- 1 -

แนวทางการวเคราะหขอมลพนฐานเพอการจดการพนทคมครองทมประสทธภาพ

โดย นายทว หนทอง ทปรกษาดานการจดการพนทคมครอง โครงการ CATSPA

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ปญหาการจดการทรพยากรธรรมชาตในพนทคมครองของประเทศไทยเปนททราบกนมาแลวใน

หลายทศวรรษ ทเปนการแสดงใหเหนถงการพฒนาทางดานสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมทงในและรอบๆ พนทคมครอง ปญหาดงกลาวไดมการระบไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) เปนการก าหนดนโยบายจากขอมลเพอการแกไขปญหาการบรหารของประเทศ นโยบายประกอบดวย การคงไวซงความปลอดภยของอาหารและน าเพอการด ารงชวตของมนษย สนบสนนใหชมชนมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาต การประกอบอาชพและมความย งยนในชวต สนบสนนการศกษาและการฝกอบรมทใหมความเชอมโยง มความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม การเพมผลผลตทางดานการเกษตร นอกจากนไดกลาวถงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทท าใหเกดการเปลยนแปลงและมผลกระทบกบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ฉะนน ปญหาตางๆ ทเกดขนกบการจดการพนทคมครองกเกดจากการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจของประเทศ ซงมผลกระทบกบทรพยากรธรรมชาตในพนทคมครอง ทส าคญคอปญหาความขดแยงเกยวกบการใชประโยชนทดน เหตการณความขดแยงนเกดขนกบพนทคมครองในหลายๆ ประเทศทวโลกทเปนบทเรยนทไดน ามาวเคราะหเพอแกไขปญหา

ความสมพนธระหวางการจดการพนทคมครองกบการพฒนาประเทศจะมความเกยวของกนโดยเฉพาะพนทคมครองเปนแหลงการบรการของระบบนเวศ ผมหนาทรบผดชอบจงไดก าหนดเปนนโยบาย โดยท างานรวมกนระหวางนกวางแผน นกจดการและนกวจย แผนการบรหารจดการจงไดบรรจไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยเฉพาะความรวมมอในการพฒนาและการบรการจดการพนทคมครองอยางย งยน รายละเอยดตางๆ ของขอมลทจะตองน ามาพจารณาคอ :

1. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดก าหนดไววาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศม

ผลกระทบกบภาวะเศรษฐกจของประเทศชาตและการด ารงชวตของมนษย จงไดมความรวมมอกบนานาชาตในการวเคราะหเพอการพฒนาทย งยน รฐบาลของแตละประเทศจะตองรวมมอกนแกไขปญหา ประเทศไทยเปนภาคสมาชกอนสญญาวาดวยการเปลยนแปลงภมอากาศและมบทบาทส าคญในการรวมมอกบนานาชาต ภายใต UNFCCC ซงมกฎหรอขอก าหนดในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

- 2 -

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมผลกระทบกบระบบนเวศในประเทศไทยรวมท งพนทคมครอง ทเหนไดชดเจนคอการสงขนของระดบน าทะเล การเกดฝนกรด การเกดลมพายทรนแรงและ การเปลยนแปลงของผลผลตทางการเกษตร การเปลยนแปลงของฤดกาลและอณหภม ทสงขน มผลกระทบกบฤดกาลและเกดภยพบตดานสงแวดลอม การเกดน าทวม น าประปาขาดแคลน ฝนไมตกตองตามฤดกาล น ามปรมาณนอย มการเปลยนแปลงดานการทองเทยว และมผลกระทบกบสขภาพของมนษย เชน การแพรระบาดของเชอโรคบางชนดและแพรกระจายของชนดพนธตางถนและอนๆ เหตการณเหลานไดเกดขนมาแลวหลายตวอยาง เชน ไขหวดนก เมอรส ซงเราเรยกวาเปนภยธรรมชาต รวมถงการเกดลมพายทรนแรง ฝนตกหนกทท าใหเกดน าทวม การพงทลายของดนและการตกตะกอนในล าน าท าใหแมน าตนเขน เปนตน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศนบวาเปนภยคกคามทรนแรงประเภทหนงทมผลกระทบกบการใชประโยชนทดนในระดบชาต ภมภาคหรอระดบทองถน ขณะเดยวกนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะมผลกระทบกบระบบนเวศในพนทคมครองทไมสามารถคาดการณได ความจรงแลวพนทคมครองจะมการควบคมมใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะเปนแหลงทพกพงของชนดพนธตางๆ พนทคมครองเปนแหลงเกบกกคารบอนทส าคญ กระบวนการของระบบนเวศและโครงสรางสามารถทจะเหนไดชด การอนรกษแหลงตนน าและการคงไวซงระบบนเวศทสมบรณ

ไมตองแปลกใจวา ส านกงานสภาพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดก าหนดและใหความส าคญถงบทบาทของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศรวมทงการปองกนเพอลดภยคกคามทเกดขนจากธรรมชาตทส าคญในการบรหารจดการพนทคมครองใหเปนแหลงการอนรกษพนทปาไมทส าคญ

ขณะเดยวกนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะมผลกระทบกบชนดพนธทอาศยอยในหลายๆ สวนของพนทในโลกน สตวหลายชนดจะตองมการปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทเปลยนไป บางชนดพนธไมสามารถปรบตวไดกอาจจะตายหรอสญพนธไป งานศกษาวจยดานนจะตองเรงด าเนนการ หวหนาพนทคมครองตองมหนาทรบผดชอบชวยเหลอชนดพนธใหพนภยหรอดแลรกษาพนทปาไมใหเปนอยอาศยของชนดอยางปลอดภย

2. การสญเสยซงความหลากหลายทางชวภาพ (Loss of biodiversity) ประเทศไทยมความอดมสมบรณ มความหลากหลายทางชวภาพสง พนทปาไมทเปนถนทอย

อาศยของชนดพนธตางๆ เปนแนวเชอมตอทางชวภมศาสตรทประกอบดวยภมภาคกลาวคอภาคตะวนตก (อนโด-เบอรมส) ภาคเหนอถงภาคตะวนออก (อนโด-ไชนส) และภาคใต (มาเลเซยน) ซงชนดพนธจะมความแตกตางกนตามลกษณะของภมประเทศ กลาวคอ มชนดพนธนกมากกวา 1,000 ชนด สตวเลยงลกดวยน านม 302 ชนด สตวเลอยคลาย 356 ชนด สตวสะเทนน าสะเทนบก 137 ชนด ปลา 2,820 ชนด และชนดพนธพชไมต ากวา 12,000 ชนด ซงในจ านวนชนดพนธดงกลาว เปนชนดพนธประจ าถนหรอทองถน พนทคมครองกเปนหนาทหรอบทบาทหนงเปนทรวมของความหลากหลายทางชวภาพดงกลาว เชน อทยานแหงชาตดอยสเทพ มชนดพนธพชไมต ากวา 2,247 ชนด อทยานแหงชาตแกงกระจานและเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง มชนดพนธแนวปาในแตละพนทถง 7 ชนด

- 3 -

จากขอมลเหลานแสดงใหเหนวา พนทคมครองมความสามารถในการรองรบชนดพนธไดอาศยอยอยางปลอดภยแตมบางชนดกลายเปนพนธทมฐานะสญพนธไปแลว เชน เนอสมน (Cerous schomburki) กปร (Bos sauveli) ซงสญพนธไปจากประเทศไทยแลว สวนแรดชะวา (Rhinoceros sondicus) และแรดสมาตรา (Didermorhinus sumatraensis) อาจจะมอาศยอยในพนทคมครองบางแหง องคกร IUCN ไดจดใหอยในสถานการณใกลสญพนธอยางยงทประกอบดวยสตวเลยงลกดวยน านม 12 ชนด และนก 43 ชนด หรอชนดพนธหาไดยากทประกอบดวยสตวเลยงลกดวยน านม 35 ชนด และนก 66 ชนด และนก 71 ชนด ซงสรปแลวประมาณวาชนดพนธทถกคกคามมประมาณ 12%

สวนชนดพนธพชมการส ารวจพบวามหลายชนดพนธทถกคกคามมการส ารวจพบชนดพนธใหมๆ อยเสมอ จากการศกษามชนดพนธพชมากกวา 12,000 ชนด มากกวาชนดพนธพชทพบในแถบยโรป และปรากฏวามชนดพนธทถกคกคามอยางนอย 1,400 ชนดใน 16 สกล บางชนดพนธสญพนธไปจากธรรมชาตแลวแตยงมอยในสถานทเพาะเลยงขยายพนธ พบวา จากขอมลทไดจาก The Red List of Threatened Species พบวามชนดพนธทจดอยในสถานภาพหาไดอยางยง 20 ชนด หาไดยาก 13 ชนดและมแนวโนมหาไดยากถง 440 ชนดพนธทงหมดจะเปนชนดพนธอนรกษ

The IUCN Red List of Threatened Species การสญพนธ (Extinct) หมายถง ชนดพนธใหมๆ จะสญพนธไดตอเมอชนดพนธตวสดทายได

ตายไปแลวอยางไมมขอสงสยสญพนธไปจากธรรมชาต (Extinct in the Wild) หมายถง ชนดพนธทสญพนธไปจากธรรมชาตแลว แตยงมประชากรทมชวตอยรอดในสถานทเพาะเลยง สวนสตวหรอนอกถนก าเนดและสามารถน าชนดพนธดงกลาวไปปลอยคนสธรรมชาตได ท าใหเกดอนตราย (Endangered) หมายถงชนดพนธทถกคกคามจนใกลจะสญพนธอยางยง

ใกลสญพนธ (Critically endangered) หมายถง ชนดพนธทมความเสยงตอการสญพนธทสงมากมแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable) หมายถง ชนดพนธทประสบความเสยงตอการสญเสยในธรรมชาต/ในอนาคตอนใกลน

ฯลฯ การสญพนธของชนดพนธพชจะมผลกระทบกบผลตผลในอนดบแรกของระบบนเวศ การลดลง

ของมวลชวภาพและการสลายตวของพช ผลจากการใชประโยชนในทดน ควรมการอนรกษความหลากหลายของชนดพนธพชจงเปนการไดรบประโยชนอยางยง ฉะนน การสญหายไปของชนดพนธจะเปนการสญเสยคณคาของธรรมชาตทส าคญยง

ระดบของการสญพนธจากทก าหนดไวในหนงสอ IUCN Red List of Species แสดงใหเหนถงความส าคญของประชากรชนดพนธโดยเฉพาะชนดพนธทถกคกคาม การทประชากรของชนดพนธลดจ านวนลงกเนองมาจากสาเหตในเรองทเกยวของการท าลายถนทอาศย การลกลอบลาสตวปา การ

- 4 -

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ชนดพนธสตวปาขนาดใหญ เชน ชางปา เสอโครง หรอชนดพนธพชทหาไดยากทอยในพนทคมครองเดยวจะไมสามารถด ารงชวตอยได

การทองคการ IUCN ไดจดพมพหนงสอ Red List of Species ขนมาเพอใหนานาประเทศทเปนภาคสมาชกไดจดเตรยมและจดท าเปนขอมลเพอใชในความรวมมอกบนานาชาตในการอนรกษโดยจะอยภายใตกฎหมายของประเทศทเกยวของและตองการใหมการคมครองทมประสทธภาพ การใชเปนขอมลพนฐานและการสรางความรวมมอกบนานาชาตโดยเฉพาะชนดพนธทอพยพขามแดนระหวางประเทศจะเปนความรวมมอระหวางชมชนทองถนและระหวางประเทศ

การศกษาวจยทเกยวของกบปรมาณประชากรจะมการศกษาถงสงแวดลอม นเวศวทยา ปจจยแนวโนมทเกยวกบความอยรอดของประชากร ซงเรยกวา การวเคราะหการเปลยนแปลงของประชากร (Moris and Dock, 2002) ผลทไดจากการวจยจะเปนขอมลทส าคญอยางมาก การศกษาชนดพนธขามพรมแพนกใชเปนขอมลจดท าแนวเชอมตอระหวางประเทศหรอการจดตงพนทอนรกษตามแนวชายแดน

สาเหตของการสญหายไปของความหลากหลายทางชวภาพจะมรายละเอยดอกมาก แตสงส าคญคอพนทคมครองเปนพนทรองรบชนดพนธทงพชและสตวใหเปนมรดกและสมบตของชาต

3. การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจของประเทศไทยมการเปลยนแปลงตลอดเวลาเนองมาจากการ

พฒนาทางเศรษฐกจ รวมทงการเกดภยธรรมชาต เชน การเกดสนามป 2547 และการเกดน าทวมป 2554 และปจจยอนๆ จากขอมลธนาคารโลกกลาวถงรายได GDP ของประเทศไทยในชวง 5 ปทผานโตแค -2.3% (ป 2552) 7.8% (ป 2553) 0.1% (ป 2554) 7.7% ) 2555 และ 1.8% (ป 2556) จากขอมลเหลานแสดงใหเหนถงภาวะเศรษฐกจของประเทศชาตขนลงเปนอยางมาก และขยายตวเปนอยางมากในชวงป 2523-2555 จากขอมลของ IMF ทมการจดระดบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของโลกจดอยในอนดบท 29 และรายไดตอหวอยในระดบ 92 (IMF 2014) การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจขนอยกบสนคาสงออกจากภาคอตสาหกรรม การเกษตร การทองเทยว และอนๆ

อยางไรกตาม แรงงานทท างานอยตามภาคสวนตางๆ กมความแตกตางกน โดยเฉพาะภาคสวนการเกษตร การประมงและปาไมประมาณ 38% มรายไดต ากวาคาเฉลยของรายไดสหประชาชาตอาชพการทองเทยว ธนาคาร สถาบนการเงนคาเฉลยอยท 48% และ 14% อยในภาคอตสาหกรรม

การเปลยนแปลงทางโครงสรางของเศรษฐกจตางๆ เหลานท าใหมการใชประโยชนทดนทมผลกระทบตอพนทคมครองทงทางตรงและทางออม โดยเฉพาะความตองการของประชาชนในการใชประโยชนทดนบรเวณพนทคมครองหรอพนทปาสงวนแหงชาตเพอการเกษตรกรรมมากวาการเพมประมาณการผลต จงมผลท าใหชนดพนธพชและพนธสตวลดลง ความตองการดานพลงงานทเพมขนจนท าใหเกดผลกระทบกบพนทคมครอง ดวยเหตผลนจงไดมการปรบวธการจดการพนทคมครองใหมประสทธภาพมากยงขน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตจงไดก าหนดกลไกการจดการสงแวดลอมทงในระดบชาต ระดบภมภาคและระดบทองถนเพอใหการจดการและการใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน นอกจากนไดระบถงรายไดของประชาชนตอหวอยในระดบกลางทอยในภาวะยากจนโดยเฉพาะภาคสวนของชาวนาทาง

- 5 -

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมพนทคมครองสามารถจะชวยแกไขปญหาความยากจนของราษฎรได ซงประชาชนในภาคนยงมรายไดต าอย

4. ความตองการใชประโยชนจากไมสตวปาและของปาเพมขน เศรษฐกจของประเทศมการพฒนาทเพมขน ความตองการใชทรพยากรกเพมมากขน รวมทง

ความตองการเพมผลผลตทางดานอาหาร เสนใย เนอไม พชเภสชกรรม สตวปา และทรพยากรธรรมชาตอนๆ ซงมไดมการใชประโยชนอยางย งยน การน าเอาเชอเพลงประเภทกาชชวภาพ โดยใชผลผลตทางการเกษตรมาใชในการผลตกาชชวภาพจงท าใหมความตองการใชพชเกษตรมากขน ราคาผลผลตจะสงขนซงแสดงใหเหนวาประชาชนมสขภาพด ประชากรของประเทศเพมขนมความตองการแหลงอาหารโปรตนจากเนอสตวและปลา จงมความตองการใชประโยชนในทดนเพอเลยงปศสตวเพมขน ฟารมเลยงกงเลยงปลา ประเทศไทยเปนผสงออกถงผลผลตอาหารทมคณภาพจากฟารมดงกลาว เชน กงแชแขง การด าเนนการดงกลาวเปนการใชประโยชนทดนบรเวณปาชายเลน ท าใหพนทคมครองชายเลนลดจ านวนลง

การสงออกซงผลผลตทางอาหารทางการเกษตรของประเทศไทยไปยงตางประเทศจะเปนหนงในเอเซย และตดอยในอนดบหนงในหาของโลก เรองสงออกผลตภณฑอาหาร มบรษททผลตเพอการสงออกมากกวา 10,00 แหง ผลตภณฑทางดานอาหารไดจากวตถดบทางการเกษตรภายในประเทศ ผลตภณฑอาหารจากปลากมการประมงทางทะเลและมหาสมทร

การพฒนาของประเทศเพอนบานจะมความตองการผลผลตจากสตวปาทมถนก าเนดในประเทศไทย โดยเฉพาะการสงออกทผดกฎหมาย เชน งาชาง มการน างาชางจากอาฟรกาผานประเทศไทยและงาชางไทยกถกรวบรวบไปดวย ท าใหนานาชาตต าหนประเทศเปนการลกลอบน าเขาขามแดนยากทจะควบคม ชนดพนธพชทใชในทางเภสชกรรม รวมทงสตวปามความตองการกนมาก เชน ตวลนหรอนม (มคณคาทางเภสชกรรม) รวมทงมาทะเล เสอโครงและสตวปาชนดอนๆ มกจะมลกลอบลาในพนทคมครอง ซงจะเปนภยคกคามประการหนงทเกดขนทท าใหพนกงานเจาหนาทของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตองท างานหนกในการปองกนปราบปราม และมความรวมมอกบหนวยงานอนๆ เชน ต ารวจ ทหาร ศลกากร กระทรวงการตางประเทศ ตลอดจนองคกรภาคเอกชนตางๆ

การคาสตวปาหรอซากของสตวปาทผดกฎหมายจะเปนชนดพนธทถกคกคามถง 30% (Lengen et.at. 2012) คดเปนมลคาประมาณ 50-150 ลานลานเหรยญสหรฐ/ป สาเหตทมการลกลอบลาสตวปาเพอน าเอาซากไปจ าหนายท าไดงายเนองมาจากมอาวธปนททนสมยมประสทธภาพ ในปจจบนมการสอสารททนสมยมการปองกนการลกลอบการคาสตวปาไดมการสรางเครอขายการปองกนระหวางประเทศโดยความรวมมอกบนานาชาต ซงกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เปนภาคหนงเชนกน ในการสรางความรวมมอกบหนวยงานตางๆ โดยเฉพาะไดรบความรวมมอกบกระทรวงการตางประเทศเปนอยางด

การเพาะเลยงสตวปาเพอการคาชนดพนธและซากของชนดพนธทด าเนนการอย เชน ฟารมจระเข แหลงขอมลพบวามฟารมเพาะเลยงจระเขถง 836 ฟารม มจ านวนจระเขประมาณ 700,000 ตว (จากสถตกรมประมง) ซงเปนการลดภยคกคามจากการลาจระเขในธรรมชาต จระเขในธรรมชาตในประเทศไทยจดอยในสถานใกลจะสญพนธ จระเขน าจด (Crocodylus siamensis) มพบทอทยานแหงชาตแกงกระจาน

- 6 -

จ.เพชรบร จระเขน าเคม (Crocolylus sorosus) มพบเฉพาะพนทอทยานแหงชาตทางทะเลฝงอนดามน เชน ป 2556 พบทหาดไมขาว จ.ภเกต สนนษฐานวาเปนจระเขทหลดจากฟารมเพาะเลยงจระเขทจงหวดพงงา สวนตะโขง (Tomistoma schlegellii) เปนจระเขทจมกยาวกนปลาเปนอาหารไมพบมาตงแตป 2513 คงจะ สญพนธไปจากประเทศไทยแลว (IUCN, 2014) ธรกจการเพาะเลยงจระเขเพอการคาโดยเฉพาะการสงออกมมลคาไมต ากวา 160 ลานเหรยญสหรฐตอป นอกจากนฟารมจระเขยงเปนแหลงทองเทยวสวนการคาภายในประเทศจะเปนการคาเนอทใชประกอบอาหารตามรานอาหารหลายๆ แหง รวมท งผลตภณฑเครองประดบ จงไมมการลกลอบลาจระเขในธรรมชาต การทมจระเขอาศยอยในแหลงน าตามธรรมชาตแสดงใหเหนวาระบบนเวศในธรรมชาตมความอดมสมบรณ มวฏจกรของแรธาตในพนท นกอนรกษเปนหวงจระเขจะสญพนธไปจากธรรมชาตจงไดมการน าจระเขน าจดพนธไทยไปปลอยคนสธรรมชาตทอทยานแหงชาตปางสดาเมอป 2548 และ 2549 จ านวน 20 ตว สวนจระเขธรรมชาตทปรากฏอยในอทยานแหงชาตแกงกระจาน คาดวาเปนตวเมย จ าเปนตองปลอยเพศผเพอใหมการผสมพนธและขยายพนธในธรรมชาตได

ประเทศไทยไดมการยกเลกการสมปทานการท าไดมาตงแตป พ.ศ. 2532 แตผลตภณฑเกยวกบไมยงคงมอยซงไดไมจากการปลกสรางสวนปาและการน าเขาจากตางประเทศ การลกลอบท าไมทผดกฎหมายในประเทศรวมถงการบกรกยดถอครอบครองพนทดนในเขตปาสงวนแหงชาต การท าไมในทดนกรรมสทธกยงมอย การลกลอบตดไมในเขตพนทคมครองกยงมอยในบางแหง เชน การลกลอบตดไมพะยง (Dalbergia cochinnensis) เปนพนธไมเนอแขงทนทานและสวยงาม เปนทตองการของตลาดและมราคาแพง มการลกลอบสงออกโดยเฉพาะการสงออกไปยงประเทศจน ท าใหเกดเหตการณการสงออกตามแนวชายแดนเปนจ านวนมาก พนกงานเจาหนาทหลายหนวยงานจงไดสรางความรวมมอกบปองกนการลกลอบสงออก เชน กรมปาไม ต ารวจและทหาร เปนตน

การบกรกยดถอครอบครองทดนกยงคงเปนปจจยคกคามทส าคญในพนทคมครอง ราษฎรมเปาประสงคทแตกตางกน เชน ตองการทดนเพอท าการเกษตรเพมขน การสรางทพก เปนตน ท าใหมการสรางความรวมมอกบหนวยงานตางๆ เพอการปองกนการบกรกยดถอครอบครองทดนภายในพนทคมครอง เชน ต ารวจ ทหาร ทดนและฝายปกครองในภมภาค

การจบปลาเกนปรมาณหรอการประมงทผดกฎหมายโดยเฉพาะในทะเลอาวไทยและฝงอนดามน ท าใหมผลกระทบกบความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและเศรษฐกจของประเทศ การใชเครองมอการประมงประเภทอวนลาก อวนรนและความถของตาขายท าใหมการท าผดกฎหมายมากขน ปรมาณผลผลตการประมงกลดลงจากรายงานของกรมประมง พบวา ป 2548 จบได 2.6 ลานตน ป 2552 ลดลงเหลอ 1.5 ลานตน เนองจากเครองมอการประมงทผดกฎหมายท าใหมการจบสตวปาไดในปรมาณมาก จงมความจ าเปนทจะตองอนรกษพนทคมครองทางทะเลใหเปนแหลงเพาะพนธสตวปาเพอทจะใหสตวน าไดไปอาศยอยในแหลงอนๆ ตอไป

- 7 -

5. ความตองการใชประโยชนจากน าเพมขน ทรพยากรน าในประเทศไทยมความส าคญเปนอยางยงโดยเฉพาะภาคเกษตรกรรม เชน การท า

นา บรเวณทราบลมภาคกลางหรอทราบลมแมน าเจาพระยา แหลงอขาวทใชเลยงประชากรสวนใหญของประเทศ นอกจากนความส าคญของน ากบประเพณวฒนธรรมมาตงแตสมยโบราณ เชน เทศกาลสงกรานต ประเพณลอยกระทง เทศกาลออกพรรษา ประเพณชกพระ ประเพณแตงตง หรอพธศพคนตาย (การลอยองคาน) การอนรกษแหลงน าตกทใหเปนแหลงทองเทยวแหลงน าเปนทอยอาศยหากนของปศสตวบางชนด เชน ควายในชนบทบางแหง ปจจบนการเลยงควายเพอใชท างานลดนอยลง เนองจากมการใชเครองจกรกลในภาคเกษตรกรทส าคญเพมขน เชน รถแทรคเตอร ประเทศไทยมการใชน าโดยเฉลยประมาณ 800 ลานลานควบกเมตร/ป พนทคมครองทมตนไมขนอยชวยในการชะลอการไหลของน าในชวงฤดฝนและการชลประทานเพอผลตผลตางๆ ทางการเกษตร

ปจจบนปญหาเรองน าเรมเกดขนมาก เนองจากมการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ การเกดความแหงแลงฝนไมตกตามฤดกาล โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมผลกระทบกบภาคการเกษตรการเกดฝนตกหนกจนน าทวมในป พ.ศ. 2554 ท าใหประชาชนเดอดรอนกนเปนจ านวนมาก การเปลยนแปลงของระดบน าใตดน น าบนดน ชาวนา ชาวประมง และโรงงานอตสาหกรรมเรมมความรสกถงความล าบากในการใชน าเพมขน การใชน าในธรรมชาตเพมปรมาณมากขนประเทศไทยมการใชน าเพอการเกษตรมากกวา 70% แตมการใชน าจากระบบชลประทานประมาณ 22% ภาคอตสาหกรรมกมการใชน าเพมขนการประปากไดมการขดเจาะแหลงน า น าใตดนกอยในระดบต ามการแยงชงน าเพอท าการเกษตร ภายในประเทศเพมขน ปละ 12.5%

การใชน าภาคครวเรอนจ าเปนตองมคณภาพ ภาคอตสาหกรรม การเกษตร หรอน าทไหลบา ถาหากไมมการกรองหรอก าจดของเสยจะท าใหเกดมลพษ มสารโลหะหนก หรอน าเสยทเกดจากการใชของมนษย ท าใหเกดมลพษทางน าและจะมผลกระทบกบการด ารงชวตของมนษยและระบบนเวศ โดยเฉพาะสตวน าหรอชนดพนธทอาศยหากนตามแหลงน า เชน สตวทอาศยอยตามชายฝงทะเล

การบ รหารจดการท รพย ากรน า จ ะอย ภ าย ใตก า ร ดแลของ 4 กระทรวงหลก ค อ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเฉพาะกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช รบผดชอบการบรหารจดการพนทคมครอง เปนพนทตนน าล าธาร เปนแหลงตนน าของแมน าทส าคญหลายสาย หนวยงานตางๆ ดงกลาวจะตองมการวางแผนการใชประโยชนทรพยากรน าจากพนทคมครองประเทศไทยไดมการจดตงคณะกรรมการทรพยากรน า คณะกรรมการลมน าโขงในระดบนานาชาตมหนวยงานรบผดชอบการอนรกษแหลงตนน าทอยในพนทคมครองเพอการใชประโยชนอยางย งยน

ดานความรวมมอกบนานาชาตในเอเชยตะวนออกเฉยงใตมการก าหนดแผนการจดการน าอยางบรณาการเมอป 2549 มการรางระเบยบเกยวกบนโยบายเรองน า การจดตงหนวยงานจดการแหลงตนน า การจดระบบชลประทาน การเกบคาน าจากผใชน าจากระบบชลประทาน การใชน าจากเขอนหรออางเกบน า การฟนฟแหลงตนน าหรอพนทชมน าจะตองใหความส าคญเปนอนดบแรกๆ

- 8 -

การจดการระบบนเวศ โดยเฉพาะการจดการเรองน าในระดบชาตตองด าเนนการภายใตแนวคดของวศวกรรม การลงทน การสรางคลองสงน า การสรางเขอน การแกไขปญหาน าทวมในเมองหรอชนบท พนทคมครองเปนพนททชวยปองกนการเกดน าทวมบานเมองได คอการชวยชะลอไหลของน า การจดสรรน าใหแกชาวนาอยางเทาเทยมกน แนวทางเหลานกควรจะก าหนดใหอยในระดบชาต

การสรางเขอนเกบกกน าเพอการผลตกระแสไฟฟาหรอเพอการชลประทานในประเทศจนหรอลาวอาจจะมผลกระทบกบความแหงแลงในภาคอสาน โดยเฉพาะน าในแมน าโขงทประชาชนใชบรโภคในพนทภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใต กไดมการจดตงคณะกรรมการแมน าโขงในระดบนานาชาต พนทคมครองหลายแหงเปนแหลงอ านวยน าใหไหลลงสแมน าโขง การสรางเขอนในประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เพอผลตกระแสไฟฟาขายใหแกประเทศไทย การสรางเขอนดงกลาวจะท าใหมผลกระทบกบปลาในแมน าโขงไมต ากวา 850 ชนดทถกคกคาม ในจ านวนนม 135 ชนดทเปนชนดพนธอพยพไปมาในแมน าโขงเพอการวางไข ประชาชนทอาศยอยตามรมแมน าโขงไดใชปลาเหลานนเพอการบรโภคเปนอาหารทส าคญ (Dugan et.al. 2010)

บทสรป ในเรองน าการพฒนาทางเศรษฐกจกจะมผลกระทบกบแหลงน าเชนกน ควรใหความส าคญกบการจดการพนทคมครองทเปนแหลงตนน าล าธารทอ านวยน าทสะอาดชวยลดการเกดน าทวม การปองกนการกดเซาะชายฝงหรอการปองกนลมพายการใชแหลงน าเพอการประมง

6. ความตองการใชประโยชนดานแรธาต การท าเหมองแรในพนทคมครองสวนใหญจะเปนการท าลายระบบนเวศในพนท ซงมพบอยใน

พนทบางแหงในอนาคตกมความเสยงในการใชประโยชนดงกลาว การท าเหมองแรทผดกฎหมายในพนทอทยานแหงชาต และเขตรกษาพนธสตวปา ความตองการแรธาตจ านวนเพชรพลอย เชอเพลงเรมมการส ารวจมากขน ประเทศไทยมการขดน าแรมาใชประโยชนมากกวา 100,000 ตน/ป การเกบขคางคาวตามถ าหนปนทมคางคาวอาศยอยผลกระทบยงมไดมการศกษารายละเอยด อยางไรกดคางคาวเปนสตวกนแมลงเปนอาหารถายมลสามารถน าไปเปนปยแกระบบนเวศคางคาวมสวนในการควบคมแมลงระบบนเวศ พนทคมครองทมเขาหนปนเปนแหลงทอยอาศยของคางคาว ควรจดการถ ามใหเกดผลกระทบทเกดจากการใชขคางคาวตอระบบนเวศ

ปญหาในปจจบน คอ การคนหาเชอเพลงจากซากพชเปนผลทท าใหเกดภาวะเรอนกระจก การขดเจาะแกสธรรมชาตในทะเลฝงอนดามน การขดเจาะน ามนดบในทะเล จะมปรากฏการณทมการรวไหลของน ามนดบท าใหเกดมลภาวะทางทะเล ปะการง ชายหาดและชนดพนธอนๆ ในพนทคมครอง จงมการสรางความรวมมอในการปองกนการเกดมลพษเหลาน

พนทคมครองทางบกหลายแหง การท าเหมองแรกยงมอยบางแหง ควรจะไดมความรวมมอกบบรษททด าเนนการมใหเกดผลกระทบกบการอนรกษพนท โดยเฉพาะมลพษทางน าและอากาศ เชน การเกดฝ นละอองในอากาศทมผลกระทบกบการด ารงชวตของมนษย

- 9 -

7. การเพมขนของประชากรของประเทศ แนวโนมการเพมขนของประชากรของประเทศจะสมพนธกบการพฒนาของบานเมองหรอ

ชนบททตงถนฐานอยตามชนบทรอบๆ เขตพนทคมครองและไดรบผลประโยชนจากพนทคมครอง อตราการเพมขนของประชากรประมาณ 0.3% ตอป เปนการเพมในอตราทต า ซงการเพมขนของประชากรเปนการคาดคะเนทก าหนดไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยเฉพาะการเพมขนของภาคแรงงานทจะมผลตอการบรหารจดการพนทคมครอง

ประมาณวาประชากรของประเทศไทยประมาณ 40% อาศยอยในชนบทท าใหมการพฒนาของทองถนเพมมากขนการเพมขนของประชากรจะมความสมพนธกบการบรโภคการบรการของระบบนเวศจากพนทคมครอง การเพมขนของนกทองเทยวในพนทคมครองทเดนทางมาจากตวเมองใหญๆ จงจ าเปนจะตองใหความเขาใจในการบรหารจดการพนทคมครองเพอการด ารงชวตของชมชนในทองถน

อยางไรกตาม ตามแนวโนมการเพมขนของประชากรทเกดจากการอพยพยายถนจากประเทศเพอนบาน เชน กมพชา เมยนมาและลาว (การอพยพเขามาท างานอยางผดกฎหมาย) หรอการลกลอบลาสตวปา ลกลอบตดไมทเปนภยคกคามตอการจดการพนทคมครองทตงอยตามแนวชายแดน เชน พนทกลมปาตะวนตก พนทกลมปาตะวนออก เปนตน ซงเหตการณเหลานจะตองระบไวในแผนการจดการ

8. การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในทองท ความตองการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต แรธาต น า หรอการบรการของระบบนเวศ

ในพนทชนบทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา การเปลยนแปลงระบบนเวศตางๆ เกดขนมาแลวนบเปนรอยๆ ป การพฒนาทางเศรษฐกจ ประชากรเพมขนมผลกระทบกบการเปลยนแปลงของระบบนเวศทเพมขนตลอดเวลา และมผลกระทบกบการจดการพนทคมครองทงทางบกและทางทะเล การปลกพชเกษตรเพมขน (เชน การปลกยางพารา การปลกผลไม ความขดแยงระหวางคนกบสตวปา การแบงเขตการจดการเขตกนชนจะท าไดยาก) ระบบนเวศทางทะเลและชายฝงกมการท าลายปาชายเลนเพอน าไปท าเปนฟารมกง (เชน อทยานแหงชาตทางทะเลและชายฝงทเปน Rammar Site)

การใชประโยชนทดนในแตละภาคของประเทศไทยไมเหมอนกน เชน บรเวณพนทจงหวดนครราชสมาใกลๆ กบอทยานแหงชาตเขาใหญ มการยดถอครอบครองทดนโดยภาคเอกชน ภาครฐมหนาทควบคมดแลพนทปาสงวนและปลกสรางสวนปา มพนทเกษตรปลกพชอนๆ เชน ขาวไร ผก ขาวโพด ทมการใชปยอนนทรยและยาฆาแมลง (มลพษจากยาฆาแมลงมผลกระทบกบประชากรของสตวปาเนองจากไดรบสารพษดงกลาว โดยเฉพาะนกกนแมลง ผลผลตทางการเกษตรเพมขน ชนดพนธไมทใชในการกอสรางถกตดไปใชในการกอสราง ท าใหความอดมสมบรณของพนทสญเสยไป

พนทในทองทภาคเหนอมความแตกตางจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนการปลกพชการเกษตรบรเวณพนททเปนภเขา ในอดตเปนพนททมการปลกฝนมากอนโดยชาวเขาบางเผาและถกปลอยทงไวนานจนเกดเปนปาขนมาใหม มการปลกพชเกษตรทมอายส นๆ เชน ขาวโพด การท าไรเลอนลอย ประชากรในทองทเพมขนจงมการท าการเกษตรเพมขนเปนเงาตามตว มการปลกผกพชเมองหนาวมการใช

- 10 -

สารเคมกนมาก มการพฒนาระบบชลประทาน มการใชประเพณวฒนธรรมในการอนรกษพนทโดยเฉพาะพนทตนน า มการจดตงพนทคมครองภายใตกฎหมายทก าหนด ท าใหพนทอ านวยแหลงน าใหแกเกษตรกร

ภาคใตพบวามการใชประโยชนทดนปาไมกนเปนจ านวนมาก มการปลกยางพาราในพนททวไป ปาชายเลนถกท าลายน ามาท าฟารมเลยงกง เปนตน

การใชประโยชนทดนในประเทศไทยมการเปลยนแปลงไปมากในชวงหลายทศวรรษทแลว และกระจายอยท วประเทศสาเหตเกดจากการพฒนาทางเศรษฐกจ แตอยางไรกตามนโยบายการคมครองพนททเปนปาไมใหเปนพนทคมครองมเปาหมายอยท 20% ของพนททงประเทศ เพอใหอ านวยการบรการของระบบนเวศใหแกประชาชนในทองถน

9. การตงถนฐานและชมชนทงในและรอบๆ พนทคมครอง มงานวจยรายงานวามประชาชนตงถนฐานอยพนทคมครองประมาณ 1,800 ชมชน จ านวน

100,000 ครวเรอน มประชากรรวมกนประมาณ 615,000 คน ชมชนบางแหงมการตงถนฐานอยกอนทประกาศจดตงเปนพนทคมครองและเปนการยากทจะควบคมใหอยในวงจ ากดตลอดจนการอพยพไปใหอยในแหลงทอยใหม แตกมบางพนทกไดมการอพยพออกไปได ซงการทชมชนอยในพนทคมครองจะมภยคกคามดานการขยายพนทท ากนการลกลอบตดไมการลกลอบลาสตวปาและการเกบหาของปา ตลอดจนท าใหเกดไฟปา

แตอยางไรกด หวหนาพนทคมครองกไดมแนวทางการจดการอยางมสวนรวม โดยการสรางความเขาใจกบชมชนทอยในพนทใหเขาใจถงคณคาของพนทคมครองทมประโยชนตอชมชน โดยใหชมชนมสวนรวมในการอนรกษพนทคมครอง การสรางเครอขายการอนรกษ จดท าแนวเขตทท ากนใหชดเจนไมขยายพนทท ากน สงเสรมอาชพทไมท าลายทรพยากรธรรมชาตและรวมตรวจตราลาดตระเวนปองกนพนทรวมกบพนกงานเจาหนาท ในปจจบนการด าเนนงานไดเนนหนกไปเฉพาะเรอง มการบงคบใชกฎหมายมากกวาการสรางความรวมมอ ระบบวธการจดการจงไดมการด าเนนงานแบงเขตการจดการและ หลกธรรมาภบาล การใชหลกโปรแกรมงานของอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพทสนบสนนกรอบงาน (Goal 2.1) ความเทาเทยมและการใชประโยชนรวมกน และ (Goal 2.2) สนบสนนใหชมชนทองถนดงเดมและชมชนทองถนและผมสวนไดสวนเสยในการบรหารจดการพนทคมครอง

ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (2555-2559) กไดก าหนดรายละเอยดใหชมชนทองถนเปนกลไกหนงในการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางมสวนรวม การพฒนาคณภาพของชวตและท างานรวมกน มยทธศาสตรการพฒนา การมสวนรวมในการตดสนใจ การปฏรปการจดการรวมกนในพนทของตนเองอยางบรณาการ การจดการทรพยากรน าและมสวนรวมในการเขาถงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอการจดการใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

การพฒนาการทางเศรษฐกจมผลกระทบกบการจดการพนทคมครองทชมชนเขามาเกยวของ มรายงานการศกษาวจยไดรวบรวมขอมลดานเศรษฐกจและสงคม ศกษาการใชประโยชนทดนพนทปาไม และการใชประโยชนจากพนทคมครองเพอการบรโภคของชมชนทยากจนเพอท าการเกษตรเปนสวนใหญ พนทคมครองอ านวยผลประโยชนในทองเทยวโดยเฉพาะนกทองเทยวจากตางประเทศ ผลประโยชนไดจากการ

- 11 -

ลงทนและผลก าไรทไดจากการพฒนาพนท ซงผลประโยชนทไดรบจากการทองเทยวจะไดลดผลกระทบจากการลกลอบลาสตวของชมชนและชมชนมสวนรวมในการจดการทองเทยว

10. การเพมขนของจ านวนนกทองเทยว นกทองเทยวทเขาไปใชประโยชนหรอพกผอนหยอนใจหรอทองเทยวในพนทคมครองมสอง

กลม คอ นกทองเทยวภายในประเทศและนกทองเทยวตางชาต นกทองเทยวตางชาตสวนใหญจะไปทองเทยวบรเวณอทยานแหงชาตทางทะเล หรอแหลงธรรมชาต หรอแหลงวฒนธรรมและพนทอนๆ ไดท ารายไดจากการทองเทยวประมาณ 16 ลานลานเหรยญสหรฐตอป ผรบผดชอบการจดการพนทคมครองจะตองมการพฒนาพนทคมครองเพอดงดดใจใหนกทองเทยวเขาไปใชประโยชน ปญหาจ านวนนกทองเทยวทมากเกนไปจะมผลกระทบกบพนทหรอแหลงทองเทยว ท าใหธรรมชาตหรอวฒนธรรมมการเปลยนแปลง จากรายงานพบวานกทองเทยวภายในประเทศมกจะเดนทางไปทองเทยวในพนทคมครองชวงวนหยด หรอเสาร-อาทตย ความเสอมโทรมของแหลงทองเทยวจะพบเหนในหลายๆ พนท เชน ชายฝงทะเล พนทคมครองทางบกมหลายแหงกไดรบผลกระทบจากจ านวนนกทองเทยวเชนกน จงจ าเปนอยางยงทหวหนาพนทคมครอง จะตองด าเนนการจดการมใหมผลกระทบทเกดขน เชน จ านวนชนดสตวปา ขยะ น า หรอมลพษสงแวดลอมอนๆ

รายไดจากการทองเทยวเปนรายไดประเภทหนงทน าเขาสประเทศ ท าใหมการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจ จากสถตรายงานวาจ านวนนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในประเทศไทย จ านวน 27 ลานคนในป 2556 ท ารายไดใหแกประเทศชาตถง 57.5 ลานลานเหรยญสหรฐ จ านวนนกทองเทยวจากกลมประเทศ เอเซยน มากกวา 7 ลานคน จากประเทศสาธารณรฐประชาชนจน 4.5 ลานคน จากกลมประเทศยโรป 4.5 ลานคน (รสเซยมากทสด) จากประเทศญปน 1.5 ลานคน ประเทศเกาหล 1.3 ลานคน ประเทศออสเตรเลย 09. ลานคน และประเทศสหรฐอเมรกา 0.8 ลานคน (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2557) จ านวนนกทองเทยวจ านวนมากไปทองเทยวในพนทคมครองมนอยมากประมาณ 10% เทานน ยกเวน พนทมครองทางทะเลทมนกทองเทยวตางชาตมมากกวานกทองเทยวภายในประเทศ สวนใหญไปด าน าเพอดปะการง โดยเฉพาะในทะเลฝงอนดามน (Nabangchang et.al. 2555)

นกทองเทยวภายในประเทศจ านวนมากทท าใหเกดรายไดของชาตประมาณ 400 ลานบาทในป 2555 นกทองเทยวประมาณ 90% ไปทองเทยวในพนทคมครองและพนทคมครองกสามารถรองรบนกทองเทยวจ านวนมากและมผลกระทบกบชมชนทองถนในพนทคมครองแตมผลดเฉพาะการขายสนคาทระลกในทองถน

11. ความขดแยงระหวางสตวปากบมนษย ขณะทชมชนในทองถนทอาศยอยในพนทใกลเคยงกบพนทคมครองหรอในพนทคมครองมกจะ

ไดรบปญหาจากสตวปาบางชนดทเขามากนพชผลทางการเกษตร ท ารายปศสตวหรอทรพยสนจนถง การท าลายชวตคน เชน ชางปา เสอโครง หมปา กวางปา และลง หรอนกบางชนดจากพนทคมครองทออกมากดกนเมลดพชหรอผลไม ปจจบนความขดแยงระหวางคนกบสตวปาเปนทสนใจของนกวชาการทตองการทราบถงสาเหตทเปนปญหาพนฐานวาสตวปาเปนปญหากบชมชนในทองถน พนทคมครองหลายๆ แหงไดม

- 12 -

การจดหาเครองมออปกรณมาใชในการปองกน เชน การท ารวไฟฟา ขดครอบพนทกนมใหชางออกมาจากพนท เปนตน ชาวสวนผลไมบางแหงใชวธเกบผลไมกอนทจะสกเพอปองกนมใหนกหรอคางคาวไปกดกน

ชางปาทออกมาหากนนอกเขตพนทคมครองทเปนปญหาในปจจบน เนองจากบรเวณใกลเคยงกบพนทคมครองเปนพนทการเกษตร มการปลกพชเกษตรทชางชอบกนเปนอาหาร โดยเฉพาะพชเชงเดยว เชน ขาวโพด ทมการปลกเพอเปนอาหารสตวหรอการสงออก (สปปะรด ยางพารา ปาลมน ามน) ชางกมความตองการเชนกน บางพนทของเกษตรกรเปนเสนทางอพยพของชาง รวมทงสงกอสราง ถนนหนทางเปนสงกนทางเดนของชางท าใหชางไดรบภยอนตรายจากยานพาหนะ ชางปาเปนสตวประจ าชาตของไทยมการอนรกษตามประเพณวฒนธรรมมาตงแตสมยโบราณ การใชชางเปนพาหนะในสงคราม การเดนทางของกองทพ ในชวงทมการสมปทานท าไม ชางปาถกจบมาฝกใหชกลากไมซงในทองทกนดาร หรอปจจบนมการน าชางมาใชเพอการทองเทยวปา (การนงหลงชางดธรรมชาต) หรอเปนพาหนะในการเดนทาง การทพนทคมครองไดรบการดแลเปนไปอยางมประสทธภาพ ท าใหประชากรชางตองเพมขนมการเดนทางไปมาหากนระหวางพนทคมครอง จงท าใหมแนวคดในการด าเนนงานจดท าแนวเชอมตอของระบบนเวศหรอถนทอาศย (Ecological corridor หรอ Habitat Linkage) เพอใหสตวเดนทางไปมาหากนได เชน พนทระหวางอทยานแหงชาตเขาชะเมา-เขาวงกบเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน

ปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปาทเกดขนมนอยกวาปญหาความขดแยงระหวางคนกบคน โดยเฉพาะความขดแยงระหวางพนกงานเจาหนาทกบชมชนในทองถนทมวฒนธรรมความคดเหนและความตองการใชประโยชนทแตกตางกน ปญหาจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทจะตองน ามาพจารณาวาเปนภยคกคามทตองรบแกไข จะตองสรางความรความเขาใจถงรปแบบของกระบวนการอนรกษใหเกดขนเพอใหสเปาหมายของการจดการพนทคมครอง เชน แนวเขตกนชนของเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขงอทยธานทมปศสตวหรอสตวเลยงถกรบกวนจากเสอโครงทอาศยอยในเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง เนองจากประชากรของเสอโครงเพมขนทพนทเขตรกษาพนธสตวปาไดรบการดแลใหมความอดมสมบรณและปลอดภยจากการบกรกของราษฎร

อทยานแหงชาตกยบร จงหวดประจวบครขนธ มการจดการและแกไขปญหาความขดแยงระหวางชมชนทองถนทเขาไปปลกสปปะรดในพนทถนทอาศยของสตวปาทใชเปนเสนทางอพยพของชางและไดมโครงการจดการถนทอาศยในพนทใหเปนทอยของสตวชนดอนๆ ดวย เชน กระทง เปนตน พฒนาใหชมชนทองถนด าเนนการหารายไดใหมทดแทนการปลกพชเกษตร คอ การทองเทยวดานสตวปา (มการปลกพชใหสตวปาใชเปนอาหาร)

- 13 -

12. ชนดพนธรกรานเพมมากขน ชนดพนธใดกตามทมใชพนธถนเดมของประเทศไทยเปนภยคกคามทกอใหเกดปญหาท าลาย

ระบบนเวศและถนทอาศยของสตวปา มการแพรกระจายในพนทจนชนดพนธทองถนสญหายไป อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (CBD) เรยกรองใหประเทศภาคสมาชกด าเนนการปองกน ควบคม การน าเขาและก าจดชนดพนธตางถนทเปนภยคกคามระบบนเวศ ถนทอาศยและชนดพนธ การประเมนระบบนเวศในรอบสหสวรรษ (MEA 2005) ก าหนดใหชนดพนธรกรานเปนหนงในหาของภยคกคามทไปเปลยนแปลงระบบนเวศ ท าใหเกดการเปลยนแปลงถนทอาศย การเปลยนแปลงภมอากาศและมลพษ ปญหาเหลานสหภาพยโรป (EU) ไดก าหนดเปนขอหามส าหรบประเทศสมาชกหามท าลายระบบนเวศทเปนฐานเศรษฐกจ โดยเฉพาะการหามน าชนดพนธตางถนเขาไปในพนท ซงมขอมลวามชนดพนธตางถนไดท าลายระบบนเวศทมผลกระทบกบมนษยเกดความเสยหายประมาณ 12 ลานลานยโรตอป (507 ลานลานบาท)

จากขอมลดานสตวปา (Species Database) รายงานวา ชนดพนธรกรานทพบในประเทศไทยมประมาณ 138 ชนด โดยเฉพาะพชตางถนทท าลายระบบนเวศในพนทคมครอง (Foxcroft et.al.2013) โดยเฉพาะปญหาการเปลยนแปลงทศนยภาพทมผลกระทบกบการทองเทยว การเปลยนแปลงภมอากาศและระบบนเวศความหลกาหลายทางชวภาพภายในพนทคมครอง การแพรกระจายของชนดพนธรกรานมผลกระทบกบโครงสรางของระบบนเวศความหลากหลายและท าลายชนดพนธถนเดม ท าใหชมชนทองถนมความยากจนเกดขน กระทบกบการด ารงชวต โดยเฉพาะท าใหเกดปญหากบการบรการของระบบนเวศ ท าใหคณคาของธรรมชาตและวฒนธรรมลดลง

อทยานแหงชาตกยบร มโครงการท าลายพชชนดพนธรกรานออกจากพนท เชน สาบเสอ ผกากรอง เปนตน แลวด าเนนการปลกพชชนดพนธทสตวกนเปนอาหาร เปนการเพมประชากรชนดพนธสตวปาในพนทและใหเปนทสนใจของนกทองเทยว นอกจากนยงมพชชนดพนธรกรานในพนททสตวปาไมชอบเกดขนอย เชน ใบยภพยกษ กระถน หญาคา และผกตบชะวาตามแหลงน า ผกเปด หรอพชน าชนดอนๆ ทท าใหแหลงน าตนเขนพชรกรานทเปนพชน าทไปแพรหลายตามแหลงน าจะท าใหมผลกระทบกบชนดพนธดงเดมและท าใหแหลงน าทวไปตนเขนมผลกระทบท าใหเกดน าทวมในฤดฝน นอกจากพชตางถนแลวกยงมการแพรหลายของสตวชนดพนธตางถนทมการน ามาจากตางประเทศและแพรกระจายตามแหลงน า เชน หอยเชอร เปนตน

สวนชนดพนธรกรานตางถนตามทะเลและชายฝงกจะมสตวน าวายน าตามเรอเดนสมทรมาเมอเรอเทยบทากจะอาศยอยตามแหลงน านนท าใหเปนชนดพนธใหมในพนท เชน ปลาดาวหนามทมผลกระทบกบปะการง การปองกนชนดพนธรกรานในทางทะเลกควรทจะไดมความรวมมอระหวางกรมประมงกบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

------------------------------------------------------

- 14 -

เอกสารอางอง

1. Dugan, P.J. et.at. 2010. Fish migration, dams, and loss of ecosystem services in the Mekong Basin. Ambio 39: 344-348.

2. IMF. 2014. World Economic Outlook Database. April, 2014.

3. IUCN. 2014. The IUCN Red List of Threatened Species.

4. Lengen, M. et.al. 2013. International Trade drives biodiversity threats in developing nations. Nature 486:109-112.

5. MEA. 2005. Ecosystems and Human Well- being : Biodiversity Synthesis. World Resources Institute, Washington, D.C.

6. Morris, W.F. and D.F. Doak. 2002. Quantitative Conservation Biology: Theory and Practice of Population Viability Analysis. Sinaur Associates, Sunderland, MA. USA.

7. Nabangchang, O. et.at. 2012. Sustainable Financing Strategy for Lanta, Similan and Surin Island National Park. Report of the Strengthening Andamen Marine Protected Areas. Network Project. DNP/WWF Thailand, Bangkok.

8. NESDB. 2012. Eleventh National Economic and Social Development Plam (2012-2016) National Economic and Social Development Board. Bangkok.

------------------------------------------