การคายน าของพช (Transpiration) และ การแลกเปลยนแกสของพช

Transpiration• สวนใหญพชสญเสยน าไป

มากถง 98% ออกไปในรปของไอน าสบรรยากาศ โดยการคายน า(Transpiration)

• ผานทาง ปากใบ(Stomata) เปนสวนใหญและผานผวใบไดเลกนอย 2

• ในสภาวะทพชไมเกดการคายน า ทาใหปรมาณน ายงคงอยเตมไซเลม แตรากพชยงคงมการดดน าและลาเลยงน าอยตลอดเวลา ทาใหเกดแรงดนรากผลกน าปลอยออกทางรเลก ๆ ทผวใบทเรยกวา ไฮดาโทด (Hydathode) การเสยน าในรปของหยดน าเชนน เรยกวา กตเตชน (Guttation)

• เชน หลงจากฝนตกหนกใหม ๆ, เวลาเชามด

3

• ใบมสารควทนเคลอบ ทาใหการระเหยของน าออกทางผวใบเกดไดนอยแตกยงมการเสยน าออกทาง เลนทเซล (Lenticel) ซงเปนรอยแตกทผวลาตนซงพบในพชบางชนดเทาน น การสญเสยน าทางเลนทเซลมเพยง 10 % เทาน น

• สวนใหญน าในพชจะระเหยออกทางปากใบ 80-90 %

4

การปดเปดของปากใบ• การปดเปดของปากใบข นกบเซลลคม (Guard

cell)• เมอมแสงสวาง K+ ในเซลลคมเพมข น จงมความ

เขมขนของสารละลายมากข น น าจากเซลลทอยตดกนจงออสโมซส เขาสเซลลคม ทาใหเซลลคมเตงมากข น

• ผนงเซลลดานหนาใหโคงตาม เกดชองวางทาใหปากใบยงเปดกวาง

• การปดเปดปากใบมหลายปจจยทเกยวของไดแก อณหภม ความช น กระแสลม สภาพน าในดน ความเขมของแสง และแกสคารบอนไดออกไซด

5

ปจจยทมผลตอการปดเปดของปากใบ1. ความเขมของแสง เนองจากเซลลคมมคลอโรพลาสต ทาใหเกดน าตาลในเซลลคม

ความเขมขนจงเพม น าจากเซลลขางเคยงจงเกดการออสโมซสเขามา ทาใหเซลลคมเตง ปากใบจงเปด

6

2. ปรมาณคารบอนไดออกไซด พบวาปากใบจะปดเมอปรมาณคารบอนไดออกไซดสงมากกวาปกต เชน ในอากาศปกตมปรมาณ CO2 300 สวนในลานสวน(ppm) ปากใบจะเปด แตถาปรมาณ CO2 เพมเปน 1000 ppm ปากใบจะปด

7

• พชทนตอการขาดคารบอนไดออกไซดไดนานกวาการขาดน า พชบางชนดลาตนและ ใบอวบน า (Succulent) เพอสะสมน า เชน ตนกหลาบหน

• การปดเปดของปากใบจะแตกตางจากพชชนดอน คอ ปากใบจะเปดเวลากลางคนและปดในตอนกลางวนเพอลดการคายน า

8

3. อณหภมอณหภมไมตาและไมสงจนเกนไป (25–30C) ทาใหปากใบเปด เมอใบไดรบความรอนจากดวงอาทตยเพมข นอตราการคายน าจะเพมข น ถาอณหภมสงข นมากเกนไป ความช นสมพทธในอากาศลดลง น าจะระเหยออกจากปากใบเพมข น ปากใบจะปดแคบลงเพอลดการสญเสยน า และถาอณหภมตามาก ๆ ปากใบกจะปดดวย

9

4. สภาพน าในดน เมอดนมน านอยลงและพชเรมขาดแคลนน า พชจะสงเคราะหกรดแอบไซซก (abscisic acid ; ABA)

10

5. กระแสลม ลมทพดผานใบไมจะทาใหความกดอากาศทบรเวณผวใบลดลง ไอน าบรเวณปากใบจะแพรออกสอากาศไดมากข น จะนาความช นไปกบอากาศดวย ไอน าจากปากใบกจะแพรไดมากข นเชนกน การคายน าจงเกดเพมข น

• แตถาลมพดแรงเกนไปปากใบจะปด• เครองมอทใชวดอตราการคายน าหรออตราการดดน าของพช คอ “potometer”

11

6. ความช นถาความช นในอากาศลดลง ปรมาณน าในใบและในอากาศแตกตางกนมากข น จงทาใหน าระเหยออกจากปากใบเพมข น การคายน าเกดเพมข น

12

ความสาคญของน าตอพช1. น าเปนสวนประกอบทสาคญในเซลลพช ใบพชลมลกจะมน าประกอบอยมากกวา พชยนตน

2. น าชวยใหเซลลพชเตง ทาใหเซลลมรปรางคงตว เมอพชขาดน าทาใหเหยวเฉาในพชยงชวยใหเกดการเปดปดของปากใบ และการเคลอนไหวของพชดวย

3. น าเปนตวทาละลาย เชน ละลายแรธาตตาง ๆ เกดการลาเลยงแรธาตของพช4. น าเปนตวรวมในปฏกรยาเคมในเซลล ซงมความสาคญในกระบวนการเมแทบอลซม เชน การยอยแปงเปนน าตาล การสงเคราะหดวยแสง

5. น าทาหนาทควบคมอณหภมของเซลล และลาตนพช โดยทวไปพชอยกลางแจงตลอดเวลา ดงน นจงไดรบความรอนจากแสงอาทตยจานวนมาก การคายน าของพชชวยในการระบายความรอนใหพช 13

14

การแลกเปลยนแกสของพช• พชหายใจ ปลอยแกสคารบอนไดออกไซด• พชสงเคราะหดวยแสง ปลอยแกสออกซเจน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส1. ปากใบ (stomata)

Spongy mesophyll cells มการเรยงตวกนอยางหลวมๆ ท าใหมชองวางระหวางเซลลมาก จงเกดการแลกเปลยนแกสไดมาก

นกเรยนคดวา พชทอยบนบก พชทมใบปรมน า และพชทข นอยในทะเลทราย มจ านวนปากใบทแตกตางกนหรอไม ?

ใบบว

กระบองเพชร

พชแตละชนดมจ านวนปากใบทแตกตางกน เพราะปจจยส าคญอยทปรมาณน าหรอความช นในอากาศ พชบกจะมจ านวนปากใบมากทสด

• พชแตละชนดมจ านวนปากใบทแตกตางกน • พชบกมกจะมปากใบอยดานลาง เพอปองกนการระเหยของน า• พชทมใบอยปรมน า ปากใบจะมเฉพาะผวใบดานบน เพราะผวใบดานลางจมอยในน า • พชในทะเลทรายปากใบอยจมลกเขาไปในใบ เพอลดอตราการคายน า

2. เลนทเซล (lenticel) ทผวของล าตนพ นบางชนด เมออายมากข น จะมรอยแตกเปนทางยาว หรอแตกตามรอยขวาง

รอยแตกเหลาน เปนทางผานเขาออกของอากาศ

3. ขนราก (Root hair) มการแลกเปลยนแกสระหวางอากาศทอยในชองวางของเมดดนกบเซลลของราก

การพรวนดนรอบๆ ตนไมอยเสมอ ท าใหดนโปรง เปนการเพมชองวางระหวางเมดดน ท าใหเกดการแลกเปลยนแกสไดด

กลไกการแลกเปลยนแกสของพช• แกสจะแพรจากบรเวณทมความหนาแนนมากกวาไปยงบรเวณทม

ความหนาแนนนอยกวา

• ถาใบมความหนาแนนของแกสคารบอนไดออกไซดสง

แกสคารบอนไดออกไซดจะแพรจากใบสบรรยากาศ

แกสออกซเจนในบรรยากาศจะแพรเขาสใบ

ชวงเวลากบการแลกเปลยนแกสของพชกลางวน•เพมแกสออกซเจน•ลดคารบอนไดออกไซดใหแกบรรยากาศ

กลางคน•ลดแกสออกซเจน•เพมคารบอนไดออกไซดใหแกบรรยากาศ

• เมอตดช นสวนของพชออกจากตน ช นสวนเหลาน นยงไมตาย ผดกบตดช นสวนของสตว ทสวนใหญออกจากรางกาย แลวช นสวนเหลาน นมกจะตาย

การหายใจหลงการเกบเกยว

กงไมสามารถล าเลยงน าไดหยดน าเกาะทถง แตกยอดได

• เมอเกบเกยวผลผลตออกจากตนพชแลว พชยงมการหายใจอยจนกระทงส นอายของเซลล

• อตราการหายใจของพชหลงการเกบเกยวจะแตกตางกนในพชแตละชนด

• พชผกผลไมหรอดอกไมทมอตราการหายใจสง จะมอายส นหลงจากเกบเกยวไปแลว เชน ผกกาดหอม ปวยเลง

• พชผกผลไมหรอดอกไมทมอตราการหายใจต า จะมอายนานกวาทจะเหยวเฉา หลงจากเกบเกยวไปแลว เชน มนฝรง มนแกว

09/06/59 24

• พชทเกบเกยวผลผลตแลว อตราการหายใจของเซลลจะเพมข นเรอยๆ พรอมกบการสก เรยกวา “climacteric” เชน กลวย มะมวง มะละกอ ทเรยน

• พชทเกบเกยวผลผลตแลว อตราการหายใจของเซลลจะลดลงเรอยๆ เรยกวา “non-climacteric” เชน แตงกวา ล นจ ล าไย สม องน มะนาว

ปจจยทมผลตอการหายใจปจจยภายใน ปจจยภายนอก

อายของการเจรญเตบโต อณหภมขนาดของพช เอทลนสารธรรมชาตทเคลอบผว แกสออกซเจนชนดของเน อเยอ แกสคารบอนไดออกไซด

สารควบคมการเจรญเตบโตการเกดบาดแผล