- 1 -

สรปประเดนทางเทคนคแนวทางการพฒนาแผนระบบพนทคมครองแหงชาต

โดย นายทว หนทอง ทปรกษาดานการจดการพนทคมครอง โครงการ CATSPA

ทางเลอกการจดท าแผนระบบพนทคมครองแหงชาต (Options for Designing the System Plan of Protected Areas)

ประเทศไทยมการด าเนนงานดานการบรหารจดการพนทคมครองในระบบทเปนอทยาน

แหงชาต 127 แหง เขตรกษาพนธสตวปา 58 แหง เขตหามลาสตวปา 60 แหง และวนอทยานอก 113 แหง ซงพนทคมครองทงหมดไมไดเชอมโยงกนเปนระบบ แตกมหลายๆ พนทคมครอง มการจดการทเปนระบบตามนโยบายทชดเจน มกระบวนการการด าเนนงานทเกยวของและมการด าเนนงานทเปนมาตรฐานกระจายอยท วประเทศและอ านวยผลประโยชนทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมใหแกชมชนทองถนในการด าเนนงานจดท าแผนจะตองมการวเคราะหถงคณคาของพนทคมครอง โดยเฉพาะเรองของการบรการของระบบนเวศ (Ecosystem Services) วาพนทคมครองอ านวยการผลประโยชนอะไรบางใหแกชมชนทองถนหรอทองทอนๆ เชน การบรการน าทมคณภาพและสะอาดใหแกเกษตรกร การน าเอาวธการเรองคาแทนคณระบบนเวศ (Payments for Ecosystem: PES) มาใชเพอการสนบสนนงบประมาณในการบรหารจดการ ซงทกๆ พนทคมครองมประโยชนทางดานการบรการของระบบนเวศ

พนทคมครองของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มการบรหารจดการโดยใชกฎหมายและกรอบนโยบาย การอนรกษปาไม การอนรกษชนดพนธ รวมทงมแผนการด าเนนงานจดท าแนวเชอมตอของระบบนเวศเพอใหชนดพนธเคลอนยายไปมาไดโดยปลอดภย เชน ชนดพนธเสอโครง ชางปา นกเงอก เปนตน ในแตละพนทคมครองไดมการด าเนนงานในเรอง การก าหนดเขตการจดการและแนวกนชน เพอก าหนดใหมการใชบรการของระบบนเวศของชมชนทองถน ฉะนนในการจดท าแผนระบบพนทคมครองจะตองรวมมอกนหลายๆ ฝาย ระหวางหนวยงานทเกยวของทต งอยในพนทคมครองหรอใกลเคยง หรอคณะกรรมการทปรกษาพนทคมครอง หรอหนวยงานของรฐบาลและภาคเอกชนทเกยวของ เพอปฏบตการวางแผนและปฏบตตามแผน เชน การแตงตงคณะท างานจดท าแผนและ คณะกรรมการทปรกษาจดท าแผนระบบพนทคมครอง การพจารณาแกไขปรบปรงกฏหมายทไมทนสมย และใหสมพนธกบอนสญญานานาชาตทเกยวของ เชน อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (CBD) การวเคราะหผมสวนไดสวนเสย ใหการบรหารจดการทสอดคลองกบการก าหนดประเภทของพนทคมครอง เชน ใชหลกเกณฑขององคกร IUCN เพอใหมการบรหารจดการเปนไปตามวตถประสงค

- 2 -

ค าน า แผนระบบพนทคมครองของประเทศไทยทไดด าเนนการทผานมาเปนการด าเนนงานเฉพาะ

พนท มการคนพบวาการใชประโยชนพนทดนมความสมพนธกบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ทแสดงเหนถงความส าคญและความมประสทธภาพของระบบพนทคมครองทรกษาไวซงวฒนธรรมและเศรษฐกจของประเทศ จงไดมทางเลอกในการท าใหพนทคมครองเปนสวนหนงในการพฒนาประเทศ

แผนระบบพนทคมครองควรจะไดมการปฏบตทรวมมอกนของหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน ประการแรกผทเกยวของกบผมอ านาจตามกฎหมายในเรองการตดสนใจวา แผนระบบพนทคมครองประเภทใดบางทมความเหมาะสมกบประเทศไทย (ประเภทของพนทคมครองและการใชประโยชนทดนในรปแบบตางๆ ทพจารณาไดจากลกษณะทางชว-ภมศาสตรหรอนโยบาย) สามารถทน ามาใชในการพจารณาตดสนใจ ขอเสนอแนะในการพจารณามดงน

1. การจดตงคณะท างานวางแผนระบบพนทคมครอง โดยการก าหนดจ านวนคนเพอจดท าแผนประมาณ 10-12 คน ประกอบดวยพนกงานเจาหนาทจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช หนวยงานภาครฐอนๆ มหาวทยาลยและองคกรภาคเอกชน และก าหนดใหทปรกษาโครงการเรงเสรมความย งยนของระบบพนทคมครอง (CATSPA) เปนคณะท างานดวยและรบผดชอบแผนฉบบทเปนภาษาองกฤษรวมทงการใหค าแนะน า ทปรกษาโครงการจะเปนผทมประสบการณในระดบนานาชาต สวนคณะท างานทจดตงขนจะท าแผนระบบพนทคมครองใหเปนภาษาไทยตามระเบยบ

2. การจดตงคณะกรรมการทปรกษาจดท าแผนระบบพนทคมครอง จะตองประกอบดวยบคคลจากกระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของ มหาวทยาลย ชมชนทองถน หนาทของคณะกรรมการทปรกษาจะตองพจารณาแผนและน าแผนระบบพนทคมครองใหผบรหารระดบสงทราบพจารณาอนมต

3. การประชมเชงปฏบตการเพอรวมกนพจารณาปรบปรงแกไขกฎหมายพนทคมครอง คอ พ.ร.บ.อทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 และ พ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 สวนทจะปรบปรงแกไขเพอใหมการปฏบตในแผนระบบพนทคมครองได มการจดการแนวใหม เชน การใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการจดการ เปนตน รวมทงการด าเนนการสวนอนๆ ใหสอดคลองกบกฎหมาย

4. ควรจะไดมขอสรปแผนระบบพนทคมครองแนวใหม ตามหวขอดงน 4.1 ผลประโยชนทไดรบจากพนทคมครองทงทางบกและทางทะเลโดยทวไป รวมถง

ผลประโยชนทไดรบจากพนทคมครองเฉพาะ 4.2 ทางเลอกแผนระบบพนทคมครองดานงบประมาณทเหมาะสมกบประเทศไทย ท

มลกษณะของพนททแตกตางกน มวตถประสงคและเปาหมายการจดการทแตกตางกน ผลประโยชนทไดรบกแตกตางกน และความสมพนธกบการใชประโยชนทดนรอบๆ พนทคมครอง

4.3 บทบาทของพนทคมครองเพอการบนเทาการเปลยนแปลงภมอากาศ 4.4 ทางเลอกในการสนบสนนงบประมาณส าหรบพน ท คมครอง จากการ

เปลยนแปลงของนโยบาย ภาวะเศรษฐกจทสมพนธกบการจดการพนทคมครองทงทางบกและทางทะเล

- 3 -

4.5 การก าหนดแผนระบบพนทคมครองจะตองใหสอดคลองกบอนสญญานานาชาตวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (CBD) พนทชมน า (Ramsar) อนสญญาวาดวยการคาสตวปาและพชปาทหาไดยาก (CITES) อนสญญาภาคอาเซยนและอนๆ

4.6 ประสทธภาพของแผนระบบพนทคมครองในปจจบนมความสอดคลองกบความหลากหลายทางชวภาพ แตละรายละเอยดการแพรกระจายของชนดพนธยงไมแนชดและพนทคมครองทตงอยตดกนกยงไมไดประสานงานรวมกน รายละเอยดขอมลอนๆ จะตองน ามาใชประกอบเพอใหแผนระบบพนทคมครองมความสมบรณยงขน

5. คณะท างานแผนระบบพนทคมครองจะตองจดเตรยมกระบวนของการจดท าแผน รวมถงวตถประสงค เปาหมาย จดท าเปนรางขนมาโดยอาศยผเชยวชาญคอยแนะน า แผนงานควรใหมความยดหยนได

6. คณะท างานจะตองพจารณาถงคณภาพของแผนและมการใชเครองมอสมยใหมมาใช เชน MARXAN, CONSNET, C-Plan และ MultCSync ซงมความทนสมยและมประโยชนในการจดท าแผนสมยใหมและมความตองการผเชยวชาญ

7. คณะท างานควรพจาณณาถงค าแนะน าของคณะกรรมการทปรกษาระดบสง เพอใหมการตดสนใจในเรองของแผนระบบพนทคมครองและไดรบการสนบสนนจากกลมผสนใจอนๆ รวมถงทปรกษาโครงการ

8. คณะท างานจะตองพจารณาถงแผนระบบพนทคมครองทเปนแผนการจดการในพนทเฉพาะ รวมศกษาวจยและการปฏบตงานตามความรความสามารถ

9. คณะท างานจะตองพจาณาของงานศกษาวจยในพนทคมครอง รวมถงการตดตามและประเมนผลจากการจดการพนทคมครอง ชนดพนธทงพชและสตวปา ระบบนเวศ ซงตองพจารณาวางานศกษาวจยสนบสนนการจดท าแผนไดอยางไร

10. คณะท างานจะตองพจารณาถงพนทคมครองทางทะเลทมความแตกตางกบทางบก 11. คณะท างานจะตองพจารณาถงความส าคญของพนทคมครองทเชอมตอกบประเทศ

เพอนบาน เชน กมพชา ลาว เมยนมาร เพอก าหนดใหมการจดการพนทคมครองรวมกน (Tran boundary Protected Areas) สามารถท าไดทงทางบกและทางทะเล และตองไมลมวากระทรวงการตางประเทศ กองทพและ ตชด. ทจะตองเขามาเกยวของดวย รายละเอยดทางเลอกในการจดท าแผนระบบพนทคมครอง จะมองคประกอบของแผนระบบพนทจะประกอบดวย

1. การก าหนดวสยทศนของแผนระบบพนทคมครองในประเทศไทย 2. ยทธศาสตรในการก าหนดวตถประสงคของแผนระบบพนทคมครอง 3. ความทาทายของแผนระบบพนทคมครองดานการจดการ 4. การพฒนาและการก าหนดนโยบายของพนทคมครอง

- 4 -

5. การจดการพนทคมครองในระบบพนทคมครองทมระบบนเวศขนาดใหญ 6. การจดการขอมลทางภมศาสตรส าหรบแผนระบบพนทคมครอง 7. ผลประโยชนทไดรบจากพนทคมครอง 8. ก าหนดเปาหมายในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของพนทคมครอง 9. การก าหนดแผนระบบพนทคมครองใหมความสอดคลองกบวตถประสงคของความ

หลากหลายทางชวภาพ 10. การใชแผนระบบพนทคมครองเปนฐานในการพจารณาเงนงบประมาณและการ

สนบสนนอนๆ 11. สรางการมสวนรวมในระบบพนทคมครอง 12. การล าดบความส าคคญในการเสรมสรางศกยภาพในการปฏบตงานตามแผน 13. บทสรป

1. การก าหนดวสยทศน

การก าหนดวสยทศนของแผนระบบพนทคมครอง คณะท างานจะตองด าเนนการก าหนดขนมา โดยมแนวทางในการใชประโยชนและนโยบายเพอท าความเขาใจใหแกทกฝาย คณคาตางๆ ของระบบพนทคมครองจะตองอธบายใหเขาใจงาย โดยสนบสนนการอนรกษ การจดการและการพฒนาพนทคมครองทเปนหลกการพฒนาอยางย งยน ความทาทายในการด าเนนงานทมาจากปจจยภายนอก การบรหารและความเชอมโยงระหวางพนทคมครองกบการใชประโยชนทดนรอบๆ พนทคมครองจะเปนพนฐานของแผนยทธศาสตรในระดบชาต จะก าหนดใหเชอมโยงกบกจกรรมทมผลกระทบกบสงแวดลอม

ขณะทแผนระบบพนทคมครองทเกยวของจ าตองพจารณาถงความสมพนธระหวางพนทคมครองกบพนทใกลเคยงรวมถงพนทเกษตรกรรม สวนปา ปาสงวนแหงชาต เหมองแร และการใชประโยชนทดนอนๆ ทเปนสวนหนงของการจดพนทคมครองซงมการเปลยนแปลงตลอดเวลา แผนการอนรกษจะตองล าดบความส าคญ การจดการถนทอยอาศยทส าคญในการปองกนคณคาของทรพยากร โดยเนนถงความสมพนธระหวางการใชประโยชนทดนในดานตางๆ และกระบวนการเปลยนแปลงทมผลประโยชนของแตละกลมผใชประโยชน

2. ยทธศาสตรในการก าหนดวตถประสงคของแผนระบบพนทคมครอง

ในมาตรา 8 อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพเรยกรองใหประเทศภาคสมาชกจดตงระบบพนทคมครอง หรอพนทซงมความตองการใหมการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและพฒนา หากมความจ าเปนก าหนดแนวทางในการเลอก จดตงและจดการพนทคมครอง หรอพนททก าหนดใหเปนพนทมการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพมความส าคญ พนทคมครองอ านวยสวสดการใหแกประเทศชาตในหลายๆ ดาน ซงจะตองก าหนดไวในแผนระบบพนท

- 5 -

ค มครอง นบต งแตภยคกคามทเกดขนกบพนทคมครองทมาจากภายนอกพนทคมครอง การจดการจงจ าเปนตองพจารณาถงการจดการใหมความสมพนธกบการใชประโยชนดนบรเวณใกลเคยงดวย

แผนระบบพนทคมครองจ าตองก าหนดกรอบงานใหอดคลองกบวตถประสงคของแตละพนทคมครองและสเปาหมายของวตถประสงคในระดบชาตและมความเชอมโยงซงกนและกนในการขยายขนาดพนท การวเคราะหบทบาทของงานวจยและการตดตามผล เพอปรบใหเขากบการเปลยนแปลงของภมอากาศ เพอความอดมสมบรณของระบบนเวศและการด ารงชพของมนษย จ าตองใหตรงกบเปาหมายของผลประสทธภาพ

การก าหนดวตถประสงคในแผนยทธศาสตรระบบพนทคมครองควรจะไดจดเตรยมกระบวนการยอมรบจากคณะกรรมการทปรกษาระดบสง ยทธศาสตรในการก าหนดวตถประสงคอาจจะพจารณาไดดงน

1. ก าหนดใหพนทคมครองอ านวยผลประโยชนใหแกชมชนทองถนและประชาชนทองทอนๆ

2. ก าหนดใหพนทคมครองอ านวยผลประโยชนในการปองกนความหลากหลายทางชวภาพทตองการใหมการจดการ

3. ก าหนดใหมทางเลอกของแหลงทนเพอด าเนนการเพอใหพนทคมครองมการบรการของระบบนเวศ

4. ก าหนดรปแบบของการจดการใหอยในระดบชาตเพอแกไขปญหาโลกรอน 5. ก าหนดใหเปนประเภทพนทคมครองตางๆ ตามวตถประสงคของการจดการ 6. สนบสนนใหมการศกษาวจยในพนทคมครองทเกยวของกบการอนรกษ การจดการและ

การพฒนาทางเศรษฐกจ 7. พฒนาขอมลและสรางความตระหนกในเรองพนทคมครองเปนระดบชาต ระบบพนทคมครองจะอ านวยผลตามวตถประสงคทก าหนด สามารถทจะท าใหมการ

ด าเนนการปรบแผนได ในกรณทมทางเลอกทดกวาหรอความตองการพฒนาใหเกดขนทมผลก าไรทไดรบหรอประโยชนทไดรบหรอเปนผลประโยชนตอชาต

กระบวนการวางแผนระบบพนทคมครองสามารถด าเนนการไดตามขนตอนดงน 1. วเคราะหผมสวนไดสวนเสย 2. รวบรวมและวเคราะหขอมลทมอยท งหมด 3. วเคราะหและประเมนชนดพนธทด ารงชวตอยเพอใหเปนชนดพนธเดนหรอเปนตวชวด

คณคาของความหลากหลายทางชวภาพ 4. ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายใหความหลากหลายทางชวภาพเปนผบรการของ

ระบบนเวศอนเปนประโยชนทางเศรษฐกจของชาตตลอดไป

- 6 -

5. ทบทวนนโยบายและเปาหมายในการจดตงพนทคมครอง 6. พจารณาก าหนดประเภทของพนทคมครองแนวใหมตามวตถประสงคของการจดการ 7. ล าดบความส าคญของพนทเพอการอนรกษการจดการ 8. ประเมนองคประกอบของความหลากหลายทางชวภาพโดยเฉพาะชนดพนธทถก

คกคาม 9. ก าหนดใหมเครอขายของพนทคมครอง 10. ปฏบตการตามแผนระบบพนทคมครองใหมความส าคญระดบทองถน 11. การตดตามผลระบบพนทคมครองเพอน ามาพจารณาใหสอดคลองกบการจดการระบบ

พนทคมครอง

3. ความทาทายของแผนระบบพนทคมครองดานการจดการ ประเทศไทยก าลงเผชญหนากบการเปลยนแปลงทางสงคมเศรษฐกจทมผลกระทบกบพนท

คมครอง บางสวนของการเปลยนแปลงไดท าใหมการจดการพนทคมครองเพมขน ขณะเดยวกนพนทบางสวนของพนทคมครองตองการความรวมมอจากหนวยงานภายนอก ความทาทายสามารถทจะประเมนได พบวา:

1. การเพมขนดานความตองการเรองอาหาร ไมใชสอย หรอของปา ซงเปนสาเหตทท าใหมการบกรกเขาใชประโยชนในพนทคมครอง การลกลอบเกบหาของปา ลาสตวปา จากชมชนทองถน (บางพนทมนกลาสตว และลกลอบตดไมจากชาวตางประเทศทอยใกลกน)

2. การเปลยนแปลงจากใชประโยชนทดนในทองถน การท าไรหรอการเผาไรของเกษตรกรท าใหมผลกระทบกบพนทคมครองและชนดพนธทอาศยอยในพนท

3. การเปลยนแปลงประชากรของประเทศ การพฒนาบานเมอง ท าใหเกดมการบกรกพนทคมครองมากขน และท าใหเกดปญหากบการใชประโยชนของพนทคมครอง

4. การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ ความมนคงของประชาชนในระดบกลาง การเพมขนของแหลงอตสาหกรรม จะท าใหเกดปญหาการอพยพเคลอนยายของประชาชน มนกทองเทยวเพมมากขน

5. การเป ลยนแปลงของภ มอากาศ เท า ทสง เกตเหนไดชด คอ การเพม ขนของระดบน าทะเลและกลายเปนกรด มพายเกดขน จะมผลกระทบกบชายฝงทะเล การเกษตร เปนการเปลยนแปลงของปรมาณน าฝนและมอณหภมสงขน การขนสง ภยจากน าทวม การประปา มการเปลยนแปลงดานสของน าหรอน าเปนกรด นกทองเทยวจะมการเปลยนแปลงเวลาของการทองเทยวและอนๆ

6. มการคาขายกบตางประเทศมากขน รวมทงการรกรานของชนดพนธตางถน ซงจะมผลกระทบกบการพฒนาพนทคมครอง

- 7 -

4. การพฒนาและการก าหนดนโยบายของพนทคมครอง ในพนทคมครองหลายๆแหงมนโยบายทชดเจนในการพฒนา มนโยบายในการจดการ

รบผดชอบของหนวยงานทเหนไดชด มการก าหนดแผนหรอขอตกลงตามนโยบาย มทปรกษาชวยในการตดสนใจเรองการจดการ สนบสนนใหภาคสวนอนมความสนใจรวมกน บางนโยบายสามารถปรบไดในบางกรณ และการก าหนดประเภทของพนทคมครอง เชน เขตรกษาพนธสตวปาอยในประเภทท 1 มนโยบายแตกตางกนกบอทยานแหงชาตทอยในประเภทท 2 และประเภทท 3 พพธภณฑธรรมชาต ในการด าเนนงานจะตองมการพจารณาถงรายละเอยดทเกยวของ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จะตองมการปรบปรงนโยบายทผานการพจารณาของคณะรฐมนตร เพอใหมผลประโยชนในการพฒนาทชดเจน

1. เรองการพฒนาเสนทางคมนาคมในพนทคมครอง ถนนเปนภยคกคามทท าใหเกดการแยกจากกนของพนทคมครอง และท าใหเกดอบตเหต คอ รถยนตชนสตวปาได จะเปนอนตรายตอคนและสตวปา

2. การพฒนาแหลงทองเทยวภายในพนทคมครอง ประเภทตางๆ ทงภายในและภายนอกพนทคมครอง

3. ความสมพนธระหวางชมชนภายในพนทคมครองและรอบๆ พนทคมครองและมสวนสนบสนนใหมการจดการพนทคมครองสเปาหมาย

4. บทบาทและองคประกอบของคณะกรรมการทปรกษาพนทคมครอง 5. แนวทางในการสนบสนนหาแหลงทน เพอการจดการจากการทองเทยว 6. การน าเอา Financial Sustainability Scorecard มาใชในการจดการพนทคมครอง 7. มการจดการแนวกนชนและมการแบงเขตการจดการ 8. ก าหนดแผนการจดการระดบพนททจดเตรยมโดยพนกงานเจาหนาทในแตละพนท

คมครอง โดยใหมสวนสมพนธกบงบประมาณของพนทคมครอง 9. แนวนโยบายความรวมมอกบของหนวยงานของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธ

พช ตางๆทตงอยในทองถน 10. การก าหนดแนวทางในการประเมนมลคาของพนทคมครองอยางมประสทธภาพ ซง

ขนอยกบกระบวนการทชดเจนทงพนทคมครองทางบกและทางทะเล 11. ก าหนดแนวทางการท างานศกษาวจยในพนทคมครองโดยเฉพาะการศกษาวจยท

เกยวของกบการจดการพนทคมครอง 12. มนโยบายในการจดการทรพยากรทางวฒนธรรมภายในพนทคมครอง ทมการจดการ

เพอการพฒนาและประโยชนของทองถน

- 8 -

5. ก าหนดใหมการจดการพนทคมครองในระบบนเวศขนาดใหญ พนคมครองไมวาจะเปนอทยานแหงชาตหรอเขตรกษาพนธสตวปาทรวมกนอยเปนกลมปา

จะเปนระบบนเวศภมทศนขนาดใหญทมวตถประสงคในการด าเนนงานหลายๆ อยาง หรอเอนกประสงค ทสมพนธกบชมชนทองถนและพนทใกลเคยงตลอดจนในตวเมองทตงอยตามพนทปลายน าอนเกดจากพนทคมครองทอ านวยน า การทองเทยวและวตถประสงคอนๆ การเตรยมแผนระบบพนทคมครอง ตองการความสมพนธระหวางพนทใกลเคยงกบผมสวนไดสวนเสยในพนท โดยการพจารณาความสมพนธระหวางพนทชมชนใกลเคยงจากการทไดรบผลประโยชน ทไดรบการสนบสนนและการเกดความขดแยงตางๆ ทจะตองน ามาพจารณาแกไข

การจดตงแผนระบบพนทคมครองควรจะก าหนดใหมแผนการปฏบตงานอนรกษการจดการพนทดนรอบๆ พนทคมครองดวยเพอการจดการทตองการใหมการบรการของระบบนเวศตอประชาชน ดงนน แผนการจดการจะตองมวตถประสงคของการจดการและสนบสนนเรองการผลตอาหาร เสนใยหรอสนคาอนๆ ภายนอกพนทคมครอง ซงการจดการจะตองมการมสวนรวมหรอความรวมมอของผมสวนไดสวนเสย แนวทางการพฒนาใหมๆของหวหนาพนทคมครอง

พนทคมครองเปนสวนส าคญของการใชประโยชนทดนทางเศรษฐกจ มธรกจจ านวนมาก มงบประมาณชวยสนบสนนการจดการพนทคมครอง เชน โรงแรมทพก รานอาหาร บรษททวร การขนสงและอนๆ การใชประโยชนพนทดนในลกษณะทหวงผลก าไร เชน เหมองแร ทมผลประโยชนทางเศรษฐกจของประเทศชาต ความรวมมอกบเจาของสมปทานเหมองแรกบความส าคญของพนทคมครองซงอาจจะมผลกระทบกบพนทคมครองและชมชนทองถน จะตองมการพจารณาอยางละเอยดโดยเฉพาะเรองของภยคกคามทเกดขนในพนทคมครอง

พนทคมครองเปนสวนหนงของระบบภมทศนทมการจดการและสมพนธกบพนทอนรกษขนาดเลก เชน ถ าหรอหนาผา ทเปนทอยอาศยของคางคาว ทเปนสตวผลากนแมลงซงเปนศตรพชเกษตรเปนอาหาร พนทชมน ามประโยชนเปนทอยอาศยของชนดพนธพชและพนธสตวปาทหาไดยาก ซงมสวนสมพนธกบพนทระบบนเวศขนาดใหญ เพอหลกเลยงปญหาการสญพนธของสตวปาขนาดเลก (เพราะพนทเลก) ขณะเดยวกนจะเปนพนทรองรบชนดพนธอพยพและปลา (โดยเฉพาะถนทอาศยทางทะเลและสตวน าจด)

ทฤษฎของภมทศนขนาดใหญจะชวยการจดการพนททมปญหา เชน ไฟปาในฤดแลง เปนตน เพอเปนการรวมมอระหวางหนวยงานกบหวหนาพนทคมครองทงหมดในทองท เกษตรกรทองถน พนกงานเจาหนาทปาไม และพนกงานเจาหนาทอนๆ ปญหาชนดพนธตางถนในพนทคมครองจ าตองน ามาพจารณา สงเหลานจ าตองก าหนดไวในแผนระบบพนทคมครองดงกลาว

- 9 -

6. การจดการขอมลทางภมศาสตรส าหรบแผนระบบพนทคมครอง พนทของประเทศไทยไดแบงออกเปนสวนๆ หรอเปนภาคๆ ขนอยกบลกษณะของภม

ประเทศ ดน หน ปรมาณน าฝน ชนดพนธพชหรอปจจยอนๆ ลกษณะทางภมประเทศจะเปนการสนบสนนใหเกดเปนระบบนเวศและมแนวเขตทชดเจน(ไมใชแนวเขตทางการปกครอง) คณะท างานจดท าแผนระบบพนทคมครองจะตองพจารณาถงการใชประโยชน ทเปนขอมลระบบพนท เชน Google Earth หรอ GIS ซงด าเนนการโดยนกวจย

ระบบพนทคมครองไดมการพฒนามาแลว โดยการสนบสนนของหนวยงานภายนอก เชน WWF ไดพฒนาระบบขอบเขตนเวศวทยาทางบก เชน ระบบ Indo-Pacific อาศยชนดพนธพชเปนหลก หากมความเกยวของกบชววทยาจะเปน Indo-China Bioregion ประกอบดวยหลายระบบนเวศจะเปนบรเวณเทอกเขาปาดงดบ Kayah-Karen เทอกเขาปาดงดบหลวงพระบาง เทอกเขาปาดงดบตะนาวศรทางภาคใตของประเทศไทย แหลงน าจดเจาพระยา เทอกเขาปาเบญจพรรณไทยและลาว ปาดงดบแบบ Central China พนทปาดงดบแลง Central Indochina ปาชายเลนเมยนมาร ปาชายเลน Indochina และปาพรคาบสมทรมาเลเซย ซงขนรวมอยกบประเทศเพอนบาน ตามขอสมมตฐานในเรองของพชพนธ

แผนระบบพนทคมครองจะพจารณาถงนโยบายของพนททางภมศาสตร เชน ปาเตงรงเปนพนททตองการไฟปามากกวาปาดงดบ พนทคมครองทางทะเลมความตองการจดการทแตกตางกน การปองกนพนทส าหรบชนดพนธไดอาศยอยอยางปลอดภยและอ านวยผลประโยชนทส าคญทางเศรษฐกจ

การท าแผนระบบพนทคมครองจะตองพจารณาถงขอบเขตของการปกครอง เชน ต าบล อ าเภอ จงหวด ซงมผด าเนนการและสนบสนนการท างานไมเหมอนกน การตดสนใจในการบรหารจดการ ซงเปนหลกการพนฐานความตองการของจงหวดนนๆ เชน การทองเทยว หรอการปองกนแหลงตนน าล าธาร

พนทคมครองของประเทศไทยหลายๆ พนท ทตงอยตามแนวชายแดนของประเทศตดตอกบพนทคมครองของประเทศเพอนบาน เชน ประเทศเมยนมาร มาเลเซย ลาว และกมพชา พนทคมครองตามแนวชายแดนเหลานมกจะไดรบผลกระทบจากการลกลอบลาสตวปา การยดถอครอบครองทดน สามารถทจะสรางความรวมมอกนระหวางหวหนาพนทคมครอง ทหาร หรอต ารวจตระเวนชายแดน การทพนทคมครองทงสองประเทศตดตอกนสามารถจดท าเปนพนทอนรกษแนวเชอมระหวางประเทศ เรยกวา Trans boundary Protected Areas เพอสรางความรวมมอระหวางประเทศเพออนรกษชนดพนธ การปองกนรวมกนได ชนดพนธสตวปาหลายชนดมการอพยพเคลอนยายไปมาระหวางสองพนทประสบการณเรองนจะเหนไดจากการจดท าพนทแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางประเทศ เรยกวา “International Peace Park” ทมวตถประสงคเพอการอนรกษและสงคม แผนระบบพนทคมครองจะเปนการสรางความรวมมอ แลกเปลยนประสบการณระหวางประเทศดานการจดการพนทคมครอง

- 10 -

7. ผลประโยชนทไดรบจากพนทคมครอง เพอทจะสนบสนนการตดสนใจเกยวกบสาธารณะดานความส าคญของพนทคมครอง การ

แสดงใหเหนถงคณคาของพนทคมครอง หลายๆ พนทยงมไดเปนพนทคมครองหรอพนทอนใด ตวอยางจากผลประโยชนทไดก าหนดไวในแผน ตามหลกการโดยทวไปเกยวกบความสมบรณของสงแวดลอมและเชอมโยงกบการด ารงชวตของมนษย ประโยชนเหลานสามารถทจะน าไปจดการและวางแผนพนทคมครองไดเปนอยางดดงน

1. สนบสนนเพอความอดมสมบรณของพนทใหเปนทมการพกผอนหยอนใจ 2. อนรกษชนดพนธพชทใชเปนเวชภณฑ คณคาทางพนธกรรมโดยเฉพาะชนดพนธทเปน

พชปาดงเดม 3. ก าหนดใหใชพนทคมครองในทองถนเพอการพฒนาทางเศรษฐกจและการสนบสนน

การด าเนนงาน 4. รกษาไวซงความสะอาดและคณภาพของน าใหแกชมชน 5. ลดและชะลอการตกตะกอนของดนในอางเกบน า 6. อนรกษชนดพนธดงเดม เพอความปลอดภยของแหลงอาหารโดยเฉพาะการขยายพนธ

ตามธรรมชาต 7. การอนรกษชนดพนธสตวทางทะเลและปลาน าจด 8. การอนรกษถนทอาศย ส าหรบชนดพนธและมประโยชนตอการเกษตร เชน คางคาวท

กนแมลงทเปนศตรพช 9. ปองกนภยธรรมชาต เชน ภยน าทวม คลนแรงตามชายฝง 10. สนบสนนการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและรกษาไวซงโครงสรางของ

ระบบนเวศ 11. รกษาไวซงวฒนธรรม 12. อนรกษสถานทศกดสทธ 13. เชอมโยงกบการอตสาหกรรมการทองเทยว 14. ชวยลดภาวะการเปลยนแปลงภมอากาศและการปรบตว 15. การแกไขปญหาขอขดแยงในการใชประโยชนในทดน รวมทงแนวเชอมตอระหวาง

ประเทศ ผลประโยชนสวนใหญทไดรบขนอยกบการดแลรกษาระบบนเวศซงเกยวของกบเศรษฐกจ

ของประเทศ เชน การบรการของระบบนเวศทเกยวของกบน าซงมความส าคญตอประเทศชาต เชน รกษาการไหลของน าสม าเสมอ อ านวยน าทสะอาดใหแกชมชนทอาศยอยปลายน า รวมถงระบบน าประปาในเมองใหญๆ และลดการตกตะกอนลงในอางเกบน า ปองกนการเปลยนแปลงภมอากาศ ความส าคญของการบรการของระบบนเวศ คอ อนรกษพนธกรรมปลา การคมครองปลา การอนรกษใหมการขยายพนธผลผลตของปา

- 11 -

สนบสนนการทองเทยวเพอน าไปสการด าเนนงานระดบชาต การบรการของระบบนเวศหลายๆ อยางทมความส าคญทางเศรษฐกจ สามารถทจะสนบสนนใหมกองทนเกดขน การดดซบคารบอนหรอการเกบกกคารบอน และการปรบใหเขากบกรอบแผนงานของการเปลยนแปลงภมอากาศ (FCCC) ซงมการด าเนนงานในหลายๆ ประเทศ เปนขอดของโครงการกจกรรม REDD+ ทสนบสนน UNFCCC พนทคมครองทแตกตางกนจะอ านวยการบรการของระบบนเวศทแตกตางกนขนอยกบขนาดประวต ทตง พนทคมครองชายฝงจะอนรกษปาเลน เปนตน สามารถทจะอนรกษพนทชมชนภายในพนทบนบกใหรอดพนจากวกฤตจากลมพายได

แผนระบบพนทคมครองทมการด าเนนงานใหมการอ านวยของการบรการของระบบนเวศไดหลายรปแบบ รวมทงผลทไดรบจากเศรษฐกจ (บางสงบางอยางสามารถคดเปนตวเงนได)

8. การก าหนดเปาหมายในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของพนทคมครอง

พนทคมครองแตละแหงมวตถประสงคในการจดการไดหลายๆ ประการ ทส าคญประการหนง คอ การก าหนดประเภทของพนทคมครองทตองการใหอยในระดบชาต ตามระบบของพนทคมครองทก าหนดโดยองคกร IUCN โดยการปรบใหเขากบความตองการของประเทศทมพนทคมครองทเปนอทยานแหงชาต จ านวน 127 แหงโดยก าหนดใหอยในประเภทท II คอ อทยานแหงชาต ซงมวตถประสงค “เพอปองกนระบบนเวศอยางใดอยางหนงหรอหลายๆ อยาง ใหประชาชนรนตอๆ ไป เพอใชประโยชนทางดานจตใจ วทยาศาสตร การพกผอนหยอนใจและการทองเทยวในทกสภาพของสงแวดลอมทก าหนด” อยางไรกดมอทยานแหงชาตหลายๆ แหงจากจ านวน 127 แหง ไดด าเนนการเปนผลส าเรจตามเปาหมายและยงไมผลส าเรจตามเปาหมายกม

พนทคมครองประเทศไทยหลายๆ แหง มการจดการตามวตถประสงคทแตกตางกนจะท าใหมการอ านวยผลประโยชนทแตกตางกน เชน พนทคมครองทมการจดการเพอปองกนและดแลรกษาน าตก เพออ านวยผลประโยชนดานการทองเทยว แตไดก าหนดใหอยในระบบพนทคมครองประเภทท III เปนอนสาวรยธรรมชาต แตไมไดน ามาคดในระบบพนทคมครองทเปนอทยานแหงชาต อาจจะไมเหมอนกบประเทศอนทมการจดการเพอเปนอนสาวรยธรรมชาตใหเปนการจดการตามวตถประสงค

ขนาดของพนทคมครองจะมผลกระทบกบแนวทางการจดการ เขตรกษาพนธสตวปาทมพนทประมาณ 400,000 ไรหรอเปนพนททมขนาดใหญขนาดเดยวกบเขตหามลาสตวปาบางแหงมพนทมากกวา 54,500 ไร ซงมค าถามวามการสนบสนนใหมการจดการอยางมประสทธภาพตามเปาประสงคไดหรอไม พนทอทยานแหงชาตบางแหงมขนาดเพยง 312500 ไร หรอมขนาดเลกกวา แตมความตองการจดการทแตกตางกบพนทอทยานแหงชาตขนาดใหญ โดยทวไปพนทขนาดเลกมกจะสมพนธกบพนทใกลเคยงกบพนทขนาดใหญ เปนแนวคดทใหมการด าเนนการเปนแนวเชอมตอของถนทอาศย

ในการเตรยมแผนระบบพนทคมครอง เพอการจดการตามประเภทของพนทคมครอง มกจะพบวาพนทคมครองขนาดเลกทเรยกวา “Provincial Parks” แนวทางนจงตองด าเนนการพจารณาความเปนไปไดจากความตองการของรฐบาลในการจดการใหเปนไปตามนโยบาย Provincial Parks และสามารถทจะให

- 12 -

มการทองเทยวเกดขนภายในจงหวดจากรฐบาลในระดบจงหวด จะเหนไดจากพนทคมครองบางแหงในพนท EFCOM และ WEFCOM จะตองก าหนดเหตผลหลกการทจะใชในการพจารณาทเหมาะสม

การก าหนดเขตการจดการตามแผนระบบพนทคมครองโดยเฉพาะพนทขนาดใหญทสามารถจดการใหมความแตกตางกนตามวตถประสงคได บางสวนของพนทตองการปองกนอยางเขมงวด บางสวนตองการเพอปองกนแหลงตนน าล าธารหรอพนทเพอการพฒนาทางดานการทองเทยว ตวอยาง เชน เขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง อาจจะก าหนดเขตพนทบางสวนใหเปนแหลงทองเทยวซงในปจจบนยงไมอนญาตไดตามกฎหมายสตวปา

มการอภปรายรวมกนหลายๆ ครง พบวาบางพนทคมครองมวตถประสงคในการจดการทแตกตางกน การพฒนาใหเปนไปตามแผนของพนททเปนการจดการกบภยคกคามทเกดขนกบพนทคมครอง หวหนาพนทคมครองควรจะไดมการพจารณารวมกน

สงส าคญทสดของแผนระบบพนทคมครองใหแบงประเภทของพนทคมครองตามวตถประสงคของการจดการ รวมทงการแบงเขตการจดการ การปรบประเภทของระบบพนทคมครองจ าเปนตองมการพจารณารวมกนกบคณะทปรกษา ตามทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตองการใหมการแยกจากกน โดยการปรบปรงแผนระบบพนทคมครองและใหมการยอมรบของทกฝาย

9. การก าหนดแผนระบบพนทคมครองใหมความสอดคลองกบวตถประสงคของความหลากหลายทาง ชวภาพ

แนวทางจากอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ แผนการจดการพนทคมครองจะตองมการวเคราะหชองวางของระบบพนทคมครองวา สวนใดบางทจะตองมกจกรรมการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพเพมเตม เชน บางชนดพนธของพชจะตองอนรกษเพอเปนแหลงผลตการเกษตร หรอการจดการเพอผลผลตทางดานผลผลตจากปาไม การกระจายของพนธพชในพนทคมครองกยงไมมการศกษากนมากนก นบวาเปนการยากทจะก าหนดกจกรรมไวในแผนทตองด าเนนการใหทวประเทศ หรอมการส ารวจชนดพนธพชอยบาง งานวจยสวนใหญจะเกยวของกบความมากมายของชนดพนธ

ชนดพนธสตวปาโดยเฉพาะสตวปาทมกระดกสนหลงมหลายชนดทยงไมทราบสถานภาพหรอความหลากหลายในพนท ผเสอทเปนตวแทนของความหลากหลายในบางพนทกยงไมมขอมลเพยงพอ เพอการวางแผนการอนรกษรวมทงการแพรกระจายในพนท ขอมลดานถนทอาศย การคาดคะเนถงการแพรกระจาย ชนดของถนทอาศย รวมท งการจ าแนกชนดและจ านวน ลกษณะทางชววทยาปญหาการแพรกระจายและแนวเชอมตอ

ชองวางของความหลากหลายทไดด าเนนการ มการศกษาวเคราะหโดยเฉพาะในพนทคมครองทางทะเล สถาบนการศกษาหลายแหงไดศกษาความหลากหลายของชนดพนธ เชน ทอาวบานดอน อาวปตตาน ทะเลสาบเชยงแสน (เขตหามลาสตวปาหนองบงคาย) อาวไทย เกาะพระทอง แหลมปะการง ท

- 13 -

ราบลมภาคกลาง แมน าโขงแถวอ าเภอปากชม ปะเหลยน ละง ทะเลสาบสงขลา และพนทชมน าอกหลายแหงและทงทาลาด ซงยงเปนชองวางของแผนระบบพนทคมครอง

จากขอมล The Directory of Important Bird Areas in the Kingdom of Thailand ทด าเนนการโดยสมาคมอนรกษนกแหงประเทศไทย ไดวเคราะหถง IBA ดงกลาวไดถง 62 แหง ม 15 แหงทตงอยภายนอกพนทคมครอง สามารถน ามาใชในการพจารณาถงชองวางของระบบพนทชมน าทเปนทอยอาศยของสตวปา ควรจะไดมการก าหนดไวในแผนระบบพนทคมครอง มการวเคราะหเปนระบบ โดยการด าเนนงานของผเชยวชาญทเกยวของกบอนกรมวธาน

การจดท าแผนระบบพนทคมครอง จะตองรวมกนพจารณาหรอการมสวนรวมกบหนวยงานอนๆ ทมการใชประโยชนทดนหรอแหลงน า ตนน าชน 1A จ าตองน าทบทวนวา มการด าเนนงานทซ าซอนกบการจดการพนทคมครองหรอไม ขณะทอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพไดก าหนดแนวทางการด าเนนงานของพนทคมครองทสนบสนนการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพเพอหวงผลประโยชนใหแกประชาชน ฉะนน แนวทางการพจารณาถงประโยชนทจะไดรบจะตองก าหนด รวมทงคณคาในการปองกนแหลงตนน าล าธาร การดดซบคารบอน การปรบตวของสงมชวตใหเขากบการเปลยนแปลงของภมอากาศ การทองเทยว คณคาทางวฒนธรรมและอนๆ ทเกยวของ 10. การใชแผนระบบพนทคมครองเปนฐานในการพจารณาเงนงบประมาณและการสนบสนนอนๆ

ความตองการเงนงบประมาณเพอใชในการบรหารจดการพนทคมครอง อาจจะไดจากผลประโยชนจากพนทคมครอง ทอ านวยผลประโยชนใหผไดรบผลประโยชนยนดทจะจายและความตองการงบประมาณเพอด าเนนการใหเกดผลประโยชน แผนงบประมาณของพนทคมครองเปนกระบวนการทตองพจารณาถงตนทนและก าไรทจะไดรบ ประสทธภาพของการจดสรรเงนงบประมาณตามทตองการ องคกร UNDP ไดก าหนดกรอบวธการพจารณาเรยกวา Financial Sustainability Scorecard ส าหรบพนทคมครองขน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สามารถทน ามาใชไดโดยเฉพาะเกยวกบการขอและการจดสรรเงนงบประมาณเพอจะใหแผนระบบพนทคมครองมความย งยนตลอดไป การก าหนดกรอบของแหลงเงนงบประมาณจะเปนการก าหนดแผนธรกจในการท างาน

เงนงบประมาณทไดรบจากภาครฐหรอภาคเอกชน รวมท งกองทนทไดจากคาแทนคณระบบนเวศ คาธรรมเนยมในการใชบรการของระบบนเวศ การดดซบคารบอน การรวมทน การลงทนหรอกองทนเงนยม หรอเงนงบประมาณจากคาสมปทานจากภาคเอกชนในการใชประโยชนทดน ทรพยากรหรอกจกรรมอาสาสมคร การรวมทนจากรายได องคกรภาคเอกชน รวมถงงบประมาณจากภาครฐตามปกต จากแนวทางในการรบเงนทนหรอเงนชวยเหลอจากตางประเทศ จ าตองมนโยบายของรฐบาลทแนนอนชดเจน แผนระบบพนทคมครองจะแสดงใหเหนถงประโยชนทไดรบ แผนงานระบบพนทคมครองจะค านงถงแหลงทน อนจะไดรบจากแนวคดของแผนระบบพนทคมครองทชดเจน แหลงทนจะมความย งยนและมประสทธภาพมากขน

- 14 -

แผนระบบพนทคมครองอาจจะไดรบการสนบสนนจากองคกรนานาชาต ประเทศไทยไดรบประโยชนจากการทเปนภาคอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ อนสญญาพนทชมน า อนสญญามรดกโลก พนทสงวนชวมณฑล อนสญญาไซเตสเกยวกบการคาชนดพนธสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ ฉะนน การทประเทศไทยเปนภาคอนสญญาความหลากหลายทางชวภาพ ท าใหประเทศไทยไดรบการสนบสนนเงนทนจาก GEF/UNDP/UNEP/ADB และTWB ตลอดจนความรวมมอระหวางหนวยงานของรฐบาลหลายๆ หนวยงาน การใหค าแนะน าทางวชาการแกรฐบาลของประเทศนนๆ ทรองขอ ตวอยางเชน UNEP, หนวยงานตดตามผล WCMC ไดสนบสนนขอมลการจดการและการท าแผน ท องคกร IUCN/WCPA จะมผเชยวชาญหลายๆ ทาน สามารถใหค าปรกษาทางวชาการและใหขอมล และรกษาไวซงแหลงพนทคมครองในระดบภมภาคหรอระดบนานาชาต หวหนาพนทคมครองตองรวมมอกบนานาชาตหรอประเทศอนๆ องคกรภาคเอกชนตางๆ ผเชยวชาญระดบนานาชาตทใหการสนบสนน เชน WWF, WCS, พนทชมน าระดบชาต สภาการอนรกษนก องคกรอนรกษพชและสตวในระดบนานาชาตและหลายๆ องคกร

แผนระบบพนทคมครองจะมการทบทวนประสบการณตางๆจากการสนบสนนจากนานาชาต การสรางความเขมแขงใหกบแผนระบบพนทคมครอง 11. สรางการมสวนรวมในการเผยแพรแผนระบบพนทคมครอง

จากการทมนกทองเทยวจ านวนมากเขาไปใชประโยชนในพนทคมครองเพอการพกผอนหยอนใจ แผนระบบพนทคมครองตองไดรบการสนบสนน โดยใชอปกรณเครองมอสอสารระบบใหมๆ เชน Website ทเกยวของกบการเผยแพรขอมลทเปนภาษาหลายๆ ภาษา ส าหรบนกทองเทยวจากตางชาต อาจจะมการแลกเปลยนพนกงานเจาหนาทพนทคมครองกบนานาชาต ประเทศไทยมการน าอปกรณททนสมยในการส ารวจเสอโครง เสอลายเมฆ แมวลายหนออน และชนดพนธอนๆ โดยใชกลองดกถายภาพสตวปา นอกจากนยงมเทคโนโลยทส าคญอนๆ เชน สมารทโฟน (apps) การศกษาคลนน าทางของคางคาว การถายภาพระยะไกล การน านกเงอกคนสธรรมชาต เกยวกบการสรางรงเทยม แหลงทอยอาศยของเสอโครง นอกจากนยงมอปกรณอนๆ อกมากมาย โดยเฉพาะ website ของ Zoological Society of London ทเปนหนวยงานทส าคญในการศกษา เรอง สตวนานาชนด

มสอหลายประเภทเกยวกบงานของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เชน Website Google Earth สามารถเชอมโยงในรายละเอยดเกยวกบสถานท แนวเขต และสามารถเชอมโยงขอมลเขาดวยกนได เชน ชมชนทองถนทสนบสนนการบรหารจดการพนทคมครองในทองถน ใหมการสอสารกนไดงาย

การใช GIS เปนกลไกสนบสนนแผนระบบพนทคมครอง ใชเปนแนวทางในการพฒนาพนทคมครอง ส านกงานนวตกรรมพนทคมครอง มเปาหมายดานการจดการขอมลทชดเจน เพออ านวยขอมลใหแกหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ทมสวนรวมกบพนทคมครอง เชน การประมงในพนทคมครองทางทะเล การพลงงานกบพนทคมครอง เขอนพลงไฟฟา การเกษตรในพนทชลประทาน การผสมเกษร พชปา ทหาร ซงรบผดชอบดานการจดการพนทคมครอง การศกษาวจย นกศกษาทศกษาองคประกอบของระบบนเวศ

- 15 -

นกศกษาระดบมหาวทยาลยควรทจะเขาไปด าเนนการวจยในพนท การสอสาร การวเคราะหแลวท าใหเปนนโยบายทชดเจนในการทจะปรบปรงสงแวดลอมทส าคญเพอเศรษฐกจในระดบทองถนภมภาคและระดบชาต

ดานเรองอาสาสมครสนบสนนดานการทองเทยวของสาธารณะในการจดการพนทคมครอง เชน การส ารวจชนดพนธทหาไดยาก การศกษารอยเทา มลของสตวปา เชน เสอโครง ชางปาและอนๆ มกจะมอาสาสมครมสวนชวยรวบรวมขอมลเหลานเพอประโยชนในการน ามาก าหนดในแผนระบบพนทคมครองได

สดทายแผนระบบพนทคมครองจะมแนวทางใหขอมลแกสาธารณชนทเกยวของกบการจดการพนทคมครอง มโปรแกรมทก าหนดส าหรบนกทองเทยวในพนทคมครองและชมชนทองถน

12. ล าดบความส าคญในการเสรมสรางศกยภาพในการปฏบตงานตามแผน

การจดล าดบความส าคญของพนทคมครองในประเทศไทยใหเปนระบบพนทคมครองในระดบชาต จะตองพจารณาถงความสามารถของพนกงานเจาหนาท กจกรรมทส าคญในการบรหารจดการ ศนยการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของอาเซยน ไดก าหนดรปแบบ ขอมล หลกเกณฑเพอใหมการจดการพนทคมครองทมประสทธภาพ รายละเอยดเกยวกบการพจารณาถงศกยภาพควรจะก าหนดเปนสวนหนงของแผนระบบพนทคมครอง ควรจะประกอบดวยคาใชจาย การจดการทรพยากรธรรมชาตทางกายภาพ การจดการทรพยากรมนษย การสอความหมาย ขอมลสารสนเทศ โดยการพฒนาและการจดการ อปกรณ การลาดตระเวนปองกน การฝกอบรมการลาดตระเวนเชงคณภาพ (Smart Patrolling) เปนวธการอยางหนงทไดถกน ามาใชแลว การจดการทรพยากรทางชวภาพ การอนรกษจดการระบบนเวศ ถนทอาศยและชนดพนธ สงคม เศรษฐกจและวฒนธรรม เพอการพฒนาทย งยนสสงคม นโยบายของการจดการพนทคมครอง แผนและการจดการพนทเฉพาะ กฎหมาย การพกผอนหยอนใจและการทองเทยว การสรางความตระหนก การศกษาและความจ าเปนดานสาธารณะ

การทจะใหมรายงานสนบสนนศกยภาพของการจดท าแผนระบบพนทคมครองควรจะไดมการฝกอบรม โดยการประชมเชงปฏบตการ มหลกสตรการศกษาในระดบชาต 13. บทสรป

ขอเสนอในการจดท าแผนระบบพนทคมครอง สามารถจะกระท าไดในแตละพนทคมครองและแตกตางกนไปตามลกษณะภมประเทศขนอยกบสงคม นโยบายทางการเมองและสงแวดลอม จะแสดงใหเหนถงความส าคญและมประสทธภาพของระบบพนทคมครองในระดบชาต ซงจะท าใหเกดผลประโยชนตอวฒนธรรมและเศรษฐกจของประเทศไทย

- 16 -

14. ภาคผนวก กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ควรจะไดมการด าเนนการจดท าแผนระบบพนท

คมครอง ควรจะไดมโปรแกรมงานทเปนไปไดตองพจารณา 1. การฟนฟถนทอาศย : พนทคมครองของประเทศไทยหลายๆ แหง เคยเปนพนทปาไมท

ใหสมปทานท าไมมากอน หรอเกดจากการท าไรเลอนลอย (ภาคเหนอ) การรกรานของชนดพนธตางถน เชน ทอทยานแหงชาตเขาใหญทมหญาคาเกดขนมากมาย มการฟนฟถนทอาศย ตองใหผเชยวชาญทางดานพฤกษศาสตรรวมพจารณาดวย ควรจะไดหาวธการปรบปรงชนดพนธทโตเรวไปปลกในพนทเพอใหเปนแหลงอาหารของสตวปา

2. การฟนฟชนดพนธ วธการนกคอการน าชนดพนธปลอยคนสปาธรรมชาต เชน การปลอยละองละมงทเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ควรจะไดมโครงการพจารณาชนดพนธสตวปาทจะปลอย และการปรบปรงถนทอาศย และเปนพนททเคยมชนดพนธอาศยอยกอนแลว เปนพนททไมมการลกลอบลาสตวปาหรอคกคามตอถนทอาศย การปลอยชะนสธรรมชาต เชน ทอทยานแหงชาตดอยอนทนนท ซงในอดตเคยมอยอาศยอยและไดหายไปจากพนทแลว นกเงอกสามารถทจะปลอยคนสปาธรรมชาตไดโดยการใชรงเทยม รอจนกวาตนไมในพนทมความโตพอในการท ารงท าโพรง ชนดพนธสตวเลยงลกดวยนมกสามารถปลอยไดซงจะตองไดรบความรวมมอจากหลายภาคสวน เชน สวนสตว กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สถานเพาะเลยงสตวปา และควรใหมการประชาสมพนธใหประชาชนทราบทวกน

อกประการหนง คอ การกระจายของชนดพนธทสามารถด ารงชวตอยไดในประเทศไทย ควรจะไดมการศกษาคนหาขอมลและน าคนสปาธรรมชาตโดยเฉพาะชนดพนธทสญพนธไปจากประเทศไทยและสามารถทจะหาและน าคนสธรรมชาตได ตวอยาง เชน แรดพนธชะวาและแรดพนธสมาตรา อาจจะน าคนสระบบนเวศในประเทศไทยได โดยเฉพาะในพนทปาตะวนตกทประกอบดวยถนทอาศยทเหมาะสมและสามารถด าเนนการได จะเปนงานส าคญของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชได

3. พนททางทหารหลายๆ แหงของพนทคมครองจะมหนวยทหารตงอย พนทดงกลาวสามารถปรบปรงใหเปนธรรมชาตได ฐานทพหรอหนวยงานทหารบางแหงประกอบดวยพนทปาไมและถนทอาศยของสตวปา สามารถทจะใหชนดพนธอาศยอยไดอยางปลอดภยอยางนอยทสด พนททต งอยใกลเคยงกบพนทคมครอง สามารถทจะท าใหเปนแนวเชอมตอทางระบบนเวศหรอแนวเชอมตอของถนทอาศยได พนทสงวนเพอกองพนทหารไมสามารถจะพฒนาเปนระบบพนทคมครองได แตควรประสานงานกบกองทพเพอชวยสนนบสนนใหเปนพนทคมครองทมการจดการใหเปนธรรมชาต เพอใหชนดพนธทงสตวปาและพชปาอาศยอยได การจดการรวมกนแบบนกคงเปนการเจรจารวมกนของผบรหารระดบสง เพอใหเหนถงความส าคญในดานการอนรกษตามวตถประสงคเปาหมายในระดบชาต

------------------------------------------------