58-icindekiler - msi dergisi · 2020. 9. 29. · 52 rportaj / zuhal esen indra, trkiye’de...

2

Military Science &Intelligence / MSIYYeerreell SSüürreellii YYaayy››nnAA¤¤uussttooss 22001100 // SSaayy››:: 005588

wwwwww..ssaavvuunnmmaahhaabbeerr..ccoomm

UUMMSSAA LLttdd.. fifittii.. AAdd››nnaa SSaahhiibbiiÜM‹T BAYRAKTAR

Ba¤dat Caddesi Noter Sok. Gülflen Apt.No: 13/12 fiaflk›nbakkal Kad›köy‹stanbul TÜRK‹YE

YAYINGGeenneell YYaayy››nn YYöönneettmmeenniiÜmit [email protected]

GGeenneell YYaayy››nn KKoooorrddiinnaattöörrüüArdan ZENTÜ[email protected]

GGeenneell KKoooorrddiinnaattöörr // AANNKKAARRAATu¤general (E) Hüsamettin [email protected]

EExxeeccuuttiivvee EEddiittoorrSami [email protected]

SSttrraatteejjii EEddiittöörrüüM. Güray DE⁄ERL‹[email protected]

EEddiittöörrBurak ÇINARCenk ÖZGEN

SSaatt››flfl vvee PPaazzaarrllaammaa DDiirreekkttöörrüüZuhal [email protected]

BBaass››nn vvee HHaallkkllaa ‹‹lliiflflkkiilleerrNaile [email protected]

SSoorruummlluu YYaazz›› ‹‹flfllleerrii MMüüddüürrüüFerda [email protected]

Ba¤dat Caddesi Noter Sok. Gülflen Apt No:13/12 fiaflk›nbakkal Kad›köy‹stanbul TÜRK‹YE

YAYIN KURULUProf. Dr. Süleyman TOLUNProf. Dr. Adil YÜKSELENProf. Dr. Okan ADDEM‹RProf. Dr. Zahit MEC‹TO⁄LUProf. Dr. Mikdat KADIO⁄LUProf. Dr. Yaflar GÜRBÜZProf. Dr. Mesut Hakk› CAfiINDoç. Dr. Gonca COfiKUNDr. Mehmet ATAY

HABER MERKEZ‹[email protected]

Koray KOfiAREmre TEKGözde KARA

SSaannaatt YYöönneettmmeenniifiebnem AKGÖL KARA

FFoottoo¤¤rraaff DDiirreekkttöörrüüBanu B‹RAMEN

FFoottoo MMuuhhaabbiirriiPetek ARICI

DD››flfl ‹‹lliiflflkkiilleerr MMüüddüürrüüEmrah ÇAKIN

DANIfiMA KURULUM. Güray DE⁄ERL‹ Doç. Dr. Nevzat ALKANEgm. Kom. ‹lhami ÜNER

HHuukkuukk DDaann››flflmmaann››Evren H‹DAYETO⁄LU

LLoonnddrraa TTeemmssiillcciissiiHasan fi. TAfiLICA441 Edgwave Road, London W2 1THTel: +20 7724 1499Faks: +20 7724 0474

‹Ç‹NDEK‹LER

MSI Dergisi - A¤ustos 2010 www.milscint.com

Kapak Foto¤raf›: Airbus Military

4 BAfiYAZI / Ardan ZENTÜRK

Hangi Terör?

8 SAVUNMA HABER

22 ÖZEL HABER / Ümit BAYRAKTAR

Ve Perde Kalkt›…

TUSAfi’›n Prestiji ANKA, Hangardan Ç›kt›

32 ÖZEL HABER / Naile ASLAN

TSK EFES-2010’da Güven Tazeledi

44 ANAL‹Z / Cenk ÖZGEN

Aimpoint FCS12 ile “Karavana” Tarih Oluyor

46 ANAL‹Z / Sami ATALAN

Bir Baflar› Öyküsü: A400M

52 RÖPORTAJ / Zuhal ESEN

Indra, Türkiye’de Teknoloji Ortaklar› Ar›yor

56 ÖZEL HABER / Naile ASLAN

TÜB‹TAK UEKAE Bir Türk Ürününü Daha

NATO’ya Gönderiyor

58 ANAL‹Z / Cenk ÖZGEN

Kara Konufllu Orta Menzilli Hava Savunma

Füze Sistemleri ve Türkiye

66 ANAL‹Z / Burak ÇINAR

Rusya Sivastopol’daki Mevkisini

Güçlendiriyor

68 STRATEJ‹ HABER / Ardan ZENTÜRK

■ ‹srail’le Gaz Savafl›

■ Obama’n›n Liderli¤inin Sonu mu?

■ ABD ve Rusya Aras›nda Her fiey

Yeniden Bafll›yor

■ Türkiye’nin Eksene ‹htiyac› Yok

■ Balkanlar’da Soyk›r›m ve Bar›fl

■ Ermenistan’›n Zor Günleri

■ ‹ran’›n Azerbaycan Endiflesi

■ Irak’›n Kuzeyinde Türk ‹flgali

■ Yeni Vietnam!

74 GÜNDEM / Prof. Dr. Mesut Hakk› CAfiIN

Clinton’un Kafkasya Ziyareti

ve Beraberinde Getirdikleri

76 ÖZEL HABER/ Ümit BAYRAKTAR

LTG, Tam Ba¤›ms›z Ulusal Ürünlerle

Liderli¤i Hedefliyor

YÖNET‹M MERKEZ‹Ba¤dat Caddesi Noter Sok. Gülflen Apt. No: 13/12 fiaflk›nbakkal Kad›köy‹stanbul TÜRK‹YETel: +90 216 467 7952Faks: +90 216 467 7953

TEKN‹K H‹ZMETLERBask›: Ada Ofset Matbaac›l›k San. ve Tic. Ltd. fiti. Litros Yolu 2. Matbaac›lar SitesiE Blok No: ZE-2 Kat 1Topkap› ‹stanbulTel: +90 212 567 12 42 Pbx

Military Science & Intelligence Ayl›k Savunma Teknolojileri Dergisi UMSA Ltd. fiti. Taraf›ndan T. C. Yasalar›na Uygun Olarak Yay›mlanmaktad›r. Military Science & Intelligence Ayl›k Savunma Teknolojileri Dergisi’nin ‹sim ve Yay›n Hakk› UMSA Ltd. fiti’ye Aittir. Dergide Yay›mlanan Yaz›, Foto¤raf, Harita, ‹llüstrasyon ve Konular›n Her Hakk› Sakl›d›r. Kaynak Gösterilmek fiart›yla Al›nt›Yap›labilir. Yay›nlanan Eserlerin Sorumlulu¤u Eser Sahiplerine Aittir.

3

www.savunmahaber.com MSI Dergisi - A¤ustos 2010

““AAss››ll öönneemmllii oollaann vvee mmeemmlleekkeettii tteemmeelliinnddeenn yy››kkaann,, hhaallkk››nn›› eessiirr eeddeenn,,

iiççeerriiddeekkii cceepphheenniinn ssuusskkuunnlluu¤¤uudduurr..””

Geçti¤imiz ay savunma sanayimizle ilgili gündemde en çok yer alan konu, ANKA vehangardan ç›k›fl töreni oldu. Bu y›l içindeyapaca¤› ilk uçufluna haz›rlanan ANKA’n›n,Genelkurmay Baflkan› düzeyinde kat›l›mla icraedilen bir törenle hangardan ç›kar›lmas›, birtaraftan alk›fllan›rken, di¤er taraftan da tabiryerindeyse yerden yere vuruldu. Tart›flmalarsüredursun, konuya iliflkin bizim de söyleyeceklerimiz var elbette …

Öncelikle, her nedense aylard›r bir “s›r” gibisaklanan ANKA’n›n, Türk halk›na gösterilmesiiçin çok bile geç kal›nd›¤›n›n alt›n› çizmekistiyoruz.

Geliflmeler, havac›l›k tarihimize; bir mühendis,bir pilot, bir yönetici ve bir üniversite hocas›olarak ad› alt›n harflerle yaz›lan, yaflayanefsane Zafer Orbay’›n, “tabana yani halkayay›lmayan, halk›n sahip ç›kmad›¤› ve desteklemedi¤i hiçbir projenin gerçek baflar›yaulaflamayaca¤›” sözlerini hat›rlatt›… Kendisine,neden Türkiye’nin bir savafl uça¤› yapamad›¤›n›sordu¤umuzda ald›¤›m›z cevap çok ilginçti:

“ABD’de evinin arka bahçesinde ya da garaj›ndakendi uça¤›n› yapmaya ve onunla uçmayaçal›flan binlerce sivil varken, Türkiye’de bas›ndayer alan haberlerde bile havac›l›k hep ölümlean›l›yor. Hâlbuki hiç de öyle de¤il. ABD’ninhavac›l›kta bu kadar ilerlemesinin arkas›ndayatan en büyük neden budur. Bu engeliaflamad›¤›m›z, havac›l›¤› halka indiremedi¤imizsürece de havac›l›kta gerçek bir baflar›dan söz etmemiz mümkün olamaz…”

Bizce ANKA’n›n hangardan ç›k›fl töreni de bu aç›dan ele al›nmal›. Hatta tören öncesinde,TUSAfi’›n ‹HA’lara iliflkin bir bas›n› bilgilendirme toplant›s› düzenlemesi, sektördegeç kal›nm›fl da olsa TUSAfi’›n art› hanesineyaz›lmas› gereken bir geliflmeydi. Böyle birtoplant› çok daha önce yap›lsayd›, son dönemdegünlük bas›n›m›zda yer alan ve savunma sektörünü yak›ndan izleyenler taraf›ndan çok daelefltirilen baz› yanl›fl bilgilerle haz›rlanm›flhaberler olmazd› ya da daha az olurdu.

Yeri gelmiflken, en az›ndan kendi bas›n›m›zda,savunma sanayimizle ilgili do¤ru ve hedeflerimizle uyumlu haberler görmek istiyorsak, Bat›l› örneklerde de gördü¤ümüzgibi, TUSAfi’›n yapt›¤› bu bas›n toplant›s›n›n,ilgili di¤er kurum ve kurulufllar taraf›ndan daörnek al›nmas› ve bas›n›n daha fazla bilgilendirmesi gereklili¤inin de alt›n› kal›nçizgilerle çizelim…

Asl›nda üzerinde söylenecek çok fley olsa daiflin “s›r” k›sm›na da birazc›k de¤inelim…ANKA’n›n bu kadar süre halktan uzak tutulmas›, savunma sanayimizdeki nedenini bir türlü anlayamad›¤›m›z gizlilik kalkan›na m›tak›lm›flt›, yoksa baflka nedenleri mi vard›?

Biz iyimser bir yaklafl›mla, ilk seçenekoldu¤unu farz ederek yorumlar›m›z› yapal›m…

Hepimizin malumu oldu¤u üzere, dünyan›nönde gelen savunma firmalar›, gelifltirdiklerisistemleri çarflaf çarflaf anlat›rken ve iflin“gerçekten askeri s›r” olan k›s›mlar› hariç her türlü bilgiyi, ürünlerini pazarlamak içindünyayla paylafl›rken, Türk firmalar›n›n“gizlilik” gerekçesiyle yapt›klar› hiçbir fleyden bahsedemiyor ya da bahsetmiyorolmalar›n›n, kime ve nas›l bir fayda sa¤lad›¤›n›anlamakta güçlük çekiyoruz.

Bu noktada anlamakta güçlük çekti¤imiz bir baflka konu daha var: Do¤rudan yurt d›fl›ndan ald›¤›m›z ya da transfer etti¤imizteknolojiyle gelifltirdi¤imiz bir savunma sisteminin, bu devirde nesi gizli? Neredeyseyurt d›fl›nda herkesin bildi¤i fleylerin Türkhalk›ndan gizlenmesinin kime ne faydas›oldu¤unu da merak ediyoruz.

Bir taraftan, neden Türk Savunma Sanayisiürünlerinin Avrupal› ya da ABD’li firmalar›nürünleri gibi tan›t›lamad›¤›ndan, hatta birfoto¤raflar›n›n bile olmamas›ndan flikâyet eden, öbür taraftan da her fleyi gizli diyerekgeçifltiren biz de¤il miyiz? Acaba savunmasanayimiz, F-22, F-35 ya da EurofighterTyphoon gibi bir savafl uça¤›ndan daha ileri,dünyada hiç kimsenin bilmedi¤i teknolojileriçeren bir ürün mü gelifltirdi de bizim haberimizyok? So¤uk Savafl› her fleyini gizleyen ya da anlatmay› beceremeyen Rusya m› kazand› da bizim haberimiz yok?

Sözü daha fazla uzatmayal›m. Bizce A400M’nin hangardan ç›k›fl› için törenyap›labiliyorsa, ANKA için de yap›labilir. Hatta ilk uçuflunda, mümkünse Baflbakan›m›z ve hatta Cumhurbaflkan›m›z›n dakat›l›m›yla, daha da büyü¤ü, daha da görkemlisi yap›l›r.

Yukar›da yerimiz elverdi¤i ölçüde sizinlepaylaflt›¤›m›z düflünceler ›fl›¤›nda, düzenlenen tören ve sonras›nda, TUSAfi’›nFarnborough Airshow esnas›nda dünyabas›n›na ANKA’y› anlatmas›, bizce hiç deabart›lacak fleyler de¤ildi; hatta az bileyap›lm›flt›. Tabii ki TUSAfi’› ve arkas›nda duranlar› böyle bir fley yapt›klar› için elefltirebilirsiniz. Fakat TUSAfi, dünyan›n savunma alan›nda en önde gelen ülkelerindenbirinin firmas› olsayd› ve benzeri bir projede bu noktaya gelseydi, neler olurdu biraz düflünmenizi istiyoruz.

Eylül ay›nda yeniden birlikte olabilmekdile¤iyle…

30 A¤ustos Zafer Bayram›n›z kutlu olsun!

A400M ‹çin Hangardan Ç›k›fl TöreniYap›labiliyorsa, ANKA ‹çin de Yap›labilir

Ümit BAYRAKTAR Genel Yay›n Yönetmeni

BAfiYAZI

4


Kendini PKK olaraktan›tan, “etnik/bölücükimlikli” terör,

sadece TSK’n›n düflman›de¤ildir. PKK, Türkiye’nin,bundan da öte “Türkdemokrasisinin”düflman›d›r. Dönün, son 26 y›la bir bak›n: Bu ülkenin, özellikle So¤uk Savafl sonras›nda,Avrupa kalitesindedemokrasiye ulaflmas›ndaen büyük engelin, bölücüterör örgütünün kendisioldu¤unu görürsünüz.Ama ilginçtir… Da¤daki eli silahl› eflk›yaya bir türlüdili var›p da “terörist” diyemeyenler, ifl, TürkiyeBüyük Millet Meclisininyüce çat›s› alt›ndakonuflmaya geldi¤inde,dünyan›n en h›zl› demokratlar› görünümleriyle ortayaç›kmaktad›rlar.“‹mral› mahkûmunun” 7 May›s’ta yapt›¤› flu aç›klamay›, “ne demekistiyorsun sen arkadafl” diye yan›tlayamayanlar›n,acaba, gerçek demokrasihakk›nda konuflma yetene¤ivar m›d›r: “Son olarakmay›s sonu ve haziranbafl›na kadar bekleyece¤im,e¤er çözüm konusunda birirade geliflmezse ben art›k

aradan çekilece¤im.Bundan sonra ben sorumluluk kabuletmeyece¤im. KCK’ye dediyece¤im ki “sa¤l›kkoflullar›m art›k elvermiyor”. SonraHükümet, Devlet ne yapar,KCK ne yapar, savafl›rlarm›, bar›fl›rlar m›, kendiaralar›ndaki sorunlar› nas›l ele al›rlar, kendilerikarar verirler bunlara.”Eh, dedi¤i tarih geçti, o gün bugündür yaflan›lanlarortada… Memlekette akankan belli…Ne demifltik geçti¤imiz ay?Art›k, ‹mral›’dakielebafl›ndan çok, “silahl›mücadeleyi k›rlardanflehirlere yayacaklar›n›”söylemifl olan MuratKaray›lan, Cemil Bay›k ve Duran Kalkan gibi isimler ile karfl› karfl›yay›z demektir.O halde, ne tür bir PKK ilemücadele ediyoruz? Sanki karfl›m›zda “gölgedekalm›fl” baz› kavramlar var.K›sa ad› KCK olarak bilinen “Koma CivakenKurdistan / KürdistanHalklar Konfederasyonu”yap›lanmas›n›n PKK’danayr›, “siyasileflmeye dönük”ve “bar›fl› arayan” birbafllang›ç oldu¤unu

savunan, “uzmanl›klar›kendilerinden menkul” pekçok meslektafl -ne yaz›k ki-yan›ld›lar. KCK’n›n üç lideri olarak tan›mlananyukar›daki isimlerinyapt›klar› aç›klamalar, bu yap›n›n da PKK gibi“savaflç›” zeminde hareketetmeyi hedefledi¤ini gösteriyor.Ama... Ortada önemli bir de¤iflim var...“Da¤lara kulak veren” ve “silahl› güç kullan›m›n›öngören” stratejilerin bütünbölge halk›na sadece fakirlik ve y›k›m getirdi¤inigören “e¤itimli-flehirli Kürt” ile “bu tür mücadeleyineredeyse bir geçim kap›s›haline getirmifl savaflyanl›lar›” aras›nda çok ciddi bir yol ayr›m›nday›zart›k. PKK’n›n o da¤lardaaskere s›kt›¤› her kurflunun,“demokrasiye s›k›lm›flkurflun oldu¤unu” anlayanve art›k bu tür politikalardanuzak durmaya çal›flanKürtlerin say›s›n›n artt›¤›“çok özel bir süreç”tengeçiyoruz.Bak›n, GenelkurmayBaflkan› Orgeneral ‹lkerBaflbu¤, yaflan›lan bu süreci, bir TV’ye yapt›¤›aç›klamalar›n aras›ndanas›l özetliyor:

“Özellikle 31 May›s’tanönceki süreçte terörörgütüne iliflkin olarak bize gelen istihbarat bilgilerine bakt›¤›m›z zaman örgüt kadronun ikiyeayr›ld›¤›n› gördük. Bir grupyine eskisinden oldu¤u gibifliddetli ve artan say›lardaterör eylemlerininyap›lmas›n› gerektirirken,bir grup bu kendilerine göreilan etmifl olduklar› sözdeateflkes sürecinin devametmesi görüflündeydiler. Bu asl›nda örgütün liderkadrosu aras›nda ciddi birbölünme yaratt›. ‹kincisineticede teröristler kadro,da¤ kadrosunu özellikledikkate al›rsak bunlar bukadroyu siz daha da¤dauzun süre eylemsiz tutamazs›n›z. O zaman buteröristler kendi kendilerinesormaya bafllar bizi niçin

Hangi Terör?Türk Silahl› Kuvvetleri (TSK)’n›n “pusuya yatm›fl” terör örgütü elemanlar› karfl›s›nda zaman zamanverdi¤i flehitlerden nemalanmaya çal›flan, kendilerinisiyaset d›fl› gibi gösteren ama siyasetin tam göbe¤indeyer alan unsurlar var. Aç›k ve net söylemek gerekirse,TSK’y›, terör karfl›s›nda “baflar›s›z” ve “çaresiz” göstermek, hiç kimseyi yeni siyasi ikballere tafl›maz…Aksine, memleket elden giderken, bu tür serüvenlerinpeflinde olanlar, bir gün o terörün i¤renç surat›n› kendikap›lar›nda bulabilirler…Ardan ZENTÜRK / [email protected]

©TSK

5


burada tutuyorlar amac› ne.Bu aç›dan eylemsizliksüreçlerinin uzun sürmesihakikaten terör örgütlerininhem lider kadrosunda hemde alt kadrolarda ciddisorunlara ve bölünmelereneden olur. Biz bugeliflmeleri bu süreçte evetgözledik gördük. Bir kerebunu bir noktada bir tespitolarak ifade etmemiz laz›m.‹kincisi Say›n Dündar, terörörgütleri her zaman kendisinin güçlü oldu¤unugöstermek mecburiyetinde.Eylemsizli¤e giren bir terör örgütü bir noktadakamuoyunda ve dünyagözünde bu terör örgütüacaba gücünü kaybediyormu, etkinli¤ini kaybediyormu sorusunu yarat›yor.Dolay›s›yla terör eylemleriyleörgüt kendisinin hala güçlü oldu¤unu ve ayakta

oldu¤unu göstermekmecburiyetinde.”Asl›nda, bu geliflme, PKK’y›, flehirlerde, “ekmekparas›n›n derdinde olanKürt esnafa zorla kepenkkapatt›ran”, en büyük eylemi de polis panzerinetafl atmak sanan, 18 yafl grubu lümpen Kürt gençli¤inin hareketinedönüfltürmektedir.Yaflan›lan, gelece¤iningüvencesini en az Bat›’dayaflayan Türk kadar“demokrasi flemsiyesi”alt›nda gören Kürt içinkabul edilebilir bir durum de¤ildir.Yaflan›lan süreci orta vadelibir stratejik hesaplamaylade¤erlendirdi¤inizde,karfl›n›za çökmesikaç›n›lmaz, son sald›r›lar›ile ayakta kald›¤›n› ispatlamaya çal›flan, en

önemlisi de etnik ve dinitercihi ne olursa olsun,sokaktaki Türk insan› ilegönül ba¤lar› kopmufl bir terör örgütünün portresi ortaya ç›kmaktad›r.PKK’n›n TSK’n›n kararl›mücadelesi karfl›s›ndayaflad›¤› da¤›n›kl›k… Türk milletinin evlatlar›n›kararl› bir flekilde cepheyesürmesi… Toplumunteröre karfl› mücadeleyigiderek bir yaflam biçiminedönüfltürmesi, bölücüterörün destekçilerindeciddi bir panik havas› yaratmaktad›r. Bu çevrelerin hedefinin neoldu¤unu Orgeneral Baflbu¤ayn› söyleflide flöyletarif ediyor:“Türkiye Cumhuriyeti büyükbir devlettir, hiçbir zamanbu devlet teröristlerle, kimseyle pazarl›k da

yapmaz, herhangi bir fley de yapmaz. Bununda düflünülmesinin bile ben çok fevkalade yanl›floldu¤unu düflünüyorum…”Bu sözler, s›n›rlar› ve hedefleri bu topraklar›n çok ötesinde çizilmifl birstratejiye karfl› uyan›kl›¤›nifadesidir. Ülke çap›ndaartan kan›n amac›n›n neoldu¤u bellidir: Türkiye’yi,terör örgütü muhatapl›¤›natafl›mak ve PKK’y› memleketin iç siyasetininbir uzant›s› olarak adetapazarl›k masas›na oturtmak.Zoru gördü¤ü anda bu türfikirlere kap›lan pek çok“ayd›n” bulabilirsiniz amamücadelenin içinden gelmiflinsanlar aç›s›ndan aç›lacakbu tür kap›, asla çözümünde¤il, aksine, iç savafl›n veçözümsüzlü¤ün kap›s›d›r.

BAfiYAZI

6


Siyasete DüflenGörevTürkiye’de siyasetin görevi,“siyasi çözüm” ad› alt›ndaterör örgütünü muhatapalarak kendine göre birtak›m yol haritalar› ç›karmak m›d›r? Hay›r!Aksine, Türkiye’ninyaflamakta oldu¤u süreç,çok daha kararl› ve cesursiyaset insanlar›n›n ortayaç›kmas›na neden olmal›d›r.Çünkü karfl›m›zda, da¤›lmasürecini kaç›n›lmaz olarakgören, can havliyle sald›ranve son tahlilde de muhatapal›nmak isteyen bir bölücüterör hareketi vard›r.Bu terör hareketininTürkiye aç›s›ndan en yüksek riski, sadece ülkeiçindeki sald›r›lar›ndan kaynaklanmamaktad›r. Bu örgütün içindeyaflamakta oldu¤u zorluortam, örgütü “Türkiyealeyhine hedeflere sahip baflka ülkelerintafleronlu¤una” sürükleyecek bir ortamd›r.Nitekim GenelkurmayBaflkan› Orgeneral Baflbu¤,ayn› söyleflisinde, istihbaratbilgilerine dayanmadan,kiflisel analiz çerçevesindebölücü terörün bir dönemBakü-Tiflis-Ceyhan petrolboru hatt›na karfl› bir baflkagüç taraf›ndan kullan›lm›flolabilece¤ini ifadeetmifltir…

Demek, zay›flad›kça,Türkiye’nin gerçek düflmanlar›n›n oyunca¤›haline gelebilecek birsald›r› mekanizmas›ylakarfl› karfl›yay›z.Bu noktada, teslimiyetde¤il, mücadele esast›r. Bu mücadele asla, büyükbir itina ile gelifltirdi¤imizTürk demokrasisini tehditeden boyutta de¤il, aksine,Türk demokrasisinin nefesalanlar›n›, arka bahçelerinigelifltirerek olacakt›r.Çünkü demokratik sistemde yaflanabilecek en küçük t›kan›kl›¤›n, terörörgütü aç›s›ndan yeni birkurtulufl yolu oldu¤unuhepimiz biliyoruz.Bu aç›dan bakt›¤›m›zda,siyasilerin, demokrasiyifeda etmeyen, terörünkökünün kaz›nmas›nda ana unsur olarakde¤erlendirilebilecek programlar› gelifltirmelerigerekmektedir. Bu aç›dan,bir asker olarak OrgeneralBaflbu¤’un flu sözlerinekulak vermekte yararvard›r:“fiimdi bir terörle mücadelevar bir de bölücü bu durumda, bölücü terörörgütüyle mücadele var, bu ikisi asl›nda birbirindentam ay›ramazs›n›z, birbiriyleelbette ba¤lant›l› ama farkl› fleyler. fiimdi terörlemücadele dedi¤imiz zaman

bu olaya biz kapsaml›olarak bakmak zorunday›z,yani terörle mücadeleniniçinde güvenlik boyutu varki güvenlik görevi güvenlikkuvvetlerine ait olan birgörev direkt olarak. Terörle mücadelenin içindeekonomik boyut var, terörle mücadelenin içindesosyokültürel boyutlar var,bunu e¤itimden tutun dasa¤l›k boyutlar›na kadar,terörle mücadelenin içindeefendim psikolojik harekât,baz›lar› bunu sevmiyor o zaman daha sempatiksöyleyelim propagandafaaliyeti var, terörlemücadelenin içinde uluslararas› boyutu var,flimdi terörle mücadele bu.Güvenlik Kuvvetleri olarakbiz terörle mücadeleniniçinde hangi bölümde görevyap›yoruz veya direkt bizimsorumlulu¤umuz nedir?Güvenlik alan›nda. Silahl›Kuvvetler olarak, Polis

olarak bizim terörlemücadeledekisorumlulu¤umuz güvenlikalan›d›r ve güvenlik alan› danedir sorumlulu¤umuz çok aç›k, teröristlerneredeyse aray›p, bulup,etkisiz hale getirmek bizim görevimiz bu. Di¤er görevler kimedüflüyor, di¤er görevlerDevlete, DevletinKurumlar›na, topluma vehatta günümüzde SivilToplum Örgütlerinin deburada çok önemli görevleri var.”Bak›n›z, “asker” SivilToplum Örgütleri’ne kadaruzanan genifl bir yelpazede“ça¤dafl” mücadeleyollar›n›n önünü açmayaçal›fl›yor…Teröristi b›rak›n, asker öyle veya böyle halleder,sivillerin mutlaka, terörünkayna¤›n› kurutacak yat›r›mplanlar›n›n alt›nda imzalar›gerekiyor.

©TSK

ASELSAN, “Peri” ad›n›verdi¤i insans›z kara

arac› ile tak›m lideri olarakkat›ld›¤› MAGIC-2010Uluslararas› ‹nsans›zAraçlar Yar›flmas›’nda, yar› finali de baflar›ylageçerek ilk 6 tak›maras›nda yer ald›. Temmuzay›n›n 27’sinde aç›klananfinalist robotlar vetak›mlar›, 8-13 Kas›m’daAvustralya’da kozlar›n›paylaflacak.ASELSAN’›n liderli¤indekurulan “Kapadokya”tak›m›, haz›rlad›¤› sistemçözümü ile 2009 y›l› sonunda yap›lan ilkelemede, dünya devleriyleyar›flm›fl ve ad›n› ilk 12’ye yazd›rmay›baflarm›flt›. Kapadokyatak›m›nda ASELSANd›fl›nda Bilkent, Bo¤aziçi ve Orta Do¤u TeknikÜniversiteleri ile ABD’denOhio State Üniversitesi’ndenalan›nda uzmanaraflt›rmac›lar yer al›yor.Finale kalan di¤er 5 tak›m ise Avustralya’n›nMAGICIAN, Japonya’n›nCHIBA TEAM ve ABD’ninRASR, TEAM MICHIGAN ve UNIVERSITY OF PENNSYLVANIAtak›mlar›ndan olufluyor.2009’daki ilk elemeyigeçmeyi baflaran,Türkiye’nin yan› s›ra ABD, Avustralya, Japonyave Kanada’dan kat›lantak›mlar, yar›flman›n ikinciaflamas›nda sistem gösterimleri ve sunumlarla,

kabiliyetlerini ABD veAvustralya’dan oluflturulanjüriye gösterdi. Kapadokya,Haziran ay›nda yap›lan buelemede, Avustralya, ABDve Japonya ile birlikte ad›n›finale yazd›ran 6 tak›mdanbirisi olmay› baflard› ve50.000 dolarl›k ödüle dehak kazand›.Avustralya ve AmerikanSavunma Bakanl›klar›

taraf›ndan ortaklafla düzenlenen ve 5 ülkeden 23 tak›m›n baflvurdu¤uMAGIC (The MultiAutonomous Ground-roboticInternational Challenge)2010, insans›z araçlaralan›nda dünyan›n en güçlüfirmalar› ve en baflar›l›üniversitelerinin kat›ld›¤›bir yar›flma. Yar›flmadabaflar›l› olmak için; en az 3 robotun, insan müdahalesiolmadan, birbirleri ilekoordineli olarak bilinmeyen bir bölgeninharitas›n› ç›karmalar›, bu haritada tehditlerin

yerlerini belirlemelerive komuta merkezineiletmeleri ve sonra da butehditleri etkisiz halegetirmeleri

flartlar›n›n sa¤lanmas›gerekiyor. Yar›flmay›kazanan tak›m, 750.000dolarl›k ödüle de hakkazanacak. Yeni nesilotonom insans›z karaaraçlar›n›n gelifltirilmesiniteflvik etmek amac›yladüzenlenen yar›flmada,finale kalan bu 6 tak›mrobot teknolojisinde en ilerinoktada yer al›yor.Uluslararas› alanda birçokyeni projenin de önünüaçmas› beklenen buyar›flmada baflar›s›n›kan›tlayan ASELSAN,Türkiye’nin ihtiyaç duydu¤u

ak›ll› robotlar› gelifltiripüretmeyi hedefliyor.‹nsans›z araçlarda arac›kullanan insan›n yerinielektronik devreler ve bilgisayarlar al›yor. Budevre ve bilgisayarlaryo¤un tasar›m faaliyetlerineticesinde gelifltiriliyor.Bunun için tüm insans›zaraçlarda uygulanabilecekrobot teknolojisinin kritikyap› tafllar›n› gelifltirenASELSAN, insans›z sistemlerde dünyadateknoloji yaratan bir konuma geldi¤ini de gösteriyor. ASELSAN,insans›z araçlar›n kritik teknolojileri olan; otonomi, silahland›rma ve komuta ve kontrol sistemlerine entegrasyonkonular›nda daçal›flmalar›n› sürdürüyor.

SAVUNMAHABER

8


ASELSAN’›n Peri’si Finale Ad›n› Yazd›rd›

Tüm

Foto

¤raf

lar:

©A

SE

LSA

N

Türk Savunma Sektörününproje odakl› bir sektör

olmas› ve büyük boyutlu savunma projelerinin çoklu¤u,bu sektörde profesyonel projeyönetimi standartlar›n›n öneminin artmas› sonucunudo¤urdu. Modern ve sistematikproje yönetimi standartlar›naduyulan ihtiyaç, sektörde hem firmalar hem de Savunma SanayiiMüsteflarl›¤› taraf›ndan da özümsenmifl durumda. Ülkemizde bu alandaki Türkçe yay›nlar›n azl›¤› ve kendi dilimizde bir projeyönetimi standard›na duyulan ihtiyac›n, ProjectManagement Institute Türkiye (PMI TR) taraf›ndangörülmesiyle, PMI’n›n temel kitaplar› olan “ProjeYönetimi Bilgi Birikimi K›lavuzu” (Project ManagementBody of Knowledge / PMBOK 4th Edition) ve “Birleflik Standartlar Sözlü¤ü” (Combined StandardsGlossary / CSG) kitaplar›, Türk Telekom sponsorlu¤undaTürkçeye kazand›r›ld›.185 ülkede 350.000’den fazla üyesi bulunan ve destekledi¤i yöntem ve standartlar dünya üzerindegenel kabul gören PMI, modern proje yönetimi yöntemleri ve proje yöneticisi sertifikas› sa¤lamaalan›nda dünyan›n önde gelen organizasyonlar›ndan biri. 3 milyondan fazla kopyas› da¤›t›mda olan “Proje Yönetimi Bilgi Birikimi K›lavuzu” ve “BirleflikStandartlar Sözlü¤ü” ise hâlihaz›rda 10 ayr› dile çevrilmifl. Proje yönetimi konusunda yetiflmifl elemangücü temininde, dünyada oldu¤u gibi ülkemizde detemel baflvuru kaynaklar›ndan biri olmas› beklenen bukitaplar›n Türkçe bask›lar›, flimdiden tüm üniversitelereve kütüphanelere hediye edildi ve Idefix üzerinden desat›fla sunuldu.

Proje Yönetimi S›navlar› da TürkçelefltiriliyorProje yönetimi alan›ndaki temel standartlarkitaplar›n›n Türkçeye kazand›r›lmas›n›n yan› s›ra

PMI TR’nin proje yönetimiyle ilgili Türkiye’de yapt›¤›çal›flmalar neticesinde; PMI, Türkiye’ye yat›r›m yapma karar› ald› ve Türkçeyi 10 ana dilinden biri

yapt›. Bu kapsamda, PMI’n›n,PMP (ProjectManagement Professional/ Proje Yönetimi Uzman›)ve CAPM (ProjeYönetiminde SertifikaSahibi Dan›flman / Eleman /‹lgili) sertifikasyonlar› kapsam›nda düzenledi¤is›navlar›n Türkçelefltirmeçal›flmalar› da sürdürülüyor.Y›l sonuna kadar haz›rolmas› planlanan s›navlar›nTürkçe dili aç›s›ndan ilk gözden geçirmesi, gönüllü Türk PMP'lertaraf›ndan May›s ay› bafl›nda

yap›ld›. Dünya genelinde sertifika alm›fl 380.000’denfazla profesyonel PMP bulunmas›na ra¤men, ülkemizde bu say›n›n sadece 600 civar›nda olmas›,Türkçelefltirilmifl bir s›nava duyulan ihtiyac› göstermesiaç›s›ndan dikkat çekici bir veri. Bu çal›flmalar sonucunda, savunma sektöründe çal›flan profesyonelproje yöneticileriyle birlikte, ihtiyaç duyan di¤er sektörlerdeki çal›flanlar da ana dilimizi kullanarak PMP s›nav›na haz›rlanabilecekler ve s›nava Türkçe olarak girme olana¤› bulabilecekler. Dil engelinin kalkmas›n›n ard›ndan, savunma sektöründe çal›flan PMP sertifikal› proje yöneticilerininsay›s›nda ciddi bir art›fl olmas› ve sektördeki modern proje yönetim standartlar›n›n kullan›lmas›n›n,savunma sanayimize büyük bir katk› sa¤lamas› bekleniyor.

SAVUNMAHABER

10


Proje Yönetimi DiliTürkçelefliyor

Haziran ay›n›n 17’sinde 20. yafl›n›kutlayan FNSS, 2009 y›l›nda

imalat›na bafllad›¤› ve 14 Haziran’daüretimini tamamlad›¤› ilk SeyyarYüzücü Hücum Köprüsü (SYHK) prototipini, Savunma SanayiiMüsteflar› Murad Bayar’›n dakat›l›m›yla, ilk kez karada hareketettirdi. Yine 17 Haziran’da yaflanan bu geliflmeyle birlikte, FNSS, SYHKprojesinde bir dönüm noktas›n› dahageride b›rakm›fl oldu. FNSS, di¤er 2 prototip arac›n da üretimini ve test

sürecini tamamlad›ktan sonra, sistemkalifikasyonu testlerini yapmay› veSYHK sistemlerini 2012 y›l› sonunakadar Türk Silahl› Kuvvetlerine teslim etmeyi hedefliyor. 8x8 PARS taktik tekerlekli arac›üzerinde flekillendirilen SYHK sistemisayesinde, üzerinden tanklar›n dageçebilece¤iköprüler oluflturulabilecek.

SAVUNMAHABER

12


FNSS SYHK Testlerine Bafllad›

Tüm

Foto

¤raf

lar:

©FN

SS

SAVUNMAHABER

14


Savunma Sanayii Müsteflarl›¤› (SSM), Ege Serbest BölgeKurucu ve ‹flleticisi A.fi. (ESBAfi) ve Havac›l›k ve Uzay

Kümelenmesi Derne¤i ifl birli¤i içerisinde düzenlenen, “II. ‹zmir Uluslararas› Havac›l›k Sanayi ve Offset Konferans›”,06-08 Ekim 2010 tarihleri aras›nda, ESBAfi Teknoloji MerkeziKonferans Salonu’nda gerçeklefltirilecek. Milli SavunmaBakan› Vecdi Gönül ve Savunma Sanayii Müsteflar› MuradBayar’›n da kat›laca¤› konferansta; Alp Havac›l›k, HAVELSAN,Kale Havac›l›k, ROKETSAN, TEI, THY Technic ve TUSAfi gibiTürkiye’nin önde gelen firmalar›n›n temsilcileri birer konuflmayapacak. Etkinlikte ayr›ca, Alenia Aeronautica, Boeing, EADSve Lockheed Martin gibi dünya havac›l›¤›n›n önde gelen firmalar›n›n üst düzey yöneticileri de konuflmac› olarak yeralacak. 3 gün sürecek konferansda kurulacak proje pazar›ndaise birçok yerli ve yabanc› ortakl› yat›r›m anlaflmas›n›n dagerçekleflmesi bekleniyor. ESBAfi’›n ev sahipli¤i yapaca¤›konferans sayesinde, yerli ve yabanc› sektör firmalar›n›n iflbirlikteliklerinin daha da geliflmesi hedefleniyor.

Konferans s›ras›nda ayr›ca, ‹zmir Gaziemir’de kurulmakta olan, Ege Üniversitesi Ege MeslekYüksekokulu “Uçak Teknolojisi”program› binalar›n›n aç›l›fltöreninin de Milli Savunma Bakan›Vecdi Gönül ve Savunma SanayiiMüsteflar› Murad Bayar’›nkat›l›m›yla gerçeklefltirilmesi planlan›yor. Toplant›ya ev sahipli¤i yapacak olan ESBAfi’›nYönetim Kurulu Baflkan› KayaTuncer, yapt›¤› aç›klamada:“ESBAfi ve Ege EkonomiyiGelifltirme Vakf› (EGEV)”in destekleriyle kurulufl çal›flmalar›nabafllanan, Türkiye’nin ilk ve tek

Havac›l›k ve Uzay Kümelenmesi Derne¤inin, kuruluflçal›flmalar›n› tamamlayarak resmen faaliyete geçti¤inigörmekten büyük bir memnuniyet duymaktay›m. Havac›l›k veUzay Kümelenmesi Derne¤i, flimdi de SSM ile birlikte, ESBAfive ‹zmir Kalk›nma Ajans› (‹ZKA)’n›n ana sponsorlu¤unda “II. ‹zmir Uluslararas› Havac›l›k Sanayi ve Offset Konferans›”n›düzenliyor. Bu ve benzeri çal›flmalar sayesinde, Türkiye’dehavac›l›k sanayisine yönelik üretim faaliyetlerinin çok önemliseviyelere ç›kaca¤› kanaatindeyim.” dedi. Geçti¤imiz günlerde gerçekleflen Devlet Bakan› ZaferÇa¤layan’›n ABD’deki temaslar›na da de¤inen Tuncer, F-35’e güç verecek alternatif motorlardan F135’in baz›parçalar›n›n Kale Havac›l›k ve Pratt & Whitney ortakl›¤›ndaTürkiye’de üretilecek olmas›yla ilgili de flunlar› söyledi: “Say›n Zafer Ça¤layan’›n da mesaj›nda belirtti¤i gibi, Milli Savunma Bakan›m›z Say›n Vecdi Gönül, yapt›¤› bir aç›klamayla, bu yat›r›m›n Ege Serbest Bölgesi’nde gerçekleflmesi için gayret sarf ettiklerini belirtmifltir. Tabii kibu yat›r›m›n Ege Serbest Bölgesi’nde gerçekleflmesi bizimemnun edecektir. Ancak önemli olan bu ve benzeri yerli veyabanc› ifl birliktelikleri sayesinde ülkemize teknoloji transferisa¤lanmas› ve firmalar›m›z›n ileri teknoloji kullanarak uluslararas› arenada rekabet üstünlü¤ü elde etmeleridir.”

Havac›l›k ve Uzay KümelenmesiDerne¤inin Genel Kurulu Yap›ld›SSM’nin destekleriyle kurulan ve merkezi ‹zmir’de bulunanTürkiye’nin ilk Havac›l›k ve Uzay Kümelenmesi Derne¤i,HUKD, ilk ola¤an Genel Kurul Toplant›s›’n› 15 Temmuz’daESBAfi Teknoloji Merkezi Konferans Salonu’ndagerçeklefltirdi. Dernek Divan Baflkanl›¤›’n› Y›lmazTemizocak’›n yapt›¤› toplant›da, yap›lan seçim sonucu yeniyönetim kurulu üyeleri flöyle belirlendi:1. Prof. Dr. Semih Günefl, Ege Üniversitesi2. Prof. Dr. Yavuz Yaman, ODTÜ3. Doç. Dr. Veysi ‹fller, ODTÜ-TSK MODS‹MMER4. Serhan Dilbaz, HEMA Endüstri5. Sinan Musubeyli, Eskiflehir Sanayi Odas›6. Mehmet Maraba, Gaziemir Belediyesi7. Kenan Kolday, Fokker Elmo8. Vacit fiar, ESBAfi9. Ender Yorganc›lar, EBSO10. Aziz Meydan, HMS Makine11. Yalç›n Y›lmazkaya12. Hilmi U¤urtafl, ‹zmir Atatürk OSB13. Suat Erkoç, Kemalpafla OSBGenel Kurul’un ard›ndan toplanan derne¤in yeni YönetimKurulu, baflkanl›¤a Prof. Dr. Semih Günefl’i, baflkanyard›mc›l›¤›na Aziz Meydan’›, genel sekreterli¤e Yalç›nY›lmazkaya’y› ve muhasip üyeli¤e de Mehmet Maraba’y› oybirli¤iyle seçti.

Sektörün Devleri Üye Oldu18 Ocak’ta faaliyete geçen HUKD, 6 ay gibi k›sa bir süredesektörde faaliyet gösteren HAVELSAN, HEMA Endüstri,Fokker Elmo, PFW Havac›l›k, Lisi Aerospace, HMS Makine,AGS Savunma, MEGE Teknik gibi kurulufllar› bünyesine katmay› baflard›. Ayr›ca, Ege Üniversitesi, ODTÜ ve ‹TÜ’nünö¤retim görevlileri ile ODTÜ-TSK MODSIMMER ve UzayKamp› Türkiye’den de temsilciler, HUKD’un akademik üyeleri aras›nda yer al›yor.

ESBAfi’ tan Deste¤e DevamHUKD Genel Kurulu’nda bir konuflma yapan ESBAfi YönetimKurulu Baflkan› Kaya Tuncer, kümelenmeye kat›l›m›ngüçlenerek artmas›ndan duydu¤u memnuniyeti ifade ederekHUKD’un geliflimi için, ESBAfi’›n ve kendisinin, bundan sonrada destek vermeye devam edece¤ini belirtti.

Havac›l›k Devleri Ekim’de‹zmir’de Buluflacak ©

ESB

Afi

©E

SB

Afi

SAVUNMAHABER


16

FNSS’nin hem maddi hem de mühendislik

bilgisi deste¤iyle gelifltirdikleri günefl vehidrojen enerjili arabalarlaTÜB‹TAK Alternatif EnerjiliAraç Yar›fllar›’na kat›lanAnkara Üniversitesi, ‹TÜ, ODTÜ ve SakaryaÜniversitesi ekipleri, 11 Temmuz’da ‹zmir’deyap›lan yar›flmalarda

dereceye girerekçal›flmalar›n›n meyvelerinitoplad›. ‹zmir Yar›fl Pisti’nde11 Temmuz Pazar günüyap›lan final yar›flmalar›nda,Günefl Enerjili Araçlar kategorisinde FNSS’nindestekledi¤i SakaryaÜniversitesi ikinci, ODTÜ iseüçüncü s›rada yer ald›.Hidrojen Enerjili Araçlarkategorisinde ise FNSS’nin

destekledi¤i Ankara Üniversitesi ekibi, FNSS-Hidroket araçlar› ileüçüncü oldu. FNSS,önümüzdeki y›llarda da

gelece¤in teknolojilerineyat›r›m yapmay› ve baflar›l›ve istekli üniversite ekiplerine destek olmay›sürdürecek.

Globalstar, geliflmifl ikinci nesil uydular› için

90 günlük f›rlatmapenceresini* 6 Temmuz’daaçt›. ‹lk 6 uydunun Eylülveya Ekim ay›ndaf›rlat›lmas› bekleniyor.Globalstar’›n halihaz›rdasundu¤u mobil uydu ürünleri ve servisleriyletamamen uyumlu olaraktasarlanan yeni uydular,Globalstar’›n ilk uydukümesi de dahil olmaküzere, bir çok uydu veastronotu baflar›yla uzayatafl›yan Rus Soyuz roketi ileKazakistan’daki BaykonurUzay Üssü’ndenf›rlat›lacak. Mevcut durumda Globalstar’›n ilk uydu kümesiyle çal›flan8 yedek uydusu ve yeniat›lacak 24 yeni nesil uydu,toplam 32 uyduluk yeni birküme oluflturacak. 2025 y›l›na kadar hizmetvermesi planlanan yeniuydular›n, en geç 2011

y›l›nda tam kapasite ilefaaliyete geçmesi bekleniyor.Alt›flar uydu yüklenecekolan Soyuz roketleri ile engeç 90’ar gün araylayap›lacak 4 f›rlatman›n herbirinde, Globalstar uyduiletiflim ürünükullan›c›lar›n›n ses ve verihizmetlerinde serviskalitesinin giderek artt›¤›n›gözlemleyebilecekleri

belirtiliyor. Yeni nesil uydular›n f›rlat›lmas›,Globalstar’›n hizmetkalitesini gelifltirecek vecep telefonlar›nda bulunan3G’ye yak›n özellikler, ilkdefa uydu telefonlar›nda dakullan›lmaya bafllanacak.‹kinci nesil uydularla birlikteürün ve servislerin yenilenmesiyle, uydu telefonlar; bas-konufl ve

çoklu gönderim, MMS gibigeliflmifl mesaj imkân›,mobil video ve co¤rafikonum hizmeti gibi özelliklere kavuflmufl olacak.

*F›rlatma PenceresiNedir?‹ngilizce “launch window”teriminin Türkçe karfl›l›¤›olan “f›rlatma penceresi”,uydular rokete yüklendiktensonra, f›rlatman›nyap›labilece¤i zamanaral›¤›n› tan›mlamak içinkullan›l›yor. Bu zamanaral›¤›, havan›n durumundangünefl patlamalar›na,atmosfer yo¤unlu¤undanay ve güneflin konumunakadar birçok parametreninde¤erlendirilmesi sonucuhesaplan›yor. E¤er uydular›tafl›yan roket, belirlenenf›rlatma penceresindef›rlat›lamazsa, bir sonrakif›rlatma penceresi beklenmek zorunda.

‹lk 3’te FNSS ‹mzas›

Dünya gemi infla sektörünün en önemli fuarlar›ndan biri olarak kabuledilen SMM (Shipbuilding, Machinery & Marine Technology Trade Fair)

Hamburg fuar›n›n uluslararas› nitelik tafl›yan Türkiye aya¤›, SMM ‹stanbul 2011,26-28 Ocak 2011 tarihleri aras›nda ‹stanbul Lütfi K›rdar Kongre Vadisi’ndegerçeklefltirilecek. Dünya gemi infla sektörünün uzmanlar›n›, sektörün kilitoyuncular›n› ve karar vericilerini bir araya getirip sektörün bölgedekigelece¤ini flekillendiren bir platform oluflturmay› hedefleyen SMM ‹stanbul2011’in ana bafll›¤› ise “Gelecekte ne olacak? Ç›k›fl nerede?” olarak belirlendi.Denizcilik Müsteflarl›¤› ve Savunma Sanayii Müsteflarl›¤›ndan tam destek

alan SMM ‹stanbul 2011 fuar› için kay›t ve rezervasyonlar da bafllad›. SMM serisinin ilk yurt d›fl› aya¤› olarak 2009 y›l› Ocakay›nda gerçeklefltirilen ve 30 ülkeden 150 kat›l›mc›n›n yer ald›¤› ilk etkinli¤i, 65 ülkeden 4000 civar›nda kifli ziyaret etmiflti.

Globalstar’›n ‹kinci Nesil Uydular› F›rlatma ‹çin Haz›r

SMM ‹stanbul 2011 ‹çin Geri Say›m Bafllad›

©FN

SS

©G

lobalstar

©SM

M

SAVUNMAHABER

18


Y onca-Onuk Tersanesi’nin, Malezya’dan çok uzun süredirbekledi¤i siparifl, nihayet 7 Temmuz’da, orta¤› oldu¤u

Malezya’daki BYO Marine Tersanesi’ne ulaflt›. Malezya cephesindeki bürokratik süreç kaynakl› gecikmelerinard›ndan gelen bu ilk sipariflle birlikte, Malezya SahilGüvenlik Teflkilat› (Malaysian Maritime Enforcement Agency/ MMEA)’n›n ihtiyaçlar›n› karfl›lamaya yönelik Kaan s›n›f› ONUK MRTP16’lar› kapsayan 10 botluk proje de resmenbafllam›fl oldu. ‹lerleyen süreçte, bu say›n›n 26’ya ulaflmas›,hatta çevre ülkelerden gelmesi beklenen siparifllerle birliktedaha da artmas› bekleniyor.

Yonca-Onuk Tersanesi’nin, Malezya’daki orta¤› BousteadHeavy Industries ile birlikte kurduklar› BYO MarineTersanesi taraf›ndan yürütülecek, 130 milyon ringgit(yaklafl›k 40 milyon dolar)’l›k proje kapsam›nda, daha önce 7 olarak planlanan bot say›s›n›n 10’a ç›kart›ld›¤›n›n da alt›n›çizmek gerekiyor. 20 ay içerisinde tamamlanmas› ve bütünbotlar›n teslim edilmesinin öngörüldü¤ü çal›flmalarçerçevesinde, ONUK MRTP botlar›n›n yurt d›fl›ndaüretilebilmesi için haz›rlanan kal›p setlerinin üretimine deTuzla’da baflland›. Bu meyanda 2 adet tekne kal›b›, 1 adetgüverte kal›b›, 1 adet üst bina kal›b› ve di¤er parçalardan dabirer tane kal›b›n yer ald›¤› kal›p seti, bu y›l›n son çeyre¤indeMalezya’ya gönderilmifl olacak. Botlar›n infla sürecinih›zland›rmak amac›yla, kal›p seti, içerisinde Türkiye’deüretilmifl parçalarla birlikte Malezya’ya gönderilecek veorada kal›ptan ç›kart›lan ilk botun donat›m› yap›l›rken, di¤erbotlar kal›ba konarak laminasyon ifllemleri bafllayacak.Türkiye cephesinde bunlar olurken di¤er taraftan daMalezya’daki üretim altyap›s›n›n oluflturulmas›yla ilgili

çal›flmalar›n› sürdüren Yonca-Onuk Tersanesi ekibi, buhaliyle, Birleflik Arap Emirlikleri’ndeki süreçten daha kapsaml› bir çal›flma içerisine girmifl oldu.Bu arada Birleflik Arap Emirlikleri için infla edilen Kaan s›n›f›ONUK MRTP16’lar›n infla çal›flmalar› da h›z kesmeden sürüyor. May›s ay›nda 4’üncü, Temmuz ay›nda da 5’inci botusuya indiren Yonca-Onuk Tersanesi, bu iki botun teslimini ises›ras›yla A¤ustos ve Eylül aylar› içerisinde yapacak. Toplam34 botluk projede, 6’›nc› ve 7’nci botlar›n ise Eylül ve Aral›kaylar›nda suya indirilmesi planlan›yor.

Yonca-Onuk Tersanesi’nden Sürpriz Haber:M›s›r Deniz Kuvvetleri Program› Bafll›yorM›s›r Deniz Kuvvetleri ile yaklafl›k 1 y›ld›r devam edengörüflmeleri de geçti¤imiz günlerde baflar›yla sonuçland›ranYonca-Onuk Tersanesi, program›n ilk aflamas›n› oluflturan, 6 adet Kaan s›n›f› ONUK MRTP20’nin üretimine bafllad›.ASELSAN’›n stabilize makinal› tüfek platformu STAMP ileteçhiz edilecek olan botlar, 55 knot h›za sahip olacak. M›s›r’›n ‹skenderiye Tersanesi’nde üretimi de kapsayan projenin, ilave ONUK MRTP20 ve güdümlü mermi tafl›yacakONUK MRTP33’lerle devam etmesi öngörülüyor. ASELSAN ve Yonca-Onuk Tersanesi stratejik ortakl›¤›n›n bu yenibaflar›s›, Türkiye’nin savunma teknolojisi alan›ndaki iddias›n›bir kez daha üstün bir ürünle kan›tlam›fl oluyor.

SAT Botu Teslimata Haz›rlan›yorM›s›r için imzalar› atan ve Malezya botlar›n›n üretimi içinçal›flmalar›n› aral›ks›z sürdüren Yonca-Onuk Tersanesi’ningündeminde ayr›ca, Deniz Kuvvetleri Komutanl›¤›n›nihtiyaçlar›na binaen bafllat›lan SAT Botu projesi de önemli yer tutuyor. 5 Nisan’da suya indirilen ve Temmuz ay›nda seyir testleri tamamlanan ilk SAT Botu’nu geçici teslimatahaz›rlayan tersanemiz, 29 Haziran’da suya indirilen vedonat›m çal›flmalar› süren ikinci botun seyir testlerine iseEylül-Ekim aylar› gibi bafllamay› hedefliyor. Kaan s›n›f› ONUK MRTP22/U platformu üzerinde flekillendirilen 24,08 m’lik ilk SAT botu, yap›lan deneme seyirlerinde tamyükte 55 knot sürate ulaflmay› baflard›. Bu sürat, öngörülenden 1 knot daha fazla. Bu arada ASELSAN’›nSTAMP sisteminin at›fl testleri esnas›nda ciddi bir f›rt›nadaseyir yapmak durumunda kalan SAT-1’in, inan›lmaz denizcili¤iyle herkesi hayrete düflürdü¤ünü de ekleyelim.

Yonca-OnukTersanesi

Malezya’da Mutlu Sona Ulaflt›

Teslimata haz›rlanan SAT Botu

Tüm

Foto

¤raf

lar:

©Y

on

ca-O

nuk

Ü çüncü uça¤›n da 9 Temmuz’da ilk

uçuflunu yapmas›yla iyiceh›zlanan A400Mprogram›nda, ard arda yeni geliflmeleryaflan›yor. AirbusMilitary’nin ‹spanya’n›nSeville kentindeki tesislerinde gerçeklefltirilenve MSN1 ve MSN2’nin deMSN3’e efllik etti¤i buuçuflla birlikte, programkapsam›ndaki 100’üncü test uçuflu ve 400’üncü uçufl saati de gerideb›rak›lm›fl oldu. Testsürecinin dördüncü uça¤›olan MSN4’ün bu y›l›nsonunda, beflinci uça¤›n ise2011’in ortalar›nda ilkuçuflunu yapmas› bekleniyor. ‹lk teslimatöncesinde bu 5 uçakla,toplam 3700 saatlik testuçuflu tamamlanm›fl olacak.MSN3’ün ilk uçuflunu yapmas›n› hemen ard›ndan da20 Temmuz’da, gelifltirmesürecinde görev alan uçaklara yeni bir isim

tak›ld›: Grizzly. Profesyonelbir marka çal›flmas›n›neseri olmayan bu isim,asl›nda programda görev alan test pilotlar› vemühendislerinin, kendiaralar›ndaki konuflmalardauçaklardan bahsederkenkulland›klar› takma ad.

Ancak bu isim k›sa sürede o kadar benimsenmifl ki,telsiz ça¤r›lar›nda dahiuçaklardan, MSN yerineGrizzly fleklinde bahsedilirolmufl. Grizzly ad›, k›sa süre içinde AirbusMilitary içinde ve hattad›fl›nda da h›zla yay›lm›fl

ve hatta Haziran ay›ndadüzenlenen Berlin AirShow’a kat›lan MSN1’inüzerine, resmi olmayan bir Grizzly One logosu dahiyerlefltirilmifl. AirbusMilitary yönetimi de bugeliflmelere kay›ts›zkalmay›nca, uçufl test program›nda kullan›lan5 uça¤a, geçti¤imiz aygerçeklefltirilenFarnborough Airshowesnas›nda düzenlenen birtörenle, resmi olarak daGrizzly ad› verildi.

SAVUNMAHABER

20


A400M’yeYeni ‹sim:Grizzly

Grizzly, Kahverengi Ay› (Ursus arctos)’un bir alt türü olan ve günümüzde en çokKanada ve Alaska’da görülen Boz Ay› (Ursus arctos horribilis)’in bir di¤er ad›.

Farnborough Airshow esnas›nda‹ngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerinin

ana nakliye üssü olan Oxford yak›nlar›ndaki Brize Norton’a

da u¤rayan A400M, C-130J (ortada) veC-17 (arkada) ile birlikte görülüyor.

Tüm

Foto

¤raf

lar:

©A

irbus

Mil

itar

y

29

y›l›nda ise ASELFLIR-300T ilegörev uçufllar›n›n tamam-lanmas›n› müteakip, görevehaz›r hale getirilecek olanANKA, seri üretime haz›rhale getirilmifl olacak.2012’de de ANKA’n›n radar-l› görev uçufllar›n›n gerçek-lefltirilmesi planlan›yor. TU-SAfi yetkilileri, bu büyüklük-te ve kabiliyette ‹HA sistem-lerinin sadece ABD ve ‹sra-il’de olmas›n›n, ihracat aç›-s›ndan da ülkemiz için bir-çok f›rsat do¤uraca¤›n›nözellikle alt›n› çiziyor. ANKA’n›n, TSK ihtiyaçlar›-n›n giderilmesini takiben,dost ve müttefik ülkelere ih-raç edilmesi bekleniyor. Buparalelde TUSAfi, Temmuzay›nda kat›ld›¤›, ‹ngiltere’dedüzenlenen Farnboroughfuar›nda da ANKA’n›n tan›t›-m›n› yapt›.

Türkiye ve ‹HA’larTUSAfi, tören öncesinde, ge-nel olarak ‹HA sistemleri veANKA’ya yönelik bir bas›nbilgilendirme toplant›s› dadüzenlendi. TUSAfi EntegreUçak Sistemleri Grup Baflka-n› Özcan Ertem baflkanl›¤›n-da gerçeklefltirilen toplant›-n›n en önemli konular›ndanbiri ise ANKA’n›n silahland›-r›lmas› oldu. Konuya iliflkinsorumuza ald›¤›m›z cevabagöre, 200 kg faydal› yük ve300 kg yak›t tafl›ma kabiliyetiolan ANKA’n›n tafl›yabilece¤itoplam a¤›rl›k 500 kg civar›n-da. Bu durumda, görev süre-si 24 saatin alt›na indirildi-¤inde -örne¤in 12 saat- mev-

cut sistemler d›fl›nda, ANKA’n›n, silah sistemlerigibi ilave bir faydal› yük da-ha tafl›yabilece¤i anlafl›l›yor.Yetkililerden ald›¤›m›z bilgi-ler ›fl›¤›nda, ilerleyen süreç-te, ANKA’n›n silahland›r›l-mas› konusunda da çal›fl-malar yap›laca¤›n› söyleye-biliriz.


T‹HA’n›n Ad›n› Ald›¤›ANKA Kuflu’nun HikâyesiRivayet olunur ki, kufllar›n hükümdar› olan ANKA, Bilgi A¤ac›’n›n dallar›nda yaflar ve her fleyi bilirmifl...Kufllar ANKA’ya inan›r ve onun kendilerini kurtaraca¤›n› düflünürmüfl. Kufllar dünyas›nda her fley ters gittikçe, onlar daANKA’y› bekler dururlarm›fl. Ne var ki, ANKA ortada görünmedikçekuflkulan›r olmufllar ve sonunda umudu kesmifller.Derken bir gün uzak bir ülkede bir kufl sürüsü ANKA’n›n kanad›ndanbir tüy bulmufl. ANKA’n›n var oldu¤unu anlayan dünyadaki tüm kufllar, toplanm›fllar ve hep birlikte ANKA’n›n huzuruna gidipyard›m istemeye karar vermifller. Ancak ANKA’n›n yuvas›, etekleri bulutlar›n üzerinde olan Kaf Da¤›’n›n tepesindeymifl. Oraya varmak için yedi dipsiz vadiyi aflmak gerekirmifl. Kufllar, hep birlikte gö¤e do¤ru uçmaya bafllam›fllar.Yorulanlar ve düflenler olmufl.Önce Bülbül geri dönmüfl, güle olan aflk›n› hat›rlay›p;Papa¤an o güzelim tüylerini bahane etmifl;

Kartal yükseklerdeki krall›¤›n› b›rakamam›fl;Baykufl y›k›nt›lar›n› özlemifl,Bal›kç›l Kuflu batakl›¤›n›.

Yedi vadi üzerinden uçtukça say›lar› gittikçe azalm›fl.Ve nihayet befl vadiden geçtikten sonra gelen Alt›nc› Vadi

"flaflk›nl›k" ve sonuncusu Yedinci Vadi "yok olufl"ta bütün kufllar umutlar›n› yitirmifl... Kaf Da¤›’na vard›klar›nda

geriye otuz kufl kalm›fl.ANKA’n›n yuvas›n› bulunca ö¤renmifller ki;

ANKA “Otuz Kufl" demekmifl.Onlar›n hepsi birer ANKA’ym›fl.

ANKA’y› beklemekten vazgeçerek, flaflk›nl›k ve yok oluflu da yaflad›ktan sonra bile uçmay› sürdürerek, kendi küllerimiz

üzerinden yeniden do¤abilmek için kendimizi yakmad›kça, her birimiz birer

ANKA olmay› göze almad›kça batakl›¤›m›zda, tüneklerimizde ve kafeslerimizde yaflamaktan kurtulamayaca¤›z.fiimdi kendi gökyüzünde

uçmak zaman›d›r…

TUSAfi Entegre UçakSistemleri Grup Baflkan›Özcan Ertem

• Keflif / Gözetleme / Görüntü ‹stihbarat›,

• Sinyal ‹stihbarat›,• Haberleflme Elektronik Harp /

Kar›flt›rma,• Radar Elektronik Harp /

Kar›flt›rma,• Haberleflme Rölesi,• Hedef Benzetimi

(Hedef Uçak/Sahte Uçak)

Temel ‹HA Görevleri

‹HA’lar› birbirlerinden ay›r›c›temel özellikler:• Hava arac›n›n kalk›fl a¤›rl›¤›

ve tafl›d›¤› faydal› yük a¤›rl›¤›• Havada kal›fl süresi / menzil• Uçufl irtifas›

‹HA Türleri ve Temel Özellikleri

Bir ‹HA sisteminin temelbileflenleri:• ‹HA,• Faydal› yükler (sensörler),• Yer kontrol istasyonu,• Haberleflme sistemi

(Veri Linki) ve• Yer destek unsurlar›ndan

oluflur.Veri Linki arac›l›¤› ile YerKontrol ‹stasyonundan kontroledilen Hava Arac›; tafl›d›¤› kamera ve radar bilgilerini deVeri Linki üzerinden Yer Kontrol‹stasyonu’na iletir.

‹HA Sistemi Nedir?

EFES-2010 tatbikat›n›nikinci seçkin gözlemcigününde ilk olarak

tatbikat›n ana esaslar›na veMercan unsurlar›n›n savun-ma tertibine iliflkin bilgi veril-di. 3 piyade taburu kadarkuvveti ile k›y› savunmas›esaslar›na göre savunmas›-na devam eden Mercan’›n, 25May›s gecesi icra edilen mu-harebeler neticesinde, ihti-yattaki bir tank tabur görevkuvveti ve bir mekanize piya-de tabur görev kuvvetindengeriye kalan bir tank bölük ti-minin ve bir mekanize piyadebölük timinin, hava hücumharekât› icra eden Safir bir-likleri ile hala temas halindeoldu¤u bilgisi verildiktensonra tatbikat bafllad›.Bilgi arz›n›n akabinde fiilifaaliyetlerin bafllad›¤› EFES-2010 tatbikat›nda, busene ilk defa ‹nsans›z HavaArac› (‹HA) ile havadan keflifyap›ld›. Tatbikat boyunca icraedilen harekâtlar neticesin-de, Mercan’›n tertiplenme-sindeki de¤iflikliklerin tespitedilmesi maksad›yla ‹nsan-s›z Hava Arac› Birli¤i taraf›n-dan f›rlat›lan Kale-Baykarüretimi mini ‹HA ile yap›lankeflfin yan› s›ra SafirHava Kuvvetleri taraf›n-dan da hava keflfi yap›ld›. Ha-va keflfinde elde edilen foto¤-raflar, gözlem yerinin hemengerisinde bulunan, muhabe-re elektronik bilgi sistemlerientegre komuta kontrol ara-

c›n›n sa¤lad›¤› imkanlar iletatbikat kontrol merkezineiletildi. Hava Foto K›ymetlen-dirme K›ta Komutanl›¤› tara-f›ndan k›ymetlendirilen bufoto¤raflar, tatbikatta görevalan mobil harita timinindestekledi¤i, Ege Ordusu ‹s-tihbarat Baflkanl›¤› Hedef

De¤erlendirme k›sm› tara-f›ndan da analiz edildi.Mini ‹HA sisteminin, bölgederinliklerinde Mercan’›ntopçu bataryalar›n› ve di¤erunsurlar›n› tespit edip kefliffaaliyetini tamamlayarak ye-re inmeye bafllad›¤› esnada,hava destek harekât merkezitaraf›ndan Mercan unsurlar›-n›n bölgedeki son tertiplen-mesini tespit etmek amac›y-la, bölgenin hava keflfi talepedildi. Bu görev için 1’inci AnaJet Üs 113’üncü Filo Komu-tanl›¤›’na ait bir RF-4E keflif

uça¤› görevlendirildi. Eskifle-hir meydan›ndan kalkan keflifuça¤›, k›sa süre içerisindetatbikat bölgesine gelerekhedeflerin foto¤raf›n› çektik-ten sonra, yine Eskiflehirmeydan›na inifl yapt›. Keflifgörevi sonras›nda uça¤›n ha-va meydan›na iniflini müte-akiben elde edilen foto¤raf-lar, 113’üncü Filo Komutanl›-¤›na ba¤l› Hava Foto K›ymet-lendirme K›ta Komutanl›¤›n-da k›ymetlendirildikten son-ra, harekât merkezlerine vekullan›c› birliklere gönderildi.

ÖZEL HABER

32


Safir ve Mercan ülkeleri aras›ndaki sorunlar›n bar›flç› yollarla çözülememesi üzerine, t›rmanan gerginlik döneminimüteakip, taraflar›n karfl›l›kl› taarruz ve savunmaplanlar›n›n icras›n› esas alan bir senaryonun tatbik edildi¤i EFES-2010 Müflterek Fiili At›fll› Tatbikat›’n›n 25 May›s günügerçeklefltirilen gece harekâtlar›n›, Temmuz say›m›zda (MSI Dergisi, Say› 57) sizlere aktarm›flt›k. Tatbikat›n 26 May›s günü icra edilen gündüz harekâtlar› bölümünü dedetayl› bir flekilde bu say›m›zda ele al›yoruz.Naile ASLAN / [email protected]

TSK EFES-2010’da

Güven Tazeledi

Kefliften Sonra Hava ‹ndirme Bafllad›Safir kuvvetlerinin bir günönce, gece bafllayan hava hü-cum harekât›na gündüz dedevam edilerek tatbikattagörev alan Motorize PiyadeTugay Komutanl›¤›n›n bir bö-lü¤ü planlanan bölgelere in-dirildi. Tatbikat alan›nda he-deflerin bulundu¤u s›rtlar›nhemen gerisindeki vadiyegirmeye bafllayan ve her biri5 helikopter içeren 3 seri ol-mak üzere, 15 genel maksathelikopterinden oluflan HavaHücum Kolu, arazi uçufl tek-nikleriyle örtü ve gizleme

sa¤layan rotalardan indirmebölgesine ilerlemeye baflla-d›. Birinci serideki helikop-terler personeli indirip böl-geyi terk etmeye bafllad›¤›esnada, taarruz helikopter-leri de Hava Hücum Kolu’nunemniyetini sa¤lamak maksa-d›yla görevlendirilerek di¤erserilere de seyir halinde ka-larak refakat ettiler.Hava hücum harekât›n›n enhassas an›n› teflkil eden inmean›nda; düflman taraf›ndanyap›lacak at›fllar ve z›rhl› bir-lik taarruzlar›, hava araçlar›ile örtü ve gizlenme imkân›bulunmayan yaya unsurlar›-n›n zayiat›n› artt›rabilece¤iiçin, personel, helikopterlerien k›sa sürede terk edereköncelikle yeterli mesafededa¤›larak hedef küçülttü.Müteakiben de bölgeye gelenyaklaflma istikametleri, per-sonelin silah donan›m› ara-s›nda bulunan tank savar si-lahlar› ile etkin olarak kapa-t›lacak flekilde mevzilendi.Akabinde de inen personeltaraf›ndan, hava bafl›n› tesisetme ve geniflletme faaliyet-leri icra edildi. Üçüncü seri-deki helikopterlerin de per-sonelini b›rak›p bölgeyi terketmeye bafllamas›n›n ard›n-dan, Hava Hücum Harekâ-t›’na ifltirak eden birliklerinberaberlerinde götürdüklerisilah ve mühimmat›n tafl›n-mas›nda kolayl›k sa¤lamak

ve helikopter kabini içerisin-de daha az yer kaplamas›n›temin etmek maksad›yla Ka-ra Kuvvetleri Lojistik Komu-tanl›¤› ile yap›lan müflterekçal›flma sonucu imal edilen81 mm’lik havan tafl›ma apa-rat›, silah mühimmat›n›n ta-fl›nabilmesi için G3 piyade tü-fe¤i tafl›ma çantas›, 81 mm’likhavan mühimmat tafl›maçantas›, 75 mm geri tepmesiztop mühimmat tafl›ma çanta-s›, TOW mühimmat tafl›maçantas›, M‹LAN mühimmattafl›ma çantas› hakk›nda bilgiarz› yap›ld›. Akabinde 1’inciAna Bak›m Merkezi Komu-tanl›¤› taraf›ndan üretilen eldürbünleri ile fiahin, KartalÇift Gözlü ve Kartal Tek Göz-lü gözetleme dürbünleri hak-k›nda bilgi verildi.Tatbikat›n ilerleyen safhala-r›nda, amfibi hücum harekâ-

t›n› desteklemek amac›yla,Safir Hava Kuvvetleri taraf›n-dan; bölgedeki Mercan’a aitmevzilenmifl muhtelif askeribirlikler, yine bölgede konufl-lu 2 hava savunma mevzii, 2 topçu mevzii, 1 tafl›nabilirkomuta kontrol merkezi, 2mühimmat deposu ve 2 yak›tdeposu atefl alt›na al›naraktehdit teflkil eden Mercanunsurlar› ile Mercan’›n lojis-tik destek unsurlar›, muha-rebe sahas› hava tecrit ve ya-k›n hava deste¤i harekâtla-r›yla saf d›fl› b›rak›ld›. SafirHava Kuvvetlerinin amfibihücum harekât›na sa¤lad›¤›yak›n hava deste¤i esnas›n-da, öncelikle, F-4E 2020’lerve F-16’lar taraf›ndan MK 82at›fllar› gerçeklefltirdi. Buat›fllarda tam isabet sa¤la-narak Mercan hava savunmafüze mevzii ve uçak savar

33


‹ndirme bölgesine do¤ru yol alan genel maksat helikopterlerine taarruz helikopterleri refakat etti.

Görevi esnas›nda düflman hava savunma unsurlar›ndan sak›nmak amac›yla

flare öz savunma mühimmat› atan bir F-4E. F-4E’ler, EFES-2010’da hem yer taarruz

hem de keflif görevlerinde kullan›ld›.

EFES-2010 tatbikat›nda bu sene ilk defa mini ‹HA ile havadan keflif yap›ld›.

©TSK

©TSK

©TSK

©MSIDerg

isi

mevzii etkisiz hale getirilerekMercan hava savunma etkin-li¤i azalt›ld›. Akabinde 3’üncüAna Jet Üs 132’nci Filo Ko-mutanl›¤›na ait 2 adet F-4E2020 uça¤› ile tatbikat saha-s›nda H ve D harfleri ile tem-sil edilen mevzilenmifl Mer-can topçu unsurlar›na 4’eradet MK 82 bombas› at›ld›.

Bölgede SürekliElektronik TaramaYap›ld›Yap›lan bu taarruzlar netice-sinde, Safir amfibi birlikleri-ne tehdit teflkil eden Mercanunsurlar› etkisiz hale getiri-lirken sürekli elektronik ta-ramas› yap›lan bölgede, Ge-nelkurmay Elektronik Sis-temler (GES) Komu-tanl ›¤ ›ndang e l e nraporlara göre Mercan’a aitmobil komuta kontrol mer-kezinin yeri tespit edildive bölgeye sevk edilenÖzel Kuvvetler Timi taraf›n-dan yap›lan arazi taramas› ilede bilgi kesinlefltirildi. Sontespit edilen koordinatlarHava Destek Harekât Merke-zi’ne bildirilerek 11’inci Bir-lefltirilmifl Hava HarekâtMerkezi taraf›ndan bölgeyemodern mühimmatla teçhizedilmifl bir uçak ile hava ta-arruzu planland›. Belirlenenhedef bölgeye, 6’nc› Ana JetÜs 161’inci Filo Komutanl›¤›-na ait bir F-16 uça¤› taraf›n-dan bir adet lazer güdümlüGBU-10 bombas› ile taarruzedildi. Yap›lan isabetli at›fllarile Mercan’›n emir komutazinciri k›r›larak Mercan bir-likleri aras›ndaki komutakontrol büyük oranda zafiye-te u¤rat›ld›.Safir kuvvetlerinin istihbaratçal›flmalar› sonucunda, böl-gede Mercan birlikleri aç›-s›ndan stratejik öneme sahip2 adet mühimmat deposubulundu¤u ve depolarda daMercan’›n harekât›n› bir haf-ta boyunca idame ettirebile-cek miktarda klasik ve mo-dern mühimmat bulundur-du¤u ö¤renildi. Mercan geri

bölgesinde bulunan ve L ve Charfleri ile temsil edilen mü-himmat depolar›na, 6’nc›Ana Jet Üs 162’nci Filo Ko-mutanl›¤›na ait 2 adet F-16uça¤› taraf›ndan 2’fler adetMK 84 genel maksat bomba-s› ile taarruz edildi. Mercanhava savunma unsurlar›ndankorunmak maksad› ile taar-ruz esnas›nda flare öz sa-vunma mühimmat› da atanbu iki uçak, hedeflere tamisabet sa¤layarak mühim-mat depolar›n› tahrip etti.Safir birliklerinin bir di¤er

hedefi ise Mercan’›n yak›t de-polar›yd›. Yine yap›lan istih-barat çal›flmalar› sonucu,Mercan unsurlar›n›n ihtiyac›olan yak›t›n bölgeye gemiler-le sevk edildi¤i ve yaklafl›k 2haftal›k ihtiyaçlar›n› sa¤laya-cak miktarda yak›ta sahip ol-duklar› biliniyordu. Tatbikatalan›nda O ve R harfleri iletemsil edilen bu 2 yak›t depo-suna, 9’uncu Ana Jet Üs191’inci Filo Komutanl›¤›na

ait 2 adet F-16 uça¤›, 2’fleradet MK 84 genel maksatbombas› ile taarruz etti. Ya-p›lan isabetli at›fllar sayesin-de, Mercan’›n lojistik ihtiyaç-lar›n› karfl›layacak ve hare-kât› devam ettirecek imkânve kabiliyetleri büyük orandazafiyete u¤rat›lm›fl oldu.

S›rada Taarruz Sonras› Keflif VarGerçeklefltirilen taarruzlar›nsonras›nda, hedeflere veri-len hasar›n de¤erlendirile-bilmesi için ise 1’inci Ana Jet

Üs 113’üncü Filo Komu-tanl›¤›na ait bir RF-4Euça¤› taraf›ndan, taar-ruz sonras› keflif göreviicra edildi. Keflif göre-vi esnas›nda RF-4E,

çok alçak irtifadan yük-sek süratle uçarken Mercanhava savunma unsurlar›ndansak›nmak maksad›yla flareöz savunma mühimmat› daatt›. Uçak, üzerinde bulunanmuhtelif kameralar ile yakla-fl›k 3 km2’lik alan›n foto¤raf›-n› çektikten sonra, tekrar Es-kiflehir meydan›na indi. Bu-rada de¤erlendirilen foto¤-raflar, MEBS Entegre Komu-ta Arac› vas›tas› ile tatbikatbölgesine iletildi.

Atlamak ZorundaKalan Pilot Kurtar›ld›Tatbikat›n bir sonraki safha-s›nda ise Özel Görev KuvvetKomutanl›¤› taraf›ndan, ya-k›n hava deste¤i icra eden biruça¤›n acil durum kodu ver-di¤i ve pilotun Mercan bölge-

ÖZEL HABER

34


Mercan ihtiyat bölü¤ü unsurlar›n› etkisizhale getirmekle görevlendirilen

AH-1P’ler, 20 mm’lik top ve 70 mm’likroketlerle hedeflerine taarruz ediyor.

Yap›lan istihbarat çal›flmalar› sonucunda,Mercan’›n mühimmat ve yak›t depolar›F-16’lar taraf›ndan bombaland›.

©TSK

©MSIDerg

isi

ÖZEL HABER

36


sine atlad›¤› bildirildi. Bu ge-liflme üzerine teflkil edilenMuharebe Arama Görev Kuv-veti, arama kurtarma hare-kât› icra etti. Özel KuvvetlerKomutanl›¤›na ait muharebearama kurtarma timi ve 2adet S-70 helikopteri, belirti-len bölgeye süratle intikal et-ti. Arazinin inifle elveriflli ol-mamas› nedeniyle, muhare-be arama ve kurtarma timpersoneli, helikopterlerdenat›lan h›zl› inifl halatlar› vas›-tas›yla süratle helikopterleritahliye etti. ‹nen personel,çevrenin güvenli¤ini h›zl› birflekilde alarak portatif aramave tespit cihazlar› ile kazaze-deyi aramaya bafllad›. Buarada, muharebe arama kur-tarma timine hava deste¤isa¤layan taarruz helikopter-leri taraf›ndan da Mercanunsurlar›n›n bulundu¤umuhtemel hedefler etki alt›-na al›nd›. N harfi ile temsiledilen bölgedeki Mercan un-

surlar› etkisiz hale getirilir-ken muharebe arama vekurtarma tim personeli dekazazedeyle ilk temas› sa¤-lad›. Akabinde pilota acil ilkyard›m yap›larak personelitahliye edecek helikopterbölgeye ça¤›r›ld›. Bir taraftantaarruz helikopter kolu tara-f›ndan arama kurtarma ha-rekât›n›n himayesi devamederken arazinin inifle elve-riflli olmamas› sebebiyle, ka-zazede pilotun helikopterdensark›t›lan hamut ile tahliyeedilmesine karar verildi. Mu-harebe arama kurtarma timis›hhiye personeli kazazedeyihamuta ba¤lad›ktan sonra,kendisi de personelin emni-yetle helikoptere al›nabilme-si için pilotun yan›nda refa-katçi olarak halatla yukar›ç›kt›. Özel Kuvvetler Komu-tanl›¤› taraf›ndan icra edilenbu muharebe arama kurtar-ma harekât›nda, muhtemelMercan hava tehdidinin ber-

taraf edilmesi maksad›ylada142’nci Filo Komutanl›¤›naait 2 adet F-16 uça¤› taraf›n-dan hava devriyesi görevi icraedildi. Muharebe arama kur-tarma timini bölgeden tahli-ye edecek helikopterin böl-geye ça¤r›lmas›n› müteakipmuharebe arama kurtarmatimi taraf›ndan çevre emni-yete al›nd› ve helikopterin in-mesinin ard›ndan görev timisüratle helikoptere binerekbölgeden ayr›ld›.

BARBAROS’tan‹lk At›flta Tam ‹sabetTatbikat›n bir sonraki safha-s›nda ise atefl destek saha-s›nda bulunan TCG BARBA-ROS (F-244) f›rkateyni tara-f›ndan, tespit edilen hedefle-rin imha edilmesi maksad›y-la deniz top atefl deste¤i icraedildi. Su üstü hedeflerinekarfl› Harpoon güdümlümermisi, hava hedeflerinekarfl› Sea Sparow güdümlüfüzesi, yaklaflan güdümlümermileri vurmak maksa-d›yla da Sea Zenith öz savun-ma silah sistemine sahipplatformlar olan Barbaross›n›f› f›rkateynler, üzerinde

konufllanabilen Sea Hawkhelikopterleri ile de sat›h he-deflerine karfl› Penguin veHellfire güdümlü mermileriile taarruz edebilirken Mk 46torpidolar›yla da denizalt›la-ra angaje olabilme kabiliyeti-ne sahip. Tüm bu özellikle-riyle Deniz Kuvvetleri Komu-tanl›¤›n›n en vurucu gemileriolma özelli¤ine sahip bu f›r-kateynler, tatbikat esnas›ndaSafir Destek Silahlar› Koor-dinasyon Merkezi taraf›ndanyap›lan görevlendirme para-lelinde, tatbikat sahas›ndadaire içerisinde art› ile ifla-retlenmifl hedefe, 127 mm’lik(5”/54 kalibre) Mk 45 topu ileyaklafl›k 6,5 km mesafedengörerek kara bombard›man›at›fl› icra etti. 10 adet mermiile yap›lan at›fllarda, öncetekli arama at›fllar›, hedefeisabet kaydedilmesinin aka-binde de üçlü ve dörtlü grup-lar halinde tesir at›fllar› yap›-larak hedefin etkisiz hale ge-tirilmesi planlan›rken, TCGBARBAROS (F-244)’ün dahailk at›flta temsili Mercan he-define tam isabet kaydetme-siyle, do¤rudan tesir at›fllar›-na geçildi.

Amfibi harekât› gerçeklefltirecek olan unsurlar hedef plaja do¤ru ilerlerken sahile önce botlarla deniz piyadeleri ç›kt›.

©MSIDerg

isi

©TSK

Topçu Yine DevredeTatbikat›n bir sonraki afla-mas›nda, gece bafllayan vegündüz devam eden hava hü-cum ve amfibi harekât› des-tekleyen atefller kapsam›n-da, ç›karma yapan birliklerile hava hücum harekât› icraeden Safir birliklerini koru-mak, Mercan unsurlar›n›ndireniflini k›rmak ve takviyealmas›na engel olmak ama-c›yla, Mercan hedefleri, anakaradaki atefl üslerinde ko-nufllu 6 adet 155 mm ve 6adet de 105 mm çekili obüsleatefl alt›na al›nd›. Taciz vemani atefllerinin icra edildi¤ibu esnada, planl› hedeflerinyan› s›ra ani beliren hedeflerde istek üzerine atefl alt›naal›nd›. At›fl iste¤i yap›lan,

temsili mevzilenmifl Mercanpiyade unsurlar›, tatbikatakat›lan Motorize Piyade Tu-gay Komutanl›¤›na ait 155 mm’lik obüslerle atefl al-t›na al›nd›. 200’e 400 metreebatlar›ndaki hedef alan› et-kisiz hale getirmek ve bölge-deki düflmana yüzde 30 zayi-at verdirmek için normalde54 obüs ile 108 mermi at›l-mas› gerekirken bu at›fl gö-revi, tasarruf amac›yla, tem-sili olarak 6 obüs ile 6 mermiat›larak gerçeklefltirildi. Sözkonusu hedeflerin tespiti,at›fllar›n tanzimi ve tesiringözetlenmesi Atefl DestekTimi (ADEST‹M)’ler taraf›n-dan yap›l›rken at›fllar›n koor-dinasyonu kapsam›nda yap›-lan de¤erlendirmelerde, bu

at›fl görevleri Destek Silahla-r› Koordinasyon Merkezi’ninsevk ve idaresinde ve ana ka-radaki atefl üslerinde bulu-nan obüs bataryalar› taraf›n-dan icra edildi. Hedef üzerin-de istenen etkinin gerçeklefl-ti¤ini tespit eden ADEST‹M,bu at›fl görevini bitirirkentemsili hedef adaya hava hü-cum harekât› ile gece inen veamfibi harekât ile ç›kan bir-liklerin harekât›n› kolaylafl-t›rmak amac›yla, di¤er atefldestek vas›talar›yla koordi-neli olarak istek üzerine ya-p›lan topçu at›fllar›na ise 105mm’lik obüslerle devamedildi. Bu at›fllar›n akabinde,ADEST‹M hedef üzerinde ar-zu edilen tesiri yeterli gör-medi¤ini, ancak do¤rulu¤u-

nun uygun oldu¤unu de¤er-lendirerek ayn› at›fl esaslar›ile bir grup daha tesir at›fl› is-tedi. Hedeflerin k›sa süredeve do¤ru olarak tespit edil-mesi ve tesirin gözetlenmesiiçin hedef koordinat belirle-me sistemi ve küresel ko-numlama cihaz› gibi modernteçhizatlar› klasik teçhizat-larla birlikte kullanan ADES-T‹M’in bu iste¤i, At›fl ‹dareMerkezi taraf›ndan da uygungörülerek tesir at›fl› tekraredildi. At›fllarda sadece kon-vansiyonel mühimmatlarkullan›lsa da hedeflerin has-sas bir flekilde atefl alt›na al›-nabilmesi için topçu mete-oroloji sistemi, ilk h›z ölçmeradar› ve batarya atefl idarekompüter sistemi gibi mo-

ÖZEL HABER

38


EFES-2010’un en önemli unsurlar›ndan biri de harekât›n her safhas›nda etkin birflekilde kullan›lan topçu birlikleri oldu.

©TSK

©TSK

dern teçhizat, manuel tek-niklerle birlikte kullan›ld›.Bu at›fllar esnas›nda, at›flla-r›n kesintiye u¤ramamas› içinatefl üslerindeki atefl destekvas›talar› da kademeli olarakmevzii de¤ifltirdi. Hava hü-cum harekât› ve amfibi hare-kât ile adaya ç›kmaya baflla-yan birliklerin emrine verilenADEST‹M’ler vas›tas› ile tes-pit edilen ve ana karada ko-nufllu atefl üsleri taraf›ndanatefl alt›na al›nmas› talep edi-len hedefler, yine ana karadakonufllu Destek Silahlar› Ko-ordinasyon Merkezi’ne ileti-lerek burada de¤erlendirilenistekler karfl›lanmaya devamedildi. Bu paralelde, tatbikatsahas›ndaki 7 rakam› ve S harfi istikametinde çekilmehaz›rl›¤› yapmakta oldu¤utespit edilen Mercan konvoyuda 155 mm’lik obüslerle ateflalt›na al›nd›. Hedefler, önce-den düzeltme tanzimi yap›l-madan, klasik mühimmat ilemeteorolojik flartlardaki de-¤ifliklikler hesap edilerektanzimsiz tesir at›fl›yla ateflalt›na al›nd›. Tatbikat alan›n-da art› iflareti ile yak›n›ndabulunan 5 rakam› aras›ndakalan Mercan havan mevzii-nin de 105 mm’lik obüsler ta-raf›ndan tanzimsiz tesir at›fl›ile atefl alt›na almas›yla, tat-bikat›n bir sonraki safhas›nageçildi.

Mercan ‹htiyat Bölü¤üne Cobra TaarruzuSenaryoya göre Özel GörevKuvvet Komutanl›¤›n›n, am-fibi ç›karma bölgesine mü-dahale edebilece¤i de¤er-lendirilen Mercan ihtiyat bö-lü¤ü unsurlar›n›n tesirsizhale getirilmesi emrini ver-mesiyle, Kara Havac›l›k Komutanl›¤› da bu göreviAH-1P helikopterinden olu-flan bir hafif atefl timi ve bira¤›r atefl timi ile icra etmeyekarar verdi. Üçgen ve kareflekilleri ile gösterilen hedefbölgesinde konuflland›¤›tespit edilen düflman ihtiyatbölü¤ünün tesirsiz hale ge-tirilmesi için 20 mm’lik top,70 mm’lik roket ve TOW gü-

dümlü tanksavar füzeleriyledonat›lm›fl olan AH-1P heli-kopterleri taarruza bafllad›ve üçgen fleklindeki hedefsa¤ ve sol koldan taarruzageçen 2 hafif atefl timi tara-f›ndan imha edildi. Efl za-manl› olarak a¤›r atefl timide kare ile iflaretlenen hedefbölgesinde hedefinin hemensa¤›nda ve solunda bulunanz›rhl› araç hedeflerini imhaetmek üzere mevziiye gir-meye bafllad›. Hafif atefl timihedefi bask› alt›na alaraka¤›r atefl timinin mevziiyegirmesini desteklerken a¤›ratefl tim komutan›n›n hedefatefl taksimat› ise telsiz gö-rüflmelerinden takip edildi.Hedefin sa¤›nda ve solundabulunan temsili z›rhl› araç-

lar›n TOW at›fllar› ile imhaedilmesinden sonra da yinehafif atefl timinin himayesin-de tüm atefl timleri emniyet-li bir flekilde bölgeden uzak-laflt›. Tatbikat›n bu bölü-münde, helikopterlerin, ka-ç›nma esnas›nda, flare özsavunma mühimmat› vetoplar›n› kullanarak kendikorumalar›n› sa¤lad›¤›n› dabelirtmeliyiz.Mercan ihtiyat bölü¤ü un-surlar›n›n tesirsiz hale geti-rilmesinin ard›ndan, amfibiharekât›n›n müteakip dalga-lar›n› tafl›yan ç›karma gemive araçlar› k›y›ya yaklafl›r-ken harekât›n bu bölümünüdaha yak›ndan izleyebilmekiçin 1 numaral› gözlem yeri-ne geçildi.

Sahile Önce Botlar Ç›kt›Amfibi harekât› gerçekleflti-recek olan unsurlar hedefplaja do¤ru ilerlerken 2 adetF-16 taraf›ndan da fiili olarakyak›n hava deste¤i görevi icraedildi ve bu arada topçu at›fl-lar›na da devam edildi. 3 dal-ga halinde gerçeklefltirilenbot harekât›n›n ilk dalgas›n-da, deniz piyadeleri 20 adetbot ile karaya ç›karak mevzii-ye girdi. Hemen ard›ndan ge-len 2’nci ve 3’üncü dalgadada 10’ar adet bot ilk dalgay›takip etti. ‹cra edilen bu botharekât› esnas›nda, Jandar-ma Timi taraf›ndan AS-532Cougar helikopteriyle denize

39


Amfibi harekâtla karaya ç›kar›lan M-60 tank›…

©TSK

©TSK

düflen bir personelin kurta-r›lmas› görevi de tatbik edildi.Amfibi ç›karma harekât› kap-sam›nda yaklaflan LCT’ler-den hedef sahile 40 mm’likotomatik bombaatarlar iledarbe at›fl› yap›l›rken Turun-cu 2 ve 3 plajlar›na da 3 adetLCT ve 3 adet LCM kapak at-t›. Mehter marfllar› ile sahi-le yaklaflarak kapak atanbu ç›karma gemilerinden,ihtiyat tak›m› ve 4 tank sa-hile ç›karken efl zamanl›olarak 155 mm’lik obüsler-le topçu at›fllar› da devametti. Mercan unsurlar›nakarfl› 2 adet AH-1P taarruzhelikopteri taraf›ndan roketve top at›fl› gerçeklefltiril-mesiyle devam eden amfibihücum harekât›, bu y›l yineilk defa icra edilen tank ke-flif tak›m›n›n faaliyetleri iledevam etti.

Bir sonraki dalgada ise ko-muta grubunu teflkil eden 3adet LCT ve 1 adet LCM,Turuncu 2 ve 3 plajlar›nakapak att›. Ç›kan unsurla-r›n manevralar›n› gerçek-lefltirmesini müteakip sahi-le kapak atan bir gemininde plajdan kurtar›lmas› se-naryosu icra edildi. Efl za-manl› olarak devam edenamfibi ve hava hücum hare-kâtlar›n›n ani atefl destekihtiyac›n›n karfl›lanmas›için 2 adet AH-1P helikop-terinin refakatinde LCT’ler-den karaya ç›kan ZMA’larile birlikte 105 mm obüslerde sahile konuflland›r›l›r-ken, 2 adet AS-532 helikop-terinin komando timleriniindirmesini müteakip 3adet S-70 helikopteri de106 mm’lik havanlar› plajaindirdi.

Son Bölümde Meskûn Mahal Harekât› VarTatbikat›n son k›s›mlar›n›nizlenmesi için tekrar 2 nu-maral› gözlem yerine geçti-¤imizde, öncelikle daha öncegerçeklefltirilen taarruzlarneticesinde verilen hasar›nk›ymetlendirilmesi maksa-d›yla çekilen hava foto¤rafla-r›n›n de¤erlendirilmesi hak-k›nda bilgi verildi ve EFESserisi tatbikatlarda ilk defakullan›lan 3 boyutlu hologra-fik haritalar hakk›nda bilgiverildi.Bu esnada amfibi ve hava hü-cum harekât›n›n acele atefldeste¤inin sa¤lanmas› için

denizden ve havadan karayaç›kar›lan 105 mm obüsler ile106 mm havanlar tesir at›fl-lar›na bafllad›. 2 adet tank›nda at›fl yapt›¤› bu süre zarf›n-da, meskûn mahal muhare-besi de icra edildi. Meskûnmahal muharebesi kapsa-m›nda, k›y›ya ç›kan AmfibiDeniz Piyade Tugay› unsurla-r› taraf›ndan; HK-33 piyadetüfe¤i, MG-3 makinal› tüfe¤i,LAW güdümsüz hafif tanksa-var›, RPG-7 roketatar›, 81 mm’lik UT-1 havan›, 12,7 mmuçaksavar ve 40 mm’lik oto-matik bombaatar ile M‹LANtanksavar füzesi gibi çeflitlipiyade silahlar›yla, at›fll› ta-arruzlar gerçeklefltirildi.

ÖZEL HABER

40


Tatbikatta, CN-235 hafif nakliye uça¤›ndan paraflütle malzeme at›lmas› görevi de icra edildi.

Amfibi harekât›n ilerleyen safhalar›nda S-70 helikopterleritaraf›ndan plaja indirilen 106 mm’lik havanlar…

©MSIDerg

isi©

MSIDerg

isi

ÖZEL HABER

42


4 adet LCT’nin bulundu¤uça¤r› dalgas›n›n k›y›ya ka-pak atmas›n›n hemen ard›n-dan, gemiden s›hhi tahliyegörevi icra edildi ve bu es-nada da 2 adet S-70 genelmaksat helikopterinin refa-katindeki Jandarma Timi ta-raf›ndan Amfibi Deniz Piya-de Tugay› unsurlar›n›n yanemniyeti sa¤land›. AmfibiDeniz Piyade Tugay› birim-lerinin M‹LAN, TOW, 12,7 mm uçaksavar, otomatikbombaatar ve 81 mm havanat›fllar›n›n yan› s›ra 105 mmve 155 mm’lik obüslerle detopçu at›fllar›na devam edi-lerek yap›lan manevralardesteklendi.Tatbikat›n bir sonraki afla-mas›nda ise Mercan topçusutaraf›ndan yap›lan temsiliKBRN kirletmesini müteakipSafir kuvvetlerinin KBRN Timi hemen kirletilmifl böl-geye sevk edilerek hayatitehlikesi bulunan yaral›lar›ntahliyesi görevi icra edildi.Daha sonra bir CN-235 hafifnakliye uça¤›ndan, paraflütlemalzemelerin at›lmas› göre-vinin de icras›yla birlikte, tat-bikat›n son aflamas›na gelin-di. Müflterek Harekât DenizGörev Grubu’nun da geri inti-kal için tertiplenmeye baflla-mas›n› müteakip durum de-

¤erlendirmesi yap›larak de-¤erlendirme sonuçlar› tatbi-kat› yak›ndan takip eden ko-mutanlara ve gözlemcilerearz edildi.Tatbikat sonunda bir konufl-ma yapan Genelkurmay Bafl-kan› Orgeneral ‹lker Baflbu¤,geçti¤imiz say›m›zda da be-lirtti¤imiz gibi, müflterek ha-rekât›n zorluklar›na de¤indi-¤i konuflmas›nda, Türk Si-lahl› Kuvvetleri (TSK)’n›n asligörevinin tek bir mermi at-madan bar›fl› muhafaza et-mek oldu¤unun alt›n› çizdi.EFES-2010 Tatbikat›’nda gö-rev alan tüm personeli tebrikeden Orgeneral Baflbu¤, ay-r›ca tatbikata bilfiil ifltirakeden komutanlara da hedi-yelerini verdi.‹ki gün boyunca, büyük birheyecan ve gururla takip etti-¤imiz EFES-2010, gerçektenTSK’n›n tüm unsurlar›ylagövde gösterisi yapt›¤› birtatbikat olarak belleklerdekiyerini ald›. Orgeneral Bafl-bu¤’un da belirtti¤i gibi müfl-terek tatbikatlar›n tüm zor-luklar›na ra¤men çok baflar›-l› bir flekilde icra edilenEFES-2010’da, her geçengün gücüne güç katan ordu-muz kabiliyetlerini daha dagelifltirmenin yan› s›ra güventazeledi.

Holografik HaritalarTSK’n›n Hizmetinde

Harita Genel Komutanl›¤› veMTM A.fi. ifl birli¤i ile 2008y›l›ndan itibaren yürütülen Ar-Ge çal›flmalar› sayesinde,dünyan›n ilk holografik haritas›Türk mühendisleri taraf›ndangelifltirildi. Haritac›l›k alan›ndabir devrim niteli¤inde olan ve 3 boyutlu co¤rafi bilgilerin, 0,2 mm kal›nl›¤›nda özel birfilm üzerine lazerler yard›m› ilekaydedilmesine olanaksa¤layan bu yeni teknolojisayesinde, TSK’ya haritac›l›kalan›nda yeni imkân vekabiliyetler kazand›r›ld›.

Holografik haritalar, bas›l› kâ¤›t haritalar ile plastik kabartma haritalar›n tüm özelliklerine sahip olman›n yan› s›ra birçok haritan›nayn› anda tek bir materyal üzerinde gösterimine ve farkl› ›fl›k kaynaklar› ile birçok co¤rafi bilginin sunumuna olanak sa¤l›yor.Holografik harita, elektronik harpten etkilenmeden her türlü araziflart›nda kullan›labilen, tek bir haritada çeflitli gizlilik seviyelerinde 3 boyutlu harita bilgisi sunabilme yetene¤ine sahip konsept bir ürünolarak de¤erlendiriliyor. Gelecekte, gece görüfl sistemleri, farkl› ›fl›kkaynaklar› ve 360 dereceden görünebilme gibi yeni yeteneklerin haritalara kazand›r›lmas› da hedefleniyor. Özellikle harekâtlar›n planlama safhas›nda, uçak ve helikopter kabinlerinde, ç›karmaharekât›nda, ileri gözetleme unsurlar›nda ve arazide harekât icra edenpiyade birliklerinde kullan›lmak üzere hologram haritalar üretmekmümkün olacak. Harita Genel Komutanl›¤›nda, özel yöntemler veyaz›l›mlar ile say›sal ortamda haz›rlanan 3 boyutlu harita verileri,Türkiye’nin önde gelen hologram üreticisi MTM A.fi.’nin yüksek güvenlikli teknoloji laboratuarlar›nda holografik harita haline getiriliyor.

©MSIDerg

isi

©MSIDergisi

So¤uk Savafl sonras› dö-nemde, meskûn mahaloperasyonlar› gibi piya-

de unsurlar›n›n ön planda ol-du¤u harekât biçimlerininönem kazanmas›, dünya or-dular›n›n giderek artan bi-çimde piyade s›n›f›na dahafazla yat›r›m yapmas›n› bera-berinde getirdi. Hâlihaz›rda20’den fazla ülke, “gelece¤inaskeri” çal›flmalar› kapsa-m›nda tek er modernizasyonprojeleri yürütüyor. ABD’deLand Warrior, Almanya’daIdz-ES, Fransa’da FELIN, ‹n-giltere’de FIST, ‹talya’da Sol-dato Futuro ve Rusya’da Pro-ject Wolf ad› alt›nda yürütü-len projelerin ortak noktas›n›ise piyade s›n›f›n›n muharebesahas›ndaki etkinli¤inin art-t›r›lmas› için geliflmifl silahve teçhizatlarla donat›lmas›oluflturuyor.

Günümüzde piyade s›n›f›n›nartan öneminin bilincindeolan ve bu alanda ortaya ç›-kan f›rsatlar› de¤erlendir-mek için harekete geçen sa-vunma firmalar›n›n, piyadeunsurlar› taraf›ndan kullan›l-mak üzere, ileri teknolojiürünü çözümler gelifltirmekonusunda birbiriyle yar›flt›¤›gözlemleniyor. ‹rili ufakl› on-larca firman›n yer ald›¤› sek-törde, pazardan pay kapabil-mek için büyük bir rekabetyaflan›yor. Nitekim uzmanlartaraf›ndan savunma sektö-ründeki geliflmelerin seyridikkate al›narak yap›lan de-¤erlendirmelerde de söz ko-nusu rekabete vurgu yap›ld›-¤› gibi bunun ileriki dönem-lerde artarak devam edece-¤ine de iflaret ediliyor.

ANAL‹Z


Aimpoint FCS12 ile“Karavana” Tarih OluyorK›rm›z› noktal› niflangâh teknolojisiyleülkemizde de ismini duyuran ‹sveç’inAimpoint firmas›, kullan›c›lardan gelen talepler do¤rultusunda ürün yelpazesini geniflletmeye devam ediyor. Hâlihaz›rda ileri teknoloji ürünü çözümleriyle yeni nesil niflangâhpazar›nda lider konumunda bulunanfirma, a¤›rl›kl› olarak piyade birlikleribünyesinde görev yapan muharebedestek silahlar›nda kullan›lmak üzeregelifltirdi¤i FCS12 at›fl kontrol sistemiyle, baflar›s›n› daha da üst seviyelere tafl›may› hedefliyor.Cenk ÖZGEN* / [email protected]

*Uluda¤ Üniversitesi Atatürk ‹lkeleri ve ‹nk›lâp Tarihi Bölümü Okutman›

©Aim

point

Dünya LideriK›rm›z› noktal› niflangâh tek-nolojisiyle ülkemizde isminiduyuran Aimpoint, piyade s›-n›f›n›n at›fl etkinli¤ini artt›r-mak için çal›flmalar yürütenfirmalardan biri olarak sondönemde iyice öne ç›km›fldurumda. ‹sveç’in önde ge-len savunma kurulufllar› ara-s›nda yer alan firma, halenyeni nesil niflangâh pazar›n-da, dünyada lider konumun-da bulunuyor. En önemlimüflterisi Amerikan Ordusuolan Aimpoint, bugün çok sa-y›da kullan›c›ya ürün tedarikediyor. Hâlihaz›rda y›lda250.000 niflangâh üretme ka-pasitesine sahip olan firma,bu alandaki uluslararas› iha-lelerin de en iddial› oyuncu-lar› aras›nda yer al›yor.Hem sivil hem de askeri kul-lan›c›lara yönelik çözümlergelifltirmesiyle tan›nan Aim-point’in askeri kullan›c›larayönelik gelifltirdi¤i ürünleraras›nda, farkl› harekât ihti-yaçlar›n› karfl›lamak üzere ta-sarlanm›fl; CEU, CompM4,CompM4s, Micro T-1, CompM3,CompML3, CompM2, CompML2,3XMag, LPI ve MPS3 gibi çö-zümler yer al›yor. K›rm›z›noktal› niflangâhlar›n en sonneslini temsil edenCompM4/M4s, özellikle ABDpazar›ndaki baflar›lar›n›n daetkisiyle, firman›n en tan›n-m›fl çözümü olarak öne ç›k›-yor. Son olarak CompM4s,geçti¤imiz y›l Amerikan Ordu-su taraf›ndan verilen yaklafl›k600.000 adetlik sipariflle ad›n-dan epeyce söz ettirmiflti.Öte yandan Aimpoint, kulla-n›c›lardan gelen taleplerdo¤rultusunda yeni çözüm-ler gelifltirmeye de devamediyor. Bu kapsamda, firma-n›n niflangâh alan›nda uzuny›llara dayanan tecrübe vebilgi birikimini kullanarakgelifltirdi¤i FCS12 at›fl kon-trol sistemi, söz konusu ça-l›flmalar›n en son örnekle-rinden birisi olarak, ilk kezsergilendi¤i Eurosatory 2010fuar›nda da tüm dikkatleriüzerine çekti.

Son Teknoloji ÜrünüCarl Gustav ve Panzerfaustbenzeri geri tepmesiz tank-savar silah sistemleri ile oto-matik bombaatarlar gibi mu-harebe destek silahlar›namonte edilmek üzere geliflti-rilen FCS12, günümüzdekullan›lan en son teknoloji-lerden yararlan›larak üretil-mifl. Yap›m›nda kullan›lanmalzemeler sayesinde kü-çük, ancak bir o kadar dasa¤lam gövde yap›s›na sahipolan FCS12, basitlik ve kulla-n›m kolayl›¤› kriterleri gözönünde bulundurularak ta-sarlanm›fl. Mümkün oldu-¤unca az parça kullan›larak

üretilen FCS12, lazer mesafeölçer ve at›fl kontrol bilgisa-yar›n›n yer ald›¤› niflangâhmodülü ile kontrol modülün-den olufluyor. Birbirindenba¤›ms›z olan 2 modül ara-s›ndaki ba¤lant› ise her türmuharebe ortam›nda kesin-tisiz görev yapabilecek flekil-de tasarlanan kablosuz ileti-flim teknolojisiyle sa¤lan›yor.FCS12’nin çal›flmas› flekli iseson derece basit. Mercekiçerisindeki k›rm›z› nokta,hedef üzerine getirilecek fle-kilde niflan al›n›yor ve birdü¤meye bas›l›yor. Böylelik-le hedefle olan mesafe ölçü-lüyor ve balistik hesaplama-lar yap›l›yor. Tamamen oto-matik olarak gerçekleflen buifllemlerin ard›ndan mercekiçerisinde ikinci bir k›rm›z›nokta daha beliriyor. Her ikigözün de aç›k kalabildi¤i busürecin sonunda at›fl yapmakiçin teti¤e basmadan öncesöz konusu ikinci k›rm›z›noktan›n hedef üzerine geti-rilmesi yeterli oluyor.

‹lk Siparifl ‹sveç OrdusundanAimpoint yetkililerinin ver-di¤i bilgilere göre, FCS12ile ilk at›fltaki isabet oran›önemli ölçüde art›yor. Kul-lan›c›n›n, e¤imli arazi veyayanl›fl mesafe ölçmesin-den kaynaklanan hatalar›-n› ortadan kald›ran sis-tem, daha uzak mesafede-ki hedeflerin atefl alt›naal›nmas›n› da olanakl› halegetiriyor. FCS12’nin üze-rinde hareketli parçalar›nbulunmamas›, muharebesahas›n›n çetin koflullar›n-da güvenilirli¤i ve dayan›k-l›l›¤› üst seviyelere tafl›yor.Silah sisteminin kullan›m›için gereken e¤itim süre-sini önemli ölçüde k›saltanFCS12, e¤itim s›ras›ndaharcanan mühimmat say›-s›n› da azaltarak önemlibir tasarruf yap›lmas›n›sa¤l›yor.

FCS12’nin bir di¤er özelli¤i-ni ise her tür gece görüfl ci-haz›yla uyumlu olmas›. Gü-nümüz kara operasyonlar›-n›n a¤›rl›kl› olarak gece ka-ranl›¤›nda icra edildi¤i dü-flünüldü¤ünde, bunun taktikaç›dan önemli bir avantajteflkil etti¤i aç›k.Bugüne kadar Aimpoint ta-raf›ndan gelifltirilen yeni ne-sil niflangâhlar›n pazardagöstermifl oldu¤u baflar›,FCS12’nin de benzer flekil-de yo¤un ilgi görebilece¤ineve yüksek sat›fl rakamlar›naulaflabilece¤ine iflaret edi-yor. Hâlihaz›rda üretici firmaAimpoint, fuar ve di¤er tan›-t›m faaliyetleriyle FCS12’ninuluslararas› alanda pazar-lanmas› çal›flmalar›na de-vam ediyor.Bu noktada ‹sveç’in savunmaal›mlar›ndan sorumlu kuru-luflu FMW’nin Nisan 2009’daM/86 Carl Gustaf 84 mm geritepmesiz tanksavar silah sis-temleriyle birlikte kullan›l-mak üzere verdi¤i siparifl ileFCS12’nin ilk müflterisi oldu-¤u da belirtilmeli. Gelifltiril-me çal›flmalar›n›n tamam-lanmas›ndan k›sa bir süresonra gerçekleflen bu sipa-rifl, ‹sveç OrdusununFCS12’ye, dolay›s›yla Aimpo-int’e olan güvenini göster-mesi aç›s›ndan önem tafl›yor.

45


Uzunluk: 185 mmGenifllik: 90 mm

Yükseklik: 155 mmA¤›rl›k: 1,6 kg

Pil: 6 adet AA pil, 1,2-3,6 VPil Ömrü: 6 adet AA pilden oluflan bir paket ile yaklafl›k

4 gün boyunca 300 adet hedef bilgisi ölçümüÇal›flma S›cakl›¤›: -40 °C / +55 °C

Aimpoint FCS12 Teknik Özellikler

©MSIDerg

isi

Bu makalede tarihselsürece de¤inmeden,A400M’nin bugün gel-

di¤i noktan›n ne kadar k›vançverici oldu¤unu ve kazand›-raca¤› kabiliyetleri anlatma-ya çal›flaca¤›z. Ancak, yak›ngelecekte Türkiye’yi ziyaretetmesini bekledi¤imiz bu devkuflu, kendi gözlerinizle gör-meden size anlatmam›z ger-çekten çok zor olacak.‹lk uçufluna da flahitlik etti¤i-miz A400M’nin, May›s ay›ndaAirbus Military’nin Sevilla, ‹s-panya’daki üretim tesislerinegerçeklefltirdi¤imiz gezininard›ndan, Haziran ay›ndaBerlin Air Show ve son ola-rak da Temmuz ay›nda

Farnborough Air Show’dakihava gösterilerine flahit ol-duktan sonra, ülkemiz ad›nabüyük k›vanç duyduk.Giriflte de söyledi¤imiz gibidüflman› çoktu bu projenin…Ne gerek var ne olaca¤› belliolmayan bir maceraya at›l-maya, mevcut platformlar-dan birini alal›m, daha ucuzamal olur, So¤uk Savafl bitti,bunca ülke bir arada bu ifl ol-maz, mali kriz zaman›; flimdide böyle bir ifle para harcan-maz ki, ABD bunu yaflatmaz,motor ne olacak, çok pahal›,proje gecikiyor, kesin iptalolacak gibi olumsuz cümlelersarf edilmifl, ama yine de y›l-madan yola devam edilmiflti.

S›f›rdan Kurulan Bir FabrikaSadece A400M’yi üretmekiçin s›f›rdan bir fabrika ku-rulmufltu. Bu fabrikada projeorta¤› çok say›daki ülkedengelen gövde ve kanat parça-lar› ile motorlar›n montaj›yap›lacakt›. Türkiye dahil, çe-flitli ülkelerde binlerce mü-hendis ve iflçi bu iflin içindey-di ve birbirinden çok uzaktada olsa ortak bir çal›flman›neseri bir uçak ortaya ç›kart›-lacakt›. A400M gibi bir uça¤aolan ihtiyac›n aciliyet kazan-m›fl olmas›ndan dolay›, özelolarak tasarlanan bu fabri-kan›n kapasitesi ayda 3 uça-¤a kadar ç›kabilecekti.

Tek bir montajhatt› fleklinde dü-zenlenen bu fabrikada,ilk istasyonda ana gövdebirleflimi yap›ld›ktan sonra,ikinci istasyonda ise uça¤›naviyonik sistemleri entegreediliyor ve kablolama ifllem-leri gerçeklefltiriliyor. Bu ifl-lemlere paralel olarak da ay-r› bir bölümde, efl zamanl›olarak kanatlar›n ve kuyru-¤un montaj› yap›l›yor. Uçakhaz›rland›ktan sonra da ikin-ci istasyona gelen kanatlarve kuyruk gövde ile birlefltiri-liyor. Ayr› bir bölümde paket-lerinden ç›kart›l›p test edilenmotorlar da montaja haz›r-lanmalar›n› müteakip, yine

ANAL‹Z

46


Bir Baflar› Öyküsü:

A400MHer fley çok zordu… Yaklafl›k 20 y›l önce bir araya gelinmifl

ve Avrupa’n›n egemen yap›s›n› korumak amac› ile

al›nan stratejik kararla, ortak bir nakliye uça¤› için

yola ç›k›lm›flt›. Birçok ülkenin kendi ihtiyaçlar›ndan

kaynaklanan kullan›m ayr›l›klar› ve beklentilerinin

farkl› olmas› yetmiyormufl gibi projenin d›fl ve

iç düflmanlar› da çok çetindi…Sami ATALAN / [email protected]

©A

irbus

Mil

itar

y

ikinci istasyonda uça¤a tak›-l›yor. Son olarak pervaneleride tak›ld›ktan sonra üçüncüistasyona geçen uça¤›n, ka-lan di¤er ifllemleri ve haz›r-l›klar› da burada bitiriliyor.

Aksakl›¤a Yer YokTabii ki tüm bu ifllemler, çokciddi planlamalar dahilindeve önceden belirlenen süre-ler zarf›nda yap›l›yor. Çeflitliülkelerden Beluga tipi kargouça¤› ile gelen A400M parça-lar›, derhal dev hangar kap›-s›ndan içeri al›n›p, hemenmontaj hatt›na sevk ediliyor.Bu yüzden, hem nakliye hemde parçalar›n üretim süreç-lerinde kesinlikle bir aksak-l›k olmamas› gerekiyor. Her

fley planland›¤› gibi gitti¤itakdirde de 1 hafta gibi k›sabir sürede uça¤›n montaj› ta-mamlanabiliyor.Burada dikkat edilmesi ge-reken nokta, montaj esna-s›nda herhangi bir sorun ya-flanmamas› için, uça¤› olufl-turan tüm parçalar›n›n, bir-

birleriyle tam bir uyum içe-risinde haz›rlanm›fl olmas›gereklili¤i. A400M’nin bin-lerce kilometre uzakta üre-tilen parçalar›n›n, ‹span-ya’daki fabrikada mükem-mel bir uyum içerisinde biraraya getirilebilmesinin s›r-r› da iflte bu. Böyle bir çal›fl-maya, ancak sanayisi çokgeliflmifl ülkelerde rastla-mak mümkün oldu¤undan,Türkiye’yi temsilen prog-ramda yer alan TUSAfi’›n dabu çal›flman›n bir parças›olmas›, bizler için bir di¤ergurur kayna¤›.

Hem tasar›m hem de üre-tim süreçlerinin bir parças›olan TUSAfi taraf›ndan üre-tilen A400M parçalar›ndan;ön orta gövde, arka gövdeüst bölümü, paraflütçü ka-p›lar›, acil ç›k›fl kap›s›, arkaüst kaç›fl kapa¤› ve kuyrukkonisi gibi gövde ana yap›-sal komponentleri Bremen,Almanya’daki gövde montajhatt›na; en önemli uçuflkontrol yüzeylerinden olankanatç›k (aileron) ve süratfrenleri (spoiler) ise Filton,‹ngiltere’deki kanat montajhatt›na uçakla gönderiliyor.Almanya’da birlefltirilengövde parçalar›, daha son-ra da yine uçakla ‹span-ya’daki fabrikaya ulaflt›r›l›-yor. Hamburg, Almanya’damontaj› tamamlanan kuy-ruk da efl zamanl› olarak‹spanya’ya sevk ediliyor.

47


A400M, Haziran ay›nda düzenlenen Berlin Air Show ve Temmuz ay›nda düzenlenen Farnborough Air Show’dayapt›¤› uçufl gösterileriyle, izleyenleri kendisine hayran b›rakt›.

©T

USA

fi

‹ngiltere’de bir araya getiri-len kanatlar da St. Nazaire,Fransa’daki tesislerde di¤erülkelerden gelen ilgili par-çalarla birlefltirilip ‹span-ya’ya sevk ediliyor. Oldukçakarmafl›k olan burun vekokpit bölümü de efl zaman-l› olarak St. Nazaire’de üre-tilip, Beluga tipi nakliye uça-¤›yla Sevilla, ‹spanya’dakifabrikaya gönderiliyor. Tümparçalar›n, planlamalar da-hilinde önceden belirlenmiflolan zaman zarf›nda Sevil-la’ya ulaflmamas› üretimdurduraca¤› gibi maliyetleriartt›r›c› bir etkendir.Sürekli olarak kalite süreçle-rinin kontrol edildi¤i bu üre-tim aflamalar›nda, dört anaifllemden oluflan montaj es-nas›nda da yine sürekli ola-rak bilgisayar destekli testlergerçeklefltiriliyor. Motorlar›da tak›l›p test edilen uçak,boyama aflamas› da gerideb›rak›ld›¤›nda, üretim sürecitamamlanm›fl oluyor. Seriüretime geçildi¤inde, ihtiyacagöre ayda 1,5 ila 2,5 uçak ara-s› üretim kapasitesine sahipolmas› öngörülen bu fabrika,tamamen ticari seri üretimkonseptlerine uygun flekildetasarlanm›flt›r. Bu aç›dan ba-k›ld›¤›nda, A400M program›-n›n ne derece önemli bir sa-nayi at›l›m› oldu¤u daha rahatanlafl›labilir.

Kullan›c› Aç›s›ndanDurumUzun süre belirsizlikler için-de ilerleyen A400M projesi,art›k bu dönemi geride b›rak-m›fl bir flekilde süratle yolunadevam ediyor. Türk HavaKuvvetlerine ilk uça¤›n ise2013 y›l›nda teslim edilmesibekleniyor. Envantere girdi-¤inde, A400M, sadece eski veemektar C-160’lar›n yerinialmakla kalmayacak, ayn› za-manda Türk Silahl› Kuvvetle-ri (TSK)’y› bir güç çarpan› ola-cak flekilde takviye edecektir.Türkiye, A400M sayesindestratejik nakliye kabiliyeti ka-zanacak ve bu durum, d›fl un-surlara olan ba¤›ml›l›¤›m›z›da azaltacakt›r. Türkiye ha-len, bu ihtiyac›n› dost ülkeler-den kiralama veya NATO im-kânlar›n› kullanarak karfl›la-maktad›r. A400M’nin enönemli özeliklerinden biri dezaten bafl›ndan beri iki ayr›ihtiyaç olan taktik ve stratejiknakliye gereksinimlerini kar-fl›lamaya yönelik olarak ta-sarlanm›fl ilk uçak olmas›d›r.Taktik amaçl› kullan›ma yö-nelik; muharip birliklere tak-viye, ambulans, hava indirme,paraflütçü operasyonlar› gibigörevlerde az haz›rlanm›fl veatefl alt›daki pistlere de inmekabiliyetinin yan› s›ra A400M,yurt d›fl› bar›fl› koruma ve as-keri operasyonlar gibi uzun

menzilli stratejik ihtiyaçlarada cevap verebilecektir.Bu iki ihtiyaç aras›nda görevgereksinimleri aç›s›ndan bü-yük farkl›l›klar oldu¤u gibimaliyetleri de ayn› de¤ildir.Çok a¤›r yüklerin tafl›naca¤›stratejik görevlerde, ayr›cagenifl bir iç hacme de ihtiyaçduyulmaktad›r. Yüksek süratve uzun menzil, stratejik vetaktik görevler için eflit öne-me sahip ihtiyaçlar olsa dataktik görevler için çeviklik,havada ve yerde yüksek ma-nevra kabiliyeti, toprak alan-lara inifl ve kalk›fl imkân›,düflman atefli karfl›s›nda be-

ka kabiliyeti, d›fl yard›m ol-madan h›zla kargosunu bo-flaltma imkân› ve paraflütçükullan›m›na müsait olmas›,A400M’yi kendisine özgün birsistem haline getirmektedir.A400M ile C-160 ve C-130taktik nakliye uçaklar› ile C-17 stratejik nakliye uça¤›-n›n kabiliyetlerinin kar›fl›m›yeni bir nakliye platformu or-taya ç›km›flt›r. A400M,TSK’n›n ihtiyaçlar›na büyükoranda cevap vermenin öte-sine geçecek, belki de flimdi-ye kadar al›fl›k oldu¤umuzdoktrinlerde de¤iflimleri deberaberinde getirecektir.

ANAL‹Z

48


©A

irbus M

ilitary

Örne¤in askeri hava araçlar›-n›n seyirleri aç›s›ndan büyüköneme sahip olan ve ayn› za-manda çok karmafl›k ve za-man alan bir süreç olan uçuflrotalar›n›n belirlenmesi ifl-lemlerinde, hava sahas› kul-lan›lacak ülkelerden izin al-ma süreçleri basitleflecektir.Aviyonik sistemlerinden, sü-rat ve irtifa gerekleri gibi bir-çok özelli¤inin sivil havac›l›kgereksinimlerine uygun fle-kilde sertifiye edilmesi he-deflenen A400M, bu sayede,sivil hava koridorlar›n› sorunolmadan kullanabilecektir.

TSK Daha GüçlüOlacakArt›k ordular›n güçlerininde¤erlendirilmesinde say›-sal üstünlü¤ün giderek da-ha önemsiz hale geldi¤i veniteli¤in önem kazand›¤›günümüz dünyas›nda,A400M sayesinde, TSK’n›noperasyonel kabiliyetleridaha da geliflecek ve dünya-n›n herhangi bir yerinde gö-rev icra etmesi mümkünhale gelecektir. ÇünküA400M, Kara Kuvvetleri Ko-mutanl›¤›n›n envanterindebulunan, ana muharebetanklar› hariç, tüm araç vesilah sistemlerini tafl›yabi-lecek bir yap›ya sahiptir.Uça¤›n 340 m3’lük hacmesahip kargo bölümünde, 2adet AH-1 ya da T129 taar-

ruz helikopteri; ihtiyaç nak-liye helikopteri ise UH-1H,AS-532 ya da S-70, hiç dur-maks›z›n, Türkiye’nin askerioperasyon yapt›¤› en uzaknokta olan Kabil’e kadar ta-fl›nabilir. Özellikle kara bir-liklerinin ihtiyac› çok de¤ifl-ken oldu¤undan, hacim ka-dar tafl›nabilen azami a¤›r-l›k da önem arz eder. 37 tonkapasite ile stratejik nakliyekabiliyeti haricinde, ayr›ca

taktik amaçl› 2 adet bekakabiliyeti yüksek z›rhl› per-sonel tafl›y›c› (ZPT)’yi 5000km uzaktaki cepheye, saatte700 km sürat ile savafla ha-z›r bir durumda, bir kalk›fltaulaflt›rabilir. Yine ayn› flekil-de, yüksekli¤i 3,64 m’yi afl-mayan tüm silah sistemleri-nin de sorun olmadanA400M’nin kargo k›sm›ndatafl›nabilir olmas›, topçusistemleri aras›nda, hemboyutu hem de a¤›rl›¤› ne-deniyle havadan nakli en zorolan çok namlulu roketatar(ÇNRA)’lar›n da savafla ha-

49


Airbus Military’nin Baflkan› Domingo Urena-Raso’dan (en sa¤da) program›n son durumuyla ilgili bilgi ald›k.

©M

SI

Der

gisi

A400M’nin Farnborough’daki kalk›fl› esnas›nda burnunu 45 derecelik aç›yla dikerek t›rman›fl› ve sonras›nda 120 derecelik aç›yla sa¤a do¤ru dönüflü her fleyi anlat›yordu:Türkiye’nin önemli bir rol ald›¤› Avrupa’n›n nakliye uça¤›rüyas› art›k gerçekleflmiflti.

©A

irbus M

ilitary

z›r durumda uça¤›n geniflkargo k›sm›nda tafl›nabil-mesini olanakl› hale getiri-yor. 9 adet 463L NATO pale-tini tafl›yabilecek olan

A400M, bu paletler üzerin-deki yükleri, uça¤›n kendiiçinde bulunan bir vinç sa-yesinde yükleyebilir veyaboflaltabilir. Uça¤›n perso-nel tafl›makta da kullan›la-

bilen bas›nç ayarl› kargok›sm›nda, 116 asker veyaparaflütçü tafl›nabildi¤i gibi,yaral› nakli gibi s›hhi tahliyegörevleri söz konusu oldu-¤unda, 66 adet sedye ile ka-labal›k bir s›hhiye timi nak-ledilebilir.

Ak›ll› A400MYukar›da ana hatlar›yla kul-lan›c›s›na kazand›raca¤› ka-biliyetlere de¤indi¤imizA400M’nin, Türk Hava Kuv-vetleri envanterine al›nma-s›n›n öneminden bahseder-ken basit ama son dereceönemli baz› özeliklerini veküçük s›rlar›n› da paylafl-mam›z gerekiyor. Önceliklemuharebe alan›ndaki baz›araçlar için kargo arkarampas›n›n yüksek kalabil-mesi probleminin afl›lmas›için, A400M’nin inifl tak›m-lar›n›n alçalt›lmas› ve araç-la ayn› hizaya gelmesi flek-linde bir çözüm bulunmufl.Telli uçufl sistemi sayesinde40 derece aç›yla inifle geçe-

ANAL‹Z

50


A400M’nin en önemli özeliklerinden biri; en bafl›ndan beri iki ayr› ihtiyaç olan taktik ve stratejik nakliye gereksinimlerini karfl›lamaya yönelik olarak tasarlanm›fl ilk uçak olmas›d›r.

©M

SI

Der

gisi

bilen A400M, 3,5 g’lik ma-nevralar yapabilir. 120 de-rece aç›yla dönüfl yapabilendevasa uçak, bu sayede yer-den gelebilecek düflmanatefline karfl› da çevik ma-nevralar gerçeklefltirebilir.Elektrik ve hidrolik sistem-leri yedekli olan A400M’nincamlar› ve kokpiti ise 12,7 mm’lik mühimmatadayan›kl› olmas›yla dikkatçekiyor. Ayr›ca uça¤›n oto-matik yak›t aktarma sistemisayesinde, bir yak›t depo-sunda oluflabilecek muhte-mel hasara karfl› da önlemal›nm›fl durumda.A400M’nin tasar›m›nda,uça¤›n bekas›n› en yüksekseviyede tutmak amac›yla,sald›r›lara en aç›k oldu¤uyük boflaltma esnas›nda ge-çen süreyi k›saltacak özel-

likler de dikkate al›nd›.Bunlardan biri 16 ton a¤›r-l›ktaki bir arac›, geliflmiflelektronik sistemleri saye-sinde, adeta GPS güdümlübir mühimmat› hedefe atar-cas›na, arka rampas›ndanparaflütle atabilir olmas›d›r.

Testler Halen Devam EdiyorÜretim süreci h›zla ilerleyenprogramda, test amaçl› uçaksay›s› da h›zla art›yor. Nisanay›nda ilk uçuflunu yapanMSN2’den sonra Temmuzay›nda da üçüncü uçak olanMSN3’ün ilk uçuflunu yap-mas›yla iyice h›zlanan testsüreciyle ilgili bilgi ald›¤›m›z

Airbus Military’nin Baflkan›Domingo Urena-Raso, test-lerin baflar›yla sürdü¤ünü vesöz verdikleri gibi, 2012 y›l›sonunda ilk seri üretimA400M’nin teslimini yapa-caklar› konusunda hiç flüpheolmad›¤›n› söyledi. Türki-ye’nin sergiledi¤i yap›c› tutu-mundan dolay› memnuniye-tini ifade eden Domingo Ure-na-Raso, pazarda 500 ila 700uçakl›k bir A400M nakliyeuça¤› ihtiyac› olaca¤›n› öngördüklerini de ekledi. Busay›lara ulaflmay› baflard›k-lar› takdirde, Türkiye dahiltüm ortaklar›n, yat›r›mlar›n›fazlas›yla geri alacaklar›n›nve kazanç sa¤layacaklar›n›nda alt›n› çizdi. Geçti¤imizgünlerde icra edilen Farnbo-rough Air Show’daki havagösterisini birlikte izledi¤i-miz Domingo Urena-Raso,muhtemel A400M al›c›s› ko-numunda bulunan birçok ül-keyle görüflmelerin sürdü-

¤ünü söyledi ve bu paraleldesürprizlere haz›rl›kl› olma-m›z› istedi.A400M’nin Farnborough’da-ki kalk›fl› esnas›nda burnunu45 derecelik aç›yla dikerekt›rman›fl› ve sonras›nda 120derecelik aç›yla sa¤a do¤rudönüflü her fleyi anlat›yordu.Türkiye’nin önemli bir rol al-d›¤› Avrupa’n›n nakliye uça¤›rüyas› art›k gerçekleflmifltive A400M, yeni baflar› öykü-leri yazmaya do¤ru kanatla-r›n› açm›flt›. Türk Hava Kuv-vetlerinin 100’üncü kurulufly›ldönümünü kutlayaca¤›önümüzdeki y›l içerisinde,Türk semalar›nda A400M’yigörmek, bizim için ayr› birk›vanç ve gurur kayna¤› ola-cakt›r. Bu projede yer alanve baflar›ya ulaflmas› içinemek harcayan bütün ku-rum ve kurulufllar›m›z› ve bukurum ve kurulufllar›m›zdagörev yapan her seviyedekiilgili personelimizi kutlar›z.

51


Milli SavunmaBakan›m›z Vecdi Gönül,Farnborough’da ziyaret

etti¤i A400M’ninkokpitinde uçak

hakk›nda bilgi al›yor.©M

SI

Der

gisi

©A

irbus M

ilitary

Zuhal ESEN: Öncelikle Indra hakk›nda k›saca bilgi verir misiniz?Manuel FLECHA: Indra, 30.000’denfazla çal›flan› olan ve y›ll›k yaklafl›kolarak 2,5 milyar avro ciro yapan birfirma. Neredeyse 100’den fazla ülkedefaaliyet gösteriyoruz. Kendimizi bir ITflirketi olarak tan›ml›yoruz ve 3 anadalda çal›flmalar›m›z var; sivil uygula-malar, ulafl›m ve trafik ve savunma.Y›ll›k ciromuzda bu 3 alan›n eflit pay›oldu¤unu söyleyebilirim.

Zuhal ESEN: Indra’n›n bugüne kadar Türkiye’de gerçeklefltirdi¤i faaliyetleri ve Türkiye stratejisi hakk›nda neler söyleyebilirsiniz?Manuel FLECHA: Biraz geçmifle bak-mak gerekiyor tabii. Türkiye pazar›na ilkgiriflimiz, yaklafl›k15 y›l kadar önce TürkHava Kuvvetlerinin ihtiyaçlar› kapsa-m›nda ‹spanyol CASA firmas›ndanCN-235 uçaklar›n›n sat›n al›nmas› süre-cinde oldu. Türk Hava Kuvvetlerinin ala-ca¤› 52 adet nakliye uça¤›n›n 11 tanesin-de elektronik harp özelli¤i olacakt›. Bizde savunma elektroni¤i üreten bir firmaolarak elektronik harp çözümlerimizleprojenin bu k›sm›nda yer almak istedik.Böylece Türkiye’de savunma sanayisin-deki yetkili mercilerle ilk temas›m›z ku-rulmufl oldu. Fakat baflar›l› olamad›k.Bu ihaleyi ‹srailli bir firma kazand›.Daha sonra Türkiye’de baz› önemli pro-jelerde rol ald›k. Son y›llarda Türkiye’dedahil oldu¤umuz projelerden bir tanesiDevlet Hava Meydanlar› ‹flletmesi (DHM‹)için yürüttü¤ümüz11 farkl› yere konufl-land›r›lacak olan 23 radar›n modernizas-yonunu içeren Hava Trafik GözetlemeA¤› projesi. Hatta ilk 2 radar› Temmuz ay›içerisinde teslim ettik. Bunun yan› s›raKara Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri içinBlack Hawk ve Seahawk helikopter pilot-lar›n›n e¤itiminde kullan›lacak 2 tane si-mülasyon merkezinin kurulumunda gö-rev ald›k. Bu projede HAVELSAN için ça-l›flt›¤›m›z› da belirtmeliyim. Tüm bu pro-jeler, asl›nda Türkiye’de nas›l bir gelecektasarlad›¤›m›z› gösteriyor; yerel firma-larla ifl birli¤i yapmak ve teknoloji trans-ferleri gerçeklefltirmek, geliflmekte olanpazara girebilmek için izledi¤imiz strate-jilerimiz aras›nda.

Son olarak da yaklafl›k 6 ay önce SSMtaraf›ndan KBRN mobil arazi laboratu-var› projesi için seçildik.

Zuhal ESEN: Konuyu açm›flken KBRNMobil Arazi Laboratuvar› Projesi kapsam›nda, yerli imkânlar›n kullan›m›n›öngörecek flekilde Indra ile Mart ay›ndasözleflme imzaland›. ‹halede Indra’y› teklif veren rakiplerine göre avantajl› k›lan unsurlar nelerdi?Manuel FLECHA: KBRN çözümlerinde17 y›ldan fazla tecrübesi olan Indra, bil-di¤iniz gibi 6 Ocak’ta Savunma Sanayii

‹cra Komitesi taraf›ndan Mobil Arazi La-baratuvar› projesinin isterlerini karfl›la-yabilen en uygun firma olarak seçildi vesizin de söyledi¤iniz gibi 10 Mart’ta dasözleflmeyi imzalad›k. Burada Indra’n›nTürk Ordusunun ihtiyaçlar› ve istekleri-ne uyarlanabilir çözümler sunmas›,Kongsberg ve Thales gibi güçlü rakiple-rimiz olmas›na ra¤men ihaleyi kazan-mam›zda önemli rol oynad›. Ayr›ca kon-trat ile tan›mlanan görevlerimizde NUROL Makina, baz› mekanik görevleriüstlenerek bu projede en önemli yerelalt yüklenicimiz olacak.

RÖPORTAJ

52


Muharebe ortam›ndaki tehditlerin giderek daha da asimetrik hale gelmeye bafllad›¤›günümüzde, Kara Kuvvetleri Komutanl›¤›n›nkimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer (KBRN)harp maddelerinin ve zehirli endüstriyel maddeler(ZEM)'in tespit, analiz ve tan›mlamas›na yönelikKBRN savunmas› ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas› için‹spanyol Indra firmas› ile Savunma SanayiiMüsteflarl›¤› (SSM) aras›nda, 10 Mart’ta bir sözleflme imzaland›. Projenin detaylar› vefirman›n Türkiye pazar›na yönelik stratejilerihakk›nda Indra’n›n Genel Müdürü Manuel Flecha’dan bilgi ald›k.Zuhal ESEN / [email protected]

Indra, Türkiye’deTeknoloji Ortaklar› Ar›yor

©M

SI

Dergisi

Avantajlar›m›za gelince… Çözümlerimi-zin en önemli faydalar›ndan biri hareketkabiliyeti; bir yerden bir yere etkili,özerk ve h›zl› bir flekilde nakledilebilirolmas›. Bununla beraber bir konteyneriçerisine entegre edilecek olan bu labo-ratuvar; helikopter, kargo uça¤› veya birkamyon ile muharebe sahas›na nakledi-lebilecek. Çözümlerimiz, oparatörleretemiz ve güvenli bir çal›flma ortam› sa¤-laman›n yan› s›ra laboratuvarlar, isternükleer olsun ister kimyasal, tehdidindo¤as›n› önemsemeksizin 6 saat içindenumunelerin tahlil ve tespit edilmesineolanak sa¤l›yor. Sistem bir de dahili veharici alanlar aras›nda, olas› bir zehirlimadde transferinin önlenmesi için ar›n-d›r›c› dufllar bulunduruyor.Indra’n›n KBRN mobil laboratuvar çözü-mü, kullan›m kolayl›¤› sayesinde askeribirimlerin yan› s›ra sivil sektör taraf›n-dan da tercih ediliyor. Biz her dört tehditiçin tek bir çözüm sunuyoruz; ama bu-nun yan› s›ra kimyasal, biyolojik, radyo-lojik ve nükleer tehditlerin her biri içinfarkl› ve özel platform sunma kabiliyeti-ne de sahibiz.

Zuhal ESEN: Peki KBRN projesinin tahmini bütçesi ve takvimi ile ilgili bilgiverebilir misiniz?Manuel FLECHA: Tabiî ki… ‹lk sistemiçin imzalanan kontrat bedeli 4 milyondolar. Böyle bak›ld›¤›nda çok büyükbir proje gibi gözükmüyor, fakat butek bir ünite için. Türk Silahl› Kuvvet-lerinin ihtiyaçlar› paralelinde 20 üni-teye kadar al›m yapmas› söz konusu.Uygulama süresi olarak da 18 ay ön-görüyoruz.

Zuhal ESEN: Bu projede yerlilik oran›n›nyüzde kaç olmas›n› öngörüyorsunuz?Manuel FLECHA: KBRN projesine yer-li kat›l›m oran›n›n yüzde 30 olmas›planlan›yor. Yüzde 23’lük k›sm› ise KOB‹ ölçe¤indeki firmalar›n kat›l›m› ileolacak.

Zuhal ESEN: Proje kapsam›nda tedarik edilecek KBRN Mobil Arazi Laboratuvar› hakk›nda detayl› teknik bilgi verir misiniz? Daha önce Indra baflka bir ülke ordusu için benzeri birproje yürüttü mü?

www.savunmahaber.com

Indra'n›n KBRN çözümünün, KBRN tehditlerine ek olarak patlay›c› tehditlerini de analiz edebilecekflekilde gelifltirilmifl versiyonu, Avrupa Komuta Kontrol Sistemi'nde kullan›lmak üzere Avrupa SavunmaAjans› EDA taraf›ndan seçildi.

Savunma Sanayii Müsteflarl›¤› ve Indra aras›ndakisözleflme 10 Mart'ta imzalanm›flt›.

©In

dra

©A

mer

ikan

Don

anm

as›©

TSK

Manuel FLECHA: Basitçe 6x6 bir kam-yona entegre edilecek ISO20’’ standart-lar›na sahip bir konteyner asl›nda. Hava-daki KBRN kirlenmesini veya bir parçatoprak numunesi al›narak topraktakikirlenmeyi farkl› araç gereçler kullana-rak analiz edecek mobil bir laboratuvar.Bu proje için, dünyada bugüne kadar se-çilmifl en iyi teknolojik donan›m oldu¤u-nu rahatl›kla söyleyebilirim. Çok yeni birteknoloji olmas›na ra¤men bu alandaciddi bir tecrübeye sahibiz. Daha öncedebenzer KBRN projeleri kapsam›nda ‹s-panya ve Bulgaristan’a çeflitli sistemlergelifltirerek teslim ettik. Ayr›ca Indra’n›nKBRN çözümü, gelecekte Avrupa Ko-muta Kontrol Sistemi’nin KBRN tehdit-lerine ek olarak patlay›c› tehditlerini deanaliz etmek üzere Avrupa SavunmaAjans› (European Defence Agency / EDA)taraf›ndan seçildi. EDA taraf›ndan gö-revlendirildi¤imiz bu proje, Indra’n›nKBRN ve patlay›c› tehditleri ile mücade-le sistemlerindeki teknolojik kapasitesi-ni ve uluslararas› rekabet gücünü tas-dikler nitelikte. Bu alandaki tecrübeleri-mizi göz önünde tutarsak, Avrupa’n›nbaz› ülkelerine Radyolojik Alarm A¤lar›kurmam›z da söz konusu olabilir.

Zuhal ESEN: Indra’n›n Türkiye pazar›nayönelik gelecek planlar› ve beklentilerinizhakk›nda neler söyleyebilirsiniz?Manuel FLECHA: Indra’n›n sahip oldu-¤u en genifl pazarlar, genellikle gelifl-mifl ülkelerde veya yüksek geliflme h›z›-na sahip ülkelerde. Bunlar talep ettikle-ri yüksek teknolojili çözüm ve servislerile Indra’n›n tedariklerini de etkileyenülkeler. 2010’nun ilk çeyre¤inde flirketi-mizin uluslararas› gelirinin yüzde 17artt›¤› ve bunun, 2009’la k›yaslad›¤›m›z-da, toplam ciromuza yüzde 40’l›k bir ar-t›fl olarak yans›d›¤› düflünülürse Türki-

ye’nin yüksek büyüme potansiyeli ile In-dra için ne kadar önemli ve stratejik birpazar oldu¤u daha rahat anlafl›labilir.Bu paralelde ilk olarak Ankara’da birofis açt›k; yani burada kal›c›y›z. ‹leriyedönük düflündü¤ümüz birçok plan›m›zvar. Örne¤in Türkiye ile beraber, TürkCumhuriyetleri ve di¤er Orta Do¤u ülke-lerinde yürütülebilecek projelerde iflbirli¤i yapabilece¤imizi düflünüyoruz.Çok daha uzun vadeli bir düflünce amaTürk hükümeti bir gün olur da savunmasanayisini özellefltirmeyi düflünürse, bizbunun bir k›sm›na talip olabiliriz.

Zuhal ESEN: Anlafl›lan Türkiye’de büyümeyi ve yat›r›m yapmay› düflünüyorsunuz. Bu paralelde nas›l bir büyüme öngörüyorsunuz ve hangi alanlara yat›r›m yapacaks›n›z?Manuel FLECHA: Her ne kadar, bugünekadar Türkiye’de, ulafl›m ve savunmaalan›nda yapt›¤›m›z projelerle ad›m›z›duyurmufl olsak da gelecekteki olas›l›k-lar›n çok büyük ve çeflitli oldu¤unu de-¤erlendiriyoruz. En baflta da söyledi¤imgibi Indra’n›n ilgi alan›na giren 3 önemlikonu var; IT, savunma, ulafl›m ve trafik.Biz Türkiye’de bu alanlar›n hepsinde or-tak teknolojik projeler gelifltirmek içinsürekli yetkili makamlar ve firmalar ileifl birli¤i f›rsatlar›n› araflt›r›yoruz.Sonuçta biz helikopter, denizalt› ya datank tedarik etmiyoruz; bunlar›n alt sis-temlerini; teçhizat tedarik ediyoruz. Buparalelde de Türk Savunma Sanayisi’ninönde gelen firmalar›yla sürekli ifl birli¤iaray›fl› içindeyiz. Özellikle ASELSAN veHAVELSAN ile ifl birli¤imizi gelifltirmeyeçal›fl›yoruz; bunu resmi makamlar dadestekliyor. Çünkü biz teknoloji orta¤›olarak çal›flmak istiyoruz.Örne¤in ASELSAN ile ana muharebetank› projesi kapsam›nda bu tanklara

entegre edilecek olan dost düflman ta-n›ma (IFF) sisteminin gelifltirilmesindeberaber çal›flmak için görüflmelere de-vam ediyoruz. Burada tam bir teknolojitransferi söz konusu olacak ve bütün ifliASELSAN yapacak.

Zuhal ESEN: Peki bu teknoloji transferiniçeri¤i hakk›nda bilgi verebilir misiniz?Manuel FLECHA: fiu an için net bir fleysöylemem pek do¤ru olmaz ama özetleflunu söyleyebilirim ki kendimize bir ra-kip yaratm›fl olaca¤›z.

Zuhal ESEN: Verdi¤iniz tüm bilgiler içinteflekkür ederiz. Eklemek istedi¤inizbaflka bir fley var m›?Manuel FLECHA: Son olarak flunu söy-lemek isterim, yapt›¤›n›z ifli çok takdirediyorum ve devam etmenizi isterim.Çünkü savunma teknolojileri bu ülkedeçok önemli ve bu konuda kamuoyunu bi-linçlendirmeye devam etmelisiniz. Za-man ay›rd›¤›n›z ve flirketimize ilgi gös-terdi¤iniz için teflekkür ederim.

RÖPORTAJ

54


Manuel Flecha

Kimdir?

Indra’n›n Genel Müdürü olan Manuel Flecha,90’l› y›llardan bu yana firman›n Türkiye’dekitüm faaliyetlerini yürütüyor. ‹spanya’n›nBilbao Üniversitesinde mühendislik e¤itimialan Flecha, profesyonel ifl hayat›nda, çelikfabrikas› tasar›m›ndan enerji tasarrufu programlar›na kadar çok çeflitli mühendislikprojelerinde görev ald›. Daha sonra savunma ve çift kullan›ml› teknolojilerinpazarlanmas› ve gelifltirilmesi alan›ndaçal›flmaya bafllayan Manuel Flecha, ABD ve Avrupa ülkeleri ile ifl birli¤i içerisinde,kariyerine Eurofighter ve Harrier savafluça¤› gibi büyük projelerin sorumlulu¤unualarak devam etti. 59 yafl›nda olan Flecha,evli ve 2 çocuk babas›.

©M

SI

Dergisi

©A

merik

an D

on

anm

as›

Rakibi YokTÜB‹TAK UEKAE, k›sa ad›TAÇEK olan, Tafl›nabilir Çev-rimd›fl› Kripto Cihaz›’n›n ta-sar›m›na, 2000’li y›llar›n ba-fl›nda milli olarak gelifltire-rek Türk Silahl› Kuvvetlerininkullan›m›na sundu¤u M‹LOF

projesinde edindi¤i deneyim-den de yararlanarak 2007 y›-l›nda bafllad›. NATO’nun“Çevrimd›fl› Dosya Kriptola-ma” ihalesi sürecinde, bafl-lang›çta TAÇEK’in rakibi du-rumunda olan di¤er ürünler,gerek teknik k›s›tlar gerekse

takvim k›s›tlar› nedeniyle,ihaleden çekildiler. BöyleceTAÇEK, teknik flartnameninbütün gereklerini sa¤layabi-

len tek ürün olarak yolunadevam etti. Sistem, geçti¤i-miz Ocak ay›nda, NATO’nunNIATC (NATO Information

ÖZEL HABER

56


NATO’nun, kullanmakta oldu¤u çevrimd›fl› (offline) kripto sistemini yenilemek amac›yla, 2007 y›l›nda açt›¤›, “Cosmic Top Secret”(Kozmik Çok Gizli) dahil, tüm NATOgizlilik seviyelerini kapsayan“Çevrimd›fl› Dosya Kriptolama”ihalesinde rakipsiz kalan TÜB‹TAK UEKAE, son dönemde gelifltirerek NATO’nun kullan›m›nasundu¤u ürünlere bir yenisini daha eklemeye haz›rlan›yor…Naile ASLAN / [email protected]

TÜB‹TAK UEKAE Bir Türk Ürününü Daha

NATO’ya GönderiyorGenel özellikler Kolay tafl›nabilirlik, katlanabilir ekran, dahili batarya

Güvenlik özellikleri Tam k›rm›z›-siyah ayr›m›

Kritik kontrollerin tümünün donan›mda yap›lmas›

Aç›k anahtarlara donan›m d›fl›ndan eriflimin

mümkün olmamas›

Acil silme

Güvenlik kay›tlar›

fiifreleme 2 GB veriyi flifreleme / çözme

fiifreleme h›z› 80 Mbit/s flifreleme / çözme h›z›

Anahtar NATO ve milli sistemlerle uyumlu "secure key fill device"

ile ilklendirme

Anahtarlar›n flifreli olarak da¤›t›lmas›

‹lklendirme anahtarlar›n›n cihaz kapal› iken (en az)

1 ay tutulabilmesi

Eriflim denetimi Parola, ak›ll› kart (opsiyonel) ve parmak izi (opsiyonel)

I/O arayüzleri K›rm›z› tarafta 1, siyah tarafta 2 adet USB 2.0 High Speed

I/O arayüzü (480 Mb/s)

DS101 anahtar yükleme arayüzü

Güncelleme fiifreli ve imzal› yaz›l›m güncelleme

TEMPEST EMI/EMC SDIP-27 Level-A

Kullan›c› arabirimi 12" ekran, Türkçe klavye, dahili dokunmatik fare,

harici ekran, klavye (USB) ve fare (USB) kullanabilme

Kolay kullan›labilir grafik arayüzü

Güç beslemesi 9-36 V DC besleme gerilimi ile çal›flabilme

24 V DC ç›k›fl gerilimine sahip 90-220 V AC 47-63 Hz adaptör

Pil ile 30 dakika (en az) çal›flabilme

Çevresel koflullar

Çal›flma s›cakl›¤› 0oC ile +50oC aras›

Depolama s›cakl›¤› -20oC ile -65oC aras›

Ba¤›l nem +40oC s›cakl›kta yüzde 90

Fiziksel boyutlar Masaüstü kullan›ma uygun

Ölçüler 330x285x85 mm (g x d x y)

A¤›rl›k < 9kg

Assurance Technical Center)birimi taraf›ndan yap›lan,teknik ve operasyonel ihtiya-ca uygunlu¤un de¤erlendiril-di¤i OPEVAL testlerini de ba-flar›yla tamamlad›ktan son-ra, NATO’dan gelen ek istek-leri karfl›layacak flekilde ge-lifltirildi. Gelinen noktada,NIATC’nin, önümüzdekiEkim ay›nda, ürüne iliflkinson testleri de tamamlamas›bekleniyor. Öte yandan, TAÇEK’in, NATO'nun tedarikedece¤i bilgi güvenli¤i ürün-lerini de¤erlendiren SECAN(Security Evaluation Agency)birimi taraf›ndan yap›lan de-¤erlendirme sürecinde desona yaklafl›ld›. Bu testlerintamamlanmas›n›n ard›ndanda ihale sürecinin sonuçlan-mas› bekleniyor.

TAÇEK’in Temel Özellikleri"Kozmik Çok Gizli" dahil,tüm gizlilik derecelerindekibilgiyi flifreleyerek güvenli

bir flekilde saklamaya veyaaç›k kanallardan iletmeyeuygun hale getiren çevrimd›-fl› bir sistem olan TAÇEK, sa-y›sal ortamda bulunan hertürlü veri dosyas›n›, USB bel-lek veya CD/DVD üzerindenyüksek h›zda flifreleyebiliyorve çözebiliyor. Cihaz üzerin-de, kullan›c› eriflim denetimiiçin karmafl›k parolalara ekolarak tercihe ba¤l› parmakizi veya ak›ll› kart da kullan›-labiliyor. Ayr›ca cihaz üzerin-de yap›lan her türlü iflleminflifreli olarak da kaydedilme-si sayesinde, gerekti¤inde,merkezden tan›mlanan özelbir kullan›c› taraf›ndan kay›t-lar incelenebiliyor ve d›flar›aktar›labiliyor.Cihaz›n ilklendirme ifllemi,NATO ve milli sistemlerleuyumlu olarak "GüvenliAnahtar Yükleme Cihaz›"(secure key fill device) ile ya-p›l›yor. Periyodik anahtaryüklemesi ise flifreli olarakyerel yönetici taraf›ndan USB

bellek veya CD/DVD kullan›-larak gerçeklefltiriliyor.Ürünün di¤er temel özel-likleri flöyle:■ K›rm›z› siyah ayr›m›na

dayal› tasar›m,■ Donan›msal Kripto

Modülü,■ Donan›msal Rastsal Say›

Üreteci,■ Kripto Tetikleme Anahtar›

korumal› anahtar belle¤i,■ NATO ve M‹LL‹ DTD (Data

Transfer Device / Veri Aktar›m Cihaz›) cihazlar›ndan anahtaryükleme,

■ Acil silme ve kurcalamaanahtar› gibi güvenlik önlemleri,

■ Merkez imzal› ve flifrekorumal› yaz›l›m güncelleme,

■ Farkl› güvenlik seviyelerinde kullan›c›lar›nyetkilendirilmesi.

COMSEC, EMI/EMC ve TEMPEST güvenli¤ine yönelikk›rm›z› / siyah ayr›m›na daya-

nan bir mimari göz önüne al›-narak tasarlanan TAÇEK,TEMPEST bak›m›ndan, SDIP-27 Level A standartla-r›yla da uyumlu bir cihaz.Yine TÜB‹TAK UEKAE tara-f›ndan gelifltirilen bir adet“Anahtar Yönetim Merkezi”ve birden çok “Kripto Uç Bi-rimi”nden oluflan TAÇEKsistemi, gönderen-alan çift-lerine özel anahtar kullan›-m›na izin veren mimarisi vedonan›m kontrolü öncelikligüvenlik tedbirleriyle, çev-rimd›fl› kripto ihtiyac› içinideal bir çözüm olarak öneç›k›yor.

Kara konufllu ortamenzilli hava savun-ma füze sistemlerinin

muharebe sahas›nda yayg›nolarak kullan›lmaya bafllan-mas›, 1950’li y›llar›n ortala-r›ndan sonra gerçekleflti.ABD’nin yüksek irtifalardauçan bombard›man ve keflifuçaklar›n›n, ülkenin kuze-yindeki genifl boflluklar› kul-lanarak iç bölgelere nüfuzetmesini engellemeye çal›-flan Sovyet Ordusu, söz ko-nusu sorunun üstesinden

gelmek için S-75 Dvina (NATO kod ad›: SA-2 Guideline)olarak adland›r›lan ortamenzilli hava savunma füzesistemini gelifltirdi. ‹lk kez1957 y›l›nda hizmete girenS-75 Dvina, yerden radargüdümlü olup, 190 kg’l›kparça tesirli yüksek infilakl›bir harp bafll›¤›yla donat›l-m›flt›. Azami etkili menzili

ANAL‹Z

58


Kara Konufllu Orta Menzilli Hava

Savunma Füze Sistemlerive TürkiyeGeçmiflte yaflanan muharebelerden

elde edilen deneyimler, baflar›l› bir hava savunmas›n›n, farkl› irtifa ve menzil özelliklerine sahip hava savunmafüzeleri ile uçaksavar toplar›n›n iç içegeçmifl daireler fleklinde oluflturaca¤›kademeli bir savunma flemsiyesisayesinde gerçeklefltirilebilece¤ini gösterdi. Uzun y›llard›r hava savunmaimkân ve kabiliyetlerini artt›rmak içinçal›flmalar yürüten Türkiye de 15 Haziran 2010’da toplanan SavunmaSanayii ‹cra Komitesi (SS‹K)’te, sözkonusu flemsiyenin önemli unsurlar›ndanbiri olan, kara konufllu orta irtifa havasavunma füze sisteminin, milli imkânlarkullan›larak yurt içinde gelifltirilmesiniöngören proje için ASELSAN ilesözleflme imzalanmas›na karar verdi.

©M

BD

A

Cenk ÖZGEN* / [email protected]*Uluda¤ Üniversitesi Atatürk ‹lkeleri ve ‹nk›lâp Tarihi Bölümü Okutman›

50.000 m olan ve 22.000 mirtifadaki hedefleri vurabilenS-75 Dvina, Sovyetler Birli¤id›fl›nda, çok say›da ülkeninsilahl› kuvvetleri taraf›ndanda hizmete al›nd›. Günü-müzde ciddi bir tehdit olufl-turmamakla birlikte, S-75Dvina hala birçok ülkeninenvanterinde yer almaya de-vam etmektedir.

Yar›fl Bafll›yorHer ne kadar bafllang›çtaNATO taraf›ndan fazla ciddi-ye al›nmasa da Sovyetler Bir-li¤i hava sahas›nda yüksekirtifada uçan ABD’ye ait bir

U-2 keflif uça¤›n›n, 1 May›s1960’ta, S-75 Dvina taraf›n-dan vurularak düflürülmesi,bir anda tüm gözlerin bu sis-temin üzerine çevrilmesineneden oldu. Tarihe “U-2 Ola-y›” olarak geçen ve ABD ileSovyetler Birli¤i aras›nda bü-yük bir diplomatik krizin ya-flanmas›na yol açan bu olay-da, S-75 Dvina’n›n gösterdi¤ibaflar›l› performans, ortamenzilli hava savunma füzesistemlerinin geliflimindeönemli bir dönüm noktas›teflkil etti. ‹zleyen süreçte,gerek NATO gerekse de Var-flova Pakt›’nda çok say›da ye-

ni çözüm birbiri ard›na hiz-mete al›nd›.Bu kapsamda verilebilecekörneklerden birisi olan MIM-23 HAWK’›n gelifltirme çal›fl-malar›na 1952 y›l›nda bafl-land›. MIM-23 HAWK ayn› za-manda Bat›’n›n ilk operasyo-nel kara konufllu orta men-zilli hava savunma füze sis-temi oldu. 1959 y›l› itibariyleAmerikan Ordusunda hiz-

mete giren ve gösterdi¤i ba-flar›l› performansa paralelolarak ço¤unlu¤u NATO üye-si olmak üzere, 24 ülkeninhava sahas›n›n korunmas›sorumlulu¤unu üstlenenMIM-23 HAWK, yar› aktif ra-dar güdüm teknolojisininkullan›ld›¤›, ilk Bat›l› havasavunma füze sistemi olmaunvan›n› da elinde bulundur-maktad›r. Azami etkili men-zili 40.000 m olan ve 12.000m irtifadaki hedeflere karfl›etkili olabilen MIM-23HAWK; lançer, komuta-kon-trol ve radar sistemlerininayr› ayr› treylerler üzerineyerlefltirildi¤i, çekili bir tasa-r›ma sahiptir.Söz konusu tasar›m›n avan-tajlar›ndan birisi, hareket ka-biliyetinin yüksek olmas›d›r.Bir di¤er avantaj› ise yerleri-nin kolay tespit edilmesi se-

bebiyle düflman taarruzlar›-na aç›k olan sabit sistemlerinaksine, arazide yer de¤ifltir-me ve gizlenme imkânlar›n›nfazlalaflmas›, dolay›s›yla be-ka kabiliyetinin artmas›d›r.Seri üretime girdi¤i dönem-den sonra ortaya ç›kan yenirisk ve tehdit alg›lamalar›naparalel olarak sürekli geliflti-rilen HAWK sistemi, 1972 y›-l›nda hayata geçirilen I-HAWK program› kapsam›n-da; motor ve güdüm sistemigelifltirilmifl yeni füzelerledonat›ld›¤› gibi 30 metre gibidüflük irtifalarda seyreden

hedeflere karfl› da kullan›la-bilme imkân›na kavufltu.1980’li y›llarda yürürlü¤e so-kulan 3 aflamal› HAWK PIPprogram› kapsam›nda etkin-li¤i daha da artt›r›lan sistemüzerinde yap›lan iyilefltirmeçal›flmalar›n›n sonuncusuise HAWK-XXI oldu. X ban-d›nda çal›flan 3 boyutluAN/MPQ-64 Sentinel havasavunma radar› ve yeni At›flKontrol Merkezi ile dikkatçeken HAWK-XXI, mevcut ya-r› aktif radar güdümlü füze-lere ek olarak aktif radar gü-dümlü AMRAAM orta men-zilli hava savunma füzeleriile k›sa menzilli k›z›l ötesi(IR) güdümlü hava savunmafüzelerinin de atefllenmesineimkân vermektedir.

59


©R

om

anya

Hav

a K

uvvet

leri

MBDA’n›n orta menzilli hava savunma füze sistemleripazar›ndaki iddial› oyuncusu Spada 2000

S-75 Dvina

Amerikan Ordusunun 2002y›l›nda hizmet d›fl›na ç›kar-d›¤› HAWK sistemi, hâliha-z›rda çok say›da silahl› kuv-vetlerin envanterinde aktifgörev yapmaya devam et-mektedir. Ancak söz konususistemlerden modernizeedilmeyenlerin, yak›n birgelecekte yerini daha mo-dern çözümlere b›rakaca¤›de¤erlendirilmektedir.S-75 Dvina’n›n baflar›s›n›izleyen süreçte hizmete gi-ren çözümlerden bahsetti-¤imiz bu bölümde verilebi-lecek örneklerden bir di¤e-ri ise yine Sovyetler Birli¤itaraf›ndan gelifltirilen S-125 Pechora (NATO kod ad›:SA-3 Goa)’d›r. ABD’nin MIM-23 HAWK sis-teminin muadili olarak ni-telendirebilece¤imiz S-125Pechora, ilk kez 1961 y›l›n-da hizmete girmifltir. Yer-den radar güdümlü olan veazami 25.000 m etkili men-zili bulunan S-125 Pechora,18.000 m irtifada uçan he-defleri imha edebilmekte-dir. Kullan›m kolayl›¤›yladikkat çeken S-125 Pecho-ra, P-15 arama radar›,PRV-11 irtifa ölçme radar›ve Low Blow at›fl kontrolradar›yla donat›lm›flt›r. Ay-n› anda 2 hedefe angajeolabilen S-125 Pechora’n›nsabit ve modifiye edilmiflZIL-131 (6x6) ya da ZIL-157(6x6) serisi kamyonlar üze-rine monte edilmifl versi-yonlar› bulunmaktad›r. Hiz-mete girdi¤i dönemden iti-baren sürekli olarak gelifl-tirilen S-125 Pechora, bu-gün çok say›da ülkenin ha-va savunmas›nda kullan›l-maya devam etmektedir.

Konsept De¤iflikli¤iMuharebe sahas›nda hare-ket kabiliyetinin giderekönem kazanmas› ve orta veyüksek irtifalarda hava sa-vunma füze sistemlerindenkaynaklanan tehditten dolay›hava taarruzlar›n›n giderekartan oranda alçak irtifalar-dan yap›lmaya bafllanmas›,hava savunma konseptlerineegemen olan anlay›flta baz›de¤iflikliklerin yap›lmas›n›

da beraberinde getirdi. Özel-likle Vietnam ve Arap-‹srailsavafllar›ndan elde edilendeneyimler ›fl›¤›nda, baflar›l›bir hava savunmas›n›n, farkl›irtifalar› kapsayan farkl›menzillere sahip hava sa-vunma füzeleri ile uçaksavartoplar›n›n iç içe geçmifl da-ireler fleklinde oluflturaca¤›kademeli bir savunma flem-

siyesi sayesinde gerçekleflti-rilebilece¤i düflüncesi genelkabul gördü. Ortaya ç›kan ye-ni harekât ihtiyaçlar› do¤rul-tusunda da hava savunma si-lah sistemlerinde baz› de¤i-flikler yap›lmas› gündemegeldi.Kademeli hava savunmaflemsiyesinin önemli unsur-lar›ndan birini teflkil eden or-ta menzilli hava savunma si-lah sistemlerinde yap›lan de-¤ifliklikler söz konusu oldu-¤unda, dikkati çeken ilk ge-liflme, hareket kabiliyetininön planda ç›kt›¤› kunda¤› mo-torlu sistemlerin hizmeteal›nmas› oldu. Bunun anlam›,o güne kadar a¤›rl›kl› olarakcephe hatt›n›n gerisinde yeralan stratejik öneme sahiptesislerin savunulmas› ama-c›yla kullan›lan orta menzillihava savunma

ANAL‹Z

60


Ermenistan Ordusunun envanterinde yer alan S-125Pechora orta menzilli hava savunma füzeleri

Raytheon ve Kongsberg firmalar›n›n birlikte

gelifltirdikleri HAWK-AMRAAM

çözümü

©R

ayth

eon

©E

rmen

istan S

avun

ma B

akan

l›¤›

füze sistemlerinin, art›k cep-he hatt›nda yer alan birlikle-rin savunulmas› amac›yla dakullan›lacak olmas›yd›. Bunoktadaki bir di¤er dikkat çe-kici geliflme ise çok alçak irti-fadan yaklaflan uçaklara vemuharebe sahas›nda kulla-n›m alan› giderek yayg›nla-flan helikopterlere karfl› ortamenzilli hava savunma füzesistemlerinin etkinli¤inin art-t›r›lmas›yd›.

Yeni Tasar›mlarOrtaya ç›kan yeni risk ve teh-dit alg›lamalar› ›fl›¤›nda ge-lifltirilen çözümler söz konu-su oldu¤unda akla ilk gelensistem, hiç flüphesiz SovyetOrdusu’nda hizmete giren2K12 Kub (NATO kod ad›: SA-6Gainful)’dur. 1968 y›l›nda seriüretimine bafllanan ve 1973Yom Kippur Savafl›’nda ‹srailHava Kuvvetlerine en çok ka-y›p verdiren hava savunmasistemi olmas›yla tüm dik-katleri üzerine çeken 2K12Kub, cephe hatt›nda bulunanbirlikleri hava taarruzlar›n-dan korumak için gelifltiril-mifltir. Taarruzda ok bafl› ola-rak tan›mlanabilecek uç cep-hede yer alan z›rhl› birliklerleberaber hareket edebilecekflekilde tasarlanan 2K12 Kub,bu amaçla radar ve lançerünitelerinin paletli araçlarüzerine flekillendirildi¤i kun-da¤› motorlu bir yap›ya sa-hiptir. Yerden radar güdümlü3M9 füzeleriyle donat›lan herbir 2K12 Kub lançerinde at›flahaz›r 3 adet füze bulunmak-tad›r. 59 kg’l›k parça tesirliyüksek infilakl› harp bafll›¤›tafl›yan ve 50 ila 12.000 m ir-tifa aral›¤›ndaki hedeflerekarfl› kullan›labilen bu füze-ler, azami 24.000 m etkilimenzile sahiptir. Hizmetegirdi¤i dönemden itibarensürekli olarak gelifltirilen veSovyetler Birli¤i (bugün Rus-ya) d›fl›nda, aralar›nda kom-flular›m›z›n da yer ald›¤› 21ülkenin silahl› kuvvetlerininenvanterine giren 2K12Kub’un en son versiyonu2K12M4 Kub-M4 olarak ad-

land›r›lmaktad›r. Çok alçak-tan yaklaflan tehditlerle baflaç›kabilecek flekilde tasarla-nan 2K12M4 Kub-M4, 30 ila14.000 m irtifa aral›¤›nda kul-lan›labilen ve azami 28.000 metkili menzile sahip 3M9M4füzeleriyle donat›lm›flt›r.1960’l› y›llar›n sonlar›nda2K12 Kub’u muharebe saha-s›na süren Sovyetler Birli¤i,takvimler 1980 y›l›n› göster-di¤inde ise yeni bir orta men-zilli hava savunma füze siste-mini hizmete ald›: 9K37 Buk(NATO kod ad›: SA-11Gadfly). 2K12 Kub’dan eldeedilen tecrübeler ›fl›¤›ndagelifltirilen ve öncelikli görevicephe hatt›nda bulunan bir-likleri hava taarruzlar›ndankorumak olan 9K37 Buk,dünyan›n en geliflmifl ortamenzilli hava savunma füzesistemleri aras›nda yer al-maktad›r. Selefi 2K12 Kub gi-bi kunda¤› motorlu bir tasa-r›ma sahip olan, ancak onanazaran arazide hareket ka-biliyeti daha yüksek z›rhl› birplatform üzerinde flekillendi-

rilen 9K37 Buk, 3M9 serisifüzelere ek olarak yerden ra-dar güdümlü 9M38 füzelerinide ateflleyebilmektedir. Hiz-mete girdi¤i dönemden itiba-ren sürekli gelifltirilen 9K37Buk’un en son versiyonu9K37M2 Buk-M2 (NATO kodad›: SA-17 Grizzly) olarak ad-land›r›lmaktad›r. Ayn› anda 6hedefe angaje olabilen9K37M2 Buk-M2, 70 kg’l›kparça tesirli yüksek infilakl›harp bafll›¤› tafl›yan yar› aktifradar güdümlü 9M317 füze-leriyle donat›lm›flt›r. 30 ila25.000 m irtifa aral›¤›ndakihedeflere karfl› kullan›labi-len ve azami 50.000 m etkilimenzile sahip olan bu füze-lerin, ilk at›flta vurufl ihtima-linin uçaklar için yüzde 60-90, helikopterler için yüzde30-70, seyir füzeleri içinseyüzde 40 oldu¤u ifade edil-mektedir. Buk serisi hava sa-vunma füze sistemleri, bu-gün, Rusya d›fl›nda çok say›-da ülkenin silahl› kuvvetleri-nin envanterinde yer almak-tad›r.

Sovyetler Bir Ad›m ÖndeHarekât ihtiyaçlar›nda ortayaç›kan de¤iflimlere paralelolarak Sovyetler Birli¤i’ndebu geliflmeler yaflan›rkenABD’nin bafl›n› çekti¤i NATOülkelerinde de kara konuflluorta menzilli hava savunmafüze sistemleri konusundaönemli ad›mlar at›ld›. Muha-rebe raporlar›ndan elde edi-len veriler ›fl›¤›nda hareketegeçen NATO ülkeleri, 1970-1980’li y›llarda, yukar›dabahsetti¤imiz modernizas-yon projelerini hayata geçire-rek, mevcut HAWK sistemi-nin yeni tehditlere karfl› taar-ruz kabiliyetlerini artt›rd›. Ayn› flekilde bu dönemde,‹talya taraf›ndan HAWK’a al-ternatif olarak Aspide / Spa-da çözümü gelifltirildi. Sözkonusu sistem, aralar›ndaNATO ülkelerinin de yer ald›-¤› çok say›da kullan›c› tara-f›ndan tercih edildi.Modernizasyon projelerininyürürlü¤e sokulmas› ve yeniçözümlerin gelifltirilmesiylebirlikte, NATO, kara konuflluorta menzilli hava savunmasistemleri alan›nda VarflovaPakt› ile dengeyi sa¤lamayaçal›flsa da nicelik olarak hiç-bir zaman Varflova Pakt›’n›yakalayamad›¤› gibi, söz ko-nusu sistemlere verilenönem aç›s›ndan da daima birad›m geride kald›.Bunda, her iki gücün doktrin-sel farklar›n›n etkili oldu¤uaç›kt›r. Öyle ki, olas› bir Üçün-cü Dünya Savafl›’nda, NATOkarfl›s›nda hava üstünlü¤ünüelde edemeyece¤ini de¤er-lendiren Sovyetler Birli¤i,

61


2K12 Kub’un y›ld›z› 1973 Arap-‹srail

Savafl›’nda parlad›.

©Ç

ek C

um

huriy

eti Sav

un

ma B

akan

l›¤›

KS-1

So¤uk Savafl dönemi boyun-ca, bu eksikli¤ini gidermekiçin hemen her tür hava sa-vunma sistemine büyük kay-nak ay›rm›flt›r. Bat›l›lar isemuharebe sahas›nda havaüstünlü¤ünün kendilerindeolaca¤› düflüncesinden hare-ketle, söz konusu sistemlereSovyetler Birli¤i kadar önemvermemifltir.Nitekim söz konusu anlay›flfark›, kara konufllu ortamenzilli hava savunma sis-temlerinin kullan›m flekille-rine de yans›m›flt›r. Bat›l›lara¤›rl›kl› olarak cephe geri-sindeki yüksek de¤ere haizstratejik hedeflerin korun-mas› amac›yla tasarlanan

çekili sistemlere yönelirken,Varflova Pakt› ülkeleri, çekilisistemler kadar cephe hatt›-n›n ön saflar›nda görev yapa-bilecek kunda¤› motorlu çö-zümleri de hizmete alm›flt›r.

Ve Bugün…Kara konufllu orta menzillihava savunma füze sistem-leri konusundaki çal›flmalar,sadece yukar›daki örnekler-le s›n›rl› kalmam›flt›r. ABD /Norveç; NASAMS ve HAWK-AMRAAM, Çin; HQ-64 ve KS-1, Hindistan; Akash, Japon-ya; Chu-SAM, ‹srail; SpyderADS-MR, ‹sveç; Bamse RBS-23 ve Tayvan; Tien Kung2 gibi çözümleri gelifltirmifltir.

Bugün kara konufllu ortamenzilli hava savunma füzesistemleri pazar›nda, baz›-lar› gelifltirilme aflamas›n-da olmak üzere; 9K37M2Buk-M2E, Aspide 2000 /Spada 2000, Bamse RBS-23, IRIS-T SL, KS-1A1, SL-AMRAAM International,Spyder ADS-MR ve Umk-honto-R gibi çok say›da id-dial› oyuncu bulunmaktad›r.Dünyada savunma alan›ndayürütülen çal›flmalar›n seyridikkate al›narak bir de¤er-lendirme yapacak olursak,yak›n bir gelecekte bunlarayeni sistemlerin kat›lmas›-n›n da kuvvetle muhtemeloldu¤unu söyleyebiliriz.

Hedef YelpazesiGeniflGünümüzde çok say›da ülke-nin silahl› kuvvetlerinin en-vanterinde yer alan kara ko-nufllu orta menzilli hava sa-vunma füze sistemleri, cep-he hatt›nda bulunan birlikle-rin ve yüksek de¤ere haizbölge hedeflerinin korunma-s› amac›yla hizmete al›n-maktad›r. Resmi s›n›rlar ol-mamakla birlikte, en genelkabul gören s›n›fland›rmayagöre, 20.000 ila 75.000 mazami etkili menzile sahipolan bu sistemler; ekseriyet-le tabur / filo ve bataryalarfleklinde organize olmaktave aralar›nda savafl uçaklar›,

ANAL‹Z

62


A¤ merkezli harp konseptikapsam›nda görev yapan modernorta menzilli hava savunma füze sistemleri, genifl bir yelpazede yer alan hedeflere karfl›kullan›labiliyor. Foto¤rafta dünyan›nen geliflmifl orta menzilli hava savunma füze sistemleri aras›ndayer alan NASAMS lançerlerindenatefllenen SL-AMRAAM füzelerigörülüyor.

helikopterler, insans›z havaaraçlar›, seyir füzeleri vemenzil d›fl› (stand-off) hava-dan yere mühimmatlar›n dabulundu¤u genifl bir yelpa-zede yer alan hedeflere kar-fl› kullan›labilmektedir. S›f›r-dan veya havadan havaya fü-zelerin yer konufllu lançer-lerden atefllenebilecek fle-

kilde modifiye edilmesiyleüretilen kara konufllu ortamenzilli hava savunma füze-leri; çekili veya kunda¤› mo-torlu platformlar üzerindetafl›nmaktad›r. Genellikleyerden radar, yar› aktif radarve aktif radar güdümlü olanbu füzelerin geliflmifl model-leri, düflman anti-radyasyon

füze tehdidi karfl›s›nda havasavunma radarlar›n›n devred›fl› b›rak›lmas›n›n gerekti¤idurumlarda, sadece pasifsistemler kullan›larak daatefllenebilmektedir.Modern kara konufllu ortamenzilli hava savunma füzesistemleri alan›nda son za-manlarda dikkati çeken enönemli geliflmelerden biriside 360 derecelik koruma ka-biliyeti sunan, dikine f›rlatma

sistemine sahip modellerinön plana ç›kmas›d›r. Uzman-lar, a¤ merkezli harp kon-septi kapsam›nda, di¤er havasavunma füze sistemleriyleefl güdüm içerisinde çal›fla-bilen ve her yönden gelentehditlere karfl› çoklu hedefangajman› gerçeklefltirebi-len bu yeni modellerin, havasavunma kabiliyetlerinin çokyüksek olaca¤›n› de¤erlen-dirmektedir.

63


©K

on

gsberg

ASELSAN-ROKETSAN‹kilisi Kollar› S›vad›NATO’nun önde gelen ordu-lar› aras›nda yer alan TSK’n›nenvanterinde yer alan hâliha-z›rdaki yegâne kara konuflluorta menzilli hava savunmafüze sistemi, ABD’nin Raytheon firmas› taraf›ndangelifltirilen HAWK’t›r. Toplam24 lançer olarak ABD’dentransfer edilen ve teslimat-lar› 2007 y›l›n›n bafllar›ndatamamlanan HAWK’lar,Raytheon / Kongsberg ifl bir-li¤i ile HAWK-XXI seviyesin-de modernize edilmifltir.E¤itim ve lojistik destek har-camalar›yla birlikte, mali bo-yutu yaklafl›k 270 milyon do-lar olan bu proje kapsam›n-da 8 adet AN/MPQ-64 Senti-nel hava savunma radar› datedarik edilmifl, ayr›ca 175adet MIM-23B füzesi de

ABD’den hibe olarak al›nm›fl-t›r. Hâlihaz›rda Hava Kuvvet-leri Komutanl›¤› (Hv.K.K.l›¤›)bünyesinde görev yapanHAWK’lar, her birinin kurulu-flunda 6 lançerli 2 batarya bu-lunan, 1’inci HAWK Filo Ko-mutanl›¤› ve 2’inci HAWK FiloKomutanl›¤› fleklinde teflkiledilerek, ‹stanbul’un Asya veAvrupa yakalar›nda konufl-land›r›lm›flt›r. Ancak aç›k kay-naklarda, ‹srail’in, Eylül2007’de Türk hava sahas›n›ihlal ederek ‹skenderun üze-rinden Suriye’ye gerçeklefltir-di¤i taarruz sonras›nda, birk›s›m sistemin bu bölgede ko-nuflland›r›ld›¤› da belirtilmek-tedir.Öte yandan uzun y›llard›rhava savunma imkân ve ka-biliyetlerini artt›rmak içinçal›flmalar yürüten Türkiye,2009 y›l›nda söz konusu ha-

va savunma flemsiyesininönemli unsurlar›ndan biriolan kara konufllu ortamenzilli hava savunma füzesisteminin yurt d›fl›ndan al›-m› için açt›¤› ihaleyi iptal et-ti. 15 Haziran 2010 tarihindetoplanan SS‹K’te ise k›samenzilli alçak irtifa hava sa-vunma füze sistemi ile bir-likte, orta menzilli orta irtifahava savunma füze sistemi-nin de milli imkânlar kulla-n›larak yurt içinde gelifltiril-mesine karar verildi. Dahaönce Kaideye Monteli Stin-ger (KMS) sistemi, Hava Sa-vunma Erken ‹kaz KomutaKontrol Sistemi (HER‹KKS), KALKANHava Savunma Rada-r› gibi hava savunmasistemlerini milliolarak gelifltirerekbu konuda kendi-

sini kan›tlayan ASELSAN’›nana yüklenicili¤inde ger-çeklefltirilmesine karar ve-rilen projede, füze k›sm›n›nROKETSAN’›n alt yüklenici-li¤inde gelifltirilmesi öngö-rülmektedir. Tasar›m ve ge-lifltirme döneminin yak›n birgelecekte bafllamas› bekle-nen proje kapsam›nda,ASELSAN ve ROKETSAN’›ngelifltirece¤i sistemin, kendis›n›f›nda dünyadaki en ge-liflmifl sistemlerden biri ola-ca¤› de¤erlendirilmektedir.

ANAL‹Z

64


©M

SI

Der

gisi

Rafael’in Spyder ADS-MR çözümü

Aralar›nda Türkiye’nin de yer ald›¤› çok say›da ülkenin silahl› kuvvetlerinin envanterine giren MIM-23 HAWK

©A

merik

an S

avun

ma B

akan

l›¤›

Sivastopol Deniz Üssü,So¤uk Savafl’›n bitimin-den beri Rusya ile Uk-

rayna aras›nda ertelenen birsorun. Ruslar, Karadeniz’de-ki bu önemli stratejik nokta-ya sürekli sahip olma karar-l›klar›n› her zaman sergili-yorlar. Yeniden süper güç ol-ma yolundaki Rusya için,hem Libya, Suriye, Venezüel-la ve Küba gibi birçok ülke ileiliflkilerini korumas› hem deKaradeniz’deki bölgesel gü-venli¤ini sa¤lamas› aç›s›n-dan Karadeniz Filosu olduk-ça önem arz ediyor. Akde-niz’de belli bir etkinli¤e sahipolmak isteyen Rusya, Kara-deniz’deki mevcut donanma-s›n›n süreklili¤ini sa¤lamaya,dolay›s›yla Sivastopol Lima-n›’nda sahip oldu¤u deniz üs-

sünü uzun bir süre daha kul-lanmaya kararl›. Bu durum,zaman zaman K›r›m’›n sahibiolan Ukrayna ile Rusya’y›karfl› karfl›ya getiriyor.

Bir fiehirde ‹ki FiloSivastopol Üssü, ayn› zaman-da Ukrayna Deniz KuvvetleriKomutanl›¤›n›n ve Rus Kara-deniz Filosunun karargâhla-r›na ev sahipli¤i yap›yor. fieh-rin yaklafl›k yüzde 5’i, her ikiülke donanmas›n›n bar›nma-s› için ayr›lm›fl durumda.Rusya’ya ait olan üs bölgesi,Ukrayna ile 1997 y›l›nda im-zalanan anlaflmayla, y›ll›k97.750.000 dolar bedelle ve2017 y›l›na kadar kiralanm›fl-t›. Ancak son zamanlardaRusya, buradaki askeri mev-cudiyetinin 25 y›l daha uzat›l-

mas›n› talep etmiflti. Bu y›l,Rusya’ya yak›n bir isim olanVictor Yanukovich’in UkraynaDevlet Baflkan› seçilmesi,Rusya’n›n bu talebinin ger-çekleflme ihtimalini art›rd›.Sonunda Rusya ve Ukraynaparlamentolar›nda eflza-manl› yap›lan oylamalar›nard›ndan, Sivastopol Üs-sü’nün 2042’ye kadar Rus-ya’n›n kullan›m›na sunan an-laflma, iki ülke aras›nda Ni-san ay›nda imzaland›. Hattaüssün kiralanma süresinin 5y›l daha uzat›lmas› da günde-me geldi.Ukrayna Anayasas›’n›n, ülke-de yabanc› bir ülkenin üs bu-lundurmas›n› yasaklam›fl ol-mas›na ra¤men, Rusya’n›nburada geçici olarak kalma-s›na izin verilmiflti. Bu du-rum, muhalefet taraf›ndan,anlaflman›n yasayla ihtilaf›

ANAL‹Z

66


Karadeniz’deki en stratejik

noktalardan biriolan Sivastopol

Deniz Üssü, So¤uk Savafl’›nbitiminden beri

Rusya ile Ukraynaaras›nda sürekli

ertelenen bir sorun olarak

gündemden hiç düflmedi.

Geçti¤imiz Nisanay›nda yaflanan

geliflmeler,Ruslar›n,

Sivastopol Deniz Üssü’ne

sahip olmakararl›l›klar›n› bir

kez daha gözlerönüne serdi.

Ukraynal› muhaliflerin

tüm karfl› koymaçabalar›na

ra¤men yap›lanyeni anlaflma,Sivastopol’un,

uzun bir süre daha

Rus KaradenizFilosu’na

ev sahipli¤i yapmas›n› garanti

alt›na ald›.

Rusya Sivastopol’dakiMevkisiniGüçlendiriyorBurak ÇINAR / [email protected]

©A

merik

an

Don

an

mas›

olarak kabul ediliyor. Hâlâparlamentoda önemli bir gü-ce sahip olan Ukraynal› mu-halifler, zaten Rus gemileri-nin K›r›m’daki varl›¤›na kar-fl›lar. Anlaflman›n UkraynaParlamentosu’ndaki 450 üye-nin 236’s›n›n oyuyla geçti¤idüflünülürse, ileride Ukray-na’da olmas› muhtemel biriktidar de¤iflikli¤i, SivastopolÜssü konusunda Rusya ileUkrayna aras›ndaki iliflkilerizorlayacak gibi görünüyor.Buna ra¤men, anlaflman›nimzalanmas›n›n süper güçaday› olan Rusya için son de-rece önemli bir ad›m oldu¤ubir gerçek. Böylece Rusya,ileride Karadeniz’de bask›ngüç olabilmek için, Sivasto-pol liman›ndaki askeri vesosyal altyap›y› gelifltirmef›rsat›n› elde etti. fiimdi, buf›rsat› nas›l kullanaca¤› me-rak konusu.

Sivastopol’un ÖnemiKaradeniz’de Sivastopol’e al-ternatif olan, Novorosisk, Tu-apse ve Sokhumi limanlar›da mevcut. Bunlardan engüçlü aday Novorossisk olup,gerekti¤inde filonun burayatafl›nabilece¤i düflünülüyor.Novorossisk, her ne kadarbirkaç y›ld›r küçük çapl› baz›savafl gemilerine hizmet ver-se de petrol boru hatlar›n›nba¤land›¤› yo¤un bir ticari li-man olmas›, filonun buradabar›nabilmesini zorlaflt›r›c›bir etmen. Bununla birliktekonunun tarihi arka plan›nabak›ld›¤›nda, bu limanlar›nhiçbirinin Sivastopol’un yeri-ni tutamayacaklar› görülü-

yor. Donanman›n yükünükald›ramayaca¤› için, dahaküçük olan Ochamchira veTemriuk limanlar› üzerindeise fazla durulmuyor.1783’te bir deniz üssü olarakkurulan Sivastopol, Rus do-nanma filolar›n›n Karade-niz’deki en önemli bar›na¤›oldu. fiehrin askeri aç›danönemi, K›r›m Savafl›, BirinciDünya Savafl› ve ‹kinci DünyaSavafl› s›ras›nda ortaya ç›kt›.Özellikle ‹kinci Dünya Savafl›s›ras›nda, 1941, 1942 ve 1944y›llar›nda K›r›m üzerine dü-zenlenen karfl›l›kl› harekât-lar, buran›n sadece önemlibir donanma üssü de¤il, ayn›zamanda Karadeniz’in hertaraf›na yak›nl›¤› sayesinde,bölgenin denizden ve hava-dan hâkim noktas› oldu¤unugöstermiflti. Bu sebeple K›-r›m’›n elde tutulmas›, Türki-ye’nin savafla girmesi ya dagirmemesi için önemli birbask› unsuru olmufltu. So-¤uk Savafl s›ras›nda da Si-vastopol’daki Sovyet varl›¤›,Karadeniz k›y›s› boyuncaTürkiye üzerindeki bask›s›n›hissettirmiflti. Bugün özerkK›r›m bölgesinde bulunan Si-vastopol’daki varl›¤› sayesin-de, Rusya, Ukrayna üzerindede bask› unsuruna sahip.

Sivastopol Yeni RusPolitikalar›n›n daÇ›k›fl Noktas›So¤uk Savafl s›ras›nda Sov-yet Donanmas›n›n Akde-niz’de görev yapan birimleri-nin ikmal ve bak›m için u¤ra-d›¤›, Suriye’nin Tartus üssü-nün de haz›rlanarak,

2017’den itibaren Rus Kara-deniz Filosu taraf›ndan kul-lan›laca¤› söylentileri mev-cut. Dolay›s›yla, Rusya’n›nbo¤azlara yönelik tarihi poli-tikas›n›n en önemli arac› ola-rak Sivastopol’daki üs önplana ç›k›yor.Rusya’n›n yeniden gelifltir-meye h›z verdi¤i donanmas›için eski önemli limanlar ye-niden de¤er kazan›rken, Si-vastopol da Karadeniz’dekien önemli liman ve kontrolmerkezi olma konumunu de-vam ettiriyor. Bununla birlik-te Rusya’n›n Sivastopol’dakivarl›¤›, Rus Donanmas›n›ngelifltirilmesi ve Rus savaflgemilerinin Akdeniz ile HintOkyanusu’nda düzenledikleritatbikatlarda boy gösterme-ye bafllamalar›, son 2 y›ldaüst üste gelen geliflmeler.Dolay›s›yla Ruslar, bu denizafl›r› bölgelere yönelik Ruspolitikalar›n›n parças› olarakKaradeniz Filosunun ihtiyac›do¤rultusunda Bo¤azlar ko-nusuna odaklanarak, Kaf-kaslar ile Orta Asya’ya ilgisiolan Türkiye ile jeopolitik iflbirli¤ine yönelebilir. Bunaba¤l› olarak, Sivastopol Üs-sü’nün mevcut askeri ifllevi-nin yan› s›ra Rusya’n›n güne-ye yönelik politik aç›l›m bafl-lataca¤› bir ç›k›fl noktas› ol-mas› da bekleniyor.

Ruslar›n Do¤al Gaz Silah›Yeniden DevredePeki, Rusya Sivastopol Üssükarfl›l›¤›nda ne verdi? Önce-likle Rusya Devlet Baflkan›Dimitri Medvedev, Sivasto-

pol’u di¤er bir ülkeye sald›r›bafllatmak için kullanmaplanlar› olmad›¤› konusun-da Ukraynal› yetkilileri iknaetmifl görünüyor. Ancak bu-radaki üssün, 2 y›l önceGürcistan’a karfl› giriflilensavaflta, savafl gemilerininAbhazya’ya hareketi içinbafllang›ç noktas› olmas›,bu sözün tutarl›l›¤›n› sorgu-layacak nitelikte. Kald› ki,süper güç kültürüne sahipolan Rusya’n›n gücü dâhi-linde, gerekti¤inde bu sözü-nü göz ard› edece¤inin ifla-reti, tarihinde sakl›.Görünen o ki, Ukrayna’n›nanlaflmadan en büyük ka-zanc› ekonomi alan›nda.Çünkü zaman zaman Uk-rayna’ya karfl› kesintileruygulayarak, do¤al gaz› birsilah olarak kullanan Rus-ya, Sivastopol’daki üssündevam›na karfl›l›k Ukray-na’ya yüzde 30 daha ucuzdo¤al gaz verecek. Bu sa-yede tahmini 40 milyar do-lar kazanacak olan Ukray-na, bu hareketiyle, di¤eryandan da do¤al gaz politi-kas›n›n bask›n oldu¤u Rus-ya’ya ba¤›ml›l›¤›n› da kabuletmifl oluyor. Ayr›ca, Uk-rayna’n›n Rusya’ya ba¤›m-l›l›¤› sayesinde, Rus yanl›s›lider Yanukoviç’in siyaset-teki yerini sa¤lamlaflt›rma-s› ve böylece Rusya’n›nuzun vadede Ukrayna iledaha s›k› ifl birli¤i yapmas›da söz konusu. Dolay›s›yla,Sivastopol Üssü Rusya içinaskeri bir kazanç olmaktançok, siyasi bir zafer olma-n›n izlerini tafl›yor.

67


STRATEJ‹ HABER

68

fiimdiden uyar›yorum:As›l Neden Do¤al Gaz!(MSI Dergisi, Temmuz

2010, Say›:57 )‹flte, olan oldu… Yaz›m›z›nmürekkebi kurumadan, Do-¤u Akdeniz, tarihinde ilkkez, büyük bir “gaz sava-fl›”n›n efli¤ine geliverdi.Bundan sonra Türkiye’yi ya-k›ndan ilgilendiren, K›br›s’›,özellikle de KKTC’nin ege-menlik haklar›na do¤rudandokunan s›cak geliflmelerizleyece¤iz.Son sözü bafltan söyleyelim:‹srail’in Do¤u Akdeniz’dekizengin do¤al gaz yataklar›üzerinde süren sald›rganpolitikas›, bu kez Türkiye’yi,bir dönemin yak›n müttefikiile do¤rudan askeri hesap-laflma içine çekebilir.Hat›rlatmakta yarar var.Bölgedeki askeri tansiyonuartt›ran geliflme, Gazze’yedönük ablukas›n›, Filistin’inbu bölgesinin hemen k›y›-s›ndaki zengin do¤al gaz ya-taklar›na sahip olmakla taç-land›ran ‹srail’in, bu kezLübnan’a ait kaynaklara dael atmas› oldu. ‹srail’in ünlüdolar milyarderi IsaacTshuva’n›n öncülü¤ünde,merkezi Teksas Houston’dayer alan Amerikan NobleEnergy firmas›, Lübnanaç›klar›nda tam 16 trilyonmetreküplük bir do¤al gazalan› buldu¤unu aç›klad›.Aç›klama, söz konusu pro-

jenin ‹srailli ortaklar› ‹s-ramco Negev 2, Delek Dril-ling, Avner Oil Explorationve Dor Gas Exploration’unuluslararas› borsalardakik›ymetini art›rd›. ‹srail, Fi-listin-Gazze k›y›lar›ndakiTamar ve K›br›s-Lübnanaras›ndaki Levithian do¤algaz alanlar›yla, bir anda,“do¤al gaz ihraç eden ülke”konumuna yükselme flans›yakalad›.‹srail’in, “bütün çal›flmalar›,daha önceden ilan etti¤im200 millik ekonomik alandasürdürüyorum, bana kimsekar›flamaz, bölgedeki tümdo¤al gaz benimdir” aç›kla-malar›na beklenen sert tep-ki Lübnan’dan geldi. Lübnanhükümetinin ortaklar›ndanHizbullah, ‹srail’i, “Lübnando¤al gaz›na sak›n dokun-ma” yönünde uyard›.Lübnan Parlamento Baflka-n› Nebih Berri’nin flu aç›kla-mas› ilginçtir: “‹srail flu an-da bölgede büyük bir yar›flbafllatm›fl durumdad›r.Amac›, bir oldubitti ile bütünDo¤u Akdeniz’in do¤al gazkaynaklar›na sahip olmak-t›r. fiu anda sürdürdükleriçal›flma, do¤rudan Lübnank›ta sahanl›¤› içindedir veç›karacaklar›n› söylediklerigaz da Lübnan’a aittir. Lüb-nan hükümeti derhal ülkeyeait kaynaklar›n aran›p ç›ka-r›lmas› için ruhsatlama ça-l›flmalar›na bafllayacakt›r.”

Lübnan’daki bu geliflmeye‹srail’den yan›t beklendi¤igibi geldi: Askeri tehdit! ‹s-rail Altyap› Bakan› Uzi Lan-dau, Beyrut’taki geliflmelersonras›nda yapt›¤› aç›kla-mada, “‹srail, Do¤u Akde-niz’de ilan etmifl oldu¤u 200millik ekonomik bölge için-de sürdürdü¤ü çal›flmalar-da buldu¤u do¤al gaza dö-nük bütün müdahaleleri as-keri olarak durdurmaktakararl›d›r. ‹srail, flu andaDo¤u Akdeniz’de sahibi ol-du¤u bütün do¤al gaz kuyu-lar› için savaflmakta karar-l›d›r…”

Gözler K›br›s’taBirleflmifl Milletler kararla-r›, aralar›nda 400 mil mesa-fe olan devletlerin, k›ta sa-hanl›klar›n› 200’er mil ola-rak belirlemelerini kabulediyor. K›br›s’la ‹srail’inHayfa Liman› aras›ndakimesafe ise sadece 148 mil!Bu durumda, ilgili devletlerekonomik bölgelerini sözkonusu mesafenin yar›s›olarak ilan edebiliyorlar ve

bu uygulama, k›ta sahanl›¤›alt›ndaki ekonomik de¤erle-ri de¤il, sadece bal›kç›l›ksektörünü ilgilendirebiliyor.Tersi durumlarda, tarafla-r›n, Türkiye ile Yunanistanaras›nda Ege’de oldu¤u gibi,önce k›ta sahanl›klar›n›n s›-n›rlar› hakk›nda anlaflmagörüflmeleri yapmalar› ge-rekiyor. ‹srail’in Gazze (Fi-listin), Lübnan ve hattaKKTC’ye ait do¤al gaz re-zervlerine el koydu¤unuaç›klamas›, tam olarak biroldubitti olarak de¤erlendi-riliyor. Nitekim K›br›s Rumyönetimi, ‹srail ile Tamardo¤al gaz bölgesi çerçeve-sinde bir ruhsatlama anlafl-mas› yapm›fl, Türkiye, Rum-lar’›n “Türkiye’nin ekono-mik alan›” olarak kabul edi-len Do¤u Akdeniz’de do¤algaz ve petrol arama ruhsat›veremeyece¤ini dünyayaduyurmufltu. Rumlar ise sözkonusu gerginli¤in devametmesi halinde, Türkiye’ninAB müzakerelerinde “enerjibahsi”ni açt›rmayacaklar›n›söylemifllerdi.


“Tel Aviv’in yak›nda, “Gazze’de ablukakalkar ama bölgenin askeri s›n›rlar› yeniden çizilir” demesi de bekleniyor. Bu tür bir teklif, kâ¤›t üstünde ‹srail’interörizme karfl› mücadele zemini gibigörünse de esas olarak bölgedeki do¤al gazve petrol yataklar› üzerindeki askerihakimiyetinin s›n›rlar›n› oluflturacak.Ardan ZENTÜRK / [email protected]

‹srail’le Gaz Savafl›

©N

ASA

69

Oysa sadece ülkesi ABD’nin yüzünü bar›fla ve eflitli¤e dön-müfl kitlelerinin de¤il, bütün dünyan›n fakir co¤rafyas›n›n

da umudu olarak Beyaz Saray’a yürümüfltü. “Demokrat kim-li¤i”ni, bugüne kadar “ezilenlerin rengi” olarak kabul edilen“ten rengi” ile süslemiflti. Fakat 6 Haziran 2010 tarihi, ileride,ABD Baflkan› Barack Obama’n›n “liderli¤inin son günü” ola-rak de¤erlendirilecek.O, art›k, bir flüphe üzerine Orta Do¤u’nun Müslüman bir ülke-sine askeri müdahaleyi de düflünen, fakat herkesin bildi¤isözde gizli gerçe¤i koruyan bir devlet adam›. Barack Obama,henüz uranyum zenginlefltirme program›n› yüzde 20’ye bileç›kartamam›fl ‹ran’a abluka uygulay›p, elindeki bütün güçlüsilahlar› Basra Körfezi’ne yönelten, buna karfl›l›k ‹srail’inelindeki nükleer silahlar› tehdit alt›ndaki bir ulusun güvence-si olarak gören bir karakter.‹srail, 1948 y›l›nda kuruldu, nükleer program›n› resmen,1949 y›l›nda ünlü Musevi fizikçi Ernst David Bergmann’›n li-derli¤inde Weizman Bilim Enstitüsü’nün koordinasyonundabafllatt›. Ülkenin kurucu lideri, 1948-63 y›llar› aras›ndaki ef-sanevi baflbakan› David Ben-Gurion’un bir numaral› önceli¤i,‹srail’i nükleer devlet yapmakt›.‹srail’in nükleer program›n›n ana zemini, Frans›zlar›n deste-¤iyle 1956 y›l›nda kurulan Necef Çölü’ndeki Dimona nükleersantrali oldu. K›sa bir zaman sonra, bu santralde yürütülen“askeri amaçl›” program iki ünlü devlet adam›n›n bafl›n›n cid-di flekilde belaya girmesine neden olacakt›: Fransa Cumhur-baflkan› Charles De Gaulle ve u¤rad›¤› suikast sonucu ölü-müyle unutulmayan ABD Baflkan› J. F. Kennedy.‹srail’in nükleer silah üretimine net bir flekilde karfl› ç›kan

dönemin ABD Baflkan› J. F.Kennedy, flansl› de¤ildi. O, 22Kas›m 1963 günü, yani, bu ko-nuda çok sert tart›flt›¤› ‹srail Bafl-kan› David Ben-Gurion’u “istifayazorlad›¤›” 26 Haziran 1963 tarihindensadece 5 ay sonra, Dallas’ta u¤rad›¤› suikastsonucunda öldürüldü!Dünya, dönemin CIA ve FBI unsurlar›n›n kar›flt›¤›, Amerikan“savafl yanl›s› silah sanayisinin baz› mafya unsurlar› ile ifli pi-flirdi¤i” bu suikasta, ‹srail gizli servisi MOSSAD’›n da bulafl-m›fl oldu¤unu ö¤renmek için 1992 y›l›n› bekleyecekti. Bu ta-rihte, ‹llionis eski milletvekili Paul Findley, Amerikan arflivle-rinde yapt›¤› araflt›rmalar sonucunda, söz konusu suikasttaMOSSAD’›n “güçlü parmak izlerinin varl›¤›n›” ilk kez aç›kl›-yordu.Bu aç›klamay›, 1994 y›l›nda Michael Collins Piper’›n “FinalJudgement” isimli kitab› takip etti. Kitap, Kennedy ile Ben-Gurion iliflkisinin karfl›l›kl› tehditlere varan sertleflme yaflad›-¤›n› ve ‹srailli liderin sonunda istifa etmek zorunda kald›¤›n›,bu arada MOSSAD’a da “gerekli talimat›n” verildi¤i iddias›n›belgeleriyle anlat›yordu. Kennedy’nin ölümünden sonra iflbafl›na gelen Lyondon Johnson ise Amerikan Yahudi Lobi-si’nin bir numaral› adam› olarak tarihe geçmiflti!Johnson ifl bafl›nda iki fley yapt›: Amerikan savunma sanayisi-nin iste¤i do¤rultusunda Vietnam Savafl›’n› h›zland›rd› ve ‹s-rail’in nükleer bomba üretmesine göz yumdu.Belki de Obama’y› bugünkü “çifte standartl›” politikalara sü-rükleyen, önüne konulmufl Amerikan devlet arflivleridir…

B iz burada, ülkemizinhangi eksende kofltur-

du¤unu tart›flmak gibi bir“tarihi saçmal›¤›n” peflindey-ken, takvimlerin 24 Haziran’›gösterdi¤i gün, iki devletinliderleri, dünyan›n yeni ekse-nini, Ray’in Hamburger Salo-nu’nda flekillendiriyorlard›!ABD Baflkan› Obama ile Rusmevkidafl› Medvedev’in ter-cihleri, çizburgerdi. Rus li-der, Meksika’n›n ac›s›yla ün-lü jalapeno biberlerini de ter-cih etmiflti.Ama as›l tercih, iki ülkenin,Rusya’n›n “Güney Osetya ba-hanesi” ile Gürcistan’a karfl›gerçeklefltirdi¤i askeri mü-dahalesi sonras›nda dibe vu-ran ikili iliflkileri “s›f›rlay›p enüst noktaya do¤ru yönlendir-mekti.”George W. Bush dönemindeRusya’y› “So¤uk Savafl al›fl-kanl›¤›yla” de¤erlendirenABD, Obama ile bu strateji-

den vazgeçti¤inin önemli ifla-retlerini verdi. Art›k “rakip”de¤il “ifl birli¤i yapan” ikidevletten söz ediyoruz.ABD D›fliflleri Bakan› HillaryClinton’un, Ukrayna, Polon-ya, Azerbaycan, Ermenistanve Gürcistan’› kapsayan songezisi, bu “yeni dönemin” ilkürünü tabii ki. ABD-Rus ya-

k›nlaflmas› sonras›nda, üçbaflkentte de ciddi endiflelerdo¤du: Polonya, Ukrayna veGürcistan, Washington’unkendilerini Moskova karfl›-s›nda yaln›z b›rakabilece¤ikayg›s›na kap›ld›.Bu üç ülkenin dünya strateji-sindeki yeri, do¤u-bat› den-gelerine dayan›yor ve son y›l-

larda Bat› ile iliflkilerini köklübir flekilde gelifltirmek arzu-sunu ortaya koyan bu üç dev-let, esas olarak George W.Bush döneminde ABD yöne-timinin kendilerine verdi¤idestek politikas›n›n devam›n›arzuluyor.Özellikle Gürcistan, Clinton’ubüyük endifleler ile karfl›la-yan devlet oldu. Fakat Ame-rikan yönetiminin Tiflis’teverdi¤i mesajlar, Kafkas-ya’n›n bu küçük ama bir o ka-dar stratejik ülkesinin rahat-lamas›na neden oldu. T›pk›,Polonya gibi…ABD ile Rusya, aralar›na gizliservislerinden kaynaklanancasuslar krizi girse de dünya-n›n yeni döneminde daha faz-la omuz omuza hareket ede-cek gibi görünüyorlar.


ABD ve Rusya Aras›nda Her fiey Yeniden Bafll›yor

Obama’n›n Liderli¤inin Sonu mu?

©R

usy

a Dev

let Baflk

anl›¤›

©B

eyaz S

aray

STRATEJ‹ HABER

70

Sovyetler Birli¤i’ni “da¤›-tan”, devam›nda da “ye-

ni” Rusya’n›n yap›lanma-s›nda aktif rol alan önemliisimlerden Yevgeni Maksi-moviç Primakov’un, So¤ukSavafl’›n bitti¤i 1990’l› y›lla-r› mercek alt›na alan ve gü-nümüz dünyas›n› yorumla-yan kitab› “Rusyas›z Dün-ya”n›n tan›t›m› için ‹stan-bul’a gelmesi önemli. TUS-KON’un düzenledi¤i birtoplant› çerçevesinde yak›ntarihin bu önemli ismiylebulufltuk. Sorular›m›z› ya-n›tlarken söyledikleriönemliydi. Sat›r bafllar›ylaaktarmakta ve kulak ka-bartmakta yarar var:

Çok Kutuplu Dünya“So¤uk Savafl’›n sonlanma-s›yla ABD, ekonomik, askerive siyasi aç›dan tek güç ola-rak kald›. Fakat tek kutupludünyan›n sonuna gelinmifl-tir. George W. Bush, bu dö-nemin son portresidir. Kim-seye dan›flmadan tek bafl›nakarar veren ve istedi¤i heryere tek bafl›na müdahaleeden Amerikan karakteri.Obama’n›n bafla geçmesiylebu sonland›. Obama’n›nABD’yi çok kutuplu dünyayaal›flt›rmak için çaba göster-di¤ini görüyoruz. Dan›flarakve ortak kararlar alarak yü-rümeye çal›fl›yor. Dünya, ye-ni güçlerin yeniden kendile-rini gösterdi¤i ve ABD’ninart›k yaln›z olmad›¤› bir sü-reci yafl›yor.”

Türkiye’nin Önemi“Türkiye’nin art›k çokönemli bir bölgesel güç ol-du¤unu kabul etmemiz ge-rekiyor. Süper güçler liste-sine girmeyen ülkeler liste-sinin en önemli üyesi ol-mufltur. Bunu, Brezilya ilebirlikte ‹ran’da gerçeklefl-tirdiklerinden anlad›k. Bu,çok kutuplu dünyan›n do¤-du¤unun iflareti olan ilkad›m de¤ildir belki, dahaönce de baz› diplomatik giri-flimler yaflanm›flt›r amaTürkiye’nin son yapt›¤›, bü-

yük bir ifltir. Türkiye, dünya-n›n yeni durumuna büyükkatk› yapmaktad›r.”

‹srail Olay› Farkl›“Bunu sadece Tahran’dagörmedik. Türkiye’nin Suri-ye-‹srail aras›ndaki arabulu-culuk rolünde de gördük. ‹s-rail’in Mavi Marmara gemisi-ne yapt›klar› kabul edilemez.Bu yap›lana bütün dünyakarfl› ç›k›yor. Ama bak›n, oolayda yaflamlar›n› kaybe-denler, ‹srail sald›r›s›n›nkurbanlar› anlaml› bir olayayol açt›. ‹srail, Türkiye’nin dekararl›l›¤› karfl›s›nda, Gazzeablukas›n› kald›rmak zorun-da kald›.”

Eksen Tart›fl›lamaz“Bu yap›s›yla Türkiye an-laml› bir diplomatik rota iz-liyor. Dünyada, günümüzdeklasik eksen tart›flmalar›yap›lamaz. Nüfusunun yüz-de 18’i Müslüman olan Rus-ya, ‹slam Konferans› Örgü-tü’ne gözlemci üye oldu di-ye, nüfusunun büyük ço¤un-lu¤unun H›ristiyan olmas›n›göz ard› etti mi? Hay›r. Tür-kiye’nin de seçimleri dünya-daki geliflmeler ile paralelnitelik tafl›yor ve kendi ek-senini çiziyor.”

Türkiye-Rusya Ba¤lant›s›“Türkiye ile Rusya iliflkisinedamgas›n› vuran ana konu,iki ülke aras›nda hiçbir konu-da ciddi bir görüfl ayr›l›¤› ol-mamas›d›r. Türkiye ve Rus-ya, her ne kadar birbirlerinerakip gibi gösterilmeye çal›-fl›lsalar da durum çok farkl›-d›r. ‹ki ülke ortak ticareti fluanda 35 milyar dolar seviye-sinde, ama önümüzdeki 20y›l içinde bu rakam›n 100milyar dolar düzeyine ç›kma-mas› için hiçbir sebep yoktur.Türkiye, evet, Rusya’danenerji ihtiyac›n› karfl›l›yor,ama ticaret dengesini de sa-nayi ürünlerinin sat›fl›ndansa¤l›yor. Bu da Türk ekono-misine büyük katk› sa¤l›yorve güçlendiriyor.”

Stratejik ‹fl Birli¤i“Türk-Rus iliflkileri ayn› za-manda bütün dünya aç›s›n-dan da iyi bir örnektir. ‹ki ül-ke de süper güç olmaya ça-l›flm›yor, ama dünyadaki ge-liflmeleri etkiliyorlar. Bura-daki stratejik ifl birli¤i, asla,bir baflka ülkeye dönük de-¤ildir, hele bir yeni eksen ya-ratmaya hiç de¤ildir. ‹ki bü-yük ülkenin dostlu¤undanbütün dünyaya fayda vard›r.”

Yevgeni Primakov, 21’inciyüzy›l› flekillendiren karak-terlerden biri… Söyledikle-rine önem veriyorum. Özel-likle Türkiye’nin bölgesindeçok yönlü politikalar gelifl-tirdi¤i bir dönemde, ortayakoydu¤u tablo, bütün dünyadengeleri aç›s›ndan dikkatçekicidir…


Türkiye’nin Eksene ‹htiyac› YokYevgeniPrimakovKimdir?SSCB'den RusyaFederasyonu'na her devrinvazgeçilmez adam› olanYevgeni Primakov, Bat›'n›nsayg›s›n› kazanm›fl nadir Rus siyasetçilerden biri.Rusya'n›n ç›karlar›n›n y›lmazsavunucusu ve Arap alemiuzman› Primakov, özellikleSaddam Hüseyin'i iknadiplomasisiyle tan›n›yor. 1929 Kiev do¤umlu Primakov,kariyerine Sovyet medyas›ndagazeteci olarak bafllad›. 1962-70 aras›nda Orta Do¤umuhabiri olarak resmi Pravdagazetesinde çal›flan Primakov,Kahire, Ba¤dat ve fiam'daönemli bir kifliydi.

Romanlar›nCasus KarakteriEdindi¤i bilgilerden KGB'yihaberdar etti¤ini hiç inkâretmedi. Gorbaçov'un diplomatik dan›flmanl›¤›nagelen Primakov'un y›ld›z›, 1991 Körfez Savafl›'nda parlad›. Ard›ndan istihbaratdünyas›na resmen giriflyapt›. 1991'de KGB'nin iki

numaral› adam› oldu. Sonra da d›fl istihbarat servisi SVR'de görev ald›. John Le Carre'›n casuslukromanlar›nda “Carla” ad›ylaboy gösteren Primakov, gizemli karakteri ile ünlendi.Primakov, uzun kariyerisüresince 1996-98 aras›ndaRusya D›fliflleri Bakan›, 1998-99’da da Baflbakan›olarak görev yapt›.

©M

SI D

ergisi

71

Her fley Avrupa’n›n tamortas›nda yafland›… 15 y›l

önce, Müslüman Boflnakla-r›n yaflad›¤› Srebrenica ken-tini kuflat›p teslim alan S›rpÇetnik çeteleri, kenti koru-makla yükümlü Hollandal›askerlerin gözleri önünde,tam 8000 Boflnak erke¤i kat-lettiler. ‹kinci Dünya Savafl›sonras›nda k›tan›n yaflad›¤›bu en kanl› soyk›r›m, döne-min Bosnal› S›rp lideri Rado-van Karadziç’in talimat›, ha-len kaçak olarak yaflayan ka-til Ratko Mladiç’in ise düzen-lemesiyle gerçekleflti.S›rbistan -nedense- RatkoMladiç’i bir türlü bulup daLahey’deki Adalet Divan›’nateslim edemiyor. Ama Türki-ye’nin, bundan 1 y›l önce Bal-kanlar’da bafllatt›¤› “Osman-l› bar›fl› ruhu” çerçevesinde,bu y›l ilk kez, Srebrenica ay-r›l›¤›n ve etnik nefretin de¤il,bir arada bar›fl içinde yafla-ma umutlar›n›n yeri oldu.Türkiye’nin son 1 y›l içindeS›rbistan ile Bosna-Hersekaras›nda yaratt›¤› bar›flç› ha-va, önce, S›rbistan parla-mentosunun Srebrenica soy-k›r›m›ndan dolay› özür dile-mesine yol açm›flt›. Son ola-rak S›rbistan Cumhurbaflka-n›, çok a¤›r ac› yaflayan yerli

Boflnak halktan gelebilecektepkileri de göze alarakSrebrenica’ya geldi ve bu ge-lifliyle herkesten özür dile-mifl oldu.Törenlere, Türkiye Cumhuri-yeti'nden ilk defa baflbakan-l›k düzeyinde kat›l›m olur-ken, Bosna-Hersek ÜçlüDevlet Baflkanl›¤› KonseyiBaflkan› Haris Sladziç, S›r-bistan Devlet Baflkan› BorisTadiç, H›rvatistan DevletBaflkan› ‹vo Yosipoviç ve Ka-rada¤ Devlet Baflkan› FilipVuyanoviç ile baz› ülkelerind›fliflleri bakanlar› ve büyü-kelçileri ile NATO yetkilileride kat›ld›. Törende, Ku-ran'dan sure okundu ve Bos-na-Hersek Milli Marfl› eflli-¤inde göndere bayrak çekil-di. Enica Gençlik Korosu'nun

"Srebrenica CehennemiOratoryosunu" seslendirdi¤itörende, Srebrenica fliiriokundu. Törendeki konufl-mas›nda Baflbakan Erdo¤an,"Saraybosna ‹stanbul'unkardeflidir. Belgrad Anka-ra'n›n dostudur, Zagreb ‹z-mir'in akrabas›d›r, K›z›l›r-mak Nehri'nin, Sakarya Neh-ri'nin, Tuna'n›n, Dirina'n›n,tarihi ortakt›r, birdir" dedi.Bosna-Hersek Üçlü DevletBaflkanl›¤› Konseyi Baflkan›Haris Sladziç, törende yapt›¤›konuflmada, Srebrenica kur-banlar›n›n aileleriyle görüfl-tü¤ünü belirterek, "Onlar›ntek istedi¤i adaletin yerinibulmas›d›r. Kimse intikamalmaktan bahsetmiyor. ZatenBoflnaklar hiçbir zaman inti-kam gütmemifllerdir" dedi.

Bu topraklarda Müslüman-lar›n ve Hristiyanlar›n y›llar-ca beraber yaflad›klar›n› vebundan sonra da yaflayacak-lar›n› ifade eden Sladziç,flunlar› kaydetti: "Zaten fluanda cenazeler aras›nda birHristiyan da bulunuyor. Buyaflan›lanlar insano¤lununvicdan›ndaki bir lekedir.Ama sadece gerçe¤in söy-lenmesi, adaletin sa¤lan-mas› bu vicdanlar› bar›flt›r›r.Bunu sa¤lamak için de sa-dece bu y›l 775 sebebimizvar. Avrupa Birli¤i’ndenBosna-Hersek Parlamento-su’na soyk›r›m› kabul etmezorunlulu¤u getirmesini is-tiyoruz. Çünkü bu topraklar-da yaflan›lan soyk›r›m birile-ri taraf›ndan hala inkâr edi-liyor."


Balkanlar’da Soyk›r›m ve Bar›fl

©IH

H

Dünya stratejisinde yaflan›langeliflmeler, komflusu Azerbay-

can’›n topraklar›n› iflgalde direnenErmenistan’›n her geçen gün birazdaha köfleye s›k›flmas›na nedenoluyor. Bu konuda küresel anlam-da söz sahibi olan ABD ile Rus-ya’n›n, Rus lider Medvedev’in son

Washington ziyaretinden sonra belirgin bir yak›nlaflma içi-ne girmeleri, Erivan’›n manevra alan›n› daraltan önemli birgeliflme kuflkusuz… Obama-Medvedev ikilisinin Washing-ton’da hamburgerlerini yemelerinden 2 gün sonra, Kana-da’n›n Muskata kentindeki G-8 toplant›s› çerçevesinde üçlübir deklarasyon yay›nland›. ‹mzac›lar: Obama-Medvedev veFransa Cumhurbaflkan› Sarkozy. Azerbaycan-Ermenistanaras›ndaki Da¤l›k Karaba¤ sorununun çözümü için çal›fl-malar›n› sürdüren Minsk Grubu’nun üç efl baflkan›.

Bildirinin liderler taraf›ndan imzalanan ‹ngilizce metninde,22 y›ldan bu yana ilk kez bir tan›mlama yer ald›: ‹flgal alt›n-daki Azerbaycan bölgeleri.Üç ülke lideri, tarihte ilk kez, Karaba¤’›n çevresinde Ermeni-ler taraf›ndan iflgal edilmifl Azerbaycan topraklar›n›n koflul-suz olarak boflalt›lmas›n› istiyorlard›! Bu istek, “iflgal etti¤imtopraklar›, Karaba¤’da çözüm olmadan b›rakmam” diyen Er-menistan için tam bir yenilgiydi. Clinton, Bakü ve Erivan te-maslar›n›, arkas›na bu güçlü iradeyi alarak gerçeklefltirdi.Türkiye-Ermenistan aras›nda protokol imzalanmas›na Ba-kü gönül koymufl olsa da Ankara’n›n bu konudaki samimi-yetini dünyaya göstermifl olmas›, gelinen noktan›n ana ze-minidir. ABD, Türkiye’nin, “iflgal alt›ndaki Azeri topraklar›sorunu” çözülmeden yeni ad›m atmayaca¤›n› çok iyi anlad›ve yeni stratejisini buna dayand›rd›. Ermenistan’›n iflgaltopraklar›ndan çekilmekten baflka çaresinin kalmad›¤›,özellikle Washington-Moskova yak›nlaflmas› sonras›ndaçok iyi görülüyor.Türkiye art›k, Ermenistan’›n iflgal etti¤i topraklardan çe-kildi¤i gün, bu ülkeyle olan s›n›r›n› açmaya haz›rl›kl› ol-mal›d›r!

Ermenistan’›nZor Günleri

©K

anad

a D

›flifl

leri

Bak

anl›

¤›

STRATEJ‹ HABER

72


‹ran aç›s›ndan “alarm veren” geliflme, Kerman kentinin fut-bol stad›nda yafland›. ‹ran Azerbaycan’›n baflkenti Tebriz’in

ünlü futbol tak›m› Tractorsazi Tabriz ile Kerman’›n MesseKerman tak›mlar›, haziran s›ca¤›nda k›yas›ya bir maç yap›yor-lard›…Futbola has görüntülerin yafland›¤›, sahadaki futbolcu gergin-li¤inin yükseldi¤i bir s›rada, tribünlerdeki “Acem Kerman ta-raftarlar›ndan” hiç beklenmedik bir slogan yükseldi: EflekTürkler!Bu slogana, “Azeri milli gururunun giderek sembolü haline ge-len” Tractorsazi Tabriz taraftarlar›ndan “sesli” de¤il ama “gör-sel” bir yan›t geldi: Sa¤ ellerini kurt sembolü haline getirereketnik bir slogan atmadan sadece tak›mlar›n› destekliyorlard›.Görüntü, ‹ran’›n bir süredir yaflamakta oldu¤u Azeri Türkü so-rununu da gündeme getiriyordu. Dini lideri Ali Hamaney vemuhalefetin en güçlü ismi Mir Hüseyin Musavi’nin Azeri Tür-kü oldu¤u bu ülkede, Azeriler aç›s›ndan “‹ranl› olmak” hiçbirzaman sorun yaratmad›. Acemler ile fiii ‹slam zemininde bu-luflan Azeriler, Sefevilere kadar uzanan derin bir tarihte,‹ran’›n gelifliminde en az Acemler kadar ortak olduklar› dü-flüncesiyle hareket ettiler. 1920’lerden bugüne kadar kendidillerinde e¤itim görebilecekleri bir okullar› olmad›. Acemcesürekli olarak bir bilim, kültür ve edebiyat dili olarak destek-lenirken Azerbaycan Türkçesi’nin sadece bir “sokak dili” ola-

rak kalmas›na çal›fl›ld›. ‹ran Azerbaycan›’ndaki Türkçenin bire¤itim dili olmamas›, zaman içinde bu toplumun, kuzeydeki,Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yaflayan akrabalar› ve Bat›’dakiAnadolulu kardeflleriyle dil anlam›nda kopmas›na neden oldu.‹ranl› bir Azeri Türkünün dili, art›k Acemceden gelen kelime-lerin istilas› alt›nda kuflkusuz.Tahran’daki merkezi yönetimin 90 y›ld›r sürdürdü¤ü “asimi-lasyon” politikas›n›n sonuna gelindi¤ine iliflkin güçlü iflaretler,bugünlerde al›n›yor. Tebriz bir kez daha Azeri Türk milliyetçi-li¤inin önemli bir kenti konumuna yükseliyor. Özellikle MirHüseyin Musavi gibi deneyimli devlet adamlar›, ‹ranl› radikal-lerin sürdürdükleri politikalar ile zaman içinde etnik bir ayr›-l›¤›n atefllenece¤i kayg›s›n› tafl›yorlar.Amsterdam Üniversitesi’ndeki ‹ranl› akademisyenlerden Tou-raj Atabaki’nin flu sözleri önemli: ‹ran tam bir dönüm noktas›n-da. Ülkenin gelecekteki toprak bütünlü¤ünü, farkl› kültürleresa¤lad›¤› eflitlikçi olanaklar ve ekonomi dünyas›nda, herkeseortak ve eflit kat›l›m flans› verecek reformlar sa¤layacak. Aksihalde, bu ülkede yaflan›lacak hiçbir fley sürpriz olmayacakt›r.”

Türkiye ile Irak Anayasas›çerçevesinde ülkenin

kuzeyinde oluflturulan oto-nom yönetim aras›nda, tari-hin en ilginç geliflmelerin-den biri yaflan›yor. Bir yan-da Türkiye, bölgenin, ilerle-yen y›llarda daha genifl et-nik-milliyetçi hareketlerinve ba¤›ms›zl›k yanl›s› stra-tejilerin kayna¤› olmas›n-dan derin endifle duyuyor.Di¤er yanda ise yaklafl›k1000 tane Türk firmas›n›n,y›ll›k ortalama 7 milyar do-lar düzeyine çekti¤i bir tica-ret hacmiyle bu bölge, san-ki Türkiye’nin “ekonomik”iflgali alt›na giriyor.Bölgeden yans›yan rakam-lar bir hayli çarp›c› nitelikte:Günümüzde Irak’›n kuzeyin-de tüketilen tüketim mad-delerinin yüzde 80’ini Türkfirmalar› karfl›l›yor! Erbil veSüleymaniye kentleri, ayn›zamanda, Türk firmalar›n›nbütün Irak pazar›na giriflininana noktalar› haline gelmifl

durumdalar.

Bu durum, bu iki kentin so-kaklar›nda yap›lacak k›sabir gezintiyle bile anlafl›la-biliyor. Bütün al›flveriflmerkezleri ve pazar yerle-ri, ünlü Türk firmalar›n›nreklamlar› ve ürünleriyledolu! Bütün bayanlara dö-nük mal satan dükkânlar›nvitrinlerini K›vanç Tatl›-tu¤’un foto¤raflar›n›n süs-lemesi bile, bölgenin TürkTV dizilerinin tam anlam›y-la kapsama alan› alt›na gir-

di¤ini gösteriyor. DevletBakan› Zafer Ça¤layan’›n,beraberindeki 200 Türk ifladam›yla bölgeye giderekAnkara’n›n, iliflkilerin ge-lece¤ine dönük olumlu dü-flüncelerini tafl›mas› dadikkat çekti. BölgedekiKürt ifl adamlar›n›n da kül-türel yak›nl›k nedeniyleTürk ifl adamlar›yla ifl yap-maktaki kararl›l›klar›, ikiliticaretin patlamas›na yolaçm›fl durumda.

Bölgedeki yönetimin bafl›n-da bulunan Mesut Barzani,her ne kadar son Ankara zi-yaretinde de Türkiye’ninPKK terörü ile mücadelesi-ne destek verece¤ine ilifl-kin çok net görüntü sergi-lemese de geliflmelerin,art›k PKK’y› d›fllayan birnoktaya t›rmand›¤› görülü-yor. Irak, yak›nda, kuzeyin-deki petrolü Türkiye üze-rinden dünyaya pazarlaya-cak ve bu rakamlar giderekartacak.PKK’n›n petrol yolunu kan-la kesme gayretlerinin iseIrak’›n kuzeyinde yaflayaninsanlar aç›s›ndan büyükbir ekonomik felaket oldu-¤u biliniyor. Bölgedeki ge-liflmeleri Business NewEurope dergisine yorumla-yan gazeteci Justin Vela’n›nflu sözleri ilginç: Kan, belkisudan daha a¤›r bir s›v› ola-bilir ama petrolden a¤›r de-¤ildir…

‹ran’›n Azerbaycan Endiflesi

Irak’›n Kuzeyinde Türk ‹flgali

©A

merik

an S

avun

ma B

akan

l›¤›

©T

ractorsazi T

abriz

73


A fganistan’daki ABDkuvvetlerinin yeni komu-

tan› Orgeneral Petraeus’un,Kabil’e indi¤i gün, makamaAmerikal›lar taraf›ndanoturtulmufl AfganistanCumhurbaflkan› Karzai ilebüyük bir anlaflmazl›k içinedüflmüfl olmas› bir tesadüfde¤il…Irak’ta “kontrolü sa¤lamakiçin” ülkenin fiii-Sünni ayr›-m›n› kafl›y›p, sonuçta yakla-fl›k 600.000 masum sivilinölümüne neden olan “iç sa-vafl› tetikleyen” generalin,Afganistan’a da benzer birstrateji ile geldi¤ini Karzaibilmiyor mu, biliyor… Orge-neral Petraeus, Irak iflgali-nin bafllang›c›ndan itibaren,bir ara say›lar› 175.000’ekadar ulaflan ABD iflgalkuvvetleriyle böyle bir ül-keyi kontrol edemeyece¤inianlam›flt›. O s›rada, “Irakdirenifli” ülkenin merkezin-

deki “Sünni üçgende” sürü-yordu.General, bu direnifle karfl›kullan›lmak üzere, derhal“Irak Özel Kuvvetler Komu-tanl›¤›”n› oluflturdu. Ne ga-rip! Bu komutanl›k bünye-sinde silahalt›na al›n›pAmerikal›lar taraf›ndane¤itilen Irakl›lar›n hepsi,fiii idi.fiiilerin, Sünni direniflinekarfl› Amerikal›lar taraf›n-dan e¤itilip silahland›r›l-mas›, bu ülkedeki “Sünni-fiii iç savafl›n›n” bafllang›çnoktas›yd› ve bunu, bölgeye“istikrar getirmek için gel-di¤ini söyleyen” bir gücünkomutan› yap›yordu!

Tavflana Kaç Taz›ya TutOrgeneral Petraeus’un,Irak’› “sürekli iç savafltatutma” stratejisinin ikinciaflamas›, “Sünni milislerinörgütlenmesi ve silahlan-d›r›lmas›” oldu. ABD, birzamanlar savaflt›¤› unsur-lar› bir araya getirip

“Irak’›n Evlatlar›” gibi tu-haf isimler alt›nda milis-lefltirdi ve “‹ran’›n gücünüartt›ran fiii milis örgütlen-mesine karfl›” savaflmala-r›n› sa¤lad›.Bir dönem fiiilere para vesilah veren ABD, bu kezayn› ifli Sünnilere yap›yor-du. Sonuç, “yeni savafl ba-ronlar›n›n” güçlenmesi,Sünni afliret reislerinina¤›rl›¤›n›n artmas› ve ülke-nin bir “idam mangalar›cennetine” dönüflmesiydi.Orgeneral Petraeus, ABDaç›s›ndan do¤ru olan› yap-m›flt›: Irak’ta yerel hiçbirunsurun ülkenin tamam›nahakim olmamas› ve bu un-surlar aras›nda silahl› ça-t›flmalar›n devam› Was-hington için esast›.Öyle de oldu…

Afganistan’da YenilirkenGeliflmelerin perde arkas›-n› tam olarak inceledi¤iniz-de, Bush yönetiminin Yahu-di Lobisi ve ‹srail’in bask›-

s›yla bafllatt›¤› Irak Sava-fl›’n›n, ABD aç›s›ndan art›ktam bir felakete dönüfltü-¤ünü görmek mümkün.Amerikan kuvvetlerinin ül-keden çekilmesi halindeneler olaca¤›n› da art›k çokiyi anl›yoruz.…Ve Orgeneral Petraeus’un,Kabil’e, “Taliban ve El-Kai-de unsurlar›na karfl› Afganköylülerin silahland›r›lma-s›na” yani, Afganistan’›ntamam›nda yeni bir “koru-culuk sistemi” plan› ile in-mifl olmas› beklenilen birgeliflme.Cumhurbaflkan› Karzai, -hakl› olarak- bölgesel afli-retlerin t›pk› Irak’ta oldu¤ugibi silahland›r›lmas› ve Af-gan fakir köylülerin “maaflaba¤lanarak” Taliban’a karfl›cepheye sürülmesine dö-nük bu plana karfl› ç›k›yor.Karzai’ye göre bu plan›n ifl-lemesi, zaten etnik ve siya-si aç›dan bölünmüfl olan ül-kenin “asla sonlanmaya-cak” bir iç savafla sürük-lenmesi demek.

YeniVietnam!

©A

merik

an S

avun

ma B

akan

l›¤›

Rusya ve Gürcistan ara-s›nda 2008 y›l›nda ce-reyan eden savafl son-

ras›nda gerginleflen ABD veRusya iliflkilerinin, Medve-dev ve Obama’n›n imzalad›k-lar› Stratejik Silahlar›n Azal-t›lmas› Antlaflmas› (START)sonras›nda normalleflmesürecine girmeye bafllad›¤›söylenebilir. Bununla birlik-te, ABD’nin Do¤u Avrupa veKafkasya bölgesinde takipetti¤i d›fl politika hedeflerin-den geri ad›m atmaya niyeti-nin olmad›¤›, D›fliflleri Baka-n› Hillary Clinton’un yapt›¤›resmi ziyaret ile yeni ve fark-l› de¤erlendirmeleri de gün-deme getirerek bir kez dahagözler önüne serilmifltir.Bush yönetiminin, Rusya’yakarfl› Kafkasya ve Do¤u Av-rupa’da do¤rudan meydanokumas›na karfl›l›k, BaflkanObama’n›n, Kafkaslar’da ge-ri ad›m atma veya enerji hat-lar›n›n güvenli¤inde kilit roloynayan bölgede Rus hâki-miyetini kabullenme seçe-ne¤i var m›? Yoksa ABD ye-niden hedeflerini hareketegeçirmek için ‹ran mesele-sinde Rusya’n›n mutabakat›-n› al›p, yeniden at›l›ma geç-mek için f›rsatlar› de¤erlen-dirmeyi mi amaçl›yor? ABDD›fliflleri Bakanl›¤› AvrasyaSorumlusu Richard Mor-ningstar ve Savunma Bakan›Robert Gates’in ard›ndan,2010 y›l›n›n Temmuz ay› ba-fl›nda D›fliflleri Bakan› Clin-ton’›n önce Do¤u Avrupa’y›,daha sonra ise Kafkasya’y›ziyaretini nas›l okumak ge-rekir?Öncelikle, D›fliflleri Bakan›Clinton’un ziyaretinin, asl›n-da ABD ve Rusya’n›n bölge-sel güç dengelerine yönelikbir meydan okuma olarakde¤erlendirilmemesi gere-kir. Di¤er tarafta bu ziyaret-

lerin, Türkiye, Ermenistanve Azerbaycan iliflkilerini deyak›ndan ilgilendirmesi ba-k›m›ndan çok önemli an-lamlar tafl›d›¤› de¤erlendi-rilmektedir.Clinton'un bu ziyaretlerinde,bölgedeki eski Sovyet Cum-huriyetleri ile iliflkilerini ye-niden pekifltirmeyi, mevcutgerginli¤i düflürmeyi hedef-ledi¤i söylenebilir.1 ‹lk ola-rak Polonya’y› ziyaret edenClinton, Krakov’da Bush dö-neminde planlanan “FüzeSavunma Kalkan›” anlaflma-s›n› imzalam›flt›r. Clinton"Antlaflma Polonya ve müt-tefiklerimizi ‹ran gibi tehdit-lere karfl› koruyacak" ve "Butamamen savunma amaçl›bir sistem; Rusya'ya yönlen-

dirilmifl de¤il ve Rusya'ya yö-nelik bir tehdit oluflturmu-yor" aç›klamas›nda bulun-mufltur.2 Clinton aç›klama-s›nda ayr›ca Rusya’n›n, ortaktehditlere karfl› "bölgeselsavunma giriflimi" teklifleri-ni henüz kabul etmedi¤inede dikkat çekmifltir.3

Nükleer enerji projelerindeUluslararas› Atom EnerjisiKurumu (UAEK) ve BirleflmiflMilletler (BM) ile uzlaflmay›reddeden Tahran ve ulusla-raras› camiada bafl gösteren‹ran krizi nedeniyle tekrarABD d›fl politikas›n›n günde-mine gelen füze sistemi,Rusya’n›n ilan etti¤i üzere,kendi ulusal güvenli¤ine ta-mamen karfl› olarak kabuledilmektedir. Ayr›ca Rus s›-

n›r›na sadece 80 km uzakl›k-ta da bir askeri üs kuracakolan ABD, böylece bölgeyeyerleflme stratejisine geridönme f›rsat›n› yakalam›flt›r.Bunun yan› s›ra ABD, Bulga-ristan ve Romanya ile de2015 itibariyle Füze Savun-ma Kalkan› projesine dâhilolmalar› için görüflmeleryapmaktad›r.4

Daha sonra Ukrayna’ya ge-çen ve burada NATO’ya üye-lik karar›n›n tamamen Uk-rayna’n›n tercihine ba¤l› ol-du¤unu ifade eden Clinton,ard›ndan Azerbaycan ve Er-menistan’a geçmifltir. Azer-baycan’›n Afganistan’dakiABD birliklerinin geçifli içinönemli bir nokta oldu¤unubelirten Clinton, Azerbaycan

GÜNDEM

74


Clinton’un Kafkasya Ziyaretive Beraberinde Getirdikleri

“Türkistan, Afganistan, Hazar Denizi k›y›lar› ve ‹ran; birçok kifli için bu isimler büyük bir uzakl›¤› ifade eder ya da yaflanan garip olaylar› hat›rlat›r. Bana ise dünyahâkimiyeti için oynanan satranç tafllar›ndan baflka bir fleyi hat›rlatm›yor.” Lord CurzonProf. Dr. Mesut Hakk› CAfiIN / [email protected]

*Yeditepe Üniversitesi Uluslararas› ‹liflkiler Bölümü Ö¤retim Üyesi

©A

mer

ikan

D›fl

iflle

ri B

akan

l›¤›

ve Ermenistan aras›ndakisorunlar›n da bir an evvelçözülmesi gerekti¤ini önesürmüfltür.5

ABD Savunma Bakan› Ro-bert Gates’in ard›ndan bir ayiçinde Azerbaycan’a gidenikinci ABD’li bakan Clinton’›nziyareti, Azerbaycan’›n Afga-nistan Savafl› için öneminibir kez daha ortaya koymufl-tur. Azerbaycan Cumhur-baflkan› Haydar Aliyev ile gö-rüflmesinde bölgesel güven-lik konular›n› ele ald›klar›n›belirten Clinton, "ABD, Ka-raba¤ sorununun çözümün-de bar›fl yolunu tercih et-mektedir" aç›klamas›ndabulunmufltur. Aliyev ise, Yu-kar› Karaba¤ sorunununuluslararas› hukuk normlar›çerçevesinde çözülmesiniistediklerini ifade ederek,"‹nsanlar›m›z bu durumdançok eziyet çekmektedir"aç›klamas›nda bulunmufl-tur.6 Hillary Clinton, Azer-baycan ziyaretinin ard›ndanErmenistan’›n baflkenti Eri-van’a geçmifltir.Erivan’da Cumhurbaflkan›Serj Sarkisyan ve D›fliflleriBakan› Edward Nalbandyanile bir araya gelen Clinton,iki ülkenin aralar›ndakiDa¤l›k Karaba¤ sorununubar›flç›l bir biçimde çözme-lerini istemifltir. Clinton,“Biz Ermenistan’a ve Azer-baycan’a bar›fl›n sa¤lanma-s› ve korunmas› yolundayard›ma haz›r›z. Biliyorumbu kolay de¤il, fakat biz gü-venilir ve baflar›l› bir gele-cek için bunun temel olufl-turdu¤una inan›yoruz.”

aç›klamas›nda bulunmufl-tur.7 Clinton hem Erivan’ahem de Bakü’ye Da¤l›k Ka-raba¤ meselesinin ulusla-raras› arabulucular›n öner-di¤i prensipler temelindeçözülmesinin, bölgede bu-güne kadar benzeri görül-memifl siyasi ve ekonomikgetirileri olaca¤› mesaj›n›iletmifltir.8

Öte yandan Clinton’›n Da¤l›kKaraba¤ halk›n›n kendi ka-derini belirleme hakk› oldu-¤unu vurgulamas› daABD’nin Ermenilerin talep-lerine destek verdi¤i izleni-mini yaratm›flt›r. ABD yöne-timi, 2010 y›l›nda Ermenis-tan’a, yoksullu¤un azalt›l-mas›, sa¤l›k hizmetleriningeniflletilmesi ve özel sektörile altyap›n›n güçlendirilme-sine yönelik 45 milyon dolar-l›k yard›m ay›rm›flt›. Bunund›fl›nda, sulama sistemleri-nin modernizasyonuyla ilgiliprogramlar›n uygulanmas›ve çiftçilerin e¤itimine yöne-lik çeflitli yard›mlar da haya-ta geçirilmifltir. Bu ba¤lam-da, ABD geçen 20 y›l zarf›ndaErmenistan’a toplam olarak1,8 milyar dolar ay›rm›flt›r.9

Son olarak Gürcistan’a ge-çen ve burada konuflma ya-pan Clinton, Rusya’n›n iflgaletti¤i yerlerden çekilmesiniistedi. Özellikle “occupati-on” (iflgal) kelimesini kulla-nan Clinton’›n aç›klamalar›ise Rus D›fliflleri Bakanl›¤›taraf›ndan temelsiz olarakilan edildi. Rus D›fliflleri Ba-kanl›¤› yapt›¤› aç›klama da“Gürcistan’da hiçbir Rus as-kerinin olmad›¤›n› sadece

Abhazya’da ve Güney Oset-ya’da oldu¤unu” söyleyerek,ABD politikalar›na karfl›, ge-zinin son noktas›nda tam birmeydan okuma göstermifl-tir.10 Clinton, Tiflis’te, “BizGürcistan’›n iflgalini asla ka-bul etmiyoruz. Gürcistan’›ntoprak bütünlü¤ü bizim içinönemli” aç›klamas›nda bu-lunmufltur.Sonuç olarak bak›ld›¤›nda,ABD’nin Ukrayna ile kontrol-lü bir yak›nlaflma politika-s›nda Kiev’i kaybetmek iste-meyen kararl›¤›n› sürdür-mesi beklenebilir. Polonyaile Füze Kalkan› antlaflmas›-n›n imzalanmas›, Rusya’yakarfl› NATO ve ABD’nin or-taklafla bir savunma korido-ru oluflturmakta geri ad›matmayaca¤› art›k daha netolarak ortaya ç›kmaktad›r.Ermenistan konusundaWashington’un bilinen politi-kas›na devam edece¤inin,Clinton’un Sözde Soyk›r›mAn›t›’n› ziyareti ile net bir fle-kilde ortaya kondu¤u düflü-nülmektedir. ABD’nin, yak-laflan seçimleri dikkate ala-rak bundan böyle d›fl politi-kas›nda Ermeni diasporas›-n›n bask›lar›n› daha fazladikkate alan bir gelenekselçizgiyi takip etmesi sürprizolmayacakt›r. ABD, Rusya’y›Minsk Grubu ile kontrol et-meye çal›flsa dahi Karaba¤sorununda Azerbaycan’› veTürkiye’yi tatmin edici bir çö-zümün uzaklarda oldu¤usöylenebilir. Buna ra¤men,Türkiye ve Ermenistan ara-

s›nda halen gizli olarak de-vam eden müzakereler neti-cesinde s›n›rlar›n aç›lmas›da sürpriz olmayabilir. Öteyandan Gürcistan’›n Was-hington taraf›ndan dikkatletakibe al›narak, Rusya ilepazarl›kta masada tutulmas›noktas›ndan hareket edildi¤ide söylenebilir. Özetle, Kaf-kaslarda ABD ilgisinin de-vam etti¤ini ve 2011 y›l›ndadaha net ç›k›fllar›n hareketegeçirilmesinin planland›¤›düflünülmektedir.

D‹PNOTLAR■ 1- “Clinton Eski Sovyet Cumhuriyetleri

Turuna Ç›kt›’’, BBC, 2 Temmuz 2010■ 2- “Polonya'da Kal›c› ABD Füze Üssü’’

BBC, 3 Temmuz 2010■ 3- “ABD ve Polonya Füze Savunma

Anlaflmas› ‹mzalad›’’, Amerika’n›n SesiRadyosu, 3 Temmuz 2010

■ 4- RIA NOVOSTI, “Clinton SignsAmendment to Bush-Era Missile ShieldDeal in Poland”, 3 Temmuz 2010

■ 5- RIA NOVOSTI, Andrei Fedyashin,“Hillary Clinton in Russa’s Zone ofPriveleged Interests”, 6 Temmuz 2010

■ 6- ‘’Clinton'dan Bakü ve Erivan'aZiyaret’’, CNN Türk , 5Temmuz 2010

■ 7- Hillary Clinton: “Da¤l›k Karaba¤Sorunu Bar›flç› Bir fiekilde Çözülmeli”,Euro News, 5 Temmuz 2010

■ 8- “Clinton'dan Kafkasya'da TansiyonDüflürme Ziyareti”, Hürriyet, 9 Temmuz 2010

■ 9- “Hillary Clinton’un Ermenistan Ziyareti‹ki Ülke Aras›ndaki Ortakl›¤›n Sa¤lamOldu¤unu Gösteriyor”, Rusya’n›n Sesi, 6 Temmuz 2010, http://turkish.ruvr.ru/

■ 10- RIA NOVOSTI, “Clinton Gets EarfulFrom Moscow on [Occupation]Remarks”, 7 Temmuz 2010

75


©A

mer

ikan

D›fl

iflle

ri B

akan

l›¤›

©R

usy

a Dev

let Baflk

anl›¤›

ÖZEL HABER

76

TÜB‹TAK ad›na Doç.Dr.Yaflar Becerikli’nin izle-yici olarak kat›ld›¤› ve

proje yürütücüsü Havac›l›kYük. Müh. Hikmet Yücel, da-n›flman Doç. Dr. Atakan Do-¤an, LTG ortaklar› ve çal›flan-lar›n›n da haz›r bulundu¤u,Haziran ay› ortas›nda yap›lanproje sonu toplant›s›nda ko-nuflan LTG Genel Müdürü Ha-kan Çukul, LTG’nin ulusal sa-vunma sanayimize ve havac›-l›k sektörümüze yönelikönemli baflka projelerinin de

oldu¤unu, bu projeleri özel-likle Eskiflehir’deki üniversi-teler ve sektörde faaliyet gös-teren kamu ve özel, kurum vekurulufllarla birlikte hayatageçirerek, “Eskiflehir’in sa-vunma sanayisinde yer edin-me ve havac›l›k merkezi ol-ma” hedefine de katk› sa¤la-may› amaçlad›klar›n› söyledi.

Tohumlar 2007’de At›ld›Her ne kadar çeflitli hava, ka-ra ve deniz platformlar› ala-n›nda gö¤sümüzü kabartançal›flmalara imza at›l›yor ol-sa da bu platformlar›n sa¤-l›kl› görev yapabilmesi ad›nahayati önem tafl›yan alt sis-temlerde, halen neredeysetamemen yurt d›fl›na ba¤›ml›oldu¤umuz yads›namaz birgerçek. Bu paralelde, özel-likle elektronik alt sistemler-de kullan›lan yonga (çip) üre-timine yönelik, Düflünce ‹ye-lik Çekirde¤i (IP Core / D‹Ç)tasar›m› çal›flmalar› ve “Do-nan›m Betimleme Dili” kul-lan›larak gelifltirilen ürünler,ülkemizde yok denecek ka-dar da az. MIL-STD-1553B

gibi, askeri projelerde s›kçayer alan haberleflme proto-kollerini kullanan özgün D‹Çveya bu çekirde¤i kullananFPGA (Field ProgrammableGate Array)’lar ve yongalarda halihaz›rda ülkemizde bu-

lunmuyor. Özgün ve ulusalyonga tasar›mlar›na sahipoldu¤umuz takdirde, gele-cekte bu tasar›mlar üzerindegelifltirme yapabilme imka-n›na da kavuflmufl olaca¤›z.Bu s›k›nt›lar› gidermek ama-


LTG, Tam Ba¤›ms›zUlusal Ürünlerle Liderli¤i Hedefliyor Eskiflehir Teknoloji Gelifltirme

Bölgesi’nde faaliyet gösteren LiderTeknoloji Gelifltirme Ltd. fiti. (LTG)’nin,TÜB‹TAK TEYDEB taraf›ndan, KOB‹ Ar-Ge Bafllang›ç Destek Program› (1507) kapsam›nda da desteklenen“MIL-STD-1553B Düflünce ‹yelikÇekirde¤i Tasar›m› ve Uygulamas›(ÇEK‹RDEK)” isimli Ar-Ge projesininTÜB‹TAK TEYDEB taraf›ndande¤erlendirme süreci, 9 Temmuz’dabaflar›yla tamamlad›. Bu projeyle, ilkulusal MIL-STD-1553B (Mux-Bus) Çipitasar›m› ve uygulamas› gerçeklefltirilerekulusal savunma sanayimize de önemlibir katk› sa¤lanm›fl oldu.Ümit BAYRAKTAR / [email protected]

©LTG

77

c›yla hayata geçirilen ÇEK‹RDEK projesinin to-humlar›, 2005 y›l›nda kurulanLTG’nin, 2007 y›l› sonlar›nda,FPGA’lar›n hemen hemenher sektörde kullan›m›n›n gi-derek artt›¤›n› fark etmesiyleat›ld›. Havac›l›k ve uzay sek-törlerinde kullan›lan ve 30 y›-l› aflk›n geçmifle sahip bir ve-ri yolu standard› olan MIL-STD-1553B için, ülkemizdeulusal bir D‹Ç bulunmamas›,LTG’yi bu konu üzerinde ça-l›flmalar yapmaya yöneltennedenlerin bafl›nda geliyor.Yap›lan araflt›rmalar sonu-cunda, FPGA’lar›n yap›lar›n-dan dolay› savunma sanayisive havac›l›k sektöründe dahaçok tercih edildi¤ini görenLTG ekibi, özellikle görev bil-gisayar› ve aviyonikler ara-

s›ndaki haberleflmeyi sa¤la-yan MIL-STD -1553B kartlar›için ulusal bir ürünümüzünolmamas›ndan da hareketederek bu konu üzerinde ça-l›flma yapma karar› ald›. Bunoktada, konunun öneminindaha iyi anlafl›labilmesi içinÇukul’un flu sözlerine kulakverelim:“FPGA’lar›n programlanabi-lir olmas›, çeflitli komplo te-orilerini de beraberinde geti-riyor. Örne¤in bir baflka ül-keden al›nan savafl uçaklar›-n›n, gerekti¤i takdirde o ül-keye karfl› kullan›l›p kullan›-lamayaca¤›ndan ne kadaremin olabilece¤imiz bir soruiflaretidir. Çünkü üretici,FPGA çiplerinin içine sizin is-tedi¤iniz D‹Ç ile kendi istedi-¤i D‹Ç’i birlikte yerlefltirebi-lir. Bu durumda o ünite, sizinistedi¤iniz iflleri yaparken,baflkalar›n›n istedi¤i ve sizinzarar›n›za olan iflleri de ya-

pabilir. Kritik durumlardayanl›fl bilgi gönderilmesineya da o platformun kullan›la-mayacak hale gelmesine deneden olabilir.Bugüne kadar MIL-STD-1553B ile ilgili ürünler, hepyurt d›fl›ndan temin edildi.Ancak, özellikle savunmaprojelerimizde kullan›lacakher alt sistemin ulusal ve öz-gün nitelikte olmas›, hem buürünlerin hem de bu ürünütafl›yan silah (roket, füze vb.)veya platformlar›n (uçak, he-likopter, gemi, tank, uyduvb.) güvenilirli¤i aç›s›ndanbüyük önem tafl›yor. Biz, ihti-yaç an›nda ülke savunmas›n-da kullan›lacak bu silah veyaplatformlar›n, herhangi bird›fl gücün kontrolünden ba-¤›ms›z olduklar› takdirde ül-ke savunmas›nda daha etkilive baflar›l› olaca¤›na olaninançla böyle bir çal›flmay›hayata geçirdik.”

Az Parayla Çok ‹fl2008 y›l› ile birlikte projeninön çal›flmalar›n› bafllatanLTG, resmi olarak 1 Temmuz2008’de bafllayan ÇEK‹RDEKprojesini 18 ay içerisinde ta-mamlamay› baflard›. Projeçal›flmalar›n›, AQAP-160 Ya-z›l›m ‹çin Ömür Devri Boyun-ca Birlefltirilmifl NATO KaliteGereksinimleri’ne uygun ola-rak gerçeklefltiren LTG, pro-jede sadece Anadolu Üniver-sitesi’nde görevli ö¤retimüyelerinden dan›flmanl›kdeste¤i ald›. ÇEK‹RDEK pro-jesiyle ulusal bir ürün eldeetmeyi amaçlad›¤› için yurtd›fl›ndan herhangi bir destekalmayan LTG’nin, projeyle,bu y›l 9’uncusu düzenlenenTeknoloji Ödülleri’ne “MikroKOB‹” s›n›f›nda aday oldu¤u-nu da belirtelim. Yaklafl›k400.000 liral›k bir bütçeylehayata geçirilen proje çerçe-vesinde LTG, bütçenin yüzde75’lik k›sm› için TÜB‹TAKTEYDEB deste¤i ald›.Çok k›s›tl› bir bütçeyle hayatageçirilen bu çal›flman›n so-nuçlar›n›n çeflitli projelerdede¤erlendirilmesi neticesin-de neler elde edebilece¤imi-zi sordu¤umuzda ise Çukulflu yan›t› verdi:“Uçaklar için MIL-STD-1553B kullanan ünitelerinveya bu üniteler içindekiMIL-STD-1553B arayüz kart-lar›n›n yurt d›fl›ndan yüksekmaliyetlere temin ediliyor ol-mas›, bu ünitelerin veya kart-lar›n da ulusal tasar›m veüretiminin yap›lmas› gerekli-li¤ini ortaya koyuyor.


Düflünce‹yelikÇekirde¤iNedir?Düflünce ‹yelik Çekirde¤i, IP core (intellectual propertycore)’un Türkçelefltirilmiflhalidir. ÇEK‹RDEK ProjesindeFPGA ad› verilen programlanabilir çiplerkullan›lm›flt›r. Bu FPGA’lerVHDL betimleme dili ile yaz›lanprogram bloklar› ile konfigüreedilmektedir. Bu programbloklar›na Düflünce ‹yelikÇekirde¤i ad› verilir.

MIL-STD-1553ABD Savunma Bakanl›¤› taraf›ndan 1978 y›l›nda yay›nlanan bir askeri standart olan MIL-STD-1553 (Mux-Bus),dünyada ilk olarak F-16 savafl uçaklar›nda kullan›lmaya bafllanm›fl ve 30 y›l› aflk›n geçmifle sahip bir haberleflme protokolüdür. Uçak üzerindeki her aviyonik ünite (Radar, Merkezi Bilgisayar, GPS/INS, SilahSistemleri vb.) içerdi¤i Mux-Bus arayüz çipi üzerinden birbirleri ile haberleflebilmektedir. Uçak sistemlerindekullan›lan MIL-STD-1553 protokolü sayesinde, merkezi bir kontrol mekanizmas› oluflturulmufl, standart arabirimler meydana getirilmifl, kablo ve konektör say›s› azalt›lm›fl, fiziksel t›kan›kl›k ortadan kald›r›lm›fl,fiziksel a¤›rl›k azalt›lm›fl ve elektromanyetik uyumluluk (Electro Magnetic Compalibility / EMC) uygunlu¤uart›r›lm›flt›r. Bu sayede de sistemlerin tasar›m, onar›m ve gelifltirme maliyetlerinde çok büyük avantaj eldeedilmifltir. Ancak geçen y›llar içinde MIL-STD-1553’ün 1 Mbps olan veri iletim h›z› yetersiz kalmayabafllam›flt›r. F-22 ve F-35 gibi modern uçaklarda MIL-STD-1553 ana veri yolu olarak kullan›lmamakta, Ethernet ve Fiber Channel gibi veri yollar› tercih edilmektedir. Yine de büyük bir ürün yelpazesinde kullan›lm›flolan MIL-STD-1553, eski (legacy) sistemler nedeniyle, F-22 ve F-35’te baz› alt sistemlerde kullan›lm›flt›r. MIL-STD-1553’ün veri aktar›m h›z› sorunlar›n› bir ölçüde çözebilmek için Notice 6 sürümü ç›kart›lm›fl, veriaktar›m› ile ilgili h›z› 20 Mbps de¤erine ulaflt›r›lm›flt›r (Komut aktar›m h›z› 1 Mbps kalm›flt›r). Fakat Notice 6,“G‹ZL‹” gizlilik derecesine sahiptir ve sadece ABD ve Kanada vatandafllar›na aç›kt›r.

Soldan sa¤a: Hakan ÇUKUL (Genel Müdür), Hikmet YÜCEL, Özgür BURNAK (Kurucu Ortak), Doç. Dr. Yaflar BECER‹KL‹ (TÜB‹TAK ‹zleyicisi),Doç. Dr. Atakan DO⁄AN (Akademisyen Dan›flman), Mehdi DUMAN, Süleyman Yasin DÜNDAR, Mahir ÇAKIR ve Gökçen TÜZTÜRK

©LTG

ÖZEL HABER

78

MIL-STD-1553B kartlar›, la-boratuvarlarda ve uçan plat-formlarda kullan›lan kartlarolarak ikiye ayr›labilir. Uçanplatformlarda kullan›lacakolanlar ayr›ca sertifiye edil-melidir. Dünyadaki üreticile-rin fiyatlar› farkl› olsa da yak-lafl›k olarak, laboratuvarlar-da kullan›lan kartlar›n ortala-ma birim fiyat› 5000 dolar,uçan platformlarda kullan›-lanlar›n ise 15.000 dolar sevi-yesindedir. Örne¤in bir uça-¤›n görev bilgisayar›nda en azbir adet ve di¤er ünitelerdede birer adet kart kullan›lma-s› gereklili göz önünde bulun-durulursa, olay›n maddi bo-yutu daha iyi anlafl›labilir.”

ÇEK‹RDEK’tenÇ›kan Özgün ÜrünlerGeliflime aç›k, ulusal ve öz-gün nitelikte bir MIL-STD-1553B D‹Ç ve bu D‹Ç’i kulla-nan Uzak Uçbirim FPGA Ger-çeklemesi tasar›m›n›n veüretiminin gerçeklefltirildi¤iÇEK‹RDEK projesi çerçeve-sinde yürütülen çal›flmalar-da ayr›ca, uçaklar için bir Ve-ri Transferi Ünitesi (VTÜ)prototipi üretildi¤i gibi, VeriTransferi Yer Ünitesi (VTYÜ)için özgün bir yaz›l›m da ge-lifltirildi. 1553 Mux-Bus ara-yüz çipinin yan› s›ra bu çipinkullan›ld›¤› VTÜ de yineLTG’nin özgün bir tasar›m›olarak dikkat çekiyor. Hava-daki uçaklar›n istenen verile-rinin kay›t edilmesini sa¤la-yan VTÜ ile yap›lacak kay›t-lar, yine LTG taraf›ndan ta-sarlanan VTYÜ kullan›larak

yerde analiz edilebiliyor.VTYÜ’nün yaz›l›m›n›n da LTGtaraf›ndan gelifltirilmifl öz-gün bir yaz›l›m oldu¤unu be-lirtmekte yarar var.ÇEK‹RDEK projesi kapsam›n-da gelifltirilen ve “özgün” ola-rak nitelendirebilece¤imizürünleri flöyle s›ralayabiliriz:1) MIL-STD-1553B

D‹Ç (VHDL Kodu) gelifltirilmesinde ifllembasamaklar›, tamam›ylaözgün olarak gerçeklefltirildi.

2) MIL-STD-1553B Uzak Uçbirim FPGA Gerçeklemesi için özgünüretim olan bir D‹Ç kullan›ld› ve tüm testleriLTG taraf›ndan yap›ld›.

3) VTÜ için gereken donan›m ve bellenim(firmware) tasar›m› ve gelifltirilmesi tamamenözgün olarak gerçeklefltirildi.

4) VTYÜ için gelifltirilen yaz›l›m, tamamen LTGimzas› tafl›yor.

Çukul’un bu noktada da söy-leyecekleri var:“ÇEK‹RDEK ad›n› verdi¤imizAr-Ge projesi kapsam›ndaüretti¤imiz, ulusal ve özgünnitelik tafl›yan VTÜ ve VTYÜprototipleri, özellikle havac›-l›k alanlar›nda kullan›ma yö-nelik ürünlerdir. Bu ürünlersayesinde, çal›flmam›z›n te-mel ürünü niteli¤indeki MIL-STD-1553B D‹Ç’in üniteleriçerisinde uygulanmas› vekullan›labilirli¤ini de göster-mifl olduk. Uçaklarda kullan-d›¤›m›z VTÜ veya benzer üni-teleri, genelde yabanc› ülke-lerden sat›n al›yoruz. Hattaülkemizdeki, üzerinde yerlifirmalar›n markalar›n› tafl›-yan birçok ürün, asl›nda o fir-malara ait özgün ürünler ol-may›p, yabanc› ürünlerinyerli üretimleridir ve nere-deyse sadece montaj iflçili¤iyerli firma taraf›ndan yap›l-maktad›r. Geçti¤imiz birkaçy›l içerisinde yine büyük bir-kaç firma taraf›ndan üretilenözgün tasar›m üniteler iseyeterli say›da de¤ildir. Örne-¤in ulusal ve özgün birVTÜ’müz piyasada henüz bu-lunmamaktad›r. Türk Silahl›Kuvvetleri (TSK) bünyesin-deki uçaklar üzerinde yeralan ünitelerde ve yer des-tek sistemlerinde kullan›lan

MIL-STD-1553B kartlar›n›nulusal nitelik kazanmas› so-nucunda, ülke ekonomisineönemli bir katk› sa¤lanaca-¤›n›, daha da önemlisi, ülkegüvenli¤i için önemli birad›m at›lm›fl olaca¤›n› düflü-nüyoruz.”Çal›flman›n ç›kt›lar›ndanMIL-STD-1553B Uzak Uçbi-rim FPGA Gerçeklemesi,benzerlerinden farkl› olarakSPI (Serial Port Interface)arayüzüne sahip. Bu arayüz,ihtiyaca göre 8 bit veya 16 bitde yap›labiliyor. LTG yetkili-leri, bu ürünün, piyasadakiyabanc› ürünlere k›yasla çokdaha düflük hata oran›na sa-hip oldu¤u üzerinde ›srarladuruyor.Sözü yine Çukul’a b›rakal›m:“Bu çal›flma kapsam›ndaüretti¤imiz MIL-STD-1553BD‹Ç ve FPGA gerçeklemesi,ulusal pazarda, biliflim sek-


HDL Nedir?Düflünce ‹yelik Çekirde¤i (IPCore) üretiminde, donan›mtan›mlama dillerinden(Hardware DescriptionLanguage / HDL) yararlan›l›r. HDL, bir elektronik sistemin tan›mlanmas›nda,test edilmesinde ve sentezlenmesinde kullan›l›r.VHDL ve Verilog da s›kça kullan›lan donan›m betimlemedillerindendir. FPGA programlamas› HDL ileyap›lmaktad›r.

MIL-STD-1553 ile birbirine ba¤lanan cihazlardan oluflan bir sistem.

MIL-STD-1553 veri aktar›m biçimleri

©LTG

©LTG

79

törü ve savunma sanayimiz-de yeni bir üründür. ‹lk ulu-sal ürün olma özelli¤indendolay›, ancak yurt d›fl›ndakiaz say›daki benzer ürünlerlekarfl›laflt›rma yap›labilir.MIL-STD-1553B D‹Ç ürünü-ne sahip olan baz› firmalar:DDC, SITAL, ASTIRUM, AE-ROFLEX, CONDOR, ACTELolarak s›ralanabilir. Ülke-mizde ABD ve ‹srail ürünlerikullan›lmaktad›r.Ulusal tasar›m ve üretim ol-mayan MIL-STD-1553Bürünleri, özellikle TSK en-vanterinde yer alan ve ulu-sal güvenli¤imiz aç›s›ndançok büyük öneme sahipuçak, helikopter, gemi,tank, uydu vb. çeflitli plat-formlarda ve roket, füze vb.çeflitli silah sistemlerindekiünitelerde hâlihaz›rda çok-ça kullan›lmaktad›r.MIL-STD-1553B, ünitelerinbirbirleri ile veri al›fl veri-flinde bulunabilmeleri içinen önemli altyap›y› olufltu-ran bir veri haberleflmeprotokolüdür. Bu özelli¤idolay›s›yla güvenilir olmas›büyük önem arz etmektedir.Yurt d›fl› kaynakl› benzerürünlerin tasar›mlar› vekulland›klar› donan›m be-timleme kodlar› tamamengizli tutulmaktad›r, Bir bafl-ka deyiflle, bu ürünler birerkapal› kutudur. Bu nedenle,

ulusal tasar›m ve üretim ol-mayan MIL-STD-1553Bürünleri güvenilir de¤ildir.Bu ürünlerin, ihtiyaç an›ndaülke savunmas›nda kulla-n›ld›klar›nda do¤ru çal›fla-caklar› garanti edilemez.Sistemler, kullan›c›n›n kon-trolü ve/veya bilgisi d›fl›ndaancak daha önceden prog-ramland›¤› flekliyle davra-nabilir. Sistemler aras› ha-berleflmede kesinti yaflana-bilece¤i gibi, sistemlerinkendini kapatmalar› (örne-

¤in uça¤›n radar›n›n kapan-mas›) veya birbirlerine ger-çek d›fl› bilgi göndermeleri(örne¤in yanl›fl hedef koor-dinatlar›) söz konusu olabi-lir. Ulusal ürün kullan›lmas›ile böyle bir büyük risk orta-dan kald›r›lm›fl olacakt›r.”LTG yetkilileri, ÇEK‹RDEKprojesinin ç›kt›lar›n›n, afla-¤›da verilen, Savunma Sa-nayii Müsteflarl›¤› (SSM) ta-raf›ndan yürütülen ana sis-

tem projeleri ile do¤rudanilgili oldu¤unu ve uçaklarve yer sistemleri baflta ol-mak üzere, birçok farkl›proje ve alanda da kullan›-labilece¤i üzerinde önemleduruyor.(a) Ar-Ge - Sistem

Entegrasyon Grubu: Milli Görev Bilgisayar› Gelifltirilmesi (ÖZGÜR)Projesi,

(b) Hava Araçlar› - ‹nsans›zHava Arac› (‹HA) Grubu:Taktik ‹HA Gelifltirme

Projesi, T‹HA (MALE)Gelifltirme Projesi,

(c)Hava Araçlar› - Uçak Grubu: Türk Bafllang›ç ve Temel E¤itim Uça¤›(HÜRKUfi) GelifltirmeProjesi,

(ç)Hava Araçlar› - Modernizasyon - Gelifltirme Grubu: C-130E/B Aviyonik Modernizasyonu (ERC‹YES),T-38 Uçaklar› Aviyonik

Modernizasyonu (ARI)Projesi,

(d) MEBS - Uygulama Yaz›l›mlar› ve E¤itim Simülatörleri Grubu: T-38 Tekâmül E¤itim Uça¤› Simülatörü (ARIS‹M), F-16 E¤itim Simülatörü, HelikopterSimülatörleri (HELS‹M),Temel E¤itim Uça¤› Simülatörü.

ÇEK‹RDEK’inGelece¤iD‹Ç gereksinimi, günü-müzde sadece savunmasektörü ile s›n›rl› de¤il.Beyaz eflya, cep telefonu,ses ve görüntü sistemleri,t›bbi cihazlar vb. elektro-nik cihaz üreten büyükmarkalar da D‹Ç gereksi-nimlerini ço¤unlukla yurtd›fl›ndan karfl›l›yor. Buüreticiler, kendi Ar-Ge bi-rimlerinde baz› çal›flmalaryapabilecekleri gibi, sade-ce bu konuda uzmanlafl-m›fl Ar-Ge yapan KOBi’ler-den faydalanarak bu ge-reksinimlerini daha verim-li ve etkili bir flekilde de gi-derebilirler. Bu gereksi-nimden hareketle, LTG, buçal›flmadan sa¤lad›¤› bilgibirikimi ile birlikte, gele-cekte D‹Ç konusunda ilgilifirmalara hizmet sa¤la-may› hedefliyor.


FPGA Nedir?FPGA (Field Programmable Gate Array); programlanabilir mant›k bloklar› ve bu bloklar aras›ndaki ara ba¤lant›lardan oluflan say›saltümleflik devrelerdir. Tasar›mc›n›n ihtiyaç duydu¤u mant›k ifllevlerinigerçeklefltirme amac›na yönelik olarak üretilen FPGA’lar›n her birmant›k blo¤unun ifllevi, kullan›c› taraf›ndan düzenlenebilir. FPGA, di¤er alternatifleri olan ASIC (Application Specific IntegratedCircuit / Uygulamaya Özel Tümleflik Devre)’ye göre, özel üretim gerektirmeme (raftan haz›r ticari ürün olarak alabilme) ve modelinegöre yeniden progralanabilme avantajlar›na sahiptir.

©MSIDerg

isi

ÖZEL HABER

80

ÇEK‹RDEK projesinde, TÜB‹TAK TEYDEB harici hiç-bir kurum ya da kurulufltandestek almayan LTG, bu pro-jenin devam› niteli¤ini tafl›-yan, “LTG/1553 Projesi” içinSSM desteklerine de baflvur-mufl durumda.Proje ç›kt›lar› halihaz›rda her-hangi bir projede kullan›lma-maktad›r. Bu ürünlerdenMIL-STD-1553B Düflünce ‹ye-lik Çekirde¤i, laboratuvar ça-l›flmalar›nda bu hali ile kulla-n›lacak durumdad›r. Di¤erürünler bu proje için prototipolarak tasarlanm›flt›r. ‹htiya-ca göre de¤ifliklik yap›labile-cektir. Ancak bu ürünlerinuçan platformlarda kullan›la-bilmesi için sertifikasyonlar›-n›n yap›lmas› gereklidir.

LTG’nin Di¤er Ar-Ge ProjeleriLTG/1553 ProjesiLTG, ÇEK‹RDEK projesi neti-cesinde edinilen Ar-Ge altya-p›s› ve kazan›lan kabiliyetler-le, TSK’n›n ihtiyaçlar› parale-linde yürütülen ve SSM tara-f›ndan koordine edilen proje-lerde etkin görev almay› he-defliyor. Bu paraleldeSSM’ye teklif edilen “UlusalMIL-STD-1553B Tasar›m› veUygulamalar› (LTG/1553)Projesi” ile Uzak Uçbirim(Remote Terminal / RT) ger-çeklemesinin yan› s›ra VeriYolu Kontrolcüsü (Bus Con-troller / BC) ve Veri Yolu izle-yicisi (Bus Monitor / BM) içinFPGA gerçeklemelerinin deyap›lmas› amaçlan›yor. Bu

çal›flma kapsam›ndaki FPGAgerçeklemeleri, VHDL dona-n›m betimleme dili kullan›la-rak tamamen ulusal ve öz-gün nitelikte tasarlanacak vegelifltirilecek.LTG/1553 Projesi dâhilindegelifltirilecek FPGA gerçek-lemeleri, uçak üzerinde (as-keri standartlarda) veya la-boratuvar ortam›nda çal›fla-cak niteliklerde VME, PCI,PCI-e ve PC104 arayüzlerinesahip kartlar›n ulusal ve öz-gün tasar›m ve üretimindekullan›lacakt›r. Kartlar, “DO-254 Elektronik Donan›mlariçin Uçufla Elverifllilik Reh-beri” referans al›narak gelifl-tirilecektir.Tasar›m, gelifltirme ve proto-tip üretim süreçlerinde MIL-STD-1553B, MIL-STD-810 vb. askeri standartlar veISO-9001:2008 ve AQAP-160vb. kalite güvence prosedür-lerinin kullan›m›n›n öngörül-dü¤ü LTG/1553 projesininolas› kullan›labilir son ürün-leri ise flöyle:1) Uçan platformlar (Uçak,

helikopter, ‹HA, füze vb.)üzerinde kullan›labileceknitelikte, askeristandartlarda:a) BC/RT/BM 1553B D‹Ç,b) VME arayüzüne sahip

BC/RT/BM 1553Bkartlar›,

c) PC104 arayüzüne sahipBC/RT/BM 1553B kartlar›,

2) Laboratuvar ortam›ndave yer sistemlerindeçal›flacak nitelikte:

a) BC/RT/BM 1553B D‹Ç,b) VME arayüzüne sahip

BC/RT/BM 1553B kartlar›,

c) PC104 arayüzüne sahipBC/RT/BM 1553B kartlar›,

ç) PCI arayüzüne sahip BC/RT/BM 1553B kartlar›,

d) PCI-e arayüzüne sahipBC/RT/BM 1553Bkartlar›.

‹HA-SKS Projesi‹HA’lar için Art›r›lm›fl Ger-çeklik Uygulamalar› içerenSanal Kokpit Sistemi (‹HA-SKS) Projesi’ne 1 Ocak’tabafllayan LTG, çal›flmalar›n›18 ay sonunda tamamlamay›planl›yor. ‹HA-SKS projesi deTÜBiTAK TEYDEB taraf›ndanKOBi Ar-Ge Bafllang›ç Des-tek Program› (1507) kapsa-m›nda destekleniyor (ProjeNo: 7090817).‹HA’lar için gelifltirilecekolan ‹HA-SKS, dizüstü bilgi-sayar üzerinde çal›flacak bir‹HA-SKS yaz›l›m› ve özel birgözlükten oluflacak. ‹HA-SKS yaz›l›m›, tamamen LTGtaraf›ndan gelifltirilecek öz-gün bir yaz›l›m olacak. Buyaz›l›m sayesinde, ‹HA ile‹HA operatörü aras›nda birarayüz oluflturulmas› amaç-lan›yor.‹HA'daki alg›lay›c›lardan ge-len bilgiler, ‹HA-SKS yaz›l›m›ekranlar›nda gösterilecek.Bu ekranlar sayesinde, kul-lan›c›ya sanal bir kokpit ya-rat›lm›fl olacak. Sanal kokpitiçerisinde gerçek bir ‹HA'dabulunmas› muhtemel baflüstü gösterge (Head-upDisplay / HUD) ve di¤er ana-log ve say›sal göstergelereait benzetimler de yer ala-cak. HUD üzerinde ufuk çiz-gisi ve durum çubuklar› yeralacak ve ‹HA'n›n koordinat-lar›, yüksekli¤i ve h›z› gibi bil-giler say›sal olarak gösteri-lecek. HUD üzerinde ayr›ca,gerçek zamanl› d›fl dünya vi-deosu da gösterilecek ve buvideo üzerine, ‹HA'n›n gide-ce¤i veya geçti¤i yol, yasak

veya tehdit unsuru olan böl-geler, sanal engeller, 3 bo-yutlu cisimler gibi birçok ar-t›r›lm›fl gerçeklik ö¤esi deilave edilebilecek.‹HA-SKS'nin do¤rulanmas›çal›flmalar›nda kullan›lmaküzere bir Deneme Platformuimalat› yap›lacak ve bu plat-form üzerine kamera, INS-GPS v.b. gerçek ünitelermonte edilecektir. Kamerahareketi, operatörün bafl ha-reketine duyarl› olacakt›r.

‹HA-UVS ProjesiProje kapsam›nda; ‹HA’lar-da kullan›ma yönelik birünitenin tasar›m› ve prototipüretimine yönelik Ar-Ge ça-l›flmalar›n›n yap›laca¤› buproje hakk›nda, gizlilik ge-rekçesiyle flimdilik bilgi ve-rilemiyor. Ancak proje içingerekli piyasa araflt›rmalar›ve literatür taramas›n› ta-mamlayan ve yap›labilirliketüdünü olumlu sonuçlan-d›ran LTG, yine tamamenulusal ve özgün nitelik tafl›-yan bu projenin hayata geçi-rilmesi için finansman des-te¤i aray›fllar›n› sürdürüyor.Tamamlanm›fl ÇEK‹RDEKprojesi ve devam etmekteolan ‹HA-SKS projesinin de-vam› niteli¤inde olan ‹HA-UVS projesinin, yeni bafllana-cak olan LTG/1553 projesi ilede paralellik içerece¤i belir-tiliyor. Proje çal›flmalar›nda,LTG’nin kendi imkan ve kabi-liyetlerinin yan› s›ra üniversi-teler, di¤er kamu kurumlar›,KOBi’ler ve sanayi kuruluflla-r› ile de azami ifl birli¤i yap›l-mas› ve görevdafll›k (sinerji)yarat›lmas› amaçlan›yor.ÇEK‹RDEK projesi ürünleri-nin yan› s›ra bu çal›flma ileedinilen bilgi birikimi ve tec-rübenin de etkisiyle yeni pro-jelere do¤ru yelken açanLTG, daha büyük projelerdeyer almak için giriflimleriniaral›ks›z sürdürüyor. Yak›ngelecekte ad›n› baflka bafla-r›larla duymay› ümit etti¤i-miz LTG'nin bu hedefine çokk›sa sürede ulaflmas›n› dili-yoruz.


©LTG

58-icindekiler - msi dergisi · 2020. 9. 29. · 52 rportaj / zuhal esen indra, trkiye’de...

Documents