ཉ་་ར་བོ། ་མས་ད་ར་བཤད་ས་ཁ་ཚ་གཉས་ལམ་སང་ར་མ་གཉས་་འས་ལ་ན། ཁ་ཚ་གཉས་དར་བས་ པ་དང་ར་མ་གཉས་ས་ཧ་ཅང་དགའ་ཚར་ཆ་མདག་གས་གག་་གགས། ཁ་ཚ་གཉས་ས་ར་མ་ གཉས་ལ་ལ་ལ་ད་བཞན་བད་ཐང་ད་ཆ་ས། ད་ནས་ར་མ་གཅག་གས། ངད་གཉས་ས་ཚ་ན་ ལས་ཡག་པ་བསགས་ཡད་པ་འ། ང་ང་བས་ལ་ཨ་མའ་མས་ང་འག་བདག་པ་གཞན་ཞག་ག་ ནང་་བད་པ་ཡན། འན་ང་ངད་གཉས་ན་་ཆན་པ་ཆགས་པའ་བས་་ན་བདག་གས་ང་ཚའ་ཨ་ མ་ཤན་པ་གཅག་ལ་བཙངས་པར་ཧ་ཅང་་ཕམ་ང་། ད་ནས་ཉན་ཤས་ས་ལ་ངད་གཉས་ང་མ་གཞན་ཞག་གས་ཉས་པ་ཤས་ཏ། ངད་གཉས་ང་ཤན་པ་གཞན་ ཞག་ག་ལག་་ཤར་བ་རད་བསམས་ཏ་ཧ་ཅང་ཞད་སང་། འན་ང་ཡ་མཚན་པ་ཞག་ལ། ཉ་མཁན་མ་དས་ ངད་གཉས་་པ་་མ་ཞག་ག་ནང་ལ་ད་སང་། ད་ནས་བང་་ཤས་ནང་ངད་གཉས་ལ་་གཟན་ཡག་ པ་ད་ད་ཤ་གས་པ་ཐང་པ་ཆགས་སང། འན་ང་ངད་གཉས་གས་པ་ཆགས་ཡང་ས། ཉན་གཅག་ང་ ཚའ་ཨ་མ་ནང་བཞན་མ་གཞན་ནམ་ཤན་པ་གཅག་གས་ཉས་ནས་གསད་པར་དགས་ནས་སམས་ནང་རང་ བཞན་ས་ཞད་ང་བས་་འག ཅས་ལབ། དའ་ས་ལ་་མ་ན་གཉས་ས། ད་གཉས་འདའ་ཐག་ལ་སམས་ལ་ད་དགས་་མ་རད། ད་ གཉས་་ལའང་འཚང་ག་མ་རད། ད་གཉས་ང་ཚ་ན་མཆད་གཉས་ཚ་རང་པ་ཡང་བའ་ཆད་། ཚ་ ཐར་བཏང་བཞག་པའ་བསད་ནམས་ཅན་་སམས་ཅན་རད། ད་གཉས་་ག་ས་ང་ལན་་མ་ རད་ལ། ང་ཚའ་་པ་་མ་དང་ཕ་མ་གཉས་ས་རང་ཉད་་་ག་ར་མས་ང་ད་་རད། ངད་ གཉས་ས་ང་ད་གཉས་་མ་ཚ་རང་པ་དང་། ད་པ། བད་ཐང་བཅས་ཡང་བའ་རགས་པ་དང་ན་ ལམ་འདབས་་ཡན། ཞས་བཤད། ད་ར་ལབ་པ་དང་ར་མ་གཉས་ཧ་ཅང་དགའ་པ་ང་ནས་ད་ཆ་ཤད་འང་མང་་ན་ཏ། མ་ཚང་མ་ ད་ཚ་ནང་བཞན་ཡག་པ་ཡད་ན། ང་ཚ་སམས་ཅན་ཚང་མ་ལ་དཀའ་ག་ན་ནས་མད་པར་ད་པ་ ཡང་ངས་རད། ང་རང་གཉས་ས་དངས་གནས་ཚ་ན་མ་ལས་ཡག་པ་བསགས་འག ང་རང་གཉས་ ་མ་ཚ་ག་མ་ཆ་ཚང་ད་ཚའ་མཉམ་་བལ་་ཡན་པར་བསམ་་གཏང་བས་དགའ་ཚར་ཞ་ ག་འག ངད་གཉས་ནས་ང་གང་བ་ཅ་བ་ས་ཚ་འདར་མ་ང་བ་ཡན་ནས་ཚ་་མར་ན་ལན་ འཇལ་ཆག ཅས་ལབ། བད་ལ་ལ། ༢༡༣༨ ་ལ་ ༢༠༡༡ འ་འདན་ཐངས། ༡༤༡ ཤས་རག་ལས་ངས་མ་ག་ཚན་པ་ནས་མ་ག་དང་པར་ན་ས། ཧན་ར། ༥ འད་ང་དང་སམས་དཀར། ན་དགའ་ལ་མཚན། འད་འའ ་ང་ཤལ་༌ད་ལས། ར་མས་འད་འའ ་བས་ (radio waves)ཙམ་མ་ཟད་འད་བས་(light waves) ང་ར་གཏང་ད་་ཡད། དར་བན་གནམ་རག་ར་དད་པ་ཚས་འད་འའ ་ བས་བ་ལན་་ཆད་་ང་ཤལ་ཞག་བཟས་པ་རད། འད་འའ ་ང་ཤལ་(radio telescope)མས་འད་བས་ང་ཤལ་(light telescope)དང་འ་ཡ་མད། ང་ ཤལ་དའ་རགས་མང་ཆ་བ་ཁ་གས་བར་ཏ་བར་ང་ག་གས་གང་ལའང་ན་བ་པའ་ གས་ར་(metal dishes) ཆན་པ་ཤ་ག་ཡན། གས་ར་དས་འད་འའ ་བས་ སམ་བ་འན་མས་བང་ནས་ང་འན་གནམ་ད་(aerial)ཐག་འ་བར་ད་་ ཡད། བ་འན་མས་བ་ལན་འལ་ཆས་(receiver) ་གཏང་བ་དང་། ད་ནས་པར་ རས་་བར་བའ་ཀམ་་ཊར་ནང་་གཏང་ག་ཡད། གནམ་རག་ར་དད་པ་ཚའ་ལས་ངས། གནམ་རག་ར་དད་པ་ཚས་བག་དད་ཁང་ནས་ར་མ་མས་ལ་བ་བའམ་བག་ དད་ད་་ཡད། ད་འ་བའ་བག་དད་ཁང་ཐག་ག་བ་གམ་ཆན་པའ ་ནང་་ར་མའ་ འད་མས་བ་བར་ཤལ་་ག་ ག་ཅན་བད་ད་ད་པའ་ང་ ཤལ་ཆན་པ་མས་འཇག་ག་ ཡད། ཤལ་་ཆ་བ་འགའ་ཤས་ ་འད་ལ་མ་ཊར་ ༡༠ ཙམ་ ཡད། དང་ས་གནམ་རག་ར་དད་པ་ཚས་ང་ཤལ་ད་དག་བད་ནས་ད་ཙམ་བ་ཡ་ མད། དའ་ཚབ་་ཁ་ཚས་ད་མས་པར་ལན་པའ་པར་ཆས་ཆན་པ་ཞག་་བད་ད་ད་་ ཡད། དང་སང་བག་དད་ཁང་མང་ཆ་བ་ཞག་ཁ་ང་ངས་བའ་ར་བའ ་ང་་ག་ག་ཡད། མཁའ་དངས་ང་ཤལ་་དམགས་བསལ་ད༌ཆས། ཉ་ལམ་འར་་ཐན་པའ་གསར་གས་མང་པ་ ཞག་མཁའ་དངས་ང་ཤལ་བད་ནས་ང་ཡད། འ་བར་ང་ནང་་ཡད་པའ་ང་ཤལ་དས་མཚན་ ་མ་པ་ཧ་ཅང་གསལ་བར་མཐང་བ་་ཡད། ད་ཙམ་མ་ཟད་མཁའ་དངས་ང་ཤལ་(space telescopes)ས་ང་ཁམས་ནང་བད་མ་ བ་པའ་འད་ཟར་ཨ་(X-ray)ཞས་པ་ད་འཛན་ བ་་ཡད། ༢༽ར་མ་མཐང་བས། ད་་མག་གས་བས་ན་མཚན་་ནམ་མཁར་ར་མ་ང་ག་མང་པ་མཐང་བ་པ་མ་ ཟད། ད་ང་ཞབ་་བས་ན་ར་མ་འགའ་ཤས་གཞན་དག་ལས་འད་མདངས་ཆ་བ་ཡད་པ་ མཐང་བ། འད་མདངས་ཆ་བའ་ར་མ་མས་་བཀད་རས་ད་དག་ད་ས་ག་ས་བས་ ནའང་ང་འད་ངས་ཡན། ང་ཚས་ད་ལ་ར་ཚམ་ཞས་འབད་་ཡད། ང་ཚས་ར་མ་མས་གཅག་པ་མཐང་བ་བམ། འཛམ་་ང་འད་མ་པ་ཞག་དང་། དས་རང་ག་ང་འ ་ཚངས་ཐག་ཁ་ནའ་ང་ར་བ་ ག་ག་ཡད་པའ་་མཚན་་ཆ་ནས། ང་ཚས་རང་ཉད་གནས་སའ་ད་ག་ལའ་ང་ག་ར་ མ་གཅག་་ལས་མཐང་ག་མད། འཛམ་་ང་འད་པ་ལ་ནག་པ་ཆན་པ་། བར་ང་ག་ འཁར་་(celestial sphere)ཞས་བད་པའ་ནང་ག་དལ་ངས་་ཆགས་ཡད་པ་ར་ ང་། ང་གས་་གནས་པའ་མ་ཚས་ང་ར་ན་བན་(Plough)མཐང་ག་ཡད། འན་ང་ཁ་ཚས་ཐག་རང་་གས་་མཐང་བའ་ར་མ་་གས་་་མ་(South- ern Cross)ཞས་པ་ད་ནམ་ཡང་མཐང་མ་བ། ད་བཞན་ཐག་རང་་གས་་གནས་པའ་ མ་་ཞག་གས་ང་ང་ར་ན་བན་མཐང་ང་མད། འན་ང་དལ་ཐག་ག་ཉ་འམ་ ་གནས་པའ་མ་ཚས་ལ་གཅག་ནང་བས་ར་ར་མ་ཆ་ཚང་མཐང་བ་་ཡད། ར་མ་(star signs)ཟར་ན་གང་རད། ལ་གཅག་ག་རང་ལ་ཉ་མ་ད་བར་ང་ག་འཁར་འ་ར་མ་མས་བད་ད་བད་་ ཡད་པ་ར་མཐང་། དའང་ ར་ཚམ་གཙ་བ་བ་ གཉས་བད་ནས་བད་ ་ཡད་པ་ར་མངན། ད་ ལ་ར་མ་་ཚམ་་ ཞས་བད། ད་དག་ལ་ ར་མ་ཞས་ང་བད་ པ་མ་ཟད། ར་ས་རག་ པའ་ནང་་གལ་ཆན་པ་ ཆགས་ཡད། གནམ་རག་ ར་དད་པ་ཚས་མའ་མ་ ཚ་ལ་ར་མས་ཤགས་ན་ད་པའ་ཡད་ཆས་ད་་ཡད། གཟའ་དང་་ར། ་མད་།༌༌༌༌༌༌༌༌༌ ངག་དབང་བན་འཛན་ས་བར། མ་བ་གཉས་་གས། བར་ང་ནས་ འད་བས། འད་འའ ་ང་ཤལ། ག་འ་ར་ད་ ར་མ། བ་ལན་འལ་ཆས། འཁར་མཐལ། བར་ང་ག་ འཁར་། ང་ར་ན་བན། ང་ད་ག་ལ། ་ད་ག་ལ། འཛམ་ང་ག་ཚངས་མདའ། ག་ལའ་དལ་ཐག་ ག་ངས། ཚངས་ཐག ་གས་་མ། གཟའ་འཛན་་ངས།
