กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

โดย

รองศาสตราจารย ดร.วรเจตน ภาครตน

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

วทยาลยพฒนาการปกครองทองถน

สถาบนพระปกเกลา

รองศาสตราจารย ดร.วรเจตน ภาครตน

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต National Library of Thailand Cataloging in Publication Data.

ดร.วรเจตน ภาครตน. กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองสำหรบองคการปกครองสวนทองถน.--กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา, 2554. 176 หนา. 1. กฏหมายปกครอง. 2. การปกครองทองถน – กฏหมายและระเบยบขอบงคบ. I. ชอเรอง 342.59306 ISBN = 978-974-449-609-6

วปท.54-49-1000.0

พมพครงท 2 กนยายน 2554 (ฉบบปรบปรงใหม)

จำนวนพมพ 1000 เลม

บรรณาธการ ผชวยศาสตราจารย ดร.อรทย กกผล และ อตพร แกวเปย

ผจดรปเลม นายสชาต ววฒนตระกล และออกแบบปก

ลขสทธของสถาบนพระปกเกลา

พมพท บรษท เอ.พ. กราฟค ดไซนและการพมพ จำกด 745 ถนนนครไชยศร แขวงนครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ 10300 โทรศพท 02-243-9040-4 โทรสาร 02-243-3225

จดพมพโดย สถาบนพระปกเกลา ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษาฯ อาคารรฐประศาสนภกด (อาคารบ) ชน 5 เลขท 120 หม 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพฯ 10210 โทรศพท 02 - 1419563-77 โทรสาร 02-1438175 เวบไซต www.kpi.ac.th

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

คำนำ

เมอถามวากฎหมาย หรอ พระราชบญญตใดบาง

ท เกยวกบองคกรปกครองสวนทองถน และ

ผบรหารทองถน สมาชกสภาทองถน ขาราชการทองถน จะ

ตองมความร ความเขาใจทงในเจตนารมณ และสาระแหง

กฎหมาย ?

คำตอบทไดกคงจะมเพยงไมกคำตอบ อาท พ.ร.บ.

เทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ พ.ร.บ.องคการบรหารสวนจงหวด

พ.ร.บ.สภาตำบลและองคการบรหารสวนตำบล พ.ร.บ.

ร ะ เ บ ย บ บ ร ห า ร ร า ช ก า ร เ ม อ ง พ ท ย า พ . ศ . ๒๕๔๒

พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ร.บ.กำหนด

แผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครอง

สวนทองถน และ พ.ร.บ.การเลอกตงสมาชกสภาทองถนหรอ

ผบรหารทองถน พ.ศ. ๒๕๔๕ รวมถง พ.ร.บ.เฉพาะ

อกหลาย ๆ ฉบบทใหอำนาจแกองคกรปกครองสวนทองถน

และวทยาลยพฒนาการปกครองทองถน กคดวาคงจะมนอยคน

นกทรจกเขาใจ และเขาถงเจตนารมณและสาระสำคญของ

“พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

๒๕๓๙”

กฎหมายฉบบน สำคญและจำเปนอยางไรทผบรหาร

ทองถน และขาราชการทองถนควรจะตองทำความรจก... เหต

กเพราะกฎหมายฉบบนเปนกฎหมายกลางทกำหนดหลกเกณฑ

และวธการปฏบตงานขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง ในการ

ออกคำสงทางปกครอง (ผบรหารทองถน และขาราชการ

IV กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ทองถน ในฐานะผใชอำนาจทางปกครอง จงหมายรวมเปน “องคกรเจา

หนาทฝายปกครอง” ในกรณนดวย

ทงน วทยาลยฯ เหนวา การออกคำสงทางปกครอง เปนเครองมอท

สำคญหนงในการบรหารงานและปฏบตงานขององคกรปกครองสวนทองถน

ดงนน เพอไมใหเกดความบกพรองผดพลาดในการออกคำสงทางปกครอง

หรอเพอไมใหเกดสภาพการณทเรยกวา “คำสงทางปกครองไมชอบดวย

กฎหมาย” อนจะสงผลทำใหเกดปญหา อปสรรคตอการพฒนาทองถน

วทยาลย ฯ จงไดขอใหรองศาสตราจารย ดร.วรเจตน ภาครตน หวหนา

ภาควชากฎหมายมหาชน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตรไดเขยน

เอกสารวชาการ เรอง “กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง” ขน

ในโอกาสนใครขอขอบคณทานรองศาสตราจารย ดร.วรเจตน ภาครตน เปน

อยางสง

สำหรบทานผอานเอง ในเบองตนวทยาลยฯ หวงเปนอยางยงวา

เอกสารวชาการฉบบน จะทำใหทานไดเขาใจในเจตนารมณ หลกการ และ

สาระสำคญของกฎหมายฉบบน และเหนอไปกวานนวทยาลยฯ หวงวาทาน

ผอานจะใชอำนาจทางปกครองทมอยใหเปนไปในทศทางท “ชอบดวย

กฎหมาย”

วทยาลยพฒนาการปกครองทองถน

สถาบนพระปกเกลา

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง V

สารบญ

หนา

ตอนท ๑ ๑

ขอพจารณาทวไปเกยวกบกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

๑. ความหมายและความสำคญของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ๓

๒. ความเปนมาของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองของไทย ๔

๓. ขอบเขตการบงคบใชกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ๕

๔. ผมอำนาจพจารณาเรองทางปกครอง (เจาหนาท) ๑๔

๕. ผมสวนรวมในการพจารณาเรองทางปกครอง (คกรณ) ๒๘

๖. คำสงทางปกครองในฐานะทเปนผลตผลของกระบวนวธพจารณา ๒๙

เรองทางปกครอง

๗. หลกการเบองตนของวธพจารณาเรองทางปกครอง ๓๖

๘. ผลของคำสงทางปกครอง ๓๗

๙. การอทธรณคำสงทางปกครอง ๓๙

๑๐. การขอใหพจารณาใหม ๔๓

ตอนท ๒ ๔๕

ขอพจารณาเกยวกบเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง

๑. ขอพจารณาเบองตน ๔๗

๒. เงอนไขทางแบบพธแหงความชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง ๔๘

๓. เงอนไขทางเนอหาแหงความชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง ๖๔

ตอนท ๓ ๗๑

การลบลางคำสงทางปกครอง

๑. ขอความทวไป ๗๓

๒. ขอพจารณาเบองตนเกยวกบการลบลางคำสงทางปกครอง ๗๔

๓. การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย ๗๖

ซงเปนการสรางภาระ

VI กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ต อ น ท

สารบญ

หนา

๔. การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย ๗๗

ซงเปนการใหประโยชน

๕. การยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย ๘๕

ซงเปนการสรางภาระ

๖. การยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย ๘๖

ซงเปนการใหประโยชน

ภาคผนวก ๙๓

๑ ต อ น ท

ขอพจารณาทวไปเกยวกบ กฎหมายวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง

๑. ความหมายและความสำคญของกฎหมายว ธ ป ฏ บ ต ร า ชก า รทา งปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองเปนกฎหมาย

ทกำหนดกฎเกณฑทวไปเกยวกบการปฏบตหนาทขององคกร

เจาหนาทฝายปกครอง โดยเฉพาะอยางยงเกยวกบกระบวนการ

ออกคำสงทางปกครองและขนตอนการปฏบตภายหลงจากทได

ออกคำสงทางปกครองแลว แมวาเนอหาสวนใหญของกฎหมาย

วธปฏบตราชการทางปกครองจะเกยวของกบ “วธพจารณา”

เรองทางปกครอง ซงถอเปนกฎหมายวธสบญญตกตาม แต

กฎหมายฉบบนกมเนอหาบางสวนทเปนกฎหมายสารบญญต

ดวย เชน บทบญญตท เกยวกบคำสงทางปกครองและขอ

กำหนดประกอบในคำสงทางปกครอง เปนตน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองเปนกฎหมาย

ทมความสำคญมากฉบบหน ง เพราะเปนกฎหมายหลก

ทกำหนดขนตอนและวธการปฏบตงานขององคกรเจาหนาท

ฝายปกครอง ทงนเพอใหการใชบงคบกฎหมายปกครองเฉพาะ

เรองเปนไปอยางมประสทธภาพและมระบบระเบยบ นอกจากน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองยงไดประกนสทธและ

กำหนดหนาทของเอกชนในกระบวนวธพจารณาเรองทาง

ปกครองไวอยางชดเจนและเปดโอกาสใหเอกชนเขามาม

บทบาทในกระบวนวธพจารณาเรองทางปกครองอกดวย

� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

๒. ความเปนมาของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองของไทย

หลกการเกยวกบวธปฏบตราชการทางปกครองกอนทจะไดมการตรา

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ นน มปรากฏอย

บางแลวในกฎหมายฉบบตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยง วธการและระยะเวลาใน

การอทธรณคำสงทางปกครอง อยางไรกตามกฎหมายเหลานนไมไดบญญต

รายละเอยดเพยงพอทจะชวยใหการพจารณาเรองทางปกครองเปนไปอยางม

ประสทธภาพและยตธรรม ในทางวชาการไดมการเสนอแนะใหจดทำ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองมาตงแต พ.ศ. ๒๕๒๘๑ สวนในทาง

ปฏบตนนสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาไดพยายามผลกดนใหมการวาง

ระเบยบบางสวนเกยวกบการปฏบตราชการทางปกครองขนใน พ.ศ. ๒๕๓๒๒

แตไมประสบความสำเรจ แมกระนนกตาม ในเวลาตอมาคณะรฐมนตร

ในสมยพลเอกชาตชาย ชณหะวณ กไดออกระเบยบสำนกนายกรฐมนตร

วาดวยการปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ พ.ศ. ๒๕๓๒

กำหนดใหหนวยงานของรฐตองปฏบต ทงนโดยมคณะกรรมการวาดวย

วธปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐทำหนาทกำกบดแลให

หนวยงานของรฐปฏบตตามระเบยบนดวย ตอมาในสมยรฐบาลนายอานนท

ปนยารชน ไดมคำสงแตงตงคณะกรรมการยกรางกฎหมายเกยวกบวธ

พจารณาทางปกครองขนตามขอเสนอของสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

ทงนโดยคณะกรรมการชดดงกลาวไดอาศยรฐบญญตวาดวยวธพจารณาเรอง

ทางปกครองหรอวธปฏบตรฐการทางปกครองของประเทศสหพนธสาธารณรฐ

เยอรมน (Verwaltungsverfahrensgesetz 1976) เปนแนวทางในการยกราง

และไดจดทำรางกฎหมายเสนอไปยงรฐบาลเมอวนท ๑๗ กนยายน ๒๕๓๔

๑ ด สมยศ เชอไทย, ปญหาทางทฤษฎในการจดทำประมวลกฎหมายวธปฏบตราชการ, วารสารนตศาสตร ปท ๑๕ ฉบบท ๔ (๒๕๒๘), หนา ๑๔๑–๑๕๑.

๒ ด คำวนจฉยคณะกรรมการวนจฉยรองทกข ท ๒๔/๒๕๓๒, หนา ๖๗–๗๘.

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �

อยางไรกตามรฐบาลมไดเสนอรางกฎหมายดงกลาวเขาสการพจารณาของ

สภานตบญญตแหงชาตจนกระทงรฐบาลสนอาย ตอมาในสมยรฐบาล

นายชวน หลกภย ไดมการแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบบรหารราชการ

แผนดน และคณะกรรมการดงกลาวไดแตงตงคณะอนกรรมการยกราง

กฎหมายเกยวกบวธพจารณาทางปกครองเพอใหทำหนาทพจารณาเรอง

ดงกลาว คณะอนกรรมการไดจดทำรางพระราชบญญตวธพจารณาทาง

ปกครอง พ.ศ. …. เสนอคณะกรรมการฯ และคณะกรรมการไดนำเสนอตอ

คณะรฐมนตรเมอวนท ๕ ตลาคม ๒๕๓๖ หลงจากทไดมการพจารณาและ

ไดรบขอสงเกตจากหนวยงานตาง ๆ แลว กไดมการปรบปรงแกไขพรอมทง

เปลยนชอกฎหมายเปน “รางพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ….” อยางไรกตามรางกฎหมายดงกลาวยงมทนไดเขาสการพจารณา

ของสภาผแทนราษฎร กปรากฏวามการยบสภาไปเสยกอน ตอมาในสมย

รฐบาลนายบรรหาร ศลปอาชา รฐบาลไดหยบยกรางกฎหมายดงกลาวขนมา

พจารณาและไดเสนอรางกฎหมายดงกลาวตอสภาผแทนราษฎร รางพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครองไดผานการพจารณาของรฐสภาและได

ประกาศใชเปนกฎหมายโดยมผลใชบงคบตงแตวนท ๑๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๐

๓. ขอบเขตการบงคบใชกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองเปน “กฎหมายกลาง”

หรอ “กฎหมายทวไป” สำหรบการใชอำนาจหนาทในทางปกครองขององคกร

เจาหนาทของรฐเกยวกบการออก “คำสงทางปกครอง”๓ การทกฎหมาย

๓ มขอสงเกตวาถงแมพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๕ จะไดใหความหมายของคำวา “วธปฏบตราชการทางปกครอง” วา การเตรยมการและการดำเนนการของเจาหนาทเพอจดใหมคำสงทางปกครองหรอกฎ

และรวมถงการดำเนนการใดๆ ในทางปกครองตามพระราชบญญตน กตาม แตหากพเคราะหพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองทงฉบบแลว จะพบวาไมมมาตราใดหรอสวนใดกำหนดเกยวกบกระบวนการหรอขนตอนในการออก “กฎ” เลย

� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ฉบบนเปนกฎหมายทวไปยอมหมายความวา หากมกฎหมายเฉพาะกำหนด

หลกเกณฑและวธการปฏบตงานขององคกรเจาหนาทฝายปกครองในการออก

คำสงทางปกครองไวอยางไร เจาหนาทกจะตองปฏบตไปตามกฎหมายเฉพาะนน

เวนแตกรณทไมมกฎหมายเฉพาะกำหนดหลกเกณฑและวธการปฏบตงานไว

หรอมกฎหมายเฉพาะ แตหลกเกณฑดงกลาวมลกษณะทประกนความเปน

ธรรมไวตำกวาหลกเกณฑทบญญตไวในพระราชบญญตวธปฏบตราชการฯ

หรอกฎหมายเฉพาะกำหนดมาตรฐานในการปฏบตราชการไวตำกวา

มาตรฐานการปฏบตราชการในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองฯ องคกรเจาหนาทฝายปกครองจะใชกฎหมายเฉพาะฉบบนนไมได

แตจะตองใชพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ บงคบแกกรณ

อยางไรกตามถาเปนกรณของขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงท

กำหนดไวในกฎหมายเฉพาะ เจาหนาทจะตองใชกฎหมายเฉพาะนนๆ บงคบ

แกขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงเสมอ ทงนโดยมพกตองคำนงวา

ขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงนนจะมหลกประกนความเปนธรรม

หรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการตำกวาหลกเกณฑในพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครองฯ หรอไม๔

ดวยเหตดงกลาว หากเปนกรณทกฎหมายเฉพาะกำหนดหลกเกณฑ

และวธการในการออกคำสงทางปกครองไว องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอม

ตองเปรยบเทยบกฎเกณฑในกฎหมายเฉพาะทตนรบผดชอบบงคบการกบ

กฎเกณฑในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองวา กฎหมายเฉพาะ

กำหนดหลกเกณฑทประกนความเปนธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบต

ราชการไมตำกวาหลกเกณฑทกำหนดไวในพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครองหรอไม ถาใช องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมจะตองใช

กฎเกณฑทปรากฏในกฎหมายเฉพาะนนบงคบแกกรณ ถาไมใช องคกร

เจาหนาทฝายปกครองจะนำกฎเกณฑในกฎหมายเฉพาะทตนบงคบการอยไป

๔ มาตรา ๓ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �

บงคบแกกรณไมได แตจะตองใชกฎเกณฑในพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครองแทน

คำวา “หลกเกณฑทประกนความเปนธรรม” หมายถง หลกเกณฑท

พจารณาจากมมมองของผทจะตองตกอยภายใตบงคบคำสงทางปกครอง

ตลอดจนในทางภาวะวสยแลว เปนหลกเกณฑจะทำใหบคคลดงกลาวมโอกาส

ตอสปองกนสทธของตน หรอเรยกรองใหมการบงคบตามสทธของตนไดใน

ฐานะทตนเปนประธานแหงสทธ ไมใชวตถทรฐมงกระทำตอ เชน ใน

กระบวนการสอบสวนความผดทางวนย (ซงเปนกระบวนพจารณาเรองทาง

ปกครอง) กอนทำคำวนจฉยจะตองมการแจงสรปขอเทจจรงทพจารณาไดให

คกรณทราบกอน๕ ดงนถอวาเปนกรณทกฎหมายเฉพาะเกยวกบการสอบสวน

ความผดทางวนยมหลกเกณฑประกนความเปนธรรมไมตำกวาหลกเกณฑท

กำหนดในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง ซงกำหนดเฉพาะ

สทธขอตรวจดเอกสารทเกยวกบตนเทานน๖ องคกรเจาหนาทฝายปกครอง

จงตองใชกฎเกณฑทไดรบการบญญตไวในกฎหมายเฉพาะในเรองนน คอ

จะตองแจงสรปขอเทจจรงทพจารณาไดใหคกรณทราบกอน อยางไรกตาม

ในกระบวนการสอบสวนความผดทางวนย มกฎเกณฑอยขอหนงกำหนดวา

ในการสอบปากคำผถกกลาวหา หามมใหบคคลอนอยในทสอบสวน เวนแต

บคคลทคณะกรรมการสอบสวนอนญาตใหอยในทสอบสวนเพอประโยชนแหง

การสอบสวน๗ ดงนคณะกรรมการสอบสวนจะนำเอากฎเกณฑดงกลาวไปใช

หามบคคลทถกกลาวหามใหนำทนายความหรอทปรกษาเขามาในการ

สอบสวนไมได เพราะพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา

๒๓ บญญตใหคกรณ (ในทน คอ บคคลทถกกลาวหา) มสทธนำทนายความ

๕ ด ขอ ๑๒ วรรคสาม กฎ ก.พ. ฉบบท ๖ (พ.ศ. ๒๕๑๘) ออกตามความในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๑๘

๖ มาตรา ๓๑ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

๗ ขอ ๒๑ กฎ ก.พ. ฉบบท ๑๘ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๓๕

� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

หรอทปรกษาของตนเขามาในการพจารณาทางปกครองได กรณนถอวา

กฎหมายเฉพาะ (กฎ ก.พ. ออกตามความในพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๓๕) มหลกเกณฑในการประกนความเปน

ธรรมตำกวาหลกเกณฑทกำหนดไวในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง๘

สวนคำวา “มาตรฐานในการปฏบตราชการ” นน หมายถง คณภาพ

และประสทธภาพในการดำเนนงานภาครฐ๙ เชน การใหเหตผลในคำสงทาง

ปกครอง ยอมเปนสงททำใหการปฏบตราชการทางปกครองมมาตรฐานสงขน

ดงนน ในกรณทกฎหมายเฉพาะกำหนดใหคำสงทางปกครองททำเปนหนงสอ

บางประเภทเทานนทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองใหเหตผลประกอบการ

ออกคำสงฯ แตพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ กำหนดให

คำสงทางปกครองททำเปนหนงสอและการยนยนคำสงทางปกครองเปน

หนงสอตองจดใหมเหตผลไวดวย และกำหนดวาเนอหาของเหตผลตอง

ประกอบดวยอะไรบาง๑๐ ยอมตองถอวาพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองฯ กำหนดมาตรฐานการปฏบตราชการในสวนทเกยวกบการให

เหตผลในคำสงทางปกครองไวสงกวากฎหมายเฉพาะ องคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองจงตองใหเหตผลประกอบคำสงทางปกครองททำเปนหนงสอทกกรณ

เวนแตจะเขาขอยกเวนทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ

กำหนดไว

“ข อยก เว น” ท ไ ม ใ ห น ำพระราชบญญ ต ว ธ ปฏ บ ต ร าชการ

ทางปกครองฯ ไปใชบงคบทกลาวมาขางตนนนเปนขอยกเวนในแงของ

๘ เปรยบเทยบ ความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง บนทกเรองเสรจท ๒๐๕/๒๕๔๑ เรอง การสอบสวนทางวนยขาราชการพลเรอนสามญ ผถกกลาวหามสทธนำทนายความหรอทปรกษาเขามาในการสอบสวนไดหรอไม

๙ ด ชยวฒน วงศวฒนศานต, กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง, ๒๕๔๐, หนา ๑๖๙. ๑๐ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๓๗

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �

“หลกเกณฑประกนความเปนธรรมและมาตรฐานในการปฏบตราชการ”

นอกเหนอจากขอยกเวนในแงของ “หลกเกณฑประกนความเปนธรรมและ

มาตรฐานในการปฏบตราชการ” ทจะนำพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครองฯ ไปใชบงคบไมไดดงกลาวมาขางตนแลว ยงมขอยกเวนทไมให

นำกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ไปใชบงคบอกกลมหนง

ขอยกเวนกลมนเปนขอยกเวนมใหนำพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองฯ ไปใชบงคบกบ “องคกร” และ “ประเภทของการปฏบตงาน” ซง

มทงสน ๙ กรณดวยกน ทงนดงทบญญตไวในมาตรา ๔ คอ มใหนำ

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองไปใชกบ

๑. รฐสภาและคณะรฐมนตร

รฐสภา คอสภาผแทนราษฎรและวฒสภานนเปนองคกรทใชอำนาจ

นตบญญตตลอดจนอำนาจทางการเมองในระดบรฐธรรมนญ ไมใชเปนองคกร

ทใชอำนาจปกครอง แมไมมการบญญตยกเวนไว กไมอาจนำพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครองฯ ไปใชบงคบกบรฐสภาไดอยแลว อยางไร

กตามสำนกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎรและสำนกงานเลขาธการวฒสภา

ไมถอวาเปนรฐสภา ดงนน ในกรณทสำนกงานเลขาธการของสภาทงสองใช

อำนาจทางปกครองออกคำสงทางปกครอง สำนกงานเลขาธการสภาทงสอง

ยอมตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ เชนกน

สวนคณะรฐมนตรนน เปนองคกรทอาจใชอำนาจปกครองได อยางไร

กตามกรณนเปนกรณทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองยกเวน

ไวในแงองคกร แมคณะรฐมนตรจะใชอำนาจปกครองตามพระราชบญญต

เฉพาะเรองออกคำสงทางปกครอง คณะรฐมนตรกไมตกอยภายใตบงคบของ

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ โดยตรง พงสงเกตวากรณ

เปนกรณยกเวนสำหรบอำนาจวนจฉยสงการเกยวกบการออกคำสงทาง

ปกครองของคณะรฐมนตรในฐานะทเปนองคกรกลมเทานน กรณรฐมนตร

10 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

อาศยอำนาจตามพระราชบญญตเฉพาะออกคำสงทางปกครอง รฐมนตรตอง

ปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองดวย

๒. องคกรทใชอำนาจตามรฐธรรมนญโดยเฉพาะ

องคกรทใชอำนาจตามรฐธรรมนญโดยเฉพาะไมวาจะเปนองคกรใด

ยอมไดรบการยกเวนมตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง เชน นายกรฐมนตรใชอำนาจตามรฐธรรมนญใหคำรบรองหรอ

ไมใหคำรบรองขอเสนอรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน๑๑ กรณน

นายกรฐมนตรไมไดใชอำนาจตามกฎหมายปกครอง จงไมตองปฏบตตาม

กฎเกณฑในกฎหมายปกครองและไมอาจถกตรวจสอบโดยกฎเกณฑของ

กฎหมายปกครองไดวาการใชดลพนจ (ทางการเมอง) ดงกลาวเปนไปโดย

ชอบหรอไม หรอกรณท วฒสภาอาศยอำนาจตามรฐธรรมนญแห ง

ราชอาณาจกรไทย๑๒ถอดถอนบคคลผดำรงตำแหนงทางการเมอง ขาราชการ

หรอเจาหนาทของรฐระดบสงออกจากตำแหนง วฒสภาไมไดใชอำนาจทาง

ปกครอง จงไมจำเปนตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการทบญญตไวใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง ถงแมวามตถอดถอนบคคล

ออกจากตำแหนงจะมลกษณะเปนคำสงอนกระทบตอสทธของบคคลกตาม

องคกรตามรฐธรรมนญอน เชน คณะกรรมการการเลอกตง คณะกรรมการ

ปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต หรอคณะกรรมการตรวจเงน

แผนดน จะไดรบการยกเวนไมตองตกอยภายใตบงคบของพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครองกตอเมอองคกรตางๆ เหลานนใชอำนาจตาม

รฐธรรมนญโดยตรงเทานน ถาองคกรตามรฐธรรมนญทกลาวมาใชอำนาจ

ปกครองตามกฎหมายระดบพระราชบญญตหรอพระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญ และการใชอำนาจปกครองดงกลาวมลกษณะเปนการเตรยมการ

๑๑ ด รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พทธศกราช ๒๕๕๐) มาตรา ๑๔๒ วรรคสอง ๑๒ ด รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พทธศกราช ๒๕๕๐) มาตรา ๒๗๔

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 11

หรอดำเนนการเพอจดใหมคำสงทางปกครอง องคกรตามรฐธรรมนญเหลานน

ยอมตองตกอยภายใตบงคบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ

ดวย

๓. การพจารณาของนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรในงานทางนโยบายโดยตรง

งานทางนโยบาย เปนการกระทำในทางการเมอง ไมใชการกระทำทาง

ปกครอง จงไมตองตกอยภายใตบงคบของกฎเกณฑในทางกฎหมายปกครอง

๔. การพจารณาพพากษาคดของศาลและการดำเนนงานของเจาหนาทในกระบวนการพจารณาคด การบงคบคดและการวางทรพย

การพจารณาพพากษาคดของศาลไมวาจะเปนศาลใดเปนการใชอำนาจ

ตลาการ ไมใชการใชอำนาจปกครอง แมไมมการบญญตเปนขอยกเวนไว

กไมอาจนำพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองไปใชบงคบกบศาลได

อยางไรกตามในกรณทผพพากษาหรอตลาการไมไดใชอำนาจมหาชนทเปน

อำนาจตลาการในการพจารณาพพากษาคด แตใชอำนาจปกครองตาม

กฎหมาย และการใชอำนาจดงกลาวมลกษณะเปนการออกคำสงทางปกครอง

ผพพากษาหรอตลาการผนนยอมตองปฏบตตามกฎเกณฑในพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครองดวย

สำหรบการดำเนนงานของเจาหนาทในกระบวนการพจารณาคด

การบงคบคด ตลอดจนการวางทรพยนน โดยเหตทเปนเรองทสมพนธใกลชด

กบการดำเนนงานของศาล ประกอบกบมกฎหมายเฉพาะทเกยวของโดยตรง

คอ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง บญญตรายละเอยดตางๆ ไวแลว

องคกรเจาหนาทผปฏบตจงไมตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง

12 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

๕. การพจารณาวนจฉยรองทกขและการส งการตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกา

ปจจบนคณะกรรมการวน จฉยร องทกขตามพระราชบญญต

คณะกรรมการกฤษฎกา ไดถกยกเลกไปแลว เนองจากมการจดต ง

ศาลปกครองขน ดงนนจงไมมประเดนทจะพจารณาขอยกเวนขอน

๖. การดำเนนงานเกยวกบนโยบายการตางประเทศ

การดำเนนงานเกยวกบนโยบายการตางประเทศ เปนการกระทำใน

ทางการเมอง ไมใชการกระทำทใชอำนาจปกครอง จงไมตกอยในบงคบของ

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

๗. การดำเนนงานเกยวกบราชการทหารหรอเจาหนาท ซงปฏบตหนาททางยทธการรวมกบทหารในการปองกนและรกษาความมนคงของราชอาณาจกรจากภยคกคามทงภายนอกและภายในประเทศ

กจการทหารเปนเรองของความมนคง มธรรมชาตและลกษณะเฉพาะ

ดงนนหากเปนกรณท เปนเรองการปองกนและรกษาความมนคงแหง

ราชอาณาจกรจากภยคกคามทงภายในและภายนอกประเทศแลว แมวาการ

กระทำนนจะมลกษณะเปนการออกคำสงทางปกครององคกรเจาหนาท

ผปฏบตยอมไมตองปฏบตตามหลกเกณฑทปรากฏในพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครองฯ แตในกรณททหารเปนองคกรฝายปกครอง

ทดำเนนการบงคบการตามกฎหมายระดบพระราชบญญตอนมลกษณะ

เปนการใชอำนาจปกครอง มการเตรยมการเพอจดใหมคำสงทางปกครอง

ทหารยอมตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองดวย

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 13

๘. การดำเนนงานตามกระบวนการยตธรรมทางอาญา

กระบวนการยตธรรมทางอาญา เปนกระบวนการใชอำนาจของ

เจาหนาทของรฐทมลกษณะเฉพาะ ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาไดกำหนดหลกเกณฑ ขนตอนการปฏบตไวโดยละเอยดแลว ตงแตการ

จบกมผกระทำความผดและการสอบสวนโดยเจาหนาทตำรวจ จนกระทงการ

ดำเนนการฟองคดโดยพนกงานอยการ การดำเนนการดงกลาวจงไมตกอย

ภายใตบงคบของพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ

๙. การดำเนนกจการขององคการทางศาสนา

การดำเนนกจการขององคการทางศาสนา เชน มหาเถรสมาคม

ซงเกดขนตามพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แมวาในหลายกรณ

จะมลกษณะเปนการใชอำนาจทางปกครอง แตโดยเหตทการใชอำนาจ

ดงกลาวเปนเรองในทางศาสนจกร มสภาพเฉพาะพเศษ เชน การแตงตง

ถอดถอนพระอปชฌาย เจาอาวาส รองเจาอาวาส หรอพระภกษอนเกยวกบ

ตำแหนงปกครองคณะสงฆตำแหนงอนๆ๑๓ การลงนคหกรรมแกพระภกษ

หรอการบงคบใหพระภกษสละสมณเพศ๑๔ ไมสมควรทจะบงคบใหมหาเถร

สมาคมตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง จงได

บญญตเปนขอยกเวนไว นอกจากทกลาวมาทงหมดขางตนแลวฝายบรหาร

อาจตราพระราชกฤษฎกากำหนดยกเวนมใหนำพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครองไปใชบงคบกบองคกรทางปกครองบางองคกรทฝาย

บรหารเหนวาไมสมควรตกอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบนได

อยางไรกตามมขอสงเกตวาในการวนจฉยปญหาทางปกครองนน แมวา

จะมกรณทไมอาจนำบทบญญตในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

๑๓ ด พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ มาตรา ๒๓ ๑๔ ด พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ มาตรา ๒๔ - ๒๗

1� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ปกครองไปใชบงคบโดยตรงกตาม กไมตองหามทจะนำเอาแนวความคด

เบองหลงกฎหมายดงกลาวไปปรบใชกบขอเทจจรงในฐานะท เปนหลก

กฎหมายทวไป ในกรณทไมมกฎหมายลายลกษณอกษรในเรองนนบญญตไว

โดยเฉพาะ เชน “หลกการคมครองความเชอมนในความคงอยของคำสง

ทางปกครอง” ซงเปนหลกการทปรากฏอยในเรองการเพกถอนคำสงทาง

ปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย ยอมสามารถนำไปปรบใชกบการดำเนนการ

ขององคกรทใชอำนาจตามรฐธรรมนญไดเชนกน หากการวนจฉยสงการใน

เรองนนเปนการวนจฉยสงการในทางกฎหมายทอาจถกควบคมตรวจสอบได

โดยองคกรตลาการ๑๕

๔. ผมอำนาจพจารณาเร องทางปกครอง (เจาหนาท)

ผมอำนาจพจารณาเรองทางปกครอง คอ เจาหนาทของรฐซงไดรบการ

แตงตงใหดำรงตำแหนงทมอำนาจพจารณาเรองทางปกครองหรอเจาหนาทของ

รฐทไดรบมอบอำนาจใหพจารณาเรองทางปกครอง เอกชนไมใชเจาหนาทของ

รฐโดยปกตจงไมอาจพจารณาเรองทางปกครองได อยางไรกตามรฐอาจ

มอบหมายใหเอกชนใชอำนาจทางปกครองแทนในบางเรอง ในกรณเชนน

ยอมถอวาเอกชนเปน “เจาหนาท” ในความหมายของกฎหมายวธปฏบต

๑๕ กรณทเปนการกระทำซงเกดจากการใชอำนาจตามกฎหมาย แตศาลปกครองสงสดเหนวามกฎหมายเฉพาะวางแนวทางการแกไขปญหาความไมเปนธรรมทางการปกครองไวเปนระบบตางหากแลว ไมใชการกระทำทางปกครองของเจาหนาทของรฐ ซงเปนสวนหนงของการใชอำนาจบรหารทศาลปกครองจะรบคำฟองไวพจารณาได กเชน การทเจาอาวาส หรอเจาคณะตำบลสงหามพระภกษไมใหปฏบตกจทางศาสนา ทเกยวของกบฆราวาส คำสงนเปนคำสงในกจการทางปกครองของคณะสงฆตาม พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ ไมเปนกรณทศาลปกครองจะเขาไปตรวจสอบได ด คำสงศาลปกครองสงสดท ๑/๒๕๔๕ และ ๔/๒๕๔๕

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�

ราชการทางปกครอง๑๖ จงมอำนาจพจารณาเรองทางปกครองและออกคำสง

ทางปกครองได

การมอำนาจในการพจารณาเรองทางปกครองนอกจากจะตองพจารณา

ในแงการไดรบแตงตงหรอไดรบมอบอำนาจแลว ยงจะตองพจารณาในแงเวลา

และสถานทดวย ผมอำนาจพจารณาเรองทางปกครองจะตองใชอำนาจนนใน

ระหวางระยะเวลาทตนดำรงตำแหนงและในเขตพนททตนมอำนาจ การใช

อำนาจโดยฝาฝนเงอนไขดงกลาวยอมกระทบตอความสมบรณของคำสงทาง

ปกครอง

ผมอำนาจพจารณาเรองทางปกครองนอกจากจะเปนบคคลคนเดยว

ทเรยกวา “องคกรเดยว” แลว ยงอาจเปนคณะบคคล เชน คณะกรรมการ

ซงเรยกวา “องคกรกลม” กได พระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองไดบญญตการพจารณาเรองทางปกครองของคณะกรรมการไวใน

หมวด ๕ ซงมสาระสำคญพอสรปไดวา คณะกรรมการซงมอำนาจพจารณา

เรองทางปกครองในเรองใดจะดำเนนการพจารณาเรองทางปกครองได

กตอเมอคณะกรรมการนนมองคประกอบครบตามทกฎหมายกำหนด เมอม

การแตงตงคณะกรรมการฯครบแลว คณะกรรมการนนยอมมอำนาจพจารณา

เรองทางปกครองได แมวาตอมาภายหลงจะปรากฏวาการแตงตงกรรมการ

บางคนจะมชอบดวยกฎหมายหรอปรากฏวากรรมการคนใดคนหนงขาด

คณสมบต หรอมลกษณะตองหาม กไมสงผลกระทบตอความสมบรณของ

การพจารณาเรองทางปกครองทกรรมการผนนไดทำไปในฐานะหนาทของ

กรรมการแตอยางใด๑๗ อยางไรกตามเนองจากคณะกรรมการทมอำนาจ

พจารณาเรองทางปกครองเปน “องคกรกลม” ดงนนการพจารณาของ

คณะกรรมการจะมผลสมบรณในทางกฎหมายได กตอเมอไดปฏบตตาม

หลกเกณฑทกฎหมายบญญต เชน มการนดประชมถกตอง มการเปดโอกาส

๑๖ ด มาตรา ๕ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ๑๗ ด มาตรา ๑๙ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

1� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ใหกรรมการทกคนไดแสดงความคดเหน กรรมการมาประชมครบองคประชม

และมมตถกตองตามทกฎหมายกำหนด เปนตน

เจาหนาททมอำนาจพจารณาเรองทางปกครองไมวาจะเปนบคคลหรอ

คณะบคคล จะตองมความเปนกลาง หากเจาหนาทผใดมความสมพนธเปน

พเศษกบคกรณ เชน เปนญาตกบคกรณ หรอมเหตอนใดซงมสภาพรายแรง

อนอาจสงผลใหการพจารณาเรองทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทผนนจะ

ทำการพจารณาเรองทางปกครองไมได ในกรณเชนนใหเจาหนาทผนน

หยดการพจารณาเรองทางปกครองไว แลวแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไป

ชนหนงทราบ เพอทผบงคบบญชาจะไดมคำสงตอไป กรณทเจาหนาทดงกลาว

เปนกรรมการใหกรรมการคนอนพจารณาและลงมตวาจะใหกรรมการผนน

ปฏบตหนาทในฐานะเปนกรรมการตอไปหรอไม มตทเหนควรใหกรรมการทม

ปญหาเรองความเปนกลางปฏบตหนาทตอไป ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวา

สองในสามของกรรมการคนอนทไมมปญหาดงกลาว

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดตอบขอหารอเกยวกบ

ปญหาวาเจาหนาทฝายปกครองในลกษณะใดทถอวาเปนเจาหนาททตองหามม

ใหทำการพจารณาทางปกครองไวหลายกรณ เชน

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท

๑๖๕/๒๕๔๗ กรณมหาวทยาลยเชยงใหมไดมคำสงแตงตงขาราชการผหนง

ใหปฏบตหนาทกรรมการสอบสวนขาราชการกรณถกกลาวหาวากระทำผด

วนยอยางรายแรง ในระหวางการสอบสวนพจารณา ขาราชการทถกสอบสวน

ไดยนฟองกรรมการสอบสวนในเรองเกยวกบการสอบสวนความผดทางวนย

อยางรายแรง ทงในคดแพงฐานละเมด คดอาญาฐานเปนเจาพนกงานปฏบต

หนาทโดยมชอบ และคดปกครองฐานปฏบตหนาทลาชา โดยทมาตรา ๑๖

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ บญญตวา

กรณมสาเหตซงมสภาพรายแรงอนอาจทำใหการพจารณาทางปกครอง

ไมเปนกลาง เจาหนาทผนนจะทำการพจารณาทางปกครองในเรองนนมได

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�

จงมปญหาวา มหาวทยาลยเชยงใหมจะสงการใหขาราชการผนนทำหนาท

กรรมการสอบสวนในกรณดงกลาวตอไปไดหรอไม เพราะเหตใด

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองมความเหนวา ตาม

มาตรา ๓ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

กำหนดใหวธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตางๆ เปนไปตามท

กำหนดในพระราชบญญตน เวนแตในกรณทกฎหมายใดกำหนดวธปฏบต

ราชการทางปกครองเรองใดไวโดยเฉพาะและมหลกเกณฑทประกนความเปน

ธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการไมตำกวาหลกเกณฑทกำหนดไว

ในพระราชบญญตน ดงนน กระบวนการสอบสวนความผดทางวนยซงถอวา

เปนกระบวนพจารณาทางปกครองเพอนำไปสการออกคำสงลงโทษทางวนย

ซงเปนคำสงทางปกครองจงตองอยภายใตบงคบพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ดวย

สำหรบการสอบสวนความผดทางวนยของขาราชการพลเรอนใน

มหาวทยาลยนน โดยทมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอนในมหาวทยาลย พ.ศ. ๒๕๐๗ ไดกำหนดวาการสอบสวนทางวนย

ของขาราชการในมหาวทยาลยใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกำหนด

ในกฎกระทรวง และขอ ๑๐ ของกฎทบวง ฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๑๙) ออก

ตามความในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนในมหาวทยาลย พ.ศ.

๒๕๐๗ ซงแกไขเพมเตมโดยกฎทบวง ฉบบท ๙ (พ.ศ. ๒๕๓๙)ฯ ได

กำหนดวาการใดทมไดกำหนดไวในกฎทบวงน ใหเปนไปตามทกำหนดไวใน

กฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการพลเรอน กฎ ก.พ. และระเบยบทออก

ตามความในกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการพลเรอนโดยอนโลม ดงนน

เมอกฎทบวงมไดบญญตเกยวกบการดำเนนการทางวนยของขาราชการ

พลเรอนในมหาวทยาลยไว การสอบสวนความผดทางวนยของขาราชการ

พลเรอนในมหาวทยาลยจงตองเปนไปตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอน พ.ศ. ๒๕๓๕ และกฎ ก.พ. ฉบบท ๑๘ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตาม

1� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ความในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๓๕ วาดวย

การสอบสวนพจารณา โดยในสวนของการคดคานคณะกรรมการสอบสวนนน

กฎ ก.พ. ฉบบท ๑๘ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ฯ ไดกำหนดถงเหตของการคดคาน

และการดำเนนการในเรองดงกลาวไวตามขอ ๘ และขอ ๙ ซงเหนไดวาม

หลกเกณฑทประกนความเปนธรรมและมมาตรฐานในการปฏบตราชการ

เทาเทยมกบหลกเกณฑตามมาตรา ๑๓ และมาตรา ๑๖ แหงพระราช-

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ การพจารณาขอหารอ

ของมหาวทยาลยเชยงใหมจงใชหลกเกณฑทงสองควบคกนไป

การทจะพจารณาวากรณทกรรมการททำการสอบสวนถกผถก

สอบสวนฟองตอศาลและคดอยระหวางการพจารณาจะเปนเหตซงมสภาพ

รายแรงอนอาจทำใหการสอบสวนไมเปนกลางตาม มาตรา ๑๖ วรรคหนง

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ หรอ

เสยความเปนธรรมตามขอ ๙ ประกอบกบขอ ๘ (๕) ของกฎ ก.พ. ฉบบท

๑๘ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ฯ หรอไม นน เหนวาบทบญญตดงกลาวเปนไปตาม

หลกความเปนกลางของเจาหนาทในการพจารณามคำสงทางปกครองซงเปน

หลกเดยวกบเรองหลกความเปนกลางของผพพากษาซงเปนองคกรทตดสน

คดอนเปนสทธหรอหลกประกนขนพนฐานของคความ โดยมเหตผลเนองมา

จากความจำเปนทจะหลกเลยงเหตทจะมผลกระทบตอความเปนอสระของ

ผพพากษาในการปฏบตหนาท สำหรบเหตซงมสภาพรายแรงอนอาจทำให

การพจารณาทางปกครองไมเปนกลางตามมาตรา ๑๖ วรรคหนง นน

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดเคยมความเหนไวแลวในเรอง

เสรจท ๓๓๕/๒๕๔๖ วาจำเปนตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนกรณๆ ไป

ดงนน ในเบองตนตองคำนงถงการใชดลพนจทจะตดสนวาคความในคดเปน

ผมสวนไดเสยทไมอาจทำการพจารณาทางปกครองได ซงตองอยภายใน

ขอบเขตของความชอบดวยกฎหมายและหลกการบรหารราชการทด (good

governance) โดยหากหนวยงานของรฐมงคมครองสทธของผถกกลาวหา

แตเพยงอยางเดยว ผถกกลาวหาอาจใชการฟองกรรมการสอบสวนเพอ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�

ประวงเวลาการทำงานของกรรมการฯ ทำใหกรรมการฯไมอาจดำเนนการให

แลวเสรจภายในกำหนดเวลา หรอหากมงคมครองกรรมการฯ แตเพยงฝาย

เดยว โดยถอวาการเปนคความกนในคดไมเปนเหตทอาจทำใหการพจารณา

ไมเปนกลางหรอเสยความเปนธรรม กรรมการฯอาจมความเหนไปในลกษณะ

ททำใหผถกกลาวหาไดรบความเสยหายโดยไมเปนธรรมได

แนวทางการใชดลพนจทอยบนพนฐานของหลกความชอบดวย

กฎหมายและหลกการบรหารราชการทด (good governance) นน จงตอง

พจารณาถงขอเทจจรงของขอพพาทในแตละคดเพอพจารณาวาการฟองคดใน

แตละกรณจะมแนวโนมในการกอใหเกดอคตหรอความโกรธเคองกน

อยางรนแรงจนอาจทำใหการสอบสวนไมเปนกลางหรอเสยความเปนธรรม

ไดมากนอยเพยงใด

สำหรบขอหารอของมหาวทยาลยเชยงใหมนน ปรากฏขอเทจจรง

เพมเตมตามคำชแจงของผแทนมหาวทยาลยเชยงใหมวา กรรมการสอบสวน

ความผดทางวนยทถกขาราชการทถกสอบสวนฟองเปนคดนน เหนวาการท

ตนถกฟองเปนคดเปนกรณมเหตอนซงอาจทำใหการสอบสวนเสยความเปน

ธรรมตามขอ ๘ (๕) ของกฎ ก.พ. ฉบบท ๑๘ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ ซงเปนเหต

ในลกษณะเดยวกนกบเหตตามมาตรา ๑๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทกำหนดวามเหตซงมสภาพรายแรง

อนอาจทำใหการพจารณาทางปกครองไมเปนกลาง จงไดแจงใหอธการบด

มหาวทยาลยเชยงใหมซงเปนผสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนความผดทาง

วนยทราบ และอธการบดมหาวทยาลยเชยงใหมเหนวาการถกฟองเปนคด

ในกรณนยงไมถงขนทจะเปนเหตซงมสภาพรายแรงอนอาจทำใหการสอบสวน

ไมเปนกลาง จงใหกรรมการดงกลาวปฏบตหนาทตอไป

ดงนน การทกรรมการสอบสวนทถกฟองคดไดรายงานตออธการบด

มหาวทยาลยเชยงใหมซงเปนผสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนฯ อนเปนไป

ตามหลกเกณฑทกำหนดไวในขอ ๙ และอธการบดฯ ไดพจารณาสงการให

20 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กรรมการผนนปฏบตหนาทตอไป จงเปนการปฏบตตามขอ ๘ แลว

นอกจากนยงมบนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง

เรองเสรจท ๓๖๖/๒๕๕๐ เกยวกบการคดคานผมอำนาจแตงตงคณะ

กรรมการสอบสวนทางวนย ท สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ไดหารอเกยวกบการคดคานเจาหนาทตามมาตรา ๑๓ และมาตรา ๑๖ แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยสำนกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดแจงรายละเอยด ดงน คอ

นายสรศกด สวางแสง ผอำนวยการสถานศกษาโรงเรยนบวแกวเกษร

ไดทำการคดคานการพจารณาทางปกครองของนายจำรญ พรมสวรรณ

ผอำนวยการสำนกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต ๑ (สพท. ปทมธาน

เขต ๑) วาเปนคกรณเองตามมาตรา ๑๓ หรอมเหตอนใดทมสภาพรายแรง

อนอาจทำใหการพจารณาทางปกครองเรองวนยไมเปนกลางตามมาตรา ๑๖

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยอาง

ขอเทจจรงวา

(๑) ในปการศกษา ๒๕๔๘ นายจำรญฯ ไมสามารถฝากนกเรยน

เขาเรยนทโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย รงสต ซงในขณะนนมนายสรศกดฯ

ดำรงตำแหนงผอำนวยการสถานศกษา และไดถกนายสรศกดฯ ทกทวงเรอง

การแจงอนมตจำนวนหองเรยนในการรบสมครนกเรยนชน ม.๑ ปการศกษา

๒๕๔๘ ในทประชมผบรหารโรงเรยน ทำใหนายจำรญฯ รสกเสยหนา

(๒) ตอมาไดมผรองเรยนวา นายสรศกดฯ ปฏบตหนาทโดยมชอบ

ซงสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดมคำสงท ๕๔๖/๒๕๔๘

ลงวนท ๑ มถนายน ๒๕๔๘ แตงตงคณะกรรมการสบสวนขอเทจจรงขน ใน

ระหวางนนนายสรศกดฯ ไดอางวา นายจำรญฯ ไดใชอำนาจหนาทกลนแกลง

ในเรองการเลอนขนเงนเดอนครงท ๒ (๑ ตลาคม ๒๕๔๘) ซงนายสรศกดฯ

ไดรองทกขขอความเปนธรรมตอ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษาปทมธาน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 21

เขต ๑ ปรากฏวา อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษาปทมธาน เขต ๑ ในการ

ประชมครงท ๕/๒๕๔๘ เมอวนท ๑ พฤศจกายน ๒๕๔๘ พจารณาแลวเหน

วา การออกคำสงเลอนขนเงนเดอนใหแกนายสรศกดฯ ไดดำเนนการถกตอง

ตามกฎหมายแลว จงใหยกคำรองทกขดงกลาว

(๓) นายจำรญฯ ไดแตงตงคณะกรรมการสบสวนขอเทจจรงขนมา

คณะหนง ซงผลการพจารณาของคณะกรรมการเหนวา การกระทำของนาย

สรศกดฯ มมลการกระทำผดทางวนยอยางรายแรง สพท.ปทมธาน เขต ๑

โดยนายจำรญฯ จงไดมคำสงท ๑๘/๒๕๔๙ ลงวนท ๒๐ มกราคม ๒๕๔๙

แตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนยอยางรายแรงกรณนายสรศกดฯ ม

พฤตกรรมสอไปในทางไมสจรตหลายประการเมอครงปฏบตหนาททโรงเรยน

จฬาภรณราชวทยาลย โรงเรยนธญบร และโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย

รงสต และ สพท.ปทมธาน เขต ๑ ไดมคำสงสำนกงานเขตพนทการศกษา

ปทมธาน เขต ๑ ท ๓๗/๒๕๔๙ ลงวนท ๓๑ มกราคม ๒๕๔๙ ใหนาย

สรศกดฯ ไปปฏบตหนาทผอำนวยการสถานศกษา โรงเรยนบวแกวเกษร

(๔) คณะกรรมการสบสวนขอเทจจรงตามคำสงท ๕๔๖/๒๕๔๘ ได

รายงานผลการพจารณาตอเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเมอ

วนท ๓๐ มกราคม ๒๕๔๙ วาการกระทำของนายสรศกดฯ ไมมมลอนควร

กลาวหาวาเปนการกระทำผดทางวนยจงเหนควรยตเรอง

(๕) นายสรศกดฯ จงไดดำเนนการ ดงน

(๕.๑) รองทกขขอความเปนธรรมตอ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการ

ศกษาปทมธาน เขต ๑ เรอง การแตงตงคณะกรรมการ

สอบสวนทางวนยอยางรายแรง เมอวนท ๒๖ มกราคม

๒๕๔๙ ซง อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษาปทมธานเขต ๑

ในการประชมครงท ๒/๒๕๔๙ เมอวนท ๒๗ กมภาพนธ

๒๕๔๙ และครงท ๓/๒๕๔๙ เมอวนท ๒๐ มนาคม

๒๕๔๙ พ จ ารณาแล ว เหนว า การดำ เนนการของ

22 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

สพท.ปทมธาน เขต ๑ ถกตองตามทกฎหมายกำหนดไว

จงใหยกคำรองทกขดงกลาว นายสรศกดฯ จงไดฟอง

เพกถอนคำสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนย

อยางร ายแรงตอศาลปกครองกลาง เม อวนท ๑๙

พฤษภาคม ๒๕๔๙ เปนคดหมายเลขดำท ๑๐๕๐/๒๕๔๙

ซงศาลปกครองกลางไดมคำสงไมรบคำฟองของผฟองคด

ไวพจารณาและใหจำหนายคดออกจากสารบบความ เมอ

วนท ๑๖ มถนายน ๒๕๔๙ ตามคดหมายเลขแดงท

๘๑๑/๒๕๔๙ นายสรศกดฯ ไดยนคำรองอทธรณคำสงตอ

ศาลปกครองสงสด ซงศาลปกครองสงสดมคำสงยนตาม

คำสงของศาลปกครองชนตน เมอวนท ๔ ตลาคม ๒๕๔๙

ตามคำสงท ๖๔๐/๒๕๔๙

(๕.๒) รองทกขขอความเปนธรรมตอ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการ

ศกษาปทมธาน เขต ๑ เรอง การยายทไมเปนธรรม เมอ

วนท ๖ กมภาพนธ ๒๕๔๙ ซง อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการ

ศกษาปทมธาน เขต ๑ ในการประชมครงท ๒/๒๕๔๙

เมอวนท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๔๙ และครงท ๓/๒๕๔๙

เมอวนท ๒๐ มนาคม ๒๕๔๙ พจารณาแลวเหนวา การ

ดำเนนการของ สพท.ปทมธาน เขต ๑ ทย ายนาย

สรศกดฯ ถกตองตามทกฎหมายกำหนดไว จงใหยกคำรอง

ทกขดงกลาว นายสรศกดฯ จงไดฟอง เพกถอนคำสงยาย

ใหไปดำรงตำแหนงผบรหารสถานศกษาโรงเรยนบวแกวเก

ษรตอศาลปกครองกลางเมอวนท ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๔๙

เปนคดหมายเลขดำท ๑๐๔๗/๒๕๔๙

(๕.๓) ฟองเพกถอนคำสงการขนเงนเดอนตอศาลปกครองกลาง

เปนคดหมาย เลขดำท ๒๘๔/๒๕๔๙ เม อ ว นท ๖

กมภาพนธ ๒๕๔๙

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 23

(๕.๔) รองทกขกลาวโทษตอพนกงานสอบสวน เปนคดอาญาท

๙๐๙/๒๕๔๙ วานายจำรญฯ ปฏบตหรอละเวนการปฏบต

หนาทโดยมชอบ เมอวนท ๒๘ มนาคม ๒๕๔๙ และ

พนกงานสอบสวนไดสงมอบคดใหกบคณะกรรมการ

ป.ป.ช.แลว

(๖) นายสรศกดฯ ไดมหนงสอลงวนท ๓ เมษายน ๒๕๔๙ ถง

สพท.ปทมธาน เขต ๑ เพอคดคานการพจารณาทางปกครองของนายจำรญฯ

โดยใหเหตผลวา นายจำรญฯ นนเปนคกรณเองและมเหตอนทมสภาพ

รายแรงอนอาจทำใหการพจารณาทางปกครองไมเปนกลาง กลาวคอ

นายจำรญฯ ใชตำแหนงหนาทกลนแกลง เนองจากมความไมพอใจทฝาก

นกเรยนเขาโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย รงสตไมได และเสยหนาในท

ประชมผบรหารโรงเรยนเรองการแจงอนมตจำนวนหองเรยนในการรบสมคร

นกเรยนชน ม.๑ ปการศกษา ๒๕๔๘ ของโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย

รงสต ผดพลาด ซ งนายสรศกดฯ ไดทกทวงในทประชม นอกจากน

นายจำรญฯ ยงเปนคความนายสรศกดฯ ทงคดปกครองและคดอาญา

(๗) นายสรศกดฯ ไดมหนงสอลงวนท ๙ พฤษภาคม ๒๕๔๙ ถง

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานแจงการคดคานการพจารณา

ทางปกครองของนายจำรญฯ เนองจากเปนคความทพพาทกนในคดปกครอง

และคดอาญา

(๘) นายสรศกดฯ ไดฟองนายจำรญฯ เปนคดอาญาตอศาลจงหวด

ธญบร เมอวนท ๗ มถนายน ๒๕๔๙ เปนคดหมายเลขดำท ๒๘๒๗/๒๕๔๙

ศาลเหนวาคดมมลใหประทบรบฟองโจทกไวพจารณา เมอวนท ๑๙ ธนวาคม

๒๕๔๙ และหมายเรยกจำเลยมาสอบคำใหการและสบพยานโจทกในวนท

๑๖ กมภาพนธ ๒๕๕๐

(๙) ในวนท ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๔๙ สพท.ปทมธาน เขต ๑ ไดม

หนงสอชแจงสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานถงเรองทนาย

2� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

สรศกดฯ แจงความรองทกขดำเนนคดอาญากบนายจำรญฯ ขอหาปฏบตหรอ

ละเวนการปฏบตหนาทโดยมชอบในเรองการเลอนขนเงนเดอนการแตงตง

คณะกรรมการสอบสวนวนยอยางรายแรง และการสงยายโรงเรยน ตอมา

สพท.ปทมธาน เขต ๑ ไดมคำสงท ๓๐๙/๒๕๔๙ ลงวนท ๙ สงหาคม

๒๕๔๙ แตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนยอยางรายแรงเพมเตมอก ๑๐

ประเดน

(๑๐) นายสรศกดฯ จงไดมหนงสอลงวนท ๑๘ สงหาคม ๒๕๔๙ ถง

สพท.ปทมธาน เขต ๑ คดคานการพจารณาทางปกครองของนายจำรญฯ

และคดคานประธานคณะกรรมการสอบสวนทางวนยดวย ซงเมอวนท ๒๙

สงหาคม ๒๕๔๙ สพท.ปทมธาน เขต ๑ กไดมหนงสอแจงนายสรศกดฯ วา

คำคดคานดงกลาวฟงไมขนแตนายสรศกดฯ กไดมหนงสอถง สพท.ปทมธาน

เขต ๑ อกครงหนงเพอให สพท.ปทมธาน เขต ๑ หยดการพจารณาทาง

ปกครองเรองดำเนนการทางวนยไวชวคราว โดยคดคานผลการพจารณา

ขอคดคานทตนไดยนไปยง สพท.ปทมธาน เขต ๑ พรอมทงไดรองทกขขอ

ความเปนธรรมตอ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษาปทมธาน เขต ๑ เรอง การ

แตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนยอยางรายแรงเพมเตม ซง อ.ก.ค.ศ.

เขตพนทการศกษาปทมธาน เขต ๑ ในการประชมครงท ๙/๒๕๔๙ เมอวน

ท ๒๒ กนยายน ๒๕๔๙ พจารณาแลวเหนวาคำรองทกขของนายสรศกดฯ

ฟงไมขน จงมมตเปนเอกฉนทใหยกคำรองทกขดงกลาว

(๑๑) วนท ๑๒ กนยายน ๒๕๔๙ สพท.ปทมธาน เขต ๑ ไดแจง

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทราบผลการพจารณาคำ

คดคานการพจารณาทางปกครองของนายสรศกดฯ วา คำสงสำนกงานเขต

พนทการศกษาปทมธาน เขต ๑ ท ๓๐๙/๒๕๔๙ ทสงแตงตงคณะกรรมการ

สอบสวนทางวนยอยางรายแรงเพมเตม เปนคำสงทชอบดวยกฎหมายแลว

โดยนายจำรญฯ ผอำนวยการ สพท. ปทมธาน เขต ๑ มไดเปนคกรณตาม

มาตรา ๑๓ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ และการ

คดคานประธานกรรมการสอบสวนทางวนยฟงไมขน ตอมานายสรศกดฯ ได

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 2�

มหนงสอลงวนท ๗ พฤศจกายน ๒๕๔๙ ถงสำนกงานคณะกรรมการการ

ศกษาขนพนฐานขอความเปนธรรมเกยวกบการพจารณาทางปกครองของ

นายจำรญฯ

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดหารอวา จากขอ

เทจจรงดงกลาวขางตน นายจำรญฯ เปนเจาหนาททมลกษณะตองหามตาม

มาตรา ๑๓ หรอมพฤตกรรมทมสภาพรายแรงอนอาจทำใหการพจารณาทาง

ปกครองสำนวนการสอบสวนทางวนยไมเปนกลางตามมาตรา ๑๖ แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ตามคำคดคาน

ของนายสรศกดฯ หรอไม และหากนายจำรญฯ เปนเจาหนาททมลกษณะ

ตองหามหรอมพฤตกรรมทมสภาพรายแรงอนอาจทำใหการพจารณาทาง

ปกครองไมเปนกลางตามคำคดคาน สำนกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐานควรจะดำเนนการอยางไรตอไป

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาปญหา

ดงกลาว โดยมผแทนกระทรวงศกษาธการ (สำนกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน) เปนผชแจงรายละเอยดขอเทจจรงแลว เหนวา ปญหา

ตามขอหารอนมประเดนทจะตองพจารณาวา นายสรศกด สวางแสง ผถก

สอบสวนทางวนยอยางรายแรง มสทธคดคานนายจำรญ พรมสวรรณ ซงเปน

ผแตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนยอยางรายแรงไดหรอไม คณะ

กรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองเหนวา บทบญญตมาตรา ๑๓๑๘ และ

๑๘ มาตรา ๑๓ เจาหนาทดงตอไปนจะทำการพจารณาทางปกครองไมได (๑) เปนคกรณเอง (๒) เปนคหมนหรอคสมรสของคกรณ (๓) เปนญาตของคกรณ คอ เปนบพการหรอผสบสนดานไมวาชนใดๆ หรอเปนพนองหรอลกพลกนองนบไดเพยงภายในสามชน หรอเปนญาตเกยวพนทางแตงงานนบไดเพยงสองชน (๔) เปนหรอเคยเปนผแทนโดยชอบธรรมหรอผพทกษหรอผแทนหรอตวแทนของคกรณ (๕) เปนเจาหนหรอลกหน หรอเปนนายจางของคกรณ (๖) กรณอนตามทกำหนดในกฎกระทรวง

2� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

มาตรา ๑๖๑๙ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

๒๕๓๙ ซงบญญตลกษณะตองหามของเจาหนาทหรอกรรมการทจะทำการ

พจารณาทางปกครองไมได โดยหากมกรณเชนนนเกดขนคกรณอาจคดคาน

การพจารณาทางปกครองของเจาหนาทหรอกรรมการนนไดและเจาหนาทหรอ

กรรมการทถกคดคานจะพจารณาทางปกครองตอไปไมไดนน บญญตขนโดย

มความมงหมายทจะใชบงคบกบเจาหนาทหรอกรรมการทเปนผมอำนาจ

พจารณาเนอหาสาระหลกของเรอง ซงผลการพจารณาจะนำไปสการออก

คำสงทางปกครองได ทงน เพอใหการพจารณาทางปกครองในเนอหาสาระ

ของเรองไดรบการพจารณาจากบคคลทเปนกลาง ไมมสวนเกยวของในทางท

เปนคณหรอโทษกบคกรณ อนอาจทำใหขอยตในผลการพจารณาทางปกครอง

ไมเปนธรรมอยางแทจรง ฉะนน ในการพจารณาวาการกระทำของเจาหนาท

หรอกรรมการทอาจถกคดคานวาจะทำการพจารณาทางปกครองไมไดตาม

มาตรา ๑๓ หรอมาตรา ๑๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองฯ จงตองพจารณาขอบเขตการใชอำนาจหนาทของเจาหนาทนนวาม

๑๙ มาตรา ๑๖ ในกรณมเหตอนใดนอกจากทบญญตไวในมาตรา ๑๓ เกยวกบเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอำนาจพจารณาทางปกครองซงมสภาพรายแรงอนอาจทำใหการพจารณาทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทหรอกรรมการ ผนนจะทำการพจารณาทางปกครองในเรองนนไมได ในกรณตามวรรคหนง ใหดำเนนการดงน (๑) ถาผนนเหนเองวาตนมกรณดงกลาว ใหผนนหยดการพจารณาเรองไวกอนและแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงหรอประธานกรรมการทราบ แลวแตกรณ (๒) ถามคกรณคดคานวาผนนมเหตดงกลาว หากผนนเหนวาตนไมมเหตตามทคดคานนน ผนนจะทำการพจารณาเรองตอไปกไดแตตองแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงหรอประธานกรรมการทราบ แลวแตกรณ (๓) ใหผบงคบบญชาของผนนหรอคณะกรรมการทมอำนาจพจารณาทางปกครองซงผนนเปนกรรมการอยมคำสงหรอมมตโดยไมชกชา แลวแตกรณ วาผนนมอำนาจในการพจารณาทางปกครองในเรองนนหรอไม ใหนำบทบญญตมาตรา ๑๔ วรรคสอง และมาตรา ๑๕ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคสมาใชบงคบโดยอนโลม

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 2�

ความสมพนธกบการพจารณาทางปกครองถงระดบททำใหผลการพจารณา

ทางปกครองตองเสยความเปนกลางหรอไม มใชหมายถงเจาหนาททกคนใน

ขนตอนตางๆ ของกระบวนการพจารณาทางปกครอง ซงจะทำใหการดำเนน

การทางปกครองไมสามารถดำเนนการตอไปไดเลย

สำหรบปญหาตามขอหารอนเปนเรองการแตงตงคณะกรรมการ

สอบสวนทางวนยนายสรศกดฯ ซงเจาหนาททจะพจารณาเนอหาสาระของ

เรองวานายสรศกดฯ กระทำความผดหรอไมและจะนำไปสการออกคำสง

ลงโทษทางวนยตอไป ไดแก กรรมการในคณะกรรมการสอบสวนทางวนย

และผมอำนาจออกคำสงลงโทษทางวนย สวนนายจำรญฯ ซงเปนผบงคบ

บญชานายสรศกดฯ และเปนผออกคำสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนทาง

วนยนน โดยทในชนการออกคำสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนย

ผออกคำสงมใชเปนผพจารณาขอเทจจรงและขอกฎหมายอนเปนเนอหาสาระ

ของเรอง แตเปนการดำเนนการตามอำนาจหนาททจะตองแตงตงคณะ

กรรมการสอบสวนทางวนยเพอดำเนนการพจารณาเนอหาสาระของเรองตาม

หลกเกณฑทกฎหมายบญญตไว โดยไมวาผใดดำรงตำแหนงนนกจะตอง

ปฏบตตามทกฎหมายบญญตเชนเดยวกน การพจารณาทางปกครองสำหรบ

การดำเนนการทางวนยจงตองถอวาเรมตงแตการดำเนนการของคณะ

กรรมการสอบสวนทางวนยเปนตนไป ดวยเหตน นายสรศกดฯ จงไม

สามารถคดคานนายจำรญฯ เพอมใหออกคำสงแตงตงคณะกรรมการ

สอบสวนทางวนยได แตอาจคดคานบคคลผเปนกรรมการในคณะกรรมการ

สอบสวนทางวนยไดวามลกษณะตามมาตรา ๑๓ หรอมาตรา ๑๖ แหงพระ

ราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ รวมทงหากนายจำรญฯ จะเปน

ผออกคำส งลงโทษภายหลงจากเสรจสนการสอบสวนทางวนยแลว

นายสรศกดฯ กสามารถคดคานในขนตอนดงกลาวไดเชนกน

2� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

๕. ผมส วนรวมในการพจารณาเร องทางปกครอง (คกรณ)

คกรณ หมายถง เอกชนทเกยวของในกระบวนพจารณาออกคำสงทาง

ปกครอง ซงไดแก ผยนคำขอ ผคดคานคำขอ ผทอยในบงคบหรอจะอยใน

บงคบของคำสงทางปกครอง หรอผทสทธของตนถกกระทบกระเทอนจากผล

ของคำสงทางปกครอง คกรณอาจเปนผเรมกอใหเกดการพจารณาเรองทาง

ปกครองขนหรออาจจะเขามาในกระบวนพจารณารองทางปกครองภายหลง

จากทไดมการเรมกระบวนพจารณาฯไปแลวกได อนงคกรณในกระบวน

พจารณาเรองทางปกครองไมจำเปนจะตองเปนบคคลธรรมดาเทานน อาจเปน

คณะบคคลหรอนตบคคลกได

ผทจะเปนคกรณในการพจารณาเรองทางปกครองนนจะตองมความ

สามารถ ซงตามกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองผทมความสามารถ

เปนคกรณได คอ ผซงบรรลนตภาวะ ผทแมไมบรรลนตภาวะแตมบท

กฎหมายเฉพาะกำหนดใหมความสามารถกระทำการในเรองทกำหนดได

นตบคคลหรอคณะบคคล และผทมประกาศของนายกรฐมนตรหรอผท

นายกรฐมนตรมอบหมายในราชกจจานเบกษากำหนดใหมความสามารถ

กระทำการในเรองทกำหนดได๒๐

คกรณในกระบวนพจารณาเรองทางปกครองยอมมสทธนำทนายความ

หรอทปรกษาเขามาในการพจารณาเรองทางปกครองไดหรออาจจะแตงตง

บคคลทบรรลนตภาวะใหเปนตวแทนของตนในการพจารณาเรองทางปกครอง

ได๒๑

๒๐ ด มาตรา ๒๒ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ๒๑ ด มาตรา ๒๓ และมาตรา ๒๔ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองพ.ศ. ๒๕๓๙

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 2�

๖. คำสงทางปกครองในฐานะทเปนผลตผลของกระบวนวธพจารณาเรองทางปกครอง

๖.๑ ขอความเบองตน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง มาตรา ๕ ไดให

ความหมายของการพจารณาทางปกครองไววา การเตรยมการและการดำเนน

การของเจาหนาทเพอจดใหมคำสงทางปกครอง คำสงทางปกครองจงถอเปน

ผลตผลของกระบวนพจารณาเรองทางปกครอง เมอเจาหนาทออกคำสงทาง

ปกครองในเรองใดเรองหนง การพจารณาในเรองนนกยอมยตลง บคคลทไม

พอใจคำสงทางปกครองดงกลาวยอมมสทธอทธรณโตแยงตอไปได การ

อทธรณโตแยงยอมมผลเปนการเปดกระบวนพจารณาเรองทางปกครองในชน

อทธรณตอเจาหนาทฝายปกครอง เมอเจาหนาทมคำสงอยางใดแลว หากผรบ

คำสงไมพอใจอก ผนนยอมจะตองนำคดไปสศาล

คำสงทางปกครองเปนรปแบบการการกระทำรปแบบหนงของ

องคกรเจาหนาทฝายปกครอง แตเปนรปแบบทอาจกลาวไดวามความสำคญ

มากทสด รปแบบการกระทำขององคกรเจาหนาทฝายปกครองทกระทำลงใน

แดนของกฎหมายปกครองรปแบบอนทมความสำคญเชนกน แตยงไมมการ

บญญตไวในกฎหมายฉบบน เชน สญญาทางปกครอง

๖.๒ ความหมายของคำสงทางปกครอง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง มาตรา ๕ ไดให

ความหมายของคำสงทางปกครองไวสองความหมาย คอ ๑) การใชอำนาจ

ตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขนระหวางบคคล

ในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอสถานภาพ

ของสทธและหนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ

30 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การรบรอง และการรบจด

ทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ ๒) การอนทกำหนดในกฎ

กระทรวง

คำสงทางปกครองในความหมายทสองนน เปนการกำหนดโดย

ฝายบรหารเนองจากผรางกฎหมายเหนวาในบางกรณอาจเกดความไมชดเจน

วาคำสงใดเปนคำสงทางปกครองหรอไม๒๒ คำสงทางปกครองในความหมายน

ยอมจะถอเอาเปนความหมายหลกไมได ในการพจารณาวาคำสงใดเปนคำสง

ทางปกครองหรอไมจงตองพจารณาจากความหมายแรก ซงอาจแยกแยะองค

ประกอบของคำสงทางปกครองออกเปน ๕ ประการ ดงน

๑) คำสงทางปกครองจะตองเปนมาตรการอนเกดจากการใช

อำนาจรฐ องคประกอบของคำสงทางปกครองขอนชใหเหนวามาตรการหรอ

การกระทำใดๆ ขององคกรเจาหนาทฝายปกครองทกระทำลงโดยไมไดอาศย

อำนาจรฐ เชน การตกลงทำสญญาหรอการบอกเลกสญญาทางแพงกบ

เอกชน ยอมจะถอเปนคำสงทางปกครองไมได ดงนน หนงสอแจงใหเอกชน

ผรบจางชำระคาปรบกรณกอสรางลาชา จงเปนการใชสทธตามสญญา ไมใช

การใชอำนาจตามกฎหมายของเจาหนาท ไมเปนคำสงทางปกครอง (คำสง

ศาลปกครองสงสดท ๑๑๘/๒๕๕๑) หรอคำสงไมอนญาตใหขยายระยะเวลา

กอสราง กถอวาเปนการกระทำโดยอาศยอำนาจตามสญญาอนเปนการใชสทธ

ตามสญญา ไมใชการใชอำนาจตามกฎหมาย จงไมเปนคำสงทางปกครอง

เชนกน (คำพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๑๓/๒๕๕๑)

๒๒ ด กฎกระทรวงฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๑๕๔๓) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ซงกำหนดใหการดำเนนของเจาหนาทเกยวกบการจดหาหรอใหสทธประโยชนในกรณดงตอไปนเปนคำสงทางปกครอง คอ (๑) การสงรบหรอไมรบคำเสนอขาย รบจาง แลกเปลยน ใหเชา ซอ เชา หรอใหสทธประโยชน (๒) การอนมตสงซอ จาง แลกเปลยน เชา ขาย ใหเชา หรอใหสทธประโยชน (๓) การสงยกเลกกระบวนการพจารณาคำเสนอหรอการดำเนนการอนใดในลกษณะเดยวกน นอกจากนกฎกระทรวงฉบบนยงไดกำหนดใหการอนมตหรอ ไมอนมตทนการศกษาเปน ”คำสงทางปกครอง” ดวย

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 31

๒) คำสงทางปกครองจะตองกระทำโดยเจาหนาท คำวา

“เจาหนาท” ในทนหมายถง เจาหนาททใชอำนาจปกครอง ดงนน

(ก) มาตรการหรอการกระทำของเอกชน แมจะมผล

กระทบตอบคคลอนกไมเปนคำสงทางปกครอง เวนแต

เอกชนผนนไดรบมอบหมายใหใชอำนาจปกครอง

แทนรฐ

(ข) มาตรการหรอการกระทำของเจาหนาทของรฐเองแม

กระทำลงโดยใชอำนาจรฐกไมเปนคำสงทางปกครอง

หากมาตรการหรอการกระทำนนเปนมาตรการหรอ

การกระทำอนเกดจากการใชอำนาจนตบญญต เชน

การอนมตพระราชกำหนด อำนาจบรหารโดยแท (ใน

สวนทไมครอบอำนาจปกครองหรอทเรยกวาอำนาจ

รฐบาล) เชน การลงนามรบรองรางพระราชบญญต

อนเกยวกบการเงนโดยนายกรฐมนตร หรออำนาจ

ตลาการ เชน การทำคำพพากษา

(ค) พจารณาในแงองคกรทออกคำสง คำสงทางปกครอง

ทออกโดยเจาหนาทตองถอวาเปนการกระทำฝายเดยว

ดงนน การกระทำทางปกครองทตองการความยนยอม

ของคกรณอกฝายหนงในการกำหนดเนอหาของการ

กระทำ คอ สญญาทางปกครอง จงไมเปนคำสงทาง

ปกครอง

๓) คำสงทางปกครองตองเปนการกำหนดกฎเกณฑอนมงตอ

ผลในทางกฎหมาย การกำหนดกฎเกณฑมผลเปนการกอตงนตสมพนธทาง

ปกครองขนและกอใหเกดผลผกพนในทางกฎหมาย กลาวคอ อาจมผล

เปนการกอตง เปลยนแปลงหรอระงบซงสทธหนาท องคประกอบของคำสง

32 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ทางปกครองขอนไมแตกตางอะไรไปจากกฎซงมผลเปนการกำหนดกฎเกณฑ

เชนกน แตทำใหคำสงทางปกครองแตกตางจากการกระทำทางปกครองอก

ประเภทหนง ซงเรยกกนในทางวชาการวา “ปฏบตการทางปกครอง” ปฏบต

การทางปกครอง โดยปกตแลวเปนการกระทำในทางกายภาพของเจาหนาทท

จดอยในแดนของกฎหมายปกครองและไมมงตอผลในทางกฎหมาย เชน การ

ดบเพลง การใชกำลงเขาสลายการชมนมประทวง ในความหมายอยางกวาง

ปฏบตการทางปกครองยงครอบคลมถง การใหขอมลขาวสาร การใหคำ

แนะนำ หรอการอธบายใหประชาชนทมาตดตอราชการเขาใจเรองราวดวย

การกระทำดงกลาวไมเปนคำสงทางปกครองเพราะไมไดกำหนดกฎเกณฑ

กอตงนตสมพนธแตอยางใด๒๓

การกระทำๆ ใดกตามทเปนเพยงขนตอนการพจารณาทาง

ปกครอง ยงไมมผลเปนการกอตงนตสมพนธสมพนธทางปกครองกบผรบ

คำสงทางปกครอง การกระทำนน ไมถอวาเปนคำสงทางปกครอง เชน ความเหน

ของคณะกรรมการสอบสวนขอเทจจรงและความเหนของคณะกรรมการ

สอบสวนทางวนย (คำสงศาลปกครองสงสดท ๑๒๕/๒๕๕๑)

๔) คำสงทางปกครองตองเปนการกระทำทเกดผลเฉพาะกรณ

คณลกษณะของคำสงทางปกครองขอนทำใหคำสงทางปกครองแตกตางจาก

กฎ ซงแมจะกำหนดกฎเกณฑกอตงนตสมพนธเหมอนกนแตเปนการกระทำท

๒๓ เกยวกบกรณของทองถนนน คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดเคยใหความเหนไวในเรองเสรจท ๔๒๘/๒๕๔๔ วา การทผวาราชการจงหวดอบลราชธานพจารณาวนจฉยสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลนครอบลราชธาน ทถกรองเรยนแลวเหนวาสมาชกสภาเทศบาลทงสคนไมเปนผมสวนไดเสยในสญญากบเทศบาล ตามมาตรา ๑๘ ทว แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ นน เปนการใชอำนาจของผวาราชการจงหวดตามกฎหมาย ตามมาตรา ๑๙ วรรคสอง แหงพระราชบญญตเทศบาลฯ ซงมผลตอสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาล จงถอวาคำวนจฉยของผวาราชการจงหวดดงกลาวเปนคำสงทางปกครอง ตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ (รายละเอยดด ภาคผนวก)

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 33

มงใหเกดผลบงคบแกบคคลทวไปไมเฉพาะเจาะจง การมผลของคำสงทาง

ปกครองเฉพาะกรณไมไดหมายความจำกดถงขนาดทจะตองระบตวผรบคำสง

โดยเฉพาะเจาะจงเทานน แตหมายถงคำสงทระบกลมบคคลทชดเจนเพยง

พอทอาจจะระบตวไดดวย เชน กลมบคคลทชมนมประทวงอยบรเวณทำเนยบ

รฐบาล เปนตน

๕) คำสงทางปกครองตองมผลบงคบโดยตรงออกไปภายนอก

ฝายปกครอง คำสงทางปกครองจะตองมผลออกไปกระทบกบสทธหนาทของ

บคคลภายนอกฝายปกครอง ดงนนการตระเตรยมการเพอออกคำสงทาง

ปกครอง หรอคำสงของผบงคบบญชาทสงใหผใตบงคบบญชาออกคำสงทาง

ปกครองยอมไมถอเปนคำสงทางปกครอง อนงคำสงทางปกครองยอมแตกตาง

จากคำสงภายในฝายปกครอง คำสงภายในฝายปกครองเปนการสงของ

ผบงคบบญชาในวงงานหรอในการปฏบตหนาท สวนคำสงทางปกครองนน

ไมใชการสงในวงงาน เชน คำสงลงโทษทางวนย ถอเปนคำสงทางปกครอง

แตคำสงใหผใตบงคบบญชาทำความเหนทางกฎหมายเสนอ เปนคำสงภายใน

ฝายปกครอง เปนตน

มขอสงเกตวาการใชอำนาจอำนาจของราชการสวนกลาง

สงการใหองคการปกครองสวนทองถนกระทำการหรองดเวนกระทำการอยาง

ใดอยางหนง อาจถอวาการใชอำนาจดงกลาวเขาลกษณะเปนคำสงทาง

ปกครอง อนทำใหองคการปกครองสวนทองถนสามารถอทธรณโตแยงและ

ฟองคดตอศาลปกครองได เชนกน เชน การทอธบดกรมประชาสมพนธไดม

หนงสอสงใหเทศบาลแมสอดระงบการดำเนนการสงวทยโทรทศนนนเปนการ

ใชอำนาจตามกฎหมายในการสงระงบการกระทำอนมผลเปนการกระทบตอ

สถานภาพของงสทธหรอหนาทของบคคล จงเปนคำสงทางปกครองตามนย

มาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙

เมอกฎหมายวาดวยวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนมไดกำหนดขนตอน

การอทธรณภายในเปนการเฉพาะ จงตองใชสทธอทธรณตามมาตรา ๓

3� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ประกอบกบมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ.๒๕๓๙ โดยเทศบาลตำบลแมสอดสามารถอทธรณคำสงดงกลาวตอ

อธบดกรมประชาสมพนธซงเปนเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองไดภายใน

สบหาวนนบแตวนทเทศบาลแมสอดไดรบแจงคำสงดงกลาว๒๔

๖.๓ รปแบบของคำสงทางปกครอง

คำสงทางปกครองอาจกระทำเปนหนงสอหรอทำดวยวาจาหรอทำ

ในรปแบบอนกได แตไมวาจะอยางไรกตาม คำสงทางปกครองตองมขอความ

หรอการสอความหมายทชดเจนเพยงพอทจะเขาใจได ในกรณทเจาหนาท

ออกคำสงทางปกครองดวยวาจา ถาผรบคำสงรองขอภายในเจดวนนบแตวนม

คำสงดงกลาวใหยนยนเปนหนงสอ เจาหนาทจะตองออกหนงสอยนยนคำสง

ทางปกครองดงกลาวให อยางไรกตามผลในทางกฎหมายของคำสงทาง

ปกครองยอมเกดขนแลวตงแตผรบคำสงทางปกครองไดรบแจง ไมใชเกดขน

เมอผนนไดรบหนงสอยนยน ในกรณทเจาหนาทออกคำสงทางปกครองเปน

หนงสอ เจาหนาทจะตองคำนงถง”แบบ”ทกำหนดเอาไวในมาตรา ๓๖ แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองดวย มฉะนนคำสงทางปกครอง

ดงกลาวอาจไมสมบรณได อนงพงสงเกตวาคำสงทางปกครองทออกโดย

วธการอน อาจเปนการกระทำโดยการใหสญญาณ หรอการแสดงกรยาทาทาง

กได เชน การโบกมอใหรถผานไป การกระทำดงกลาวไมใชปฏบตการทาง

ปกครองเพราะเปนการกระทำโดยมงตอผลในทางกฎหมาย

๖.๔ ขอกำหนดประกอบในคำสงทางปกครอง

โดยทการใชคำสงทางปกครองเปนเครองมอในการดำเนน

กจกรรมทางปกครองใหสำเรจลลวงอาจมความแขงกระดาง ไมสอดรบกบ

๒๔ บนทกสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท ๙/๒๕๔๕ ดภาคผนวก นอกจากนด บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท ๔๒๘/๒๕๔๔ ในภาคผนวก

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 3�

สถานการณในบางกรณทมความละเอยดออน พระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครองจงบญญตใหเครองมอแกองคกรเจาหนาทฝายปกครอง

เพอใชเสรมคำสงทางปกครองและทำใหคำสงทางปกครองมความยดหยนมากขน

เครองมอดงกลาวนเรยกวา “ขอกำหนดประกอบในคำสงทางปกครอง”

ซงมอยทงสน ๕ ประเภทดวยกน คอ

๑) เงอนเวลาในคำสงทางปกครอง ซงแยกออกเปนเงอน

เวลาเรมตนและเงอนเวลาสนสด เงอนเวลาในคำสงทางปกครองเปนการ

กำหนดของเจาหนาทในคำสงทางปกครองใหสทธหรอภาระหนาทเรมมผล

หรอสนผล ณ เวลาใดเวลาหนง

๒) เงอนไขในคำสงทางปกครอง ซงมทงเงอนไขบงคบกอน

และเงอนไขบงคบหลง เงอนไขในคำสงทางปกครองเปนการกำหนดของ

เจาหนาทในคำสงทางปกครองนนเองใหการเรมมผลหรอสนผลของสทธหรอ

ภาระหนาทตองขนอยกบเหตการณในอนาคตทไมแนนอน

๓) ขอสงวนสทธทจะยกเลกคำสงทางปกครอง เปนกรณท

เจาหนาทออกคำสงทางปกครองไปแลว แตในคำสงทางปกครองนนเอง

เจาหนาทสงวนไวซงสทธในการจะยกเลกคำสงดงกลาวในอนาคต

๔) ขอเรยกรองในคำสงทางปกครอง เปนกรณทเจาหนาท

กำหนดใหผรบคำสงทางปกครองทไดรบประโยชนกระทำหรองดเวนกระทำ

หรอยอมรบภาระหนาทหรอความรบผดชอบบางประการ กรณเชนนเปนกรณ

ทคำสงทางปกครองมผลแลว และผรบคำสงไดรบประโยชนจากผลของคำสง

ทางปกครองนนแลว แตผนนมหนาททจะตองปฏบตตามขอเรยกรองในคำสง

ทางปกครองนน มฉะนนเจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบใหบคคลนนปฏบต

ตามขอเรยกรองหรอยกเลกคำสงทางปกครองทใหประโยชนนนได

๕) ขอสงวนสทธในการจดใหมขอเรยกรอง กรณนเปน

กรณทเจาหนาทไมแนใจวาในขณะออกคำสงทางปกครองนน ตนสมควรจะ

3� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กำหนดขอเรยกรองใหผรบคำสงตองปฏบตหรอไมจงสงวนสทธดงกลาวไวใน

คำสงทางปกครอง หากในอนาคตสภาพการณเปลยนแปลงไป เจาหนาท

กอาจกำหนดขอเรยกรองใหผรบคำสงตองปฏบตได

๗. หลกการเบองตนของวธพจารณาเรองทางปกครอง

กระบวนพจารณาเรองทางปกครองในชนเจาหนาทมความสำคญอยาง

มากในการบงคบใชกฎหมาย เนองจากกฎหมายเปนกฎเกณฑทมลกษณะ

เปนนามธรรมและใชบงคบกบบคคลทวไปไมจำกดจำนวน การพจารณาเรอง

ทางปกครองทมบทสรปเปนการออกคำสงทางปกครองนนจงเปนการทำให

บทบญญตตางๆทเปนนามธรรมปรากฏผลออกมาเปนรปธรรม

ในการพจารณาเรองทางปกครองนนเจาหนาทอาจเรมการพจารณาเอง

ไดในกรณทกฎหมายกำหนดใหเปนดลพนจหรออาจจะตองเรมการพจารณา

หากกฎหมายบญญตบงคบไว การเรมการพจารณาไดเองของเจาหนาทนเปน

ลกษณะประการสำคญททำใหฝายปกครองแตกตางจากฝายตลาการซงจะเรม

การเองไมได อยางไรกตามอาจมบางกรณทกฎหมายกำหนดใหฝายปกครอง

จะเรมการไดกตอเมอมคำรองของคกรณ โดยเฉพาะอยางยงในกรณทคกรณ

จะไดรบประโยชนโดยตรงจากการออกคำสงทางปกครอง

ในแงการพจารณาเรองทางปกครองในชนเจาหนาทนน แมวาโดยหลก

แลวจะมความเปนทางการนอยกวาการพจารณาพพากษาคดในชนศาล แต

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองกไดกำหนดหลกการตางๆ เอาไว

หลายประการเพอใหเจาหนาทยดถอปฏบตอนจะเปนการยกระดบมาตรฐาน

ในการปฏบตราชการทางปกครองใหสงขน ในขณะเดยวกนกเปนการคมครอง

คกรณทเปนปจเจกชนดวย

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 3�

หลกการสำคญในการพจารณาเรองทางปกครองในชนเจาหนาท

ทสำคญ ไดแก

๑) หลกการไมยดแบบพธ

๒) หลกการอำนวยความสะดวกแกประชาชน

๓) หลกการใชภาษาไทย

๔) หลกการคนหาความจรงโดยการไตสวน

๕) หลกการใหคกรณมสวนรวมในกระบวนวธพจารณา

สำหรบคกรณในกระบวนพจารณาเรองทางปกครองกมสทธหลาย

ประการ เชน

๑) สทธไดรบคำแนะนำตลอดจนสทธทจะอทธรณโตแยงคำสงทาง

ปกครอง (มาตรา ๒๗, มาตร ๔๐)

๒) สทธในการทจะไดรบทราบขอกลาวหา ขอเทจจรง (มาตรา ๓๐)

๓) สทธทจะไดรบทราบเหตผลของการออกคำสงทางปกครอง

(มาตรา ๓๗)

๔) สทธตรวจดเอกสารของเจาหนาท (มาตรา ๓๑, มาตรา ๓๒)

๘. ผลของคำสงทางปกครอง

คำสงทางปกครองยอมมผลใชยนบคคลตงแตขณะทผนนไดรบแจง

เปนไป และยอมมผลตราบเทาทคำสงนนยงไมสนผลโดยการลบลาง โดย

เงอนเวลา หรอโดยเหตอน ในแงการเกดผลใชยนตอบคคลผรบคำสง

กฎหมายถอเอาเวลาทผนนไดรบแจงเปนตนไป ไมใชเวลาทบคคลนนทราบ

คำสงทางปกครอง การแจงคำสงทางปกครองโดยผทไมมอำนาจและผนนได

แจงโดยขดกบเจตจำนงของผมอำนาจจะถอวาเปนการแจงทถกตองไมได การ

รโดยบงเอญไมถอวามการแจง จะใชยนบคคลนนไมไดเชนกน การแจงจะ

3� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กระทำไดดวยวธการเชนใดนน พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

ไดบญญตไวในหมวด ๔ มาตรา ๖๘ ถง ๗๔

เมอมการแจงคำสงทางปกครอง ระยะเวลาอทธรณกเรมนบ หากคำสง

ทางปกครองนนเปนคำสงทางปกครองทอาจอทธรณตอไปได และบคคลทได

รบคำสงไมอทธรณภายในระยะเวลาทกฎหมายกำหนด คำสงทางปกครองนน

ยอมม “ผลบงคบผกพน” บคคลนนจำตองปฏบตตามคำสงทางปกครองนน

แมวาคำสงทางปกครองนนอาจจะไมชอบดวยกฎหมาย (แตไมถงขนาดตก

เปนโมฆะ) กตาม เวนแตเจาหนาทจะใชดลพนจเพกถอนคำสงทางปกครอง

นน หรอมเหตทบคคลผรบคำสงสามารถขอใหพจารณาใหมได

การสนผลของคำสงทางปกครองอาจเกดขนไดโดยการทเจาหนาท

ลบลางคำสงทางปกครองนน๒๕ การลบลางคำสงทางปกครองอาจกระทำได

โดยการเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายอยางหนง และ

การยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายอกอยางหนง

อยางไรกตามเนองจากคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายอาจม

ผลเปนการใหประโยชนแกผรบคำสง ไมวาจะเปนประโยชนในแงทรพยสนเงน

ทองหรอประโยชนอยางอน การเพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาวจงตอง

คำนงถงหลกการคมครองความเชอถอไววางใจหรอความเชอมนในความคงอย

ของคำสงทางปกครองทผรบคำสงทางปกครองมใหดวย ดวยเหตนการจะ

เพกถอนคำสงทางปกครองทเปนประโยชนแกผรบคำสง แมคำสงทางปกครอง

นนจะไมชอบดวยกฎหมายเจาหนาทกจะตองปฏบตตามหลกเกณฑทพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครองกำหนดไว (มาตรา ๔๙ ถง ๕๒)

จะเพกถอนโดยอำเภอใจไมได ในบางกรณการเพกถอนอาจกอใหฝาย

ปกครองมหนาทตองชดใชคาทดแทนความเสยหายดวย สำหรบการเพกถอน

คำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายทเปนการกอภาระแกผรบคำสง

๒๕ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ใชคำวา “เพกถอน”

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 3�

โดยหลกแลวทงเจาหนาทและคกรณตางกจะไดประโยชนจากการเพกถอนนน

เจาหนาทไดประโยชนเพราะจะไดแกไขการกระทำของตนใหชอบดวย

กฎหมาย สวนคกรณไดประโยชนเพราะจะเปนการปลดเปลองภาระของตน

การเพกถอนคำสงดงกลาวจงอยในดลพนจของเจาหนาท

สวนการยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายนน หากเปน

คำสงทางปกครองทใหประโยชนแกผรบคำสง การยกเลกยอมจะกระทำได

ยากอยางยง เพราะเมอเปนคำสงทชอบดวยกฎหมายรฐกยงจะตองคมครอง

ความเชอถอไววางใจของผรบคำสงมากขนไปอก ดวยเหตดงกลาวพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง มาตรา ๕๓ วรรค ๒ จงกำหนดเหต

ทจะยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายและเปนการใหประโยชน

เอาไว หากไมเขาเหตทกฎหมายกำหนดแลว เจาหนาทจะยกเลกคำสงทาง

ปกครองดงกลาวไมได สำหรบการยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวย

กฎหมายแตเปนการเพมภาระนน เจาหนาทอาจกระทำไดโดยตองคำนงถง

ประโยชนของบคคลภายนอกประกอบดวย (มาตรา ๕๓ วรรคหนง)

๙. การอทธรณคำสงทางปกครอง

ในกรณทกฎหมายเฉพาะกำหนดขนตอน ระยะเวลา และวธการ

อทธรณไวอยางไร บคคลผรบคำสงทางปกครองกจะตองปฏบตตามท

กฎหมายเฉพาะนนกำหนดไว หากไมมกฎหมายเฉพาะกำหนดไว บคคลผรบ

คำสงทางปกครองทประสงคจะอทธรณคำสงดงกลาวกตองปฏบตตามพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครองซงเปนกฎหมายกลาง อยางไรกตาม

เจาหนาทผออกคำสงมหนาททจะตองระบวธการ และระยะเวลาในการ

อทธรณคำสงทางปกครองทราบดวย มฉะนนระยะเวลาอทธรณจะเรมนบใหม

ตงแตวนทเจาหนาทไดแจงหลกเกณฑดงกลาว หากไมมการแจงใหม ระยะ

เวลาอทธรณจะขยายไปเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำสงทางปกครอง ๒๖

๒๖ ด มาตรา ๔๐ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

การอทธรณคำสงทางปกครองในระบบกฎหมายไทยไมมผล

เปนการทเลาการบงคบตามคำสงโดยอตโนมต เวนแตเจาหนาทผทำคำสงจะ

พจารณาทเลาการบงคบให ในการอทธรณนนกฎหมายกำหนดใหยนตอ

เจาหนาทผทำคำสง ในกรณทเจาหนาทผนนเหนดวยกบคำอทธรณไมวา

ทงหมดหรอบางสวน เจาหนาทยอมมอำนาจในการแกไขคำสงทางปกครอง

ตามความเหนของตนได ถาเจาหนาทไมเหนดวยกบคำอทธรณไมวาทงหมด

หรอบางสวน ใหเจาหนาทรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผบงคบบญชา

เพอใหผบงคบบญชาวนจฉยสงการ ซงผบงคบบญชาสามารถทบทวนคำสง

ทางปกครองไดไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสม

ในการใชดลพนจของเจาหนาทผทำคำสงทางปกครอง และอาจจะแกไข

เปลยนแปลงคำสงทางปกครองไมวาในทางทเปนคณหรอเปนโทษแกผอทธรณได

การอทธรณคำสงทางปกครองในสวนทเกยวกบการปกครองสวน

ทองถน มบนทกของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจ

ท ๙๘/๒๕๔๒ กรณผวาราชการจงหวดสงใหกำนนตำบลพนจากตำแหนง

กรรมการบรหารองคการบรหารสวนตำบล ขอเทจจรงในเรองดงกลาว คอ

กรมการปกครองไดมหนงสอ ดวนมาก ท มท ๐๓๐๕/๕๒๓๒ ลงวนท

๓ ธนวาคม ๒๕๔๑ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ความวา สมาชก

สภาองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา รองเรยนวา นายวนย ทศนยรตน

กำนนตำบลอดมธญญา อำเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค ในฐานะกรรมการ

บรหารองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญาไมสจรตตอหนาท นายอำเภอ

ตากฟาไดตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงแลวเหนวานายวนยฯ มสวนไดเสย

ในกจการขององคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา จงไดเสนอผวาราชการ

จงหวดนครสวรรคพจารณา ผวาราชการจงหวดนครสวรรคมคำสงจงหวด

นครสวรรค ท ๑๑๐๘/๒๕๔๑ ลงวนท ๗ พฤษภาคม ๒๕๔๑ สงใหนาย

วนยฯ พนจากตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา

แตในคำสงดงกลาวมไดระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนคำอทธรณ

หรอคำโตแยงและระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยงไว

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �1

ตอมานายวนยฯ ไดมหนงสอลงวนท ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๔๑

อทธรณคำสงดงกลาวตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย และสำนกงาน

เลขานการรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไดแจงใหกรมการปกครอง

พจารณาดำเนนการ

กรมการปกครองไดพจารณาแลวมความเหนวา

๑. กรณนนายวนยฯ จะตองยนอทธรณคำสงดงกลาวตอผวาราชการ

จงหวดนครสวรรคซงเปนเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองภายในสบหาวน

นบแตวนทไดรบแจงคำสงใหพนจากตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหาร

สวนตำบลอดมธญญา การทนายวนยฯ อทธรณคำสงดงกลาวโดยตรงตอ

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยจงไมถกตองตามมาตรา ๔๔ แหงพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙

๒. คำสงจงหวดนครสวรรค ท ๑๑๐๘/๒๕๔๑ ลงวนท ๗ พฤษภาคม

๒๕๔๑ ทสงใหนายวนยฯ พนจากตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหาร

สวนตำบลอดมธญญาไมไดระบถงสทธและระยะเวลาในการอทธรณหรอ

โตแยงไว ดงนน สทธทจะอทธรณหรอโตแยงจงตองเรมนบใหมตงแตวนทได

รบแจงหลกเกณฑดงกลาวแตถาไมมการแจงใหม นายวนยฯ สามารถอทธรณ

ไดภายในหนงปนบแตวนทไดรบแจงคำสงดงกลาวตามมาตรา ๔๐ แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙

กรมการปกครองจงขอหารอวา ความเหนดงกลาวขางตนถกตองหรอ

ไมเพอจะไดถอเปนแนวทางปฏบตตอไป

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาขอหารอ

ดงกลาวของกรมการปกครองแลวมความเหน ดงน

๑. กรณคำสงทางปกครองซงไดระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยงการ

ยนคำอทธรณหรอคำโตแยงและระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยง

�2 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ไวแลวตามมาตรา ๔๐ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ.๒๕๓๙ ถาคกรณมไดยนคำอทธรณตอเจาหนาทผทำคำสงทางปกครอง

หรอยนคำอทธรณเมอพนระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอโตแยง ตองถอวา

คำอทธรณดงกลาวไมมผลเปนการยนอทธรณตามมาตรา ๔๔ แหงพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ เพราะคกรณไดทราบ

อยแลววาจะตองยนอทธรณตอใคร ภายในระยะเวลาเทาใด

๒. กรณตามทหารอมานปรากฏวา คำส งจ งหวดนครสวรรค

ท ๑๑๐๘/๒๕๔๑ ลงวนท ๗ พฤษภาคม ๒๕๔๑ ทสงใหนายวนยฯ พนจาก

ตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญานน มได

ปฏบตใหถกตองครบถวนตามมาตรา ๔๐แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ กลาวคอ คำสงทางปกครองดงกลาวไมได

ระบกรณทอาจอทธรณหรอการโตแยงไวดวย นายวนยฯ จงไมอาจทราบไดวา

จะตองอทธรณคำสงทางปกครองดงกลาวตอใคร ภายในระยะเวลาเทาใด

และมผลทำใหระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยงขยายเปนหนงป

นบแตวนทไดรบคำสงทางปกครองดงกลาวตามมาตรา ๔๐ วรรคสอง แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ การทนายวนยฯ

ยนอทธรณคำสงทางปกครองนนตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดย

มไดยนตอผวาราชการจงหวดนครสวรรค ซงเปนเจาหนาทผทำคำสงทาง

ปกครองดงกลาวตามมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ นน เนองมาจากความบกพรองของคำสงทางปกครอง

ดงกลาวนนเองทมไดปฏบตใหเปนไปตามมาตรา ๔ แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ ดงนน จงไมเปนเหตใหการยน

อทธรณตองเสยไป

อนง กรณนสามารถแกไขไดโดยใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

สงหนงสออทธรณดงกลาวไปใหผวาราชการจงหวดนครสวรรคเพอพจารณา

คำอทธรณตอไปตามมาตรา ๔๕แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �3

ปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ และสมควรแจงการดำเนนการดงกลาวใหนายวนยฯ

ทราบดวย

๑๐. การขอใหพจารณาใหม

คำสงทางปกครองทลวงเลยระยะเวลาอทธรณ ยอมมผลบงคบผกพน

ใหผรบคำสงตองปฏบตตามคำสงนน ผนนจะมาอทธรณตอองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองหรอจะนำคดไปฟองศาลปกครองไมได ทงเพอความมนคง

แนนอนแหงสทธหนาท และประสทธภาพในการบรหารราชการแผนดน

อยางไรกตาม การยดถอหลกเกณฑดงกลาวอยางเครงครดอาจกอใหเกด

ความไมเปนธรรมเฉพาะกรณได พระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองจงบญญตเปดชองใหสทธแกคกรณในการขอใหเจาหนาทเปดกระบวน

พจารณาเรองทางปกครองใหมไวใน หมวด ๗ มาตรา ๕๔

ขนตอนในการขอใหพจารณาใหมอาจแยกออกเปน

๑) ขนตอนการพจารณาคำขอ ซงตองเปนไปตามเงอนไขทกฎหมาย

กำหนด

๒) ขนตอนในการพจารณาวามเหตสมควรใหมการพจารณาใหม

หรอไม

๓) ขนตอนการวนจฉยและการออกคำสงทางปกครองใหม

การปฏเสธไมรบคำขอไวพจารณากด การทพจารณาแลวยนยนคำสง

เดมกด หรอแกไขเปลยนแปลงคำสงเดมกด ถอวาเปนคำสงทางปกครอง

คกรณสามารถอทธรณตอไปไดตามหลกเกณฑในเรองการอทธรณคำสงทาง

ปกครองดงกลาวขางตน

ต อ น ท

๒ ต อ น ท

ขอพจารณาเกยวกบ เงอนไขแหงความชอบ

ดวยกฎหมายของ คำสงทางปกครอง

๑. ขอพจารณาเบองตน

คำสงทางปกครองยอมชอบดวยกฎหมาย หากคำสงทาง

ปกครองนนไดออกมาโดยสอดคลองกบกฎหมายทใชบงคบอย

จรงในบานเมองในเวลาทออกคำสงทางปกครองนน คำสงทาง

ปกครองใดทออกมาโดยไมสอดคลองกบกฎเกณฑแหง

กฎหมายทใชบงคบอยจรงในบานเมองในเวลาทออกคำสงทาง

ปกครอง คำสงทางปกครองนนยอมเปนคำสงทางปกครอง

ทไมชอบดวยกฎหมาย หากความไมชอบดวยกฎหมายนน

เปนไปอยางรนแรงหรอเหนประจกษชด หรอตองดวยเหตแหง

ความเปนโมฆะทกฎหมายกำหนดไวอยางชดเจนหรอทไดรบ

การพฒนาขนโดยคำพพากษาของศาลแลว คำสงทางปกครอง

นนยอมเปนคำสงทางปกครองทเปนโมฆะ ในกรณอนคำสงทาง

ปกครองทไมชอบดวยกฎหมายดงกลาวยอมเปนคำสงทาง

ปกครองทอาจถกเพกถอนได หรอแมไมใชคำสงทางปกครองท

อาจถกเพกถอนได แตการไมปฏบตตามเงอนไขแหงความชอบ

ดวยกฎหมายของคำสงทางปกครองอยางสมบรณ อาจเกดผล

บางประการในทางกฎหมายทมลกษณะเปนการคมครองบคคล

ผรบคำสงทางปกครองตามมา ในการพจารณาวาคำสงทาง

ปกครองใดเปนคำสงทางปกครองทออกมาโดยชอบดวย

กฎหมายหรอไม เราแยกการพจารณาออกเปนสองประการ

คอ การพจารณาในแงแบบพธ และการพจารณาในแงเนอหา

การแยกพจารณาเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมายของคำสง

ทางปกครองในลกษณะดงกลาวจะชวยใหการดำเนนความคด

ในการวนจฉยปญหาในทางกฎหมายปกครองเปนไปอยางม

ระบบระเบยบ

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

๒. เงอนไขทางแบบพธแหงความชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง

๒.๑ อำนาจหนาทขององคกรฝายปกครองและองคกรเจาหนาทผออกคำสงทางปกครอง

๒.๑.๑ ขอพจารณาทวไป

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๑๒ บญญตวา “คำสงทางปกครองจะตองกระทำโดยเจาหนาทซงม

อำนาจหนาทในเรองนน” และโดยท “เจาหนาท” หมายความวา “บคคล

คณะบคคล หรอนตบคคลซงใชอำนาจหรอไดรบมอบใหใชอำนาจทาง

ปกครองของรฐในการดำเนนการอยางหนงอยางใดตามกฎหมาย ไมวาจะ

เปนการจดตงขนในระบบราชการ รฐวสาหกจ หรอกจการอนของรฐหรอไม

กตาม”๒๗ ในการพจารณาอำนาจหนาทขององคกรฝายปกครองและองคกร

เจาหนาทฝายปกครองใหเปนระบบ จงตองพจารณาเปนลำดบไปดงน

ก) อำนาจหนาทขององคกรฝายปกครอง : พจารณาในแงของ

เรองทมอำนาจ

คำสงทางปกครองตองออกโดยองคกรฝายปกครองซงทรง

อำนาจในเรองนน โดยเหตทในระบบกฎหมายไทย การกำหนดองคกรฝาย

ปกครองทมอำนาจออกคำสงทางปกครองมกจะไมไดกำหนดโดยคำนงถง

“หนวยงาน” เหมอนในตางประเทศ แตจะกำหนดโดยคำนงถงตำแหนง

การพจารณาอำนาจหนาทขององคกรทมอำนาจออกคำสงทางปกครองจงมก

จะเปนการพจารณาลงไปท “ตำแหนง” ขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง

เปนสำคญ อยางไรกตามการทำความเขาใจเกยวกบองคกรฝายปกครองเปน

๒๗ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๕

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

เรองสำคญ เชน ในเบองตนตองพจารณาใหชดเจนเสยกอนวาเรองทจะออก

คำส งทางปกครองนนเปนอำนาจขององคกรฝายปกครองสวนกลาง

(กระทรวง ทบวง กรม) หรอเปนอำนาจขององคการปกครองตนเองสวน

ทองถน (เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนตำบล

กรงเทพมหานคร เมองพทยา) หรอเปนอำนาจขององคการวชาชพ (เชน

สภาทนายความ ฯลฯ) องคกรฝายปกครองสวนกลางจะออกคำสงทาง

ปกครองซงตามกฎหมายเปนอำนาจขององคการปกครองสวนทองถนหรอ

องคการวชาชพไมได

ข) อำนาจขององคกรฝายปกครอง : พจารณาในแงพนททม

อำนาจ

นอกจากการพจารณาในแงของเรองทองคกรฝายปกครองม

อำนาจแลว องคกรฝายปกครองจะตองใชอำนาจภายในพนททตนมอำนาจ

ดวย เชน เทศบาลจะออกคำสงทางปกครองใหมผลบงคบไดเฉพาะในเขต

พนทของตนเทานน จะกาวลวงไปออกคำสงทางปกครองใหมผลบงคบนอก

เขตพนทของตนไมได

ค) อำนาจขององคกรฝายปกครอง : พจารณาในแงของ

ตำแหนงขององคกรเจาหนาทฝายปกครองทมอำนาจ

เมอทราบวาองคกรฝายปกครองใดมอำนาจออกคำสงทาง

ปกครองในเรองใดและในเขตพนทใดแลว ประเดนทจะตองพจารณาตอไป

กคอองคกรเจาหนาทฝายปกครองตำแหนงใดเปนองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองทมอำนาจออกคำสงทางปกครอง ในหลายกรณระบบกฎหมายไทย

มกจะระบตำแหนงขององคกรเจาหนาทฝายปกครองทมอำนาจออกคำสงทาง

ปกครองไวในกฎหมายระดบพระราชบญญต เชน พระราชบญญตสถาน

บรการ พ.ศ. ๒๕๐๙ บญญตใหผบญชาการตำรวจนครบาลเปนผมอำนาจ

ออกคำสงเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการสถานบรการทตงอยในเขต

�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กรงเทพมหานคร๒๘ เปนตน

ง) อำนาจขององคกรฝายปกครอง : พจารณาในแงตวบคคล

ทมอำนาจในตำแหนง

เมอทราบวาองคกรเจาหนาทฝายปกครองตำแหนงใดเปน

องคกรเจาหนาทฝายปกครองทมอำนาจออกคำสงทางปกครองแลว ยอมตอง

พจารณาตอไปวาองคกรเจาหนาทฝายปกครองคนใดเปนองคกรเจาหนาททม

อำนาจออกคำสงทางปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองคนใดไดรบการ

แตงตงใหเขาสวมตำแหนงทมอำนาจออกคำสงทางปกครอง องคกรเจาหนาท

ฝายปกครองผนนยอมมอำนาจออกคำสงทางปกครองในขอบเขตแหงอำนาจ

หนาทในตำแหนงทตนไดรบแตงตงนน

๒.๒ กระบวนการและขนตอนในการออกคำสงทางปกครอง

โดยเหตทคำสงทางปกครองเปนผลจากกระบวนพจารณาเรองทาง

ปกครอง องคกรเจาหนาทผทรงอำนาจออกคำสงทางปกครองจงไมไดมหนาท

เฉพาะการคำนงถงเนอหาของคำสงทางปกครองเทานน แตจะตองเคารพและ

ปฏบตตามกระบวนการและขนตอนทกฎหมายกำหนดไวในการออกคำสงทาง

ปกครองดวย กระบวนการและขนตอนทสำคญทองคกรเจาหนาทผทรงอำนาจ

ตองคำนงถงในการออกคำสงทางปกครอง ไดแก

๑. การกำหนดคกรณในคำสงทางปกครอง ทงนโดยบคคล

ธรรมดา คณะบคคล หรอนตบคคล อาจเปนคกรณในการพจารณาทาง

ปกครองไดตามขอบเขตทสทธของตนถกกระทบกระเทอนหรออาจถกกระทบ

กระเทอนโดยไมอาจหลกเลยงได (มาตรา ๒๑ ว. ปฏบต)

๒๘ ด พระราชบญญตสถานบรการ พ.ศ. ๒๕๐๙ มาตรา ๒๑ ประกอบกบมาตรา ๓

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �1

๒. การตรวจสอบความสามารถในการมสวนรวมและความ

สามารถกระทำการในกระบวนพจารณาทางปกครองของคกรณ (มาตรา

๒๒ ว. ปฏบต)

๓. การตรวจสอบเหตแหงการไมสามารถทำคำสงทางปกครอง

ไดขององคกรเจาหนาทผทรงอำนาจ (มาตรา ๑๓ และมาตรา ๑๖ ว.

ปฏบต)

๔. การแสวงหาและตรวจสอบพยานหลกฐานตามหลกการ

คนหาความจรงโดยการไตสวนหรอการคนหาความจรงในทางเนอหา

(มาตรา ๒๘ และมาตรา ๒๙ ว. ปฏบต)

๕. การรบฟงคกรณและการใหคกรณมโอกาสโตแยงและแสดง

พยานหลกฐานของตน (มาตรา ๓๐ ว. ปฏบต)

๖. การใหสทธคกรณในการตรวจดเอกสาร (มาตรา ๓๑ ว.

ปฏบต)

๒.๓ ระยะเวลาในการออกคำสงทางปกครอง

ในกรณทกฎหมายกำหนดระยะเวลาในการออกคำสงทาง

ปกครองไว เชน กำหนดระยะเวลาในการพจารณาคำขอใหแลวเสรจภายใน

สามสบวน องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมมหนาททจะตองพจารณา

ดำเนนการออกคำสงทางปกครองใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกฎหมาย

กำหนด หากองคกรเจาหนาทฝายปกครองดำเนนการไมแลวเสรจภายใน

ระยะเวลาทกฎหมายกำหนด ผลในทางกฎหมายของการไมออกคำสงทาง

ปกครองหรอออกคำสงทางปกครองลาชายอมเปนไปตามทกฎหมายนน

บญญตไว เชน บญญตวาหากองคกรเจาหนาทฝายปกครองพจารณาคำขอ

อนญาตไมเสรจในระยะเวลาทกฎหมายกำหนด ใหถอวาองคกรเจาหนาทฝาย

�2 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ปกครองอนญาตตามคำขอนน๒๙ หรอใหถอวาองคกรเจาหนาทฝายปกครอง

ปฏเสธคำขอหรอยนตามคำสงทางปกครองขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง

ชนตน๓๐ เปนตน

ปญหาในกรณของระยะเวลาออกคำสงทางปกครองมอยวา ถา

กฎหมายกำหนดระยะเวลาในการออกคำสงทางปกครองไว แตไมบญญตผล

ในทางกฎหมายทจะเกดขนตามมา หากองคกรเจาหนาทฝายปกครองทำ

คำสงทางปกครองไมเสรจภายในกำหนดระยะเวลา คำสงทางปกครองนนจะม

ผลในทางกฎหมายอยางไร กรณทกฎหมายกำหนดระยะเวลาออกคำสงทาง

ปกครอง แตไมกำหนดผลในทางกฎหมาย ยอมจะตองพจารณาวาระยะเวลา

ทกำหนดไวในกฎหมายนนเปนระยะเวลาทกฎหมายมงหมายใหมสภาพบงคบ

๒๙ ด พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ.๒๕๓๕ มาตรา ๘ วรรคหนง ซงบญญตวา “การพจารณาคำขออนญาตตามพระราชบญญตน ผมอำนาจ

อนญาตจะตองดำเนนการพจารณา และแจงผลการพจารณาคำขอใหผยนคำขอทราบ

ภายในหกสบวนนบแตวนไดรบคำขออนญาต และถามไดแจงผลการพจารณาคำขอให

ผยนคำขอทราบภายในกำหนดระยะเวลาดงกลาว ใหถอวาผมอำนาจอนญาตมคำสง

อนญาตตามคำขอและตองออกใบอนญาตใหแกผยนคำขอนน” อนง ผเขยนมความเหนเกยวกบการบญญตกฎหมายดงทปรากฏในพระราชบญญตสงวนและคมครอง สตวปาฯ มาตรา ๘ วรรคหนงวานาจะไมสอดคลองกบวตถประสงคในการคมครองประโยชนสาธารณะและเปดโอกาสใหองคกรเจาหนาทฝายปกครองไมตองรบผดชอบในการตดสนใจ เพราะเมอถอวาการพจารณาคำขอไมเสรจในระยะเวลาทกฎหมายกำหนดมผลเปนการอนญาต ทงๆทความจรงไมปรากฏการตดสนใจขององคกร เจาหนาทฝายปกครองผทรงอำนาจเสยแลว กรณยอมมผลเปนการตดการตรวจสอบตามลำดบสายการบงคบบญชา และอาจมผลกอใหเกดการกระทำทไมสจรตในกระบวนพจารณาออกคำสงทางปกครองไดงายขนดวย ๓๐ ด พระราชบญญตทนายความ พ.ศ.๒๕๒๘ มาตรา ๖๗ วรรคสอง ซงบญญตวา “เมอนายกไดรบสำนวนคดมรรยาททนายความตามวรรคหนงแลว หากคณะ

กรรมการมไดวนจฉยและแจงคำวนจฉยมายงประธานกรรมการมรรยาททนายความ

ภายในหกสบวนนบแตวนไดรบสำนวน ใหถอวาคณะกรรมการมคำสงยนตามคำสง

ของคณะกรรมการมรรยาททนายความ เวนแตกรณทมการสอบสวนเพมเตม ระยะ

เวลาหกสบวนใหนบตงแตวนทไดรบสำนวนการสอบสวนเพมเตม”

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �3

หรอเปนระยะเวลาทกฎหมายมงหมายใหมผลเปนการเรงรดการปฏบตหนาท

ราชการ ระยะเวลาใดเปนระยะเวลาทเมอพจารณาจากกฎหมายทงฉบบ

พจารณาจากวตถประสงคของกฎหมาย ตลอดจนวตถประสงคของการ

กำหนดระยะเวลานน เหนไดวาเปนระยะเวลาทกำหนดขนเพอคมครองสทธ

เสรภาพหรอประโยชนของราษฎรโดยเฉพาะ ระยะเวลานนถอวาเปนระยะ

เวลาทกฎหมายมงหมายใหมสภาพบงคบ คำสงทางปกครองทออกเมอลวงพน

ระยะเวลาดงกลาวยอมถอวาเปนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย

บคคลผรบคำสงทางปกครองหรอตกอยภายใตบงคบของคำสงทางปกครองนน

ยอมสามารถอทธรณโตแยงเพอใหมการเพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาวได

สวนระยะเวลาใดไมไดเปนระยะเวลาทไดรบการกำหนดขนเพอคมครองสทธ

และเสรภาพของราษฎร แตไดรบการกำหนดขนเพอเรงรดการปฏบตราชการ

เชน กำหนดใหพจารณาคำอทธรณใหแลวเสรจภายในหกสบวน กำหนดให

พจารณาคำขออนญาตใหแลวเสรจภายในสามสบวน การฝาฝนระยะเวลา

ดงกลาวไมมผลทำใหคำสงทางปกครองทออกมานนเปนคำสงทางปกครองท

ไมชอบดวยกฎหมาย อยางไรกตามหาไดหมายความวาองคกรเจาหนาท

ผออกคำสงทางปกครองลวงพนระยะเวลาทกฎหมายกำหนดจะไมมความ

รบผดแตอยางใดไม องคกรเจาหนาทฝายปกครองผออกคำสงฯ อาจตอง

รบผดตามกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาท หรอความรบ

ผดทางวนย แตความรบผดดงกลาวเปนอกประเดนหนง ไมกระทบตอความ

สมบรณของคำสงทางปกครองทออกมาเกนระยะเวลาทกฎหมายกำหนดนน

๒.๔ แบบของคำสงทางปกครอง

โดยทวไปแลว องคกรเจาหนาทฝายปกครองอาจทำคำสงทาง

ปกครองเปนหนงสอ หรอวาจา หรอโดยการสอความหมายในรปแบบอนกได

แตตองมขอความหรอความหมายทชดเจนเพยงพอทผรบคำสงทางปกครองจะ

เขาใจได๓๑ เราอาจกลาวไดวาหลกการพนฐานเกยวกบการทำคำสงทาง

๓๑ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๓๔

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ปกครองในสวนของแบบ คอ หลกเสรภาพของเจาหนาทในการเลอกแบบของ

คำสงทางปกครอง อยางไรกตามหากมกฎหมายเฉพาะกำหนดแบบของคำสง

ทางปกครองไวอยางไร องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมจะตองทำคำสงทาง

ปกครองตามแบบทกำหนดไวในกฎหมายเฉพาะนน อนงมขอสงเกตวาใน

กรณทคำสงทางปกครองเปนคำสงโดยวาจา ถาผรบคำสงดงกลาวรองขอและ

การรองขอไดกระทำโดยมเหตผลอนสมควรภายในเจดวนนบแตมคำสง

ดงกลาว เจาหนาทผออกคำสงทางปกครองจะตองยนยนคำสงทางปกครองนน

เปนหนงสอ

การยนยนคำสงทางปกครองทออกดวยวาจาเปนหนงสอไมม

ผลกระทบตอการเรมมผลของคำสงทางปกครอง กลาวคอในกรณนคำสง

ทางปกครองยอมมผลเมอไดแจงโดยวาจา ไมใชเรมมผลเมอไดมการยนยน

คำสงทางปกครองเปนหนงสอ

๒.๕ การใหเหตผลประกอบการออกคำสงทางปกครอง

คำสงทางปกครองททำเปนหนงสอหรอคำสงทางปกครองทไดรบ

การยนยนเปนหนงสอจำเปนทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองจดใหม

เหตผลไวดวย สวนคำสงทางปกครองททำในรปแบบอน องคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองไมตองจดใหมเหตผล เหตผลทจดใหมนนอยางนอยทสดจะตอง

ประกอบดวย ขอ เทจจร งอน เปนสาระสำคญ ขอกฎหมายท อ างอ ง

ขอพจารณาและสนบสนนการใชดลพนจ๓๒

ถงแมพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ จะวางหลก

ทวไปวาคำสงทางปกครองททำเปนหนงสอหรอการยนยนคำสงทางปกครอง

เปนหนงสอจะตองจดใหมเหตผลไวกตาม แตกไมไดระบวาการจดใหมเหตผล

ดงกลาวนนจะตองจดไวทใด อยางไรกตามหากพจารณาจากวตถประสงคของ

กระบวนวธพจารณาทางปกครองแลว เราอาจกลาวเปนหลกไดวาการท

๓๒ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๓๙

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

กฎหมายกำหนดใหองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองใหเหตผลประกอบการ

ออกคำสงทางปกครองกเพอใหบคคลผรบคำสงทางปกครองทราบวาองคกร

เจาหนาทฝายปกครองอาศยขอเทจจรงและขอกฎหมายใดเปนฐานในการ

พจารณาออกคำสงทางปกครอง และการออกคำสงทางปกครองดงกลาวนน

ชอบดวยเหตผลหรอไม เมอบคคลดงกลาวไดทราบถงเหตผลในการออกคำสง

ทางปกครองแลว บคคลนนจะไดสามารถตอสปองกนสทธของตนไดอยาง

ถกตอง๓๓ ดงนนหากเปนกรณทคำสงทางปกครองใดเปนคำสงทางปกครองท

กระทบสทธของคกรณแลว องคกรเจาหนาทฝายปกครองจะตองใหเหตผล

ประกอบการออกคำสงทางปกครองไวในคำสงทางปกครองหรอเอกสารแนบ

ทายคำสงทางปกครอง หลกการดงกลาวนไดรบการยำไวอยางชดเจนใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๓๗ วรรคสองท

บญญตวา “นายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายอาจประกาศ

ในราชกจจานเบกษากำหนดใหคำสงทางปกครองกรณหนงกรณใดตองระบ

เหตผลไวในคำสงนนเองหรอในเอกสารแนบทายคำสงนนกได” ซงปจจบน

นไดมประกาศสำนกนายกรฐมนตรกำหนดใหคำสงทางปกครองททำเปน

หนงสอและการยนยนคำสงทางปกครองเปนหนงสอในกรณดงตอไปนตอง

ระบเหตผลไวในคำสงหรอในเอกสารแนบทายคำสง คอ

(๑) คำสงทางปกครองทเปนปฏเสธการกอตงสทธของคกรณ เชน

การไมรบคำขอ ไมอนญาต ไมอนมต ไมรบรอง ไมรบ

อทธรณ หรอไมรบจดทะเบยน

๓๓ ดวยเหตนในการออกคำสงทางปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองผออกคำสงฯยอมไมสามารถคดลอกแตเพยงตวบทกฎหมายทเปนฐานในการออกคำสงทางปกครองประการเดยวได แตตองระบขอเทจจรง การชงนำหนกขอเทจจรงตลอดจนการใชดลพนจใหเหนดวย อนงนอกเหนอจากวตถประสงคในการคมครองสทธของบคคลผรบคำสงทางปกครองแลว การทกฎหมายกำหนดใหองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองใหเหตผลประกอบการออกคำสงทางปกครองยงชวยใหกระบวนการทำงานของฝายปกครองเปนไปอยางโปรงใส และชวยในการควบคมตรวจสอบการกระทำของฝายปกครองตามลำดบสายการบงคบบญชาอกดวย

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

(๒) คำสงทางปกครองทเปนการเพกถอนสทธ เชน การเพกถอน

ใบอนญาต เพกถอนการอนมต เพกถอนการรบรอง หรอ

เพกถอนการรบจดทะเบยน

(๓) คำสงทางปกครองทกำหนดใหกระทำการหรอละเวนกระทำการ

(๔) คำสงทางปกครองทเปนการวนจฉยอทธรณ

(๕) คำสงยกเลกการสอบราคา การประกวดราคา หรอการ

ประมลราคา ทมผไดรบคดเลอกจากคณะกรรมการทมอำนาจ

หนาทในการพจารณาผลการดำเนนการดงกลาวแลว

มขอควรพจารณาประกอบวาโครงสรางบทบญญตมาตรา ๓๗

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ เปนโครงสรางทอาจกอให

เกดปญหาในการตความเกยวกบหนาทขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง

ในการใหเหตผลประกอบการออกคำสงทางปกครองไดวา หากไมเปนกรณ

ตามมาตรา ๓๗ วรรคสองประกอบกบประกาศสำนกนายกรฐมนตร และ

ไมเขาขอยกเวนอนใดแลว องคกรเจาหนาทฝายปกครองไมจำเปนตองระบ

เหตผลประกอบการออกคำสงทางปกครองไวในคำสงทางปกครองหรอ

เอกสารแนบทายคำสงทางปกครองนน กรณนผ เขยนมความเหนวาแม

นายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายจะไมไดประกาศกำหนดให

คำสงทางปกครองกรณหนงกรณใดตองมการระบเหตผลไวในคำสงฯ นนเอง

หรอในเอกสารแนบทายคำสงฯนน แตหากคำสงทางปกครองนนเปนคำสงท

โดยสภาพแลวเหนไดชดวาจำเปนทจะตองระบเหตผลใหบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองทราบเพอการตอสปกปองสทธของตน องคกรเจาหนาทฝายปกครอง

จะอางวาไมมกฎเกณฑกำหนดใหตนตองระบเหตผลไวในคำสงทางปกครอง

หรอเอกสารแนบทายคำสงทางปกครองดงกลาวไมได ดงนนประกาศสำนก

นายกรฐมนตรเรองดงกลาวจงไมใชเปนเครองกำหนดวาเฉพาะคำสงทาง

ปกครองทระบไวเทานนทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองระบเหตผลไวใน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

คำสงทางปกครองนนเองหรอในเอกสารแนบทายคำสงทางปกครองนน กลาว

อกนยหนงผเขยนเหนวาประกาศสำนกนายกรฐมนตรดงทไดกลาวมาขางตน

กำหนดหนาทในการใหเหตผลประกอบคำสงทางปกครองใหชดเจนขนวาคำสง

ทางปกครองใดเปนคำสงทางปกครองทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองระบ

เหตผลไวในคำสงทางปกครองนนหรอเอกสารแนบทายคำสงทางปกครองนน

ดวยเหตนคำสงทางปกครองทไมไดมการระบไวในประกาศสำนกนายก-

รฐมนตรดงทไดกลาวมาขางตน กอาจเปนคำสงทางปกครองทองคกร

เจาหนาทฝายปกครองตองระบเหตผลไวในคำสงทางปกครองหรอเอกสาร

แนบทายคำสงทางปกครองดวยเชนกน หากคำสงทางปกครองนนกระทบ

สทธคกรณและเหนประจกษชดวาบคคลผรบคำสงฯจำเปนตองทราบ

เหตผลในการออกคำสงทางปกครองนน แมการตความมาตรา ๓๗ วรรค

สอง ว.ปฏบต ในทำนองทกลาวมานดจะเปนการกำหนดหนาทใหแกองคกร

เจาหนาทฝายปกครองเกนกวาทบทกฎหมายลายลกษณอกษรกำหนด แต

การตความกฎหมายไมใชการพเคราะหตวอกษรเพยงถายเดยว แตตองคำนง

ถงวตถประสงคของกฎหมายประกอบดวยเสมอ การตความในลกษณะนจงไม

ตองหาม แตกลบจะชวยใหการบงคบใชกฎหมายเปนไปอยางสมเหตสมผล

เพราะหากไมตความในลกษณะเชนนการทพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครองฯ กำหนดใหตองมการใหเหตผลประกอบการออกคำสงทาง

ปกครองเปนหนงสอกยอมไมมความหมาย เนองจากผถกกระทบสทธไมอาจ

ทราบเหตผลของการออกคำสงทางปกครองนนได แมวาการตความใน

ลกษณะเชนนอาจจะเกดความไมแนนอนอยบางวานอกจากกรณทกำหนดไว

ในประกาศสำนกนายกรฐมนตรแลว จะมกรณใดอกบางทองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองจะตองใหเหตผลประกอบการออกคำสงทางปกครองไวในคำสง

ทางปกครองหรอเอกสารแนบทายคำสงทางปกครองนน อยางไรกตามถาเปน

กรณของคำสงทางปกครองทไมกระทบสทธบคคลใด กลาวคอเปนกรณท

บคคลผรบคำสงไดรบประโยชนแตเพยงอยางเดยว ไมมขอกำหนดประกอบใน

คำสงทางปกครองตดมาดวย และคำสงทางปกครองใดทโดยสภาพเหนได

วาการระบหรอไมระบเหตผลไวในคำสงทางปกครอง หรอเอกสารแนบทาย

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

คำสงทางปกครองไมกระทบสทธของบคคลผรบคำสงฯหรอมเหตจำเปนอนใด

อนมอาจกาวลวงได องคกรเจาหนาทฝายปกครองอาจบนทกเหตผลสรปใน

การออกคำสงทางปกครองดงกลาวนนไวในบนทกสรปสำนวน หรอแฟม

เอกสารภายในกได

องคกรเจาหนาทฝายปกครองไมตองใหเหตผลประกอบคำสงทาง

ปกครองททำเปนหนงสอหรอการยนยนคำสงทางปกครองเปนหนงสอ หาก

กรณตองดวยเงอนไขแหงมาตรา ๓๙ วรรคสาม ว.ปฏบต คอ

(๑) กรณทมผลตรงตามคำขอและไมกระทบสทธหนาทของบคคล

อน กรณดงกลาวน เปนกรณของคำสงทางปกครองท ให

ประโยชนแกบคคลผรบคำสงฯ และประโยชนทบคคลผรบ

คำสงไดรบไปนนตรงตามความประสงคของตนทไดแสดงไวใน

คำขอ ตลอดจนเมอพจารณาผลทมตอบคคลทสามแลว

ไมปรากฏวาคำสงทางปกครองดงกลาวกระทบสทธหนาทของ

บคคลทสามแตอยางใด กลาวอกนยหนงคำสงทางปกครองนน

ไมใชคำสงทางปกครองทมผลสองทาง

(๒) เหตผลนนเปนทรกนอยแลวโดยไมจำตองระบอก ทวาเหตผล

ในการออกคำสงทางปกครองเปนทรกนอยแลวน หมายความ

วาคกรณในกระบวนพจารณาทางปกครองอนจะเปนผทรบ

คำสงทางปกครองหรอตกอยในบงคบของคำสงทางปกครองได

ทราบขอเทจจรงและขอกฎหมายทองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองใชเปนฐานในการใหเหตผลและออกคำสงทาง

ปกครอง โดยไมจำเปนทองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะตอง

แจงเหตผลในการออกคำสงทางปกครองใหบคคลดงกลาว

ทราบอก วตถประสงคของการกำหนดขอยกเวนในกรณน

กเพอใหกระบวนพจารณาทางปกครองดำเนนไปงายและ

รวดเรวขน ตดขนตอนทไมจำเปนในการทำคำสงทางปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ออกไปเสย โดยเหตทบทบญญตในสวนนเปนขอยกเวน ใน

การใชบงคบจงตองตความโดยเครงครด ดงนนองคกร

เจาหนาทฝายปกครองจะหลกเลยงไมใหเหตผลในคำสงทาง

ปกครอง โดยอางวาไดแจงเหตผลในการออกคำสงฯใหคกรณ

ทราบแลวทางโทรศพทไมได

(๓) เปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบตามมาตรา ๓๒ ว.

ปฏบต ขอยกเวนในเรองนเปนการนำเอาหลกการปฏเสธสทธ

ของคกรณในการขอตรวจดเอกสารมาใชกบการใหเหตผลใน

คำสงทางปกครอง อยางไรเปนความลบนน พระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครองฯ ไมไดกำหนดไว ดวยเหตน

จงเปนกรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองพเคราะห

ขอเทจจรงเฉพาะกรณประกอบ ทงนโดยมแนวทางการใช

ดลพนจตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.

๒๕๔๐ มาตรา ๑๕ อนง มขอสงเกตวาระบบกฎหมายไทย

ใหการคมครองสถาบนพระมหากษตรยไวเปนพเศษ ดวยเหต

นขอมลขาวสารทกระทบตอสถาบนพระมหากษตรยจงเปน

ความลบเสมอ๓๔ ถาเหตผลในการออกคำสงทางปกครอง

ตงอยบนขอเทจจรงทสงผลกระทบตอสถาบนพระมหากษตรย

องคกรเจาหนาทฝายปกครองจะระบเหตผลนนในคำสงทาง

ปกครองไมได กรณดงกลาวนไมเกยวกบการตอสคดซงอาจม

ความจำเปนทตองนำขอเทจจรงดงกลาวนนมาประกอบการ

พจารณาในชนศาล

(๔) เปนการออกคำสงทางปกครองดวยวาจาหรอเปนกรณเรงดวน

แตตองใหเหตผลเปนลายลกษณอกษรในเวลาอนควรหาก

ผอยในบงคบของคำสงนนรองขอ ความจรงขอยกเวนขอนใน

๓๔ ด พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.๒๕๔๐ มาตรา ๑๔

�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

สวนของการออกคำสงทางปกครองดวยวาจาไมจำเปนตอง

บญญตไว เพราะคำสงทางปกครองทออกดวยวาจานนไมเปน

กรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองใหเหตผลประกอบ

คำสงทางปกครองอยแลว เพราะการใหเหตผลประกอบคำสง

ทางปกครองตามมาตรา ๓๗ วรรคหนง ว.ปฏบต เปนเรอง

ของคำสงทางปกครองททำเปนหนงสอและการยนยนคำสง

ทางปกครองเปนหนงสอเทานน คำวา “เปนการออกคำสง

ทางปกครองดวยวาจา” จงเปนกรณทผรางกฎหมายบญญต

ถอยคำเกนมา ดงนนจงตองอธบายความหมายของขอยกเวน

ในกรณนวาการออกคำสงทางปกครองในกรณเรงดวน

ประการหนง และการยนยนคำสงทางปกครองทออกดวย

วาจาเปนหนงสออกประการหนงเปนกรณทองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองไมจำเปนตองใหเหตผลประกอบการออกคำสง

ทางปกครอง เวนแตผอยในบงคบของคำสงทางปกครองนน

รองขอ องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมตองใหเหตผลเปน

ลายลกษณอกษรภายในระยะเวลาอนสมควรในภายหลง

๒.๖ การจดแจงสทธอทธรณโตแยงคำสงทางปกครอง

ในกรณทคำสงทางปกครองใดเปนคำสงทางปกครองทอาจ

อทธรณโตแยงตอไปได องคกรเจาหนาทผออกคำสงทางปกครองจะตองระบ

กรณทอาจอทธรณโตแยง การยนคำอทธรณหรอโตแยง (วาจะตองอทธรณ

โตแยงตอองคกรฝายปกครองใด) ตลอดจนระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอ

โตแยงดงกลาวใหบคคลผรบคำสงทางปกครองหรอผตกอยในบงคบของคำสง

ทางปกครองทราบดวย๓๕ ในกรณทมกฎหมายเฉพาะกำหนดกรณทอาจ

อทธรณหรอโตแยง องคกรเจาหนาทฝายปกครองทมอำนาจพจารณา

๓๕ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๔๐ วรรคหนง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �1

คำอทธรณหรอโตแยง ตลอดจนระยะเวลาอทธรณหรอโตแยง องคกร

เจาหนาทฝายปกครองผออกคำสงทางปกครองยอมจะตองจดแจงสทธอทธรณ

หรอโตแยงตามหลกเกณฑทไดรบการบญญตไวในกฎหมายเฉพาะนนลงไวใน

คำสงทางปกครอง ถากฎหมายเฉพาะทเปนฐานแหงการออกคำสงทาง

ปกครองไมไดกำหนดหลกเกณฑการอทธรณหรอโตแยงคำสงทางปกครองไว

โดยเฉพาะและปรากฏวาคำสงทางปกครองดงกลาวนนไมไดออกโดยรฐมนตร

หรอคณะกรรมการทมอำนาจวนจฉยชขาดเปนทสดในฝายปกครอง องคกร

เจาหนาทฝายปกครองผออกคำสงทางปกครอง (ในชนตน) จะตองจดแจง

สทธอทธรณโดยกำหนดใหบคคลผรบคำสงทางปกครองหรอผทตกอยใน

บงคบของคำสงทางปกครองอทธรณตอตนเองภายในสบหาวนนบแตวนท

บคคลดงกลาวไดรบแจงคำสงทางปกครอง๓๖

๓๖ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๔๔ อนง ในสวนทเกยวกบทองถน คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดเคยใหความเหนไวในเรองเสรจท ๙๘/๒๕๔๒ วากรณคำสงทางปกครองซงไดระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยงการยนคำอทธรณหรอคำโตแยงและระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยงไวแลวตามมาตรา ๔๐ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ ถาคกรณมไดยนคำอทธรณตอเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองหรอยนคำอทธรณเมอพนระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอโตแยง ตองถอวา คำอทธรณดงกลาวไมมผลเปนการยนอทธรณตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ เพราะคกรณไดทราบอยแลววาจะตองยนอทธรณตอใคร ภายในระยะเวลาเทาใด กรณตามทมการหารอปรากฏวา จงหวดนครสวรรคซ งไดออกคำส งจงหวดนครสวรรค ท ๑๑๐๘/๒๕๔๑ ลงวนท ๗ พฤษภาคม ๒๕๔๑ สงใหนายวนยฯ พนจากตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา มไดปฏบตใหถกตองครบถวนตามมาตรา ๔๐ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ กลาวคอ คำสงทางปกครอง ดงกลาวไมไดระบกรณทอาจอทธรณหรอการโตแยงไวดวย นายวนยฯ จงไมอาจทราบไดวาจะตองอทธรณคำสงทางปกครองดงกลาวตอใคร ภายในระยะเวลาเทาใด และมผลทำใหระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยงขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำสงทางปกครองดงกลาวตามมาตรา ๔๐ วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ การทนายวนยฯ ยนอทธรณคำสงทางปกครองนนตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดยมไดยนตอผวาราชการจงหวดนครสวรรค

�2 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

การฝาฝนไมปฏบตตามเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมายของ

คำสงทางปกครองในขอน กลาวคอ การไมจดแจงสทธอทธรณหรอโตแยง

คำสงทางปกครองหรอจดแจงสทธอทธรณหรอโตแยงโดยไมถกตองไวในใน

คำสงทางปกครองไมสงผลถงขนาดทำใหคำสงทางปกครองดงกลาวเปน

คำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงอาจถกเพกถอนได คำสงทาง

ปกครองทไมมการจดแจงสทธอทธรณหรอโตแยงยงคงเปนคำสงทางปกครอง

ทมผลสมบรณในทางกฎหมาย (หากไมตองดวยเหตแหงความไมชอบดวย

กฎหมายประการอน) เพยงแตระยะเวลาในการอทธรณหรอโตแยงคำสงทาง

ปกครองดงกลาวจะเรมนบกตอเมอองคกรเจาหนาทฝายปกครองผออกคำสงฯ

ไดแจงสทธอทธรณหรอโตแยงคำสงทางปกครองนนไปยงผรบคำสงทาง

ปกครองในภายหลง ถาไมมการแจงสทธอทธรณหรอโตแยงดงกลาวใน

ภายหลงและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงคำสงทางปกครองสนกวาหนงป

ใหขยายระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงคำสงทางปกครองเปนหนงปนบแต

วนรบ (แจง) คำสงทางปกครอง๓๗

อนง คำสงทางปกครองทออกโดยรฐมนตรหรอคณะกรรมการทม

อำนาจวนจฉยชขาดเปนทสดในฝายปกครอง แมวาจะเปนคำสงทางปกครอง

ทไมอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดในฝายปกครองซงสงผลใหองคกร

เจาหนาทฝายปกครองทออกคำสง (รฐมนตรหรอคณะกรรมการ) ไมตอง

ซงเปนเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองดงกลาวตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ นน เนองมาจากความบกพรองของคำสงทางปกครองดงกลาวนนเองทมไดปฏบตใหเปนไปตามมาตรา ๔๐ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ ดงนน จงไมเปนเหตใหการยนอทธรณตองเสยไป อนงคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองมความเหนวา กรณนสามารถแกไขไดโดยใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยสงหนงสออทธรณดงกลาวไปใหผวาราชการจงหวดนครสวรรคเพอพจารณาคำอทธรณตอไปตามมาตรา ๔๕ แหงพระราชบญญตวธปฎบตราชการทางปกครองฯ ๓๗ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๔๐ วรรคสอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �3

จดแจงสทธอทธรณหรอโตแยงไวในคำสงทางปกครองนน แตโดยเหตทคำสง

ทางปกครองทออกโดยรฐมนตรหรอคณะกรรมการทมอำนาจวนจฉยชขาด

เปนทสดเปนคำสงทางปกครองทอาจฟองตอศาลปกครองได รฐมนตรหรอ

คณะกรรมการผออกคำสงฯจงตองระบวธการยนคำฟองและระยะเวลาสำหรบ

ยนคำฟองไวในคำสงทางปกครองดงกลาวดวย ทงนตามพระราชบญญตจดตง

ศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๕๐ ในกรณ

ทปรากฏวารฐมนตรหรอคณะกรรมการผออกคำสงฯ ไมไดจดแจงวธการยน

คำฟองและระยะเวลาสำหรบยนคำฟองไวในคำสงทางปกครอง ใหรฐมนตร

หรอคณะกรรมการผออกคำสงฯแจงขอความดงกลาวใหผรบคำสงทราบโดย

ไมชกชา ในกรณเชนนใหระยะเวลาสำหรบยนคำฟองเรมนบใหมตงแตวนท

ผรบคำสงฯ ไดรบแจงขอความดงกลาว ถาไมมการแจงใหมและระยะเวลา

สำหรบยนคำฟองตอศาลปกครองมกำหนดนอยกวาหนงป ใหขยายเวลา

สำหรบยนคำฟองเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำสงฯ๓๘ หลกเกณฑในการจด

แจงวธการและระยะเวลาในการยนฟองคดตอศาลปกครองทกลาวมาน ไมได

ใชบงคบกบรฐมนตรหรอคณะกรรมการทมอำนาจวนจฉยชขาดเปนทสดใน

ฝายปกครองเทานน แตใชบงคบกบองคกรเจาหนาทฝายปกครองทงหมดซง

ออกคำสงทางปกครองทไมอาจอทธรณโตแยงตอไปไดอกแลวในฝายปกครอง

และเปนคำสงทางปกครองทอาจฟองตอศาลปกครองไดตามพระราชบญญต

จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

๓๘ ด พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๕๐ วรรคสองและวรรคสาม

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

๓. เงอนไขทางเนอหาแหงความชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง

๓.๑ ความสอดคลองกบรฐธรรมนญของกฎหมายทเปนฐานแหงอำนาจ

โดยทวไปแลวคำสงทางปกครองทมลกษณะเปนการสรางภาระ

หรอเปนผลรายตอผรบคำสงฯ กลาวอกนยหนงคำสงทางปกครองทกาวลวง

เขาไปกระทบสทธเสรภาพของบคคลผรบคำสงฯ จะตองออกมาโดยมฐานทาง

กฎหมายรองรบ ทงนตามหลก “ไมมกฎหมาย ไมมอำนาจ” ดงทไดอธบาย

มาขางตน กฎหมายทกลาวถงนแมวาโดยทวไปแลวหมายถงกฎหมายระดบ

พระราชบญญต อยางไรกตามองคกรนตบญญตอาจตรากฎหมายระดบ

พระราชบญญตมอบอำนาจใหองคกรฝายปกครองออกกฎหมายลำดบรอง

(กฎกระทรวง ฯลฯ) หรอตรากฎหมายมอบอำนาจใหองคการปกครองตนเอง

ออกกฎหมายองคการบญญต (เทศบญญต ฯลฯ) หรอตรากฎหมายมอบ

อำนาจใหองคกรอนใดตรากฎเกณฑทางกฎหมายกำหนดเงอนไขการออก

คำสงทางปกครองได กฎหมายระดบพระราชบญญตหรอกฎหมายลำดบ

รองตลอดจนขอบงคบอนใดทตราขนโดยอาศยฐานจากกฎหมายระดบ

พระราชบญญตยอมจะตองสอดคลองกบรฐธรรมนญดวย มฉะนนยอมถอวา

คำสงทางปกครองทออกมาโดยอาศยฐานทางกฎหมายทขดตอรฐธรรมนญ

เปนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย๓๙

๓๙ คำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายเนองตงอยบนฐานของกฎหมาย ทขดตอรฐธรรมนญน หากไมตองดวยเหตแหงความเปนโมฆะแลว ยอมถอวาเปน คำสงทางปกครองทมผลในทางกฎหมายจนกวาจะถกบอกลาง ดวยเหตนหากบคคลผรบคำสงทางปกครองไมอทธรณโตแยงในระยะเวลาทกฎหมายกำหนด คำสงทางปกครองดงกลาวอาจเปนคำสงทางปกครองทมผลบงคบผกพนไดเชนกน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ในกรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะดำเนนการวนจฉย

สงการในทางทเปนประโยชนกบราษฎร เชน การใหเงนอดหนนเกษตรกร

โดยหลกแลวไมจำเปนทจะตองมกฎหมายใหอำนาจอยางชดแจง แตอยางนอย

จะตองมฐานในทางกฎหมายทแสดงถงความเชอมโยงกบรฐสภาซงเปนองคกร

ทมความชอบธรรมสงสดในระบอบประชาธปไตย เชน การกำหนดวงเงนงบ

ประมาณการใชจายในเรองดงกลาวไวในพระราชบญญตงบประมาณรายจาย

ประจำป เปนตน

๓.๒ ความมอำนาจในการใชคำสงทางปกครองเปนเครองมอดำเนนการ

ในกรณทกฎหมายกำหนดใหอำนาจองคกรฝายปกครองในการใช

คำสงทางปกครองเปนเครองมอเพอบงคบการตามกฎหมายอยางชดแจง กรณ

ยอมไมมปญหาทจะตองพเคราะหวาในเรองดงกลาวองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองสามารถออกคำสงทางปกครองไดหรอไม อยางไรกตามมกฎหมาย

จำนวนไมนอยทไมไดระบถงวธการบงคบการตามกฎหมายเอาไวอยางแจงชด

ดงนนปญหาสำคญประการหนงในการพจารณาความชอบดวยกฎหมายของ

คำสงทางปกครองในแงเนอหา คอปญหาทวาเราจะทราบไดอยางไรวาองคกร

นตบญญตไดมอบอำนาจใหองคกรฝายปกครองใชคำสงทางปกครองเปน

เครองมอในการดำเนนการเพอใหบรรลภารกจทางปกครอง โดยเฉพาะอยาง

ยงกรณทองคกรนตบญญตกำหนดหนาทใหเอกชนตองปฏบต หรอกำหนดให

องคกรฝายปกครองมอำนาจในการเรยกรองใหเอกชนตองปฏบต แตไมได

กำหนดลกษณะของเครองมอในการบงคบใหเอกชนตองปฏบตตามหนาทนน

เมอพจารณาจากสภาพการปฏบตงานขององคกรฝายปกครองแลว กรณทไม

ปรากฏวามบทมาตราของกฎหมายใหอำนาจองคกรเจาหนาทฝายปกครอง

ออกคำสงทางปกครองอยางชดเจน องคกรเจาหนาทฝายปกครองกอาจออก

คำสงทางปกครองได หากพจารณาจากกฎหมายฉบบนนทงฉบบแลว เหนได

วาเปนกรณทองคกรนตบญญตประสงคใหองคกรเจาหนาทฝายปกครองม

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

อำนาจออกคำสงทางปกครอง ทงนโดยกฎหมายฉบบนนจะตองไดรบการ

บญญตใหเหนเนอหาของการกระทำขององคกรเจาหนาทฝายปกครองไดอยาง

ชดเจนเพยงพอในลกษณะทองคกรเจาหนาทฝายปกครองใชอำนาจในฐานะ

ทเหนอกวาเอกชนปฏบตภารกจทางปกครอง (ทงนเปนไปตามหลกไมม

กฎหมาย ไมมอำนาจ) เนอหาของการกระทำทางปกครองทกลาวถงน หมายถง

กรณทกฎหมายกำหนดหนาทใหเอกชนตองปฏบตและองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองเปนองคกรทมอำนาจฝายเดยวบงคบการใหเปนไปตามหนาทนน

โดยอาศยหลกเกณฑทกลาวมาขางตน ในกรณทองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองจะดำเนนการบงคบตามสทธเรยกรองอนเกดจากสญญาทาง

ปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมไมอาจใชคำสงทางปกครองเปน

เครองมอในการดำเนนการได ไดแตแสดงเจตนาใชสทธเรยกรองหรอฟองรอง

คสญญาฝายเอกชนเปนจำเลยตอศาล เพราะโดยสภาพของเรองแลว องคกร

เจาหนาทฝายปกครองอยในฐานะเปนคสญญา ไมไดอยในฐานะทเหนอกวา

คสญญาฝายเอกชน เวนแตจะมกฎหมายใหอำนาจองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองบงคบการตามสญญาทางปกครองโดยอาศยคำสงทางปกครองเปน

เครองมอได

ในสวนของการบ งคบการตามสทธ เรยกรองอน เกดจาก

นตสมพนธระหวางรฐกบขาราชการนน อาจเปนปญหาใหอภปรายไดวาใน

กรณทรฐมสทธเรยกรองบางประการจากขาราชการ รฐสามารถออกคำสง

ทางปกครองบงคบแกขาราชการไดหรอไม หากไมมกฎหมายกำหนด

เครองมอในการบงคบการตามสทธเรยกรองนนอยางชดแจง เชน รฐจายเงน

เดอนใหขาราชการเกนกวาทขาราชการผนนพงไดรบ หากขาราชการผนน

ไมยนยอมคนเงนเดอนสวนทไดรบเกนไป รฐจะตองฟองรองเรยกเงนคนหรอ

สามารถออกคำสงทางปกครองเรยกเงนคนจากขาราชการผนนได กรณน

ผเขยนมความเหนวานตสมพนธระหวางรฐกบขาราชการเปนนตสมพนธทม

ลกษณะพเศษ อำนาจในการออกคำสงทางปกครองบงคบแกขาราชการของ

ตนตองถอวาเปนอำนาจเฉพาะอนเกดจากนตสมพนธพเศษระหวางรฐกบ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ขาราชการ ดงนนแมไมมกฎหมายใหอำนาจรฐอยางชดแจง รฐกสามารถออก

คำสงทางปกครองในกรณนได โดยไมจำเปนตองฟองรองขาราชการผนน

ตอศาลเพอบงคบการตามสทธเรยกรองของตน อยางไรกตามขาราชการผได

รบคำสงทางปกครองใหชำระเงนเดอนทจายเกนไปอาจอทธรณโตแยงคำสง

ทางปกครองดงกลาวได

๓.๓ ความถกตองของการใชดลพนจ๔๐

ในกรณทกฎหมายกำหนดใหองคกรเจาหนาทฝายปกครองม

ดลพนจ องคกรเจาหนาทฝายปกครองมหนาทตองใชดลพนจใหถกตอง

๔๐ ในระบบกฎหมายไทยมบางกรณทกฎหมายกำหนดใหผใชอำนาจสงการทางปกครองตองผกพนกบคำวนจฉยขององคกรทางปกครองในระดบทสงกวาและออก คำสงไปตามนน เชน ความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท ๑๙๔/๒๕๔๙ ซงคณะกรรมการกฤษฎกาไดใหความเหนไววา “แมพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ จะกำหนดใหเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองเปน ผมอำนาจพจารณาอทธรณคำสงทตนทำขน โดยกรณท เหนดวยกบคำอทธรณ กสามารถเปลยนแปลงคำสงตามความเหนของตนได ทงน ตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง ประกอบกบมาตรา ๔๕ วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาว แตการใชอำนาจพจารณาอทธรณคำสงทางปกครองตามบทบญญตแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ นน เจาหนาทตองผกพนตามแนวทางการใชดลพนจหรอการวนจฉยของผบงคบบญชาหรอองคกรผกำกบดแลการใชอำนาจดงกลาวดวย

กรณทหารอมาน ขอเทจจรงปรากฏวา นายกองคการบรหารสวนจงหวด

สงหบรไดมคำสงใหนายมวน ดรอด ชดใชคาสนไหมทดแทนจำนวน ๗๔,๐๑๖.๓๕

บาท แกองคการบรหารสวนจงหวดสงหบร ซงเปนการดำเนนการตามความเหนของ

กระทรวงมหาดไทยทไดตรวจสอบสำนวนการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดฯ

และวนจฉยสงการในฐานผกำกบดแลใหองคการบรหารสวนจงหวดปฏบตตามทเหนวา

ถกตอง โดยถอปฏบตตามขอ ๓๘๔๐ ประกอบกบขอ ๑๘

๔๐ ของระเบยบสำนกนายก

รฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

พ.ศ. ๒๕๓๙ ซงใชบงคบโดยอนโลมกบหนวยงานของรฐทเปนราชการสวนทองถน

ทงน ตามนยมตคณะรฐมนตร วนท ๑๒ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๓๙๔๐ และคำสง

กระทรวงมหาดไทย ลงวนท ๑ กรกฎาคม ๒๕๔๐๔๐

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กลาวคอ จะตองใชดลพนจบนพนฐานของขอเทจจรงทถกตอง ตองไมกาวลวง

กรอบของกฎหมาย ยงไปกวานนการใชดลพนจจะตองไมขดตอวตถประสงค

หรอเจตนารมณของกฎหมาย หากองคกรฝายปกครองกำหนดระเบยบ

กฎเกณฑตางๆ ขนใชบงคบ ในการใชดลพนจองคกรฝายปกครองยอมตอง

ผกพนตามกฎเกณฑทตนเองกำหนดขนดวย๔๑ และในทสดแลวการใชดลพนจ

ขององคกรฝายปกครองยอมจะตองมเหตผลรบฟงได ไมใชใชดลพนจโดย

อำเภอใจ

๓.๔ ความสอดคลองกบหลกความพอสมควรแกเหต

แมวาหลกความพอสมควรแกเหตจะเปนหลกเกณฑการใช

ดลพนจประการหนง แตโดยทหลกการดงกลาวนมความสำคญเปนพเศษ

จงสมควรทจะตองไดรบการตรวจสอบอยางระมดระวงทกครงทพจารณา

เนอหาของคำสงทางปกครอง รายละเอยดในเรองนไดอธบายไวแลวในตอนตน

๓.๕ ความชดเจนแนนอนของเนอหา

ในการออกคำสงทางปกครองนน องคกรฝายปกครองตองแสดง

เจตนาของตนออกมาใหเหนประจกษชดและเจตนาทแสดงออกมานนตองเปน

กรณดงกลาว เพอใหการตรวจสอบของกระทรวงมหาดไทยตามระเบยบสำนก

นายกรฐมนตรฯ มผลทางกฎหมายโดยสมบรณ เมอนายกองคการบรหารสวนจงหวด

สงหบรไดมคำสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนภายหลงการตรวจสอบสำนวนของ

กระทรวงมหาดไทยและไดสงการตามความเหนของกระทรวงมหาดไทยแลว หากม

การอทธรณคำสง นายกองคการบรหารสวนจงหวดสงหบรตองผกพนตามความเหน

ของกระทรวงมหาดไทยในการวนจฉยอทธรณ ดงนน การทนายกองคการบรหารสวน

จงหวดสงหบรมคำสง ลงวนท ๒๔ กมภาพนธ ๒๕๔๘ ใหงดเรยกคาสนไหมทดแทน

จากนายมวนฯ จงเปนการดำเนนการทไมชอบ นายกองคการบรหารสวนจงหวด

สงหบรจงตองเพกถอนคำสงดงกลาว และมคำสงใหมตามความเหนของกระทรวง

มหาดไทย”

๔๑ ด คำพพากษาฎกาท ๒๑๐๖/๒๕๒๕ เปนตน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ทเขาใจไดสำหรบผรบการแสดงเจตนา การกำหนดเนอหาของคำสงทาง

ปกครองใหชดเจนแนนอนเปนทเขาใจไดนนบวามความสำคญอยางยง คำสง

ทางปกครองใดพจารณาในทางภาวะวสยแลว เปนคำสงทางปกครองทไมอาจ

เขาใจไดวาองคกรเจาหนาทผออกคำสงมงประสงคใหบคคลผรบคำสงฯหรอ

ผตกอยภายใตบงคบของคำสงฯ กระทำหรองดเวนกระทำการใด ยอมถอวา

คำสงทางปกครองนนบกพรองอยางรนแรงและเหนประจกษชด จงตกเปน

โมฆะได

๓.๖ ความเปนไปไดท ง ในทางขอ เท จจร งและขอกฎหมายในการปฏบตตามคำสงทางปกครอง

ถงแมวาคำสงทางปกครองจะออกมาโดยมฐานในทางกฎหมาย

รองรบอยางชดเจนกตาม แตองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะอาศยฐาน

ในทางกฎหมายดงกลาวกำหนดกฎเกณฑทพนวสยในทางขอเทจหรอเปนไป

ไมไดในทางกฎหมายใหเอกชนตองปฏบตไมได การกระทำในลกษณะ

ดงกลาวยอมถอวาขดกบหลกนตรฐ คำสงทางปกครองทมเนอหาเชนนยอม

ตกเปนโมฆะ

๓.๗ ความสอดคลองของเนอหาของคำสงทางปกครองกบกฎหมายในลำดบชนทสงกวา

นอกจากกฎหมายทเปนฐานแหงอำนาจในการออกคำสงทาง

ปกครองจะตองไมขดตอรฐธรรมนญดงทไดกลาวมาแลว ในการกำหนด

เนอหาของคำสงทางปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองจะกำหนดเนอหา

ใหขดตอกฎหมายทใชบงคบอยจรงในบานเมองไมได กฎหมายในทน หมาย

ถงกฎหมายในทกลำดบชนไมวาจะเปนกฎหมายลำดบรอง กฎหมายแมบท

หรอรฐธรรมนญกตาม ยงไปกวานนผเขยนยงเหนตอไปวาในการกำหนด

เนอหาของคำสงทางปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองตองผกพนตอ

�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กฎหมายทไมเปนลายลกษณอกษร ซงไดแก กฎหมายประเพณและหลก

กฎหมายทวไปดวย และเนองจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐ มาตรา ๒๗ บญญตใหสทธและเสรภาพทไดรบการ

รบรองไวในรฐธรรมนญมผลผกพนองคกรของรฐในการตรากฎหมาย การใช

บงคบกฎหมายและการตความกฎหมายทงปวง๔๒ ในการกำหนดเนอหาของ

คำสงทางปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองจะกำหนดเนอหาของคำสงฯ

ดงกลาวใหขดกบบทบญญตวาดวยสทธเสรภาพไมได เวนแตจะมกฎหมายท

ออกมาโดยสอดคลองกบรฐธรรมนญบญญตเปนขอยกเวนไว ดวยเหตนคำสง

ทางปกครองทออกมาโดยขดกบหลกความเสมอภาคซงไดรบการรบรองไวใน

รฐธรรมนญฯ มาตรา ๓๐ จงเปนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย

และอาจถกเพกถอนได

๔๒ ด รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ มาตรา ๒๗ ซงบญญตวา “สทธและเสรภาพทรฐธรรมนญนรบรองไวโดยชดแจง โดยปรยาย หรอโดยคำวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ยอมไดรบความคมครอง และผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐโดยตรงในการตรากฎหมาย การใชบงคบกฎหมายและการตความกฎหมายทงปวง”

ต อ น ท

๓ ต อ น ท

การลบลางคำสงทางปกครอง

๑. ขอความทวไป

คำสงทางปกครองซงเปนรปแบบของการกระทำทาง

ปกครองทสำคญทสดนนมคณลกษณะพเศษทไมปรากฏในการ

กระทำทางปกครองรปแบบอนหลายประการ คณลกษณะท

โดดเดนประการหนงของคำสงทางปกครอง คอ แมวาองคกร

เจาหนาทฝายปกครองจะออกคำสงทางปกครองโดยไมชอบดวย

กฎหมายกตาม แตโดยหลกแลวคำสงทางปกครองนนยอมมผล

ในทางกฎหมาย เวนเสยแตวาความไมชอบดวยกฎหมายของ

คำสงทางปกครองนนเปนความไมชอบดวยกฎหมายอยาง

รนแรงและเหนประจกษชด คำสงทางปกครองนนจงจะเปน

คำสงทางปกครองทเปนโมฆะ ซงหมายความวาคำสงทาง

ปกครองดงกลาวนนไมกอใหเกดผลในทางกฎหมายดงทผออก

คำสงฯตองการ ดวยเหตนในกรณทวไป แมองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองจะออกคำสงทางปกครองโดยไมชอบดวยกฎหมาย

แตหากคำสงทางปกครองดงกลาวไมตกเปนโมฆะแลว คำสง

ทางปกครองนนยอมมผลผกพนบคคลผรบคำสงใหตองปฏบต

ตาม ทงนจนกวาคำสงทางปกครองนนจะสนผลลง

คำสงทางปกครองอาจสนผลลงไดในหลายลกษณะ เชน

สนผลลงโดยเงอนเวลา โดยเงอนไข หรอ โดยสภาพของเรอง

เนองจากไดมการปฏบตตามคำสงทางปกครองแลว แตการสน

ผลของคำสงทางปกครองทเกดขนบอยทสด คอ การสนผลลง

โดยการเจตนาลบลางโดยองคกรของรฐ โดยทวไปแลวองคกร

ของรฐทสามารถลบลางคำสงทางปกครองได ยอมไดแก

องคกรตลาการ ทงนโดยการพพากษาเพกถอนคำสงทาง

ปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย และ องคกรฝายปกครอง

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

การลบลางคำสงทางปกครองโดยองคกรฝายปกครองอาจเกดขนไดในสอง

ลกษณะใหญๆ คอ ในกระบวนพจารณาชนอทธรณโตแยงคำสงทางปกครอง

และนอกกระบวนพจารณาชนอทธรณโตแยงคำสงทางปกครอง โดยการ

พจารณาลบลางคำสงทางปกครองนอกกระบวนพจารณาอทธรณโตแยงคำสง

ทางปกครองนน องคกรเจาหนาทฝายปกครองอาจแสดงเจตนายกเลกคำสง

ทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย หรอ เพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบ

ดวยกฎหมาย ซงเงอนไขในการลบลางคำสงทางปกครอง หรอทำใหคำสงทาง

ปกครองดงกลาวสนผลลงมความแตกตางกน การลบลางคำสงทางปกครองท

จะกลาวตอไปในขอเขยนฉบบนจะจำกดเฉพาะการลบลางคำสงทางปกครอง

ขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง ทงนเฉพาะการลบลางนอกกระบวน

พจารณาอทธรณโตแยงคำสงทางปกครองในชนเจาหนาทเทานน การลบลาง

คำสงทางปกครองในกระบวนพจารณาอทธรณโตแยงในชนเจาหนาทเปนอก

เรองหนงทจะตองกลาวถงและอธบายในบรบทของการอทธรณโตแยงคำสง

ทางปกครอง

๒. ขอพจารณาเบองตนเกยวกบการลบลาง คำสงทางปกครอง

ในการทำความเขาใจการลบลางคำสงทางปกครองขององคกรเจาหนาท

ฝายปกครองนอกกระบวนพจารณาอทธรณโตแยงคำสงทางปกครองนน

จะตองพเคราะหในเบองตนเสยกอนวาคำสงทางปกครองทองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองจะลบลางนนเปนคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายหรอคำสง

ทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย และคำสงทางปกครองดงกลาวนน

พจารณาจากแงมมของบคคลทตกอยภายใตบงคบแลวเปนคำสงทางปกครอง

ทใหประโยชน หรอเปนคำสงทางปกครองทสรางภาระ

ในการพเคราะหวาคำสงทางปกครองคำสงใดคำสงหนงเปนคำสงทชอบ

ดวยกฎหมายหรอไมนน ใหพจารณาจากเวลาทองคกรเจาหนาทฝายปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ไดออกคำสงทางปกครองนนเปนสำคญวา ในเวลานนองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองไดออกคำสงทางปกครองถกตองครบถวนตามเงอนไขแหงความชอบ

ดวยกฎหมายของคำสงทางปกครองหรอไม คำสงทางปกครองใดท ณ เวลา

ออกคำสงเปนคำสงทางปกครองทออกมาถกตองครบถวนตามเงอนไขแหง

ความชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง คำสงทางปกครองนนยอมเปน

คำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย หากองคกรเจาหนาทฝายปกครอง

ตองการลบลางคำสงทางปกครองหรอทำใหคำสงทางปกครองดงกลาวสนผลลง

โดยหลกแลวองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะตองปฏบตตามหลกเกณฑ

เกยวกบการยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย ทงนโดยมพกตอง

คำนงวาในเวลาตอมาขอกฎหมายหรอขอเทจจรงจะเปลยนแปลงไปจนทำให

องคกรเจาหนาทไมอาจจะออกคำสงทางปกครองนนได ตงแตแรก หรอไม

สำหรบคำสงทางปกครองท ณ เวลาออกคำสงเปนคำสงทางปกครองทออกมา

โดยไมสอดคลองกบเงอนไขแหงความชอบดวยกฎหมายของคำสงทาง

ปกครอง คำสงทางปกครองนนยอมเปนคำสงทางปกครองทไมชอบดวย

กฎหมาย ในการลบลางคำสงทางปกครองดงกลาว โดยหลกแลวองคกร

เจาหนาทฝายปกครองจะตองปฏบตตามหลกเกณฑเกยวกบการเพกถอนคำ

สงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย

สำหรบการพจารณาวาคำสงทางปกครองใดเปนคำสงทางปกครองทให

ประโยชน หรอเปนคำสงทางปกครองทสรางภาระ (ไมใหประโยชน) มความ

สำคญในแงของการลบลาง ทงนเนองจากการลบลางคำสงทางปกครองทให

ประโยชนแกผรบคำสงยอมมเงอนไขทซบซอนยงยากกวาการลบลางคำสงทาง

ปกครองทสรางภาระแกผรบคำสงฯ คำสงทางปกครองทใหประโยชนแกผรบ

คำสงอาจจะเปนคำสงทางปกครองทเปนการใหเงน ทรพยสน หรอประโยชน

อนใดทแบงแยกได หรอ ใบอนญาตตางๆ สวนคำสงทางปกครองทสรางภาระ

ยอมไดแก คำสงทางปกครองทกระทบสทธหรอประโยชนไดเสยทงหลาย

ทงปวงของผรบคำสง เชน คำสงลงโทษทางวนย คำสงเพกถอนใบอนญาต

เปนตน ดงนนการวนจฉยวาคำสงทางปกครองใดเปนคำสงทางปกครองทให

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ประโยชนหรอไม จงตองพจารณาจากมมมองของบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองเปนสำคญ ดงนน ในกรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองการจะ

ลบลางคำสงทางปกครองทสรางภาระ เพอทจะออกคำสงทางปกครองใหมท

สรางภาระยงกวา องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมจะตองปฏบตตาม

หลกเกณฑและเงอนไขในการลบลางคำสงทางปกครองทใหประโยชน ในทาง

กลบกน ถาองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองการลบลางคำสงทางปกครอง

ทใหประโยชน ทงนเพอทจะออกคำสงทางปกครองทใหประโยชนกบผรบ

คำสงยงกวา องคกรเจาหนาทฝายปกครองตองปฏบตตามหลกเกณฑและ

เงอนไขในการลบลางคำสงทางปกครองทสรางภาระ

โดยทวไปแลว การลบลางคำสงทางปกครอง คอ การเพกถอนคำสง

ทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย และการยกเลกคำสงทางปกครองทชอบ

ดวยกฎหมายถอเปนดลพนจขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง๔๓ ซง

หมายความวาแมเงอนไขในการลบลางคำสงทางปกครองตามกฎหมายมอย

อยางครบถวน องคกรเจาหนาทฝายปกครองอาจจะไมดำเนนการเพกถอน

หรอยกเลกคำสงทางปกครองกได อนง คำสงเพกถอนคำสงทางปกครองทไม

ชอบดวยกฎหมาย หรอคำสงยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย

ยอมถอวาเปนคำสงทางปกครองเชนกน ดงนนโดยหลกแลวคำสงดงกลาว

ยอมถกเพกถอนหรอยกเลกตอไปไดเชนกน

๓. การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการสรางภาระ

การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการสราง

ภาระเปนไปตามหลกเกณฑทวไปในมาตรา ๕๐ สวนแรก ว . ปฏบต

ซงองคกรเจาหนาทฝายปกครองมอำนาจในการเพกถอนคำสงทางปกครอง

๔๓ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๔๙

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ดงกลาวทงหมดหรอบางสวน โดยจะกำหนดใหผลยอนหลงหรอไมยอนหลง

หรอมผลในอนาคตกได อำนาจในการเพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาวน

เปนอำนาจดลพนจ ซงหมายความวาลำพงแตเฉพาะขอเทจจรงทวาคำสงทาง

ปกครองทองคกรเจาหนาทฝายปกครองออกไปนนเปนคำสงทางปกครองทไม

ชอบดวยกฎหมาย ยงไมมผลเปนการบงคบใหองค กรเจาหนาทฝายปกครอง

ตองดำเนนการเพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาวแตอยางใด อยางไรกตาม

บคคลผรบคำสงทไมเหนดวยกบคำสงทางปกครองดงกลาวยอมมสทธอทธรณ

โตแยงตามกฎหมายเฉพาะในเรองนนๆ หรอตามพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครองฯ กรณทกฎหมายเฉพาะไมไดกำหนดหลกเกณฑการ

อทธรณโตแยงไว และหากบคคลผรบคำสงยงไมพอใจผลการพจารณาในชน

อทธรณ บคคลดงกลาวกมสทธฟองคดเพอใหศาลตรวจสอบความชอบดวย

กฎหมายของคำสงทางปกครองได ในกรณทบคคลผรบคำสงอทธรณโตแยง

คำสงทางปกครอง และปรากฏในชนพจารณาวาคำสงทางปกครองทองคกร

เจาหนาทฝายปกครองไดออกไปนนเปนคำสงทางปกครองทไมชอบดวย

กฎหมาย องคกรเจาหนาทฝายปกครองหรอศาล แลวแตกรณมหนาททจะ

ตองแสดงเจตนาเพกถอนคำสงทางปกครองนน

๔. การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชน

ในการเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการให

ประโยชนแกผรบคำสงนน แมโดยหลกแลวองคกรเจาหนาทฝายปกครองม

อำนาจเพกถอนคำสงดงกลาวทงหมดหรอบางสวน โดยจะใหมผลยอนหลง

หรอไมยอนหลงหรอมผลในอนาคตกได อยางไรกตามเปนทเหนประจกษชด

อยในตวเองวา หากองคกรเจาหนาทฝายปกครองสามารถเพกถอนคำสงทาง

ปกครองดงกลาวอยางไรกไดโดยไมมขอจำกดแลว กรณกอาจไมสอดคลองกบ

หลกการคมครองความเชอมนในความคงอยของคำสงทางปกครอง ซงม

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ลกษณะเปนการประกนความเชอถอและไววางใจทบคคลผรบคำสงมตอ

การแสดงออกซงอำนาจรฐในรปของคำสงทางปกครองได ดวยเหตนในการ

เพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแก

ผรบคำสง องคกรเจาหนาทฝายปกครองจงตองปฏบตตามเงอนไขทกำหนดไว

มาตรา ๕๑ และมาตรา ๕๒ ว. ปฏบตบทบญญตทงสองมาตราดงกลาวม

ลกษณะเปนการจำกดอำนาจในการเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวย

กฎหมายซงเปนการใหประโยชนขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง ตลอดจน

กำหนดคาทดแทนความเสยหายใหแกผรบคำสงทางปกครองดงกลาวไว ใน

กรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองใชอำนาจเพกถอนคำสงทางปกครองนน

ทงนขนอยกบประโยชนทบคคลผรบคำสงทางปกครองไดรบวาเปนประโยชนท

เปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได หรอประโยชนอยางอนทไมใช

เงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได

๔.๑ การเพกถอนคำส งทางปกครองท ไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได

กรณทคำสงทางปกครองนนเปนคำสงทางปกครองซงใหประโยชน

ทเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได เชน คำสงใหทนการศกษา

ครงเดยว ๒๐๐๐๐ บาท หรอคำสงอนมตใหเบกเงนคาเชาบานไดเดอนละ

๔๐๐๐ บาท คำสงใหอปกรณทจำเปนสำหรบการทำปาไม หรอ คำสงให

เมลดพนธพชแกเกษตรกร การเพกถอนคำสงทางปกครองประเภทนตองเปน

ไปตามหลกเกณฑทไดบญญตไวใน มาตรา ๕๑ ว. ปฏบต

ในการเพกถอนคำสงทางปกครองทมลกษณะดงกลาว องคกร

เจาหนาทฝายปกครองจะตองพจารณาในเบองตนเสยกอนวาบคคลผรบคำสงฯ

เชอในความคงอยของคำสงทางปกครองหรอไม หากบคคลดงกลาวเชอ

ในความคงอยของคำสงทางปกครอง ความเชอนนมอยแคไหน เพยงใด

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

โดยหลกแลวยอมตองถอวาบคคลผรบคำสงทางปกครองเชอในความคงอยของ

คำสงทางปกครองนน เวนแตจะปรากฏขอเทจจรงวาบคคลนนไมทราบเลยวา

ตนไดรบคำสงทางปกครองทเปนประโยชน หรอบคคลผรบคำสงทางปกครอง

คาดคำนวณไดวาตนไดประโยชนจากคำสงทางปกครองเกนกวาทตนสมควร

จะไดรบและคาดหมายไดวาจะตองมการเรยกประโยชนดงกลาวกลบคน

ในกรณทขอเทจจรงปรากฏวาบคคลผรบคำสงทางปกครองไมอาจกลาวอางวา

ตนเชอในความคงอยของคำสงทางปกครองได องคกรเจาหนาทฝายปกครอง

ยอมสามารถเพกถอนคำสงทางปกครอง พรอมทงเรยกประโยชนทบคคลผรบ

คำสงทางปกครองไดรบไปกลบคนได

หากปรากฏวาบคคลผรบคำสงเชอในความคงอยของคำสงทาง

ปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมจะตองพจารณาตอไปวาความเชอ

ในความคงอยของคำสงทางปกครองของบคคลผรบคำสงเปนความเชอท

สมควรไดรบความคมครองหรอไม ทงนโดยมาตรา ๕๑ วรรคสาม ว. ปฏบต

กำหนดเหตททำใหบคคลผรบคำสงทางปกครองไมอาจอางความเชอโดยสจรต

ในความคงอยของคำสงทางปกครองไว ซงหมายความวาเปนกรณทกฎหมาย

ไมคมครองบคคลผรบคำสงทางปกครองไว ดงน

๑. บคคลผรบคำสงทางปกครองไดแสดงขอความอนเปนเทจ

หรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจง หรอขมข หรอ

ชกจงโดยการใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดทมชอบดวย

กฎหมาย การแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความ

จรงซงควรบอกใหแจง ผแสดงตองรวาขอความจรงคออะไร

และจงใจแสดงขอความเทจหรอไมแสดงขอความจรงใหองคกร

เจาหนาทฝายปกครองทราบ กรณจงถอวาบคคลผรบคำสง

ทางปกครองทำกลฉอฉลองคกรเจาหนาทฝายปกครอง

สวนการขมขนนคอการคกคามใหองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองผทำคำสงทางปกครองเกดความหวาดกลว องคกร

�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เจาหนาทฝายปกครองผนนจงออกคำสงทางปกครองทเปน

ประโยชนใหแกผขมข สำหรบการชกจงโดยการใหทรพยสน

หรอประโยชนอ น ใดทมชอบดวยกฎหมาย กคอ การ

ตดสนบนองคกรเจาหนาทฝายปกครองนนเอง

๒. บคคลผรบคำสงทางปกครองไดใหขอความซงไมถกตองหรอ

ครบถวนในสาระสำคญ กรณนขอความซงไมถกตองหรอ

ไมครบถวนนนตองเปนสาระสำคญ กลาวคอ เปนกรณทม

นำหนกทำใหองคกรเจาหนาทฝายปกครองตดสนใจออกคำสง

ทางปกครองทใหประโยชนแกบคคลผรบคำสงซงเปนผให

ขอความนน อนงมขอสงเกตวาแมบคคลผใหขอความจะไดให

ขอความไปตามทตนทราบโดยสจรต แตถาขอความซงเปน

สาระสำคญดงกลาวเปนขอความทไมถกตองหรอไมครบถวน

กถอวาบคคลผใหขอความซงเปนผรบคำสงทางปกครองนน

ไมอาจอางความเชอโดยสจรตในความคงอยของคำสงทาง

ปกครองได

๓. บคคลผรบคำสงรถงความไมชอบดวยกฎหมายของคำสงทาง

ปกครองในขณะทไดรบคำสงฯ หรอการไมรนนเปนไปโดย

ความประมาทเลนเลออยางรายแรง ดวยเหตนหากเปนกรณท

บคคลผรบคำสงทางปกครองยอมตองรถงความไมชอบดวย

กฎหมายของคำสงทางปกครองนนแลว บคคลดงกลาวจะอาง

ความเชอโดยสจรตในความคงอยของคำสงทางปกครองขนยน

องคกรเจาหนาทฝายปกครองไมได

หากปรากฏขอเทจจรงดงทกลาวมาขางตนขน โดยหลกแลว

องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมจะตองเพกถอนคำสงทางปกครองนน

โดยใหมผลยอนหลงกลบไปในอดต หากองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะไม

เพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาว หรอเพกถอนคำสงทางปกครองโดยใหม

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �1

ผลตงแตปจจบนหรอใหมผลในอนาคต องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมจะ

ตองมเหตผลพเศษในการอธบายใหการใชดลพนจดงกลาวของตนรบฟงได

อาจกลาวไดวาหากเปนกรณทกฎหมายไมคมครองความเชอโดยสจรตใน

ความคงอยของคำสงทางปกครองแลว ดลพนจขององคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองในการทจะไมเพกถอนคำสงทางปกครอง หรอไมเพกถอนคำสงทาง

ปกครองยอนหลงยอมมอยโดยจำกดอยางยง

สำหรบบคคลผรบคำสงทางปกครองทเชอโดยสจรตในความคงอย

ของคำสงทางปกครองนน โดยหลกแลวจะไดรบการคมครองประโยชนทตนได

รบไปกตอเมอตนไดใชประโยชนอนเกดจากคำสงทางปกครองหรอไดดำเนน

การเกยวกบทรพยสนหรอประโยชนท ไดรบไปแลวโดยไมอาจแกไข

เปลยนแปลงได หรอการแกไขเปลยนแปลงนนจะทำใหบคคลดงกลาวตอง

เสยหายเกนควรแกกรณ เชน กรณนำเงนทไดรบไปใชจายจนหมดสนแลว

ในกรณเชนนองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะเพกถอนคำสงทางปกครองไมได

เวนแตเปนกรณทคำสงทางปกครองนนบกพรองอยางมาก แมไมถงขนาดเปน

โมฆะ แตกสมควรทจะตองเพกถอน

ในกรณทยงไมจำเปนตองคมครองประโยชนทบคคลผรบคำสงได

รบไป เชน เปนกรณทบคคลผรบประโยชนยงไมไดใชประโยชนอนเกดจาก

คำสงทางปกครองนน ใหองคกรเจาหนาทพจารณาชงนำหนกประโยชน

สาธารณะ กบความเชอโดยสจรตในความคงอยของคำสงทางปกครองวาดาน

ไหนมนำหนกมากกวากน โดยปกตแลว หากเปนกรณทบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองยงไมไดใชประโยชนอนเกดจากคำสงทางปกครองนน การเพกถอน

ยอมไมทำใหบคคลนนเสยหายแตอยางใด กรณนตองถอวาประโยชน

สาธารณะมนำหนกมากกวา อยางไรกตามในการพจารณาเพกถอนหรอ

ไมเพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาว องคกรเจาหนาทฝายปกครองจะตอง

คำนงปจจยตางๆ ท เกยวของประกอบการใชดลพนจใหรอบดาน เชน

พจารณาวาระยะเวลานบตงแตออกคำสงทางปกครองไดลวงพนไปนานแคไหน

ความไมชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครองนนมความรนแรงอยในระดบ

�2 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ใด การเพกถอนหรอไมเพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาวจะกระทบกบ

ประโยชนของบคคลทสามมากนอยอยางไร เปนตน

กลาวโดยสรปอำนาจขององคกรเจาหนาทฝายปกครองในการ

เพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงใหประโยชนทเปนเงน

ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกไดนน ยอมมอยตราบเทาทความเชอโดย

สจรตในความคงอยของคำสงทางปกครองเมอพจารณาชงนำหนกกบ

ประโยชนสาธารณะแลวไมสมควรไดรบการคมครอง แตแมวาองคกร

เจาหนาทฝายปกครองจะมอำนาจในการเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบ

ดวยกฎหมายกตาม กไมไดหมายความวาองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะ

ตองเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายเสมอ อยางไรกตาม

หากมการเพกถอนคำสงทางปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอม

มหนาทในการเรยกเงน ทรพยสน และประโยชนทบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองไดไปกลบคน ทงนตามลกษณะของการเพกถอนวาเปนการเพกถอน

ยอนหลงหรอไม อยางไร

๔.๒ การเพกถอนคำส งทางปกครองท ไมชอบดวยกฎหมายซงไมไดใหประโยชนทเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได

หลกเกณฑการเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย

ซงไมไดใหประโยชนทเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได ไดรบ

การบญญตไวในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๕๒

คำสงทางปกครองซงไมไดใหประโยชนทเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนท

แบงแยกได ยอมไดแกใบอนญาตตางๆ คำสงบรรจแตงตงบคคลเขารบ

ราชการ หรอคำสงทางปกครองทกอตงสทธในลกษณะอนๆ เชน คำสง

อนญาตใหแปลงสญชาต คำสงทางปกครองในลกษณะดงกลาวนเปนคำสงทาง

ปกครองทโดยหลกแลวไมสามารถแบงแยกได ดงนนคำสงทางปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �3

ประเภทนจงเปนคำสงทหากจะเพกถอนแลว จะตองเพกถอนทงหมด มฉะนน

แลวกจะเพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาวไมไดเลย การเพกถอนคำสงทาง

ปกครองเพยงบางสวนดงทปรากฏอยในการเพกถอนคำสงทางปกครองท

เปนการใหเงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกไดตามพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๕๑ จงจะนำมาใชกบการเพกถอน

คำสงทางปกครองซงไมใชเปนการใหเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนไมได

อำนาจในการตดสนใจวาจะเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบ

ดวยกฎหมายซงไมไดใหประโยชนทเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนท

แบงแยกได เปนอำนาจดลพนจขององคกรเจาหนาทฝายปกครอง โดยทใน

การใชดลพนจดงกลาว องคกรเจาหนาทฝายปกครองตองคำนงถงความเชอ

โดยสจรตของบคคลผรบคำสงทางปกครองในความคงอยของคำสงทาง

ปกครองดงกลาวดวย ทงนโดยจะตองชงนำหนกความเชอโดยสจรตในความ

คงอยของคำสงทางปกครองกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

ในกรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตดสนใจเพกถอนคำสง

ทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงไมไดใหประโยชนทเปนเงน ทรพยสน

หรอประโยชนทแบงแยกได หากเปนกรณทบคคลผรบคำสงทางปกครองซง

เชอโดยสจรตในความคงอยของคำสงทางปกครองไดรบความเสยหายจากการ

เพกถอนคำสงทางปกครองนน และความเชอโดยสจรตดงกลาวสมควรไดรบ

ความคมครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมจะตองชดใชคาทดแทน

ความเสยหายใหแกบคคลผรบคำสงทางปกครองดงกลาว ทงนคาทดแทน

ความเสยหายดงกลาวจะตองไมสงกวาประโยชนทบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองไดรบ หากไมมการเพกถอนคำสงทางปกครองนน ตวอยางเชน นาย

ก. ซงไดรบอนญาตใหกอสรางอาคาร ไดวาจางบรษทรบเหมากอสรางให

ดำเนนการปรบพนท ขดเจาะทดนบรเวณทจะกอสรางอาคารเพอตอกเสาเขม

ซอวสดอปกรณทใชในการกอสรางอาคารดงกลาวมาบางสวน เชนนหาก

ปรากฏวาการอนญาตขององคกรเจาหนาทฝายปกครองไมชอบดวยกฎหมาย

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

และองคกรเจาหนาทฝายปกครองออกคำสงเพกถอนการอนญาตดงกลาว

และนาย ก. เชอโดยสจรตในความคงอยของคำสงอนญาตใหกอสรางอาคาร

นาย ก. ยอมมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายสำหรบคาใชจายตางๆ ทได

จายไปจรง หลงจากหกลบประโยชนตางๆ จากการดำเนนการกอสรางอาคาร

นน เชน หกลบราคาคาวสดอปกรณทยงไมไดใชซงนาย ก. สามารถสงคน

บรษทผขายได เปนตน สวนประโยชนอยางใดๆ ทคาดหมายวาจะไดจากการ

กอสรางอาคารนน เชน กำไรจากการขายอาคารดงกลาว นาย ก. ไมอาจ

เรยกรองจากองคกรเจาหนาทฝายปกครองได

ในการเรยกรองคาทดแทนความเสยหายจากการเพกถอนคำสง

ทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงไมไดเปนการใหเงน ทรพยสน หรอ

ประโยชนทแบงแยกได บคคลผไดรบคำสงทางปกครองตองเรยกรอง

คาทดแทนดงกลาวภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทไดรบแจงใหทราบถง

การเพกถอนคำสงทางปกครอง คำสงกำหนดจำนวนคาทดแทนความเสยหาย

จากการเพกถอนคำสงทางปกครองถอวาเปนคำสงทางปกครองทบคคลผรบ

คำสงฯ ซงไมเหนดวย อาจใชสทธอทธรณโตแยงภายในฝายปกครอง และนำ

คดไปสศาลปกครองได

๔.๓ ระยะเวลาในการเพกถอนคำส งทางปกครอง ทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชน

ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๔๙

วรรคสอง การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการให

ประโยชนตองกระทำภายในเกาสบวนนบแตไดรถงเหตทใหเพกถอนคำสงทาง

ปกครองนน เวนแตคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการให

ประโยชนนนจะไดทำขนเพราะการแสดงขอความอนเปนเทจ หรอปกปด

ขอความจรงซงควรบอกใหแจง หรอโดยการขมข หรอการชกจงใจโดยการให

ทรพยสนหรอประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย ปญหาทจะตองพเคราะห

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

กคอ ระยะเวลาเกาสบวนจะเรมนบเมอใด ผเขยนมความเหนวาระยะเวลา

เกาสบวนยอมเรมนบเมอองคกรเจาหนาทฝายปกครองซงทรงอำนาจในการ

เพกถอนคำสงทางปกครองดงกลาวไดทราบเหตแหงการเพกถอนคำสง

ทางปกครองตลอดจนขอเทจจรงทงหลายทงปวงทเปนเครองประกอบในการ

ตดสนใจใชดลพนจเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายนน

แมวาการตความในลกษณะดงกลาวจะสงผลใหการเรมตนนบระยะเวลาเกา

สบวนตองเนนชาออกไป ซงดเหมอนจะไมเปนผลดแกบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองกตาม แตโดยเหตทเมอระยะเวลาดงกลาวลวงพนไปแลว โดยหลก

องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมไมอาจเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบ

ดวยกฎหมายไดอก การเรมนบระยะเวลาดงกลาวจงควรจะเรมเมอองคกร

เจาหนาทฝายปกครองผทรงอำนาจไดทราบขอเทจจรงตางๆ ครบถวนแลว

๕. การยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการสรางภาระ

ตามมาตรา ๕๓ วรรคหนง ว. ปฏบต คำสงทางปกครองทชอบดวย

กฎหมายซงเปนการสรางภาระ (ซงไมเปนการใหประโยชน) อาจถกองคกร

เจาหนาทฝายปกครองใชดลพนจยกเลกทงหมดหรอบางสวนได ทงนในการ

ยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการสรางภาระ องคกร

เจาหนาทฝายปกครองจะตองยกเลกใหมผลในปจจบน หรอมผลในอนาคต

เทานน จะยกเลกยอนหลงไปในอดตไมได

โดยทวไปแลวคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการสราง

ภาระอาจถกยกเลกไดในกรณทสภาพการณทางขอเทจจรงหรอขอกฎหมาย

เปลยนแปลงไปหลงจากทองคกรเจาหนาทฝายปกครองไดออกคำสงทาง

ปกครองดงกลาวแลว อยางไรกตามกยงถอวาคำสงทางปกครองดงกลาวนน

เปนคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย เพราะเวลาทใชในการพจารณา

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ความชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง คอ เวลาทองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองไดออกคำสงทางปกครองนน เชน กรณทองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองปฏเสธไมออกใบอนญาตในการกอสรางอาคาร เนองจากในเวลานน

กฎหมายกำหนดเงอนไขบางประการหามไว ตอมาไดมการแกไขกฎหมาย

ยกเลกเงอนไขดงกลาว เชนน แมวาจะมการแกไขกฎหมายแลว กยงถอวาคำ

สงปฏเสธไมออกใบอนญาตกอสรางอาคารเปนคำสงทชอบดวยกฎหมาย

อยางไรกตามองคกรเจาหนาทฝายปกครองอาจใชดลพนจยกเลกการปฏเสธ

ไมออกใบอนญาตกอสรางอาคารได

การยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการสรางภาระ

ยอมไมอาจกระทำได หาก

๑) เปนกรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตองทำคำสงทำนอง

เดยวกนนนอก กรณเชนน เปนกรณทบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองไมไดรบประโยชนใดๆ ทงสนจากการยกเลกคำสงทาง

ปกครอง หรอ

๒) เปนกรณทการยกเลกไมอาจกระทำไดเพราะเหตอน เชน ม

กฎหมายเฉพาะกำหนดเงอนไขแหงการยกเลกคำสงทางปกครอง

ทสรางภาระไวเปนพเศษ และเงอนไขดงกลาวมอยไมครบถวน

๖. การยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชน

๖.๑ กรณทวไป

ถงแมวาคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการให

ประโยชนอาจถกยกเลกโดยองคกรเจาหนาทฝายปกครองไดเชนกน แตโดย

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

เหตทคำสงทางปกครองดงกลาวเปนคำสงทใหประโยชนแกบคคลผรบคำสง

ยงไปกวานนยงเปนคำสงทชอบดวยดวยกฎหมายอกดวย การจะยกเลกคำสง

ทางปกครองดงกลาวจงตองมกฎเกณฑทเครงครด กลาวคอจะตองเปนไปตาม

เหตท มาตรา ๕๓ วรรคสอง ว. ปฏบต ไดบญญตไว เหตแหงการยกเลก

คำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแกผรบคำสงฯ

มทงสน ๕ ประการ คอ

๑) มกฎหมายกำหนดใหยกเลกคำสงทางปกครองได หรอ มขอ

สงวนสทธใหยกเลกไดในคำสงทางปกครองนนเอง กรณนเปน

กรณทองคกรฝายนตบญญตตรากฎหมายมอบอำนาจใหองคกร

ฝายปกครองมอำนาจในการยกเลกคำสงทางปกครอง หรอเปน

กรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองตงขอสงวนสทธในการ

ยกเลกไวในคำสงทางปกครองนนเอง ณ เวลาทออกคำสง เชน

ออกใบอนญาตใหใชพนทราชการในการตงรานคา โดยสงวนสทธ

ทจะยกเลกใบอนญาตดงกลาว หากทางราชการมความจำเปน

ตองใชพนทนนในอนาคต ขอสงวนสทธในการยกเลกคำสงทาง

ปกครองดงกลาวนเปนขอกำหนดประกอบในคำสงทางปกครอง

ประเภทหนง๔๔ อนงมขอสงเกตวาลำพงแตเพยงการมขอสงวน

สทธในคำสงทางปกครองนน ยงไมเพยงพอทองคกรเจาหนาท

ฝายปกครองจะใชอำนาจยกเลกคำสงทางปกครองไดทนท แต

การใชอำนาจตามขอสงวนสทธจะตองเปนไปตามวตถประสงค

ของการสงวนสทธดวย ซงหมายความตองมขอเทจจรงสนบสนน

การใชดลพนจยกเลกคำสงทางปกครองตามขอสงวนสทธนน

มฉะนนแลว ยอมตองถอวาองคกรเจาหนาทฝายปกครองใชดล

พนจโดยอำเภอใจ และทำใหการยกเลกคำสงทางปกครอง

ดงกลาวเปนการกระทำทไมชอบดวยกฎหมายได คำอธบายท

๔๔ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๓๙ วรรคสอง (๓)

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กลาวมานยอมใชกบการยกเลกคำสงทางปกครองโดยอาศย

อำนาจตามกำหมายดวย

๒) คำสงทางปกครองมขอกำหนดใหบคคลผรบคำสงทางปกครองท

ใหประโยชนตองปฏบต แตไมมการปฏบตภายในระยะเวลาท

กำหนด ขอกำหนดใหผรบคำสงทางปกครองตองปฏบตกคอ

ขอเรยกรองในคำสงทางปกครอง ซงถอเปนขอกำหนดประกอบ

ในคำสงทางปกครองอยางหนง๔๕ เชน องคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองอนมตทนการศกษาโดยกำหนดใหผรบทนมหนาทตอง

ชวยเหลองานของมหาวทยาลยเดอนละ ๒ ครง และตองรายงาน

ผลการศกษาทกๆ ๖ เดอน แตปรากฏวาผรบทนไมปฏบตตาม

ขอเรยกรองดงกลาว

๓) กรณทสภาพของขอเทจจรงและพฤตการณเปลยนแปลงไป

ซงการเปลยนแปลงของขอเทจจรงและพฤตการณดงกลาวตองถง

ขนาดทวาหากมขอเทจจรงหรอพฤตการณทเปลยนแปลงไปนน

ในขณะทำคำสงทางปกครองแลว องคกรเจาหนาทฝายปกครอง

กคงจะไมทำคำสงทางปกครองนน และหากไมมการยกเลกคำสง

ทางปกครองดงกลาวแลวกอาจจะกอใหเกดความเสยหายตอ

ประโยชนสาธารณะได

๔) กรณทบทกฎหมายเปลยนแปลงไป ซ งหากมบทกฎหมาย

ดงกลาวในขณะทำคำสงทางปกครองแลว องคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองกคงจะไมทำคำสงทางปกครองนน อยางไรกตามการ

ยกเลกคำสงทางปกครองในกรณทบทกฎหมายเปลยนแปลงไปน

องคกรเจาหนาทจะกระทำไดตราบเทาทบคคลผรบคำสงทาง

ปกครองทใหประโยชนยงไมไดใชประโยชนหรอยงไมไดรบ

๔๕ ด พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๓๙ วรรคสอง (๔)

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ประโยชนอนเกดจากคำสงทางปกครองนน และหากไมยกเลก

คำสงทางปกครองดงกลาวแลวกอาจกอใหเกดความเสยหาย

ตอประโยชนสาธารณะได มข อส ง เกตว าบทกฎหมายท

เปลยนแปลงไปนไมไดหมายถงระเบยบกฎเกณฑตางๆ ทใชบงคบ

ภายในฝายปกครอง และไมไดหมายถงคำพพากษาของศาล

ดงนนแมวาองคกรฝายปกครองจะไดแกไขเปลยนแปลงระเบยบ

ภายใน หรอศาลจะไดเปลยนแปลงแนวคำพพากษา กไมถอวาบท

กฎหมายเปลยนไปอนจะทำใหองคกรเจาหนาทฝายปกครองม

อำนาจในการยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย

ซงเปนการใหประโยชนได

๕) กรณทอาจเกดความเสยหายอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะ

หรอตอประชาชน หากไมมการยกเลกคำสงทางปกครองนน เหต

แหงการยกเลกคำสงทางปกครองเหตนถอวาเปน “เหตทวไป”

หรอ “เหตกวาดกอง” ทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองใหอำนาจแกองคกรเจาหนาทฝายปกครองไวใชในยาม

ฉกเฉน การตความคำวา “ความเสยหายอยางรายแรงตอ

ประโยชนสาธารณะหรอตอประชาชน” ซงเปนถอยคำทมความ

หมายไมเฉพาะเจาะจงนน จงตองตความอยางแคบ โดยถอวา

การใชอำนาจยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย

โดยอาศยเหตตามมาตรานเปนมาตรการสดทาย (ultima ratio)

ทองคกรเจาหนาทฝายปกครองจะอางได

โดยเหตทการยกเลกคำสงทางปกครองเพราะมกฎหมายให

อำนาจ หรอเพราะมขอกำหนดประกอบในคำสงทางปกครองระบไว เปนกรณ

ทไมจำเปนตองคมครองความเชอถอไววางใจของบคคลผรบคำสงทางปกครอง

ในกรณทองคกรเจาหนาทฝายปกครองยกเลกคำสงทางปกครองโดยอาศย

เหตดงกลาว องคกรเจาหนาทฝายปกครองจงไมตองชดใชคาทดแทนความ

�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เสยหายใหแกบคคลผรบคำสงทางปกครอง แตถาองคกรเจาหนาทฝาย

ปกครองยกเลกคำสงทางปกครองทใหประโยชนแกบคคลผรบคำสงเนองจาก

ขอเทจจรงหรอบทกฎหมายเปลยนแปลงไป หรอเพอปองกนความเสยหาย

อยางรายแรงทอาจเกดขนกบประโยชนสาธารณะหรอประชาชน กลาวอกนย

หนง เปนการยกเลกคำสงทางปกครองโดยอาศยเหตทบญญตไวในพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๕๓ วรรคสอง (๓) (๔)

หรอ (๕) บคคลผรบคำสงทางปกครองซงเชอโดยสจรตในความคงอยของคำ

สงทางปกครองและความเชอโดยสจรตดงกลาวสมควรไดรบการคมครอง

ยอมมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายทเกดขนจากการยกเลกคำสงทาง

ปกครองได ทงนบคคลดงกลาวตองใชสทธเรยกรองคาทดแทนความเสยหาย

ภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทไดรบแจงใหทราบถงการยกเลกคำสง

ทางปกครอง

อนง องคกรเจาหนาทฝายปกครองซงทรงอำนาจยอมตองยกเลก

คำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนภายในเกาสบวน

นบแตวนทไดรถงเหตแหงการยกเลกคำสงทางปกครอง ทงนตามหลกเกณฑ

ทำนองเดยวกบทไดอธบายไวในสวนของการเพกถอนคำสงทางปกครองทให

ประโยชนแกบคคลผรบคำสง

๖.๒ กรณยกเลกยอนหลง

โดยหลกแลวในการยกเลกคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย

ซงเปนการใหประโยชนแกบคคลผรบคำสงนน องคกรเจาหนาทฝายปกครอง

จะตองยกเลกคำสงทางปกครองนนใหมผลตงแตปจจบน (ขณะยกเลก) หรอ

ใหมผลในอนาคต จะยกเลกคำสงทางปกครองดงกลาวยอนหลงกลบไปใน

อดตไมได อยางไรกตามหากคำสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายและให

ประโยชนแกบคคลผรบคำสงทางปกครองเปนคำสงทางปกครองทเปนการให

เงน ทรพยสน หรอประโยชนทแบงแยกได องคกรเจาหนาทฝายปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง �1

อาจยกเลกคำสงทางปกครองดงกลาวยอนหลงกลบไปในอดตได หรอยกเลก

ใหมผลตงแตปจจบน หรอมผลในอนาคตได หาก

๑) มไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดำเนนการใหเปนไปตาม

วตถประสงคของคำสงทางปกครอง กรณนเปนกรณทการดำเนน

การตามคำสงทางปกครองไมอาจทำใหวตถประสงคของคำสงทาง

ปกครองบรรลผลลงได เชน เกษตรกรผรบเงนอดหนนไมไดนำ

เงนอดหนนนนไปใชตามวตถประสงคของการใหเงนอดหนน

เกษตรกร ดงนองคกรเจาหนาทฝายปกครองอาจยกเลกคำสงทาง

ปกครองยอนหลงไปใหมผลตงแตวนทออกคำสงทางปกครองได

๒) ผรบประโยชนมไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะดำเนนการให

เปนไปตามเงอนไขของคำสงทางปกครอง กรณนเปนกรณท

องคกรเจาหนาทฝายปกครองกำหนดขอเรยกรองบางประการไว

ในคำสงทางปกครอง แตบคคลผรบคำสงทางปกครองมไดปฏบต

ตามขอเรยกรองนน องคกรเจาหนาทฝายปกครองยอมยกเลก

คำสงทางปกครองใหมผลยอนหลงไปนบตงแตวนทออกคำสงทาง

ปกครองได กรณนเปนกรณทไมโดยหลกแลวไมตองคมครอง

ความเชอมนในความคงอยของคำสงทางปกครองของผรบคำสงฯ

เพราะเปนความผดของผรบคำสงฯเอง

ภาคผนวก

๔ ภาคผนวก

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

เรองเสรจท ๙๘/๒๕๔๒

บนทกของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง ขอกฎหมายเกยวกบหลกเกณฑการอทธรณคำสงทางปกครอง

(กรณผวาราชการจงหวดนครสวรรคสงใหกำนนตำบลอดมธญญาพนจาก

ตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา)

กรมการปกครองไดมหนงสอ ดวนมาก ท มท ๐๓๐๕/๕๒๓๒ ลง

วนท ๓ ธนวาคม ๒๕๔๑ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ความวา

สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา รองเรยนวา นายวนย

ทศนยรตน กำนนตำบลอดมธญญา อำเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค

ในฐานะกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญาไมสจรต

ตอหนาท นายอำเภอตากฟาไดตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงแลวเหนวา

นายวนยฯ มสวนไดเสยในกจการขององคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา

จงไดเสนอผวาราชการจงหวดนครสวรรคพจารณา ผวาราชการจงหวด

นครสวรรคมคำส งจ งหวดนครสวรรค ท ๑๑๐๘/๒๕๔๑ ลงวนท ๗

พฤษภาคม ๒๕๔๑ สงใหนายวนยฯ พนจากตำแหนงกรรมการบรหาร

องคการบรหารสวนตำบลอดมธญญา แตในคำสงดงกลาวมไดระบกรณทอาจ

อทธรณหรอโตแยง การยนคำอทธรณหรอคำโตแยงและระยะเวลาสำหรบการ

อทธรณหรอการโตแยงไว

ตอมานายวนยฯ ไดมหนงสอลงวนท ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๔๑ อทธรณ

คำส งดงกลาวตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย และสำนกงาน

เลขานการรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไดแจงใหกรมการปกครอง

พจารณาดำเนนการ

กรมการปกครองไดพจารณาแลวมความเหนวา

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

๑. กรณนนายวนยฯ จะตองยนอทธรณคำสงดงกลาวตอผวาราชการ

จงหวดนครสวรรคซงเปนเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองภายในสบหาวนนบ

แตวนทไดรบแจงคำสงใหพนจากตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหาร

สวนตำบลอดมธญญา การทนายวนยฯ อทธรณคำสงดงกลาวโดยตรงตอ

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยจงไมถกตองตามมาตรา ๔๔ แหงพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

๒. คำส ง จ งหว ดนครสวรรค ท ๑๑๐๘/๒๕๔๑ ลงว นท ๗

พฤษภาคม ๒๕๔๑ ทสงใหนายวนยฯ พนจากตำแหนงกรรมการบรหาร

องคการบรหารสวนตำบลอดมธญญาไมไดระบถงสทธและระยะเวลาในการ

อทธรณหรอโตแยงไว ดงนน สทธทจะอทธรณหรอโตแยงจงตองเรมนบใหม

ตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑดงกลาวแตถาไมมการแจงใหม นายวนยฯ

สามารถอทธรณไดภายในหนงปนบแตวนทไดรบแจงคำสงดงกลาวตามมาตรา

๔๐ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

กรมการปกครองจงขอหารอวา ความเหนดงกลาวขางตนถกตองหรอ

ไมเพอจะไดถอเปนแนวทางปฏบตตอไป

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาขอหารอดง

กลาวของกรมการปกครองแลวมความเหน ดงน

๑. กรณคำสงทางปกครองซงไดระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง

การยนคำอทธรณหรอคำโตแยงและระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการ

โตแยงไวแลวตามมาตรา ๔๐๑ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

๑ มาตรา ๔๐ คำสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนคำอทธรณหรอคำโตแยง และระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยงดงกลาวไวดวย

ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมมการแจงใหมและระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำสงทางปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

ปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ ถาคกรณมไดยนคำอทธรณตอเจาหนาทผทำคำสงทาง

ปกครองหรอยนคำอทธรณเมอพนระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอโตแยง

ตองถอวาคำอทธรณดงกลาวไมมผลเปนการยนอทธรณตามมาตรา ๔๔๒

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ เพราะคกรณ

ไดทราบอยแลววาจะตองยนอทธรณตอใคร ภายในระยะเวลาเทาใด

๒. กรณตามทหารอมานปรากฏวา คำส งจ งหวดนครสวรรค

ท ๑๑๐๘/๒๕๔๑ ลงวนท ๗ พฤษภาคม ๒๕๔๑ ทสงใหนายวนยฯ พนจาก

ตำแหนงกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตำบลอดมธญญานน มไดปฏบต

ใหถกตองครบถวนตามมาตรา ๔๐๓ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ กลาวคอ คำสงทางปกครองดงกลาวไมไดระบกรณ

ทอาจอทธรณหรอการโตแยงไวดวย นายวนยฯ จงไมอาจทราบไดวาจะตอง

อทธรณคำสงทางปกครองดงกลาวตอใคร ภายในระยะเวลาเทาใด และมผล

ทำใหระยะเวลาสำหรบการอทธรณหรอการโตแยงขยายเปนหนงปนบแตวนท

ไดรบคำสงทางปกครองดงกลาวตามมาตรา ๔๐ วรรคสอง๔ แหงพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ การทนายวนยฯ

ยนอทธรณคำสงทางปกครองนนตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดย

มไดยนตอผวาราชการจงหวดนครสวรรค ซงเปนเจาหนาทผทำคำสงทาง

ปกครองดงกลาวตามมาตรา ๔๔๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

๒ มาตรา ๔๔ ภายใตบงคบมาตรา ๔๘ ในกรณทคำสงทางปกครองใดไมไดออกโดยรฐมนตร และไมมกฎหมายกำหนดขนตอนอทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ ใหคกรณอทธรณคำสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงคำสงดงกลาว

คำอทธรณตองทำเปนหนงสอโดยระบขอโตแยงและขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทอางองประกอบดวย

การอทธรณไมเปนเหตใหทเลาการบงคบตามคำสงทางปกครอง เวนแตจะมการสงใหทเลาการบงคบตามมาตรา ๕๖ วรรคหนง

๓ โปรดดเชงอรรถท (๑)

๔ โปรดดเชงอรรถท (๑) ๕ โปรดดเชงอรรถท (๒)

�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ นน เนองมาจากความบกพรองของคำสงทางปกครอง

ดงกลาวนนเองทมไดปฏบตใหเปนไปตามมาตรา ๔๐๖ แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ ดงนน จงไมเปนเหตใหการยน

อทธรณตองเสยไป

อนง กรณนสามารถแกไขไดโดยใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

สงหนงสออทธรณดงกลาวไปใหผวาราชการจงหวดนครสวรรคเพอพจารณาคำ

อทธรณตอไปตามมาตรา ๔๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ และสมควรแจงการดำเนนการดงกลาวใหนายวนยฯ

ทราบดวย

(ลงชอ) อกขราทร จฬารตน

(นายอกขราทร จฬารตน)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

กมภาพนธ ๒๕๔๒

๖ โปรดดเชงอรรถท (๑) ๗ มาตรา ๔๕ ใหเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง พจารณาคำอทธรณและแจงผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคำอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวน กใหดำเนนการเปลยนแปลงคำสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกำหนดเวลาดงกลาวดวย

ถาเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง ไมเหนดวยกบคำอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวน กใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอำนาจพจารณาคำอทธรณภายในกำหนดเวลาตามวรรคหนง ใหผมอำนาจพจารณาคำอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจำเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอำนาจพจารณาอทธรณมหนงสอแจงให ผอทธรณทราบกอนครบกำหนดเวลาดงกลาว ในการน ใหขยายระยะเวลาพจารณาอทธรณออกไปไดไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบกำหนดเวลาดงกลาว

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ��

เรองเสรจท ๓๖๓/๒๕๔๔

100 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 101

102 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 103

10� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เรองเสรจท ๔๒๘/๒๕๔๔

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ ในกรณมการรองเรยนวาสมาชกภาพของ

สมาชกสภาเทศบาลสนสดลง

กระทรวงมหาดไทยไดมหนงสอ ปกปด ท มท ๐๓๑๓.๑/๗๓๖ ลง

วนท ๑๑ เมษายน ๒๕๔๔ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ขอหารอ

ปญหาขอกฎหมายเกยวกบแนวทางปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ สรปขอเทจจรงไดดงน

๑. กระทรวงมหาดไทยไดแจงใหจงหวดอบลราชธานตรวจสอบขอเทจ

จรงและพจารณาดำเนนการตามอำนาจหนาท กรณนางรจนา กลปตนนท

สมาชกสภาเทศบาลนครอบลราชธานมหนงสอรองเรยนถงกระทรวง

มหาดไทย ขอใหสอบสวนและวนจฉยสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาล

นครอบลราชธาน จำนวนสคน เนองจากกระทำการในลกษณะตองหาม ตาม

นยมาตรา ๑๘ ทว แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ แกไขเพมเตม

(ฉบบท ๑๐) พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยเปนผมสวนไดเสยไมวาทางตรงหรอทางออม

ในสญญาทเทศบาลนครอบลราชธาน เปนคสญญา ซงจะมผลทำใหสมาชก

สภาเทศบาลนครอบลราชธานทงสคนตองพนจากสมาชกภาพของสมาชกสภา

เทศบาล ตามนยมาตรา ๑๙ (๖) แหงพระราชบญญตเทศบาลฯ

๒. ผวาราชการจงหวดอบลราชธานไดพจารณาผลการสอบสวนแลว

เหนวา สมาชกสภาเทศบาลนครอบลราชธานทงสคนไมเปนผมสวนไดเสย

ไมวาทางตรงหรอทางออมในสญญาทเทศบาลเปนคสญญา ตามนยมาตรา

๑๘ ทว แหงพระราชบญญตเทศบาลฯ และยงคงมสมาชกภาพแหงสมาชก

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 10�

สภาเทศบาล จงหวดฯจงยตเรอง พรอมทงแจงผลการพจารณาใหนางรจนา

ทราบ

๓. นางรจนาไดมหนงสอถงผวาราชการจงหวดอบลราชธาน ขอให

ตรวจสอบผลการสอบสวนและวนจฉยปญหาเรองสมาชกภาพของสมาชกสภา

เทศบาลนครอบลราชธาน โดยอางและสงหนงสอรบรองของสำนกทะเบยน

หนสวนบรษทจงหวดอบลราชธานประกอบการวนจฉย ซงจงหวดอบลราชธาน

พจารณาแลวเหนวา หากเอกสารทกลาวอางและสงใหเปนขอความจรง จงจะ

ถอวาเปนพยานหลกฐานสำคญอนอาจทำใหผลการสอบสวนและวนจฉย

สมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลทงสคนซงไดยตเรองแลวเปลยนแปลงไป

เพอใหการพจารณาดงกลาวเปนไปดวยความถกตอง และเปนธรรมกบทกฝาย

ผวาราชการจงหวดจงเหนชอบใหมการพจารณาทบทวนคำสงทางปกครอง

ขนใหม โดยใหถอปฏบตตามมาตรา ๔๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

๔. ตอมาจงหวดอบลราชธานไดแตงตงคณะกรรมการสอบสวน

พจารณาคำสงทางปกครองใหม ซงการสอบสวนเปนทยตโดยคณะกรรมการฯ

ลงความเหนวา สมาชกสภาเทศบาลนครอบลราชธานทงสคนไมมคณสมบต

ตองหามตามมาตรา ๑๘ ทว แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖

แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑๐) พ.ศ. ๒๕๔๒ จงมผลทำใหสมาชกภาพของ

สมาชกสภาเทศบาลทงสคนยงคงอยและผวาราชการจงหวดเหนชอบดวยกบ

ความเหนดงกลาว

กระทรวงมหาดไทยพจารณากรณดงกลาวแลวมความเหนวา

๑. การทผวาราชการจงหวดอบลราชธานพจารณาวนจฉยสมาชก

ภาพของสมาชกสภาเทศบาลนครอบลราชธานทถกรองเรยนแลวเหนวา

สมาชกสภาเทศบาลทงสคนไมเปนผมสวนไดเสยในสญญากบเทศบาล ตาม

มาตรา ๑๘ ทว แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ นน เปนการใช

10� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

อำนาจของผวาราชการจงหวดตามกฎหมาย ซงมผลตอสมาชกภาพของ

สมาชกสภาเทศบาล จงถอวาคำวนจฉยของผวาราชการจงหวดดงกลาวเปน

คำสงทางปกครอง ตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

๒. การทนางรจนาไดอางและสงหนงสอรบรองของสำนกทะเบยนหน

สวนบรษทจงหวดอบลราชธานใหผวาราชการจงหวด เพอประกอบการ

พจารณาวนจฉยเพมเตมนน เนองจากนางรจนาเปนผยนขอใหสอบสวนและ

วนจฉยสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลทงสคน ดงนน นางรจนาจงเปน

คกรณตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

๒๕๓๙ และการกระทำดงกลาวเปนการอทธรณคำสงทางปกครองของผวา

ราชการจงหวดตามขอ ๑

๓. เมอผวาราชการจงหวดอบลราชธานไดเหนชอบใหมการพจารณา

ทบทวนคำสงทางปกครองตามขอ ๑ โดยแตงตงคณะกรรมการสอบสวนขอ

เทจจรงเพอพจารณาทบทวนคำสงทางปกครองดงกลาว เพอวนจฉยกรณ

สมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลทงสคนอกครง ซงคณะกรรมการ

สอบสวนขอเทจจรงไดยนยนวาสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลนคร

อบลราชธานทงสรายยงคงอยตามคำวนจฉยเดม และรายงานใหกระทรวง

มหาดไทยพจารณานน ถอวาผวาราชการจงหวดอบลราชธานไดพจารณา

อทธรณของนางรจนาและไมเหนดวยกบคำอทธรณ จงรายงานใหกระทรวง

มหาดไทยพจารณา ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

๒๕๓๙ มาตรา ๔๕ วรรคสอง

แตเนองจากเรองดงกลาวเปนปญหาขอกฎหมาย ดงนน เพอใหการ

วนจฉยเรองนเปนไปดวยความถกตอง กระทรวงมหาดไทยจงขอหารอวาความ

เหนดงกลาวถกตองหรอไม อยางไร

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 10�

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาขอหารอ

ดงกลาวโดยมผแทนกระทรวงมหาดไทยเปนผชแจงขอเทจจรงแลว มความ

เหนดงตอไปน

ขอหารอทวา การวนจฉยวาสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลนคร

อบลราชธานทถกรองเรยนทงสคนยงคงมอยเปนคำสงทางปกครองหรอไมนน

เหนวา การพจารณาวนจฉยของผวาราชการจงหวดอบลราชธานทเหนวา

สมาชกสภาเทศบาลทถกรองเรยนทงสคนไมเปนผมสวนไดเสยในสญญากบ

เทศบาลตามมาตรา ๑๘ ทว1 แหงพระราชบญญตเทศบาลฯ นน เปนการ

ดำเนนการตามอำนาจหนาททกำหนดไวในมาตรา ๑๙ วรรคสอง2 แหง

1 มาตรา ๑๘ ทว สมาชกสภาเทศบาลตองไมเปนผมสวนไดเสยไมวาทางตรงหรอทางออมในสญญาทเทศบาลเปนคสญญาหรอในกจการทกระทำใหแกเทศบาลหรอทเทศบาลจะกระทำ

2 มาตรา ๑๙ สมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลยอมสนสดลงเมอ (๑) ถงคราวออกตามวาระ หรอมการยบสภาเทศบาล (๒) ตาย (๓) ลาออกโดยยนหนงสอลาออกตอผวาราชการจงหวด (๔) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามสำหรบผสมครรบเลอกตงตามทบญญตไวในกฎหมายวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาเทศบาล (๕) ขาดประชมสภาเทศบาลสามครงตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควร (๖) กระทำการอนตองหามตามมาตรา ๑๘ ทว (๗) สภาเทศบาลมมตใหออกจากตำแหนง โดยเหนวามความประพฤตในทางทจะนำมาซงความเสอมเสยหรอกอความไมสงบเรยบรอยแกเทศบาลหรอกระทำการอนเสอมเสยประโยชนของสภาเทศบาล มตใหสมาชกสภาเทศบาลออกจากตำแหนงตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของจำนวนสมาชกทมอย (๘) ราษฎรผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลไดลงคะแนนเสยงใหพนจากตำแหนงตามกฎหมายเกยวกบการลงคะแนนเสยงใหสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนพนจากตำแหนง เมอมกรณสงสยวาสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลผใดสนสดลงตาม (๔) (๕) หรอ (๖) ใหผวาราชการจงหวดสอบสวนและวนจฉยโดยเรว ในกรณสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลสนสดลงตาม (๘) พรอมกนทงหมด ใหถอวาเปนการยบสภาเทศบาล

10� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

พระราชบญญตเทศบาลฯ อนมผลกระทบตอสถานภาพแหงสทธของสมาชก

สภาเทศบาลนครอบลราชธานทถกรองเรยน ดงนน คำสงดงกลาวจงเปนคำ

สงทางปกครองตามมาตรา ๕3 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

สำหรบขอหารอทวาการทนางรจนาไดยนหนงสอและเอกสารใหผวา

ราชการจงหวดตรวจสอบเพมเตม ถอวานางรจนาเปนคกรณ และการกระทำ

ดงกลาวเปนการอทธรณคำสงทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครองฯหรอไมนน เหนวา ผทจะเปน “คกรณ” ตามพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯนน นอกจากจะตองเปนผยนคำขอหรอ

ผคดคานคำขอ ผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของคำสงทางปกครอง และ

ผซงไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครอง เนองจากสทธของผนนถก

กระทบกระเทอนจากผลของคำสงทางปกครองตามบทนยามในมาตรา ๕4

แหงพระราชบญญตดงกลาวแลว ยงจะตองเปนผทสทธของตนถกกระทบ

3 มาตรา ๕ ในพระราชบญญตน

ฯลฯ ฯลฯ

“คำสงทางปกครอง” หมายความวา

(๑) การใชอำนาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขนระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การรบรอง และการรบจดทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ

ฯลฯ ฯลฯ

4 มาตรา ๕ ในพระราชบญญตน

ฯลฯ ฯลฯ

“คกรณ” หมายความวา ผยนคำขอหรอผคดคานคำขอ ผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของคำสงทางปกครอง และผซงไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองเนองจากสทธของผนนจะถกกระทบกระเทอนจากผลของคำสงทางปกครอง

ฯลฯ ฯลฯ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 10�

กระเทอนหรออาจถกกระทบกระเทอนโดยมอาจหลกเลยงไดตามมาตรา ๒๑5

อกดวย ซงคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองเหนวา การทผวา

ราชการจงหวดอบลราชธานสอบสวนและวนจฉยวาสมาชกภาพของสมาชก

สภาเทศบาลนครอบลราชธานทถกรองเรยนทงสคนไมไดสนสดลงนน

มผลกระทบตอสถานภาพของสทธและหนาทของสมาชกสภาเทศบาลทถก

รองเรยนเทานน มไดมผลกระทบตอประชาชนหรอสมาชกสภาเทศบาลอน

รวมทงนางรจนา ดงนน จงไมอาจถอวานางรจนาเปน “คกรณ” ทจะอทธรณ

คำสงของผวาราชการจงหวดอบลราชธานในเรองนได การดำเนนการทง

หลายของผวาราชการจงหวดอบลราชธาน จงมใชเปนการพจารณาอทธรณ

คำสงทางปกครองตามมาตรา ๔๕ วรรคหนง6 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครองฯ

(ลงชอ) ชยวฒน วงศวฒนศานต

(นายชยวฒน วงศวฒนศานต)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

สงหาคม ๒๕๔๔

5 มาตรา ๒๑ บคคลธรรมดา คณะบคคล หรอนตบคคล อาจเปนคกรณในการพจารณาทางปกครองไดตามขอบเขตทสทธของตนถกกระทบกระเทอนหรออาจ ถกกระทบกระเทอนโดยมอาจหลกเลยงได

6 มาตรา ๔๕ ใหเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง พจารณาคำอทธรณและแจงผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคำอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหดำเนนการเปลยนแปลงคำสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกำหนดเวลาดงกลาวดวย

ฯลฯ ฯลฯ

110 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เรองเสรจท ๖๔๔/๒๕๔๖

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 111

112 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 113

เรองเสรจท ๓๔๔/๒๕๔๗

11� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 11�

11� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เรองเสรจท ๕๒๔/๒๕๕๑

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การปฏบตตามคำพพากษาศาลปกครองสงสดกรณการเพกถอน

ประกาศแตงตงคณะเทศมนตร

กรมสงเสรมการปกครองทองถนไดมหนงสอ ท มท ๐๘๐๔.๔/

๑๐๗๕๘ ลงวนท ๒๑ สงหาคม ๒๕๕๐ ถงสำนกงานคณะกรรมการ

กฤษฎกาขอหารอเกยวกบการปฏบตตามคำพพากษาศาลปกครองสงสด สรป

ขอเทจจรงได ดงน

จงหวดนครสวรรคไดมหนงสอถงกรมสงเสรมการปกครองทองถน

ความวา นายโสภณ วระเศรษฐกล กบพวกรวม ๗ คน ยนฟองผวาราชการ

จงหวดนครสวรรค (ผถกฟองคดท ๑) กบพวก รวม ๖ คน ตอศาลปกครอง

พษณโลกวา ผถกฟองคดท ๑ แตงตงคณะเทศมนตรโดยไมชอบดวย

กฎหมาย เนองจากวนท ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๔๖ ไดมการประชมสภา

เทศบาลเมองชมแสง สมยประชมวสามญ สมยท ๒ ประจำป ๒๕๔๖ เพอ

เลอกตงคณะเทศมนตรขนใหมแทนคณะเทศมนตรชดเดมทพนจากตำแหนง

ซงในการประชมมสมาชกสภาเทศบาลเขารวมประชม ๑๘ คน โดยมสมาชก

สภาเทศบาล ๕ คน ทผฟองคดเหนวาสมาชกภาพสนสดลง เพราะกระทำ

การตองหามตามมาตรา ๑๘ ทว แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖

ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล (ฉบบท ๑๐) พ.ศ. ๒๕๔๒

เขารวมประชมดวย การกระทำการตองหามดงกลาวเปนผลทำใหสมาชกภาพ

ของผบรหารและสมาชกสภาเทศบาลเมองชมแสงทง ๕ คน สนสดลงตามนย

มาตรา ๑๙ (๖) แหงพระราชบญญตด งกลาว แมผ ถกฟองคดท ๑

จะวนจฉยแจงการพนสมาชกภาพหรอมคำสงใหพนจากตำแหนงหรอไมกตาม

ความเปนสมาชกสภาเทศบาลของผบรหารเทศบาลเมองชมแสงและสมาชก

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 11�

สภาเทศบาลเมองชมแสงทง ๕ คน ไดสนสดลงโดยผลของกฎหมายนบแต

กระทำการอนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘ ทว ประกอบกบมาตรา ๑๙

(๖) แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราช

บญญตเทศบาล (ฉบบท ๑๐) พ.ศ. ๒๕๔๒ แลว

ผฟองคดทง ๗ คน และสมาชกสภาเทศบาล ๑ คน รวม ๘ คน

จงไดอาศยเหตดงกลาวทำหนงสอคดคานการประชมสภาตอประธานสภา

เทศบาลเมองชมแสง (ผถกฟองคดท ๒) แตผถกฟองคดท ๒ ยนยนจะ

ดำเนนการประชมตอไป สมาชกสภาเทศบาลทง ๘ คน จงเดนออกจาก

หองประชมทำใหทประชมสภาเทศบาลเมองชมแสงมสมาชกสภาเทศบาล

เหลออยในหองประชมเพยง ๕ คน เพราะอก ๕ คน เปนอดตสมาชกสภา

เทศบาลซงสนสดสมาชกภาพตามนยมาตรา ๑๙ (๖) แหงพระราชบญญต

เทศบาลฯแลว จงทำใหการประชมสภาเทศบาลครงนมสมาชกสภาเทศบาล

ไมครบองคประชม แตผถกฟองคดท ๒ ยงคงดำเนนการประชมตอไปโดย

ผดกฎหมาย ทประชมมมตเลอกผถกฟองคดท ๓ เปนนายกเทศมนตร ผถก

ฟองคดท ๔ ท ๕ และท ๖ เปนเทศมนตร ซงเปนการประชมทไมชอบดวย

กฎหมาย ตามนยมาตรา ๒๗ แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ ซง

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตเทศบาล (ฉบบท ๑๑) พ.ศ. ๒๕๔๓ เปน

ผลใหการเลอกตงคณะเทศมนตรในครงนไมชอบดวยกฎหมาย และทำให

ประกาศจงหวดนครสวรรค เรอง แตงตงคณะเทศมนตรเมองชมแสง ลงวนท

๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๖ ของผถกฟองคดท ๑ เปนคำสงทไมชอบดวย

กฎหมายไปดวย จงขอใหศาลพพากษาหรอมคำสงเพกถอนคำสงแตงตงคณะ

เทศมนตรดงกลาวเพราะไมชอบดวยกฎหมาย

ศาลปกครองพษณโลกไดพพากษาใหยกฟองในคดน ผถกฟองคดทง

๗ คน จงไดยนอทธรณตอศาลปกครองสงสด และวนท ๑๖ สงหาคม

๒๕๔๙ ศาลปกครองสงสดไดวนจฉยโดยสรปวา เมอความเปนสมาชกสภา

เทศบาลของบคคลทง ๕ คน ไดสนสดลงตงแตกอนวนประชมสภาเทศบาล

11� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เมองชมแสง สมยวสามญ สมยท ๒ ประจำป ๒๕๔๖ จงทำใหการประชม

ครงดงกลาวมสมาชกสภาเทศบาลเมองชมแสงเหลออยประชมจำนวน ๕ คน

ซงไมครบองคประชมตามมาตรา ๒๗ แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ.

๒๔๙๖ เมอบคคลทง ๕ คนไดพนจากการเปนสมาชกสภาเทศบาลเมอง

ชมแสงแลว แตกลบเขารวมประชมสภาเทศบาลเมองชมแสงและไดลงมตดวย

การประชมสภาเทศบาลเมองชมแสงซงไดมมตแตงตงคณะเทศมนตรขนใหม

จงเปนการประชมทไมชอบดวยกฎหมาย ดงนน ประกาศแตงตงคณะ

เทศมนตร ลงวนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๖ อนเปนผลมาจากมตของการ

ประชมดงกลาว ยอมไมชอบดวยกฎหมายดวย จงพพากษากลบคำพพากษา

ของศาลปกครองชนตนเปนใหเพกถอนประกาศแตงตงคณะเทศมนตร ลงวน

ท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๖ โดยใหมผลยอนหลงตงแตวนทมประกาศแตงตง

ซงจงหวดนครสวรรคเหนวา กรณนไมมแนวทางปฏบตมากอนจงขอหารอวา

ในกรณทศาลมคำพพากษาใหเพกถอนประกาศแตงตงคณะเทศมนตรดงกลาว

จงหวดนครสวรรคและเทศบาลเมองชมแสงจะตองดำเนนการอยางไรตอไป

กรมสงเสรมการปกครองทองถนพจารณาขอหารอของจงหวด

นครสวรรคแลวมความเหนดงตอไปน

๑. ประกาศแตงตงคณะเทศมนตร ลงวนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๖

เปนการใชอำนาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธ

ขนระหวางบคคลในอนทจะกอเปลยนแปลงหรอมผลกระทบตอสถานภาพของ

สทธหรอหนาทของบคคล เปนคำสงทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ตอมาเมอศาลปกครอง

สงสดไดวนจฉยวา ประกาศแตงตงคณะเทศมนตรไมชอบดวยกฎหมาย

พรอมทงมคำพพากษาใหเพกถอนประกาศนนใหมผลยอนหลงตงแตวนทม

ประกาศ ประกาศอนเปนคำสงทางปกครองนนยอมสนผลลงตามมาตรา ๔๒

แหงพระราชบญญตเดยวกน โดยไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนนได

ปฏบตไปตามอำนาจหนาทตามมาตรา ๑๙ แหงพระราชบญญตดงกลาว

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 11�

แตเนองจากศาลปกครองสงสดมไดวนจฉยเกยวกบการคนเงน ทรพยสน

หรอประโยชนอนใดทบคคลเหลานนไดรบไปจากเทศบาลโดยผลของการ

แตงตงใหเปนนายกเทศมนตรและเทศมนตร กรณจงมปญหาวาเทศบาลเมอง

ชมแสงจะเรยกรองใหบคคลเหลานนคนเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนใด

ทไดรบไปจากราชการไดหรอไม

๒. โดยทประกาศแตงตงคณะเทศมนตรเปนคำสงทางปกครอง

ทไมชอบดวยกฎหมายและเปนการใหประโยชนทอาจแบงแยกได ซงถก

เพกถอนโดยคำพพากษาของศาลปกครองสงสดแลว กรณยอมตองพจารณา

ตอไปตามมาตรา ๕๐ ประกอบมาตรา ๕๑ วรรคส แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทบญญตไววา กรณทมการ

เพกถอนคำสงทางปกครองใหมผลยอนหลง การคนเงน ทรพยสน หรอ

ประโยชนทผรบคำสงทางปกครองไดไป ใหนำบทบญญตวาดวยลาภมควรได

ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใชบงคบโดยอนโลม โดยถาเมอใด

ผรบคำสงทางปกครองไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครอง

หรอควรไดรเชนนน หากผนนมไดประมาทเลนเลออยางรายแรงใหถอวาผนน

ตกอยในฐานะไมสจรตตงแตเวลานนเปนตนไป และในกรณทผนนไดรถง

ความไมชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครองในขณะไดรบคำสงทาง

ปกครองหรอการไมรนนเปนไปโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรงตาม

วรรคสาม (๓) ผนนตองรบผดในการคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทไดรบ

ไปเตมจำนวน

เนองจากคณะกรรมการการกฤษฎกา (คณะท ๑) เคยมความเหนไว

ในเรองการดำเนนกจการของคณะเทศมนตรภายหลงสมาชกสภาเทศบาลลา

ออกจากตำแหนงนายกเทศมนตร และการมสวนไดเสยของสมาชกสภา

เทศบาลและสมาชกสภาองคการบรหารสวนตำบล (เรองเสรจท ๒๖๒/

๒๕๔๗) โดยสรปวา กรณการเรยกคาตอบแทนในระหวางดำรงตำแหนงของ

สมาชกองคการบรหารสวนตำบลนน แมสมาชกผนนจะขาดคณสมบตสมคร

120 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

รบเลอกตงตงแตแรก แตเมอไดรบเลอกตงไดปฏบตหนาทสมาชกสภา

องคการบรหารสวนตำบลมาโดยตลอด ประกอบกบไมมบทบญญตกฎหมาย

กำหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนเรยกคาตอบแทนคนได องคการบรหาร

สวนตำบลจงไมสามารถเรยกคาตอบแทนดงกลาวคนได

๓. ดวยเหตผลดงกลาว กรมสงเสรมการปกครองทองถน จงขอ

หารอปญหาขอกฎหมายเพอเปนบรรทดฐานในการปฏบตราชการตอไป ดงน

๓.๑ เทศบาลเมองชมแสงจะเรยกรองใหบคคลผไดรบคำสงทาง

ปกครอง คนเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนใดทไดรบไปจากทางราชการ

ตามมาตรา ๕๐ ประกอบกบมาตรา ๕๑ แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ไดหรอไม ตงแตเมอใด

๓.๒ หากเทศบาลเมองชมแสงจะตองเรยกใหบคคลผไดรบคำสง

ทางปกครองคนเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนใดทไดรบไปจากทางราชการ

โดยนำบทบญญตวาดวยลาภมควรไดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมา

ใชบงคบโดยอนโลม เทศบาลจะตองใชสทธเรยกรองโดยฟองคดตอศาล หรอ

โดยการออกคำสงทางปกครองใหบคคลนนชำระเงนและเนองจากบคคล

ดงกลาวเปนสมาชกสภาเทศบาลซงเปน “เจาหนาท” ตามมาตรา ๔ แหง

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ เทศบาล

จะตองดำเนนการตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

พ.ศ. ๒๕๓๙ ดวยหรอไม ประการใด

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาปญหาดง

กลาวโดยมผแทนกระทรวงมหาดไทย (กรมสงเสรมการปกครองทองถน)

เปนผชแจงรายละเอยดขอเทจจรงแลว เหนวา ประเดนทตองพจารณามเพยง

ประเดนเดยว คอ เทศบาลเมองชมแสงจะเรยกใหคณะเทศมนตรเมองชมแสง

ตามประกาศแตงตงคณะเทศมนตร ลงวนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๖ คนเงน

ทรพยสน หรอประโยชนอนใดทไดรบจากทางราชการไดหรอไม และจะเรม

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 121

ตนเรยกไดตงแตเมอใด โดยมความเหนวาคำสงทางปกครองซงเปนการใหเงน

ใหทรพยสน หรอใหประโยชนทอาจแบงแยกไดตามมาตรา ๕๑๑ แหงพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ตองเปนคำสงทาง

ปกครองทเปนการใหเงน ทรพยสนหรอประโยชนอนใดในลกษณะเดยวกบเงน

หรอทรพยสนโดยตรง เชน คำสงจายเงนทดแทนการเวนคนอสงหารมทรพย

หรอคำสงอนมตใหไดรบทนการศกษา สำหรบประกาศแตงตงคณะเทศมนตร

มไดเปนคำสงในลกษณะทเปนการใหเงนหรอทรพยสนแกผรบคำสงทาง

ปกครองโดยตรงแตเปนคำสงททำใหบคคลทไดรบการแตงตงเปนคณะ

เทศมนตรมอำนาจหนาทตามทกฎหมายกำหนดสวนการไดรบเงนเดอนและ

ประโยชนตอบแทนอยางอนเปนสทธตามกฎหมายทจะไดรบเพอตอบแทนการ

ทำงานใหแกทางราชการ ซงการเรยกคนจะตองมกฎหมายบญญตไวเชน

เดยวกน ดงนน เมอประกาศแตงตงคณะเทศมนตรไมใชประเภทคำสงทาง

ปกครองตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ

ประกอบกบไมมกฎหมายใดกำหนดไวโดยเฉพาะ ใหเทศบาลเรยกเงนเดอน

และประโยชนตอบแทนคนได เทศบาลเมองชมแสงจงไมอาจเรยกให

คณะเทศมนตรคนเงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนทไดรบไปแลวคนได

(คณพรทพย จาละ)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

มถนายน ๒๕๕๑

๑ มาตรา ๕๑ การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงน หรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได ใหคำนงถงความเชอ โดยสจรตของผรบประโยชนในความคงอยของคำสงทางปกครองนนกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

122 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เรองเสรจท ๖๘๕/๒๕๕๑

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การเรยกคนเงนเดอนหรอผลประโยชนอนใดของขาราชการพลเรอน

กรณศาลปกครองสงสดเพกถอนคำสงแตงตงขาราชการพลเรอน

ไมชอบดวยกฎหมายโดยใหมผลยอนหลง

กรมบญชกลางไดมหนงสอ ดวนทสด ท กค ๐๔๐๖.๕/๑๒๓๙๘

ลงวนท ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา สรป

ความไดวา ดวยศาลปกครองสงสดไดมคำพพากษาเมอวนท ๒ พฤษภาคม

๒๕๔๙ ใหเพกถอนหลกเกณฑและวธการคดเลอกขาราชการพลเรอนสามญ

เพอแตงตงใหดำรงตำแหนงนกบรหาร ๙ ขอ ๒.๓.๒ และขอ ๒.๓.๓ ตาม

หนงสอสำนกงาน ก.พ. ดวนทสด ท นร ๐๗๐๑/ว๙ ลงวนท ๑๕ สงหาคม

๒๕๔๔ โดยใหมผลตงแตวนทศาลปกครองสงสดมคำพพากษา และใหเพกถอน

คำสงแตงตงขาราชการพลเรอนสามญใหดำรงตำแหนงรองอธบดกรม

สรรพากร (นกบรหาร ๙) จำนวน ๔ ราย คอ นายบญศกด เจยมปรชา

นาย ช.นนท เพชญไพศษฏ นายวชย จงรกเกยรต และนางจนทมา สรแสง

ทกษณ ตามคำสงกระทรวงการคลงท ๒๒๖/๒๕๔๔ ลงวนท ๒๖ กนยายน

๒๕๔๔ และท ๑๐๘/๒๕๔๕ ลงวนท ๒ พฤษภาคม ๒๕๔๕ โดยใหม

ผลยอนหลงตงแตวนทระบในคำสงแตงตง โดยกอนทศาลปกครองสงสดจะม

คำพพากษาคดน กระทรวงการคลงไดมคำสงแตงตงและโยกยายขาราชการ

ทงสรายดงกลาวไปดำรงตำแหนงตางๆ ดงน

๑. นายบญศกด เจยมปรชา ไดมคำสงแตงตงจากตำแหนงรองอธบด

กรมสรรพากร (ระดบ ๙) เปนผตรวจราชการกระทรวงการคลง (ระดบ

๑๐) เมอวนท ๒๑ ตลาคม ๒๕๔๕ ตอมาไดมคำสงแตงตงใหดำรงตำแหนง

รองปลดกระทรวงการคลง เมอวนท ๑ ตลาคม ๒๕๔๖ และตำแหนงอธบด

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 123

กรมบญชกลาง เมอวนท ๑ ตลาคม ๒๕๔๗ และหลงจากทศาลปกครอง

สงสดพพากษาคดแลวไดมคำสงแตงตงใหดำรงตำแหนงผตรวจราชการ

กระทรวงการคลง เมอวนท ๑๖ พฤศจกายน ๒๕๔๙

๒. นาย ช.นนท เพชญไพศษฏ ไดมคำสงแตงตงจากตำแหนงรอง

อธบดกรมสรรพากร (ระดบ ๙) ใหดำรงตำแหนงทปรกษาดานประสทธภาพ

(เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน ๑๐ ชช.) เมอวนท ๒ ตลาคม ๒๕๔๖

และหลงจากทศาลปกครองสงสดพพากษาคดแลวไดมคำสงแตงตงใหดำรง

ตำแหนงรองปลดประทรวงการคลง เมอวนท ๒๔ มกราคม ๒๕๕๐ และ

คณะรฐมนตรมมตเหนชอบใหดำรงตำแหนงอธบดกรมสรรพสามต เมอวนท

๑๘ กนยายน ๒๕๕๐ ตามทกระทรวงการคลงเสนอ

๓. นายวชย จงรกเกยรต ไดมคำสงแตงตงจากตำแหนงรองอธบด

กรมสรรพากร (ระดบ ๙) ใหดำรงตำแหนงผตรวจราชการกระทรวงการคลง

(ระดบ ๑๐) เมอวนท ๑ ตลาคม ๒๕๔๖ และตำแหนงผอำนวยการ

สำนกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ เมอวนท ๑ ตลาคม ๒๕๔๘

และหลงจากทศาลปกครองสงสดพพากษาคดแลวไดมคำสงลงโทษไลออกจาก

ราชการ เมอวนท ๒๙ ธนวาคม ๒๕๔๙

๔. นางจนทมา สรแสงทกษณ ไดมคำส งแตงต งจากตำแหนง

รองอธบดกรมสรรพากร (ระดบ ๙) ใหดำรงตำแหนงทปรกษาดาน

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (นกวชาการคอมพวเตอร ๑๐ วช.)

เมอวนท ๒๙ มถนายน ๒๕๔๗ และหลงจากทศาลปกครองสงสดพพากษา

คดแลว คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบใหดำรงตำแหนงรองปลดกระทรวง

การคลง เมอวนท ๑๘ กนยายน ๒๕๕๐ ตามทกระทรวงการคลงเสนอ

โดยตอมากระทรวงการคลงไดมคำสงกระทรวงการคลงท ๑๗/๒๕๕๑

ลงวนท ๗ มกราคม ๒๕๕๑ ใหขาราชการท งส รายอนประกอบดวย

นายบญศกด เจยมปรชานาย ช.นนท เพชญไพศษฏ นายวชย จงรกเกยรต

และนางจนทมา สรแสงทกษณ กลบไปดำรงตำแหนงอนทมระดบเทยบเทา

12� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ตำแหนงเดม และกระทรวงการคลงไดมหนงสอไปยงสำนกเลขาธการคณะ

รฐมนตรเพอขอใหคณะรฐมนตรพจารณาอนมตและนำความกราบบงคมทล

เพอทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหขาราชการสามราย คอ นายบญศกด

เจยมปรชา นาย ช.นนท เพชญไพศษฏ และนางจนทมา สรแสงทกษณ

พนจากการดำรงตำแหนงระดบ ๑๐ ทเคยไดรบแตงตงทกตำแหนง ซงคณะ

รฐมนตรไดมมตอนมตตามทกระทรวงการคลงเสนอ เมอวนท ๑๕ มกราคม

๒๕๕๑

จากกรณดงกลาวกรมบญชกลางจงขอหารอปญหาขอกฎหมายเกยวกบ

การปฏบตตามคำพพากษาศาลปกครองสงสดในประเดน ดงตอไปน

(๑) กระทรวงการคลงจะเรยกเงนเดอนและผลประโยชนอนใด

ทขาราชการทงสรายดงกลาวไดรบไปในระหวางดำรงตำแหนงรองอธบด

กรมสรรพากรและตำแหนงอนใดในระดบทสงขนนนโดยอาศยหลกเกณฑตาม

ทบญญตไวในมาตรา ๕๑ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ ไดหรอไม อยางไร หรอกรณจะตองนำมาตรา ๖๒ แหง

พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๓๕ และมาตรา ๖๖

แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๕๑ มาปรบใชใน

ลกษณะบทกฎหมายใกลเคยง

(๒) เงน ทรพยสนหรอผลประโยชนอนใดทขาราชการทงสรายมสทธ

จะไดรบจากทางราชการเนองจากการปฏบตหนาทในขณะดำรงตำแหนง

รองอธบดกรมสรรพากรและตำแหนงอนใดในระดบทสงขนหลงจากนน แตยง

มไดรบไป เชน เงนรางวล กรณเชนนกระทรวงการคลงจะสามารถจายเงน

ทรพยสนหรอผลประโยชนอนใดดงกลาวใหแกขาราชการทงสรายไดหรอไม

อยางไร และจะตองนำบทบญญตแหงกฎหมายใดมาปรบใชแกกรณดงกลาว

(๓) การมคำสงแตงตงใหขาราชการทงสามราย คอนายบญศกด

เจยมปรชา นาย ช.นนท เพชญไพศษฏ และรายนางจนทมา สรแสงทกษณ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 12�

กลบไปดำรงตำแหนงอนทมระดบเทยบเทาตำแหนงเดมรวมถงการรบ

เงนเดอนจะตองดำเนนการตามบญญตแหงกฎหมายใด อยางไร

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาปญหา

ดงกลาวโดยมผแทนสำนกนายกรฐมนตร (สำนกงานคณะกรรมการ

ขาราชการพลเรอน) และผแทนกระทรวงการคลง (สำนกงานปลดกระทรวง

และกรมบญชกลาง) เปนผชแจงรายละเอยดขอเทจจรงแลว ปรากฏขอเทจจรง

เพมเตมวา เมอศาลปกครองสงสดไดมคำพพากษาใหเพกถอนคำสงแตงตง

ขาราชการพลเรอนสามญใหดำรงตำแหนงรองอธบดกรมสรรพากร (นกบรหาร

๙) ทงสรายแลว กระทรวงการคลงไดมหนงสอไปยงสำนกงานคณะกรรมการ

ขาราชการพลเรอนเพอขอหารอเกยวกบการปฏบตใหเปนไปตามคำพพากษา

ของศาลปกครองสงสด ซงตอมาคณะกรรมการขาราชการพลเรอนไดวนจฉย

ปญหาเกยวกบการปฏบตใหเปนไปตามคำพพากษาของศาลปกครองสงสด

รวมทงอนมตกำหนดตำแหนงเปนกรณพเศษเฉพาะรายเพอใหสามารถแตงตง

ขาราชการทงสรายตามคำพพากษาของศาลปกครองสงสด และกระทรวงการ

คลงไดดำเนนการออกคำสงกระทรวงการคลงท ๑๗/๒๕๕๑ ลงวนท ๗

มกราคม ๒๕๕๑ แตงตงขาราชการผทศาลปกครองสงสดมคำพพากษาให

เพกถอนคำสงแตงตงใหดำรงตำแหนงนกบรหาร ๙ (รองอธบด) กรม

สรรพากรกลบไปดำรงตำแหนงอนทมระดบเทยบเทาตำแหนงเดมแลว

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาประเดน

ปญหาขอกฎหมายดงกลาวแลว มความเหนในแตละประเดน ดงตอไปน

ประเดนทหนง คำสงทางปกครองซงเปนการใหเงน ใหทรพยสน หรอ

ใหประโยชนทอาจแบงแยกไดตามมาตรา ๕๑1 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

1 มาตรา ๕๑ การเพกถอนคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงน หรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได ใหคำนงถงความเชอโดยสจรตของผรบประโยชนในความคงอยของคำสงทางปกครองนนกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

12� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ นน จะตองเปนคำสงทางปกครองท

เปนการใหเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนใดในลกษณะเดยวกบเงนหรอ

ทรพยสนโดยตรง เชน คำสงจายเงนทดแทนการเวนคนอสงหารมทรพย หรอ

คำสงอนมตใหไดรบทนการศกษา เปนตน แตโดยทคำสงแตงตงขาราชการ

พลเรอนสามญใหดำรงตำแหนงรองอธบดกรมสรรพากร (นกบรหาร ๙) และ

ตำแหนงอนใดในระดบทสงขนมไดเปนคำสงในลกษณะทเปนการใหเงนหรอ

ทรพยสนแกผรบคำสงทางปกครองโดยตรง หากแตเปนคำสงททำใหบคคลท

ไดรบแตงตงเปนรองอธบดกรมสรรพากรและตำแหนงอนใดในระดบทสงขนม

อำนาจหนาทตามทกฎหมายกำหนด สวนการไดรบเงนเดอน ทรพยสน และ

ประโยชนตอบแทนอยางอนเปนสทธตามกฎหมายทจะไดรบเพอตอบแทนการ

ทำงานใหแกทางราชการ ซงการเรยกคนจะตองมกฎหมายบญญตไวเชน

เดยวกน ดงนน เมอคำสงแตงตงขาราชการใหดำรงตำแหนงรองอธบดกรม

ความเชอโดยสจรตตามวรรคหนงจะไดรบความคมครองตอเมอผรบคำสงทางปกครองไดใชประโยชนอนเกดจากคำสงทางปกครองหรอไดดำเนนการเกยวกบ ทรพยสนไปแลวโดยไมอาจแกไขเปลยนแปลงไดหรอการเปลยนแปลงจะทำใหผนนตองเสยหายเกนควรแกกรณ

ในกรณดงตอไปน ผรบคำสงทางปกครองจะอางความเชอโดยสจรตไมได

(๑) ผนนไดแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงหรอขมข หรอชกจงใจโดยการใหทรพยสนหรอใหประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย

(๒) ผนนไดใหขอความซงไมถกตองหรอไมครบถวนในสาระสำคญ

(๓) ผนนไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครองในขณะไดรบคำสงทางปกครองหรอการไมรนนเปนไปโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรง

ในกรณทเพกถอนโดยใหมผลยอนหลง การคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทผรบคำสงทางปกครองไดไป ใหนำบทบญญตวาดวยลาภมควรไดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใชบงคบโดยอนโลม โดยถาเมอใดผรบคำสงทางปกครองไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของคำสงทางปกครองหรอควรไดรเชนนนหากผนนมไดประมาทเลนเลออยางรายแรงใหถอวาผนนตกอยในฐานะไมสจรตตงแตเวลานนเปนตนไป และในกรณตามวรรคสาม ผนนตองรบผดในการคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทไดรบไปเตมจำนวน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 12�

สรรพากร (นกบรหาร ๙) ไมใชคำสงทางปกครองซงเปนการใหเงนฯ ตาม

มาตรา ๕๑ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ประกอบกบ

ไมมกฎหมายใดกำหนดไวโดยเฉพาะใหกระทรวงการคลงเรยกเงนเดอนและ

ประโยชนตอบแทนคนได กระทรวงการคลงจงไมอาจเรยกใหขาราชการทงส

คนเงนเดอนและผลประโยชนอนใดทไดรบไปแลวได ทงน ตามแนวความเหน

ของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองในเรองเสรจท ๕๒๔/

๒๕๕๑2

ประเดนทสอง เมอคำสงแตงตงขาราชการพลเรอนสามญใหดำรง

ตำแหนงรองอธบดกรมสรรพากร (นกบรหาร ๙) และตำแหนงอนใดในระดบ

ทสงขนมผลทางกฎหมายทำใหบคคลทไดรบแตงตงมอำนาจหนาทตามท

กฎหมายกำหนดไว สวนการไดรบเงนเดอน ทรพยสน และประโยชน

ตอบแทนอยางอนเปนสทธตามกฎหมายทจะไดรบเพอตอบแทนการทำงานให

แกทางราชการทไดปฏบตหนาทและมความรบผดชอบตามตำแหนงนนๆ

ทงน แมวาการออกคำสงแตงตงขาราชการจะไมชอบดวยกฎหมายกตาม แต

เมอคำสงทางปกครองดงกลาวยงมผลทางกฎหมายตราบเทาทยงไมมการถก

เพกถอน ฉะนน กรณจงยอมไมกระทบกระเทอนถงการรบเงนเดอนหรอผล

ประโยชนอนใดทไดรบหรอมสทธไดรบจากทางราชการเพอเปนการตอบแทน

ทใหแกขาราชการทไดปฏบตหนาทและมความรบผดชอบตามตำแหนงทไดรบ

การแตงตงในระหวางทคำสงนนยงมผลทางกฎหมาย โดยนำหลกการของ

มาตรา ๖๒3 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๓๕

2 บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การปฏบตตาม คำพพากษาศาลปกครองสงสดกรณการเพกถอนประกาศแตงตงคณะเทศมนตร สงพรอมหนงสอสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ท นร ๐๙๐๕/๗๑๔ ลงวนท ๒๔ มถนายน ๒๕๕๑ ถงอธบดกรมสงเสรมการปกครองทองถน

3 มาตรา ๖๒ ขาราชการพลเรอนสามญผใดไดรบแตงตงใหดำรงตำแหนงตามมาตรา ๕๗ มาตรา ๕๘ หรอมาตรา ๖๐ แลว หากภายหลงปรากฏวาเปนผมคณสมบตไมตรงตามคณสมบตเฉพาะสำหรบตำแหนงนนใหผมอำนาจตามมาตรา ๕๒ แตงตงผนนใหกลบไปดำรงตำแหนงเดม หรอตำแหนงอนในระดบเดยวกบตำแหนงเดม

12� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ซงเปนกฎหมายทใชบงคบในขณะนน มาปรบใชในลกษณะบทกฎหมายทใกล

เคยง ดงนน เมอขาราชการทงสมสทธไดรบเงน ทรพยสน หรอผลประโยชน

อนใดจากทางราชการในระหวางทไดรบแตงตงใหดำรงตำแหนงรองอธบดกรม

สรรพากร (นกบรหาร ๙) และตำแหนงอนใดในระดบทสงขนแลว กระทรวง

การคลงจงตองจายเงนหรอผลประโยชนอนใดทเปนสทธตามกฎหมายของ

ขาราชการทงสทจะไดรบเพอตอบแทนการทำงานใหแกทางราชการดวย

ประเดนทสาม เมอขอเทจจรงตามขอหารอมาปรากฏวา คณะกรรมการ

ขาราชการพลเรอนซงเปนผมอำนาจตความและวนจฉยปญหาทเกดขน

เนองจากการบงคบใชพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.

๒๕๓๕4 ไดวนจฉยปญหาเกยวกบการปฏบตใหเปนไปตามคำพพากษาของ

ศาลปกครองสงสดรวมทงอนมตกำหนดตำแหนงเปนกรณพเศษเฉพาะราย

เพอใหสามารถแตงตงขาราชการทงสรายตามคำพพากษาของศาลปกครอง

สงสด และปลดกระทรวงการคลงไดออกคำสงกระทรวงการคลงท ๑๗/

๒๕๕๑ เรอง แตงตงขาราชการผทศาลปกครองสงสดมคำพพากษาให

เพกถอนคำสงแตงตงใหดำรงตำแหนงนกบรหาร ๙ (รองอธบด) กรม

ทผนนมคณสมบตตรงตามคณสมบตเฉพาะสำหรบตำแหนงโดยพลน แตทงน ไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนนไดปฏบตไปตามอำนาจและหนาท และการรบ เงนเดอนหรอผลประโยชนอนใดทไดรบหรอมสทธจะไดรบจากทางราชการในระหวางทไดรบแตงตงใหดำรงตำแหนงทผนนมคณสมบตไมตรงตามคณสมบตเฉพาะสำหรบตำแหนงผทไดรบแตงตงใหกลบไปดำรงตำแหนงเดมหรอตำแหนงอนตามวรรคหนงใหรบเงนเดอนในขนทพงจะไดรบตามสถานภาพเดม และใหถอวาผนนไมมสถานภาพอยางใดในการทไดรบแตงตงใหดำรงตำแหนงทตนมคณสมบตไมตรงตามคณสมบตเฉพาะสำหรบตำแหนงนน

4 มาตรา ๘ ก.พ. มอำนาจหนาทดงตอไปน

ฯลฯ ฯลฯ

(๖) ตความและวนจฉยปญหาทเกดขนเนองจากการใชบงคบพระราชบญญตนมตของ ก.พ. ตามขอนเมอไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรแลวใหใชบงคบไดตามกฎหมาย

ฯลฯ ฯลฯ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 12�

สรรพากร กลบไปดำรงตำแหนงอนทมระดบเทยบเทาตำแหนงเดม โดยให

นายบญศกด เจยมปรชา นาย ช.นนท เพชญไพศษฏ นายวชย จงรกเกยรต

และนางจนทมา สรแสงทกษณ กลบไปดำรงตำแหนงอนทมระดบเทยบเทา

ตำแหนงเดมแลว กรณจงไมจำเปนตองพจารณาใหความเหนทางกฎหมาย

ประเดนนอก

(คณพรทพย จาละ)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

กนยายน ๒๕๕๑

130 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

เรองเสรจท ๕๕๓/๒๕๕๒

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การออกขอบญญตขององคการบรหารสวนตำบล

เกยวกบมาตรการบงคบทางปกครอง

องคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงไดมหนงสอ ท สบ ๘๐๕๐๑/

๑๖๓ ลงวนท ๒๗ เมษายน ๒๕๕๒ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

สรปความไดวา องคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงไดรายงานผลการ

สอบสวนขอเทจจรงความรบผดทางละเมด กรณสำนกงานการตรวจเงน

แผนดนภมภาคท ๑ จงหวดพระนครศรอยธยาไดตรวจพบเงนขาดบญช

องคการบรหารสวนตำบลหนองสรวง งวดปงบประมาณ ๒๕๔๓-๒๕๔๔ และ

ไดชมลความผดตามหนงสอ ลบ ท ตผ ๐๐๑๙ อย/๑๒๒๗ ลงวนท ๑๐

ตลาคม ๒๕๔๕ ซงองคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงไดดำเนนการตาม

แนวทางปฏบตเมอเกดความเสยหายกรณเงนขาดบญชหรอมการทจรต

ทางการเงนตามหนงสอกระทรวงมหาดไทย ท มท ๐๓๑๘/ว ๕๕๔ โดย

นายกองคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงในฐานะหวหนาฝายบรหารไดมคำ

วนจฉยสงการใหผเกยวของรบผดชอบชดใชคาสนไหมทดแทน และมคำสง

ทางปกครองใหบคคลชดใชคาสนไหมทดแทนแลว แตบคคลผเกยวของ

ไมยอมชดใชคาสนไหมทดแทน องคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงจงม

หนงสอไปยงผวาราชการจงหวดเพอใหความเหนชอบในการใชมาตรการบงคบ

ทางปกครองตามกฎกระทรวง ฉบบท ๙ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

โดยทคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดเคยใหความเหน

ไวในเรองเสรจท ๙๔-๙๕/๒๕๔๙ เรอง แนวทางปฏบตในการใชมาตรการ

บงคบทางปกครองโดยการยดหรออายดทรพยสนและขายทอดตลาดเพอชำระ

เงนตามมาตรา ๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 131

๒๕๓๙ สรปความไดวา ใหนำประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใช

เฉพาะการปฏบตเกยวกบวธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสน

สวนเจาหนาทผมอำนาจออกคำสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดทรพยสน

ไดกำหนดไวโดยเฉพาะแลวตามกฎกระทรวง ฉบบท ๙ (พ.ศ. ๒๕๔๒)ฯ

บทบญญตนจงหมายถงในการปฏบตหนาทของเจาหนาทผปฏบตการตามคำ

สงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดทรพยสนนน ตองนำวธการทบญญตใน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ซงไดแก บทบญญตตางๆ ในหมวด

๒ วธยดทรพย อายดทรพย และการจายเงน แหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงเปนหลกในการนำมาปรบใชกบการปฏบตการตามคำสง

ดงกลาว เชน การยดเอกสารและสงหารมทรพยใหจดทำโดยนำเอกสารหรอ

ทรพยสนนนมาฝากไว ณ สถานทใดหรอแกบคคลใดๆ หรอมอบไวในความ

อารกขาของลกหนตามมาตรา ๓๐๓ หรอการยดอสงหารมทรพยกตอง

ดำเนนการตามมาตรา ๓๐๔ แตไมอาจนำบทบญญตเกยวกบอำนาจพเศษ

ของเจาพนกงานบงคบคดมาใชปฏบตได เพราะเจาหนาทผปฏบตการตาม

คำสงเปนผดำเนนการตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

๒๕๓๙ มใชเปนเจาพนกงานบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

แพง สวนรายละเอยดควรจะปฏบตอยางไรนน เปนวธปฏบตงานเพอใหม

ผลสำเรจ ซ งควรจะไดมการปรกษาแนวทางปฏบตกบหนวยงานทม

ประสบการณในการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสน ไดแก

กรมบงคบคดและสำนกงานประกนสงคม และเพอใหการใชมาตรการบงคบ

ทางปกครองของหนวยงานเปนไปในแนวทางเดยวกน กควรจะมระเบยบ

ปฏบตเกยวกบการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนเพอชำระ

เงนตามมาตรา ๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

๒๕๓๙ โดยปรกษาหนวยงานทไดออกระเบยบปฏบตดงกลาวแลว ไดแก

กรมทดนและกรมการประกนภย

องคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงเปนทงผมคำสงทางปกครองใน

การใชมาตรการบงคบทางปกครองตามกฎกระทรวง ฉบบท ๙ (พ.ศ.

๒๕๔๒) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

132 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ และยงตองดำเนนการบงคบทางปกครองโดยหนวยงานเอง

และยงไมมระเบยบปฏบตทจะใชเปนหลกเกณฑในการปฏบตงานเพอใหเกด

ผลสำเรจ องคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงตองการจดทำขอบญญต

เกยวกบการดำเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา ๕๗

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนของ

ตนเอง เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานและอำนวยความสะดวกในการใช

มาตรการบงคบทางปกครองใหประสบผลสำเรจตามวตถประสงคของ

มาตรการบงคบทางปกครอง จงขอหารอวา องคการบรหารสวนตำบล

หนองสรวงสามารถออกขอบญญตขององคการบรหารสวนตำบลเองตาม

มาตรา ๗๑ แหงพระราชบญญตสภาตำบลและองคการบรหารสวนตำบล

พ.ศ. ๒๕๓๗ เพอใชเปนระเบยบปฏบตเกยวกบการยด การอายด และการ

ขายทอดตลาดทรพยสนไดหรอไม และจะอาศยอำนาจตามมาตรา ๕๗ แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เพอออก

ขอบญญตดงกลาวไดหรอไม เนองจากมาตรา ๕๗ แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มไดระบใหอำนาจองคกรหรอ

หนวยงานทางปกครองทำการออกระเบยบปฏบตเกยวกบการยด การอายด

และการขายทอดตลาดทรพยสนไว

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง ไดพจารณาปญหา

ดงกลาวโดยมผแทนกระทรวงมหาดไทย (กรมสงเสรมการปกครองทองถน)

และผแทนองคการบรหารสวนตำบลหนองสรวง เปนผชแจงรายละเอยด

ขอเทจจรงแลว เหนวา มาตรา ๗๑ วรรคหนง1 แหงพระราชบญญตสภา

1 มาตรา ๗๑ องคการบรหารสวนตำบลอาจออกขอบญญตองคการบรหารสวนตำบลเพอใชบงคบในเขตองคการบรหารสวนตำบลไดเทาทไมขดหรอแยงตอกฎหมายเพอปฏบตการใหเปนไปตามอำนาจหนาทขององคการบรหารสวนตำบล หรอเมอมกฎหมายบญญตใหองคการบรหารสวนตำบลออกขอบญญตหรอใหมอำนาจออก ขอบญญต ในการนจะกำหนดคาธรรมเนยมทจะเรยกเกบและกำหนดโทษปรบผฝาฝนดวยกได แตมใหกำหนดโทษปรบเกนหนงพนบาท เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวเปนอยางอน

ฯลฯ ฯลฯ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 133

ตำบลและองคการบรหารสวนตำบล พ.ศ. ๒๕๓๗ เปนบทบญญตทใหอำนาจ

องคการบรหารสวนตำบลออกขอบญญตองคการบรหารสวนตำบลเพอใช

บงคบในเขตองคการบรหารสวนตำบลเทาทไมขดหรอแยงตอกฎหมาย เพอ

ปฏบตการใหเปนไปตามอำนาจหนาทขององคการบรหารสวนตำบล หรอเมอ

มกฎหมายบญญตใหองคการบรหารสวนตำบลออกขอบญญตหรอใหมอำนาจ

ออกขอบญญตเทานน แตโดยทการออกขอบญญตเกยวกบการยด การอายด

และการขายทอดตลาดทรพยสนเพอบงคบการใหเปนไปตามคำสงทาง

ปกครองทกำหนดใหชำระเงนตามมาตรา ๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ไมไดเปนการออกขอบญญตเพอปฏบต

การใหเปนไปตามอำนาจหนาทขององคการบรหารสวนตำบลตามทบญญตไว

ในมาตรา ๖๖2 แหงพระราชบญญตสภาตำบลและองคการบรหารสวนตำบลฯ

เนองจากการออกขอบญญตดงกลาวไมไดเปนเรองเกยวกบการพฒนาตำบล

ทงในดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และไมไดเปนเรองเกยวกบหนาท

ทองคการบรหารสวนตำบลตองทำในเขตองคการบรหารสวนตำบลตามท

บญญตไวในมาตรา ๖๗3 แหงพระราชบญญตสภาตำบลและองคการบรหาร

2 มาตรา ๖๖ องคการบรหารสวนตำบลมอำนาจหนาทในการพฒนาตำบลทงในดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

3 มาตรา ๖๗ ภายใตบงคบแหงกฎหมาย องคการบรหารสวนตำบล มหนาทตองทำในเขตองคการบรหารสวนตำบล ดงตอไปน (๑) จดใหมและบำรงรกษาทางนำและทางบก (๒) รกษาความสะอาดของถนน ทางนำ ทางเดน และทสาธารณะ รวมทงกำจดมลฝอยและสงปฏกล (๓) ปองกนโรคและระงบโรคตดตอ (๔) ปองกนและบรรเทาสาธารณภย (๕) สงเสรมการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม (๖) สงเสรมการพฒนาสตร เดก เยาวชน ผสงอาย และผพการ (๗) คมครอง ดแล และบำรงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (๘) บำรงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน และวฒนธรรมอนดของทองถน (๙) ปฏบตหนาทอนตามททางราชการมอบหมายโดยจดสรรงบประมาณหรอบคลากรใหตามความจำเปนและสมควร

13� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

สวนตำบลฯ อกทงมาตรา ๕๗4 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองฯ กไมไดเปนบทบญญตทใหอำนาจในการออก “กฎ”5 เกยวกบ

การยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนเพอบงคบการใหเปนไป

ตามคำสงทางปกครองทกำหนดใหชำระเงน นอกจากน ยงไมมกฎหมายใด

บญญตใหองคการบรหารสวนตำบลออกขอบญญตหรอใหมอำนาจออก

ขอบญญตเกยวกบการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนเพอ

บงคบการใหเปนไปตามคำสงทางปกครองทกำหนดใหชำระเงนตามมาตรา

๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ดวยเหตน องคการ

บรหารสวนตำบลหนองสรวงจงไมอาจอาศยอำนาจตามมาตรา ๗๑ แหง

พระราชบญญตสภาตำบลและองคการบรหารสวนตำบลฯ หรอมาตรา ๕๗

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ในการออกขอบญญต

องคการบรหารสวนตำบลหนองสรวงเกยวกบการยด การอายด และการ

ขายทอดตลาดทรพยสนเพอบงคบการใหเปนไปตามคำสงทางปกครองท

กำหนดใหชำระเงนตามมาตรา ๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครองฯ ได

4 มาตรา ๕๗ คำสงทางปกครองทกำหนดใหผใดชำระเงน ถาถงกำหนดแลวไมมการชำระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนชำระภายในระยะเวลาทกำหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามคำเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอชำระเงนใหครบถวน

วธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอำนาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทกำหนดในกฎกระทรวง 5 มาตรา ๕ ในพระราชบญญตน

ฯลฯ ฯลฯ

“กฎ” หมายความวา พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ขอบญญตทองถน ระเบยบ ขอบงคบ หรอบทบญญตอนทมผลบงคบเปนการทวไป โดยไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ

ฯลฯ ฯลฯ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 13�

อนง เพอใหการใชมาตรการบงคบทางปกครองเกยวกบการยด การ

อายด และการขายทอดตลาดทรพยสนเพอบงคบการใหเปนไปตามคำสงทาง

ปกครองทกำหนดใหชำระเงนตามมาตรา ๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครองฯ ขององคการบรหารสวนตำบลทกแหงเปนไปใน

แนวทางเดยวกนและไดมาตรฐานเดยวกน กระทรวงมหาดไทยจงควรออก

ระเบยบกระทรวงมหาดไทยในเรองดงกลาวเพอใหองคการบรหารสวนตำบล

ทกแหงใชเปนแนวทางปฏบต โดยอาศยอำนาจตามมาตรา ๕6 ประกอบกบ

มาตรา ๘๘7 แหงพระราชบญญตสภาตำบลและองคการบรหารสวนตำบลฯ

ทำนองเดยวกบทกระทรวงมหาดไทยไดเคยอาศยอำนาจตามบทบญญต

ดงกลาวออกระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการยด อายด และขายทอด

ตลาดทรพยสนขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๕๑ เพอใช

มาตรการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนกบผคางชำระภาษของ

องคกรปกครองสวนทองถน

6 มาตรา ๕ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอำนาจออกกฎกระทรวง ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ และแตงตงเจาหนาทเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน

กฎกระทรวง ระเบยบ ขอบงคบ หรอประกาศทมผลเปนการทวไปเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได 7 มาตรา ๘๘ ระเบยบวาดวยการคลง การงบประมาณ การโอน การจดการทรพยสน การซอ การจาง คาตอบแทน และคาจาง ใหเปนไปตามระเบยบของกระทรวงมหาดไทย

กระทรวงมหาดไทยจะออกระเบยบเกยวกบการดำเนนงานอนๆ ขององคการบรหารสวนตำบลใหองคการบรหารสวนตำบลตองปฏบตดวยกได

ในการออกระเบยบตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหคำนงถงความเปนอสระความคลองตวและความมประสทธภาพในการบรหารงานขององคการบรหารสวนตำบลดวย

13� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

(ลงชอ) พรทพย จาละ

(คณพรทพย จาละ)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

กนยายน ๒๕๕๒

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 13�

เรองเสรจท ๗๗/๒๕๕๓

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การเรยกคนเงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนทพนกงานเทศบาล

ไดรบไปในระหวางการบรรจและแตงตงโดยใชวฒการศกษาปลอม

กรมสงเสรมการปกครองทองถนไดมหนงสอ ท มท ๐๘๐๙.๘/๒๐๖๐๗

ลงวนท ๑๒ ตลาคม ๒๕๕๒ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

ขอหารอเกยวกบการเรยกคนเงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนทพนกงาน

เทศบาลไดรบไปในระหวางการบรรจและแตงตงโดยใชวฒการศกษาปลอม

สรปความไดวา คณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดพงงา (ก.ท.จ. พงงา)

หารอกรณทมมตเหนชอบใหเทศบาลตำบลเกาะยาว มคำสงใหนางประภสสร

สวรรณกายพนกงานเทศบาล ตำแหนงเจาหนาทการเงนและบญช ระดบ ๔

ออกจากราชการโดยเหตขาดคณสมบต เนองจากตรวจสอบพบวาใชวฒการ

ศกษาปลอมในการบรรจและแตงตงเปนพนกงานเทศบาล โดยมประวตการ

ดำรงตำแหนง ดงน

(๑) ไดรบการบรรจและแตงตงใหดำรงตำแหนงเจาหนาทบรหารการ

เงนและบญชระดบ ๒ สงกดองคการบรหารสวนตำบลเกาะยาวนอย เมอวนท

๒ กนยายน ๒๕๓๙

(๒) โอนมาดำรงตำแหนงเจาพนกงานการเงนและบญช ระดบ ๓

สงกดเทศบาลตำบลเกาะยาว เมอวนท ๑ ตลาคม ๒๕๔๔

(๓) ยายลดสายงานมาดำรงตำแหนงเจาหนาทการเงนและบญช

ระดบ ๔ เมอวนท ๒๐ ธนวาคม ๒๕๔๘

(๔) ถกสงใหออกจากราชการเมอวนท ๑๗ มนาคม ๒๕๕๑ โดยใหม

ผลยอนหลงไปตงแตวนท ๑๖ มกราคม ๒๕๕๑ ซงเปนวนทตรวจสอบพบ

13� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

หลกฐานวาใชวฒการศกษาปลอมในการบรรจและแตงตง

ก.ท.จ. พงงา จงหารอวา จะฟองรองเรยกคาเสยหายในทางแพง เชน

เงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนคนจากนางประภสสรฯ ไดหรอไม และจะ

เรยกคนไดตงแตวนทไดรบการบรรจและแตงตงเปนขาราชการสวนทองถน

(วนท ๒ กนยายน ๒๕๓๙) หรอนบแตวนทถกสงใหออกจากราชการ (วนท

๑๖ มกราคม ๒๕๕๑)

กรมสงเสรมการปกครองทองถนไดรบการประสานจากคณะกรรมการ

กลางพนกงานเทศบาล (ก.ท.) โดยคณะอนกรรมการดานกฎหมายของ

พนกงานเทศบาล (อ.ก.ท. กฎหมาย) ทไดรบมอบหมายจาก ก.ท. ให

พจารณาตอบขอหารอนวา ประเดนหารอทวา การฟองรองเรยกคาเสยหาย

ในทางแพง เชน เงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนคนจากนางประภสสรฯ

สามารถกระทำไดหรอไม และสามารถเรยกคนไดตงแตวนทไดรบการบรรจ

และแตงตงเปนขาราชการสวนทองถนหรอนบแตวนทถกสงใหออกจาก

ราชการ โดย อ.ก.ท. กฎหมาย ในการประชมครงท ๕/๒๕๕๒ เมอวนท ๑๙

มถนายน ๒๕๕๒ พจารณาแลวเหนวา คำสงทางปกครองทใหประโยชนไดแก

คำสงทกอใหเกดประโยชนอยางหนงอยางใดโดยชอบดวยกฎหมาย เชน ให

เงนชดเชย ใหทน ใหเงนอดหนน ใหแปลงสญชาต ใหใบอนญาตกอสราง

อาคาร การแตงตงใหดำรงตำแหนงการใหประโยชนนจะพจารณาในทางการ

เกดประโยชนทเปนคณไมวาทางใดทางหนง อนเปนการกอตงสทธและการ

ยนยนประโยชนแกผรบคำสงทางปกครองซงการเพกถอนตองกระทำภายใน

เวลาอนสมควร

กรณท ก.ท.จ. พงงา หารอมาน การทเทศบาลตำบลเกาะยาวมคำสง

บรรจและแตงตงนางประภสสรฯ ใหดำรงตำแหนงเจาหนาทการเงนและบญช

โดยไดรบเงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนจากการดำรงตำแหนงดงกลาว

จงถอวาคำสงบรรจและแตงตงนนเปนการแตงตงใหดำรงตำแหนง ถอเปน

คำสงทางปกครองทใหประโยชนตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบญญต

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 13�

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เมอขอเทจจรงปรากฏวา

นางประภสสรฯ ไดรบการบรรจและแตงตงโดยใชวฒการศกษาปลอมอนเปน

ผลใหมการบรรจและแตงตงเปนพนกงานเทศบาลโดยขาดคณสมบตเฉพาะ

ตำแหนง คำสงบรรจและแตงตงจงเปนคำสงทางปกครองทไมชอบดวย

กฎหมาย การเพกถอนคำสงทไมชอบดงกลาวยอมตองคำนงถงความเชอโดย

สจรตของผรบประโยชนในความคงอยของคำสงทางปกครองนนกบประโยชน

สาธารณะประกอบกน และไมเปนกรณทตองดวยมาตรา ๕๑ วรรคสาม แหง

พระราชบญญตฉบบเดยวกน ซงเปนกรณทจะอางความเชอโดยสจรตมา

คมครองประโยชนไมได ฉะนน กรณทหารอหากเปนการเพกถอนคำสงบรรจ

และแตงตงใหมผลยอนหลงไปตงแตวนทขาดคณสมบตเฉพาะตำแหนง

เนองจากเปนผไดรบการบรรจและแตงตงโดยใชวฒการศกษาปลอม และเปน

กรณทจะอางความเชอโดยสจรตมาคมครองประโยชนไมได การเรยกคนเงน

เดอนและประโยชนตอบแทนอนทผนไดไปจะตองเรยกคนเตมจำนวน

เนองจากความเหนของ อ.ก.ท. กฎหมาย ไมสอดคลองตามแนวทาง

ของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง ทเคยวนจฉยไวแลวในกรณ

คำสงแตงตงขาราชการพลเรอนสามญใหดำรงตำแหนงรองอธบดกรม

สรรพากร (นกบรหาร ๙) และตำแหนงอนใดในระดบทสงขน ทเหนวา มได

เปนคำสงในลกษณะทเปนการใหเงนหรอทรพยสนแกผรบคำสงทางปกครอง

โดยตรง หากแตเปนคำสงททำใหบคคลทไดรบการแตงตงมอำนาจหนาทตาม

ทกฎหมายกำหนด มใชคำสงทางปกครองซงเปนการใหเงน ใหทรพยสน หรอ

ใหประโยชนทอาจแบงแยกไดตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ สวนการไดรบเงนเดอน ทรพยสน และ

ประโยชนตอบแทนอยางอน เปนสทธตามกฎหมายทจะไดรบเพอตอบแทน

การทำงานใหแกทางราชการ ซงการเรยกคนจะตองมกฎหมายบญญตไวเชน

เดยวกน เมอไมมกฎหมายใดกำหนดไวโดยเฉพาะใหเรยกเงนเดอนและ

ประโยชนตอบแทนคนได จงไมอาจเรยกใหคนเงนเดอนและประโยชน

ตอบแทนอนทไดรบไปแลวคนได ขอหารอกรณ ก.ท.จ. พงงา มปญหา

1�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ขอกฎหมายเกยวกบวธปฏบตราชการโดยมขอเทจจรงปรากฏวา ก.ท.จ. พงงา

หารอมาเปนกรณเรยกคนประโยชนทไดรบไปในการบรรจและแตงตง

โดยไมชอบเนองจากการใชวฒการศกษาปลอม แตคำวนจฉยของคณะ

กรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง กรณของกรมสรรพากรเปนการเรยก

คนประโยชนทไดรบไปในการเลอนและแตงตงใหดำรงตำแหนงในระดบสงขน

ทไมชอบ ฉะนน กรมสงเสรมการปกครองทองถนจงมประเดนหารอ ดงน

๑. เงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนทจายใหนางประภสสรฯ

อนเนองมาจากการบรรจและแตงตงใหดำรงตำแหนงโดยใชวฒการศกษา

ปลอมมาแตตน จะไดรบการคมครองตามหลกสจรตตามมาตรา ๕๑ แหง

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ หรอไม

๒. หากไมไดรบการคมครองตามหลกสจรตตามขอ ๑ เทศบาล

ตำบลเกาะยาวจะเรยกคนเงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนทจายให

นางประภสสรฯ ไปแลวไดหรอไม ตามกฎหมายใด

๓. ในกรณทม ไดมกฎหมายกำหนดให เรยกคนเงนเดอนและ

ประโยชนตอบแทนอนทจายไป มแนวทางปฏบตอยางไรเพอคมครอง

ประโยชนของทางราชการ

๔. การใดทนางประภสสรฯ ไดกระทำการตามอำนาจหนาทใน

ระหวางทดำรงตำแหนงโดยคำสงบรรจและแตงตงทไมชอบนน จะไดรบความ

คมครองตามมาตรา ๑๙ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ หรอไม

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาปญหา

ดงกลาวโดยมผแทนกระทรวงมหาดไทย (กรมสงเสรมการปกครองทองถน)

ผแทนเทศบาลตำบลเกาะยาว และผแทนองคการบรหารสวนตำบลเกาะ

ยาวนอย เปนผชแจงรายละเอยดขอเทจจรงแลว ปรากฏขอเทจจรงเพมเตม

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�1

วา ภายหลงจากทเทศบาลตำบลเกาะยาวมคำสงใหนางประภสสรฯ ออกจาก

ราชการแลว ยงไมมการดำเนนใดตอนางประภสสรฯ อก

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองพจารณาแลว เหนวา

ขอหารอมประเดนทตองพจารณาเพยงวา นางประภสสรฯ จะตองคนเงน

เดอนและประโยชนตอบแทนอนทไดรบเนองจากการบรรจและแตงตงใหดำรง

ตำแหนงโดยใชวฒการศกษาปลอมมาแตตน และการใดทนางประภสสรฯ ได

ปฏบตไปตามอำนาจหนาทจะไดรบความคมครองหรอไม โดยเหนวา ในขณะ

ทเทศบาลตำบลเกาะยาวมคำสงใหนางประภสสรฯ ออกจากราชการนน คณะ

กรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดพงงาไดออกประกาศกำหนดหลกเกณฑ

และเงอนไขไวในขอ ๑๒๒1 แหงประกาศคณะกรรมการพนกงานเทศบาล

จงหวดพงงา เรอง หลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบการบรหารงานบคคลของ

เทศบาล ลงวนท ๒๕ พฤศจกายน ๒๕๔๕ ซงแกไขเพมเตมโดยประกาศ

คณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดพงงา (ก.ท.จ. พงงา) เรอง มาตรฐาน

ทวไปเกยวกบหลกเกณฑและเงอนไขการคดเลอก การบรรจและแตงตง การ

ยาย การโอน การรบโอน การเลอนระดบ และการเลอนขนเงนเดอน (แกไข

เพมเตม ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๐ ลงวนท ๔ ตลาคม ๒๕๕๐ กำหนดให

1 ขอ ๑๒๒ ผไดรบบรรจเขารบราชการเปนพนกงานเทศบาลและแตงตงใหดำรงตำแหนงใดในเทศบาล หากภายหลงปรากฏวาขาดคณสมบตหรอมลกษะตองหามเบองตนโดยไมไดรบการยกเวนจากคณะกรรมการพนกงานเทศบาล ในกรณทขาด คณสมบตตามทกำหนดในมาตรฐานทวไปเกยวกบคณสมบตและลกษณะตองหามเบองตนของพนกงานเทศบาล หรอขาดคณสมบตเฉพาะสำหรบตำแหนงนนโดยไมไดรบอนมตยกเวนจากคณะกรรมการพนกงานเทศบาลอยกอนกด หรอมกรณตองหาอยกอนและภายหลงเปนผขาดคณสมบตเนองจากกรณตองหานนกด หรอกรณบรรจและแตงตงจากบญชผสอบแขงขนไดในตำแหนงอนทไมเกยวของเกอกลกนกด ใหนายกเทศมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการพนกงานเทศบาลสงใหผนน ออกจากราชการโดยพลน แตทงนไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนนไดปฏบตไปตามอำนาจและหนาท และการรบเงนเดอนหรอผลประโยชนอนใดทไดรบหรอมสทธจะไดรบจากทางราชการกอนมคำสงใหออกนน และถาการเขารบราชการเปนไปโดยสจรตแลว ใหถอวาเปนการสงใหออกเพอรบบำเหนจบำนาญเหตทดแทนตามกฎหมายวาดวยบำเหนจบำนาญขาราชการสวนทองถน

1�2 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กรณทปรากฏภายหลงวาผเขารบการบรรจเปนพนกงานเทศบาลและแตงตง

ใหดำรงตำแหนงเปนผขาดคณสมบตเฉพาะตำแหนงโดยไมไดรบอนมต

ใหนายกเทศมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการพนกงานเทศบาลสง

ใหผนนออกจากราชการโดยพลน แตทงนไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนน

ไดปฏบตไปตามอำนาจและหนาท และการรบเงนเดอนหรอผลประโยชนอน

ใดทไดรบหรอมสทธจะไดรบจากทางราชการกอนมคำสงใหออกนน อนเปน

หลกเกณฑเดยวกนกบมาตรา ๑๙2 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ประกอบกบไมมกฎหมายใดกำหนดใหเรยกคนเงน

เดอนและผลประโยชนตอบแทนอนในกรณน ดงนน จงไมอาจเรยกให

นางประภสสรฯ คนเงนเดอนและประโยชนตอบแทนอนได และการใดท

นางประภสสรฯ ไดกระทำไปตามอำนาจหนาทยอมไมกระทบกระเทอนดวย

เหตดงกลาวเชนกน

(ลงชอ) พรทพย จาละ

(คณพรทพย จาละ)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

กมภาพนธ ๒๕๕๓

2 มาตรา ๑๙ ถาปรากฏภายหลงวาเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอำนาจพจารณาทางปกครองใดขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอการแตงตงไมชอบดวยกฎหมาย อนเปนเหตใหผนนตองพนจากตำแหนง การพนจากตำแหนงเชนวานไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนนไดปฏบตไปตามอำนาจหนาท

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�3

เรองเสรจท ๑๔/๒๕๕๔

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙

(กรณประกาศคณะกรรมการการเลอกตงประจำจงหวดกาฬสนธ

เรอง กำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอนนายกเทศมนตรตำบลสงเปลอย)

กรมสงเสรมการปกครองทองถนไดมหนงสอ ดวนทสด ท มท ๐๘๙๐.๔/

๑๒๐๖๗ ลงวนท ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓ ถงสำนกงานคณะกรรมการ

กฤษฎกาหารอการปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ กรณประกาศคณะกรรมการการเลอกตงประจำจงหวด

กาฬสนธ เรอง กำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอนนายกเทศมนตรตำบล

สงเปลอย

สรปขอเทจจรงไดดงน

(๑) นายพชย ไรวบลย นายกเทศมนตรตำบลสงเปลอย อำเภอนามน

จงหวดกาฬสนธ ไดมหนงสอลงวนท ๓ ตลาคม ๒๕๕๓ อทธรณตอผวา

ราชการจงหวดกาฬสนธขอใหพจารณายกเลกประกาศคณะกรรมการการ

เลอกตงประจำจงหวดกาฬสนธ เรอง กำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอน

นายกเทศมนตรตำบลสงเปลอย เนองจากไมไดรบความเปนธรรมตาม

กฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง โดยยงไมมการดำเนนการ

สอบสวนขอเทจจรงตามพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ในเรองทมการเขาชอ

รองเรยนตอผวาราชการจงหวด และยงไมมการแตงตงคณะกรรมการ

สอบสวนขอเทจจรงตามทนายพชยฯ ไดคดคานไวในหนงสอชแจงขอเทจจรง

และคดคานการยนถอดถอนผบรหารทองถน

1�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

จงหวดกาฬสนธมความเหนวา ขนตอนการดำเนนการและผมอำนาจ

รบผดชอบเกยวกบการเขาชอและลงคะแนนเสยงเพอถอดถอนสมาชกสภา

ทองถนหรอผบรหารทองถนยอมเปนไปตามพระราชบญญตวาดวยการลง

คะแนนเสยงเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน พ.ศ.

๒๕๔๒ ซงกำหนดไวเปนการเฉพาะแลว และประกาศคณะกรรมการการ

เลอกตงประจำจงหวดกาฬสนธ เรอง กำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอน

นายกเทศมนตรตำบลสงเปลอย เปนเพยงขนตอนหนงเพอใหมการลงคะแนน

เสยงเทานนจงไมเปนคำสงทางปกครอง ผอทธรณจงยงไมเปนผเดอดรอนหรอ

เสยหายจากประกาศดงกลาวแตอยางใด ดงนน ผวาราชการจงหวดกาฬสนธ

จงไมมอำนาจในการพจารณายกเลกประกาศคณะกรรมการการเลอกตง

ประจำจงหวดกาฬสนธดงกลาว เหนควรยกอทธรณ

(๒) จงหวดกาฬสนธไดมหนงสอลงวนท ๑๙ ตลาคม ๒๕๕๓ ถงกรม

สงเสรมการปกครองทองถนเพอปรกษาหารอวาความเหนของจงหวดกาฬสนธ

ดงกลาวขางตนถกตองหรอไม ประการใด ซงกรมสงเสรมการปกครองทอง

ถนพจารณาแลวมความเหนวา ความเหนของจงหวดกาฬสนธดงกลาวขางตน

เปนไปในแนวทางเดยวกบทกระทรวงมหาดไทยแจงใหทกจงหวดถอปฏบต

และมความเหนเพมเตมเกยวกบกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง ดงน

(๒.๑) โดยทพระราชบญญตวาดวยการลงคะแนนเสยงเพอ

ถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ กำหนดวธ

ปฏบตราชการทางปกครองไวโดยเฉพาะ ซงมหลกเกณฑทประกนความเปน

ธรรมแกผถกเขาชอถอดถอนไวแลว ดงนน การพจารณาสอบสวนขอเทจจรง

ของผวาราชการจงหวดกาฬสนธเกยวกบการเขาชอรองเรยนตามคำขอของ

ผอทธรณ จงไดรบยกเวนไมตองปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทงน ตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญต

ดงกลาว

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1��

(๒.๒) มาตรา ๓๐ วรรคสอง (๒) แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ กำหนดให เจาหนาทอาจจะไมตองให

คกรณมโอกาสทจะไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสโตแยงแสดง

พยานหลกฐานของตนได ในกรณทการใหสทธดงกลาวจะมผลทำใหระยะ

เวลาทกฎหมายหรอกฎกำหนดไวในคำสงทางปกครองตองลาชาออกไป

ประกอบกบมาตรา ๗ วรรคสอง แหงพระราชบญญตวาดวยการลงคะแนน

เสยงเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒

กำหนดระยะเวลาการดำเนนการไวเปนการเฉพาะแลว ดงนน ผวาราชการ

จงหวดกาฬสนธไมจำเปนตองดำเนนการแตงตงคณะกรรมการสอบสวน

ขอเทจจรงเพราะอาจทำใหระยะเวลาทกฎหมายกำหนดใหคณะกรรมการ

การเลอกตงประกาศผลการลงคะแนนเสยงถอดถอนนายกเทศมนตรตำบล

สงเปลอยตองลาชาออกไป

นอกจากน มาตรา ๓๐ วรรคสอง (๖) แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ประกอบกบกฎกระทรวง (ฉบบ

ท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๐ ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ กำหนดวาการใหพนจากตำแหนงเปนคำสงทาง

ปกครองทอาจไมตองใหโอกาสคกรณทจะไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอ

และโตแยงแสดงพยานหลกฐานของตนกได ดงนน เมอประกาศผลการลง

คะแนนเสยงถอดถอนเปนการใหพนจากตำแหนงจงไมตองดำเนนการตาม

มาตรา ๓๐ วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาว

(๒.๓) ประเดนปญหาวาประกาศคณะกรรมการการเลอกตง

ประจำจงหวดกาฬสนธ เรอง กำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอนนายก

เทศมนตรตำบลสงเปลอย เปนคำสงทางปกครองหรอไม นน กรมสงเสรม

การปกครองทองถนมความเหนเปนสองแนวทาง ดงน

แนวทางทหนง เหนวา ประกาศผลการลงคะแนนเสยงถอดถอน

ถอเปนคำสงทางปกครอง เนองจากมผลทำใหสมาชกสภาทองถนหรอ

1�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ผบรหารทองถนพนจากตำแหนงตามมาตรา ๒๓ วรรคสอง แหงพระราช

บญญตวาดวยการลงคะแนนเสยงถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหาร

ทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ สำหรบประกาศกำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอน

เปนเพยงขนตอนการเตรยมการและการดำเนนการของเจาหนาทในการ

พจารณาทางปกครองทยงไมมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหนาทจนกวา

คณะกรรมการการเลอกตงจะไดประกาศผลการลงคะแนนเสยงถอดถอน

ดงนน ประกาศกำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอนจงไมเปนคำสงทาง

ปกครอง

แนวทางทสอง เหนวา ประกาศกำหนดวนลงคะแนนเสยง

ถอดถอนดงกลาว รวมถงประกาศผลการลงคะแนนเสยงถอดถอนของคณะ

กรรมการการเลอกตงไมเปนคำสงทางปกครอง เนองจากผลการลงคะแนน

เสยงถอดถอนททำใหพนจากตำแหนงไมมลกษณะตามนยามคำวา “คำสง

ทางปกครอง” ในมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ แตประกาศดงกลาวเกดจากการใชอำนาจตาม

กฎหมายของประชาชนซงไดบญญตไวในมาตรา ๒๘๕ ของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย

โดยทปญหาดงกลาวเปนประเดนปญหาขอกฎหมายสำคญ

เกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.

๒๕๓๙ และยงไมเคยมแนวทางปฏบตมากอน กรมสงเสรมการปกครอง

ทองถนจงขอหารอคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองเพอเปน

แนวทางปฏบตตอไป

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาปญหาของ

กรมสงเสรมการปกครองทองถน โดยมผแทนกระทรวงมหาดไทย (กรม

สงเสรมการปกครองทองถน) เปนผชแจงรายละเอยดขอเทจจรงแลว ซง

ขอหารอนมประเดนทตองวนจฉยวา หลกเกณฑเกยวกบวธปฏบตราชการทาง

ปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ จะ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1��

นำมาใชบงคบแกการออกประกาศคณะกรรมการการเลอกตงเกยวกบการ

กำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน

ดวยหรอไม นน

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองพจารณาแลว เหนวา

การเขาชอและลงคะแนนเสยงเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหาร

ทองถนเปนสทธของประชาชนผมสทธเลอกตงซงไดรบการรบรองไวตาม

มาตรา ๒๘๕1 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ในการตรวจสอบการ

ปฏบตงานของบคคลทตนเลอกเขามาดำรงตำแหนงตาง ๆ โดยประชาชนผม

สทธเลอกตงในองคกรปกครองสวนทองถนสามารถใชสทธลงคะแนนเสยง

ถอดถอนสมาชกสภาทองถน คณะผบรหารทองถน หรอผบรหารทองถนให

พนจากตำแหนง ซงจำนวนผมสทธเขาชอ หลกเกณฑและวธการเขาชอ การ

ตรวจสอบรายชอ และการลงคะแนน ยอมเปนไปตามพระราชบญญตวาดวย

การลงคะแนนเสยงเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน

พ.ศ. ๒๕๔๒

การปฏบตหนาทของคณะกรรมการการเลอกตงเกยวกบการเขาชอ

และลงคะแนนเสยงเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนตาม

พระราชบญญตวาดวยการลงคะแนนเสยงเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถน

หรอผบรหารทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนการดำเนนการตามขนตอนท

กฎหมายบญญตไว มใชกรณทหนวยงานของรฐใชอำนาจทางปกครองทมผล

กระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล ประกอบกบประกาศ

กำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน

1 มาตรา ๒๘๕ ประชาชนผมสทธเลอกตงในองคกรปกครองสวนทองถนใด เหนวาสมาชกสภาทองถน คณะผบรหารทองถนหรอผบรหารทองถนผใดขององคกรปกครองสวนทองถนนนไมสมควรดำรงตำแหนงตอไป ใหมสทธลงคะแนนเสยงถอดถอนสมาชกสภาทองถน คณะผบรหารทองถนหรอผบรหารทองถนผนนพนจากตำแหนง ทงน จำนวนผมสทธเขาชอ หลกเกณฑและวธการเขาชอ การตรวจสอบรายชอ และการลงคะแนนเสยง ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

1�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ของคณะกรรมการการเลอกตงตามมาตรา ๘ วรรคหนง2 แหงพระราช

บญญตวาดวยการลงคะแนนเสยงเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอ

ผบรหารทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนกระบวนการตามกฎหมายเพอให

ประชาชนไดใชสทธในการลงคะแนนเสยงถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอ

ผบรหารทองถน จงมใชกระบวนการเพอออกคำสงทางปกครอง ดงนน

ประกาศกำหนดวนลงคะแนนเสยงถอดถอนดงกลาวจงไมอยภายใตบงคบของ

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

(นายอชพร จารจนดา)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

มกราคม ๒๕๕๔

2 มาตรา ๘ ใหคณะกรรมการการเลอกตงจดใหมการลงคะแนนเสยงถอดถอนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนในองคกรปกครองสวนทองถนนน โดยใหประกาศกำหนดวนลงคะแนนเสยงไมเกนเกาสบวนนบแตวนทไดรบแจงจากผวาราชการจงหวดตามมาตรา ๗

ฯลฯ ฯลฯ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1��

เรองเสรจท ๓๖/๒๕๕๔

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรอง การใชอำนาจของผวาราชการจงหวดในการพจารณาอนมต

ใหผบรหารทองถนเดนทางไปราชการตางประเทศ

สำนกงานเทศบาลตำบลสระยายโสมไดมหนงสอ ท สพ ๕๓๐๐๑/

๗๐๙ ลงวนท ๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

ขอหารอเกยวกบการใชอำนาจของผวาราชการจงหวดในการพจารณาอนมต

ใหผบรหารทองถนเดนทางไปราชการตางประเทศ ซงเมอพจารณาประกอบ

กบเอกสารทสงมาดวยแลว สรปขอเทจจรงไดดงน

(๑) นายศกดชย ศวะพรชย นายกเทศมนตรตำบลสระยายโสม ได

รบแจงจากสมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทยวาไดรบเชญจากเทศบาล

เมองฮามามตส ประเทศญปนรวมกบองคกรสหพนธเมองนานาชาตภาคพน

เอเชยแปซฟกใหเขารวมการประชมสหพนธเมองนานาชาต ภาคพนเอเชย

แปซฟก ครงท ๓ ระหวางวนท ๑๗-๒๔ ตลาคม ๒๕๕๓ ณ เมองฮามามตส

ประเทศญปน ในการนสำนกงานเทศบาลตำบลสระยายโสมจงไดมหนงสอ

ท สพ ๕๓๐๐๑/๖๕๓ ลงวนท ๘ ตลาคม ๒๕๕๓ เรอง ขออนมตเดนทางไป

ศกษาดงานตางประเทศ ถงนายอำเภออทอง ขออนมตใหนายศกดชย ศวะพรชย

นายกเทศมนตรตำบลสระยายโสม เดนทางไปรวมประชมและศกษาดงาน

ตางประเทศ ตามกำหนดการดงกลาว โดยหนงสอขออนมตเดนทางไปศกษา

ดงานไดระบวาการเดนทางไปรวมประชมดงกลาวมใชโครงการฝกอบรมหรอ

จดประชมสมมนาขององคกรปกครองสวนทองถน แตเปนกรณขอตกลงหรอ

พนธกรณกบองคกรหรอหนวยงานในตางประเทศทมความสำคญกบภารกจ

งานทรบผดชอบโดยตรง พรอมกนน ไดเสนอแบบใบลาไปศกษา ฝกอบรม

ดงาน หรอปฏบตงานวจย ถงผวาราชการจงหวดสพรรณบร เพอพจารณา

อนญาตดวย

1�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

(๒) ผวาราชการจงหวดสพรรณบรพจารณาแลวมคำสงวา “อนมตให

นายศกดชย ศวะพรชย เดนทางไปตางประเทศได สำหรบคาใชจายในการ

เดนทางไปรวมกบสมาคมสนนบาตแหงประเทศไทย ไมอนมตใหเบกจาย

จากงบประมาณของเทศบาล” โดยผวาราชการจงหวดสพรรณบรไดม

หนงสอ ดวนทสด ท สพ ๐๐๓๗.๑/๑๗๙๙๓ ลงวนท ๑๔ ตลาคม ๒๕๕๓

ถงนายอำเภออทองแจงวา อนมตใหนายศกดชย ศวะพรชย เดนทางไป

ตางประเทศไดโดยใชทนสวนตว กรณการเบกคาใชจาย ในการเดนทางไป

ราชการตางประเทศตามระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายในการ

เดนทางไปราชการของเจาหนาททองถน พ.ศ. ๒๕๒๖ ซงแกไขเพมเตมโดย

ระเบยบฯ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๔๘ จงหวดพจารณาแลวอาจจะไมถกตอง

จงไดหารอไปยงกรมสงเสรมการปกครองทองถน ซงหากกรมสงเสรมการ

ปกครองทองถนแจงผลวาไมสามารถเบกจายตามระเบยบดงกลาวได นายก

เทศมนตรตำบลสระยายโสมจะตองเปนผรบผดชอบคาใชจายในการเดนทาง

ไปราชการดงกลาว

(๓) เทศบาลตำบลสระยายโสมไดพจารณาคำสงของผวาราชการ

จงหวดสพรรณบรแลวมความเหนวา การขออนมตเดนทางไปราชการ

ตางประเทศดงกลาวเปนการขออนมตเพอใหเกดสทธ ทจะไดรบคาใชจายใน

การเดนทางไปราชการตามระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายในการ

เดนทางไปราชการของเจาหนาททองถน พ.ศ. ๒๕๒๖ ซงแกไขเพมเตม

โดยระเบยบฯ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๔๘ ขอ ๗ และเมอไดรบอนมตจากผม

อำนาจตามระเบยบฯ แลว สทธทจะไดรบคาใชจายในการเดนทางไปราชการ

ยอมเกดขนนบแตวนทไดรบอนมตใหเดนทางไปราชการ ดงนน นายก

เทศมนตรตำบลสระยายโสมจงชอบทจะใชสทธดงกลาวเบกคาใชจายในการ

เดนทางไปราชการตางประเทศได การทผมอำนาจไมอนมตใหเบกคาใชจาย

ในการเดนทางไปราชการตางประเทศถอไดวาเปนการใชอำนาจเกนกวาท

ระเบยบกำหนด

เทศบาลตำบลสระยายโสมจงขอหารอคณะกรรมการวธปฏบตราชการ

ทางปกครองวาความเหนของเทศบาลฯ ถกตองหรอไม

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�1

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาปญหาของ

เทศบาลตำบลสระยายโสมโดยมผแทนกระทรวงมหาดไทย (กรมสงเสรมการ

ปกครองทองถน) ผแทนจงหวดสพรรณบร และผแทนเทศบาลตำบลสระยาย

โสมเปนผชแจงรายละเอยดแลว ไดขอเทจจรงเพมเตมจากผแทนจงหวด

สพรรณบรวา การทผวาราชการจงหวดสพรรณบรไมอนมต ใหนายก

เทศมนตรตำบลสระยายโสมเบกคาใชจายในการเดนทางไปศกษาดงานใน

ตางประเทศในครงน เนองจากเปนการไปรวมประชมกบสมาคมสนนบาต

เทศบาลแหงประเทศไทยซงเปนองคกรเอกชนมใชสวนราชการ และขอตกลง

หรอพนธกรณของสมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทยกบเทศบาลเมอง

ฮามามตส ประเทศญปน กมใชพนธกรณระหวางเทศบาลเมองฮามามตสกบ

เทศบาลตำบลสระยายโสมโดยตรง ซงไมเปนไปตามหนงสอกระทรวง

มหาดไทย ดวนทสด ท มท ๐๘๐๙.๓/ว ๒๙๑๒ ลงวนท ๒๗ กนยายน

๒๕๕๓ ทกำหนดแนวทางปฏบตเกยวกบการเดนทางไปราชการเพอศกษา

ดงานในตางประเทศขององคกรปกครองสวนทองถนไววาตองเปนกรณท

องคกรปกครองสวนทองถนมขอตกลงหรอพนธกรณกบองคกรหรอหนวยงาน

ในตางประเทศ สวนการทผวาราชการจงหวดสพรรณบรมคำสงอนมตให

นายกเทศมนตรตำบลสระยายโสมเดนทางไปตางประเทศนน เปนการ

อนญาตใหลาไปตางประเทศ ตามระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการลา

ของผบรหารทองถน ผชวยผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถน พ.ศ.

๒๕๔๗ เทานน ไมใชการอนมตใหเดนทางไปราชการตางประเทศตาม

ระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายในการเดนทางไปราชการของเจา

หนาททองถน พ.ศ. ๒๕๒๖ อนจะทำใหเกดสทธแกผไดรบอนมตทจะไดรบคา

ใชจายในการเดนทางไปราชการตามระเบยบดงกลาว

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดพจารณาแลว เหนวา

คำสงของผวาราชการจงหวดสพรรณบรทอนญาตใหนายกเทศมนตรตำบล

สระยายโสมไปตางประเทศ แตไมอนมตใหเบกคาใชจายในการเดนทางจาก

งบประมาณของเทศบาลนน เปนการใชอำนาจตามระเบยบทเกยวของสอง

ฉบบควบคกน กลาวคอ เปนการอนญาตใหผบรหารทองถนลาไปตางประเทศ

1�2 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ตามขอ ๑๔1 แหงระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการลาของผบรหาร

ทองถน ผชวยผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถน พ.ศ. ๒๕๔๗

ประการหนง และเปนการไมอนมตใหผบรหารทองถนเดนทางไปราชการตาม

ขอ ๗2 แหงระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายในการเดนทางไป

ราชการของเจาหนาททองถน พ.ศ. ๒๕๒๖ ซงแกไขเพมเตมโดยระเบยบฯ

(ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๔๘ อกประการหนง ซงการมคำสงดงกลาวถอเปน

กรณทผวาราชการจงหวดสพรรณบรไดใชอำนาจดลยพนจตามทกำหนดไวใน

ระเบยบทงสองฉบบขางตนแลว

(นายอชพร จารจนดา)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

มกราคม ๒๕๕๔

1 ขอ ๑๔ ผบรหารทองถน ผชวยผบรหารทองถน หรอสมาชกสภาทองถน ผใดประสงคจะลาไปตางประเทศ ไมวากรณใดใหเสนอผวาราชการจงหวด พรอมทงเหตผลและความจำเปนประกอบกบการประเมนความคมคาเพอสนบสนนการพจารณา และใหผวาราชการจงหวดสงอนญาตตามทเหนสมควร 2 ขอ ๗ สทธทจะไดรบคาใชจายในการเดนทางไปราชการเกดขนตงแตวนทไดรบอนมตใหเดนทางไปราชการหรอวนทออกจากราชการ แลวแตกรณ โดยใหผทมอำนาจพจารณาอนมตการเดนทางไปราชการ ดงน (๑) ผวาราชการจงหวด เปนผอนมตการเดนทางไปราชการของผบรหาร ทองถนและประธานสภาทองถน การขออนมตเดนทางไปราชการตางประเทศ ตองขออนมตลวงหนากอนเดนทางไปราชการไมนอยกวาสามสบวน และผวาราชการจงหวดตองพจารณาใหเสรจภายในสบหาวนนบแตวนไดรบแจง หากพจารณาไมอนมตใหแจงเหตผลการไมอนมตดวย และผบรหารทองถนหรอประธานสภาทองถนสามารถอทธรณคำสงไดตาม พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ฯลฯ ฯลฯ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�3

เรองเสรจท ๗๔/๒๕๕๔

บนทกสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง ผมอำนาจพจารณาอทธรณคำสงทางปกครอง

(ในกรณทผทำคำสงทางปกครองเปนองคกรปกครองสวนทองถน)

กรมเจาทาไดมหนงสอ ท คค ๐๓๐๔/๔๐๒๘ ลงวนท ๒๙ ตลาคม

๒๕๕๓ ถงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ความวา สำนกงานเทศบาล

ตำบลอมพวา ไดมหนงสอขอหารอมายงสำนกงานเจาทาภมภาคท ๓ สาขา

สมทรสงคราม (สำนกงานการขนสงทางนำท ๓ สาขาสมทรสงคราม เดม)

ในกรณทอธบดกรมเจาทา (อธบดกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว

เดม) ในฐานะ “เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย

พระพทธศกราช ๒๔๕๖ มคำสงมอบอำนาจใหองคกรปกครองสวนทองถน

หากเทศบาลตำบลอมพวาออกคำสงทางปกครองแลว และไมเหนดวยกบ

คำอทธรณของผถกคำสง จะตองเสนอคำอทธรณทไมเหนดวยไปยงผใด

ระหวางผวาราชการจงหวดสมทรสงคราม ในกรณทผทำคำสงเปนผบรหาร

องคกรปกครองสวนทองถน หรอตองเสนอคำอทธรณทไมเหนดวยไปยงปลด

กระทรวงคมนาคมในกรณทออกคำสงทางปกครองในฐานะ “เจาทา” ตามท

ไดรบมอบอำนาจจากกรมเจาทา และในกรณทเทศบาลตำบลอมพวา ออก

คำสงทางปกครองในฐานะ “เจาทา” ในการเสนอคำอทธรณตองเสนอผาน

สำนกงานเจาทาภมภาคท ๓ สาขาสมทรสงคราม กอนหรอไม

สำนกงานเจาทาภมภาคท ๓ สาขาสมทรสงคราม พจารณาในเบองตน

แลวเหนวา ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช

๒๔๕๖ กำหนดคำนยามของ “เจาทา” หมายถง อธบดกรมเจาทาหรอผซง

สงพรอมหนงสอ ท นร ๐๙๐๑/๐๑๓๒ ลงวนท ๑๖ กมภาพนธ ๒๕๕๔ ซงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกามถงสำนกเลขาธการคณะรฐมนตร

1�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

อธบดกรมเจาทามอบหมาย ดงนน การกระทำใด ๆ ตามพระราชบญญตการ

เดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ ขององคกรปกครองสวน

ทองถนตามทรบมอบอำนาจ “เจาทา” จากอธบดกรมเจาทา จงไมนากระทำ

ในฐานะเปนอธบดกรมเจาทา แตเปนการกระทำในฐานะเปน “เจาทา” ตาม

พระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ ซงตาม

กฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ กำหนดใหผวาราชการจงหวด

เปนผพจารณาอทธรณกรณผทำคำสงทางปกครองเปนผบรหารทองถนหรอ

คณะผบรหารทองถน สวนปลดกระทรวงเปนผพจารณาอทธรณกรณผทำคำ

สงทางปกครองเปนผดำรงตำแหนงอธบดหรอเทยบเทา จงเหนวา แมองคกร

ปกครองสวนทองถนจะไดรบมอบอำนาจ “เจาทา” จากอธบดกรมเจาทา แต

ผบรหารทองถนผทำคำสงทางปกครองมใชเปนผดำรงตำแหนงอธบดกรม

เจาทา ดงนน ผมอำนาจพจารณาอทธรณคำสงทางปกครองของอทธรณจงไม

นาจะใชปลดกระทรวงคมนาคม

กรมเจาทา พจารณาแลวเหนวา กรณการ “มอบหมาย” อำนาจ

“เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช

๒๔๕๖ ซงเปนกรณทมบทบญญตเกยวกบวธการมอบหมายไวเปนกรณพเศษ

โดยเฉพาะ กบกรณคำสง “มอบอำนาจ” ใหองคกรปกครองสวนทองถนเพอ

ใชอำนาจ “เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธ

ศกราช ๒๔๕๖ ยงคงมความแตกตางกนในผลของกฎหมายทเปนประเดน

ปญหาในการขอหารอ กลาวคอ

๑. กรณการ “มอบหมาย” อำนาจ “เจาทา” ตามพระราชบญญต

การเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ ซงเปนไปตามความใน

มาตรา ๓ แหงพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช

๒๔๕๖ ทบญญตวา “เจาทา” หมายความวา อธบดกรมเจาทาหรอผซงอธบด

กรมเจาทามอบหมาย นน คณะกรรมการกฤษฎกาเคยวนจฉยไวตามเรอง

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1��

เสรจท ๒๗/๒๕๓๐ สรปความวา พระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย

พระพทธศกราช ๒๔๕๖ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการเดนเรอใน

นานนำไทย (ฉบบท ๑๓) พ.ศ. ๒๕๒๕ มาตรา ๓ บญญตบทนยามคำวา

“เจาทา” หมายความวา “อธบดกรมเจาทาหรอผซงอธบดกรมเจาทา

มอบหมาย” ฉะนน ผซงอธบดกรมเจาทามอบหมายจงเปนผทกฎหมาย

วาดวยการเดนเรอในนานนำไทยระบแตงตงใหเปนเจาทาโดยตรงแลว และ

เนองจากในพระราชบญญตนมไดมบทบญญตใดจำกดการมอบหมายของ

อธบดกรมเจาทาไววา จะตองมอบหมายใหแกบคคลใดโดยเฉพาะ อธบด

กรมเจาทาจงอาจมอบหมายใหขาราชการสงกดกรมเจาทาหรอขาราชการ

สงกดสวนราชการอนเปนเจาทาได พระราชบญญตการเดนเรอในนาน

นำไทยฯ นน มบทบญญตเกยวกบวธการ “มอบหมาย” ไวเปนกรณพเศษโดย

เฉพาะแลวโดยจะมอบหมายใหบคคลใดเปน “เจาทา” กไดตามทอธบดกรม

เจาทาจะเหนสมควร และการทบคคลใดไดรบมอบหมายใหเปน “เจาทา”

บคคลนนกมอำนาจหนาทปฏบตการใด ๆ ในสวนทรบมอบหมายตามท

กฎหมายบญญตไวดงเชนเปนอำนาจของตนเอง หาใชเปนการทำการแทน

อธบดกรมเจาทาแตอยางใดไม กรณนจงมใชเปนเรองการมอบอำนาจตามขอ

๔๒ แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๑๘ ลงวนท ๒๙ กนยายน

๒๕๑๕ (ถกยกเลกโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ.

๒๕๓๔) ซงมงหมายถงการมอบใหผหนงผใดมอำนาจกระทำการแทนผมอบ

ฉะนน ผรบมอบจงมไดมอำนาจเปนของตนเองขนมาดวยแตอยางใด

โดยในการปฏบตราชการทางปกครองของสำนกงานเจาทาภมภาค

สาขาในฐานะผทำคำสงทางปกครองตามทรบ “มอบหมาย” อำนาจ “เจาทา”

ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ จาก

อธบดกรมเจาทานน เปนไปโดยอาศยอำนาจตามคำสงกรมเจาทา ท ๖๙๔/

๒๕๓๕ ลงวนท ๑ มถนายน ๒๕๓๕ เมอพจารณาคำอทธรณแลวไมเหนดวย

สำนกงานเจาทาภมภาคสาขาจะเสนอเรองผานสำนกกฎหมาย กรมเจาทา

เพอใหเสนอปลดกระทรวงคมนาคมพจารณาอทธรณตอไป ตามนยของ

1�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

กฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

๒. กรณการ “มอบอำนาจ” “เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดน

เรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ ใหองคกรปกครองสวนทองถน

เปนการออกคำสงตามพระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจาย

อำนาจใหองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ และแผนกระจายอำนาจ

ใหองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๓ ซงมประเดนปญหาทตอง

พจารณาวา การออกคำสงมอบอำนาจของอธบดกรมเจาทา ตามคำสงกรม

การขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๓๒๐/๒๕๔๗ และคำสง ท ๔๔๒/

๒๕๔๗ ในลกษณะทมบทบญญตแสดงอำนาจตามกฎหมายในการออกคำสง

วา “อธบดกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว (อธบดกรมเจาทา ปจจบน)

“เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช

๒๔๕๖ มอบอำนาจ “เจาทา” ใหองคกรปกครองสวนทองถน ดงตอไปน... ”

และการออกคำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๑๘๕/๒๕๔๘

ทมบทบญญตวา “อาศยอำนาจตามความในมาตรา ๓๘ (๗) แหงพระราช

บญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ อธบดกรมการขนสง

ทางนำและพาณชยนาว ในฐานะ “เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอใน

นานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ จงมอบอำนาจ “เจาทา” ตามพระราช

บญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ ใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถน ดงน... ” นน เปนการ “มอบหมาย” อำนาจ “เจาทา”

ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ หรอ

เปนการออกคำสง “มอบอำนาจ” ทอยในบงคบตองปฏบตตามพระราช

บญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงปจจบน มพระราช

กฤษฎกาวาดวยการมอบอำนาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ กำหนดหลกเกณฑและเงอนไข

ในการมอบอำนาจไวเปนการเฉพาะแลว

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1��

ดงนน เพอประโยชนตอการปฏบตราชการทางปกครองใหถกตองตาม

กฎหมายกรมเจาทาจงขอหารอวา

๑. คำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๓๒๐/๒๕๔๗

คำสง ท ๔๔๒/๒๕๔๗ และคำสง ท ๑๘๕/๒๕๔๘ เปนการ “มอบหมาย”

อำนาจ “เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธ

ศกราช ๒๔๕๖ หรอเปนคำสง “มอบอำนาจ” ตามพระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ และผมอำนาจในการพจารณาอทธรณ

คำสงทางปกครองตามกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตาม

ความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทงสอง

กรณไดแกผใด

๒. หากคำสงดงกลาวเปนคำสงมอบอำนาจ จะอยในบงคบทตอง

ดำเนนการปรบปรงแกไขคำสงใหครบถวนและถกตองตามพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ประกอบกบพระราชกฤษฎกา

วาดวยการมอบอำนาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ดวยหรอไม อยางไร

๓. ในกรณทเทศบาลตำบลอมพวา ออกคำสงทางปกครองในฐานะ

“เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช

๒๔๕๖ การเสนอคำอทธรณเพอใหผมอำนาจพจารณาอทธรณคำสงทาง

ปกครองตามกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ พจารณา ตอง

เสนอผานสำนกงานเจาทาภมภาคท ๓ สาขาสมทรสงคราม ดวยกอนหรอไม

คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๒) ไดพจารณาขอหารอของกรม

เจาทา โดยมผแทนสำนกนายกรฐมนตร (สำนกงาน ก.พ.ร.) ผแทน

กระทรวงคมนาคม (สำนกงานปลดกระทรวงและกรมเจาทา) และผแทน

เทศบาลตำบลอมพวา เปนผชแจงขอเทจจรงแลว มความเหนวา สมควรทจะ

พจารณาในเบองตนเสยกอนวา บทนยามคำวา “เจาทา” ในมาตรา ๓ แหง

1�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

พระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖

หมายความวา “อธบดกรมเจาทาหรอผซงอธบดกรมเจาทามอบหมาย” นน

เปน “การมอบอำนาจ” หรอ “การมอบหมาย” กลาวคอ

หลกการของ “การมอบอำนาจ” ตามมาตรา ๓๘1 วรรคหนง แหง

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพม

เตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ.

1 มาตรา ๓๘ อำนาจในการสง การอนญาต การอนมต การปฏบตราชการหรอการดำเนนการอนทผดำรงตำแหนงใดจะพงปฏบตหรอดำเนนการตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ หรอคำสงใด หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองใด ถากฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ หรอคำสงนน หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองนนมไดกำหนดเรองการมอบอำนาจไวเปนอยางอน หรอมไดหามเรองการมอบอำนาจไว ผดำรงตำแหนงนนอาจมอบอำนาจใหผดำรงตำแหนงอนในสวนราชการเดยวกนหรอ สวนราชการอน หรอผวาราชการจงหวดเปนผปฏบตราชการแทนได ทงน ตาม หลกเกณฑทกำหนดในพระราชกฤษฎกา

พระราชกฤษฎกาตามวรรคหนงอาจกำหนดใหมการมอบอำนาจในเรองใดเรองหนงตลอดจนการมอบอำนาจใหทำนตกรรมสญญา ฟองคดและดำเนนคด หรอกำหนดหลกเกณฑ วธการ หรอเงอนไขในการมอบอำนาจหรอทผรบมอบอำนาจตองปฏบตกได

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบกบอำนาจในการอนญาตตามกฎหมายทบญญตใหตองออกใบอนญาตหรอทบญญตผมอำนาจอนญาตไวเปนการเฉพาะ ในกรณเชนนนใหผดำรงตำแหนงซงมอำนาจตามกฎหมายดงกลาวมอำนาจมอบอำนาจใหขาราชการซงเปนผใตบงคบบญชาและผวาราชการจงหวดไดตามทเหนสมควร หรอตามทคณะรฐมนตรกำหนด ในกรณมอบอำนาจใหผวาราชการจงหวด ใหผวาราชการจงหวด มอำนาจมอบอำนาจไดตอไปตามหลกเกณฑและเงอนไขทผมอบอำนาจกำหนด

ในกรณตามวรรคสาม เพอประโยชนในการอำนวยความสะดวกแกประชาชนจะตราพระราชกฤษฎกากำหนดรายชอกฎหมายทผดำรงตำแหนงซงมอำนาจตามกฎหมายดงกลาวอาจมอบอำนาจตามวรรคหนงตามหลกเกณฑและเงอนไขทกำหนดในพระราชกฤษฎกาดงกลาวกได

การมอบอำนาจใหทำเปนหนงสอ

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1��

๒๕๕๐ ประกอบกบบทนยามคำวา “มอบอำนาจ” ในมาตรา ๓2 แหง

พระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอำนาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ กฎหมายไดกำหนด

หลกเกณฑเกยวกบการมอบอำนาจไววา ถากฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ

หรอคำสงนน หรอมตของคณะรฐมนตร ในเรองนนมไดกำหนดเรองการมอบ

อำนาจไวเปนอยางอน หรอมไดหามเรองการมอบอำนาจไว ผมอบอำนาจยอม

มดลพนจทจะมอบอำนาจใหแกผรบมอบอำนาจ ซงเปนผดำรงตำแหนงอน

ในสวนราชการเดยวกนหรอสวนราชการอน หรอผวาราชการจงหวดเปน

ผปฏบตราชการแทนตามทไดรบมอบอำนาจในเรองนนทงหมดหรอบางสวน

กได ซงการมอบอำนาจใหปฏบตราชการแทนในกรณนจะกระทำไดตอเมอ

ผมอบอำนาจตองเปนผมอำนาจหรอใชอำนาจหรอสงการไดตามกฎหมาย แต

ไดมอบอำนาจใหบคคลอนปฏบตราชการแทนตน และบคคลผไดรบมอบ

อำนาจนนสามารถลงนามในฐานะผปฏบตราชการแทนผใชอำนาจได อยางไร

กตาม หลกของการมอบอำนาจนเนองจากผมอบอำนาจยงตองรบผดชอบใน

อำนาจของตน ผมอบอำนาจจงตองคำนงถงขดความสามารถ ความรบผดชอบ

และความเหมาะสมตามสภาพของตำแหนง อำนาจหนาท และความรบผดชอบ

ของผรบมอบอำนาจ รวมทงสามารถวางแนวทาง กำหนดรายละเอยด และ

กำกบดแลวธปฏบตราชการเพมเตมทเกยวของกบการมอบอำนาจเพอให

สอดคลองกบภารกจหรอลกษณะของงานทไดรบมอบดวย

2 มาตรา ๓ ในพระราชกฤษฎกาน

“มอบอำนาจ” หมายความวา การทผดำรงตำแหนงทมอำนาจหนาททจะพงปฏบตหรอดำเนนการตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ หรอคำสงใด หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองใด เวนแตการอนญาตตามมาตรา ๓๘ วรรคสาม แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตม

โดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดมอบอำนาจในการสง การอนญาต การอนมต การปฏบตราชการหรอการดำเนนการอนใดตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ หรอคำส งนน หรอ มตของ คณะรฐมนตรในเรองนน ใหแกผดำรงตำแหนงอนปฏบตราชการแทน

ฯลฯ ฯลฯ

1�0 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

สำหรบ “การมอบหมาย” นน เมอมาตรา ๓๘3 วรรคหนง แหง

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไข

เพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗)

พ.ศ. ๒๕๕๐ กำหนดไวเฉพาะหลกเกณฑของ “การมอบอำนาจ” ซงถอ

เปนการปฏบตราชการแทนเทานน ดงนน หากเปนกรณทกฎหมาย กฎ

ระเบยบ ประกาศ หรอคำสง หรอมตของคณะรฐมนตรใด ไดกำหนดเรอง

การสง การอนญาต การอนมต การปฏบตราชการหรอการดำเนนการอนไว

แลว กยอมเปนไปตามนน เนองจากเปนอำนาจทมอยตามกฎหมาย โดย

ผมอบหมายสามารถมอบหมายใหผอนเปนผปฏบตราชการหรอดำเนนการได

โดยผไดรบมอบหมายสามารถใชดลพนจในการตดสนใจและใชอำนาจในนาม

ตนเองภายใตกรอบวตถประสงคของการมอบหมายนน ๆ หรอตามท

กฎหมายกำหนดไวเปนการเฉพาะ เชน มาตรา ๑๖4 วรรคหนง แหงพระราช

บญญตนำบาดาล พ.ศ. ๒๕๒๐ ทบญญตวา “หามมใหผใดประกอบกจการ

นำบาดาลในเขตนำบาดาลใด ๆ ไมวาจะเปนผมกรรมสทธหรอสทธครอบ

ครองทดนในเขตนำบาดาลนนหรอไม เวนแตจะไดรบใบอนญาตจากอธบด

หรอผซงอธบดมอบหมาย” หรอ มาตรา ๖5 วรรคหนง แหงพระราชบญญต

3 โปรดดเชงอรรถท ๑, ขางตน

4 มาตรา ๑๖ หามมใหผใดประกอบกจการนำบาดาลในเขตนำบาดาลใดๆ ไมวาจะเปนผมกรรมสทธหรอสทธครอบครองทดนในเขตนำบาดาลนนหรอไม เวนแตจะไดรบใบอนญาตจากอธบด หรอผซงอธบดมอบหมาย การขออนญาต การอนญาต การขอใบอนญาต และการออกใบอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกำหนดในกฎกระทรวง การอนญาตหรอออกใบอนญาต รวมทงการไมอนญาตหรอไมออกใบอนญาตจะตองกระทำใหแลวเสรจภายในเกาสบวนนบแตวนไดรบคำขอซงมรายละเอยดครบถวนตามทกำหนดในกฎกระทรวง 5 มาตรา ๖ ใหอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายเปนนายทะเบยนกลางมอำนาจหนาทตามพระราชบญญตนในสวนทเกยวกบการขนสงระหวางจงหวดและการขนสงระหวางประเทศ ใหนายทะเบยนกลางเปนนายทะเบยนประจำกรงเทพมหานคร มอำนาจและหนาทตามพระราชบญญตนภายในเขตกรงเทพมหานคร

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�1

การขนสงทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ ทบญญตวา “ใหอธบดหรอผซงอธบดมอบ

หมายเปนนายทะเบยนกลางมอำนาจหนาทตามพระราชบญญตนในสวนท

เกยวกบการขนสงระหวางจงหวดและการขนสงระหวางประเทศ” ซงกรณน

จะไมอยภายใตหลกเกณฑของมาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐

ดงนน จากกรณขอหารอของกรมเจาทา คณะกรรมการกฤษฎกา

(คณะท ๒) จงแยกพจารณาเปน ๔ ประเดนดงน

ประเดนทหนง คำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๓๒๐/

๒๕๔๗ คำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๔๔๒/๒๕๔๗ และ

คำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๑๘๕/๒๕๔๘ เปน “การ

มอบหมาย” อำนาจ “เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย

พระพทธศกราช ๒๔๕๖ หรอเปนคำสง “มอบอำนาจ” ตามพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ เหนวา เมอมาตรา ๓ แหง

พระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ ได

กำหนดบทนยามของคำวา “เจาทา” หมายความวา “อธบดกรมเจาทาหรอ

ผซงอธบดกรมเจาทามอบหมาย” ไวแลว จงเปนกรณทกฎหมายกำหนด

เรองการมอบหมายไวเปนการเฉพาะแลว โดยจะมอบหมายใหผใดกตามเปน

เจาทาไดตามทอธบดกรมเจาทาจะเหนสมควร เนองจากในการปฏบตราชการ

หรอดำเนนการตามพระราชบญญตนมบทบญญตหลายมาตราทกำหนดใหผม

ฐานะเปนเจาทาตองปฏบตราชการ ดำเนนการหรอใชดลพนจตามกฎหมาย

ดงนน เพอใหการดำเนนการเปนไปดวยความรวดเรว และเขาถงพนท

ใหขนสงจงหวดเปนนายทะเบยนประจำจงหวด มอำนาจและหนาทตาม พระราชบญญตน ภายในเขตจงหวดของตน

ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหนายทะเบยนกลางมอำนาจ มอบหมายกจการอนอยในอำนาจหนาทของตนใหบคคลหนงบคคลใดทำแทนได

การมอบหมายตามวรรคสใหประกาศในราชกจจานเบกษา

1�2 กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

ไดโดยตรง เมออธบดกรมเจาทาใชอำนาจตามบทบญญตแหงมาตราน

“มอบหมายใหผอน” เปนผปฏบตราชการหรอดำเนนการตามพระราช

บญญตน ผนนกมอำนาจหนาทตามทกฎหมายบญญตไวดงเชนเปนอำนาจ

ของตนเอง โดยผซงอธบดกรมเจาทามอบหมายจะมฐานะเปน “เจาทา” ตาม

กฎหมายวาดวยการเดนเรอในนานนำไทยเชนเดยวกบอธบดกรมเจาทา และ

ไมถอวาเปนการปฏบตราชการแทนอธบดกรมเจาทา ดงนน การมอบหมาย

ในกรณตามขอหารอนจงไมใชเรองการมอบอำนาจใหผใดผหนงมอำนาจ

กระทำการแทน และไมอยภายใตเงอนไขเรอง “การมอบอำนาจ” ตาม

มาตรา ๓๘6 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ.

๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน

(ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ ทงน ตามแนวคำวนจฉยของคณะกรรมการ

กฤษฎกาซงไดเคยใหความเหนไวในเรองเสรจ ท ๒๗/๒๕๓๐7 และเรองเสรจ

ท ๖๙๗/๒๕๕๑8 เมอปรากฏขอเทจจรงวา อธบดกรมเจาทาในฐานะ

“เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช

๒๔๕๖ ไดออกคำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๓๒๐/๒๕๔๗

และคำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๔๔๒/๒๕๔๗ และคำสง

กรมการขนสงทางนำและพาณชยนาว ท ๑๘๕/๒๕๔๘ เรอง มอบอำนาจ

“เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทยใหแกองคกรปกครอง

สวนทองถน กำหนดอำนาจหนาทและแนวทางการปฏบตงานในฐานะเจาทา

ใหองคกรปกครองสวนทองถน ทงน เพอรองรบการดำเนนการใหเปนไปตาม

6 โปรดดเชงอรรถท ๑, ขางตน 7 บนทก เรอง การมอบหมายใหจงหวดเปน “เจาทา” ตามพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธศกราช ๒๔๕๖ สงพรอมหนงสอสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ท นร ๐๖๐๑/๙๕ ลงวนท ๑๙ มกราคม ๒๕๓๐ ถงสำนกเลขาธการคณะรฐมนตร

8 บนทกสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง การมอบอำนาจตามพระราชบญญตนำบาดาล พ.ศ. ๒๕๒๐ สงพรอมหนงสอสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ท นร ๐๙๐๑/๑๐๔๘ ลงวนท ๑๗ กนยายน ๒๕๕๑ ถงสำนกเลขาธการคณะรฐมนตร

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1�3

พระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ ในสวนทเกยวของกบการกระจายอำนาจ

ใหกบองคกรปกครองสวนทองถน และแมวาคำสงดงกลาวขางตนจะเปน

“การมอบอำนาจ” กไมเขาหลกเกณฑการมอบอำนาจ เนองจากเปน “การ

มอบหมาย” ตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทยฯ

ซงสอดคลองกบพระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจ

ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ ดงนน หากผบรหารเทศบาล

ตำบลอมพวาซงเปนผบรหารทองถนไดรบมอบหมายจากอธบดกรมเจาทา

ตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตการเดนเรอในนานนำไทย พระพทธ

ศกราช ๒๔๕๖ แลว กมฐานะเปน “เจาทา” เชนเดยวกบอธบดกรมเจาทา

โดยไมถอวาเปนการปฏบตราชการแทนอธบดกรมเจาทา

ประเดนทสอง ผมอำนาจในการพจารณาอทธรณคำสงทางปกครอง

ตามกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราช

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ไดแกผใด เมอได

พจารณาในประเดนทหนงแลววา หากผบรหารเทศบาลตำบลอมพวาซงเปน

ผบรหารทองถนไดรบมอบหมายจากอธบดกรมเจาทาใหมฐานะเปน “เจาทา”

เชนเดยวกบอธบดกรมเจาทาแลว และหากผบรหารเทศบาลตำบลอมพวา

ออกคำสงทางปกครองใดๆ ใหผซงเปนเจาของหรอครอบครองสงปลกสรางท

รกลำลำนำรอถอนสงปลกสรางออกไปภายในระยะเวลาทกำหนด และถาผรบ

คำสงทางปกครองไมเหนดวยและไดยนอทธรณคำสงทางปกครองดงกลาว

กรณนผมอำนาจในการพจารณาอทธรณคำสงทางปกครองนน จะตองเปน

ผวาราชการจงหวด ทงน ตามขอ ๒ (๑๐)9 แหงกฎกระทรวง ฉบบท ๔

9 ขอ ๒ การพจารณาอทธรณคำสงทางปกครองในกรณทเจาหนาทผทำคำสง ไมเหนดวยกบคำอทธรณ ใหเปนอำนาจของเจาหนาท ดงตอไปน ฯลฯ ฯลฯ (๑๐) ผวาราชการจงหวด ในกรณทผทำคำสงทางปกครองเปนผบรหาร ทองถน หรอคณะผบรหารทองถน ฯลฯ ฯลฯ

1�� กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

(พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ประเดนทสาม เมอพจารณาในประเดนทหนงและประเดนทสองแลววา

กรณน เปนเรองการมอบหมาย ซงไมไดอยในหลกเกณฑเกยวกบการมอบ

อำนาจตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔

และพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอำนาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ จงไมตอง

พจารณาในประเดนน

ประเดนทส การเสนอคำอทธรณไปยงผมอำนาจในการพจารณา

อทธรณจะตองเสนอผานสำนกงานเจาทาภมภาคท ๓ สาขาสมทรสงคราม

กอนหรอไมนน เมอพจารณาในประเดนทหนงและประเดนทสองแลววา

ผบรหารเทศบาลตำบลอมพวาซงเปนผบรหารทองถนทไดรบมอบหมายจาก

อธบดกรมเจาทาใหมฐานะเปน “เจาทา” และผมอำนาจในการพจารณา

อทธรณในกรณนคอ ผวาราชการจงหวด ดงนน ในการเสนอคำอทธรณจงไม

ตองเสนอผานสำนกงานเจาทาภมภาคท ๓ สาขาสมทรสงครามอก ทงน

ตามขอ ๒ (๑๐)10 แหงกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตาม

ความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

อนง คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๒) มขอสงเกตดวยวา เพอ

ใหการมอบหมายตามนยคำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาวดงกลาว

มความชดเจนทงในขอกฎหมายและในทางปฏบต สมควรทอธบดกรมเจาทา

จะพจารณาดำเนนการแกไขคำสงกรมการขนสงทางนำและพาณชยนาวเพอให

สอดคลองกบหลกกฎหมายทไดวนจฉยไวแลว

10 โปรดดเชงอรรถท ๙, ขางตน

กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1��

(นายอชพร จารจนดา)

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

กมภาพนธ ๒๕๕๔