเ

รองโ

รคไม

ตดตอ

เรอร

ง

อยาง

ไรกต

ามทง

สองจ

งหวด

มการ

แลก

เปลย

นเรย

นรทง

ในเข

ตเมอ

งและ

ชนบท

ยงไม

มควา

มรวม

มอใน

การท

ำงาน

อยาง

เปนร

ะบบ

ทงส

ามกล

มจง

หวดม

การป

ระเม

นสถ

านกา

รณปญ

หาสข

ภาพ

ของช

มชน

แตไม

ชดเ

จนใน

การป

ระเม

นคว

ามตอ

งการ

บรกา

รสขภ

าพ

จากท

ง 3

กลม

จงหว

ดเพ

งเรม

การ

ระดม

ทรพ

ยากร

รวมก

นในช

มชนใ

นกล

มจงห

วดท

มการ

เพมส

งมาก

และ

1 จง

หวดใ

นกลม

จงหว

ดมกา

รเพ

มกา

รปวย

ปานก

ลางโ

ดยยง

เนน

ไปท

กา

รดแล

สขภา

พทว

ไปแล

ะผปว

ย

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถขอ

งการ

เปน

ผน

ำมกา

รดำเ

นนก

ารใน

กลม

อาสา

สมคร

สาธา

รณสข

ในจง

หวด

ทม

การเ

พม

ขนข

องผ

ปวย

ในแต

ไม

ชดเจ

นในก

ลมจ

งหวด

ทม

แนวโ

นม

ลดลง

ทงสา

มกลม

จงหว

ดมกา

รแลก

เปลย

นเรย

นรใน

ชมชน

โดยก

ลม E

,F ม

กจกร

รมน

ทงใน

เมอง

และช

นบท

มควา

มเขา

ใจใน

การร

วมมอ

และท

ำงาน

อยาง

เปนร

ะบบก

บหน

วยงา

นอน

ในกล

มท

มกา

รเพ

มข

นขอ

งผป

วยใน

เทาน

น

96


หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

ยงไม

มการ

พดคย

ถงคณ

คาแล

ะการ

จดลำ

ดบคว

ามสำ

คญแล

ะการ

เขาถ

งในก

ารลด

จำนว

นและ

ภาระ

โรค

มการ

รวม

วางแ

ผนเพ

อสรา

งควา

มเขม

แขงภ

ายใน

ระบบ

สาธา

รณสข

รวมก

บเคร

อขาย

ทงภา

ครฐแ

ละชม

ชน แ

ละมก

ารรว

มกน

ดำเน

นงา

นในห

ลายส

วน ไ

ดแก

ม

โครง

การร

วมกน

และด

ำเนน

งานใ

นรป

สหวช

าชพ

มการ

ดำเน

นงาน

ตามน

โยบา

ยจง

หวดโ

ดยรว

มมอก

นหลา

ยภาค

สวน

มกา

รตด

ตามป

ระเม

นผล

มก

ลไก

เชอ

มโยง

ความ

ตอเน

องเ

ฉพาะ

การ

บรกา

รสขภ

าพรา

ยบคค

ล ซง

เขตเ

มอง

และช

นบทม

ขอตก

ลง

มการ

ใชขอ

มลรว

มกน

แตยง

ไมพบ

ความ

รวมม

อในก

ารพฒ

นาปร

ะเดน

ขาวส

ารทา

งสขภ

าพ

มควา

มรวม

มอใน

การว

างแผ

น

ยงไม

มกลไ

กทชด

เจนใ

นการ

สนบส

นนคว

ามเช

อมโย

งอยา

งตอเ

นอง

มการ

แลกเ

ปลยน

ขอมล

และร

ะบบท

รอ

งรบ

ใหเก

ดขอม

ลรวม

กนใน

การ

ตดตา

ม เฝ

าระว

งและ

ประเ

มนผล

ตาม

ตวชว

ด

มควา

มรวม

มอใน

การแ

ลกเป

ลยนข

อมล

ขาวส

าร

มการ

รวมม

อกนใ

นแผน

งาน/

โครง

การ

ในขณ

ะทจง

หวด

F สว

นใหญ

เขาใ

จแล

ะระบ

เรอง

การบ

รณาก

ารแล

ะการ

ประส

านงา

น แล

ะมโค

รงสร

างคว

ามรว

มมอใ

นโคร

งการ

ยอยท

ชดเจ

นในก

ลมยอ

ย จง

หวด

E มก

ารรว

มวาง

แผนก

บภา

คสาธ

ารณ

สข เพ

อสรา

งควา

มเขม

แขง

ในกา

รลดป

ญหา

โรคไ

มตดต

อเรอ

รง

ทงส

องจง

หวดม

กลไก

สนบ

สนน

การ

เชอม

โยงค

วามต

อเนอ

งตาม

นโยบ

าย

มระบ

บทรอ

งรบก

ารใช

ขอมล

รวมก

น

ยงไม

มการ

พฒนา

ขาวส

ารทา

งสขภ

าพทช

ดเจน

ผเกย

วของ

ของท

งสาม

กลมจ

งหวด

มการ

รวมว

างแผ

นกบส

วนตา

งๆ ต

ามนโ

ยบาย

จงหว

ดและ

ยงไม

มการ

พดคย

ใหคณ

คากา

รจดล

ำดบ

ความ

สำคญ

ของป

ญหา

เฉพา

ะจงห

วด F

ทสวน

ใหญ

เข

าใจร

ะบปร

ะเดน

ประส

านมโ

ครงส

ราง

ความ

รวมม

อชดเ

จนใน

โครง

การย

อยตา

งๆ

มกลไ

กควา

มเชอ

มโยง

ความ

ตอเน

องตา

มนโย

บายแ

ละกา

รบรก

ารสข

ภาพ

รายบ

คคลใ

นกลม

จงหว

ด A,

B แล

ะ กล

มจงห

วด E

,F

มระบ

บรอง

รบใน

การใ

ชขอม

ลรวม

กนใน

การก

ำกบ

ตดต

ามเฝ

าระว

งและ

ประเ

มนผล

ของจ

งหวด

B จ

งหวด

C

และจ

งหวด

E,F

ไมมก

ระบว

นการ

ในกา

รรวม

มอพฒ

นาขา

วสาร

ทางส

ขภาพ

ทเปน

ขอมล

สำคญ

ในกา

รสน

บสน

นกา

รปอ

งกน

และ

ควบค

มปจจ

ยเสย

ง กา

รสนบ

สนนใ

หมสข

ภาพ

ด รว

มทงก

ารจด

การต

นเอง

9797


ปร

ะเดน

7 ก

ารกำ

กบ

ปร

ะเมน

ผล

แล

ะเรย

นร

ปร

ะเดน

8 ภ

าวะผ

นำ

กา

รมหน

สวน

แล

ะการ

ลงทน

หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

ทง 3

กลม

จงหว

ดโดย

เฉพ

าะภา

คสวน

สาธา

รณสข

มการ

นำขอ

มลหล

กฐาน

ขอเท

จจรง

มาใช

ในกา

รประ

เมน

ผล

ในกา

รทำแ

ผน แ

ละกำ

หนดก

จกรร

มใน

พนท

แตยง

ไมได

ใชใน

การป

รบแผ

นมก

ารสน

บสนน

เพอพ

ฒนา

เจาห

นาท

สาธา

รณสข

/อาส

าสมค

ร ใน

การก

ำกบ

ตดตา

มและ

ประเ

มนผล

ภาวะ

สขภา

พขอ

งคน

ในช

มชน

และพ

ฒน

าตาม

นโยบ

ายมก

ารกำ

หนดต

วชวด

และร

ะบบใ

นการ

กำก

บต

ดตาม

ผลงา

นแล

ะผลล

พธ

ตามน

โยบา

ยไม

มกา

รพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ของ

บคลา

กรใน

การว

เครา

ะห ส

งเคร

าะห

ขอมล

แปล

ผล แ

ละรา

ยงาน

ผลลพ

ธใน

ทง 3

กลม

จงหว

ด ยก

เวนจ

งหวด

B

ทม

การ

ระบ

การ

พฒ

นาค

วาม

สามา

รถฯ

สวนใ

หญภา

คสาธ

ารณ

สขใน

ทกระ

ดบมก

ารรว

มจดล

ำดบค

วามส

ำคญ

ของ

กลยท

ธ แล

ะออก

แบบ

กจก

รรมท

สอ

ดคลอ

ง ใน

การเ

พมค

วามเ

ขมแข

งยก

เวน

กลม

จงหว

ด A

,B ท

ระบ

วามผ

นำใ

นทกร

ะดบ

การร

วมจด

ลำดบ

ในปร

ะเดน

ทเกย

วของ

ทงสอ

งจงห

วด ม

การน

ำขอม

ลหลก

ฐาน

มาใช

ในกา

รประ

เมน

ผลตา

มแผน

ท

กำหน

ดไว

แตขอ

มลท

ไดยง

ไมได

ถกนำ

มาใช

ในกา

รปรบ

แผนร

ะยะก

ลาง

มแผน

และพ

ฒนา

เจาห

นาทส

าธาร

ณสข

/อา

สาสม

ครใน

การก

ำกบต

ดตาม

และ

ประเ

มนผล

มการ

กำหน

ดตวช

วดแล

ะระบ

บกำก

บ ตด

ตาม

ตามน

โยบา

ย

จงหว

ด B

มการ

พฒนา

ความ

สามา

รถผร

บผดช

อบใน

การว

เครา

ะห ส

งเคร

าะห

แปรผ

ลขอม

ล ใน

ขณะท

จงหว

ด A

ไมม

การป

ระเม

นและ

พฒนา

ความ

สามา

รถขอ

งบคล

ากรน

โดยเ

ฉพาะ

ผนำใ

นแตล

ะระด

บมกา

รรวม

จดลำ

ดบคว

ามสำ

คญขอ

งกลย

ทธใน

บางป

ระเด

นทเ

กยวข

องกบ

โรคไ

มตดต

อ

มกา

รใชข

อม

ลหลก

ฐานแ

ละนำ

ผลกา

รประ

เมนม

าใชใ

นการ

วางแ

ผน

มกา

รพฒ

นาค

วามส

ามาร

ถ อส

ม.ใน

การต

ดตาม

ประเ

มนผล

ภาวะ

สขภา

พขอ

งคนใ

นชมช

น ใน

ภาพร

วมท

งสอง

จงหว

ด

มการ

กำหน

ดตวช

วดใน

ภาพจ

งหวด

และ

ถายร

ะดบไ

ปยงห

นวยง

านสา

ธารณ

สขทก

ระดบ

ตามน

โยบา

ยของ

ประเ

ทศไม

พบว

ามกา

รพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

บคลา

กรใน

การว

เครา

ะห ส

งเคร

าะห

ขอมล

ในกา

รจดก

ารปญ

หาโร

คไมต

ดตอ

เรอร

ง

สวนใ

หญใน

ภาคส

าธาร

ณสข

มการ

รวม

จดลำ

ดบคว

ามสำ

คญขอ

งกลย

ทธ ใน

การ

ปองก

นจดก

ารโร

คไมต

ดตอเ

รอรง

ตาม

นโยบ

าย

ระดบ

จงหว

ดมกา

รใชข

อมลห

ลกฐา

นเพ

ยงบา

งสวน

สวน

ภาคท

องถน

ยงไม

มการ

ใชขอ

มลใน

การป

ระเม

น

นอกจ

ากน

ยงไ

มมแผ

นพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ในกา

รตดต

าม ป

ระเม

นผล

และก

ารเร

ยนร

มเพ

ยงกา

รสนบ

สนน

การพ

ฒนา

ตามน

โยบา

ย

ในภา

พรวม

ของจ

งหวด

มราย

งานต

วช

วดแล

ะระบ

บตดต

ามผล

ลพธต

ามนโ

ยบาย

ไม

พบว

าทงส

องจง

หวดม

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถบค

ลากร

ในกา

รวเค

ราะห

สง

เครา

ะหขอ

มล แ

ปลผล

และ

รายง

านผล

ลพธ แ

ตมกา

รมอบ

หมาย

ผรบผ

ดชอบ

สวนใ

หญใน

ภาคส

าธาร

ณสข

ในเข

ตเมอ

งมก

ารรว

มจดล

ำดบ

ความ

สำคญ

ของ

กลยท

ธเพ

อจด

ทำแผ

น สว

นในภ

าคสว

นอนก

ารรว

มจดล

ำดบค

วามส

ำคญ

ในกา

รปอง

กนจด

การโ

รคไม

ตดต

อเร

อรงย

งมนอ

ย

98


หว

ขอ

จงหว

ด A,

B

จงหว

ด C,

D

จงหว

ด E,

F ภา

พรว

มประ

เทศ

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในสง

มาก

(จ

งหวด

ทมอต

ราผป

วยใน

สงปา

นกลา

ง

(จงห

วดทม

อตรา

ผปวย

ในลด

ลง

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

เรว)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ปานก

ลาง)

แล

ะมแน

วโนม

อตรา

การเ

พมขน

ลดลง

)

ทง

3 กล

มจง

หวดม

ความ

แตกต

างใน

การส

นบสน

นทรพ

ยากร

ในแต

ละจง

หวดข

องกล

มจงห

วด ใน

การส

ำรวจ

ครง

นก

ารระ

บถ

งการ

สนบ

สนน

ทรพ

ยากร

ตอเน

องไม

ไดบ

งถงก

ารท

จงหว

ดมกา

รเพ

มขน

หรอล

ดลงข

องจำ

นวนผ

ปวยใ

นหรอ

ไม

ทง

3 กล

มจงห

วดมก

ารมอ

บหมา

ยผ

ประ

สานง

านภา

พรว

มแตย

งขาด

คณะก

รรมก

ารอา

วโสม

าชวย

สนบส

นนกา

รตดส

นใจ

ผนำ

ทงส

ามกล

มจง

หวดไ

มมคว

ามแต

กตาง

กนใน

การส

นบสน

นการ

จดสง

แวดล

อมใน

สถาน

ททำง

าน

ผนำส

วนให

ญขอ

งทง

3 กล

มจงห

วดใช

กลไก

การก

ำกบ

ตดตา

มในร

ะบบ

ปกตท

งนโย

บาย

รายง

าน น

เทศง

าน

เฉพ

าะกล

มจงห

วด E

,F ร

ะบถง

การ

ตดตา

มผลล

พธท

เปน

รปธร

รมแล

ะโป

รงใส

มการ

สนบส

นนทร

พยาก

รซงก

นและ

กนอย

างตอ

เนอง

มการ

มอบห

มายผ

ประส

านระ

ดบจง

หวด

และม

การป

ระสา

นงาน

ภาพร

วมเป

นคร

งครา

ว

ผน

ำองค

กรม

นโย

บาย

และใ

หก

ารสน

บสนน

การจ

ดสงแ

วดลอ

มทเอ

อตอ

การล

ดปญ

หาแล

ะสรา

งเสร

มสขภ

าพใน

ททำง

าน

มกลไ

กการ

กำกบ

ตดต

ามนโ

ยบาย

และ

ผลลพ

ธโดย

ใชระ

บบปก

ต

มการ

จดสร

รทรพ

ยากร

ตามค

วามจ

ำเปน

และร

องขอ

มการ

มอบห

มายผ

ประส

านงา

นกลย

ทธ

ภาพร

วมใน

การป

องกน

จดกา

รปญ

หาโร

คไมต

ดตอเ

รอรง

ชดเจ

น

มการ

จดสง

แวดล

อมกา

รทำง

านทเ

ออตอ

การล

ดปญ

หาแล

ะสรา

งเสร

มสขภ

าพใน

การป

องกน

โรคใ

นภาพ

รวม

ทงสอ

งจงห

วดมร

ะบบร

ายงา

นตาม

ตวชว

ด รว

มทงม

การน

เทศต

ดตาม

และ

การร

ายงา

นอยา

งตอเ

นอง

จงหว

ด E

ในระ

ดบจง

หวดม

ขอตก

ลงใน

การจ

ดสรร

ทรพ

ยากร

ในระ

ยะยา

ว ใน

ขณะท

จงห

วด F

เปนร

ะยะส

นและ

ขนกบ

ผมอำ

นาจต

ดสนใ

จ

ในภา

พรวม

ของร

ะดบจ

งหวด

ทงส

องจง

หวดม

ผป

ระสา

นงาน

กลยท

ธ ม

นโยบ

ายแล

ะตระ

หนกต

อนโย

บาย

สนบส

นนกา

รจดส

งแวด

ลอมก

ารทำ

งาน

รวมท

งมกล

ไกกา

รกำก

บ ตด

ตามน

โยบา

ยแล

ะผลล

พธข

องโป

รแกร

ม ท

โปรง

ใส

เปนร

ปธรร

ม

9999


ตารางท 23 สรปทศการปองกนโรคไมตดตอเรอรงของ 3 กลมจงหวดและภาพรวมประเทศ

สรป จงหวด A,B จงหวด C,D จงหวด E,F ภาพรวมประเทศ (จงหวดทมอตรา (จงหวดทมอตรา (จงหวดทมอตรา ผปวยในสงมากและ ผปวยในสงปานกลาง ผปวยในลดลงและม มแนวโนมเพมขนเรว) และมแนวโนมเพมขน แนวโนมเพมขนลดลง) ปานกลาง)

มงเนนจดการปจจยสาเหต -/+ -/+ − -/+

การปองกนปฐมภมเปนพนฐาน +/- -/+ − -/+

การนำการปองกนสทกระดบ +/- +/- +/- +/-

การบรการและการเขาถงบรการ

การจดการความเสยงในระดบ +/- +/- +/- +/-

การดแลปฐมภม

การปฏบตตามแนวปฏบต ++ ++ ++ ++

ทงโดยไมใชยาและใชยา

การสนบสนนปรบวถชวต/ -/+ -/+ -/+ -/+

การจดการตนเอง

ความตอเนอง ความครอบคลม -/+ +/- -/+ -/+

ภาพรวม และการประสาน

การดแลสขภาพ

การขบเคลอนหนวยบรการ -/+ -/+ -/+ -/+

สาธารณสขใหตอบสนองโรคเรอรง

อยางมคณภาพ

100


ตารางท 24 สรปปจจยความสำเรจการปองกนโรคไมตดตอเรอรงของ 3 กลมจงหวด และภาพรวมประเทศ

สรป จงหวด A,B จงหวด C,D จงหวด E,F ภาพรวมประเทศ (จงหวดทมอตรา (จงหวดทมอตรา (จงหวดทมอตรา ผปวยในสงมากและ ผปวยในสงปานกลาง ผปวยในลดลงและม มแนวโนมเพมขนเรว) และมแนวโนมเพมขน แนวโนมเพมขนลดลง) ปานกลาง)

คณคาและเปาประสงคสขภาพรวมกน -/+ +/- − -/+

ปจจยกาหนดทางสงคมตอสขภาพ -/+ -/+ +/- -/+

สมรรถนะดานสาธารณสข +/- -/+ -/+ -/+

และโครงสรางภายใน

สมรรถนะดานการดแลปฐม +/- +/- +/- +/-

และภมโครงสรางภายใน

สมรรถนะของชมชน +/- -/+ +/- +/-

และโครงสรางภายใน

การบรณาการการปองกนและ +/- -/+ -/+ -/+

การจดการโรคไมตดตอเรอรง

การกากบ ประเมนผล และการเรยนร -/+ -/+ -/+ -/+

ภาวะผนำ หนสวน และการลงทน +/- +/- +/- +/-

หมายเหต : ความหมายของกลมสญลกษณทแสดงในตารางสรป “ทศการปองกนควบคม” และ “ปจจยความสำเรจ”

+++ = สามในสหรอมากกวาของคณลกษณะของ”ทศการปองกนควบคม” และ “ปจจยความสำเรจ” ในขอนนๆ

และในแตละคณลกษณะมคณภาพเกนครง

++ = สองในสามหรอไมเกนสามในสของคณลกษณะของ “ทศการปองกนควบคม” และ “ปจจย ความสำเรจ”

ในขอนนๆ และในแตละคณลกษณะมคณภาพเกนครง

+/- = ครงหนงหรอมากกวาแตไมเกนสองในสามของคณลกษณะของ “ทศการปองกนควบคม” และ “ปจจย

ความสำเรจ” ในขอนนๆ และในแตละขอมคณภาพเกนครง

-/+ = หนงในสามหรอมากกวาแตไมเกนครงหนงของคณลกษณะของ “ทศการปองกนควบคม” และ “ปจจย

ความสำเรจ” ในขอนนๆ และในแตละขอมคณภาพเกนครง

− = นอยกวาหนงในสามของคณลกษณะของ “ทศการปองกนควบคม” และ “ปจจยความสำเรจ” ในขอนนๆ

และในแตละขอม คณภาพเกนครง

101101


สวนท 2 ขอเสนอแนะภาพรวมจงหวดตามประเดนทศการปองกนและปจจยความสำเรจในการจดการ ปองกน และควบคมโรค ไมตดตอเรอรง สบเนองจากประเทศไทย ในระยะมากกวายสบปทผานมาไดมการพฒนา ดำเนนการ และกำลงดำเนนการชดมาตรการทองคการอนามยโลก แนะนำไววา “นาซอทสด” (“Best Buys”) ไวเกอบทกมาตรการในระดบประเทศโดยความรวมมอจากหลายภาคสวน และไดมการถายทอดนโยบายสการปฏบตในพนทอยางตอเนอง จงทำใหระบบและกระบวนการปองกนควบคมทงของภาครฐ ภาคความรวมมอ ระบบกลไก และประชาชน มความสามารถการจดการการปองกนควบคมไดในระดบหนง ผลภาพรวมสรปสถานการณจากการประเมนจงพบวากลมจงหวดทมสถานการณการเพมของผปวยใน ทงการเพมสงมาก สงปานกลาง หรอลดลง มปจจยทนาจะเปนปจจยสาเหตของการเพมขนมทมา มาจากปจจยนำของสภาพแวดลอมความเปนเมองทเตบโตเรวมากนอยของกลมจงหวดนนๆ พฤตกรรมการบรโภคเดมและทเปลยนแปลงสการบรโภคแบบแผนทเสยงของประชากร และผลรวมของปฏสมพนธของปจจยเสยงพนฐานตอการเกดโรคหวใจ หลอดเลอด และเบาหวานทมอยในประชากรกบพฤตกรรมปองกนทเกดขนหรอมอยเดม รวมทงความสามารถของจงหวดในการขบเคลอนทศการพฒนาและปจจยความสำเรจของการปองกนควบคมโรคไมตดตอเรอรงของจงหวดเอง มากกวาปจจยพนฐานของจงหวดทอาจเปนปจจยกำหนดการเพมของโรคในสวนของดานการมงาน การศกษา และเศรษฐกจของจงหวด ดงนน ขอเสนอแนะในการพฒนาทศทางการปองกนและจดการในระดบประเทศทตองขบเคลอนไปใหมากขน ไดแก

การมงเนนจดการปจจยสาเหต

เพมคณภาพการปองกนปฐมภมใหเปนพนฐานโดยเพมการดำเนนการสวนทเปนปจจยกำหนดทางสงคมดานสขภาพ ทเกยวของ และการเพมภมตานทานและโอกาสความสามารถจดการความเสยงในวยเดกและคนทำงานใหมประสทธผล

การปรบความสามารถการสนบสนนและตอบสนองของระบบสขภาพและระบบบรการสขภาพใหสามารถ o สนบสนนปรบวถชวต/การจดการตนเอง o พฒนาระบบการบรการสขภาพเพอสนบสนนการปองกนและจดการโรคใหเกดความตอเนอง ความครอบคลมภาพรวม และการประสานการดแลสขภาพ ระหวางสาขา หนวยบรการและระดบบรการ เชน เพมความเขมแขงเชอมโยง ระบบทชดเจนระหวางกลมเสยงสงและการดแลตอเนองเมอเปนโรคเฉยบพลนไดอยางทนทวงท ฯลฯ

การขบเคลอนหนวยบรการสาธารณสขใหตอบสนองโรคเรอรงอยางมคณภาพอยางตอเนอง เชน การสรางและพฒนา ระบบกำกบเรยนรคณภาพการบรการมงเนนผลลพธและผลกระทบ การเพมระบบคณภาพในการกำหนดและพฒนา เทคนคใหเกดการปฏบตตามแนวปฏบตทงโดยไมใชยาและใชยา รวมทงเครองมอและการกำหนดมาตรฐานการบรการ สาธารณสขอนๆ บนพนฐานของหลกฐานอางองตรวจสอบได เปนตน

การดำรงและเพมคณภาพการจดการความเสยงในระดบการดแลปฐมภม ทงในสวนของประเดนบรการประเมนและลด ปจจยเสยงสำคญทยงมนอย เชน ยาสบ แอลกอฮฮล และการบรการขบเคลอนทเชอมกบชมชนลดเสยงลดโรค เปนตน ทงน การขบเคลอนทศทางดงกลาวจะประสบความสำเรจจำเปนตองพฒนาปจจยนำเขาทสำคญในสวนของปจจยความสำเรจ 8 ปจจย โดยจากสรปสถานการณตามตารางสรปปจจยความสำเรจการปองกนโรคไมตดตอเรอรงของ 3 กลมจงหวดและภาพรวมประเทศ พบวา ปจจยทตองเรงรดดำเนนการเพอใประเทศและจงหวด ไดแก

เพมความตระหนกและความเขมแขงของกระบวนการใหเกดเปาประสงคและคณคารวมกนของภาคสวนตางๆ ทงใน ระดบประเทศและจงหวดไมวาจะอยในระดบใดของความรนแรงของโรค

เพมความเขมแขงของกระบวนการกลไกการระบ การมขอมล การดำเนนการ การเขาถง และความรวมมอดานทรพยากร เพอสนบสนนการลดปจจยกำหนดทางสงคมดานสขภาพททำใหเกดการเพมจำนวน ความรนแรง และผลกระทบของ การเกดโรค

การเพมความเขมแขงของโครงสรางภายในและความสามารถดานสาธารณสขดานทงกระบวนการระบาดวทยา การใช ขอมลและหลกฐานการปองกนควบคมโรค การสอสารและการบรณาการการปองกนและควบคม การกำกบประเมนผล เรยนร และการพฒนากำลงคนและบคคลากรสาธารณสข

เสรมสรางระบบทจำเปนในการสรางการมสวนรวมการบรณาการและการบรหารจดการอยางมสวนรวมใหเกดคณภาพ อยางตอเนองรวมกน ไดแก

102


o ระบบขอมล ขาวสาร และการใชขอมลรวมกน o การปรกษาหารอความรวมมอการปฏบตการ o ระบบการกำกบตดตาม ประเมนผลและเรยนร

พฒนาคณภาพการบรการสาธารณสขของโรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพใหสามารถสนบสนนการปองกนปฐมภม และการสรางสขภาพใหกบชมชนอยางครอบคลมเพมขน รวมทงการดำรงและพฒนาตอยอดการสนบสนนการดแล สขภาพและรกษาของผปวยและกลมเสยงสงทปองกนไดและตองการการสนบสนน โดยผานกลไกทงการพฒนาทรพยากร และบคลากร กลไกงบประมาณทเออ และแรงจงใจการพฒนาตนเอง

สวนท 3 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย เพมคณภาพระบบการเฝาระวงทางระบาดวทยา การประเมนสถานการณ และขอมลเพอการบรหารนโยบายและยทธศาสตรดานโรคไมตดตอเรอรง

เสนอใหมการเตอนภยและแผนการสอสารผลกดนความเขาใจทถกตองและมประสทธผลในการลดเสยงลดโรค และขยาย ชมชนลดเสยงลดโรค โดยเฉพาะชมชนทใกลปวยหรอปวยแลว

การพฒนาสงแวดลอมทางสงคมและกายภาพ ควรมประเมนและพฒนาใหสอดคลองกบวถชวต นอกเหนอจากการ ทำตามนโยบาย

มการประเมนคณภาพและประสทธผลความครอบคลมเพอเพมความเขมแขงเชอมโยงระบบทชดเจนระหวางกลมเสยง สงและการดแลตอเนองเมอเปนโรคเฉยบพลนไดอยางทนทวงท

ทบทวนการใหความสนใจตอปญหาการเขาถงของผเปนความดนโลหตสงใหพอๆกบเบาหวานและการบรการปองกน และลดปจจยเสยงในคนเปนโรค เพมการใหบรการการสนบสนนการจดการตนเองของผเปนโรค รวมทงประเมนคณภาพ การรกษาเชงระบบเปนระยะ

เพมความเขมแขงของการสรางภาคนอกภาคสาธารณสข และการทำเปาประสงคและแผนยทธศาสตรสขภาพรวมกน ในการลดปญหาโรคไมตดตอเรอรง

การแลกเปลยนเรยนรทมงานโรคเรอรงของสวนกลางและพนท จากประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคมโรคในครงนไดรบความรวมมอจากทมงานสวนกลางและพนทเขารวมดำเนนการ มการประชมเตรยมการและศกษาสถานการณจงหวดการลงพนท ทำใหไดเรยนรและมการเตรยมความพรอมกอนลงพนท มการรวบรวมขอมลทเปนตวชวดสถานการณของโรคไมตดตอทชดเจนในระดบจงหวด เชน ขอมลอตราตาย/ปวย ขอมลปจจยเสยงตางๆ เปนตน ไดเรยนรกระบวนการประเมนเชงคณภาพ ไดแก เครองมอ (แบบสมภาษณ) ใหนำไปใชไดงายขน การตความ การจดหมวดหมขอมล ทกษะของการสมภาษณ เรมมการเชอมโยง การวเคราะห และสงเคราะหขอมล ไดรบทราบความพรอมสถานการณจรงในการจดการปญหาโรคเรอรงของจงหวดเอง และปญหาความสามารถการจดการตนเองของจงหวด รวมทงในการประเมนผลในครงนสามารถนำมาประยกตใชในการประเมนดานอนๆ ได ในการดำเนนงานมการประสานงานกบทางจงหวดซงไดรบความรวมมอเปนอยางด และเกดความสมพนธทดระดบบคคลททำงานดานโรคไมตดตอระหวางสวนกลางและในพนท

ขอจำกดการประเมน 1. เนองจากมความแตกตางของพนท วฒนธรรม เศรษฐกจของพนท และแนวคดของประชาชน ซงปจจยเหลานอาจจะม ผลตอขอมลการประเมนทได 2. การเกบขอมลการประเมนในครงน เปนการประเมนโดยบคลากรของกรมควบคมโรค สำนกโรคไมตดตอและสำนกงาน ปองกนควบคมโรค อาจทำใหเกดอคตในการประเมนและมผลตอความนาเชอถอการประเมนได 3. กลมตวอยางศกษาไดรบการสมเพอดำเนนการประเมน 6 จงหวดตวแทน เพอเกบขอมลผลการประเมนอาจไมคลอบคลม ทกพนทประเทศ จงเปนขอมลสะทอนเพยงบางสวน 4. เครองมอการประเมนครงน ใชกรอบแนวคำถามทประยกตมาจากในตางประเทศ ซงนำมาปรบใหสอดคลองกบ องคประกอบหลกของปจจยความสำเรจ และบรบทของประเทศไทย

103103


คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. 2551. รายงานวจยการพฒนาระบบกำกบประเมนผลการจดการโรคเรอรงกรณศกษา

เบาหวานและความดนโลหตสง กรงเทพฯ

สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย. 2552. รายงานการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551 – 2552.

สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. 2550. รายงานผลการสำรวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ พ.ศ. 2550 กรงเทพฯ :

สำนกกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. 2548. รายงานผลการสำรวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ พ.ศ. 2548 กรงเทพฯ :

สำนกกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. 2553. หลกสตรการดำเนนงานปองกนควบคมโรคไมตดตออยางบรณาการสำหรบคณะกรรมการ

ดำเนนงานปองกนควบคมโรคไมตดตอระดบจงหวด กรงเทพฯ : อโมชน อารต.

สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. 2553. รายงานผลการประเมนโครงการสำนกโรคไมตดตอภายใตโครงการเสรมสรางมาตรการลด

ปจจยเสยงและปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ เพอสรางสขภาพดวถไทย (P1:Flagship1) ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2552

กรงเทพฯ : บอรน ท บ พบลชชง.

สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. 2553. รายงานประจำป 2553. กรงเทพฯ : สำนกกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

สำนกนโยบายและยทธศาสตร สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. 2554 แผนยทธศาสตรสขภาพดวถไทย พ.ศ. 2554 – 2563 กรงเทพฯ :

สำนกพระพทธศาสนาแหงชาต

Canada’s Public Health Leader 2551 . A Tool, Strengthening Chronic Disease Prevention and Management through

Dialogue, Planning and Assessment.

บรรณานกรม

104


ภาคผนวก

ภาคผนวก ก การเตรยมขอมลพนฐานดานระบาดวทยาเพอการประเมนความสามารถในการจดการ ปองกนและควบคม

ปญหาโรคไมตดตอเรอรง

โรค/ปจจยเสยง อตรา/ความชก จำนวน แหลงขอมล/ป

โรคหลอดเลอดสมองใหญ

อตราตาย

อตราผปวยใน

โรคหวใจขาดเลอด



โรคความดนโลหตสง



โรคเบาหวาน



พฤตกรรมปองกน และพฤตกรรมเสยง

- การรบรสถานะสขภาพถงดเยยม


(≥ 5 หนวยมาตรฐาน/วน)

- มกจกรรมทางกายเพยงพอ

- บรโภคอาหารทมรสหวาน 1-3 ครง/วน

- บรโภคอาหารทมไขมนสง 1-3 ครง/วน

- ผทสบบหร/ยาสบในปจจบน


- ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอล

ใน 12 เดอนทผานมา

- ผทดมเครองดมทมแอลกอฮอล

อยางหนก

- ภาวะนำหนกเกน (BMI ≥ 25 kg/m2)

- ภาวะอวน (BMI ≥ 30 kg/m2)

ประเดนความรในการปองกนโรค

ผททราบวาโรคความดนโลหตสงสามารถปองกนได

ผททราบวาโรคเบาหวานสามารถปองกนได

ผททราบวาโรคหลอดเลอดสมองใหญสามารถปองกนได

105105



ผททราบวาโรคหวใจขาดเลอดสามารถปองกนได

การออกกำลงกายประจำอยางนอยครงละ 30 นาท

ทำใหสขภาพรางกายแขงแรงขน

ผททานอาหารเคมจะมโอกาสเปนความดนโลหตสง

มากกวาผททานอาหารจด

การรบประทานผก ผลไมชวยปองกนการเกด

โรคหวใจและโรคอมพฤกษ อมพาต

การทานอาหารทมไขมนสง ไดแก อาหารทอด


คนอวนมโอกาสเปนเบาหวานมากกวาคนผอม

ผทสบบหรมโอกาสเปนโรคหวใจหรอโรคอมพฤกษ

อมพาตมากกวาการไมสบบหร

ผททราบถงปจจยเสยงตางๆ ทสามารถหลกเลยงได

ของการเกดโรคหวใจหลอดเลอดและเบาหวาน

ผททราบอาการของหวใจวายและหวใจขาดเลอด

ผททราบอาการของโรคหลอดเลอดสมอง

การเขาถงบรการสขภาพ

ผททราบวาตนเองมประกนสขภาพ


- ประกนสขภาพถวนหนา

- ประกนสงคม

- สวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ

- สวสดการรกษาพยาบาลของรฐวสาหกจ

- ประกนสขภาพกบบรษทเอกชน

ผทเสยคาใชจายสำหรบการรกษาใหกบสถานบรการ

สขภาพตางๆ (ไมสามารถเบกคนได)

การดแลสขภาพผเสยงและผเปนโรค

การตรวจวดระดบความดนโลหตและระดบ

นำตาลในเลอด

- ผทไดรบการตรวจวดความดนโลหต

- ผทไดรบการตรวจวดนำตาลในเลอด

การรบการรกษาผเปนโรคความดนโลหตสงในปจจบน

- ผทไดรบการรกษาโดยการลดอาหารเคม


- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมการกนอาหาร

ทมไขมนสง

106



- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว



- ผทไดรบการรกษาโดยการผอนคลายความเครยด

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด เลกสบบหร

- ผทไดรบการรกษาโดยการละ ลด เลกการดม

แอลกอฮอล

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย จน/

สมนไพร

- ตรวจวดระดบความดนโลหตทกเดอน

การรบการรกษาผเปนโรคเบาหวานในปจจบน

- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมการกน


- ผทไดรบการรกษาโดยการควบคมนำหนกตว



- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนปจจบน

- ผทไดรบการรกษาโดยการกนยาแผนไทย จน/

สมนไพร

- ตรวจเลอดหาระดบนำตาลทกเดอน

- ผทไดรบการตรวจเทาเฉลย (ครง/ป)

- ผทไดรบการตรวจดวงตา

107107


ภาคผนวก ข

สรปประเดนคำถามปจจยความสำเรจท 1 - 8

การพฒนาระบบกำกบและประเมนผลการจดการลดปญหาโรคเรอรง กรณศกษาหวใจและหลอดเลอด HT DM

ขอคำถาม แนวคำตอบ

ในความคดของทาน คดวาปญหาโรคเรอรง (CVD/DM/HT)

เปนปญหาทางสขภาพในชมชนหรอ มผลทเกดขนรนแรง

ตอตนเอง ครอบครว และชมชนหรอไม อยางไร

ในการจดการปญหาโรคเรอรงใหลดลงทาน คดวา

จะดำเนนการใหสำเรจ โดยคนใดคนหนง หรอ

หนวยงานใดหนวยงานหนง ไดหรอไม

1.1 ในการดำเนนงานลดปญหาโรคเรอรง มใคร /องคกร/ ก. ตางคนตางทำ

หนวยงาน เขามารวมทำงานบาง และมสวนรวม ข. มการแลกเปลยนขอมลกนสมำเสมอ

ในการทำงานอยางไร ค. พบปะกนสมำเสมอและเรมวางแผนรวมกน

ง. รวมวางแผนกบSHและพบปะสมำเสมอ

จ. ทำงานรวมกนและพยายามใชทรพยากรรวมกน

1.2 ในกระบวนการทำงานรวมกนทานไดพดคยกำหนดคณคา ก. ไมเคยพดคย

รวมกนตอประเดนของการปองกนจดการปญหาโรคเรอรง ข. พดคยแตไมมแถลงการณ

เพอเปนแนวทางปฏบตของการทำงานรวมกนหรอไม ค. ตกลงในแถลงการณทเปนคณคารวม

อยางไร ง. ใชคณคารวมในการทำงานของตน

จ. พฒนากลยทธและแผนบนพนฐานคณคารวม

1.3 ในการนำสการปฏบตการในพนท ทานมการกำหนด ก. ไมมเปาประสงครวม

เปาประสงคในการทำงานรวมกนหรอไม อยางไร ข. มกระบวนการทำเปาฯรวมบนหลกฐาน

ค. เปาฯ รวมถกรบรองโดยผนำแตละแหง

ง. เปาฯ รวมสะทอนในแผน&กลยทธ หนวยงาน

จ. มการตดตามความกาวหนาสมำเสมอ และปรบเปาฯ

ใหทนสมย

2.1 ทานคดวาปจจยกำหนดทางสงคมและสงแวดลอมใด ก. ไมมการรวบรวมขอมล SDOH

ในชมชนของทานทมผลตอการจดการปองกนควบคม ข. ยอมรบวาการรวบรวมขอมล SDOH สำคญ

โรคเรอรง และทานไดมการรวบรวมขอมลไวหรอไม ค. ระบวาตวชวด SDOHใดมความสำคญในงาน

ง. มการพฒนาภาคในการรวบรวมขอมล

จ. มการเกบรวบรวมฯสมำเสมอและใช ออกแบบโปรแกรม

และจดลำดบความสำคญ

2.2 ทานไดนำขอมลปจจยกำหนดทางสงคมมาใชในการ ก. ไมไดพจารณานำมาใชในงาน

วางแผนและประเมนผลหรอไม อยางไร ข. ตระหนกแตยงไมมกจกรรมเนน SDOH

ค. นำเขามาเปนฐานการวางแผน แตยงไมมกจกรรม

เฉพาะตอบสนอง

ง. มกจกรรมเฉพาะในการแกไขปญหา SDOH

จ. มการประเมนกจกรรมการจดการปญหา SDOH

108



2.3 ทานไดรวมกบภาคสวนตางๆ แกไขและจดการ ก. ไมมความรวมมอระหวางภาคสวน

เรองปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ ใหเหมาะสม ข. รวาหนวยใดควรเขารวมและประสานกบหนวย

ในการปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร ทไมใชภาคสขภาพทงานดานหนาเปนครงคราว

ค. มการประสานระหวางภาคสวนทงานดานหนาเปนประจำ

ง. พฒนาโครงสรางอยางตอเนองเพอสนบสนนงานของภาคสวน

จ. รวมทำงานผานโครงสรางเพอผลกดนนโยบาย

2.4 มการชวยเหลอทรพยากรหรออนๆอะไรบาง ในการ ก. ไมมการสนบสนน

สนบสนนกจกรรมในการจดการเรองปจจยกำหนด ข. สนบสนนเปนครงคราว

สงคมตอสขภาพในชมชน ค. สนบสนนเปนประจำในเรองสถานทประชมและอนๆ

ง. จดเวลาใหผปฏบตงานสนบสนนชมชนในการจดการ

ปญหา SDOH

จ. มนโยบายทดในการพฒนาชมชน สนบสนนทรพยากร

และใหชมชนรวมจดลำดบความสำคญ

2.5 ในพนทของทานมการใชกฎระเบยบหรอขอบงคบอะไร ก. ไมมกฎหมาย กฎระเบยบ หรอขอบงคบใดๆ

ทเปนการสรางเสรมสขภาพในการลดปจจยเสยง ข. ระบกลยทธทเกยวกบ กฎฯระเบยบเปนเรองสำคญ

ในการสรางสงแวดลอมทเออฯ

ค. มภาคระหวางหนวยงาน เพอเรมงานตามกลยทธ

ง. มการผลกดนประเดนกลยทธไปสระดบทเหมาะสม

ในภาครฐ และรณรงคสอสารตอสาธารณะ

จ. นำกฎหมาย ระเบยบ สการบงคบโดยรฐ

2.6 ทานไดพฒนานโยบายหรอกลไกอะไรททำใหเกด ก. ไมมกลไกความรวมมอ

ความรวมมอกบโรงเรยน/สถานศกษา เพอสรางเสรม ข. หารอความเปนไปไดในการรวมภาคกบโรงเรยน

สขภาพและปองกนการจดการโรคเรอรง ค. รวมกนระบประเดนทจะรวมเปนภาค

ง. รวมกนพฒนาและดำเนนการกจกรรมพเศษ

จ. รวมจดโครงสรางความรวมมอตอเนอง

2.7 ทานไดพฒนานโยบายหรอกลไกอะไรททำใหเกด ก. ไมมกลไกความรวมมอ

ความรวมมอในสถานททำงาน เพอสรางเสรมสขภาพ ข. หารอความเปนไปไดในการรวมเปนภาคฯ

และปองกนการจดการโรคเรอรง ค. รวมกนระบประเดนทจะรวมเปนภาค

ง. รวมกนพฒนาและดำเนนการกจกรรมพเศษ

จ. รวมจดโครงสรางความรวมมอตอเนอง

3.1 หนวยงานของทานมการประเมนความจำเปนและ ก. ไมมการประเมนสขภาพชมชน

ความตองการดานสขภาพในชมชน/กลมประชากร ข. มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาไมสมำเสมอ

เปาหมายททานรบผดชอบหรอไม อยางไร ค. มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาสมำเสมอ

ง. ชมชนรวมในกระบวนการประเมน มการรวบรวม

ขอมล SDOH

จ. การประเมนฯ ระบประชากรกลมเสยงสำคญในการลง

Intervention และจดสรรทรพยากร

109109



3.2 หนวยงานของทานม การวางแผนบคคลากรดาน ก. ไมเคยมแผน

โรคเรอรงทตองการหรอไม หากมกระบวนการ ข. มการประเมนความตองการแรงงานในการทำงานโรคเรอรง

เปนอยางไร ค. มการพฒนาแผนทรพยากรบคคล

ง. แผนทรพยากรบคคลถกนำสการปฏบต

จ. มการประเมนแผน ปรบแผน จากผลการประเมน

3.3 หนวยงานของทานสนบสนนการพฒนาสมรรถนะของ ก. ไมมแผนพฒนามออาชพ (เชยวชาญ)

เจาหนาท (staff) ในการปองกนและจดการโรคเรอรง ข. มการประเมน Competencies ดานโรคเรอรง

หรอไม อยางไร ค. มแผนการพฒนามออาชพ (เชยวชาญ)

ง. นำแผนพฒนามออาชพ(เชยวชาญ)สการปฏบต


3.4 การนำแผนพฒนาบคคลากรดานโรคเรอรงไปส ก. ไมมการจดสรรทรพยากรดานบคคลและการพฒนามออาชพ

การปฏบต ไดมการจดสรรทรพยากรอะไรบาง ข. มการจดสรรเปนครงคราว

การจดหาและจดสรรเปนอยางไร ค. หนวยงานมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากรทจำเปน

ง. มนโยบาย/การสนบสนนของชมชน และขอตกลงในการ

สนบสนนทรพยากรทจำเปน

จ. มทรพยากรเพยงพอทใชในการพฒนาตามแผน

3.5 หนวยงานของทานไดทำ/พฒนาอะไร เพอใหแนใจวา ก. จดบรการและโปรแกรมโดยไมไดพจารณาเรองการเขาถง

ประชาชนกลมทมปญหาในการเขาถงบรการ สามารถ ข. รวมการเขาถงไวในการประเมนความตองการของชมชนดวย

เขาถงการบรการและโปรแกรมการปองกนและจดการ ค. ตระหนกถงการคนหาและการปฏบตการทเกยวของกบ

โรคเรอรงตางๆ ของสถานบรการได การเขาถงทเปนทยอมรบ

ง. พฒนามาตรฐานทชดเจนเพอการเขาถงบรการ เชน

การแปลภาษาตางๆ หรอระดบการรหนงสอ

จ. มกระบวนการวางแผนทนำชมชนเขารวมในการระบประเดน

และการพฒนารวมทงการบรการสงเสรมสขภาพและขาวสาร

สขภาพ มกลยทธในการปรบปรงการเขาถงการสงเสรม

สขภาพ การคดกรอง และการจดการโรคเรอรง มการจดสรร

เงนสนบสนนการมสวนรวมของชมชนและกลยทธชงรก

3.6 ในการพฒนานโยบายหรอการออกแบบโปรแกรมหรอ ก. การทำโครงการไมมการนำ RC เขาสการพจารณาดวย

การบรการ ทานไดนำ รากของสาเหตตางๆ (Root of ข. หนวยงานตระหนกในทฤษฎและการวจย ทมความสมพนธ

causes) ทเกดการเพมจำนวนการเกดโรคหรอ ของ โรคเรอรงกบ RC

ปญหาผลกระทบการเกดโรค มาเชอมโยงกบปญหา ค. สนบสนนเจาหนาทในการพฒนาทกษะการวางแผนบน

โรคเรอรงในประชากร มาพจารณาหรอไม อยางไร พนฐานของ ทฤษฎสาเหต

ง. แผนโครงการทำขนโดยใช RC เสมอ สนบสนนใหมการ

กลาวถง RC ในงานของภาคสวนตาง ๆ

จ. โปรแกรมการประเมนรวมผลกระทบของ RC ดวย

110



4.1 การดแลปฐมภมมบทบาทอะไรในแผนการปองกน ก. PC ไมไดรบความสนใจในกลยทธระดบเขต/จงหวด

และจดการโรคเรอรงของเขต/จงหวด ข. PC เรมกจกรรมโรคเรอรงบางอยางดวยตนเอง

ค. ผเกยวของอน นำเอาเรอง PC เขามาพดจาเรองกลยทธ

เขต/จว.

ง. มการระบบทบาทเฉพาะของ PC

จ. มการพฒนากลยทธและทรพยากรเพอสรางความสามารถ

ให PC เขมแขง

4.2 ในการดแลปฐมภม มการประเมนสถานการณปญหา ก. ไมมการประเมนสขภาพชมชน

โรคเรอรงและความตองการการปองกนและจดการ ข. มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาไมสมำเสมอ

โรคเรอรงในชมชน หรอไม อยางไร ค. มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาสมำเสมอ

ง. ชมชนรวมในกระบวนการประเมน มการรวบรวม

ขอมล SDOH

จ. การประเมนฯระบประชากรกลมเสยงสำคญในการลง


4.3 หนวยงานของทาน วางแผนบคลากรดานโรคเรอรง ก. ไมเคยมแผน

ทตองการในการดแลปฐมภม หรอไม หากม ข. มการประเมนความตองการแรงงานในการทำงานโรคเรอรง

กระบวนการเปนอยางไร ค. มการพฒนาแผนทรพยากรบคคล

ง. แผนทรพยากรบคคลถกนำสการปฏบต


4.4 ผใหบรการดแลปฐมภมไดรบการสนบสนนในการพฒนา ก. ไมมแผนพฒนาสมรรถนะ

สมรรถนะทจำเปน เพอปองกนและจดการโรคเรอรง ข. เขตพนทและผใหบรการปฐมภมตระหนกเรองสมรรถนะ

หรอไม หากมเปนอยางไร *เนนบคคล* ค. มการประเมนสมรรถนะผใหบรการปฐมภมในเขตพนท

ง. ผใหบรการปฐมภม,ผเกยวของฯกลมใหการศกษาและวชาชพ

พดคยเรอง Training needs และทรพยากร

จ. มแผนการอบรมสมรรถนะพนฐาน โดยการสนบสนนของ

หนวยงานรวมทงการจดสรรทรพยากร

4.5 การนำแผนพฒนาบคคลากรการดแลปฐมภม ไปส ก. ไมมการจดสรรทรพยากรดานบคคลและการพฒนามออาชพ

การปฏบต ไดมการจดสรรทรพยากรอะไรบาง ข. มการจดสรรเปนครงคราว

การจดหาและจดสรรเปนอยางไร ค. หนวยงานมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากรทจำเปน

ง. มนโยบาย/การสนบสนนของชมชน และขอตกลงในการ


จ. มทรพยากรเพยงพอทใชในการพฒนาตามแผน

4.6 ทานทำอะไรเพอใหแนใจไดวาประชาชนทกกลม เขาถง ก. จดบรการและโปรแกรมโดยไมไดพจารณาเรองการเขาถง

บรการปองกนและจดการโรคเรอรง ข. รวมการเขาถงไวในการประเมนความตองการของชมชนดวย

ค. เขต/จงหวดตระหนกถงการคนหาและการปฏบตการ

ทเกยวของกบการเขาถงทเปนทยอมรบ

ง. เขตพนทพฒนามาตรฐานทชดเจนเพอการเขาถงบรการ เชน

การแปลภาษาตางๆ หรอ ระดบการรหนงสอ

จ. แผนการเขาถงถกดำเนนการและประเมน

111111



4.7 ทานใชขอมลหลกฐานอะไร มาประกอบการออกแบบ ก. ผบรหารในเขตพนทไมไดพจารณาประสทธผลของรปแบบ

การดแลปฐมภมในการปองกนและจดการโรคเรอรง การดแลปฐมภม (Primary care model) เมอกำหนด

ใหเกดประสทธผล และใชขอมลหลกฐานนนอยางไร กลยทธฯ

ข. ผบรหารตระหนกถงขอมลหลกฐานทเกยวของกบรปแบบ

การดแลปฐมภมทมประสทธผล

ค. เขตพนทประเมนความจำเปนและจดทำกลยทธบนขอมล

หลกฐานในการพฒนาระบบการดแลปฐมภม

ง. เขตพนทเรยกรองจงหวดในการสนบสนนรปแบบการดแล

ปฐมภมทมประสทธผลทสดในการปองกนและจดการโรค ฯ

จ. สามารถใชระบบการดแลปฐมภมและรปแบบซงเออให

ผใหบรการทำงานไดอยางเตมความสามารถ

4.8 ทานไดรบการสนบสนนคมอ/แนวทาง และชองทาง ก. ไมไดรบการสนบสนนในการใช CPG และวธการจดการ

การเขาถงขอมลขาวสารองคความร เพอการปองกน ตนเอง

และจดการโรคเรอรงหรอไม และไดรบการสนบสนน ข. ตระหนกในเรองนและเขาถงหรอหามาดวยตนเอง

อยางไร (เขาถงอยางไร) ค. เขตพนทประเมนความตองการเพอกำหนดวาผใหบรการฯ

จะเขาถงไดอยางไร

ง. เขตพนทจดทำแผนสนบสนนผใหบรการฯในการเขาถงฯ

จ. ผใหบรการฯเขาถงไดอยางด มการสนบสนนผานทางการ

พฒนามออาชพในชวงทจำเปน

4.9 หนวยงานมการสงเสรมหรอมสงจงใจอะไรบางท ก. หนวยฯ ไมมนโยบายสนบสนนการพฒนาสมรรถนะฯ

สนบสนนในการพฒนาความสามารถดานการปองกน ข. หนวยฯ ตระหนกในสมรรถนะทตองการ

และจดการโรคเรอรงของผใหบรการดแลปฐมภม ค. หนวยฯ ประเมนระดบสมรรถนะของผใหบรการ

*เนนหนวยงาน* ง. หนวยฯ ทำแผนเพอชวยใหเขาถงการพฒนาสมรรถนะพนฐาน

จ. หนวยฯ รวมกนทำงานเพอจดทำแผนประสานใหผใหบรการฯ

เขาถงการฝกอบรมได

4.10 กลไกหรอระบบอะไรทนำมาใชในการสนบสนนขอมล ก. ไมมกลไกเปนทางการในการสนบสนนขอมลและการสงตอ

ขาวสารและการสงตอ ระหวางผใหบรการปฐมภม ข. มรายการของทรพยากรชมชนและปรบปรงใหทนสมยเสมอ

หนวยงานสาธารณสข การดแลทบาน และการดแล ค. รายการทรพยากรอยในรปแบบทผใหบรการปฐมภมเขาถงงาย

เฉยบพลน ง. มการจดทำกลไกการสงตอทเปนทางการและนำลงปฏบต

จ. ผใหบรการปฐมภมใชระบบขอมล/รายการสงตางๆ/ระบบ

การสงตอผนวกเขาในระบบรายงานอเลคโทรนคของผปวย

5.1 ชมชน / องคกรของทานมสวนรวมคดรวมทำในการ ก. ไมไดเขารวมในกลยทธฯของเขตพนท

ปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร ข. เขารวมเปนครงคราว

ค. กลมเขตพนทจดทำรายชอกลม/องคกรชมชนทกกลม

ททำงานโรคเรอรงและเชญใหขามามสวนรวม

ง. มสวนรวมในการสอสารกบผเกยวของอน ๆสมำเสมอ

จ. ผจดการอาวโสของกลม/องคกรชมชนรวมเตมทในฐานะ

สมาชกในกลยทธของเขตพนท

112



5.2 ชมชน/องคกรของทาน ไดมการประเมนสถานการณ ก. ไมมการประเมนสขภาพในชมชน

ปญหาสขภาพและความตองการบรการสขภาพของชมชน ข. มการประเมนฯแตขอมลไมไดรวบรวมไวทเขตพนท/ชมชน

หรอไม อยางไร ค. การประเมนฯมการรวบรวมขอมลสภาวะเขตพนท/ชมชน

อยางเปนระบบ

ง. สมาชกชมชนรวมในการประเมนฯ มการรวบรวมขอมล

SDOH

จ. การประเมนฯสรางพนฐานการวางแผนและการจดลำดบ

ความสำคญสำหรบกลม/ องคกรชมชนและกลมนม

ความสามารถทจะปรบกจกรรมใหเหมาะกบความจำเปน

ของพนทได

5.3 ชมชน/องคกรของทาน มการพฒนาความสามารถ ก. กลมฯ ไมมการพฒนากลยทธในการสรางภาวะผนำทเขมแขงฯ

ของการเปนผนำ เพอการปองกนและจดการโรคเรอรง ข. ผนำแตละคนมการพฒนาผนำตามโอกาส

ใหทำงานอยางมประสทธผลอยางไร ค. กลมฯ มการประเมนความสามารถของผนำสมำเสมอ

ง. แตละกลมฯ จดทำแผนสนบสนนการพฒนาผนำของเขา

จ. แตละกลมฯ ในเขตพนทจดทำและสนบสนนการจดทำ

แผนรวมในการพฒนาภาวะผนำ

5.4 ชมชน/องคกรของทาน ไดมการระดมทรพยากร ก. ไมมแผนในการระดมทรพยากร

เพอทำงาน ปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม ข. รเรมเปนครงคราวเพอใหมความมนใจในทรพยากรทจะใช

ค. มการประเมนความตองการทรพยากรทงหมดในการประเมน

สขภาพชมชน

ง. จดทำกลยทธการระดมทรพยากรและจดสรรในการดำเนนการ

จ. กลมฯ ในเขตพนทรวมระดมทรพยากรตามกลยทธทกำหนด

5.5 มการแลกเปลยนเรยนรเรองการปองกนและควบคม ก. ไมมกลยทธการเรยนร

โรคเรอรงในชมชนหรอไม อยางไร ข. เจาหนาทและอาสาสมครเรยนรดวยตนเอง

ค. กลมฯ มระบบสำหรบการยดอยกบ best practice ปจจบน

ในการปองกนและจดการโรคเรอรง

ง. กลมฯ ประเมนโครงการและความสามารถของเจาหนาท/

อาสาสมครตอ best practice เปนประจำ และมระบบ

ในการสนบสนนการยอมรบ practice เหลานมาใช

จ. กลมฯ จดทำยทธศาสตรความรวมมอในการสนบสนน

การยอมรบ Best practice มาใช

6.1 ทานและเครอขาย มความเขาใจในการรวมมอและ ก. ไมมความเขาใจรวมกนในระหวาง Stakeholder

ทำงานอยางเปนระบบกบหนวยงานอนในการปองกน ข. Stakeholder (ST) กลมยอย มการทำงานรวมกน

และจดการโรคเรอรง เปนอยางไร ในโครงการรวม

– โครงสรางความรวมมอและการทำงานเชงระบบ ค. ST ระบวธการบรณาการเปนเรองสำคญและเรมพดคย

ทเกดขนแลวมหรอไม ถามคออะไร เพอการกำหนดคณคารวมและ วธการเพอชนำการทำงาน

ง. ST เหนพองกบคณคารวมและวธการเขาถง

จ. ST ใชคณคารวมเปนฐานในการเชอมการจดลำดบ

ความสำคญและการวางแผน

113113



6.2 ทานและผเกยวของ รวมวางแผนเพอสรางความเขมแขง ก. ไมมความรวมมอในการวางแผน

ในการปองกนและจดการโรคเรอรงอยางไร ข. Stakeholder (ST) ตกลงรวมมอกนประเมนสขภาพชมชน

ค. ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญ กลยทธและแผน

ง. ST ตกลงรวมปฏบตการในหมวดโรค หมวดอายและ/หรอ

หมวดปจจยเสยงเดยวกน

จ. ST ตกลงรวมเชอมการวางแผนและประสานงานอยางตอเนอง

เพอตรวจสอบการปฏบตการ และการประเมนผลของแผน

6.3 มกลไกอะไรทพฒนาขนเพอสนบสนนการเชอมโยง ก. ไมมกลไกการประสานงาน ความตอเนอง ในการจดบรการปองกนและจดการ ข. มรายการการพฒนาโครงการปองกนและจดการฯททนสมย โรคเรอรงแบบบรณาการ ค. มการระบประเดนทสำคญในการจดบรการแบบบรณาการ ง. มการจดทำขอตกลงและเครองมอเพออำนวยความสะดวก ในการบรณาการ จ. เวลาทรอและดชนอนๆ ทเกยวของกบการดแลอยางตอเนอง ถกกำกบตดตามเปนประจำเพอตดตามผลการบรณาการ การบรการ

6.4 ขณะนทานมระบบอะไรรองรบเพอใหเกดการใชขอมล ก. ไมมระบบอะไรอยเลย

รวมกน ในการกำกบ ตดตาม เฝาระวงและประเมนผล ข. ST ตกลงเรองดชนชวดระบบสขภาพทตองตดตาม

ค. ST จดทำแผนในการShare ขอมล

ง. ST เหนพองตองกนในขอตกลงในการ share ขอมล

จ. ST ไดรบทรพยากรและดำเนนการระบบการShare ขอมล

6.5 ทานและผเกยวของมกระบวนการในการ รวมมอพฒนา ก. ไมมความรวมมอดานขาวสารรวม

ขาวสารทางสขภาพทเปนขอมลสำคญในการสนบสนน ข. ST มการshare ขอมลขาวสารโดยรณรงคสอสารเปนครงคราว

การปองกนและควบคมปจจยเสยง การสนบสนนใหม ค. ST กำหนดผแทนเพอรบผดชอบในการพดจาเรองแผนการ

สขภาพด รวมทงการจดการตนเองในเรองโรคเรอรง สอสาร

หรอไม อยางไร ง. ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญของการสอสารรวมกน

และจดทำแผนปฏบตการ

จ. ST นำแผนลงสการปฏบตและรวมประเมนผล ST ดหนทาง

ในการนำทรพยากรมารวมกนเพอบรรลผลกระทบทใหญกวา

7.1 (เขต/จงหวด) ไดใชขอมลหลกฐานขอเทจจรงมาชนำ ก. ไมมการใชขอมลหลกฐาน

การทำแผน และกำหนดกจกรรมในพนท ในระบบ ข. มระบบการวดและการประเมนผลของเขต พนท

การปองกนและจดการโรคเรอรง อยางไรบาง ค. มการประเมนผลตามแผนทกำหนดไว

ง. มผลการประเมน

จ. นำผลการประเมนไปใชเพอวางแผน ระบบในเขตพนท

7.2 หนวยงานของทาน/เครอขาย มการสนบสนนเพอพฒนา ก. ST ไมมแผนพฒนาความสามารถในการตดตาม

เจาหนาทสาธารณสข/อาสาสมคร ในการกำกบตดตาม ประเมนผลและการเรยนร

และประเมนผลโรคเรอรงหรอไม ถาม ดำเนนการอยางไร ข. ST ประเมนความสามารถของเจาหนาท/อาสาสมครในเรองน

ค. ST จดลำดบความสำคญในการพฒนาความสามารถ

ง. ST จดทำแผนพฒนาความสามารถ

จ. ST จดทำแผนพฒนาความสามารถรวมและนำสการปฏบต

ใชทรพยากรและเรยนรรวมกน

114



7.3 มการกำหนดตวชวดและระบบในการกำกบตดตาม ก. ไมมตวชวดทใชในการตดตามผลลพธ

ผลลพธของการดำเนนงานปองกนและควบคมโรค ข. ST จดลำดบความสำคญของผลลพธทจะตองตดตาม

เรอรงหรอไม ถามอะไรคอตวชวดและระบบ ค. ST ระบ ดชนชวดทเปนขอมลหลกฐาน

ง. ST พฒนาระบบทตองการในการรวบรวมขอมลตามดชนชวด

รวมทงระบบการรวบรวมขอมลทสอดคลอง

จ. ST ใชขอมลจากระบบการตดตามผลในการปรบโครงการ

7.4 หนวยงานของทาน กำหนดและพฒนาความสามารถ ก. ไมมความสามารถของเขตพนทในการวเคราะหฯ........

ของบคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล แปลผล ข. มการประเมนความสามารถของเขตพนทในเรองน

และรายงานผลลพธ การปองกนและจดการโรคเรอรง ค. ST ทำงานกบบคคลากรในเขตพนทจดลำดบความสำคญ

ในพนทใหมความสมำเสมออยางไร เพอพฒนาความสามารถในเรองน

ง. ST และบคลากรในพนท ตกลงในกลยทธการพฒนาฯ

จ. ST และบคลากรในพนทพฒนากลไกเพอประสานการพฒนา

ความสามารถในพนท

8.1 ทาน ไดมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธ ก. ไมมกลยทธการจดลำดบความสำคญและกจกรรมทสมพนธ

และออกแบบกจกรรมทสอดคลอง ในการเพมความ กบกลยทธ

เขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร ข. มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ แตไมมการ

จดทำแผนปฏบตการทสอดคลอง

ค. มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ และ ST

เขารวมในการทำแผนปฏบตการทสอดคลอง

ง. มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ ST เขารวม

และมการจดทำแผนปฏบตการสำหรบพนทสำคญบางพนท

จ. ระบลำดบความสำคญของกลยทธ เปาประสงครวม และจดทำ

วตถประสงคทสามารถวดได จดทำแผนปฏบตการทมเงนทน

เตมท พรอมกำหนดบทบาทและความรบผดชอบของ ST

8.2 ทาน มขอตกลงในการจดสรรทรพยากร (คน เงน ของ) ก. ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ

ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรงอยางตอเนอง ข. ไมมขอตกลงเรองเงนทนแตมการจดกจกรรมพเศษเพอเพม

หรอไม หากมเปนระยะเวลานานเทาไหร ความตระหนกกบผมอำนาจในการตดสนใจ ในประเดนฯ

ค. ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ความตระหนกเพมขน กลยทธ

และกจกรรมถกใชในการผลกดนใหผมอำนาจดสนใจสนบสนน

เงนทนตอเนอง

ง. มการใหเงนทนระยะสนสำหรบวธการในภาพรวม มขอตกลง

ตอเนองกบผมอำนาจในการตดสนใจ

จ. การใหเงนทนระยะยาวเปนขอตกลงสวนหนงของกลยทธ

ทกลาวถงในปจจยความสำเรจในเครองมอน

115115



8.3 ใครเปนผประสานงานกลยทธภาพรวมของเขต/จงหวด ก. ตางคนตางทำ ไมมการกำหนดผประสานกลยทธ

ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง ข. ไมมการกำหนดผประสานฯแตมกจกรรมเปนครงคราว

ค. มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม แตไมมคณะกรรมการ

อาวโสจากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ

ง. มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส

จากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจ ฯ

จ. มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส

จากภาคสวนบรการ รวมทงองคกรชมชนและองคกรสาธารณะ

มารวมตดสนใจ ฯ

8.4 ทานมนโยบายและการสนบสนนอะไรบาง เพอใหเกด ก. ไมมนโยบายองคกรในการสรางสงแวดลอมการทำงาน

รปแบบการจดสงแวดลอมการทำงาน ทเออตอการลด ทสงเสรมสขภาพ

ปญหาและสรางเสรมสขภาพในการปองกนโรคเรอรง ข. ผนำองคกรสขภาพเรมตระหนกถงความตองการสงแวดลอม

ในองคกรรบผดชอบของทาน สขภาพในการทำงานและกำลงคนหากลยทธทเปนไปได

ค. วฒนธรรมองคกรสนบสนนความคดรเรม แตไมมนโยบาย

เปนทางการในการสนบสนนทางเลอกดานสขภาพ

ง. เรมพฒนานโยบายสนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงาน

ทสงเสรมสขภาพ

จ. มการนำนโยบายภาพรวมขององคกรสการปฏบตเพอ

สนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรมสขภาพ

8.5 ทานมกลไกอะไร ทโปรงใส เปนรปธรรม และผรบผดชอบ ก. ไมมกลไกทอธบายไดในการตดตามผลนโยบาย

ทชดเจน ในการกำกบ ตดตามนโยบาย และผลลพธของ และผลลพธโครงการ

โปรแกรม ของการปองกนควบคมโรคเรอรงหรอไม ข. มการจดทำแผนการประเมนและดชนชวดหลกแตไมม

อยางไร การนำลงปฏบต

ค. มดำเนนการเปนระบบในการสนบสนนการประเมนผล

การรวบรวมขอมล และการเตรยมขอมลพนฐานรวมทง

การรายงานอยางตอเนอง

ง. จดทำขอมลขอมลพนฐานและรายงานตอเนองนำเสนอ

ในรปแบบทพรอมใชสำหรบผมอำนาจตดสนใจและ

สาธารณะ

จ. รายงานถกนำมาใชในกระบวนการจดทำแผนและการกำหนด

นโยบาย การตดสนใจในการจดลำดบความสำคญ และการ

จดสรรงบประมาณ

116


วนท......................................................

ชอ−สกล (ผรบการสมภาษณ)................................................................................... ตำแหนง................................................................

หนวยงาน........................................................ อำเภอ................................................ จงหวด..................................................................

ชดคำถามท 1/6

การพฒนาระบบกำกบและประเมนผลการจดการลดปญหาโรคเรอรง กรณศกษาความดนโลหตสงและเบาหวาน กอนเรมสนทนา • แนะนำตวและแจงวตถประสงคของการสมภาษณ • ขอความรวมมอในการให ความคดเหนหรอประสบการณตางๆ เพอนำไปเปนประโยชนในการประเมนผลการจดการ ลดปญหาโรคเรอรง

• บอกและขออนญาต วาจะมการบนทกเทปและขอจดบนทกขอมลหรอความเหนตางๆ ทให เพอใหครบถวนมากทสด

ขอคำถาม แนวตอบ




ในการจดการปญหาโรคเรอรงใหลดลงทาน คดวา จะดำเนนการใหสำเรจ โดยคนใดคนหนง หรอหนวยงาน ใดหนวยงานหนง ไดหรอไม 1. ในการดำเนนงานลดปญหาโรคเรอรง มใคร/องคกร/ 0 ตางคนตางทำ หนวยงาน เขามารวมทำงานบาง และมสวนรวม 1 มการแลกเปลยนขอมลกนสมำเสมอ ในการทำงาน อยางไร (1.1) 2 พบปะกนสมำเสมอและเรมวางแผนรวมกน 3 รวมวางแผนกบ SH และพบปะสมำเสมอ 4 ทำงานรวมกนและพยายามใชทรพยากรรวมกน

2. ในกระบวนการทำงานรวมกนทานไดพดคยกำหนด 0 ไมเคยพดคย

คณคารวมกนตอประเดนของการปองกนจดการ 1 พดคยแตไมมแถลงการณ

ปญหาโรคเรอรง เพอเปนแนวทางปฏบตของการทำงาน 2 ตกลงในแถลงการณทเปนคณคารวม

รวมกนหรอไม อยางไร (1.2) 3 ใชคณคารวมในการทำงานของตน

4 พฒนากลยทธและแผนบนพนฐานคณคารวม

3. ในการนำสการปฏบตการในพนท ทานมการกำหนด 0 ไมมเปาประสงครวม เปาประสงคในการทำงานรวมกนหรอไม อยางไร (1.3) 1 มกระบวนการทำเปาฯ รวมบนหลกฐาน 2 เปาฯ รวมถกรบรองโดยผนำแตละแหง 3 เปาฯ รวมสะทอนในแผน & กลยทธ หนวยงาน 4 มการตดตามความกาวหนาสมำเสมอ และปรบเปาฯ ใหทนสมย

4. กลมตางๆ/องคกรในชมชนเขามารวมในกลยทธ 0 ไมไดเขารวมในกลยทธฯ ของเขตพนท ภาพรวมของเขต/จงหวด ในการปองกนและจดการ 1 เขารวมเปนครงคราว โรคเรอรงหรอไม อยางไร (5.1) 2 กลมเขตพนทจดทำรายชอกลม/องคกรชมชนทกกลมททำงาน โรคเรอรงและเชญใหเขามามสวนรวม 3 มสวนรวมในการสอสารกบผเกยวของอนๆ สมำเสมอ 4 ผจดการอาวโสของกลม/องคกรชมชนรวมเตมทในฐานะสมาชก ในกลยทธของเขตพนท

สำหรบ นายแพทย สสจ., ผชชว., ผอ.รพ., แพทย (รพ.)

ภาคผนวก ค

117117



5. ใครเปนผประสานงานกลยทธภาพรวมของเขต/จงหวด 0 ตางคนตางทำ ไมมการกำหนดผประสานกลยทธ

ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง (8.3) 1 ไมมการกำหนดผประสานฯ แตมกจกรรมเปนครงคราว

2 มการมอบหมายผประสานฯ ภาพรวม แตไมมคณะกรรมการ


3 มการมอบหมายผประสานฯ ภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส

จากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ

4 มการมอบหมายผประสานฯ ภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส


มารวมตดสนใจฯ

6. ทานและผเกยวของหลก เขาใจในเรองความรวมมอ 0 ไมมความเขาใจรวมกนในระหวาง Stakeholder

และการทำงานเชงระบบในการปองกนและจดการ 1 Stakeholder (ST) กลมยอย มการทำงานรวมกนในโครงการรวม

โรคเรอรง อยางไร 2 ST ระบวธการบรณาการเปนเรองสำคญและเรมพดคยเพอการ

– โครงสรางความรวมมอและการทำงานเชงระบบ กำหนดคณคารวมและ วธการเพอชนำการทำงาน

ทเกดขนแลวมหรอไม ถามคออะไร (6.1) 3 ST เหนพองกบคณคารวมและวธการเขาถง

4 ST ใชคณคารวมเปนฐานในการเชอมการจดลำดบความสำคญ

และการวางแผน

7. ทานและผเกยวของ รวมวางแผนเพอสรางความ 0 ไมมความรวมมอในการวางแผน

เขมแขงในการปองกนและจดการโรคเรอรงอยางไร (6.2) 1 Stakeholder (ST) ตกลงรวมมอกนประเมนสขภาพชมชน

2 ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญ กลยทธและแผน

3 ST ตกลงรวมปฏบตการในหมวดโรค หมวดอายและ/หรอ


4 ST ตกลงรวมเชอมการวางแผนและประสานงานอยางตอเนอง


8. ทานและผเกยวของ มกระบวนการในการรวมมอพฒนา 0 ไมมความรวมมอดานขาวสารรวม

ขาวสารทางสขภาพทเปนขอมลสำคญในการสนบสนน 1 ST มการshare ขอมลขาวสารโดยรณรงคสอสารเปนครงคราว

การปองกนและควบคมปจจยเสยง การสนบสนนใหม 2 ST กำหนดผแทนเพอรบผดชอบในการพดจาเรองแผนการ


หรอไม อยางไร (6.5) 3 ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญของการสอสารรวมกน


4 ST นำแผนลงสการปฏบตและรวมประเมนผล ST ดหนทาง


9. ทานคดวาปจจยกำหนดทางสงคมและสงแวดลอมใด 0 ไมมการรวบรวมขอมล SDOH

ในชมชนของทานทมผลตอการจดการปองกนควบคม 1 ยอมรบวาการรวบรวมขอมล SDOH สำคญ

โรคเรอรง และทานไดมการรวบรวมขอมลไวหรอไม 2 ระบวาตวชวด SDOH ใดมความสำคญในงาน

(2.1) 3 มการพฒนาภาคในการรวบรวมขอมล

4 มการเกบรวบรวมฯ สมำเสมอและใช ออกแบบโปรแกรมและ

จดลำดบความสำคญ

118



10. ทานไดนำขอมลปจจยกำหนดทางสงคมมาใชในการ 0 ไมไดพจารณานำมาใชในงาน

วางแผนและประเมนผลหรอไม อยางไร (2.2) 1 ตระหนกแตยงไมมกจกรรมเนน SDOH

2 นำเขามาเปนฐานการวางแผน แตยงไมมกจกรรมเฉพาะ

ตอบสนอง

3 มกจกรรมเฉพาะในการแกไขปญหา SDOH

4 มการประเมนกจกรรมการจดการปญหา SDOH

11. ทานไดรวมกบภาคสวนตางๆ แกไขและจดการเรอง 0 ไมมความรวมมอระหวางภาคสวน

ปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ ใหเหมาะสมในการ 1 รวาหนวยใดควรเขารวมและประสานกบหนวย ทไมใชภาค

ปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร (2.3) สขภาพทงานดานหนาเปนครงคราว

2 มการประสานระหวางภาคสวนทงานดานหนาเปนประจำ

3 พฒนาโครงสรางอยางตอเนองเพอสนบสนนงานของภาคสวน

4 รวมทำงานผานโครงสรางเพอผลกดนนโยบาย

12. มการชวยเหลอทรพยากรหรออนๆอะไรบาง ในการ 0 ไมมการสนบสนน

สนบสนนกจกรรมในการจดการเรองปจจยกำหนด 1 สนบสนนเปนครงคราว

สงคมตอสขภาพในชมชน (2.4) 2 สนบสนนเปนประจำในเรองสถานทประชมและอนๆ

3 จดเวลาใหผปฏบตงานสนบสนนชมชนในการจดการปญหา

SDOH

4 มนโยบายทดในการพฒนาชมชน สนบสนนทรพยากรและให

ชมชนรวมจดลำดบความสำคญ

13. ในพนทของทานมการใชกฎระเบยบหรอขอบงคบ 0 ไมมกฎหมาย กฎระเบยบ หรอขอบงคบใด ๆ

อะไรทเปนการสรางเสรมสขภาพในการลดปจจยเสยง 1 ระบกลยทธทเกยวกบ กฎฯระเบยบเปนเรองสำคญในการสราง

(2.5) สงแวดลอมทเออฯ

2 มภาคระหวางหนวยงาน เพอเรมงานตามกลยทธ

3 มการผลกดนประเดนกลยทธไปสระดบทเหมาะสมในภาครฐ

และรณรงคสอสารตอสาธารณะ

4 นำกฎหมาย ระเบยบ สการบงคบโดยรฐ

14. ทานไดพฒนานโยบายหรอกลไกอะไรททำใหเกด 0 ไมมกลไกความรวมมอ

ความรวมมอกบโรงเรยน/สถานศกษา เพอสรางเสรม 1 หารอความเปนไปไดในการรวมภาคกบโรงเรยน

สขภาพและปองกนการจดการโรคเรอรง (2.6) 2 รวมกนระบประเดนทจะรวมเปนภาค

3 รวมกนพฒนาและดำเนนการกจกรรมพเศษ

4 รวมจดโครงสรางความรวมมอตอเนอง


ความรวมมอในสถานททำงาน เพอสรางเสรมสขภาพ 1 หารอความเปนไปไดในการรวมเปนภาคฯ

และปองกนการจดการโรคเรอรง (2.7) 2 รวมกนระบประเดนทจะรวมเปนภาค



119119



16. ในการพฒนานโยบายหรอการออกแบบโปรแกรม 0 การทำโครงการไมมการนำ RC เขาสการพจารณาดวย

หรอการบรการ ทานไดนำ รากของสาเหตตางๆ 1 หนวยงานตระหนกในทฤษฎและการวจย ทมความสมพนธของ

(Root of causes) ทเกดการเพมจำนวนการเกดโรค โรคเรอรงกบ RC

หรอปญหาผลกระทบการเกดโรค มาเชอมโยงกบปญหา 2 สนบสนนเจาหนาทในการพฒนาทกษะการวางแผนบนพนฐาน

โรคเรอรงในประชากร มาพจารณาหรอไม อยางไร (3.6) ของทฤษฎสาเหต

3 แผนโครงการทำขนโดยใช RC เสมอ สนบสนนใหมการกลาวถง

RC ในงานของภาคสวนตางๆ

4 โปรแกรมการประเมนรวมผลกระทบของ RC ดวย

17. หนวยงานของทานไดทำ/พฒนาอะไร เพอใหแนใจวา 0 จดบรการและโปรแกรมโดยไมไดพจารณาเรองการเขาถง ประชาชนกลมทมปญหาในการเขาถงบรการ 1 รวมการเขาถงไวในการประเมนความตองการของชมชนดวย สามารถเขาถงการบรการและโปรแกรมการปองกน 2 ตระหนกถงการคนหาและการปฏบตการทเกยวของกบการ และจดการโรคเรอรงตางๆ ของสถานบรการได (3.5) เขาถงทเปนทยอมรบ 3 พฒนามาตรฐานทชดเจนเพอการเขาถงบรการ เชน การแปล ภาษาตางๆ หรอระดบการรหนงสอ 4 มกระบวนการวางแผนทนำชมชนเขารวมในการระบประเดน และการพฒนารวมทงการบรการสงเสรมสขภาพและขาวสาร สขภาพ มกลยทธในการปรบปรงการเขาถงการสงเสรมสขภาพ การคดกรอง และการจดการโรคเรอรง มการจดสรรเงนสนบสนน การมสวนรวมของชมชนและกลยทธชงรก

18. ทานคดวาการดแลปฐมภมมบทบาทอะไรในแผนการ 0 PC ไมไดรบความสนใจในกลยทธระดบเขต/จงหวด

ปองกนและจดการโรคเรอรงของเขต/จงหวด (4.1) 1 PC เรมกจกรรมโรคเรอรงบางอยางดวยตนเอง

2 ผเกยวของอน นำเอาเรอง PC เขามาพดจาเรองกลยทธเขต/

จว.

3 มการระบบทบาทเฉพาะของ PC

4 มการพฒนากลยทธและทรพยากรเพอสรางความสามารถให

PC เขมแขง

19. กลไกหรอระบบอะไรทนำมาใชในการสนบสนนขอมล 0 ไมมกลไกเปนทางการในการสนบสนนขอมลและการสงตอ

ขาวสารและการสงตอ ระหวางผใหบรการปฐมภม 1 มรายการของทรพยากรชมชนและปรบปรงใหทนสมยเสมอ

หนวยงานสาธารณสข การดแลทบาน และการดแล 2 รายการทรพยากรอยในรปแบบทผใหบรการปฐมภมเขาถงงาย

เฉยบพลน (4.10) 3 มการจดทำกลไกการสงตอทเปนทางการและนำลงปฏบต

4 ผใหบรการปฐมภมใชระบบขอมล/รายการสงตางๆ/ระบบ


20. มกลไกอะไรทพฒนาขนเพอสนบสนนการเชอมโยง 0 ไมมกลไกการประสานงาน

ความตอเนอง ในการจดบรการปองกนและจดการ 1 มรายการการพฒนาโครงการปองกนและจดการฯททนสมย

โรคเรอรงแบบบรณาการ (6.3) 2 มการระบพนททสำคญในการจดบรการแบบบรณาการ

3 มการจดทำขอตกลงและเครองมอเพออำนวยความสะดวก

ในการบรณาการ

4 เวลาทรอและดชนอนๆ ทเกยวของกบการดแลอยางตอเนอง

ถกกำกบตดตามเปนประจำเพอตดตามผลการบรณาการ

การบรการ

120



21. หนวยงานของทานมการประเมนความจำเปนและ 0 ไมมการประเมนสขภาพชมชน

ความตองการดานสขภาพในชมชน/กลมประชากร 1 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาไมสมำเสมอ

เปาหมายททานรบผดชอบหรอไม อยางไร (3.1) 2 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาสมำเสมอ

3 ชมชนรวมในกระบวนการประเมน มการรวบรวมขอมล SDOH

4 การประเมนฯระบประชากรกลมเสยงสำคญในการลง


22. หนวยงานของทานม การวางแผนบคคลากรดาน 0 ไมเคยมแผน

โรคเรอรงทตองการหรอไม หากมกระบวนการ 1 มการประเมนความตองการแรงงานในการทำงานโรคเรอรง

เปนอยางไร (3.2) 2 มการพฒนาแผนทรพยากรบคคล

3 แผนทรพยากรบคคลถกนำสการปฏบต

4 มการประเมนแผน ปรบแผน จากผลการประเมน

23. หนวยงานของทานไดมการ วางแผนบคลากรดาน 0 ไมเคยมแผน

โรคเรอรงทตองการในการดแลปฐมภม หรอไม 1 มการประเมนความตองการแรงงานในการทำงานโรคเรอรง

หากม กระบวนการเปนอยางไร (4.3) 2 มการพฒนาแผนทรพยากรบคคล



24. หนวยงานของทานสนบสนนการพฒนาสมรรถนะ 0 ไมมแผนพฒนามออาชพ (เชยวชาญ)

ของเจาหนาท (staff) ในการปองกนและจดการ 1 มการประเมน Competencies ดานโรคเรอรง

โรคเรอรงหรอไม อยางไร (3.3) 2 มแผนการพฒนามออาชพ(เชยวชาญ)

3 นำแผนพฒนามออาชพ(เชยวชาญ)สการปฏบต


25. ผใหบรการดแลปฐมภมไดรบการสนบสนนในการพฒนา 0 ไมมแผนพฒนาสมรรถนะ

สมรรถนะทจำเปน เพอปองกนและจดการโรคเรอรง 1 เขตพนทและผใหบรการปฐมภมตระหนกเรองสมรรถนะ

หรอไม หากมเปนอยางไร (4.4) 2 มการประเมนสมรรถนะผใหบรการปฐมภมในเขตพนท

3 ผใหบรการปฐมภม,ผเกยวของฯกลมใหการศกษาและวชาชพ

4 พดคยเรอง Training needs และทรพยากรมแผนการอบรม

สมรรถนะพนฐาน โดยการสนบสนนของหนวยงานรวมทง

การจดสรรทรพยากร

26. หนวยงานของทาน/เครอขาย มการสนบสนนเพอพฒนา 0 ST ไมมแผนพฒนาความสามารถในการตดตาม ประเมนผลและ

เจาหนาทสาธารณสข / อาสาสมคร ในการกำกบตดตาม การเรยนร

และประเมนผลโรคเรอรงหรอไม ถาม ดำเนนการอยางไร 1 ST ประเมนความสามารถของเจาหนาท/อาสาสมครในเรองน

(7.2) 2 ST จดลำดบความสำคญในการพฒนาความสามารถ

3 ST จดทำแผนพฒนาความสามารถ

4 ST จดทำแผนพฒนาความสามารถรวมและนำสการปฏบต ใช

ทรพยากรและเรยนรรวมกน

121121



27. การนำแผนพฒนาบคคลากรดานโรคเรอรงไปสการปฏบต 0 ไมมการจดสรรทรพยากรดานบคคลและการพฒนามออาชพ

ไดมการจดสรรทรพยากรอะไรบาง การจดหาและ 1 มการจดสรรเปนครงคราว

จดสรรเปนอยางไร (3.4) 2 หนวยงานมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากรทจำเปน

3 มนโยบาย/การสนบสนนของชมชน และขอตกลงในการ


4 มทรพยากรเพยงพอทใชในการพฒนาตามแผน

28. การนำแผนพฒนาบคคลากรการดแลปฐมภม ไปส 0 ไมมการจดสรรทรพยากรดานบคคลและการพฒนามออาชพ

การปฏบต ไดมการจดสรรทรพยากรอะไรบาง 1 มการจดสรรเปนครงคราว

การจดหาและจดสรรเปนอยางไร (4.5) 2 หนวยงานมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากรทจำเปน




29. หนวยงานมการสงเสรมหรอมสงจงใจอะไรบางท 0 หนวย ฯไมมนโยบายสนบสนนการพฒนาสมรรถนะฯ

สนบสนนในการพฒนาความสามารถดานการปองกน 1 หนวยฯตระหนกในสมรรถนะทตองการ

และจดการโรคเรอรง ของผใหบรการดแลปฐมภม (4.9) 2 หนวยฯประเมนระดบสมรรถนะของผใหบรการ

*เนนหนวยงาน* 3 หนวยฯ ทำแผนเพอชวยใหเขาถงการพฒนาสมรรถนะพนฐาน

4 หนวยฯรวมกนทำงานเพอจดทำแผนประสานใหผใหบรการฯ


30. มการกำหนดตวชวดและระบบในการกำกบตดตามผลลพธ 0 ไมมตวชวดทใชในการตดตามผลลพธ

ของการดำเนนงานปองกนและควบคมโรคเรอรงหรอไม 1 ST จดลำดบความสำคญของผลลพธทจะตองตดตาม

ถามอะไรคอตวชวดและระบบ (7.3) 2 ST ระบ ดชนชวดทเปนขอมลหลกฐาน

3 ST พฒนาระบบทตองการในการรวบรวมขอมลตามดชนชวด


4 ST ใชขอมลจากระบบการตดตามผลในการปรบโครงการ

31. หนวยงานของทาน กำหนดและพฒนาความสามารถ 0 ไมมความสามารถของเขตพนทในการวเคราะหฯ........

ของบคลากรในการวเคราะห สงเคราะหขอมล แปลผล 1 มการประเมนความสามารถของเขตพนทในเรองน

และรายงานผลลพธ การปองกนและจดการโรคเรอรง 2 ST ทำงานกบบคคลากรในเขตพนทจดลำดบความสำคญเพอ

ในพนทใหมความสมำเสมออยางไร (7.4) พฒนาความสามารถในเรองน

3 ST และบคลากรในพนท ตกลงในกลยทธการพฒนาฯ

4 ST และบคลากรในพนทพฒนากลไกเพอประสานการพฒนา


32. ขณะนทานมระบบอะไรรองรบเพอใหเกดการใชขอมล 0 ไมมระบบอะไรอยเลย

รวมกน ในการกำกบ ตดตาม เฝาระวงและประเมนผล 1 ST ตกลงเรองดชนชวดระบบสขภาพทตองตดตาม

(6.4) 2 ST จดทำแผนในการShare ขอมล

3 ST เหนพองตองกนในขอตกลงในการ share ขอมล

4 ST ไดรบทรพยากรและดำเนนการระบบการShare ขอมล

122



33. (เขต/จงหวด) ไดนำขอมลหลกฐานมาใชในการทำแผน 0 การพฒนาระบบการปองกนฯไมอยบนขอมลหลกฐาน

การปฏบตการ และการประเมนผลการปองกนและ 1 ระบบของเขตพนทใชขอมลหลกฐานในการจดทำเปาประสงค

จดการโรคเรอรง อยางไร (7.1) และดชนชวดผลงานทชดเจน

2 พฒนารปแบบการจดทำแผนทสอดคลองกบหลกเหตผลเพอ

สนบสนนการประเมนระบบ

3 การรเรมของเขตพนทถกประเมนบนรปแบบการจดทำแผนท

สอดคลองกบหลกเหตผล

4 การวางแผนระบบในเขตพนท ถกปรบเปลยนไปตามผลการ

ประเมน

34. ทาน ไดมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธ 0 ไมมกลยทธการจดลำดบความสำคญและกจกรรมทสมพนธ

และออกแบบกจกรรมทสอดคลอง ในการเพมความ กบกลยทธ เขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ แตไมมการจดทำ อยางไร (8.1) แผนปฏบตการทสอดคลอง 2 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ และ ST เขารวม ในการทำแผนปฏบตการทสอดคลอง 3 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ ST เขารวม และ มการจดทำแผนปฏบตการสำหรบพนทสำคญบางพนท 4 ระบลำดบความสำคญของกลยทธ เปาประสงครวม และจดทำ วตถประสงคทสามารถวดได จดทำแผนปฏบตการทมเงนทน เตมท พรอมกำหนดบทบาทและความรบผดชอบของ ST

35. ทาน มขอตกลงในการจดสรรทรพยากร (คน เงน ของ) 0 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรงอยางตอเนอง 1 ไมมขอตกลงเรองเงนทนแตมการจดกจกรรมพเศษเพอเพม หรอไม หากมเปนระยะเวลานานเทาไหร (8.2) ความตระหนกกบผมอำนาจในการตดสนใจ ในประเดนฯ 2 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ความตระหนกเพมขน กลยทธ และกจกรรมถกใชในการผลกดนใหผมอำนาจดสนใจสนบสนน เงนทนตอเนอง 3 มการใหเงนทนระยะสนสำหรบวธการในภาพรวม มขอตกลง ตอเนองกบผมอำนาจในการตดสนใจ 4 การใหเงนทนระยะยาวเปนขอตกลงสวนหนงของกลยทธ ทกลาวถงในปจจยความสำเรจในเครองมอน

36. ทานมนโยบายและการสนบสนนอะไรบาง เพอใหเกด 0 ไมมนโยบายองคกรในการสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรม

รปแบบการจดสงแวดลอมการทำงาน ทเออตอการลด สขภาพ ปญหาและสรางเสรมสขภาพในการปองกนโรคเรอรง 1 ผนำองคกรสขภาพเรมตระหนกถงความตองการสงแวดลอม ในองคกรรบผดชอบของทาน (8.4) สขภาพในการทำงานและกำลงคนหากลยทธทเปนไปได 2 วฒนธรรมองคกรสนบสนนความคดรเรม แตไมมนโยบายเปน ทางการในการสนบสนนทางเลอกดานสขภาพ 3 เรมพฒนานโยบายสนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงาน ทสงเสรมสขภาพ 4 มการนำนโยบายภาพรวมขององคกรสการปฏบตเพอสนบสนน การสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรมสขภาพ

123123



37. ทานมกลไกอะไร ทโปรงใส เปนรปธรรม และผรบผดชอบ 0 ไมมกลไกทอธบายไดในการตดตามผลนโยบาย และผลลพธ

ทชดเจน ในการกำกบ ตดตามนโยบาย และผลลพธของ โครงการ

โปรแกรม ของการปองกนควบคมโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดทำแผนการประเมนและดชนชวดหลกแตไมมการ

อยางไร (8.5) นำลงปฏบต

2 มดำเนนการเปนระบบในการสนบสนนการประเมนผล การ

รวบรวมขอมล และการเตรยมขอมลพนฐานรวมทงการรายงาน

อยางตอเนอง

3 จดทำขอมลขอมลพนฐานและรายงานตอเนองนำเสนอใน

รปแบบทพรอมใชสำหรบผมอำนาจตดสนใจและสาธารณะ

4 รายงานถกนำมาใชในกระบวนการจดทำแผนและการกำหนด



ผสมภาษณ.............................................................

ผจดบนทก.............................................................

124


วนท......................................................



ชดคำถามท 2 / 6การพฒนาระบบกำกบและประเมนผลการจดการลดปญหาโรคเรอรง กรณศกษาความดนโลหตสงและเบาหวาน

กอนเรมสนทนา • แนะนำตวและแจงวตถประสงคของการสมภาษณ • ขอความรวมมอในการให ความคดเหนหรอประสบการณตางๆ เพอนำไปเปนประโยชนในการประเมนผลการจดการลด ปญหาโรคเรอรง • บอกและขออนญาต วาจะมการบนทกเทปและขอจดบนทกขอมลหรอความเหนตางๆทให เพอใหครบถวนมากทสด


ในความคดของทาน คดวาปญหาโรคเรอรง (CVD/DM/HT) เปนปญหาทางสขภาพในชมชนหรอ มผลทเกดขนรนแรง ตอตนเอง ครอบครว และชมชนหรอไม อยางไร

ในการจดการปญหาโรคเรอรงใหลดลงทาน คดวา จะดำเนนการใหสำเรจ โดยคนใดคนหนง หรอหนวยงานใด หนวยงานหนง ไดหรอไม 1. ในการดำเนนงานลดปญหาโรคเรอรง มใคร/องคกร/ 0 ตางคนตางทำ หนวยงาน เขามารวมทำงานบาง และมสวนรวม 1 มการแลกเปลยนขอมลกนสมำเสมอ ในการทำงานอยางไร (1.1) 2 พบปะกนสมำเสมอและเรมวางแผนรวมกน 3 รวมวางแผนกบSHและพบปะสมำเสมอ 4 ทำงานรวมกนและพยายามใชทรพยากรรวมกน

2. ในกระบวนการทำงานรวมกนทานไดพดคยกำหนด 0 ไมเคยพดคย คณคารวมกนตอประเดนของการปองกนจดการ 1 พดคยแตไมมแถลงการณ ปญหาโรคเรอรง เพอเปนแนวทางปฏบตของการทำงาน 2 ตกลงในแถลงการณทเปนคณคารวม รวมกนหรอไม อยางไร (1.2) 3 ใชคณคารวมในการทำงานของตน 4 พฒนากลยทธและแผนบนพนฐานคณคารวม

3. ในการนำสการปฏบตการในพนท ทานมการกำหนด 0 ไมมเปาประสงครวม เปาประสงคในการทำงานรวมกนหรอไม อยางไร (1.3) 1 มกระบวนการทำเปาฯรวมบนหลกฐาน 2 เปาฯ รวมถกรบรองโดยผนำแตละแหง 3 เปาฯ รวมสะทอนในแผน & กลยทธ หนวยงาน 4 มการตดตามความกาวหนาสมำเสมอ และปรบเปาฯ ใหทนสมย

4. ใครเปนผประสานงานกลยทธภาพรวมของเขต/จงหวด 0 ตางคนตางทำ ไมมการกำหนดผประสานกลยทธ ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง (8.3) 1 ไมมการกำหนดผประสานฯแตมกจกรรมเปนครงคราว 2 มการมอบหมายผประสานฯ ภาพรวม แตไมมคณะกรรมการ อาวโสจากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ 3 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ 4 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ รวมทงองคกรชมชนและองคกรสาธารณะ มารวมตดสนใจฯ

สำหรบ เจาหนาทสาธารณสข (สสจ.), สสอ., พยาบาลและเวชกรรมสงคม เวชปฏบตฯ (รพ.)

125125




และการทำงานเชงระบบในการปองกนและจดการ 1 Stakeholder (ST) กลมยอย มการทำงานรวมกนในโครงการรวม

โรคเรอรง อยางไร 2 ST ระบวธการบรณาการเปนเรองสำคญและเรมพดคยเพอ

– โครงสรางความรวมมอและการทำงานเชงระบบ การกำหนดคณคารวมและ วธการเพอชนำการทำงาน




6. ทานและผเกยวของ รวมวางแผนเพอสรางความเขมแขง 0 ไมมความรวมมอในการวางแผน

ในการปองกนและจดการโรคเรอรงอยางไร (6.2) 1 Stakeholder (ST) ตกลงรวมมอกนประเมนสขภาพชมชน






7. ทานและผเกยวของมกระบวนการในการ รวมมอพฒนา 0 ไมมความรวมมอดานขาวสารรวม


















โรคเรอรง และทานไดมการรวบรวมขอมลไวหรอไม (2.1) 2 ระบวาตวชวด SDOHใดมความสำคญในงาน

3 มการพฒนาภาคในการรวบรวมขอมล

4 มการเกบรวบรวมฯสมำเสมอและใช ออกแบบโปรแกรมและ


126









11. ทานไดรวมกบภาคสวนตางๆ แกไขและจดการเรอง 0 ไมมความรวมมอระหวางภาคสวน








สงคมตอสขภาพในชมชน (2.4 ) 2 สนบสนนเปนประจำในเรองสถานทประชมและอนๆ


SDOH

4 มนโยบายทดในการพฒนาชมชน สนบสนนทรพยากรและ

ใหชมชนรวมจดลำดบความสำคญ

13. ในพนทของทานมการใชกฎระเบยบหรอขอบงคบอะไร 0 ไมมกฎหมาย กฎระเบยบ หรอขอบงคบใดๆ

ทเปนการสรางเสรมสขภาพในการลดปจจยเสยง (2.5) 1 ระบกลยทธทเกยวกบ กฎฯระเบยบเปนเรองสำคญในการ

สรางสงแวดลอมทเออฯ





14. ทานไดพฒนานโยบายหรอกลไกอะไรททำใหเกดความ 0 ไมมกลไกความรวมมอ

รวมมอกบโรงเรยน/สถานศกษา เพอสรางเสรมสขภาพ 1 หารอความเปนไปไดในการรวมภาคกบโรงเรยน





ความรวมมอในสถานททำงาน เพอสรางเสรมสขภาพ 1 หารอความเปนไปไดในการรวมเปนภาคฯ




127127



16. หนวยงานของทานมการประเมนความจำเปนและ 0 ไมมการประเมนสขภาพชมชน

ความตองการดานสขภาพในชมชน/กลมประชากร 1 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาไมสมำเสมอ

เปาหมายททานรบผดชอบหรอไม อยางไร (3.1) 2 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาสมำเสมอ




17. หนวยงานของทานม การวางแผนบคคลากรดาน 0 ไมเคยมแผน

โรคเรอรงทตองการหรอไม หากมกระบวนการ 1 มการประเมนความตองการแรงงานในการทำงานโรคเรอรง




18. หนวยงานของทานสนบสนนการพฒนาสมรรถนะของ 0 ไมมแผนพฒนามออาชพ (เชยวชาญ)

เจาหนาท (staff) ในการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 มการประเมน Competencies ดานโรคเรอรง

หรอไม อยางไร (3.3) 2 มแผนการพฒนามออาชพ(เชยวชาญ)

3 นำแผนพฒนามออาชพ(เชยวชาญ)สการปฏบต


19. หนวยงานของทาน/เครอขาย มการสนบสนนเพอพฒนา 0 ST ไมมแผนพฒนาความสามารถในการตดตาม ประเมนผล

เจาหนาทสาธารณสข/อาสาสมคร ในการกำกบตดตาม และการเรยนร




4 ST จดทำแผนพฒนาความสามารถรวมและนำสการปฏบต


20. การนำแผนพฒนาบคคลากรดานโรคเรอรงไปสการปฏบต 0 ไมมการจดสรรทรพยากรดานบคคลและการพฒนามออาชพ

ไดมการจดสรรทรพยากรอะไรบาง การจดหาและ 1 มการจดสรรเปนครงคราว

จดสรรเปนอยางไร (3.4) 2 หนวยงานมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากรทจำเปน

3 มนโยบาย/การสนบสนนของชมชน และขอตกลงในการสนบสนน

ทรพยากรทจำเปน


21. หนวยงานของทานไดทำ/พฒนาอะไร เพอใหแนใจวา 0 จดบรการและโปรแกรมโดยไมไดพจารณาเรองการเขาถง ประชาชนกลมทมปญหาในการเขาถงบรการ สามารถ 1 รวมการเขาถงไวในการประเมนความตองการของชมชนดวย เขาถงการบรการและโปรแกรมการปองกนและจดการ 2 ตระหนกถงการคนหาและการปฏบตการทเกยวของกบการ โรคเรอรงตางๆ ของสถานบรการได (3.5) เขาถงทเปนทยอมรบ 3 พฒนามาตรฐานทชดเจนเพอการเขาถงบรการ เชน การแปล ภาษาตางๆ หรอระดบการรหนงสอ 4 มกระบวนการวางแผนทนำชมชนเขารวมในการระบประเดน และการพฒนารวมทงการบรการสงเสรมสขภาพและขาวสาร สขภาพ มกลยทธในการปรบปรงการเขาถงการสงเสรมสขภาพ การคดกรอง และการจดการโรคเรอรง มการจดสรรเงนสนบสนน การมสวนรวมของชมชนและกลยทธชงรก

128



22. ในการพฒนานโยบายหรอการออกแบบโปรแกรมหรอ 0 การทำโครงการไมมการนำ RC เขาสการพจารณาดวย

การบรการ ทานไดนำ รากของสาเหตตางๆ (Root of 1 หนวยงานตระหนกในทฤษฎและการวจย ทมความสมพนธ

causes) ทเกดการเพมจำนวนการเกดโรคหรอปญหา ของโรคเรอรงกบ RC

ผลกระทบการเกดโรค มาเชอมโยงกบปญหาโรคเรอรง 2 สนบสนนเจาหนาทในการพฒนาทกษะการวางแผนบนพนฐาน

ในประชากร มาพจารณาหรอไม อยางไร (3.6) ของ ทฤษฎสาเหต




23. การดแลปฐมภมมบทบาทอะไรในแผนการปองกน 0 PCไมไดรบความสนใจในกลยทธระดบเขต/จงหวด

และจดการโรคเรอรงของเขต/จงหวด (4.1) 1 PC เรมกจกรรมโรคเรอรงบางอยางดวยตนเอง

2 ผเกยวของอน นำเอาเรอง PC เขามาพดจาเรองกลยทธเขต/จว.




คำถามตงแต ขอ 24 ถง ขอ 32 ถามเฉพาะ สสอ. และเวชกรรมสงคม เวชปฏบต (รพ.)

24. ในการดแลปฐมภม มการประเมนสถานการณปญหา 0 ไมมการประเมนสขภาพชมชน

โรคเรอรงและความตองการการปองกนและจดการ 1 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาไมสมำเสมอ

โรคเรอรงในชมชน หรอไม อยางไร (4.2) 2 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาสมำเสมอ




25. หนวยงานของทาน วางแผนบคลากรดานโรคเรอรง 0 ไมเคยมแผน

ทตองการในการดแลปฐมภม หรอไม หากม กระบวนการ 1 มการประเมนความตองการแรงงานในการทำงานโรคเรอรง






หรอไม หากมเปนอยางไร (4.4) *เนนบคคล* 2 มการประเมนสมรรถนะผใหบรการปฐมภมในเขตพนท



4 มแผนการอบรมสมรรถนะพนฐาน โดยการสนบสนนของ


27. การนำแผนพฒนาบคคลากรการดแลปฐมภม ไปสการ 0 ไมมการจดสรรทรพยากรดานบคคลและการพฒนามออาชพ

ปฏบต ไดมการจดสรรทรพยากรอะไรบาง การจดหา 1 มการจดสรรเปนครงคราว

และจดสรรเปนอยางไร (4.5) 2 หนวยงานมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากรทจำเปน




129129



28. ทานทำอะไรเพอใหแนใจไดวาประชาชนทกกลม เขาถง 0 จดบรการและโปรแกรมโดยไมไดพจารณาเรองการเขาถง

บรการปองกนและจดการโรคเรอรง (4.6) 1 รวมการเขาถงไวในการประเมนความตองการของชมชนดวย

2 เขต/จงหวดตระหนกถงการคนหาและการปฏบตการทเกยวของ

กบการเขาถงทเปนทยอมรบ

3 เขตพนทพฒนามาตรฐานทชดเจนเพอการเขาถงบรการ เชน


4 แผนการเขาถงถกดำเนนการและประเมน

29. ทานใชขอมลหลกฐานอะไร มาประกอบการออกแบบ 0 ผบรหารในเขตพนทไมไดพจารณาประสทธผลของรปแบบการ

การดแลปฐมภมในการปองกนและจดการโรคเรอรง ดแลปฐมภม (Primary care model) เมอกำหนดกลยทธฯ

ใหเกดประสทธผล และใชขอมลหลกฐานนนอยางไร 1 ผบรหารตระหนกถงขอมลหลกฐานทเกยวของกบรปแบบการ

(4.7 ) ดแลปฐมภมทมประสทธผล

2 เขตพนทประเมนความจำเปนและจดทำกลยทธบนขอมลหลกฐาน

ในการพฒนาระบบการดแลปฐมภม

3 เขตพนทเรยกรองจงหวดในการสนบสนนรปแบบการดแลปฐมภม

ทมประสทธผลทสดในการปองกนและจดการโรค ฯ

4 สามารถใชระบบการดแลปฐมภมและรปแบบซงเออใหผใหบรการ

ทำงานไดอยางเตมความสามารถ

30. ทานไดรบการสนบสนนคมอ/แนวทาง และชองทาง 0 ไมไดรบการสนบสนนในการใช CPG และวธการจดการตนเอง

การเขาถงขอมลขาวสารองคความร เพอการปองกน ตระหนกในเรองนและเขาถงหรอหามาดวยตนเอง

และจดการโรคเรอรงหรอไม และไดรบการสนบสนน 1 เขตพนทประเมนความตองการเพอกำหนดวาผใหบรการฯ

อยางไร (เขาถงอยางไร) (4.8) จะเขาถงไดอยางไร

2 เขตพนทจดทำแผนสนบสนนผใหบรการฯในการเขาถงฯ

3 ผใหบรการฯ เขาถงไดอยางด มการสนบสนนผานทางการพฒนา

มออาชพในชวงทจำเปน

31. หนวยงานมการสงเสรมหรอมสงจงใจอะไรบางทสนบสนน 0 หนวยฯ ไมมนโยบายสนบสนนการพฒนาสมรรถนะฯ

ในการพฒนาความสามารถดานการปองกนและจดการ 1 หนวยฯ ตระหนกในสมรรถนะทตองการ

โรคเรอรงของผใหบรการดแลปฐมภม (4.9) 2 หนวยฯ ประเมนระดบสมรรถนะของผใหบรการ

*เนนหนวยงาน* 3 หนวยฯ ทำแผนเพอชวยใหเขาถงการพฒนาสมรรถนะพนฐาน

4 หนวยฯ รวมกนทำงานเพอจดทำแผนประสานใหผใหบรการฯ

ไเขาถงการฝกอบรมได





4 ผใหบรการปฐมภมใชระบบขอมล/รายการสงตางๆ/ระบบ


130



33. ทาน ไดมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธ 0 ไมมกลยทธการจดลำดบความสำคญและกจกรรมทสมพนธ

และออกแบบกจกรรมทสอดคลอง ในการเพมความ กบกลยทธ

เขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ แตไมมการจดทำ

อยางไร (8.1) แผนปฏบตการทสอดคลอง

2 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ และ ST เขารวม

ในการทำแผนปฏบตการทสอดคลอง

3 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ ST เขารวม และม

การจดทำแผนปฏบตการสำหรบพนทสำคญบางพนท

4 ระบลำดบความสำคญของกลยทธ เปาประสงครวม และจดทำ



34. หนวยงานของทาน ไดนำขอมลหลกฐานมาใชในการ 0 การพฒนาระบบการปองกนฯไมอยบนขอมลหลกฐาน

ทำแผน การปฏบตการ และการประเมนผลการปองกน 1 ระบบของเขตพนทใชขอมลหลกฐานในการจดทำเปาประสงค

และจดการโรคเรอรง อยางไร (7.1) และดชนชวดผลงานทชดเจน





4 การวางแผนระบบในเขตพ นท ถกปรบเปล ยนไปตามผล

การประเมน










(6.4) 2 ST จดทำแผนในการ Share ขอมล

3 ST เหนพองตองกนในขอตกลงในการ share ขอมล

4 ST ไดรบทรพยากรและดำเนนการระบบการ Share ขอมล

37. มการกำหนดตวชวดและระบบในการกำกบตดตามผลลพธ 0 ไมมตวชวดทใชในการตดตามผลลพธ

ของการดำเนนงานปองกนและควบคมโรคเรอรงหรอไม 1 ST จดลำดบความสำคญของผลลพธทจะตองตดตาม

ถามอะไรคอตวชวดและระบบ (7.3) 2 ST ระบ ดชนชวดทเปนขอมลหลกฐาน




131131



38. ทาน มขอตกลงในการจดสรรทรพยากร (คน เงน ของ) 0 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ

ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรงอยางตอเนอง 1 ไมมขอตกลงเรองเงนทนแตมการจดกจกรรมพเศษเพอเพม

หรอไม หากมเปนระยะเวลานานเทาไหร (8.2) ความตระหนกกบผมอำนาจในการตดสนใจในประเดนฯ

2 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ความตระหนกเพมขน กลยทธและ

กจกรรมถกใชในการผลกดนใหผมอำนาจดสนใจสนบสนน


3 มการใหเงนทนระยะสนสำหรบวธการในภาพรวม มขอตกลง


4 การใหเงนทนระยะยาวเปนขอตกลงสวนหนงของกลยทธท

กลาวถงในปจจยความสำเรจในเครองมอน


รปแบบการจดสงแวดลอมการทำงาน ทเออตอการลด สขภาพ

ปญหาและสรางเสรมสขภาพในการปองกนโรคเรอรง 1 ผนำองคกรสขภาพเรมตระหนกถงความตองการสงแวดลอม

ในองคกรรบผดชอบของทาน (8.4) สขภาพในการทำงานและกำลงคนหากลยทธทเปนไปได

2 วฒนธรรมองคกรสนบสนนความคดรเรม แตไมมนโยบายเปน

ทางการในการสนบสนนทางเลอกดานสขภาพ

3 เรมพฒนานโยบายสนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงาน


4 มการนำนโยบายภาพรวมขององคกรสการปฏบตเพอสนบสนน

การสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรมสขภาพ

40. ทานมกลไกอะไร ทโปรงใส เปนรปธรรม และ 0 ไมมกลไกทอธบายไดในการตดตามผลนโยบาย และผลลพธ

ผรบผดชอบทชดเจน ในการกำกบ ตดตามนโยบาย โครงการ

และผลลพธของโปรแกรม ของการปองกนควบคม 1 มการจดทำแผนการประเมนและดชนชวดหลกแตไมมการนำลง

โรคเรอรงหรอไม อยางไร (8.5) ปฏบต







นโยบาย การตดสนใจในการจดลำดบความสำคญ และการจดสรร

งบประมาณ

ผสมภาษณ.............................................................

ผจดบนทก.............................................................

132


วนท......................................................



ชดคำถามท 3 / 6

การพฒนาระบบกำกบและประเมนผลการจดการลดปญหาโรคเรอรง กรณศกษาความดนโลหตสงและเบาหวาน กอนเรมสนทนา • แนะนำตวและแจงวตถประสงคของการสมภาษณ • ขอความรวมมอในการให ความคดเหนหรอประสบการณตางๆ เพอนำไปเปนประโยชนในการประเมนผลการจดการ ลดปญหาโรคเรอรง • บอกและขออนญาต วาจะมการบนทกเทปและขอจดบนทกขอมลหรอความเหนตางๆทให เพอใหครบถวนมากทสด ขอคำถาม แนวตอบ





จะดำเนนการใหสำเรจ โดยคนใดคนหนง หรอ

หนวยงานใดหนวยงานหนง ไดหรอไม

1. ในการดำเนนงานลดปญหาโรคเรอรง มใคร/องคกร/ 0 ตางคนตางทำ หนวยงาน เขามารวมทำงานบาง และมสวนรวม 1 มการแลกเปลยนขอมลกนสมำเสมอ ในการทำงานอยางไร (1.1) 2 พบปะกนสมำเสมอและเรมวางแผนรวมกน 3 รวมวางแผนกบSHและพบปะสมำเสมอ 4 ทำงานรวมกนและพยายามใชทรพยากรรวมกน

2. ในกระบวนการทำงานรวมกนทานไดพดคยกำหนดคณคา 0 ไมเคยพดคย รวมกนตอประเดนของการปองกนจดการปญหาโรคเรอรง 1 พดคยแตไมมแถลงการณ เพอเปนแนวทางปฏบตของการทำงานรวมกนหรอไม 2 ตกลงในแถลงการณทเปนคณคารวม อยางไร (1.2) 3 ใชคณคารวมในการทำงานของตน 4 พฒนากลยทธและแผนบนพนฐานคณคารวม

3. ในการนำสการปฏบตการในพนท ทานมการกำหนด 0 ไมมเปาประสงครวม เปาประสงคในการทำงานรวมกนหรอไม อยางไร 1 มกระบวนการทำเปาฯ รวมบนหลกฐาน (1.3) 2 เปาฯรวมถกรบรองโดยผนำแตละแหง 3 เปาฯรวมสะทอนในแผน&กลยทธ หนวยงาน 4 มการตดตามความกาวหนาสมำเสมอ และปรบเปาฯ ใหทนสมย

4. ใครเปนผประสานงานกลยทธภาพรวมของเขต/จงหวด 0 ตางคนตางทำ ไมมการกำหนดผประสานกลยทธ ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง (8.3) 1 ไมมการกำหนดผประสานฯแตมกจกรรมเปนครงคราว 2 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม แตไมมคณะกรรมการ อาวโสจากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ 3 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจ ฯ 4 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ รวมทงองคกรชมชนและองคกรสาธารณะ มารวมตดสนใจฯ

สำหรบ สอ., PCU

133133



5. ทานและผเกยวของหลก เขาใจในเรองความรวมมอและ 0 ไมมความเขาใจรวมกนในระหวาง Stakeholder

การทำงานเชงระบบในการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 Stakeholder (ST) กลมยอย มการทำงานรวมกนในโครงการ

อยางไร รวม

– โครงสรางความรวมมอและการทำงานเชงระบบท 2 ST ระบวธการบรณาการเปนเรองสำคญและเรมพดคยเพอ

เกดขนแลวมหรอไม ถามคออะไร (6.1) การกำหนดคณคารวมและ วธการเพอชนำการทำงาน

3 ST เหนพองกบคณคารวมและวธการเขาถง
































134









11. ทานไดรวมกบภาคสวนตางๆ แกไขและจดการ เรอง 0 ไมมความรวมมอระหวางภาคสวน










SDOH




ทเปนการสรางเสรมสขภาพในการลดปจจยเสยง (2.5) 1 ระบกลยทธทเกยวกบ กฎฯ ระเบยบเปนเรองสำคญในการสราง

สงแวดลอมทเออฯ











รวมมอในสถานททำงาน เพอสรางเสรมสขภาพและ 1 หารอความเปนไปไดในการรวมเปนภาคฯ

ปองกนการจดการโรคเรอรง (2.7) 2 รวมกนระบประเดนทจะรวมเปนภาค



135135



16. ในการพฒนานโยบายหรอการออกแบบโปรแกรมหรอ 0 การทำโครงการไมมการนำ RC เขาสการพจารณาดวย

การบรการ ทานไดนำ รากของสาเหตตางๆ (Root of 1 หนวยงานตระหนกในทฤษฎและการวจย ทมความสมพนธ

causes) ทเกดการเพมจำนวนการเกดโรคหรอปญหา ของโรคเรอรงกบ RC

ผลกระทบการเกดโรค มาเชอมโยงกบปญหาโรคเรอรง 2 สนบสนนเจาหนาทในการพฒนาทกษะการวางแผนบนพนฐาน

ในประชากร มาพจารณาหรอไม อยางไร (3.6) ของ ทฤษฎสาเหต




17. การดแลปฐมภมมบทบาทอะไรในแผนการปองกนและ 0 PCไมไดรบความสนใจในกลยทธระดบเขต/จงหวด

จดการโรคเรอรงของเขต/จงหวด (4.1) 1 PC เรมกจกรรมโรคเรอรงบางอยางดวยตนเอง


จว.




18. ในการดแลปฐมภม มการประเมนสถานการณปญหา 0 ไมมการประเมนสขภาพชมชน

โรคเรอรงและความตองการการปองกนและจดการ 1 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาไมสมำเสมอ

โรคเรอรงในชมชน หรอไม อยางไร (4.2) 2 มการรวบรวมขอมลระบาดวทยาสมำเสมอ




19. ทานและหนวยงาน วางแผนบคลากรดานโรคเรอรงท 0 ไมเคยมแผน

ตองการในการดแลปฐมภม หรอไม หากม กระบวนการ 1 มการประเมนความตองการแรงงานในการทำงานโรคเรอรง






หรอไม หากมเปนอยางไร (4.4) *เนนบคคล* 2 มการประเมนสมรรถนะผใหบรการปฐมภมในเขตพนท



4 มแผนการอบรมสมรรถนะพนฐาน โดยการสนบสนนของ


21. การนำแผนพฒนาบคคลากรการดแลปฐมภม ไปสการ 0 ไมมการจดสรรทรพยากรดานบคคลและการพฒนามออาชพ

ปฏบต ไดมการจดสรรทรพยากรอะไรบาง การจดหา 1 มการจดสรรเปนครงคราว

และจดสรรเปนอยางไร (4.5) 2 หนวยงานมแผนเพอใหไดมาซงทรพยากรทจำเปน

3 มนโยบาย/การสนบสนนของชมชนและขอตกลงในการสนบสนน



136



22. ทานทำอะไรเพอใหแนใจไดวาประชาชนทกกลม เขาถง 0 จดบรการและโปรแกรมโดยไมไดพจารณาเรองการเขาถง

บรการปองกนและจดการโรคเรอรง (4.6) 1 รวมการเขาถงไวในการประเมนความตองการของชมชนดวย

2 เขต/จงหวดตระหนกถงการคนหาและการปฏบตการทเกยวของ

กบการเขาถงทเปนทยอมรบ

3 เขตพนทพฒนามาตรฐานทชดเจนเพอการเขาถงบรการ เชน


4 แผนการเขาถงถกดำเนนการและประเมน

23. ทานใชขอมลหลกฐานอะไร มาประกอบการออกแบบ 0 ผบรหารในเขตพนทไมไดพจารณาประสทธผลของรปแบบ

การดแลปฐมภมในการปองกนและจดการโรคเรอรง การดแลปฐมภม (Primary care model) เม อกำหนด

ใหเกดประสทธผล และใชขอมลหลกฐานนนอยางไร กลยทธฯ

(4.7) 1 ผบรหารตระหนกถงขอมลหลกฐานทเกยวของกบรปแบบ

การดแลปฐมภมทมประสทธผล

2 เขตพนทประเมนความจำเปนและจดทำกลยทธบนขอมล

หลกฐานในการพฒนาระบบการดแลปฐมภม

3 เขตพนทเรยกรองจงหวดในการสนบสนนรปแบบการดแล

ปฐมภมทมประสทธผลทสดในการปองกนและจดการโรค ฯ

4 สามารถใชระบบการดแลปฐมภมและรปแบบซงเออใหผให

บรการทำงานไดอยางเตมความสามารถ

24. ทานไดรบการสนบสนนคมอ/แนวทาง และชองทาง 0 ไมไดรบการสนบสนนในการใช CPG และวธการจดการตนเอง

การเขาถงขอมลขาวสารองคความร เพอการปองกน 1 ตระหนกในเรองนและเขาถงหรอหามาดวยตนเอง

และจดการโรคเรอรงหรอไม และไดรบการสนบสนน 2 เขตพนทประเมนความตองการเพอกำหนดวาผใหบรการฯ

อยางไร (เขาถงอยางไร) (4.8) จะเขาถงไดอยางไร

3 เขตพนทจดทำแผนสนบสนนผใหบรการฯในการเขาถงฯ

4 ผใหบรการฯเขาถงไดอยางด มการสนบสนนผานทางการพฒนา

มออาชพในชวงทจำเปน

25. หนวยงานมการสงเสรมหรอมสงจงใจอะไรบางท 0 หนวยฯ ไมมนโยบายสนบสนนการพฒนาสมรรถนะฯ

สนบสนนในการพฒนาความสามารถดานการปองกน 1 หนวยฯตระหนกในสมรรถนะทตองการ

และจดการโรคเรอรง ของผใหบรการดแลปฐมภม (4.9) 2 หนวยฯ ประเมนระดบสมรรถนะของผใหบรการ

*เนนหนวยงาน* 3. หนวยฯ ทำแผนเพอชวยใหเขาถงการพฒนาสมรรถนะพนฐาน

4 หนวยฯ รวมกนทำงานเพอจดทำแผนประสานใหผใหบรการฯ






4 ผใหบรการปฐมภมใชระบบขอมล/รายการสงตางๆ/ระบบการ

สงตอผนวกเขาในระบบรายงานอเลคโทรนคของผปวย

137137



27. ทาน ไดมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธ และ 0 ไมมกลยทธการจดลำดบความสำคญและกจกรรมทสมพนธ

ออกแบบกจกรรมทสอดคลอง ในการเพมความเขมแขง กบกลยทธ

การปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร (8.1) 1 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ แตไมมการจดทำ

แผนปฏบตการทสอดคลอง



3 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ ST เขารวม และ

มการจดทำแผนปฏบตการสำหรบพนทสำคญบางพนท




28. หนวยงานของทาน ไดนำขอมลหลกฐานมาใชในการทำ 0 การพฒนาระบบการปองกนฯไมอยบนขอมลหลกฐาน

แผน การปฏบตการ และการประเมนผลการปองกน 1 ระบบของเขตพนทใชขอมลหลกฐานในการจดทำเปาประสงค

และจดการโรคเรอรง อยางไร (7.1) และดชนชวดผลงานทชดเจน






ประเมน


















3 ST เหนพองตองกนในขอตกลงในการ Share ขอมล


138



32. มการกำหนดตวชวดและระบบในการกำกบตดตามผลลพธ 0 ไมมตวชวดทใชในการตดตามผลลพธ ของการดำเนนงานปองกนและควบคมโรคเรอรงหรอไม 1 ST จดลำดบความสำคญของผลลพธทจะตองตดตาม ถามอะไรคอตวชวดและระบบ (7.3) 2 ST ระบ ดชนชวดทเปนขอมลหลกฐาน 3 ST พฒนาระบบทตองการในการรวบรวมขอมลตามดชนชวด รวมทงระบบการรวบรวมขอมลทสอดคลอง 4 ST ใชขอมลจากระบบการตดตามผลในการปรบโครงการ

33. ทาน มขอตกลงในการจดสรรทรพยากร (คน เงน ของ) 0 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรงอยางตอเนอง 1 ไมมขอตกลงเรองเงนทนแตมการจดกจกรรมพเศษเพอเพม หรอไม หากมเปนระยะเวลานานเทาไหร (8.2) ความตระหนกกบผมอำนาจในการตดสนใจ ในประเดนฯ 2 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ความตระหนกเพมขน กลยทธและ กจกรรมถกใชในการผลกดนใหผมอำนาจดสนใจสนบสนน เงนทนตอเนอง 3 มการใหเงนทนระยะสนสำหรบวธการในภาพรวม มขอตกลง ตอเนองกบผมอำนาจในการตดสนใจ 4 การใหเงนทนระยะยาวเปนขอตกลงสวนหนงของกลยทธ ทกลาวถงในปจจยความสำเรจในเครองมอน

34. ทานไดดำเนนการอะไรบาง เพอใหเกดรปแบบการจด 0 ไมมนโยบายองคกรในการสรางส งแวดลอมการทำงานท สงแวดลอมการทำงาน ทเออตอการลดปญหาและ สงเสรมสขภาพ สรางเสรมสขภาพในการปองกนโรคเรอรงในองคกร 1 ผนำองคกรสขภาพเรมตระหนกถงความตองการสงแวดลอม รบผดชอบของทาน (8.4) สขภาพในการทำงานและกำลงคนหากลยทธทเปนไปได 2 วฒนธรรมองคกรสนบสนนความคดรเรม แตไมมนโยบายเปน ทางการในการสนบสนนทางเลอกดานสขภาพ 3 เรมพฒนานโยบายสนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงานท สงเสรมสขภาพ 4 มการนำนโยบายภาพรวมขององคกรสการปฏบตเพอสนบสนน การสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรมสขภาพ

35. ทานมกลไกอะไร ทโปรงใส เปนรปธรรม และผรบผดชอบ 0 ไมมกลไกทอธบายไดในการตดตามผลนโยบาย และผลลพธ ทชดเจน ในการกำกบ ตดตามนโยบาย และผลลพธของ โครงการ โปรแกรม ของการปองกนควบคมโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดทำแผนการประเมนและดชนชวดหลกแตไมมการนำ อยางไร (8.5) ลงปฏบต 2 มดำเนนการเปนระบบในการสนบสนนการประเมนผล การ รวบรวมขอมล และการเตรยมขอมลพนฐานรวมทงการรายงาน อยางตอเนอง 3 จดทำขอมลขอมลพนฐานและรายงานตอเนองนำเสนอใน รปแบบทพรอมใชสำหรบผมอำนาจตดสนใจและสาธารณะ 4 รายงานถกนำมาใชในกระบวนการจดทำแผนและการกำหนด นโยบาย การตดสนใจในการจดลำดบความสำคญ และการจดสรร งบประมาณ

ผสมภาษณ.............................................................

ผจดบนทก.............................................................

139139


วนท......................................................




การพฒนาระบบกำกบและประเมนผลการจดการลดปญหาโรคเรอรง กรณศกษาความดนโลหตสงและเบาหวาน กอนเรมสนทนา • แนะนำตวและแจงวตถประสงคของการสมภาษณ • ขอความรวมมอในการให ความคดเหนหรอประสบการณตางๆ เพอนำไปเปนประโยชนในการประเมนผลการจดการ ลดปญหาโรคเรอรง • บอกและขออนญาต วาจะมการบนทกเทปและขอจดบนทกขอมลหรอความเหนตางๆ ทให เพอใหครบถวนมากทสด






จะดำเนนการใหสำเรจ โดยคนใดคนหนง หรอหนวยงานใด

หนวยงานหนง ไดหรอไม

1. ในการดำเนนงานลดปญหาโรคเรอรง มใคร/องคกร/ 0 ตางคนตางทำ

หนวยงาน เขามารวมทำงานบาง และมสวนรวมในการ 1 มการแลกเปลยนขอมลกนสมำเสมอ

ทำงานอยางไร (1.1) 2 พบปะกนสมำเสมอและเรมวางแผนรวมกน

3 รวมวางแผนกบ SH และพบปะสมำเสมอ

4 ทำงานรวมกนและพยายามใชทรพยากรรวมกน

2. ในกระบวนการทำงานรวมกนทานไดพดคยกำหนดคณคา 0 ไมเคยพดคย

รวมกนตอประเดนของการปองกนจดการปญหาโรคเรอรง 1 พดคยแตไมมแถลงการณ

เพอเปนแนวทางปฏบตของการทำงานรวมกนหรอไม 2 ตกลงในแถลงการณทเปนคณคารวม

อยางไร (1.2) 3 ใชคณคารวมในการทำงานของตน


3. ในการนำสการปฏบตการในพนท ทานมการกำหนด 0 ไมมเปาประสงครวม

เปาประสงคในการทำงานรวมกนหรอไม อยางไร 1 มกระบวนการทำเปาฯ รวมบนหลกฐาน

(1.3) 2 เปาฯรวมถกรบรองโดยผนำแตละแหง

3 เปาฯรวมสะทอนในแผน&กลยทธ หนวยงาน

4 มการตดตามความกาวหนาสมำเสมอ และปรบเปาฯ ใหทนสมย

4. กลมตางๆ /องคกรในชมชนเขามารวมในกลยทธภาพรวม 0 ไมไดเขารวมในกลยทธฯ ของเขตพนท

ของเขต/จงหวด ในการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 เขารวมเปนครงคราว

หรอไม อยางไร (5.1) 2 กลมเขตพนทจดทำรายชอกลม/องคกรชมชนทกกลมททำงาน

โรคเรอรงและเชญใหเขามามสวนรวม

3 มสวนรวมในการสอสารกบผเกยวของอนๆ สมำเสมอ

4 ผ จดการอาวโสของกลม/องคกรชมชนรวมเตมทในฐานะ

สมาชกในกลยทธของเขตพนท

สำหรบ ผวาฯ, นายอำเภอ, นายกเทศมนตรฯ

140



5. ใครเปนผประสานงานกลยทธภาพรวมของเขต/จงหวด 0 ตางคนตางทำ ไมมการกำหนดผประสานกลยทธ

ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง (8.3) 1 ไมมการกำหนดผประสานฯแตมกจกรรมเปนครงคราว

2 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม แตไมมคณะกรรมการ


3 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส

จากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ

4 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส


มารวมตดสนใจฯ


และการทำงานเชงระบบในการปองกนและจดการ 1 Stakeholder (ST) กลมยอย มการทำงานรวมกนในโครงการ

โรคเรอรง อยางไร รวม

– โครงสรางความรวมมอและการทำงานเชงระบบท 2 ST ระบวธการบรณาการเปนเรองสำคญและเรมพดคยเพอ

เกดขนแลวมหรอไม ถามคออะไร (6.1) การกำหนดคณคารวมและ วธการเพอชนำการทำงาน




















ความตอเนอง ในการจดบรการปองกนและจดการ 1 มรายการการพฒนาโครงการปองกนและจดการฯ ททนสมย







141141















12. ทานไดรวมกบภาคสวนตางๆ แกไขและจดการ เรอง 0 ไมมความรวมมอระหวางภาคสวน










SDOH

4 มนโยบายทดในการพฒนาชมชน สนบสนนทรพยากรและให

ชมชนรวมจดลำดบความสำคญ













142















18. การดแลปฐมภมมบทบาทอะไรในแผนการปองกนและ 0 PC ไมไดรบความสนใจในกลยทธระดบเขต/จงหวด

จดการโรคเรอรงของเขต/จงหวด (4.1) 1 PC เรมกจกรรมโรคเรอรงบางอยางดวยตนเอง


จงหวด










20. ทาน ไดมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธ 0 ไมมกลยทธการจดลำดบความสำคญและกจกรรมทสมพนธกบ

และออกแบบกจกรรมทสอดคลอง ในการเพมความ กลยทธ

เขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ แตไมมการจดทำ

อยางไร (8.1) แผนปฏบตการทสอดคลอง



3 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ ST เขารวม และม

การจดทำแผนปฏบตการสำหรบพนทสำคญบางพนท




143143



21. (เขต/จงหวด)ไดนำขอมลหลกฐานมาใชในการทำแผน 0 การพฒนาระบบการปองกนฯไมอยบนขอมลหลกฐาน

การปฏบตการ และการประเมนผลการปองกนและ 1 ระบบของเขตพนทใชขอมลหลกฐานในการจดทำเปาประสงค

จดการโรคเรอรง อยางไร (7.1) และดชนชวดผลงานทชดเจน






ประเมน






4 STและบคลากรในพนทพฒนากลไกเพอประสานการพฒนา







24. มการกำหนดตวชวดและระบบในการกำกบตดตาม 0 ไมมตวชวดทใชในการตดตามผลลพธ

ผลลพธ ของการดำเนนงานปองกนและควบคม 1 ST จดลำดบความสำคญของผลลพธทจะตองตดตาม

โรคเรอรงหรอไม ถามอะไรคอตวชวดและระบบ (7.3) 2 ST ระบ ดชนชวดทเปนขอมลหลกฐาน






หรอไม หากมเปนระยะเวลานานเทาไหร (8.2) ความตระหนกกบผมอำนาจในการตดสนใจ ในประเดนฯ






4 การใหเงนทนระยะยาวเปนขอตกลงสวนหนงของกลยทธท

กลาวถงในปจจยความสำเรจในเครองมอน

144




รปแบบการจดสงแวดลอมการทำงาน ทเออตอการ สขภาพ

ลดปญหาและสรางเสรมสขภาพในการปองกนโรคเรอรง 1 ผนำองคกรสขภาพเรมตระหนกถงความตองการสงแวดลอม

ในองคกรรบผดชอบของทาน (8.4) สขภาพในการทำงานและกำลงคนหากลยทธทเปนไปได



3 เรมพฒนานโยบายสนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงานท

สงเสรมสขภาพ





โปรแกรม ของการปองกนควบคมโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดทำแผนการประเมนและดชนชวดหลกแตไมมการนำ

อยางไร (8.5) ลงปฏบต









ผสมภาษณ.............................................................

ผจดบนทก.............................................................

145145


วนท......................................................






ในความคดของทาน คดวาปญหาโรคเรอรง (CVD/DM/HT) เปนปญหาทางสขภาพในชมชนหรอ มผลทเกดขนรนแรง ตอตนเอง ครอบครว และชมชนหรอไม อยางไร

ในการจดการปญหาโรคเรอรงใหลดลงทาน คดวา จะดำเนนการใหสำเรจ โดยคนใดคนหนง หรอหนวยงานใด หนวยงานหนง ไดหรอไม 1. ในการดำเนนงานลดปญหาโรคเรอรง มใคร/องคกร/ 0 ตางคนตางทำ หนวยงาน เขามารวมทำงานบาง และมสวนรวม 1 มการแลกเปลยนขอมลกนสมำเสมอ ในการทำงานอยางไร (1.1) 2 พบปะกนสมำเสมอและเรมวางแผนรวมกน 3 รวมวางแผนกบSHและพบปะสมำเสมอ 4 ทำงานรวมกนและพยายามใชทรพยากรรวมกน

2. ในกระบวนการทำงานรวมกนทานไดพดคยกำหนด 0 ไมเคยพดคย คณคารวมกนตอประเดนของการปองกนจดการ 1 พดคยแตไมมแถลงการณ ปญหาโรคเรอรง เพอเปนแนวทางปฏบตของการทำงาน 2 ตกลงในแถลงการณทเปนคณคารวม รวมกนหรอไม อยางไร (1.2) 3 ใชคณคารวมในการทำงานของตน 4 พฒนากลยทธและแผนบนพนฐานคณคารวม

3. ในการนำสการปฏบตการในพนท ทานมการกำหนด 0 ไมมเปาประสงครวม เปาประสงคในการทำงานรวมกนหรอไม อยางไร 1 มกระบวนการทำเปาฯรวมบนหลกฐาน (1.3) 2 เปาฯรวมถกรบรองโดยผนำแตละแหง 3 เปาฯรวมสะทอนในแผน&กลยทธ หนวยงาน 4 มการตดตามความกาวหนาสมำเสมอ และปรบเปาฯ ใหทนสมย

4. ใครเปนผประสานงานกลยทธภาพรวมของเขต/จงหวด 0 ตางคนตางทำ ไมมการกำหนดผประสานกลยทธ ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง (8.3) 1 ไมมการกำหนดผประสานฯแตมกจกรรมเปนครงคราว 2 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม แตไมมคณะกรรมการ อาวโสจากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ 3 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ 4 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ รวมทงองคกรชมชนและองคกรสาธารณะ มารวมตดสนใจฯ

(สำหรบ นายก อบต.)

146




การทำงานเชงระบบในการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 Stakeholder (ST) กลมยอย มการทำงานรวมกนในโครงการ

อยางไร รวม

– โครงสรางความรวมมอและการทำงานเชงระบบ 2 ST ระบวธการบรณาการเปนเรองสำคญและเรมพดคยเพอ

ทเกดขนแลวมหรอไม ถามคออะไร (6.1) การกำหนดคณคารวมและ วธการเพอชนำการทำงาน




6. ทานและผเกยวของ รวมวางแผนเพอสรางความเขมแขง 0 ไมมความรวมมอในการวางแผน ในการปองกนและจดการโรคเรอรงอยางไร (6.2) 1 Stakeholder (ST) ตกลงรวมมอกนประเมนสขภาพชมชน 2 ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญ กลยทธและแผน 3 ST ตกลงรวมปฏบตการในหมวดโรค หมวดอายและ/หรอ หมวดปจจยเสยงเดยวกน 4 ST ตกลงรวมเชอมการวางแผนและประสานงานอยางตอเนอง เพอตรวจสอบการปฏบตการ และการประเมนผลของแผน

7. ทานและผเกยวของมกระบวนการในการ รวมมอพฒนา 0 ไมมความรวมมอดานขาวสารรวม ขาวสารทางสขภาพทเปนขอมลสำคญในการสนบสนน 1 ST มการshare ขอมลขาวสารโดยรณรงคสอสารเปนครงคราว การปองกนและควบคมปจจยเสยง การสนบสนนใหม 2 ST กำหนดผแทนเพอรบผดชอบในการพดจาเรองแผนการ สขภาพด รวมทงการจดการตนเองในเรองโรคเรอรง สอสาร หรอไม อยางไร (6.5) 3 ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญของการสอสารรวมกน และจดทำแผนปฏบตการ 4 ST นำแผนลงสการปฏบตและรวมประเมนผล ST ดหนทาง ในการนำทรพยากรมารวมกนเพอบรรลผลกระทบทใหญกวา













10. ทานไดรวมกบภาคสวนตางๆ แกไขและจดการ เรอง 0 ไมมความรวมมอระหวางภาคสวน ปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ ใหเหมาะสมใน 1 รวาหนวยใดควรเขารวมและประสานกบหนวย ทไมใชภาค การปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร (2.3) สขภาพทงานดานหนาเปนครงคราว 2 มการประสานระหวางภาคสวนทงานดานหนาเปนประจำ 3 พฒนาโครงสรางอยางตอเนองเพอสนบสนนงานของภาคสวน 4 รวมทำงานผานโครงสรางเพอผลกดนนโยบาย

147147







SDOH




















15. การดแลปฐมภมมบทบาทอะไรในแผนการปองกน 0 PC ไมไดรบความสนใจในกลยทธระดบเขต/จงหวด

และจดการโรคเรอรงของเขต /จงหวด (4.1) 1 PC เรมกจกรรมโรคเรอรงบางอยางดวยตนเอง


จงหวด










148



17. ชมชน/องคกรของทานมสวนรวมคดรวมทำในการ 0 ไมไดเขารวมในกลยทธฯของเขตพนท

ปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร (5.1) 1 เขารวมเปนครงคราว

2 กลมเขตพนทจดทำรายชอกลม/องคกรชมชนทกกลมททำงาน

โรคเรอรงและเชญใหขามามสวนรวม

3 มสวนรวมในการสอสารกบผเกยวของอนๆ สมำเสมอ

4 ผจดการอาวโสของกลม/องคกรชมชนรวมเตมทในฐานะสมาชก

ในกลยทธของเขตพนท

18. ชมชน/องคกรของทาน ไดมการประเมนสถานการณ 0 ไมมการประเมนสขภาพในชมชน

ปญหาสขภาพและความตองการบรการสขภาพของ 1 มการประเมนฯ แตขอมลไมไดรวบรวมไวทเขตพนท/ชมชน

ชมชน หรอไม อยางไร (5.2) 2 การประเมนฯ มการรวบรวมขอมลสภาวะเขตพนท/ชมชน

อยางเปนระบบ

3 สมาชกชมชนรวมในการประเมนฯ มการรวบรวมขอมล SDOH

4 การประเมนฯ สรางพนฐานการวางแผนและการจดลำดบความ

สำคญสำหรบกลม/องคกรชมชนและกลมนมความ สามารถท

จะปรบกจกรรมใหเหมาะกบความจำเปนของพนทได

19. ชมชน/องคกรของทาน มการพฒนาความสามารถของ 0 กลมฯ ไมมการพฒนากลยทธในการสรางภาวะผนำทเขมแขงฯ

การเปนผนำ เพอการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 ผนำแตละคนมการพฒนาผนำตามโอกาส

ใหทำงานอยางมประสทธผลอยางไร (5.3) 2 กลมฯ มการประเมนความสามารถของผนำสมำเสมอ

3 แตละกลมฯ จดทำแผนสนบสนนการพฒนาผนำของเขา

4 แตละกลมฯ ในเขตพนทจดทำและสนบสนนการจดทำแผน

รวมในการพฒนาภาวะผนำ

20. ชมชน/องคกรของทาน ไดมการระดมทรพยากรเพอ 0 ไมมแผนในการระดมทรพยากร

ทำงาน ปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม (5.4) 1 รเรมเปนครงคราวเพอใหมความมนใจในทรพยากรทจะใช

2 มการประเมนความตองการทรพยากรทงหมด ในการประเมน


3 จดทำกลยทธการระดมทรพยากรและจดสรรในการดำเนนการ

4 กลมฯ ในเขตพนทรวมระดมทรพยากรตามกลยทธทกำหนด

21. มการแลกเปลยนเรยนรเรองการปองกนและควบคม 0 ไมมกลยทธการเรยนร

โรคเรอรงในชมชนหรอไม อยางไร (5.5) 1 เจาหนาทและอาสาสมครเรยนรดวยตนเอง

2 กลมฯ มระบบสำหรบการยดอยกบ Best practice ปจจบน


3 กลมฯ ประเมนโครงการและความสามารถของเจาหนาท/

อาสาสมครตอ Best practice เปนประจำ และมระบบ

`ในการสนบสนนการยอมรบ practice เหลานมาใช

4 กลมฯ จดทำยทธศาสตรความรวมมอในการสนบสนนการ

ยอมรบ Best practice มาใช

149149



22. ทานและผเกยวของ ไดมการรวมจดลำดบความสำคญ 0 ไมมกลยทธการจดลำดบความสำคญและกจกรรมทสมพนธ

ของกลยทธ และออกแบบกจกรรมทสอดคลอง ในการ กบกลยทธ

เพมความเขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ แตไมมการจดทำ

หรอไม อยางไร (8.1) แผนปฏบตการทสอดคลอง



3 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ ST เขารวม และ

มการจดทำแผนปฏบตการสำหรบพนทสำคญบางพนท







(7.2 ) 2 ST จดลำดบความสำคญในการพฒนาความสามารถ




24. ขณะนทานมระบบอะไรรองรบเพอ ใหเกดการใชขอมล 0 ไมมระบบอะไรอยเลย





25. มการกำหนดตวชวดและระบบในการกำกบตดตาม 0 ไมมตวชวดทใชในการตดตามผลลพธ

ผลลพธ ของการดำเนนงานปองกนและควบคม 1 ST จดลำดบความสำคญของผลลพธทจะตองตดตาม

โรคเรอรงหรอไม ถามอะไรคอตวชวดและระบบ (7.3) 2 ST ระบดชนชวดทเปนขอมลหลกฐาน






หรอไม หากมเปนระยะเวลานานเทาไหร (8.2) ความตระหนกกบผมอำนาจในการตดสนใจ ในประเดนฯ






4 การใหเงนทนระยะยาวเปนขอตกลงสวนหนงของกลยทธ

ทกลาวถงในปจจยความสำเรจในเครองมอน

150



27. ทานไดดำเนนการอะไรบาง เพอใหเกดรปแบบการจด 0 ไมมนโยบายองคกรในการสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรม

สงแวดลอมการทำงาน ทเออตอการลดปญหาและ สขภาพ

สรางเสรมสขภาพในการปองกนโรคเรอรงในองคกร 1 ผนำองคกรสขภาพเรมตระหนกถงความตองการสงแวดลอม

รบผดชอบของทาน (8.4) สขภาพในการทำงานและกำลงคนหากลยทธทเปนไปได



3 เรมพฒนานโยบายสนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงาน






โปรแกรม ของการปองกนควบคมโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดทำแผนการประเมนและดชนชวดหลกแตไมมการนำ

อยางไร (8.5) ลงปฏบต

2 มดำเนนการเปนระบบในการสนบสนนการประเมนผล การรวบรวม

ขอมล และการเตรยมขอมลพนฐานรวมทงการรายงานอยาง

ตอเนอง






ผสมภาษณ.............................................................

ผจดบนทก.............................................................

151151


วนท......................................................










จะดำเนนการใหสำเรจ โดยคนใดคนหนง หรอหนวยงานใด

หนวยงานหนง ไดหรอไม

1. ในการดำเนนงานลดปญหาโรคเรอรง มใคร/องคกร/ 0 ตางคนตางทำ

หนวยงาน เขามารวมทำงานบาง และมสวนรวม 1 มการแลกเปลยนขอมลกนสมำเสมอ

ในการทำงานอยางไร (1.1) (5.1) 2 พบปะกนสมำเสมอและเรมวางแผนรวมกน

3 รวมวางแผนกบSHและพบปะสมำเสมอ

4 ทำงานรวมกนและพยายามใชทรพยากรรวมกน

2. ในกระบวนการทำงานรวมกนทานไดพดคยกำหนดคณคา 0 ไมเคยพดคย

รวมกนตอประเดนของการปองกนจดการปญหาโรคเรอรง 1 พดคยแตไมมแถลงการณ

เพอเปนแนวทางปฏบตของการทำงานรวมกนหรอไม 2 ตกลงในแถลงการณทเปนคณคารวม

อยางไร (1.2) 3 ใชคณคารวมในการทำงานของตน


3. ในการนำสการปฏบตการในพนท ทานมการกำหนด 0 ไมมเปาประสงครวม

เปาประสงคในการทำงานรวมกนหรอไม อยางไร (1.3) 1 มกระบวนการทำเปาฯ รวมบนหลกฐาน

2 เปาฯ รวมถกรบรองโดยผนำแตละแหง

3 เปาฯ รวมสะทอนในแผน & กลยทธ หนวยงาน

4 มการตดตามความกาวหนาสมำเสมอ และปรบเปาฯ ใหทนสมย







(สำหรบ ผใหญบาน/ประธานชมชน)

152



5. ทานไดนำขอมลปจจยกำหนดทางสงคมมาใชในการ 0 ไมไดพจารณานำมาใชในงาน วางแผนและประเมนผลหรอไม อยางไร (2.2) 1 ตระหนกแตยงไมมกจกรรมเนน SDOH 2 นำเขามาเปนฐานการวางแผน แตยงไมมกจกรรมเฉพาะ ตอบสนอง 3 มกจกรรมเฉพาะในการแกไขปญหา SDOH 4 มการประเมนกจกรรมการจดการปญหา SDOH

6. ทานไดรวมกบภาคสวนตางๆ แกไขและจดการ เรอง 0 ไมมความรวมมอระหวางภาคสวน ปจจยกำหนดทางสงคมตอสขภาพ ใหเหมาะสมในการ 1 รวาหนวยใดควรเขารวมและประสานกบหนวย ทไมใชภาค ปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม อยางไร สขภาพทงานดานหนาเปนครงคราว (2.3) 2 มการประสานระหวางภาคสวนทงานดานหนาเปนประจำ 3 พฒนาโครงสรางอยางตอเนองเพอสนบสนนงานของภาคสวน 4 รวมทำงานผานโครงสรางเพอผลกดนนโยบาย

7. มการชวยเหลอทรพยากรหรออนๆอะไรบาง ในการ 0 ไมมการสนบสนน สนบสนนกจกรรมในการจดการเรองปจจยกำหนด 1 สนบสนนเปนครงคราว สงคมตอสขภาพในชมชน (2.4) 2 สนบสนนเปนประจำในเรองสถานทประชมและอนๆ 3 จดเวลาใหผปฏบตงานสนบสนนชมชนในการจดการปญหา SDOH 4 มนโยบายทดในการพฒนาชมชน สนบสนนทรพยากรและ ใหชมชนรวมจดลำดบความสำคญ

8. ในพนทของทานมการใชกฎระเบยบหรอขอบงคบอะไร 0 ไมมกฎหมาย กฎระเบยบ หรอขอบงคบใดๆ ทเปนการสรางเสรมสขภาพในการลดปจจยเสยง (2.5) 1 ระบกลยทธทเกยวกบ กฎฯ ระเบยบเปนเรองสำคญในการสราง สงแวดลอมทเออฯ 2 มภาคระหวางหนวยงาน เพอเรมงานตามกลยทธ 3 มการผลกดนประเดนกลยทธไปสระดบทเหมาะสมในภาครฐ และรณรงคสอสารตอสาธารณะ 4 นำกฎหมาย ระเบยบ สการบงคบโดยรฐ

9. ทานไดพฒนานโยบายหรอกลไกอะไรททำใหเกดความ 0 ไมมกลไกความรวมมอ รวมมอกบโรงเรยน/สถานศกษา เพอสรางเสรมสขภาพ 1 หารอความเปนไปไดในการรวมภาคกบโรงเรยน และปองกนการจดการโรคเรอรง (2.6) 2 รวมกนระบประเดนทจะรวมเปนภาค 3 รวมกนพฒนาและดำเนนการกจกรรมพเศษ 4 รวมจดโครงสรางความรวมมอตอเนอง

10. ทานไดพฒนานโยบายหรอกลไกอะไรททำใหเกดความ 0 ไมมกลไกความรวมมอ รวมมอในสถานททำงาน เพอสรางเสรมสขภาพและ 1 หารอความเปนไปไดในการรวมเปนภาคฯ ปองกนการจดการโรคเรอรง (2.7) 2 รวมกนระบประเดนทจะรวมเปนภาค 3 รวมกนพฒนาและดำเนนการกจกรรมพเศษ 4 รวมจดโครงสรางความรวมมอตอเนอง

11. การดแลปฐมภมมบทบาทอะไรในแผนการปองกน 0 PC ไมไดรบความสนใจในกลยทธระดบเขต/จงหวด และจดการโรคเรอรงของเขต/จงหวด (4.1) 1 PC เรมกจกรรมโรคเรอรงบางอยางดวยตนเอง 2 ผเกยวของอน นำเอาเรอง PC เขามาพดจาเรองกลยทธเขต/จว. 3 มการระบบทบาทเฉพาะของ PC 4 มการพฒนากลยทธและทรพยากรเพอสรางความสามารถให PC เขมแขง

153153



12. ชมชน/องคกรของทาน ไดมการประเมนสถานการณ 0 ไมมการประเมนสขภาพในชมชน

ปญหาสขภาพและความตองการบรการสขภาพของ 1 มการประเมนฯ แตขอมลไมไดรวบรวมไวทเขตพนท/ชมชน

ชมชน หรอไม อยางไร (5.2) 2 การประเมนฯ มการรวบรวมขอมลสภาวะเขตพนท/ชมชนอยาง

เปนระบบ

3 สมาชกชมชนรวมในการประเมนฯ มการรวบรวมขอมล SDOH

4 การประเมนฯ สรางพนฐานการวางแผนและการจดลำดบความ

สำคญสำหรบกลม/องคกรชมชนและกลมนมความ สามารถท

จะปรบกจกรรมใหเหมาะกบความจำเปนของพนทได

13. ชมชน/องคกรของทาน มการพฒนาความสามารถ 0 กลมฯ ไมมการพฒนากลยทธในการสรางภาวะผนำทเขมแขงฯ

ของการเปนผนำ เพอการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 ผนำแตละคนมการพฒนาผนำตามโอกาส

ใหทำงานอยางมประสทธผลอยางไร (5.3) 2 กลมฯ มการประเมนความสามารถของผนำสมำเสมอ

3 แตละกลมฯจดทำแผนสนบสนนการพฒนาผนำของเขา

4 แตละกลมฯ ในเขตพนทจดทำและสนบสนนการจดทำแผน

รวมในการพฒนาภาวะผนำ

14. ชมชน/องคกรของทาน ไดมการระดมทรพยากรเพอ 0 ไมมแผนในการระดมทรพยากร

ทำงาน ปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม (5.4) 1 รเรมเปนครงคราวเพอใหมความมนใจในทรพยากรทจะใช

2 มการประเมนความตองการทรพยากรทงหมด ในการประเมน


3 จดทำกลยทธการระดมทรพยากรและจดสรรในการดำเนนการ

4 กลมฯ ในเขตพนทรวมระดมทรพยากรตามกลยทธทกำหนด

15. มการแลกเปลยนเรยนรเรองการปองกนและควบคม 0 ไมมกลยทธการเรยนร

โรคเรอรงในชมชนหรอไม อยางไร (5.5) 1 เจาหนาทและอาสาสมครเรยนรดวยตนเอง

2 กลมฯ มระบบสำหรบการยดอยกบ Best practice ปจจบน


3 กลมฯ ประเมนโครงการและความสามารถของเจาหนาท/

อาสาสมครตอ Best practice เปนประจำ และมระบบในการ

สนบสนนการยอมรบ practice เหลานมาใช

4 กลมฯ จดทำยทธศาสตรความรวมมอในการสนบสนนการ

ยอมรบ Best practice มาใช


การทำงานเชงระบบในการปองกนและจดการโรคเรอรง 1 Stakeholder (ST) กลมยอย มการทำงานรวมกนในโครงการรวม

อยางไร 2 ST ระบวธการบรณาการเปนเรองสำคญและเรมพดคยเพอ

– โครงสรางความรวมมอและการทำงานเชงระบบ การกำหนดคณคารวมและ วธการเพอชนำการทำงาน




154



17. ทานและผเกยวของ รวมวางแผนเพอสรางความเขมแขง 0 ไมมความรวมมอในการวางแผน ในการปองกนและจดการโรคเรอรงอยางไร (6.2) 1 Stakeholder (ST) ตกลงรวมมอกนประเมนสขภาพชมชน 2 ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญ กลยทธและแผน 3 ST ตกลงรวมปฏบตการในหมวดโรค หมวดอายและ/หรอหมวด ปจจยเสยงเดยวกน 4 ST ตกลงรวมเชอมการวางแผนและประสานงานอยางตอเนอง เพอตรวจสอบการปฏบตการ และการประเมนผลของแผน

18. ทานและผเกยวของมกระบวนการในการ รวมมอพฒนา 0 ไมมความรวมมอดานขาวสารรวม ขาวสารทางสขภาพทเปนขอมลสำคญในการสนบสนน 1 ST มการshare ขอมลขาวสารโดยรณรงคสอสารเปนครงคราว การปองกนและควบคมปจจยเสยง การสนบสนนใหม 2 ST กำหนดผแทนเพอรบผดชอบในการพดจาเรองแผนการ สขภาพด รวมทงการจดการตนเองในเรองโรคเรอรง สอสาร หรอไม อยางไร (6.5) 3 ST ตกลงในการจดลำดบความสำคญของการสอสารรวมกน และจดทำแผนปฏบตการ 4 ST นำแผนลงสการปฏบตและรวมประเมนผล ST ดหนทาง ในการนำทรพยากรมารวมกนเพอบรรลผลกระทบทใหญกวา

19. ทานไดทำอะไรเพอ เปนกลไกสนบสนนการจดบรการ 0 ไมมกลไกการประสานงาน ปองกนและจดการโรคเรอรงแบบบรณาการใหมการ 1 มรายการการพฒนาโครงการปองกนและจดการฯททนสมย เชอมโยงความตอเนอง ในการจดบรการปองกนและ 2 มการระบพนททสำคญในการจดบรการแบบบรณาการ จดการโรคเรอรงแบบบรณาการ (6.3) 3 มการจดทำขอตกลงและเครองมอเพออำนวยความสะดวก ในการบรณาการ 4 เวลาทรอและดชนอนๆ ทเกยวของกบการดแลอยางตอเนอง ถกกำกบตดตามเปนประจำเพอตดตามผลการบรณาการ การบรการ

20. ชมชน มการสนบสนนเพอพฒนา อาสาสมคร ในการ 0 ST ไมมแผนพฒนาความสามารถในการตดตาม ประเมนผล กำกบตดตามและประเมนผลโรคเรอรงหรอไม ถาม และการเรยนร ดำเนนการอยางไร (7.2 ) 1 ST ประเมนความสามารถของเจาหนาท/อาสาสมครในเรองน 2 ST จดลำดบความสำคญในการพฒนาความสามารถ 3 ST จดทำแผนพฒนาความสามารถ 4 ST จดทำแผนพฒนาความสามารถรวมและนำสการปฏบต ใชทรพยากรและเรยนรรวมกน

21. ทาน ไดมการรวมจดลำดบความสำคญของกลยทธ 0 ไมมกลยทธการจดลำดบความสำคญและกจกรรมทสมพนธ และออกแบบกจกรรมทสอดคลอง ในการเพมความ กบกลยทธ เขมแขงการปองกนและจดการโรคเรอรงหรอไม 1 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ แตไมมการจดทำ อยางไร (8.1) แผนปฏบตการทสอดคลอง 2 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ และ ST เขารวม ในการทำแผนปฏบตการทสอดคลอง 3 มการจดความสำคญของกลยทธไวเปนขอๆ ST เขารวม และ มการจดทำแผนปฏบตการสำหรบพนทสำคญบางพนท 4 ระบลำดบความสำคญของกลยทธ เปาประสงครวม และจดทำ วตถประสงคทสามารถวดได จดทำแผนปฏบตการทมเงนทน เตมท พรอมกำหนดบทบาทและความรบผดชอบของ ST

155155



22. ทาน มขอตกลงในการจดสรรทรพยากร (คน เงน ของ) 0 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรงอยางตอเนอง 1 ไมมขอตกลงเรองเงนทนแตมการจดกจกรรมพเศษเพอเพม หรอไม หากมเปนระยะเวลานานเทาไหร (8.2) ความตระหนกกบผมอำนาจในการตดสนใจ ในประเดนฯ 2 ไมมขอตกลงเรองเงนทนฯ ความตระหนกเพมขน กลยทธและ กจกรรมถกใชในการผลกดนใหผมอำนาจดสนใจสนบสนน เงนทนตอเนอง 3 มการใหเงนทนระยะสนสำหรบวธการในภาพรวม มขอตกลง ตอเนองกบผมอำนาจในการตดสนใจ 4 การใหเงนทนระยะยาวเปนขอตกลงสวนหนงของกลยทธ ทกลาวถงในปจจยความสำเรจในเครองมอน

23. ใครเปนผประสานงานกลยทธภาพรวมของเขต/จงหวด 0 ตางคนตางทำ ไมมการกำหนดผประสานกลยทธ ในการปองกนและจดการดแลโรคเรอรง (8.3) 1 ไมมการกำหนดผประสานฯแตมกจกรรมเปนครงคราว 2 มการมอบหมายผประสานฯ ภาพรวม แตไมมคณะกรรมการ อาวโสจากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ 3 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ มารวมตดสนใจฯ 4 มการมอบหมายผประสานฯภาพรวม มคณะกรรมการอาวโส จากภาคสวนบรการ รวมทงองคกรชมชนและองคกรสาธารณะ มารวมตดสนใจ

24. ทานทำอะไรบาง เพอใหเกดรปแบบการจดสงแวดลอม 0 ไมมนโยบายองคกรในการสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรม การทำงาน ทเออตอการลดปญหาและสรางเสรม สขภาพ สขภาพในชมชนของทาน (8.4) 1 ผนำองคกรสขภาพเรมตระหนกถงความตองการสงแวดลอม สขภาพในการทำงานและกำลงคนหากลยทธทเปนไปได 2 วฒนธรรมองคกรสนบสนนความคดรเรม แตไมมนโยบายเปน ทางการในการสนบสนนทางเลอกดานสขภาพ 3 เรมพฒนานโยบายสนบสนนการสรางสงแวดลอมการทำงานท สงเสรมสขภาพ 4 มการนำนโยบายภาพรวมขององคกรสการปฏบตเพอสนบสนน การสรางสงแวดลอมการทำงานทสงเสรมสขภาพ

25. ทานม การกำกบ ตดตามนโยบาย และผลลพธของ 0 ไมมกลไกทอธบายไดในการตดตามผลนโยบาย และผลลพธ โปรแกรมของการปองกนควบคมโรคเรอรงหรอไม โครงการ หากมทำอยางไร (8.5) 1 มการจดทำแผนการประเมนและดชนชวดหลกแตไมมการนำ ลงปฏบต 2 มดำเนนการเปนระบบในการสนบสนนการประเมนผล การ รวบรวมขอมล และการเตรยมขอมลพนฐานรวมทงการรายงาน อยางตอเนอง 3 จดทำขอมลขอมลพนฐานและรายงานตอเนองนำเสนอใน รปแบบทพรอมใชสำหรบผมอำนาจตดสนใจและสาธารณะ 4 รายงานถกนำมาใชในกระบวนการจดทำแผนและการกำหนด นโยบาย การตดสนใจในการจดลำดบความสำคญ และการ จดสรรงบประมาณ

ผสมภาษณ.............................................................

ผจดบนทก.............................................................

156


ภาคผ

นวก

ง

เกณ

ฑกา

รวดร

ะดบก

ารปร

ะเมน

การจ

ดการ

ปญหา

โรคเ

รอรง

ในพ

นท

คำ

ถามก

ลม 1

คณ

คาแล

ะเปา

ประส

งคสข

ภาพ

รวมก

น

แบ

งกลม

ตามต

นฉบบ

1.

1 โค

รงสร

างแล

ะกระ

บวนก

ารสน

บสนน

1.

2 ก

ระบว

นการ

ใหคณ

คารว

ม 1.

3 ก

ารพ

ฒนา

เปาป

ระสง

ค/เป

าหมา

ยรวม

การท

ำงาน

รวมก

น

เพ

อการ

ปองก

นและ

จดกา

รโรค

ฯ

-

- -

-

0

ตางค

นตาง

ทำ

ไมได

พดคย

กน

ไมมก

ารพฒ

นา

1

แลกเ

ปลยน

ขอมล

สมำเ

สมอ

พดคย

กน

จดทำ

เปาป

ระสง

ครวม

2

บางส

วนมก

ารพบ

ปะสม

ำเสม

อ ตก

ลงแถ

ลงกา

รณชด

เจนถ

งคณ

คารว

มกน

เปาป

ระสง

ครวม

กนนน

ไดรบ

การร

บรอง

อยาง

เพอว

างแผ

นรวม

ตอ

ประเ

ดนกา

รปอง

กนแล

ะจดก

ารโร

ค เป

นทาง

การโ

ดยผน

ำในแ

ตละส

วน

3

มการ

วางแ

ผนรว

มกน

ใชคณ

คารว

มกนน

เพอเ

ปนขอ

มล

เปาป

ระสง

คเหล

านนถ

กสะท

อนอย

ในแผ

น

และพ

บปะก

นอยา

งสมำ

เสมอ

กา

รทำง

านรว

มกน

การด

ำเนน

งานแ

ละยท

ธศาส

ตรขอ

งทกภ

าคสว

น

4

ทำงา

นภาย

ใตกล

ยทธภ

าพรว

ม พฒ

นาแผ

นยทธ

และป

ฏบต

เปาป

ระสง

คมกา

รทบท

วนแล

ะ

และใ

ชทรพ

ยากร

รวม

บนพน

ฐานค

ณคา

รวมก

น ปร

บสมำ

เสมอ

157157


คำ

ถามก

ลม 2

ปจจ

ยกำห

นดทา

งสงค

มตอส

ขภาพ

(Soc

ial D

eter

min

ant

of H

ealth

) 2

.1 ร

บรถง

ปจจย

กำหน

ด 2.

2 ตร

ะหนก

/นำข

อมล

2.3

ประส

านคว

ามรว

มมอ

2.4

สนบส

นนทร

พยา

กร

2.5

ใชกฎ

ระเบ

ยบ..ต

อ 2.

6 พ

ฒนา

ความ

รวมม

อ 2.

7 พ

ฒนา

ความ

รวมม

อ

ทางส

งคมแ

ละมก

าร

ปจจย

กำหน

ดทาง

สงคม

ฯ ระ

หวาง

ภาคส

วนใน

การ

และค

วามช

วยเห

ลอจด

ปจ

จยกำ

หนดฯ

กบ

โรงเ

รยน/

สถาน

ศกษา

กบ

สถาน

ททำง

านเพ

อ

เกบข

อมล

มาใช

ในกา

รปฏบ

ตหนา

ท

ทำงา

นทเก

ยวขอ

งกบ

กจกร

รมชม

ชนทเ

กยวก

บ

เพอส

รางเ

สรมส

ขภาพ

สร

างเส

รมสข

ภาพ

ในกจ

กรรม

หลกก

าร

ปจจย

กำหน

ดทาง

สงคม

ปจ

จยกำ

หนดฯ

และป

องกน

โรคเ

รอรง

แล

ะปอง

กนโร

คเรอ

รง

วา

งแผน

และ

ประเ

มนผล

- -

- -

- -

-

ไม

ไดเก

บขอม

ล ไม

ไดมก

ารพจ

ารณ

าขอม

ล ไม

ไดมค

วามร

วมมอ

กบ

ไมมก

ารสน

บสนน

ใดๆ

ไมมใ

นพนท

ไม

มกลไ

กใดๆ

ไม

มกลไ

กใดๆ

ปจจย

ฯ เป

นสวน

หนง

ภาคส

วนอน

นอกจ

าก

ใน

กจกร

รมหล

ก

หนวย

สขภา

พ

ตร

ะหนก

ถงคว

ามสำ

คญ

ตระห

นกถง

ปจจย

ฯ รว

าภาค

สวนใ

ดเกย

วของ

สน

บสนน

ระ

บกลย

ทธทเ

ปน

หารอ

ความ

เปนไ

ปได

หารอ

ความ

เปนไ

ปได

ขอ

งการ

เกบร

วบรว

มฯ

แตไม

ไดพฒ

นากจ

กรรม

แล

ะประ

สานง

านกน

เป

นครง

คราว

กฎ

หมาย

กฎร

ะเบย

บฯ

ความ

รวมม

อ คว

ามรว

มมอ

ทเฉพ

าะ

นอกเ

หนอจ

ากหน

วยงา

น

ในกา

รสรา

งสภา

พ

สขภา

พและ

ทระด

บดาน

แวดล

อมทเ

ออ

หนาม

ความ

รวมม

อ

เปนค

รงคร

าว

ระบต

วชวด

ปจจย

กำหน

ดฯ

รวมป

จจยฯ

เปนห

ลก

ประส

านงา

นการ

ทำงา

น สน

บสนน

ชมชน

กลมต

างๆ

ภาคเ

ครอข

ายได

ถก

รวมก

นระบ

ประเ

ดนทม

รว

มกนร

ะบปร

ะเดน

ทม

ทบ

งชแส

ดงถง

ประเ

ดน

สำหร

บกระ

บวนก

าร

ดานห

นาระ

หวาง

เป

นประ

จำ เช

น ให

พนท

พฒนา

เพอก

ารเร

มตน

ลำดบ

ความ

สำคญ

ลำ

ดบคว

ามสำ

คญสำ

หรบ

ได

ตรงก

บงาน

ของต

น วา

งแผน

แตไ

มไดพ

ฒนา

ภา

คสวน

อยาง

เปน

จดกา

รประ

ชม เป

นตน

ทำงา

นในย

ทธศา

สตรน

สำ

หรบค

วามร

วมมอ

เปน

ความ

รวมม

อเปน

ภาคฯ

มา

กทสด

กจ

กรรม

ทเฉพ

าะ

กจวต

รประ

จำวน

ภา

คฯ

พฒ

นาภา

คเคร

อขาย

/ มก

ารพฒ

นากจ

กรรม

ท มก

ารพฒ

นาโค

รงสร

าง

มการ

จดเว

ลาขอ

งผปฏ

บต

สนบส

นนกา

รดำเ

นนกา

ร รว

มกนพ

ฒนา

และ

รวมก

นพฒ

นาแล

ะนำ

ระ

บบทจ

ำเปน

เพอก

าร

เฉพา

ะเจา

ะจงท

เนนก

าร

อยาง

ตอเน

องเพ

อสนบ

สนน

งานเ

พอสน

บสนน

กลม

ทเหม

าะสม

ของร

ฐตอ

นำกจ

กรรม

เฉพา

ะสกา

ร กจ

กรรม

เฉพา

ะสกา

ร

เกบร

วบรว

มขอม

ล กล

าวถง

ปจจย

ฯ

การท

ำงาน

ระหว

าง

ชมชน

ในกา

รทำง

าน

ประเ

ดนกล

ยทธ

เชน

ปฏบต

ปฏ

บต

ภา

คสวน

ทเกย

วของ

รณรง

ค

เก

บและ

ใชขอ

มลปจ

จย

มการ

ประเ

มนผล

กจกร

รม

มการ

ทำงา

นรวม

มอ

มนโย

บายพ

ฒนา

ชมชน

นำ

กฎหม

าย ก

ฎระเ

บยบ.

. จด

ตงโค

รงสร

างเพ

อควา

ม จด

ตงโค

รงสร

างเพ

อควา

ม ก

ำหนด

ออกแ

บบโป

รแกร

ม บน

พนฐา

นทกล

าวถง

ผา

นทาง

โครง

สราง

ทม

และส

นบสน

นทรพ

ยากร

สก

ารปฏ

บตโด

ยรฐ

ตอเน

องขอ

งควา

มรวม

มอ

ตอเน

องขอ

งควา

มรวม

มอ แ

ละจด

ลำดบ

ความ

สำคญ

ปจ

จยฯ

อท

ธพลต

อนโย

บาย

และช

มชนต

างๆ

ม

เชอม

โยงป

จจยก

ำหนด

ฯ สว

นรวม

ตดสน

ใจ

158


คำ

ถามก

ลม 3

สมร

รถนะ

ดานส

าธาร

ณสข

และโ

ครงส

รางภ

ายใน

3.

1 ขอ

มลปร

ะเมน

ความ

3.

2 วา

งแผน

ทรพ

ยากร

3.

3 พ

ฒนา

ความ

สามา

รถ

3.4

จดสร

รทรพ

ยากร

เพอ

3.5

คำนง

ถงแล

ะตอบ

สนอง

3.

6 คำ

นงถง

และน

ำราก

จำเ

ปนดา

นสขภ

าพใน

ชมชน

มน

ษย

ทมบค

ลากร

ดานส

าธาร

ณสข

พ

ฒนา

ทรพ

ยากร

มนษย

กา

รเขา

ถงบร

การแ

ละ

ของส

าเหต

มาใช

ในกา

ร

แล

ะควา

มเชย

วชาญ

ฯ โป

รแกร

มฯ ข

องปร

ะชาก

ร พ

ฒนา

โปรแ

กรม

ทจ

ำเปน

ตองไ

ดรบ

-

- -

- -

-

ไมเค

ยมกา

รประ

เมน

ไมเค

ยมแผ

นฯ

ไมมแ

ผนกา

รพฒ

นา

ไมมก

ารจด

สรรท

รพยา

กร

บรกา

รและ

โปรแ

กรมส

ขภาพ

ไม

ไดคำ

นงถง

และน

ำมาใ

ช

ความ

เชยว

ชาญ

ถกพฒ

นาโด

ยปรา

ศจาก

ขอ

ในกา

รพฒ

นาโป

รแกร

ม

พจาร

ณาถ

งประ

เดนก

าร

เขาถ

งบรก

ารฯ

ขอ

มลระ

บาดถ

กเกบ

อยาง

ได

ประเ

มนคว

ามตอ

งการ

ได

มการ

ประเ

มนคว

ามสา

มารถ

มก

ารสน

บสนน

ทรพย

ากร

การเ

ขาถง

ฯ ได

ถกรว

มอยใ

น อง

คกรต

ระหน

กควา

มสมพ

นธ

ไม

สมำเ

สมอ

แรงง

านเพ

อการ

ปองก

น ใน

การป

องกน

และ

เปนค

รงคร

าว

การป

ระเม

นควา

มตอง

การ

เชอม

โยงก

บราก

ของส

าเหต

แล

ะจดก

ารฯ

จนเส

รจสม

บรณ

จด

การโ

รค

ทจ

ำเปน

ของช

มชน

ของโ

รคเร

อรง

ขอม

ลระบ

าดถก

เกบอ

ยาง

แผนฯ

ถกพ

ฒนา

ขน

มการ

สราง

แผนพ

ฒนา

ความ

อง

คกรม

การพ

ฒนา

แผน

องคก

รตระ

หนกถ

งการ

คนคว

า อง

คกรส

นบสน

นทมง

าน

สมำเ

สมอ

เช

ยวชา

ญขอ

งบคล

ากร

สำหร

บจดก

ารทร

พยาก

ร แล

ะการ

ปฏบต

การท

เชอม

โยง

ในกา

รพฒ

นาทก

ษะ

ทจ

ำเปน

กา

รเขา

ถงบร

การแ

ละ

การว

างแผ

นบนพ

นฐาน

ของ

โป

รแกร

มสขภ

าพ

“ทฤษ

ฎสาเ

หต”

กล

มชมช

นไดร

วมอย

ใน

แผนฯ

ถกน

ำสกา

รปฏบ

ต แผ

นฯ ถ

กนำส

การป

ฏบต

มการ

สนบส

นนแล

ะขอผ

กพน

องคก

รพฒ

นามา

ตรฐา

นท

การว

างแผ

น โป

รแกร

ม แล

ะ

กระบ

วนกา

รการ

ประเ

มน

จากน

โยบา

ยผนำ

/ชมช

น ชด

เจนเ

พอกา

รเขา

ถง

การท

ำงาน

ระหว

างภา

คสวน

สข

ภาพช

มชน

รวมท

งเกบ

ใน

การผ

ลกดน

สนบส

นน

โปรแ

กรมแ

ละบร

การ

เชน

ไดนำ

“ทฤ

ษฎสา

เหต”

รว

บรวม

ขอมล

ปจจย

กำหน

ด

ทร

พยาก

รทจำ

เปน

การแ

ปลภา

ษา ร

ะดบก

าร

หรอก

ารกล

าวถง

ตนเห

ต

อานเ

ขยนฯ

ทแ

ทจรง

มาใ

ชเปน

ปกต

สมำเ

สมอ

ระ

บประ

ชากร

ทออน

แอ

แผนไ

ดถกป

ระเม

นผล

แผนไ

ดถกป

ระเม

นผล

มทรพ

ยากร

ทเพย

งพอแ

ละ

กระบ

วนกา

รวาง

แผนโ

ปรแก

รม

ผลกร

ะทบข

องรา

กของ

สมเ

สยงท

มลำด

บควา

มสำค

ญ

และป

รบตา

มผลก

ารปร

ะเมน

แล

ะปรบ

ตามผ

ลการ

ประเ

มน

ถกใช

ในแผ

นพฒ

นา

โดยช

มชนม

สวนร

วมใน

การร

ะบ

สาเห

ตตาง

ๆ ถก

ใหรว

ม

และถ

กใชเ

ปนฐา

นสำห

รบ

ปร

ะเดน

สขภา

พ พฒ

นากา

ร ใน

การป

ระเม

นผลโ

ปรแก

รม

การว

างแผ

นและ

จดสร

ร

บรกา

ร มก

ลยทธ

ปฏบต

ในกา

ร

ทรพย

ากร

เพ

มการ

เขาถ

งฯ แ

ละสน

บสนน

กา

รมสว

นรวม

ของช

มชนแ

ละ

กลยท

ธนอก

สถาน

ท

159159


คำ

ถามก

ลม 4

สมร

รถนะ

ดานก

ารดแ

ลปฐม

ภมแล

ะโคร

งสรา

งภาย

ใน (1

)

4.

1 คว

ามสำ

คญขอ

งการ

4.

2 กา

รประ

เมนข

อมล

4.3

การพ

ฒนา

แผนท

รพยา

กร

4.4

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถ

4.5

การจ

ดสรร

ทรพ

ยากร

ดแ

ลปฐม

ภมตอ

การป

องกน

คว

ามจำ

เปน/

ความ

ตองก

าร

มนษย

ในกา

รดแล

ปฐมภ

ม...

ทมผใ

หบรก

ารดแ

ลปฐม

ภม

ในกา

รนำแ

ผนทร

พยา

กรมน

ษย/

แล

ะจดก

ารโร

คฯ

ดานส

ขภาพ

ของช

มชน

ปองก

นและ

จดกา

รโรค

ฯ

ฝกอบ

รมสก

ารปฏ

บต

-

- -

- -

บท

บาทข

องกา

รดแล

ปฐมภ

ม ไม

มการ

ประเ

มนสข

ภาพช

มชน

ไมเค

ยมกา

รพฒ

นา

ไมมแ

ผนสน

บสนน

การพ

ฒนา

ไม

มการ

จดสร

ร

ไมได

รบ

ความ

สามา

รถ

คว

ามสน

ใจให

เปนก

ลยทธ

ของ

เข

ตภมภ

าค

ภา

คสวน

การด

แลปฐ

มภมร

เรม

ขอมล

ระบา

ดวทย

าถกร

วมรว

ม มก

ารปร

ะเมน

ความ

ตองก

ารแร

งงาน

เข

ตและ

ผใหก

ารดแ

ลปฐม

ภมม

มการ

สนบส

นนเป

นครง

คราว

กจ

กรรม

ของต

นบาง

อยาง

ในกา

ร ไม

สมำเ

สมอ

เพอก

ารปอ

งกนแ

ละจด

การฯ

คว

ามตร

ะหนก

ตอกา

รพฒ

นา

ปองก

นและ

จดกา

รโรค

ฯ

คว

ามสา

มารถ

ได

รวมภ

าคสว

นการ

ดแลป

ฐมภม

ขอ

มลระ

บาดว

ทยาถ

กรวม

รวม

มการ

พฒนา

แผน

มการ

ประเ

มนคว

ามสา

มารถ

อง

คกรม

การพ

ฒนา

แผน

เขาร

วมใน

เวทก

ารพด

จาเพ

อกลย

ทธ

สมำเ

สมอ

ขอ

งผให

บรกา

รฯ

เพอไ

ดมาซ

งทรพ

ยากร

ทจำเ

ปน

ของเข

ตภมภ

าค

บท

บาทภ

าคสว

นของ

การด

แล

กลมช

มชนถ

กรวม

อยใน

กระบ

วนกา

ร แผ

นฯ ถ

กนำไ

ปสกา

รปฎบ

ต ผใ

หการ

ดแลป

ฐมภม

เครอ

ขาย

มการ

สนบส

นนแล

ะสญ

ญาจ

าก ป

ฐมภม

ทเฉพ

าะเจ

าะจง

ไดถก

ระบ

การป

ระเม

นและ

มการ

เกบข

อมล

ใน

การป

องกน

และจ

ดการ

ฯ แล

ะ นก

การเ

มองแ

ละชม

ชนทจ

ะสนบ

สนน

ปจจย

ทางส

งคมต

อสขภ

าพ

กล

มวชา

ชพแล

ะการ

ศกษา

มการ

ทร

พยาก

รทจำ

เปน

พดคย

ถงคว

ามจำ

เปนแ

ละทร

พยาก

ร

กา

รฝกอ

บรม

กล

ยทธแ

ละทร

พยาก

รเพม

ความ

มก

ารปร

ะเมน

ฯ ระ

บกลม

ประช

ากร

มการ

ประเ

มนแล

ะปรบ

แผนฯ

มแ

ผนเข

ตภมภ

าคสน

บสนน

การ

มทรพ

ยากร

ทเพย

งพอ

เขม

แขงข

องคว

ามสา

มารถ

ของก

าร

ทออน

แอแล

ะเสย

งเพอ

จดลำ

ดบ

บนพน

ฐานข

องกา

รประ

เมนผ

ล ฝก

อบรม

บนพน

ฐานค

วามส

ามาร

ถ แล

ะถกใ

ชในก

ารนำ

แผนฯ

ดแ

ลปฐม

ภมฯไ

ดถกพ

ฒนา

ขน

ความ

สำคญ

และใ

ชเปน

ฐาน

โด

ยการ

สนบส

นนแล

ะจดส

รร

สการ

ปฏบต

กา

รวาง

แผนแ

ละจด

สรรท

รพยา

กร

ทร

พยาก

รจาก

สถาบ

นตาง

ๆ

160


คำ

ถามก

ลม 4

โคร

งสรา

งภาย

ในแล

ะควา

มสาม

ารถก

ารดแ

ลปฐม

ภม (2

)

4.

6 กา

รคำน

งถงแ

ละจด

4.

7 กา

รใชข

อมลห

ลกฐา

น 4.

8 กา

รสนบ

สนนก

ารนำ

แนวท

าง

4.9

สงกร

ะตนใ

หผให

บรกา

รฯ

4.10

กลไ

กการ

สนบส

นนขอ

มล

บร

การก

ารเข

าถงบ

รการ

ใน

การพ

ฒนา

แผนก

ารดแ

ล ปฏ

บตฯ

และก

ารเข

าถงจ

ดการ

พ

ฒนา

ความ

สามา

รถกา

รปอง

กน

และก

ารสง

ตอระ

หวาง

ผให

ปฐ

มภม

ปฐมภ

มคณ

ภาพ

ตน

เองส

การป

ฏบตแ

กผให

บรกา

รฯ

และจ

ดการ

ก

ารดแ

ลในแ

ตละด

าน

-

- -

- -

ไม

มการ

พจาร

ณา

ผบรห

ารขอ

งเขตฯ

/จงห

วด

ไมได

รบกา

รสนบ

สนนเ

พอ

องคก

รการ

ดแลป

ฐมภม

ไมม

ไมมอ

ยของ

รปแบ

บกลไ

กทเป

น

ปร

ะเดน

การเ

ขาถง

บรกา

รฯ

ไมได

พจาร

ณาป

ระสท

ธผลข

อง

นำเข

าไปใ

นการ

ทำงา

น นโ

ยบาย

ทสนบ

สนนก

ารพฒ

นา

ระบบ

ในกา

รสนบ

สนนเ

พอกา

ร

รปแบ

บการ

ดแลป

ฐมภม

ทกล

าวถง

ความ

สามา

รถ

ปองก

นและ

จดกา

รโรค

ฯ

การป

องกน

และจ

ดการ

โรคฯ

ในกา

รกำห

นดยท

ธศาส

ตรฯ

ปร

ะเดน

ฯ นไ

ดถกร

วมอย

ในกา

ร ผบ

รหาร

ใหคว

ามตร

ะหนก

ใน

ผใหบ

รการ

ดแลป

ฐมภม

ตระห

นก

องคก

รฯ ต

ระหน

กถง

รายก

ารขอ

งทรพ

ยากร

ในชม

ชน

ปร

ะเมน

ความ

จำเป

นของ

ชมชน

หล

กฐาน

ทเกย

วกบป

ระสท

ธผล

ถงทร

พยาก

รเหล

าน

ความ

สามา

รถทต

องกา

ร มก

ารจด

ทำแล

ะถกป

รบปร

ง

ของร

ปแบบ

การด

แลฯ

และก

ารเข

าถงม

นอยา

งเปน

อสระ

ใหทน

สมยอ

ยเสม

อ

เข

ตภมภ

าคมค

วามต

ระหน

กถง

เขตฯ

มกา

รประ

เมนค

วามจ

ำเปน

เข

ตฯ พ

ฒนา

การป

ระเม

นควา

ม อง

คกรฯ

มกา

รประ

เมนร

ะดบ

รายก

ารขอ

งทรพ

ยากร

อยใน

รปแบ

บ

การค

นควา

และก

ารปฏ

บตทเ

กยวข

อง

กลยท

ธจาก

ขอมล

หลกฐ

านสำ

หรบ

จำเป

นเพอ

กำหน

ดกระ

บวนก

าร

ความ

สามา

รถขอ

งผให

บรกา

ร ซง

งายต

อการ

เขาถ

งของ

ผใหบ

รการ

กบ

การเ

ขาถง

ฯ กา

รพฒ

นาแล

ะพฒ

นาระ

บบ

เขาถ

งทรพ

ยากร

ของผ

ใหบร

การฯ

ดแ

ลปฐม

ภม

ดแลป

ฐมภม

การด

แลปฐ

มภม

เข

ตภมภ

าคพฒ

นามา

ตรฐา

นท

เขตฯ

สนบ

สนนผ

ลกดน

จงหว

ดเพอ

เข

ตฯ พ

ฒนา

แผนเ

พอสน

บสนน

อง

คกรฯ

ไดพฒ

นาแผ

นเพอ

ใหเก

ด ระ

บบกล

ไกกา

รสงก

ลบถก

จดตง

ขน

ชด

เจนเ

พอกา

รเขา

ถงบร

การฯ

สน

บสนน

รปแบ

บการ

ดแลป

ฐมภม

ผใ

หบรก

ารดแ

ลฯ

การเ

ขาถง

การฝ

กอบร

มบนพ

นฐาน

แล

ะนำไ

ปสกา

รปฏบ

ต

ทกลา

วถงก

ารปอ

งกนแ

ละจด

การ

ในกา

รเขา

ถงทร

พยาก

รเหล

าน

ความ

สามา

รถ

โรคฯ

ทมปร

ะสทธ

ผลมา

กทสด

แผ

นการ

เขาถ

งบรก

ารได

ถกนำ

ไป

เขตฯ

สาม

ารถท

จะนำ

ระบบ

และ

ผใหบ

รการ

ดแลป

ฐมภม

สามา

รถ

องคก

รฯ ท

ำงาน

รวมก

นเพอ

พฒนา

ผใ

หบรก

ารดแ

ลพนฐ

านใช

ระบบ

ปฏ

บตแล

ะประ

เมนผ

ล รป

แบบก

ารดแ

ลปฐม

ภมซง

เออใ

ห เข

าถงท

รพยา

กรเห

ลานไ

ดอยา

งด

แผนป

ระสา

นการ

ดำเน

นงาน

ขอ

มลแล

ะราย

การท

รพยา

กร

ผใหบ

รการ

ทำงา

นไดต

าม

และม

ชวงเ

วลาจ

ำเปน

ทเพย

งพอ

และเ

พอผใ

หบรก

ารเข

าถงก

าร

อยาง

คลอง

แคลว

และ

ระบบ

สงตอ

ความ

สามา

รถสง

สดใน

การป

องกน

สำ

หรบก

ารพฒ

นาคว

ามเป

นวชา

ชพ

ฝกอบ

รมได

อยาง

ด ถก

บรณ

าการ

เขาไ

ปในร

ะบบร

ายกา

ร

และจ

ดการ

โรคเ

รอรง

บน

ทกผป

วยอเ

ลกโท

รนค

161161


คำ

ถามก

ลม 5

สมร

รถนะ

ของช

มชนแ

ละโค

รงสร

างภา

ยใน

5.

1 กา

รมสว

นรวม

ของช

มชน

5.2

การป

ระเม

นควา

มตอง

การ

5.3

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถ

5.4

การร

ะดมท

รพยา

กร

5.5

ระบบ

สนบส

นนกา

รพฒ

นา

ตอ

กลยท

ธการ

ปองก

นและ

กา

รบรก

ารขอ

งชมช

น/อง

คกร

การเ

ปนผน

ำในก

ารปอ

งกน

ในกา

รทำง

านกา

รปอง

กน

ความ

รและ

การเ

รยนร

จด

การโ

รคเร

อรง

แล

ะจดก

ารฯ

และจ

ดการ

ฯ ขอ

งชมช

น

-

- -

- -

กล

มชมช

น/อง

คกร

ไมมส

วนรว

ม ไม

มการ

ประเ

มนสข

ภาพข

องชม

ชน

ไมมก

ารพฒ

นากล

ยทธท

จะเพ

ม กล

มชมช

น/อง

คกรไ

มมแผ

นงาน

กล

มชมช

น/อง

คกรไ

มมกล

ยทธ

ใน

กลยท

ธฯ

คว

ามเข

มแขง

คงภา

วะผน

ำของ

ใน

มอทจ

ะระด

มทรพ

ยากร

กา

รเรย

นร

ชม

ชน/อ

งคกร

มส

วนรว

มเฉพ

าะกจ

ชวคร

าว

มการ

ประเ

มน แ

ตขอม

ลไมไ

ดถกเ

กบ

มการ

พฒนา

ภาวะ

ผนำต

ามโอ

กาส

กลมช

มชนฯ

มกา

รเรม

ตนดำ

เนนง

าน

เจาห

นาท/

อาสา

สมคร

แตละ

คน

ทระด

บภมภ

าคทอ

งถน

และช

มชน

เป

นครง

คราว

เพอเ

กดคว

ามมน

คง

ตดตา

มการ

เรยน

รดวย

ตนเอ

ง

ของ

ทรพย

ากรท

จะใช

กล

มเขต

ฯ จด

ทำรา

ยชอข

องกล

ม กา

รประ

เมนไ

ดเกบ

ขอมล

เกยว

กบ

กลมช

มชน/

องคก

ร มก

ารปร

ะเมน

กล

มชมช

นฯ ม

การป

ระเม

น กล

มชมช

นฯ ม

ระบบ

สำหร

บการ

คง

ชม

ชน/อ

งคกร

ทมก

ารทำ

งาน

สภาพ

ภมภา

คทอง

ถน/ช

มชน

ความ

สามา

รถขอ

งผนำ

อยาง

คว

ามตอ

งการ

ทรพย

ากร

ความ

ปจจบ

นกบก

ารปฏ

บตทด

ทสด

ใน

การป

องกน

และจ

ดการ

โรคฯ

อย

างเป

นระบ

บ สม

ำเสม

อ อย

างเต

มรปแ

บบ

ในกา

รปอง

กนแล

ะจดก

ารโร

คเรอ

รง

แล

ะเชญ

ใหมส

วนรว

มดวย

กล

มชมช

น/อง

คกร

มสวน

รวม

สมาช

กชมช

นทอง

ถนมส

วนรว

ม ชม

ชนฯ

พฒนา

แผนส

นบสน

น กล

มชมช

นฯ ม

การพ

ฒนา

กลยท

ธ กล

มชมช

นฯ ม

การป

ระเม

นผล

ใน

การส

อสาร

อยาง

สมำเ

สมอก

บ ใน

การป

ระเม

น แล

ะปจจ

ยกำห

นด

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถสำ

หรบ

เพอร

ะดมแ

ละจด

สรรท

รพยา

กร

โครง

การแ

ละคว

ามสา

มารถ

ผม

สวนเ

กยวข

อง

ทางส

งคมต

อสขภ

าพได

ถกเก

บ ผน

ำของ

พวกเ

ขา

ขอ

งเจา

หนาท

/อาส

าสมค

ร แล

ะม

รวบร

วมดว

ย

ระ

บบสน

บสนน

การป

ระยก

ต

กา

รปฏบ

ตเหล

านเป

นประ

จำ

ผบ

รหาร

ระดบ

อาวโ

ส ขอ

งชมช

น/

การป

ระเม

นไดส

รางพ

นฐาน

ของ

ชมชน

ฯ ใน

เขตภ

มภาค

พฒนา

และ

ชมชน

ฯ ใน

เขตภ

มภาค

กล

มชมช

นฯ พ

ฒนา

กลยท

ธ

อง

คกร

มสวน

รวมอ

ยางเ

ตมทใ

น กา

รวาง

แผนแ

ละจด

ลำดบ

ความ

สำคญ

สน

บสนน

แผนร

วมกน

เพอก

าร

มควา

มรวม

มอตอ

กลยท

ธ คว

ามรว

มมอท

สนบส

นนกา

รประ

ยกต

ฐา

นะสม

าชกข

องกล

ยทธก

าร

และก

ลมสา

มารถ

ประย

กตกจ

กรรม

พฒ

นาคว

ามเป

นผนำ

กา

รขบเ

คลอน

ระดม

ทรพย

ากร

การป

ฏบตท

ดทสด

ดำเ

นนงา

นในส

วนเข

ตภมภ

าคนน

ๆ ทร

ะบตา

มควา

มจำเ

ปนขอ

งทอง

ถน

162


คำ

ถามก

ลม 6

การ

บรณ

การก

ารปอ

งกนแ

ละจด

การโ

รคเร

อรง

6.

1 คว

ามเข

าใจแ

ละกา

รเหน

6.

2 คว

ามรว

มมอก

นใน

6.3

กลไก

ทถกพ

ฒนา

ใหสน

บสนน

6.

4 ระ

บบทง

ายตอ

การใ

ชขอม

ล 6.

5 คว

ามรว

มมอใ

นการ

พฒ

นา

คณคา

ความ

รวมม

อและ

ระบบ

ตางๆ

กา

รวาง

แผนเ

พมค

วามเ

ขมแข

ง กา

รบรณ

าการ

การบ

รการ

รว

มเพ

อตดต

าม เฝ

าระว

ง

ขาวส

ารสข

ภาพ

ทเปน

กญแจ

ทม

อยใน

การเ

ขาถง

การป

องกน

ฯ กา

รปอง

กนแล

ะจดก

ารโร

คฯ

เชอม

โยง

และป

ระเม

นผล

-

- -

- -

ทาม

กลาง

ผรวม

มสวน

ไดปร

ะโยช

น ผร

วมมส

วนได

ประโ

ยชน

กลไก

การป

ระสา

นงาน

ไม

มระบ

บอะไ

รอย

ไมมค

วามร

วมมอ

ในขา

วสาร

ทเ

ปนกญ

แจหล

ก ไม

มควา

มรวม

มอกน

ในกา

รวาง

แผน

ไมถก

พฒนา

ใหเก

ดขน

เด

ยวกน

ไม

มอยข

องคว

ามเข

าใจร

วมกน

กล

มยอย

มประ

สบกา

รณใน

การ

ตกลง

รวมม

อ มก

ารพฒ

นากา

รดำเ

นนกา

ร ผร

วมมส

วนได

ประโ

ยชน

ใชขอ

มลขา

วสาร

รวมก

นในก

าร

ทำง

านรว

มกนภ

ายใต

โครง

การร

วม

ในกา

รประ

เมนส

ขภาพ

ชมชน

ทท

นสมย

ของโ

ปรแก

รม

ตกลง

ดชนช

วดระ

บบสข

ภาพ

รณรง

คการ

สอสา

รเปน

ครงค

ราว

กา

รปอง

กนแล

ะจดก

ารโร

คเรอ

รง

ทตอง

ตดตา

ม

มกา

รระบ

การเ

ขาถง

แบบบ

รณาก

าร

ตกลง

จดลำ

ดบคว

ามสำ

คญ ก

ลยทธ

มก

ารระ

บลำด

บควา

มสำค

ญ

พฒนา

แผนง

าน

ผรวม

มสวน

ไดปร

ะโยช

น

เปนล

ำดบส

ำคญ

และเ

รมตน

ถกเถ

ยง

และแ

ผนปฏ

บตกา

รรวม

กน

ประเ

ดนกา

รบรณ

าการ

การบ

รการ

กา

รรวม

กนใช

ขอมล

แต

งตงต

วแทน

เพอร

บผดช

อบ

ทร

ะบคณ

คารว

มและ

การเ

ขาถง

สำหร

บถกเ

ถยงแ

ผนงา

นการ

สอสา

ร

เพ

อเปน

แนวก

ารทำ

งานข

องกล

ม

ผร

วมมส

วนได

ประโ

ยชนท

เปน

ตกลง

รวมม

อกนใ

นการ

ดำเน

นการ

ตน

รางข

อตกล

งการ

ปฏบต

ผร

วมมส

วนได

ประโ

ยชนต

กลงใ

ช ตก

ลงใน

การจ

ดลำด

บสำค

ญ

กญ

แจหล

กตกล

งกนใ

นคณ

คา

โรคช

วงอา

ยและ

/หรอ

ปจจย

เสยง

แล

ะเคร

องมอ

ถกพฒ

นาขน

ตน

รางข

อกำห

นดกา

รรวม

กนใช

คว

ามรว

มมอก

ารสอ

สาร

แล

ะการ

เขาถ

งรวม

กน

เฉพา

ะเจา

ะจงเ

ดยวก

น เพ

อใหก

ารบร

ณาก

ารสะ

ดวกข

น ขอ

มล

และแ

ผนปฏ

บตงา

นพฒ

นา

ใชค

ณคา

และก

ารเข

าถงร

วมกน

นน

ตกลง

มสวน

รวมใ

นการ

วางแ

ผน

เวลา

ทรอแ

ละดช

นอนๆ

มส

ทธใน

ระบบ

ทรพย

ากร

นำแผ

นสอส

ารสก

ารปฏ

บต

เปนฐ

านเพ

อการ

จดลำ

ดบคว

ามสำ

คญ

และก

ลไกป

ระสา

นงาน

เชอม

โยง

ทเกย

วของ

กบคว

ามตอ

เนอง

แล

ะการ

นำสก

ารปฏ

บต

และเ

กดกา

รประ

เมนผ

ลรวม

กน

แล

ะการ

วางแ

ผน

กนอย

างตอ

เนอง

เพอน

ำส

ของก

ารดแ

ลถกใ

ชกำก

บเปน

ประจ

ำ สำ

หรบก

ารรว

มกนใ

ชขอม

ล รว

มทงม

องหา

หนทา

งทจะ

รวม

การป

ฏบตแ

ละปร

ะเมน

ผลแผ

น

ทร

พยาก

ร

163163


คำ

ถามก

ลม 7

การ

กำกบ

ประ

เมนผ

ล แล

ะเรย

นร

7.

1 คณ

ภาพ

การใ

ชหลก

ฐานข

อเทจ

จรง

7.2

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถเค

รอขา

ย 7.

3 กา

รกำห

นดตว

ชวดแ

ละระ

บบใน

การ

7.4

สมรร

ถนะภ

มภาค

ทองถ

นการ

วเคร

าะห

ใน

กระบ

วนกา

รวาง

แผน

หนสว

นทกร

ะดบใ

นการ

กำกบ

ตดตา

ม กำ

กบ ต

ดตาม

าประ

เมนผ

ล ขอ

มล แ

ปลผล

และ

รายง

านผล

ลพธ

ประเ

มนผล

เรยน

ร

การป

องกน

และจ

ดการ

โรคฯ

-

- -

-

กา

รพฒ

นาระ

บบกา

รปอง

กน แ

ละจด

การ

ไมมแ

ผนทจ

ะพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ฯ

ไมมด

ชนทก

ำลงใ

ชในก

ารตด

ตามผ

ลลพธ

ไม

มสมร

รถนะ

ระดบ

เขตฯ

สำห

รบ

โร

คฯ ใน

เขตภ

มภาค

ไมได

อยบน

ขอมล

กา

รดำเ

นนกา

รอยา

งสมำ

เสมอ

หล

กฐาน

หล

กฐาน

ถกใช

ในกา

รพฒ

นา เป

าประ

สงค

ประเ

มนคว

ามสา

มารถ

ของเ

จาหน

าท/

ระ

บผลล

พธทม

ลำดบ

ความ

สำคญ

มก

ารปร

ะเมน

ความ

สามา

รถเข

ตภมภ

าค

แล

ะตวช

วดกา

รแสด

งออก

การด

ำเนน

การ

อาสา

มครใ

นเรอ

งน

ทตอง

ถกกำ

กบตด

ตาม

ในเร

องเห

ลาน

ทช

ดเจน

สำหร

บระบ

บเขต

ภมภา

ค

รป

แบบก

ารวา

งแผน

อยาง

เปนเ

หต

จดลำ

ดบคว

ามสำ

คญกา

รพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ระ

บดชน

ชวดเ

ปนหล

กฐาน

ยนยน

ได

ผรวม

มสวน

ไดปร

ะโยช

นทำง

านรว

มกบ

เป

นผลไ

ดถกพ

ฒนา

ขนเพ

อสนบ

สนนร

ะบบ

แหลง

ทรพย

ากรข

องเข

ตฯ ใน

การร

ะบลำ

ดบ

กา

รประ

เมนผ

ล

คว

ามสำ

คญสำ

หรบพ

ฒนา

สมรร

ถนะฯ

กา

รรเร

มใหม

ในเข

ตฯ ถ

กประ

เมนผ

ล พฒ

นา แ

ผนงา

นสำห

รบ

พฒนา

ระบบ

ทตอง

การใ

นการ

รวบร

วมขอ

มล

ผรวม

มสวน

ไดปร

ะโยช

น แล

ะแหล

งทรพ

ยากร

บน

พนฐา

นรปแ

บบวา

งแผน

กา

รพฒ

นาคว

ามสา

มารถ

ใน

การช

วดแล

ะระบ

บรวบ

รวมข

อมลอ

ยาง

ของเข

ตฯ ต

กลงก

ลยทธ

เพอก

ารพฒ

นา

อย

างเป

นเหต

เปนผ

ล

สมำเ

สมอ

สมรร

ถนะ

กา

รวาง

แผนร

ะบบเ

ขตฯ

ถกปร

บปรง

พฒ

นาแล

ะนำแ

ผนรว

มเพอ

การพ

ฒนา

ใช

ขอมล

จากร

ะบบก

ารกำ

กบตด

ตามผ

ล รว

มพฒ

นากล

ไกตอ

เนอง

ทประ

สาน

บน

พนฐา

นของ

ผลกา

รประ

เมน

ความ

สามา

รถ, ก

ารใช

ทรพย

ากรร

วมกน

เพ

อปรบ

ปรงโ

ครงก

าร

การด

ำเนน

งานก

ารพฒ

นาสม

รรถน

ะฯ

และก

ารเร

ยนรส

การป

ฏบต

164


คำ

ถามก

ลม 8

ภาว

ะผนำ

การ

มหนส

วน แ

ละกา

รลงท

น

8.

1 กา

รระบ

ลำดบ

ความ

สำคญ

8.

2 พ

นธะผ

กพนก

ารจด

สรร

8.3

ผประ

สานก

ลยทธ

เขตฯ

8.

4 เป

นผนำ

การด

ำเนน

การ

8.5

กลไก

ความ

รบผด

ชอบ

และ

กจกร

รมปฏ

บตรว

มในก

ารเพ

ม ทร

พยา

กรเพ

อใชใ

นการ

เขาถ

ง ภา

พรว

มครอ

บคลม

การป

องกน

แ

ละสน

บสนน

ใหเก

ดสงแ

วดลอ

ม

ในกา

รกำก

บตดต

ามนโ

ยบาย

คว

ามเข

มแขง

การป

องกน

และ

อยาง

ครอบ

คลมเ

บดเส

รจเพ

อ แล

ะจดก

ารโร

คฯ

การท

ำงาน

ทสรา

งเสร

มสขภ

าพ

และผ

ลลพ

ธของ

โปรแ

กรมก

าร

จดกา

รโรค

เรอร

ง กา

รปอง

กนแล

ะจดก

ารฯ

ปองก

นและ

จดกา

รฯ

- -

- -

-

ไมม

การร

ะบลำ

ดบคว

ามสำ

คญเช

ง ไม

มการ

ผกพน

เงนท

น ตา

งคนต

างทำ

ในกา

รบรก

ารขอ

งตน

องคก

รไมม

นโยบ

าย

ไมมก

ลไกก

ารตร

วจสอ

บ ก

ลยทธ

และแ

ผนกจ

กรรม

ปฏบต

ท

ไมมก

ารกำ

หนดผ

ประส

านงา

น

เกยว

ของร

วมกน

กลยท

ธภาพ

รวม

มก

ารระ

บออก

มาถง

การจ

ดลำด

บ ไม

มการ

ผกพน

เงนท

น แต

มกจก

รรม

ไมมก

ารกำ

หนดผ

ประส

านงา

นกลย

ทธ

ผนำใ

นองค

กรสข

ภาพเ

รมม

แผนก

ารปร

ะเมน

ผลแล

ะดชน

ทเปน

คว

ามสำ

คญเช

งกลย

ทธ แ

ตไมม

เฉ

พาะท

ดำเน

นการ

ในกา

รเพม

ภา

พรวม

แตมก

จกรร

มการ

ประส

าน

ความ

ตระห

นกตอ

ความ

จำเป

น กญ

แจได

ถกพฒ

นาขน

แตไม

มการ

นำ

การพ

ฒนา

แผนก

จกรร

ม คว

ามตร

ะหนก

ตอผม

หนาท

ตดสน

ใจ

กลยท

ธเฉพ

าะเป

นครง

คราว

ใหเก

ด ใน

การส

นบสน

นและ

ใหม

ไปดำ

เนนก

าร

การบ

รการ

ตางๆ

ทตอ

เนอง

กา

รลงท

นในก

ลยทธ

ทเปน

ไปได

ลำด

บควา

มสำค

ญเช

งกลย

ทธถก

ระบ

ไมมก

ารผก

พนเง

นทน,

อยา

งไรก

ตาม

มการ

มอบห

มายผ

ประส

านงา

น วฒ

นธรร

มองค

กรสน

บสนน

ใหบค

คล

ระบบ

ไดนำ

ไปสก

ารปฏ

บตสน

บสนน

แล

ะผรว

มมสว

นไดป

ระโย

ชนม

ความ

ตระห

นกได

เกดข

นและ

ม กล

ยทธภ

าพรว

วม แ

ตไมม

บา

งคนเ

กดกา

รรเร

ม, แ

ตไมม

กา

รประ

เมนผ

ล กา

รรวบ

รวม

สว

นรวม

ในกา

รพฒ

นาแผ

นการ

กล

ยทธ/

กจกร

รมทม

อทธพ

ลตอผ

ม คณ

ะกรร

มการ

ของผ

จดกา

รอาว

โส

นโยบ

ายสถ

านทท

ำงาน

อยาง

ขอ

มล แ

ละกา

รเตร

ยมกา

ร

ปฏบต

งานฯ

อำ

นาจต

ดสนใ

จ จ

ากกา

รบรก

ารตา

งๆ

เปนท

างกา

ร รา

ยงาน

พนฐา

น/ตอ

เนอง

รวมร

ะบลำ

ดบคว

ามสำ

คญเช

งกลย

ทธ

มทนร

ะยะส

นเพอ

การเ

ขาถง

ใน

มการ

มอบห

มายผ

ประส

านงา

น มก

ารรเ

รมพฒ

นานโ

ยบาย

ในกา

ร รา

ยงาน

พนฐา

นและ

ตอเน

อง

แล

ะพฒ

นาแผ

นการ

ปฏบต

งาน

ภาพร

วม ย

งคงม

ความ

สมพน

ธ กล

ยทธ

และม

คณะก

รรมก

ารขอ

ง สน

บสนน

สงแว

ดลอม

การท

ำงาน

สม

ำเสม

อถกจ

ดทำแ

ละนำ

เสนอ

บา

งเรอง

ทเปน

กญแจ

ตอ

เนอง

กบผท

ทำกา

รตดส

นใจ

ผจดก

ารอา

วโสจ

ากกา

รบรก

ารตา

งๆ

ทสรา

งเสร

มสขภ

าพ

ในรป

แบบท

ใชงา

นไดง

ายตอ

มา

รวมก

นตดส

นใจ

ผม

อำนา

จตดส

นใจแ

ละสา

ธารณ

ชน

ลำ

ดบคว

ามสำ

คญเช

งกลย

ทธ

มเงน

ทนระ

ยะยา

วทผก

พน เป

นสวน

มอ

บหมา

ยผปร

ะสาน

งานแ

ละม

นโยบ

ายอง

คกรท

ครอบ

คลม

รายง

านปก

ตถกน

ำรวม

เขา

เปาป

ระสง

ค วต

ถประ

สงคท

วดได

และ

ของก

ลยทธ

ระยะ

ยาวท

กลาว

ถง

คณะก

รรมก

ารขอ

งผจด

การ

(Com

preh

ensiv

e or

gani

zatio

nal

ไปใน

กระบ

วนกา

รวาง

แผน,

แ

ผนกจ

กรรม

ปฏบต

ทมงบ

ประม

าน

ปจจย

ความ

สำเร

จวกฤ

ตตอก

าร

อาวโ

สจาก

การบ

รการ

ตางๆ

รวม

ทง

polic

ies)

ถกน

ำสกา

รปฏบ

ต ใช

ในกา

รกำห

นดชด

นโยบ

าย,

เตม

ถกพฒ

นาขน

พรอม

กบบท

บาท

บรณ

าการ

การป

องกน

และจ

ดการ

อง

คกรช

มชนแ

ละอง

คกรส

าธาร

ณะ

เพอส

นบสน

น สง

แวดล

อม

การจ

ดลำด

บควา

มสำค

ญ,

และ

ความ

รบผด

ชอบถ

กระบ

สำหร

บ โร

คเรอ

รง

มารว

มกนต

ดสนใ

จ กา

รทำง

านทส

รางเ

สรมส

ขภาพ

กา

รตดส

นใจ

และก

ารจด

สรร

ผร

วมมส

วนได

ประโ

ยชนท

เปน

ทร

พยาก

ร

กญแจ

หลก

165165


ภาคผนวก จ

นยามศพท

โรคหวใจและหลอดเลอด เปนกลมความผดปกตของระบบหวใจและหลอดเลอด หมายรวมถงโรคหลอดเลอดหวใจ (เจบหนาอก

เฉยบพลน), โรคหลอดเลอดสมอง, ภาวะความดนโลหตสง, โรคหลอดเลอดสวนปลาย, โรคหวใจรหมาตก, โรคหวใจพการแตกำเนดและ

ภาวะหวใจลมเหลว สาเหตหลกของโรคหวใจและหลอดเลอดมาจากการบรโภคยาสบ, การไมออกกำลงกายและการรบประทานอาหาร

ทเสยงตอสขภาพ

การทหลอดเลอดทไปเลยงกลามเนอหวใจมภาวะตบตน ทำใหกลามเนอหวใจขาดเลอด มอาการเจบหนาอก (Angina) และ

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (acutemyocardial infarction) โดยปกตภาวะนวนจฉยโดยประวตและการตรวจคลนไฟฟาหวใจ

การตรวจเอนไซม หรอการฉดส และตรวจพเศษอน รวมทงการสมภาษณประวตและการรบการวนจฉยโรคโดยแพทย

โรคหลอดเลอดสมอง (อมพฤกษ อมพาต) หมายถง ภาวะทสมองขาดเลอดไปเลยง ทำใหมอาการของแขน ขาหรอหนา ซกใด

ซกหนงชา ออนแรงหรอเคลอนไหวลำบาก หรอเคลอนไหวไมได อยางทนททนใด ซงเกดจากหลอดเลอดทไปเลยงสมองตบตน หรอแตก

จนเกดการทำลายหรอตายของเนอสมอง ทำใหสมองสญเสยการควบคมการทำงานของอวยวะในรางกาย อาการทเกดขนอยกบตำแหนง

ทขาดเลอดไปเลยง และความรนแรงขนอยกบการทำลายเนอสมอง

โรคหวใจขาดเลอด หรอโรคหลอดเลอดหวใจตบ หมายถง โรคหวใจทเกดจากการตบ และแขงตวของหลอดเลอดแดงทไปเลยง

กลามเนอหวใจ ทำใหเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจลดลงหรอชะงกไป ทำใหผปวยมอาการเจบหนาอกรนแรง

โรคความดนโลหตสง หมายถง ภาวะทแรงดนของเลอดทอยในหลอดเลอดมคาสงเกนปกต “คาความดนโลหตปกตควรนอยกวา

120/80 มลลเมตรปรอท” หากมคาตงแต 120/80 มลลเมตรปรอท ถอวามภาวะเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง เปนสภาวะทตอง

ทำการควบคม แตถาวดความดนโลหตไดคาตงแต 140/90 มลลเมตรปรอท ขนไป ถอมภาวะความดนโลหตสง ความดนโลหตสงทำใหเกดความ

เสยหายและการเสอมสภาพของหลอดเลอดแดงทวรางกาย ซงจะนำไปสภาวะหลอดเลอดแดงแขงและอดตนหรอหลอดเลอดแตก

โรคเบาหวาน เปนกลมโรคทเกดจากความผดปกตเกยวกบการเผาผลาญนำตาล (glucose utilization) ของสารอาหารใน

รางกายอนไดแก คารโบไฮเดรต ไขมน โปรตน โดยเฉพาะอยางยงคารโบไฮเดรต ซงมลกษณะทสำคญ คอ มระดบนำตาลในเลอดสง

(hyperglycemia) โดยเปนผลมาจากความผดปกตของการหลงอนซลน หรอการออกฤทธอนซลน หรอทงสองอยางรวมกน เมอมระดบ

นำตาลในเลอดสงเปนระยะเวลานานจะสงผลใหมการทำลายการเสอมสภาพ การลมเหลวในการทำงานของอวยวะตางๆ ในรางกายท

สำคญ ไดแก ตา (retinopathy) ไต (nephropathy) เสนประสาท (neuropathy) และหลอดเลอดแดงทงขนาดเลก (micro

angiopathy) และขนาดใหญ (macro angiopathy)

การบรโภคผกและผลไม หมายถง การกนผกและผลไมตามปรมาณทแนะนำใหบรโภคตอวน ควรบรโภคทงผกและผลไม

≥5 สวนมาตรฐานตอวน หรอบรโภคผก ≥2 สวนมาตรฐานตอวน

กจกรรมทางกาย หมายถง การเคลอนไหวรางกายทมการใชพลงงานในรางกาย ครอบคลมกจกรรมทางกาย 3 ลกษณะคอ

1) กจกรรมจากการทำงาน (Activity at work) ไดแก การทำงานโดยปกต ทตองออกแรงกายอยางหนกหรอปานกลาง 2) กจกรรม

จากการเดนทางในชวตประจำวน (travel to and from places) ไดแก การเดน และการขจกรยาน 3) กจกรรมยามวาง (recreational

activities) ไดแก การออกกำลงกาย เลนกฬา มกจกรรมยามวาง กจกรรมทง 3 ลกษณะน แตละลกษณะมการถามความหนกเบาของ

การใชแรงกาย (intensity), ระยะเวลาทมกจกรรมเปนนาทตอวน และความถของการมกจกรรมเปนวนตอสปดาห

ภาวะนำหนกเกนและอวน โดยคำนวณจากคาดชนมวลกาย (body mass index) เทากบ นำหนกตวหนวยเปนกโลกรม

หารดวยความสงหนวยเปนเมตรยกกำลงสอง พบวาถาคาดชนมวลกายทเพมขนสงมากกวาหรอกบ 25 ถอวามภาวะนำหนกเกน และ

การวดรอบเอวตามมาตรฐานไดสงมากกวาหรอเทากบ 80 เซนตเมตรในผหญง และ 90 เซนตเมตรในผชายอยในภาวะอวนลงพง

ความเครยด หมายถง สภาวะทางอารมณทเกดขนเมอมสงเราจากภายนอก เชน รป รส กลน เสยง สมผส และสงเราจาก

ภายใน เชน สงทใจนกคด มากระทบ ห ตา จมก ลน กายและใจจนเสยสมดล (Loss of homeostasis) กอใหเกดการปรบตวเพอ

จดการกบสงเรานนๆ

166


ภาคผนวก ฉ

167167


168


รายงานผลการประเมินความสามารถในการจัดการ...

Health & Medicine