ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန်...

178

Upload: harunyahyaburmese

Post on 09-Apr-2017

61 views

Category:

Science


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese
Page 2: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

2

Page 3: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vl‹avmuodk‹ 'kuQqif;&Jaygif;pkH ,laqmifcJhaom

'g0if0g'

[m&Gef ,[f,m

3

Page 4: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

pma&;olta-umif; ABOUT THE AUTHOR

Tpmtkyfudk [m&Gef,[f,m[laom uavmiftrnfjzifha&;om; ol pma&;q&m-uD;onf/ wl&uDEdkifiH tefum&mjrKdŒY 1956ckESpf

wGif arG;zGm;cJhI/ tefum&mjrKdŒwGifyif txufwef; ausmif;ynm oif,lcJhavonf? tpPwefblvfjrKdŒ&Sd rDrm&fqDeefwuUodkvfwGif 0dZ…mbmom &yfudk qufvufqnf;yl;um 0dZ…mbGJ‹ESifhr[m0dZ…mbGJ‹ udkqGwfcl;cJhavonf? xdkaemuf tpPwef blvfwuUodkvfrS '\ eduaA'bmom&yfjzifh yg&*lbGJ‹udk qGwfcl;cJhavonf? 1980ckESpf

rSpI EdkifiHa&;odyH`bmom&yf/ odyH`bmom&yfESifh ,kH-unfcsufqdkif&mta&; rsm;ESifhywf oufonfhpmtkyfrsm;udk a&;om;xkwfa0cJhayonf? tDAdkvl;&Sif;ac:wpfpwpfp qifhuJ ajymif;vJjzpfay:jcif;tawG;tac:0g'Drsm;.ta,mifaqmifvdrfvnfr+ESifh ‚if;wdk‹ . t cdkiftrmtqdkjyKcsufrsm;onf usKd;a-umif;qDavsmfr+r&Sda-umif;tjyif/ 'g0if0g'ESifh wuG urBmay:wGif aoG;acsmif;pD;apcJhonfh zufqpf0g'ESifh uGefjrLepf0g'wdk‹udk aemuf uG,frS aeI qufpyfay;aeolwdk‹ta-umif;udk pmtkyfaygif; rsm;pGma&;om;I az:xkwfcJh av onf?

ol.uavmiftrnfonf tv†m[ft&Sifjrwfudk r,kH-unfolwdk‹tm; twdkuftcH vkyf&mY ausmf-um;cJh-uaom wrefawmfESpfyg;jzpfonfh [m&Gef(tm&Gef)ESifh ,[f,m (a,m[ef)wdk‹.trnfESpfckudk aygif;pyfxm;aomtrnfjzpfayonf? Tpmtkyf.rsuf ESmzkH;rsm;wGifygonfh wrefawmfjrwf.wHqdyfonf pmtkyftwGif;&Sdta-umif;tcsuf rsm;ESifh qufpyfvsuf &Sdaeygonf? aemufqkH;usrf;awmfjrwfjzpfaomuk&ftmefusrf;awmf jrwfESifh aemufqkH;wrefawmfjrwfjzpfonfhrdk[rR'f(qGv†v†m[ktvdkif;a[h0qv†rf)wdk‹udk udk,fpm;jyKxm;jcif;jzpfonf? bk&m;rJh0g'wdk‹.tajccHa&aomufjrpftcsuftvufrsm; udk uk&ftmefusrf;awmfjrwfESifh qGEMwf(wrefawmfjrwf.-o0g'usifhpOf)rsm;.oGefoif csufyg oufaotaxmuftxm;rsm;jzifhacsyy,fzsufypfI bmomt,l0g'rsm;udk wm; jrpfpGyfpGJaomtoHrsm;tm; wdwfqdwfoGm;apygonf? ynmhtvif;udk&&SdI yuwdjynfhpkH aumif;rGefaomtusifhoduQmESifh udk,fusifhw&m;rsm;jzifhjynfhpkHonfh aemufqkH;wref awmfjrwf.wHqdyfawmfudktokH;jyKI wrefawmfjrwftvdkawmf&SdcJhonfhtwdkif; xdkbk &m;rJh0g'Dwdk‹.toHudk wdwfqdwfoGm;apjcif; jzpfygonf?

[m&Gef,[f,ma&;om;onfhpmayrsm;onf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwf.owif; rSm-um;csufrsm;udk ydk‹oay;I/ pmzwfolwdk‹udk ,kH-unfcsufESifhoufqdkifonfh tajccH tcsuftvufrsm;udk pOf;pm;qifjcifokH;oyfjcif;jzifh tv†m[ft&Sifjrwfwnf&Sda-umif;ESifh xdkt&Sifjrwfonf wpfyg;wnf;aomt±Sifjrwf jzpfawmfrla-umif;udk od&Sd-uI/ azguf jyefaombmomw&m;rJhtawG;tac:rsm;. usKd;a-umif;cdkifvkHr+r&Sdonfh tajccHrsm;udk az:xkwfjyo&efom t"duyef;wdkif jzpfayonf?

[m&Gef,[f,ma&;om;onfhpmtkyfrsm;udk tdEdN,EdkifiHrStar&duefEdkifiHtxd/ t*Fvef EdkifiHrStif'dkeD;&Sm;EdkifiHtxd/ ydkvefEdkifiHrSabmhpeD;,m;EdkifiHtxd/ pydefEdkifiHrS b&mZD;vfEdkifiHtxd/ pojzifh urBmtESH‹tjym;rS pmzwfy&d\wfwdk‹ zwf±+-uygonf? t*Fvdyf/ jyifopf/ *smref/ pydef/ tDwvD/ ay:wl*D/ tl&'l/ tm&AsD/ tvfab;eD;,ef;/ &k&Sm;/ qmbdk= c&dktuf/ ydkvef/ rav;/ tGD*k&f/ wl&uDESifh tif'dkeD;&Sm;bmompum;rsm;jzifh jyefqdkxm; onfudkvnf; zwf±+Edkifygonf?

4

Page 5: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

[m&Gef,[f,m. pmtkyfrsm;onf/ urBmwpf0Srf;vkH;&Sd pmzwfoly&d\wf. -udKufESpfoufjcif;&Sdonfhtjyif/ tajrmuftjrm;aomyk*~dKvfwdk‹udk tpPvmrfomoemodk‹ jyef vnfa&muf&SdvmapI olwdk‹. tDrmef,kH-unfcsufudkvnf; ydkrdkcdkifrmap&mwGif ta&;ygvSayonf? ol.pmom;rsm;onf Om%ftajrmftjrifESifhjynfhpkHI &Sif;vif;jywf om;onfhtjyif/ em;vnfoabmaygufvG,faom a&;enf;a&;[efrsm;jzpfum/ zwf±+ol .todw&m;udk vG,fulpGmyGifhvif;apygonf? TpmtkyfwGifa&;om;xm;aomtcsuf rsm;onf/ &kyf0g'tawG;tac:rsm;udk vsifjrefxda&mufpGmacsyxm;jcif;rsm;jzifh pDukH;xm; aoma-umifh/ Tpmtkyfrsm;udk tav;teufxm;olwdk‹onfvnf; bk&m;rJh0g'ESifhtwl tjcm;azgufjyefaomtawG;tac:rsm;udk qufvufaxmufcH-uawmhrnfr[kwfay? tu,fI qufvufaxmufcHae-uao;aomfvnf;/ wrifoufoufayuyf aejcif;om jzpfayvdrfhrnf? tb,fha-umifhqdkaomf/ Tpmtkyfrsm;onf xdkuJhodk‹aomtawG;tac: rsm;udk ‚if;wdk‹.tajccH&mtkwfjrpfrsm;rSpwifI vSefvdkufjcif;a-umifh jzpfygonf? ,ae‹ vuf&SdtcsdefwGif tv†m[ft±Sifjrwfudkjiif;y,faomv+yf&Sm;r+rsm;tm;vkH;onf/ [m&Gef ,[f,m.pmtkyfrsm;a-umifh tawG;tac:t& ppfa&;±+H;edrfhoGm;-ujyD; jzpfonf?

,if;&v'frsm;onf uk&ftmefusrf;awmfjrwf&SdOm%ftvif;ESifh ,if;.&Sif;vif; jywfom;r+rsm;a-umifhjzpfonfrSm ,kHrSm;oHo,r&SdEdkifawmhay? pma&;olonf tv†m[f t&Sifjrwf. vrf;rSefudk trsm;vlom;rsm;&SmazGpl;prf;&mwGif taxmuftuljzpfap&ef &dk;om;aom apwemt&if;cH&nf&G,fcsufxm;&Sdygonf? Tpmtkyfrsm;udk a&;om;xkwf a0aomvkyfief;wGif rnfonfh&kyf0wˆKtjrwftpGef;udkr# ar#mfudk;jcif;tvsif;r&Sdyg?

Tpmtkyfrsm;udk tjcm;olrsm;zwf±+&ef tm;ay;ulnD&if;/ ‚if;wdk‹udk tv†m[f t&Sifjrwf. opPm&Sdaomaus;u|efrsm;jzpfvmatmif olwdk‹.pdwfESvkH;om;rsm;udk zGifhay; I tv†m[ft&Sifjrwf.vrf;pOfodk‹ ac:aqmifoGm;Edkifolwdk‹onf wefzdk;rjzwfEdkifavmuf atmif -uD;us,faom tusKd;aqmifolrsm;yifjzpfayonf?

,QKtcsdefwGif vlrsm;.pdwfudk Za0Z0g±+yfaxG;apI/ olwdk‹.pdwfxJ&Sd 'Gd[ oHo,jzpfaejcif;rsm;udkxda&mufpGm &Sif;vif;apEdkifjcif;r&Sdonfhtjyif cdkifvkHaomouf aoom"ursm; r&Sdonfh ±+yfaxG;aomtawG;tac:qDodk‹ OD;aqmifoGm;Edkifrnfhpmtkyf rsm;udk jzef‹a0jcif;onf tv[\tcsdefjzKef;aejcif;omv#ifjzpfaeygvdrfhrnf? vltrsm; tm; tDref,kH-unfr+aysmufuG,faejcif;rS u,fwifvdkonfhrGefjrwfaom&nf&G,fcsuf xuf/ pma&;ol.pmaytpGrf;udkjy&efudkom t"duxm;onfhpmtkyfrsm;onf xda&mufr+ r&SdEdkifay? Ttcsufudk oHo,jzpfolwdkif;onf[m&Gef,[f,m.pmtkyfwGif tDref,kH -unfr+uif;rJhjcif;udk csKd;ESdrfausmfv$m;I uk&ftmefusrf;awmfjrwf. oif-um;csufusifhpOf wefzdk;rsm;udkom t"duxm;jzef‹jzL;onfudk-unfhI pdwf&Sif;oGm;Edkifygonf? TtusKd; aqmifcsuf. atmifjrifr+onf pmzwfolwdk‹. cH,lcsuftay:wGif o&kyfouefay:vGif vmrnfomjzpf.?

,ae‹urBmay:wGif &ufpuf-urf;-uKwfr+/ oabmxm;uGJvGJr+a-umifh&ifqdkifwdkuf cdkufyËdyuQ jzpfae-ujcif;ESifhtwl vltrsm;-uKHawG‹ae-u&onfh tjcm;'kuQqif;&Jjcif;t aygif;wdk‹onf/ tv†m[ft±Sifjrwfudk r,kH-unfjiif;y,fonfh tawG;tac:rsm;v$rf;rdk;r+ a-umifh jzpfonfudk ta&;-uD;qkH;tcsuftjzpf rSwfom;xm;&efvdktyfygonf? xdk 'kuQyifv,frS vGwfajrmufEdkif&efrSm tv†m[ft&Sifjrwf. tHhzG,frcef;aom zef;qif; jcif;udk owdw&m;&&Sd-ujyD; xdkt&Sifjrwfu uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif oif-um;ydk‹cs xm;aom usifh0wfw&m;a'oemawmfrsm;udk jzef‹csdjcif;jzifh rdpm>'d@dtawG;tac:udk qkH;

5

Page 6: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

cef;wdkif acszsufypf&efvdktyfayonf? vuf&SdurBmhtajctaeudk -unfhvdkufygu/ t -urf;zufjcif;rsKd;pkHESifh azgufjyefr+yËdyuQtrsKd;rsKd;odk‹omv#if a&SŒ±+OD;wnfvsuf &Sdae ojzifh/ tcsdefraESmif;rD tv†m[ft±Sifjrwf.a'oemawmfudk xda&mufpGmESifh vsifjrefpGm ydk‹csjzef‹a0&ef vdktyfaea-umif; xif&Sm;aeayonf?

,if;-uKd;yrf;csufwGif/ [m&Gef,[f,ma&;om;aom pmtkyfrsm;onf a&SŒwef;rS yg0ifvsuf&Sdayonf? tif&Smtv†m[f (tv†m[ft&Sifjrwftvdkawmf&Sdygu)/ ESpfq,fh wpf&mpkESpf&Sd urBmolurBmom;rsm;onf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif uwdu0wf jyKxm;onfhtwdkif; jidrf;csrf;r+/ w&m;r#wr+ESifh om,maysmf&$ifr+rsm;udk &&Sdatmif ay; aqmif&mwGif Tpmtkyfrsm;rSwpfqifh &±Sdaom todw&m;rsm;u wpfpdwfwpfa'otjzpf yg0ifEdkifygvdrfhrnf?

6

Page 7: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

pmzwfolodk‹ TO THE READER

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D ysufokOf;oGm;jcif;ta-umif;udk TpmtkyfY txl;tcef;wpf

cef;tjzpf az:jyxm;ygonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ ToDtdk&Donf/ bk&m;rJh0g'ESifh bmomt,l0g'udk qef‹usifonfhtawG;tac:rsm;tm;vkH;.tajccHoabmw&m;rsm; yg &Sdaoma-umifh jzpfygonf? 'g0if0g'u zefqif;jcif;,kH-unfcsufudk jiif;y,fvdkuf jcif;jzifh/ tv†m[ft&Sifjrwf&Sdjcif;udkvnf; jiif;y,f&ma&mufaoma-umifh/ vGefcJhonfh ESpfaygif; 140ausmftwGif; vltajrmuftjrm;tm; olwdk‹.bmomt,l0g',kH-unfcsuf rsm;udk pGef‹v$wfoGm;apcJhjcif; 'dG[oHo,jzpfapjcif;rsm; jyKcJhayonf? xdk‹a-umifh ‚if; oDtdk&DtawG;tac:onf vdrfvnfvSnfhpm;jcif;omv#ifjzpfa-umif;udk vltrsm;od&Sd oabmayguf&Sif;vif;atmifwifjy&efrSm rvkyfrae&wm0ef jzpfayonf? pmzwfy&d \wftcsdKŒonf u|Efkyfwdk‹.pmtkyftcsdKŒudkom zwfrd-urnfjzpfaoma-umifh/ xdkoDtdk&D ta-umif;udk tusOf;csKyfI az:jyoifhonf[k ,lqygonf?

pma&;ola&;om;cJhaom pmtkyftm;vkH;wGif/ bmoma&;,kH-unfr+ESifhywfoufI uk&ftmefusrf;awmfjrwftm,wfawmfrsm;jzifh&Sif;jyI/ pmzwfoludk tv†m[ft&Sifjrwf. rdef‹-um;oGefoifcsufrsm;udk avhvmrSwfom;um xdkoGefoifcsufrsm;twdkif; aexdkif&ef zdwfac:xm;ayonf? tv†m[ft&Sifjrwf.tm,wfawmfrsm;ESifhywfoufaomta-umif; &yfrsm;udk&Sif;jy&mY pmzwfol.pdwfwGif 'Gd[oHo,uif;&Sif;I aemufxyfar;cGef;rsm; xkwf&efr&SdEdkifatmif &Sif;vif;wifjyxm;ayonf? pma&;ol. pdwf&if;apwemrSef t &if;cHaom a&;enf;a&;[efESifh vG,ful&Sif;vif;aomtokH;tE+ef;rsm;onf pmzwfolvl -uD;vli,ft&G,fwdkif;ESifh vlr+a&;tkyfpkwdkif;u vG,fulpGmem;vnfoabmaygufEdkif ygonf? xda&mufI &Sif;vif;aompmom;rsm;a-umifh wpfxdkifwnf;wGif tjyD;zwf ±+Edkifayonf? bmomt,l0g'rsm;udk jyif;xefpGmjiif;y,folwdk‹yifv#if/ Tpmtkyfyg rSefuefonfh &Sif;vif;csufESifh udk;um;csufrsm;udk jiif;qefI r&Edkif-uacs?

TpmtkyfESifhtwl pma&;ol. usefpmtkyftm;vkH;wdk‹udk wpfOD;csif;zwfjcif; odk‹r[kwf tkyfpkvdkuf aqG;aEG;jcif;jyKEdkifygonf? pma&;ol.pmtkyfrsm;rS tusKd;aus;Zl; &&Sdvdkolwdk‹twGuf tkyfpkzGJ‹IaqG;aEG;&eftvGefoifhavsmfygonf? xdkodk‹jyKjcif;jzifh wpfOD; ESifhwpfOD;. tjrifESifhtawG‹t-uHKrsm;udk ESD;aESmzvS,fEdkifrnfjzpf.?

xdk‹tjyif/ Tpmtkyfudk a&;om;jcif;onf tv†m[ft&Sifjrwf.ESpfoufjcif;udk &,l&efudkom &nf&G,faoma-umifh/ zwf±+jcif;ESifhykHESdyfxkwfa0jcif;onf -uD;us,faom tpPvmrfhtusdK;aqmifjcif;yifjzpfayonf? Tpma&;q&m.pmtkyfrsm;onf zwfaumif; &kHru ,kH-unfxdkufaompmtkyfrsm;jzpfygonf? xdk‹a-umifh/ rSefuefaom bmomt,l 0g'twGuf tjcm;olrsm;udk qufoG,f&mY Tpmtkyfrsm;udk zwf±+&efwdkufwGef;jcif;onf taumif; qkH;aom enf;vrf;jzpfygonf?

Tpma&;ol.pmtkyfrsm;wGif/ pma&;ol.yk*~vdutjrifrsm;/ 'Gd[oHo,jzpfzG,faom udk;um;csufrsm;jzifh&Sif;vif;wifjyjcif;/ &dkaoav;pm;xdkufaomrGefjrwfonfht&mrsm;ESifh ,kH-unfcsufrsm;udk xdyg;onfhtokH;tE+ef;rsm;/ pmzwfol.pdwfudk ±+yfaxG;aprnfh a0zef okH;oyfcsufrsm; uif;&Sif;ygonf?

7

Page 8: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

bmomjyefol.trSm Foreword from the Translator

u|Ekfyfonf bmoma&;udkif;±d+if;aom ESpfjcif;c&pf,mefomoem0if tdrfaxmifpkwGif arG;zGm; -uD;jyif;vmcJholjzpfygonf? i,fpOfuwnf;upI we*FaEGae‹wdkif; uav;oli,frsm;tm; c&pfawmf . a'oemawmfESifhorRmusrf;oifcef;pmrsm;udk u|Ekfyf.&GmrS twefa0;uGmaomjrKdŒ&Sd bk&m;&Sdcdk; ausmif;wGif rSefrSefwufa&mufqnf;yl;cJhygonf? "rRq&mrsm;u okH;qlonf wpfqlwnf;jzpfa-umif; oif-um;&mwGif u|Efkyfoabmaygufatmif rnfolur#&Sif;vif;jyEdkifjcif;r&SdcJh-uyg? tv,fwef; ausmif;om;b0 15 ESpfom;t&G,fwGif rGwfpvifrf'dkif*sufESifh tpPvmrpf&DjAL;r*~Zif;rsm;tjyif urBmhtvif;pmapmifudkzwf±+cGifh&&SdcJh&mrSpI/ tpPvmrfomoemonf zefqif;&SifESifhywfoufI t &Sif;vif;qkH;oif-um;aomomoemtjzpf vufcHoabmaygufojzifh/ 1955 ckESpfOD;ydkif;wGif “awm0f[D'f”ac: wpfyg;wnf;aomzefqif;&Sifudkomv#if udk;uG,fqnf;uyfaom tpPvmrfomoem udk awG‹&SdvufcHI touf 16 ESpfwGif umvDrm&S[m'wf zwfcJhygonf?

xdkacwfumvwGif aemiftem*wfEdkifiHa&;avmuodk‹ ajcvSrf;-urnfh ausmif;om;rsm;onf jyifqifa&;tjzpf txufwef;tqifhrSpI wuUodkvfausmif;om;b0txd ausmif;om;or*~v+yf&Sm;r+ rsm;wGif yg0if-uonf? EdkifiHa&;udkydkrdkIpdwf0ifpm;onfhausmif;om;rsm;onfvnf; txl;ojzifh EdkifiH a&;odyH`/ '\eduaA'ESifh rEk\aA'bmom&yfrsm;udk a&G;cs,fqnf;yl;-uayonf? 'g0if.tDAdkvl; &Sif;oDtdk&D/ trsdK;om;qdk&S,fvpf0g'/ jyifopfpufr+awmfvSefa&;ta-umif;/ rm;ufP/ tif*sJvf/ vDeif/ xa&mhpfuD/ pwmvifESifharmfpDwkH;wdk‹ta-umif;awGudkvnf; aema-u-uayonf? ,kwWdaA'enf;jzifh usdK;a-umif;qifjcifI tajz&Smaom&kyf0g'[kt"dy`g,f&aom 'dkiftmvufwpf(tEkyËdavmr)&kyf0g' (dialectic materialism) tawG;tac:udkvnf; xufatmufwGif;jyif ar$aESmufusuf rSwfxm;-uay onf? xdkacwfwGif tiftm;t-uD;qkH;awmwGif;awmfvSefa&;tzGJ‹jzpfonfh ArmjynfuGefjrLepfygwD (Auy)odk‹ 0ifIawmcdkcJh-uaomausmif;om;rsm;onfvnf; xdkausmif;om;rsm;yifjzpfonf? jrefrm rGwfpvifrfwdk‹zGJ‹pnf;onfh yoDaumifpDtzGJ‹0ifwdk‹yifv#if AuyESifhqufoG,fI ajray:ajratmuf EdkifiHa&;v#yf&Sm;-uayonf? aemifwGifarmfpDwkH;.,Ofaus;r+awmfvSefa&;umvtwGif; w&kwfEdkifiH odk‹ oGm;a&mufoifwef;wufcJholwdk‹onf AuyXmecsKyfodk‹ jyefvnfa&muf&Sdvmaomtcg/ tpGef; a&mufatmif vuf&JZuf&JowfjzwfcJh-uavonf? rdrdwdk‹.tawG;tac:0g'ESifh tenf;i,fuGJvGJ olwdk‹udk/ rdrd.arG;rdcifzcifyifjzpfap/ vnfvSD;I xdkvnfacsmif;aoG;jzifh ajcaq;cJh-uonf? (tao; pdwfocifoef;xGef;.aemufqkH;ae‹rsm;wGifzwfyg)? xdkuGefjrLepftzGJ‹0ifwdk‹vnf; bmomomoem udk;uG,fqnf;uyfonfhrdbrsm;rS arG;zGm;vmcJh-uolrsm;jzpf-uaomfvnf; tb,fha-umifh xdkr#avmuf vlrqefatmif&ufpuf-urf;-uKwfcJh-uonfudk tHh-o-uD;pGmjzifh oabmraygufEdkifcJhyg? [m&Gef,[f ,m a&;om;aomT“vl‹avmuodk‹ 'kuQqif;&Jaygif;pkH,laqmifcJhaom'g0if0g'” pmtkyfudk zwf±+rd ojzifh xdk&ufpufr+rsm;.aemufuG,f&SdtawG;tac:tiftm;pk-uD;ESifhywfoufI &Sif;vif;pGm&Sd od&yg onf?

xdk‹a-umifh rsdK;cspfjrefrmrGwfpvifrfvli,frsm;onfvnf;/ rdrdwdk‹. rsdK;cspfpdwf"gwfxufoef r+wpfckwnf;a-umifh rSm;,Gif;aomEdkifiHa&;0g'aemufodk‹ rvdkufrd-uap&efESSifh xdkEdkifiHa&;0g'wdk‹. yif&if;a&aomufjrpf b,frSm&Sdonf [laomtcsufudk od&Sdoabmayguf-uap&ef/ apwemaumif; jzifh bmomjyefvdkufygonf? Tpmtkyfonf q&m-uD;[m&Gef,[f,m.pmtkyfrsm;udk jrefrmbmom jzifh jyefqdkonfh wwd,ajrmufpmtkyfjzpfygonf?

rdk[rR'ftvDwef*Gef;

8

Page 9: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tv†m[ft&Sifjrwf. vrf;awmfwGif

&yfwnf&ef &nf&G,fcsufjzifh

u|Ekfyf. cspfvSpGmaom

ZeD;/ om;orD;rsm;/

nDtpfudkrsm;ESifhrdwfo*F[rsm;udk

ESpf&Snfvrsm; cGJcGmcJhjcif;*sD[m'fwGif

wpdwfwa'o jznfhwif;ygap[k &nfpl;vsuf

Tpmtkyfudk ukodkvfjzpf jrefrmbmomjyefqdkygonf?

Tjrefrmbmomjyef pmtkyfudk

rnfolrqdk vGwfvyfpGmykHESdyfxkwfa0a&mif;csjzef‹jzL;cGifh ay;ygonf?

tvDwef*Gef;

2007=ckESpf atmufwdkbmv 28 &ufae‹

(2009=ckESpf Edk0ifbmvwGif xyfrHppfaq;jyifqifonf?)

9

Page 10: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rmwdum pmrsufESm

ed'gef;? 20&mpkESpfodk‹ ab;'kuQtaygif;udk 11 ,laqmifvmcJholrsm; 'g0if0g'ordkif;tusOf;csKyf 15 'g0if. vlrsKd;cGJjcm;a&;0g'ESifh udkvdkeDpepf0g' 28 'g0if0g'ESifh zufppf0g't-um; a-umufrufzG,faom r[mrdwf 56 'g0if0g' = uGefjrLepf&ufpufr+. yif&if; 94 t&if;&SifpepfESifh pD;yGm;a&;avmuwGif 140 touf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf-u&jcif; 'g0if0g',laqmifcJhaom udk,fusifhw&m;ysufjym;r+ 151 ed*kH;? 'g0if0g'wnf;[laom nHGawm-uD;udk ajcmufaoG‹oGm;atmif azgufxkwfypf&rnf 158 aemufqufwGJ? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. rSm;,Gif;aomcH,lcsuf 161

10

Page 11: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

11

Page 12: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

ed'gef; u|Efkyfwdk‹ r-umao;rDuausmfvGefcJhaom ESpfq,f&mpkESpfonf/ 'kuQqif; &Jjcif; em-unf;zG,faumif;onfh aoausysufpD;jcif;ESifhjynfheufapaom ppfrufjydKif qdkifwdkufcdkufjcif;/ yËdyuQjzpfjcif;/ tpkvdkuftjyKHvdkufowfjzwfjcif;/ qif;&JEGrf;yg;r+&Sd jcif;/ -uD;rm;onfh ysufpD;r+rsm;&Sdjcif;/ ponfwdk‹ESifh jynfheufcJhaom &mpkESpfjzpf.? vlaygif;oef;aygif; ajrmufjrm;pGm toufqkH;±+H;cJh-u.? owfjzwfcHcJh-u&.? touf aoqkH;oGm;onftxd iwfrGwfatmifypfxm;jcif; cHcJh-u&.? trdk;tumr±Sd/ tdrfrJh ,mrJh/ tumtuG,frJh ypfxm;jcif;cH-u&.? xdkodk‹aom &ufpuf-urf;-uKwfr+rsm;onf vnf; 0g'a&;&maoGjznfr+udk tvkyftau|;jyKonfhwpfckwnf;aomta-umif;a-umifhom v#if jzpfayonf? vlaygif;oef;aygif;rsm;pGmudk wd&pm>efrsm;yif rcHpm;xdkufonfh tjzpf odk‹ ydk‹aqmifcJh-uayonf? tjzpftysufwdkif;wGifvnf; pwmvif/ vDeif/ xa&mhpuD/ armf/ yGefyGwf/ [pfwvm/ rdkqdkvdkeD/ z&efudk/ ===ponfh &ufpuf-urf;-uKwfaom tm%m&Sifrsm;.vufcsuf yg0ifvsuf&Sd.? xdkyk*~Kdvfrsm;teuf tcsKd‹onf 0g'a&;&m wGif wlnD-uI/ tcsKd‹rSm olaoigao &efbufrsm;jzpf-uavonf? xdkodk‹&efbufjzpfae -ujcif;rSm/ wpfOD;.cH,lcsuf0g'onf tjcm;olwpfOD;.0g'ESifh qef‹usifaejcif;u wpfckwnf;aomta-umif;&if;jzpfayonf? olwdk‹tcsif;csif;&efbufyËdyuQjzpf&mwGif vl‹tzGJ‹tpnf;wpfckvkH;udk qGJoGif;um/ nDtpfudktcsif;csif;udk owfjzwfapI ppf rufjydKifqdkif wdkufcdkufaponf? tcsif;csif; bkH;cGJowfjzwfaponf? armfawmfum;rsm;/ tdrfajctaqmufttkHrsm;/ aps;qdkifrsm; ponfwdk‹udk zsufqD;rD;±+dŒapI/ t-urf;zuf qENjy a-uG;ausmfap-uonf? olwdk‹.vufxJodk‹ aoewfvufeufrsm;udk ay;tyfI/ cav;vl-uD; rdef;ra,mufsm; awG‹or#wdk‹udk &dkufykwfypfcwf owfjzwfap-uonf? rnf ol‹udkrqdk/ OD;acgif;udkaoewfESifhawhxm;I rsufpdudktwdkif;om;-unfhum ypfowfonf txd &ufpuf-uonf? olwdk‹owfjzwfvdkufaomom;aumiftavmif;. OD;acgif;udkyif ajcESifh eif;acsvdkuf-uao;onf? xdkr#avmuf &ufpuf&jcif;ta-umif;&if;onfvnf; xdkom;aumifrSm tjcm;0g'udk axmufcHtm;ay;aoma-umifhom jzpfayonf? vlwdk‹. aetdrfrS twif;armif;xkwf-uonf? rdef;r/ cav;oli,f tdkrif;rpGrf;olwdk‹udkvnf; csefxm;jcif; r&Sday?

Tum; u|Efkyfwdk‹ avmavmvwfvwfausmfvGefcJhonfh 20 &mpkESpftwGif; tdyf rufqdk;-uD;yrm/ wpfckESifhwpfckqef‹usifonfh tawG;tac:0g'rsm;udk taxmuftul jyKum xdkaxmufcHr+trnfjzifh vlom;avmuwpfckvkH;udk aoG;acsmif;pD; 'kuQyifv,f wGif arsmapcJholrsm;ta-umif;udk tusOf;csKyfEdkifqkH; az:jyjcif;jzpfygonf?

urBmolurBmom;wdk‹ cHcJh&onfh xdk'kuQyifv,fudk aqmifusOf;cJhonfh tawG;t ac:rsm;teuf/ zufqpf0g'ESifh uGefjrLepf0g'wdk‹onf xdyfwef;u yg0ifcJhayonf? xdkt awG;tac:ESpfrsKd;onf/ &efbufrsm;tjzpf tcsif;csif;acsrkef;ypf&ef -udK;yrf;cJh-uayonf? trSefrSm xdktawG;tac:ESpfrsKd;pvkH;wGif tvGefpdwf0ifpm;zG,ftcsufwpfcsuf&Sdayonf? tawG;tac:0g'ESpfrsKd;pvkH;onf rdrdwdk‹bufodk‹ vlxkudkqGJaqmifEdkif&ef wpfckwnf;aom tawG;tac:. tiftm;udktokH;jyK-uayonf? odk‹aomfvnf; xdka&aomufjrpftawG; tac:udk rnfolurSowdrxm;rd-ubJ/ ,ae‹tcsdefxd aemufuG,fwGif v#dKae&if; vlt rsm;a&SŒwGif rdrd.rsufESmudk &dk;pif;oa,mif wpfcsdefvkH; [efaqmifaecJhayonf? xdka& aomufjrpf-uD;rSm &kyf0g'tawG;tac:jzpfonfh 'g0iftawG;tac: (wpfenftm;jzifh)

12

Page 13: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if0g'. tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dyif jzpfayonf? xdktawG;tac:udk rdrdwdk‹.vdk&modk‹ obm0w&m;tjzpf qGJ,ltokH;jyK-uayonf?

'g0if0g'onf a&S;plrm&fESifh*&dvlrsdK;wdk‹.acwfrsm;wGif vufcHusifhokH;cJh-uaom ,kH-unfcsufudk taysmfwef;ZD0aA'ynm&Sifjzpfonfh csm;vfpf'g0ifu jyefvnfaz: xkwfaomtawG;tac:jzpfI ,if;tawG;tac:uyif/ vlom;urBmwpfckvkH;udk tEW&m,f jyKcJhaom tawG;tac:0g'rsm;. tajccHtkwfjrpfjzpfayonf? odyH`ynmudk rsufESmzkH; wyfxm;I ,if;tawG;tac:udk axmufcHolrsm;tm; olwdk‹.&ufpuf-urf;-uKwfonfh tawG;tac:0g'rsm;udk vufawG‹usifhokH;&mY w&m;0ifr+udk rSm;,Gif;pGmay;tyfcJhav onf?

xdkrSm;,Gif;onfh w&m;0ifr+a-umifh/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf ZD0aA'ESifh edcgwu aA'(ausmufjzpf&kyf-uGif;ynm)rsm;rS vGwfxGufI vl‹ordkif;ESifh EdkifiHa&;vlr+a&;ynmrsm; odk‹ul;pufjyef‹oGm;avonf? 'g0iftawG;tac:onf 19 &mpkESpfwGif pwifjyef‹yGm; v+yf&Sm;pjyKaeaomtawG;tac:tcsKdŒudk tm;ay;axmufcHvsuf&Sdaoma-umifh/ xdktawG; tac:todkif;t0dkif;. axmufcHtm;ay;r+udk tus,fw0if‹&&SdcJhavonf? txl;ojzifh vlwdk‹u obm0wGif “toufquf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf-u&onf” [laomtawG;t ac:ESifh “tiftm;-uD;oluom tEdkif&I/ usefaomolwdk‹onf ±+H;edrfhI aysmufuG,foGm; ukefonf” [laomtawG;tac:rsm;udk vl‹obm0udkaz:xkwf&mwGif pwiftokH;cscJh-u avonf? 'g0if0g't&/ vl‹avmuonf yËdyuQESifhjynfheufvsuf wdkufcdkuf,SOfjydKif vkH;yef;-u&onfh,ifjyifjzpfonf [laomtcsufudk vlom;avmuESifh vl‹tzGJ‹tpnf;wGif pwiftokH;cs-uawmhonf? [pfwvm. r[mvlrsdK;-uD;wnfaqmufa&;/ rm;ufP. “vl‹ordkif;onf vlwef;pm;jydKifqdkifr+ordkif;jzpfonf”[laoma-uG;ausmfcsuf/ "e±Sif0g' . “tiftm;-uD;olonf tiftm;csdeJ‹oludkacgif;ykHjzwfI ydkrdkIcsrf;om-uG,f0 EdkifcGifh&Sd onf”/ “jAdwdo#uJhodk‹aom e,fcsJ‹t&if;&Sifwdk‹. udkvdkeDe,fcsJŒpepfESifhtwl tom; a&mifvlrsdK;cGJjcm;a&;0g'usifhokH;I vleDvl0gvlrJrsm;udkwdkufcdkufESdrfeif;jcif;” ponfhvkyf &yfrsm;udk tenf;ESifhtrsm;w&m;0if jzpfoGm;apavonf?

“todw&m;&Sdaom wd&pm>ef” (The Moral Animal) [laompmtkyfudk a&;om;cJh onfh uavmif&Sif a&mbwf &dkufonf/ oludk,fwdkif tDAdkvl;&Sif;orm;wpfOD;jzpfvifhu pm;/ vl‹ordkif;odk‹tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du ay;aqmifcJhaom ysufpD;,dk,Gif;r+ab;'kuQrsm;ESifh ywfoufI atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tokH;cscJhaomoufwef;rSm/ vl‹ordkif;wGif tvGef,kwfywf&Snfvsm; aomtcsdefumv jzpfcJhayonf? 20 &mpkESpftul;ydkif;wGif “vlr+a&; 'g0if0g'” (Social Dawinism) [kac:aom rjywfrom;ra&&monfhEdkifiHa&;tawG;tac:ESifh a&maESmqufpyf rdonfhaemufydkif;wGif/ vlrsdK;cJGjcm;a&;0g'Drsm;/ zufqpf0g'Drsm;ESifh oem;-uifempdwfuif;rJh aomt&if;&Sif-uD;rsm;.vufudkif'kwf jzpfoGm;avonf?1

TpmtkyfwGif a&SŒqufI az:jyrnfhtcef;rsm;wGif 'g0if0g'onf touf&Sifjcif; .rlvblwta-umif;udkom &Sif;jyonfhodyH`ynmtawG;tac:wpfcktjzpfomr[kwfawmh a-umif;udk zwf±+&ygrnf? tawG;tac:tcsKdŒudk axmufcHtm;ay;onfhyk*~dKvftcsdKŒu/ ,ae‹wdkif 'g0if0g'onf odyH`ynmwGif tusKH;r0ifrSm;,Gif;aom tawG;tac:jzpfonf [k oufaoxlxm;jyD;jzpfaomfvnf;/ ‚if;udk w&m;aotawG;tac:tjzpf umuG,fae -uqJjzpf.? ,ae‹tcsdefwGif/ odyH`ynm&Sif/ EdkifiHa&;orm;ESifh tawG;tac:&Sif t

13

Page 14: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

ajrmuftjrm;wdk‹onf/ 'g0if0g'.&kyfqdk;arSmifrJaomrsufESmudk odIjzpfap rodbJjzpf ap axmufcHtm;ay;ae-uqJjzpfayonf?

&ufpuf-urf;-uKwfaom tm%m&Sifrsm;twGuf vlrqefbJ wpfudk,faumif; udk,fusdK;udkom-unfhonfh tawG;tac:rsm;udk aphaqmfay;aom 'g0if.tDAdkvl;&Sif; oDtdk&Donf odyH`ynmt& ,kwWdrwef rrSefuefa-umif;udk vlwdkif; od&Sdoabmayguf onfhwpfae‹wGifrl urBmhvlom;rsm; -uHKawGŒae&onfh 'kuQyifv,f0J-o*rS vGwfajrmuf oGm;Edkif-urnfjzpfayonf? ,kwfnHhodrfjzif; &ufpuf-urf;-uKwfaomvkyf&yfrsm;udk pepfwus pDrHuGyfuJI vufawG‹tokH;cs-uolrsm;onfvnf;/ “Tonf obm0w&m; jzpfonf”[k ,r,f&SmEdkif-uawmhrnfr[kwfyg? olwdk‹. wpfudk,faumif;twWqefI oem;-uifemjcif;uif;rJhonfhurBmhtjrifudk odyH`qefonf[k axmufcHEdkif-uawmhrnf r[kwfay?

tEW&m,fjzpfonfh tawG;tac:rsm;.a&aomufjrpfjzpfaom 'g0if0g'udk acs rkef;vdkufEdkifonfhtcsdefwGif/ wpfckwnf;aomtrSefw&m;omv#if usef&pfayawmhrnf? ,if;onfum;/ vlom;rsm;ESifhtwl p-um0VmwpfckvkH;udk xm0&bk&m;oQif tv†m[ft &Sifjrwfu zefqif;xm;onf [laomtcsufyifjzpfayonf? ,if;tcsufudk od&Sdoabm aygufolwdkif;onfvnf;/ trSefw&m;onf xdkt&Sifjrwfcsay;awmfrlaom usrf;*efwGif omv#if&Sdonf [laomta-umif;udk xyfrHod&Sdvm-uayvdrfhrnf? vltrsm;pku ,if; trSefw&m;udk od&Sd-ujyD;aemufwGifum;/ 'kuQa&mufjcif;/ tpkvdkuftjyHKvdkuf owfjzwf jcif;/ ab;'kuQuyfqdkufjcif;/ rw&m;jyKusifhjcif;/ qif;&JEGrf;yg;jcif;/ ponfwdk‹tpm;/ Om%ftvif;ESifhjynfhpkHjcif;/ yGifhvif;jcif;/ csrf;om-uG,f0jcif;/ aygrsm;jcif;/ usef;rmoef pGrf;jcif;/ cspfcif-uifemarwWmw&m;&Sdjcif;/ ponfwdk‹ tpm;xdk;vmvdrfhrnf? xdkodk‹aom tajctaeodk‹ a&muf&SdEdkif&efrSm/ vlom;avmuudk tEW&m,fjzpfaprnfh rSm;,Gif;aom tawG;tac:rsm;aysmufuG,foGm;onfwdkifatmif wdkufcdkufacsrkef;ypf&ef vdktyfayonf? odk‹rSomv#if/ usrf;awmfjrwf&Sd rGefjrwfonfha'oemawmfjyef‹yGm;I vlom;avmuudk vSyjcif; ay;aqmifrnfjzpfayonf? ausmufcJESifhaygufoludk ausmufcJESifh jyefvnf udkifaygufjcif;/ r#m;ESifhypfoludk r#m;jzifhjyefvnfypfI acsyjcif;/ usL;ausmf&ufpufoludk/ xdk‹xufruydkIusL;ausmf&ufpufjcif;/ ponfwdk‹onf ajyvnfatmif ajz&Sif;aomenf; r[kwfay? taumif;qkH;ajz&Sif;enf;rSm/ xdkolwdk‹. tawG;tac:udk apwemaumif;jzifh pdwf&Snfvuf&Snf trSefw&m;jzifhvJvS,fatmif &Sif;jyjcif;yif jzpfayonf?

Tpmtkyfudk a&;om;&jcif;. t"du&nf&G,fcsufrSm/ 'g0if0g'. rJarSmifaom rsufESmzkH;udk/ odIjzpfap rodIbJjzpfap/ axmufcHolwdk‹tm;/ olwdk‹onf rnfodk‹aom tawG;tac:udk axmufcHtm;ay;aeonf/ xdkuJhodk‹ trSefw&m;udkrod[efaqmifI vpf vsL±+xm;jcif;jzifh/ rnfr#wm0ef-uD;av;aeonf/ ponfwdk‹udk em;vnfoabmayguf-u ap&ef jzpfygonf? aemufxyf&nf&G,fcsufwpfckrSm/ 'g0if0g'udk ,kH-unfr+r&Sdoludk vnf;/ vl‹avmutwGuf ‚if;tawG;tac:.tEW&m,f rnfr#-uD;rm;onfudk owday;&ef jzpfygonf?

14

Page 15: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if0g'u vl‹avmu-uD;odk‹ 'kuQaygif;pkH ,laqmifvmcJhonfhta-umif;

odk‹ rvSnfhrD/ ‚if;.ordkif;tusOf;csKyfudk OD;pGmavhvm-unfh-uygpdk‹? vltrsm;tm;jzifh/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk csm;vfpf'g0ifu pwifI odyH`enf;usus avhvmprf;oyfcsufrsm;ESifh twl oufaoom"ursm;tay:rlwnfIwifjycJhaomoDtdk&Djzpfonf[k ,kH-unf-uay

15

Page 16: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

onf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tpysdK;olonf csm;vfpf'g0ifr[kwfonfhtjyif/ odyH`ynm t& oufaoxlxm;aom oDtdk&Dvnf;r[kwfyg?

wpfcsdefwkef;u r,fqdkydkaw;rD;,m;wGif/ &kyfxkudk;uG,faom bmomwpfrsdK; ay: aygufv$rf;rdk;cJh&m/ touf&Sifjcif;ESifh p-um0Vmjzpfay:vmjcif;ESifhywfoufaom '¾m &DykHjyifrsm;udk,kH-unfjcif; t,loD;jcif;rsm;ESifh jynfheufcJhavonf? ,if;t,l0g'rsm; teuf “tDAdkvl;&Sif;”,kH-unfcsufonfvnf; wpfcktygt0ifjzpfcJhayonf? plrm&fvlrsdK; wdk‹.acwfvufxufrS tDElrm=tDvpf ausmufpmrsm;t&/ urBm-uD;udk a&v$rf;rdk;cJhjyD; csdefwGif v[frlESifh vm[mrlac:aomewfrif;&kyfqif;wkESpfyg;ay:aygufvmcJhonf[k qdk onf? xdk&kyfqif;wkESpfyg;onf rdrdwdk‹udk,fudk zefqif;,ljyD;aemuf usefaomp-um0Vm ±Sd&kyf0wˆKrsm;udkvnf; qufvufzefqif;cJhonf[kqdk.? plrm&fwdk‹.,kH-unfcsuft& touf&Sifjcif;[lonf a&rSpwifI tqifhtrsdK;rsdK;ajymif;vJjzpfay:vmcJhonf[k qdkxm; onf?

xdk,kH-unfcsufonf/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tqdkjzpfaom “ouf&Sdt&mrsm;onf oufrJhypPnf;rsm;rS wpfpwpfpjzpfay:wdk;wufvmonf” [laomtqdkESifh wlnDaeay onf? xdk‹a-umifh tDAdkvl;&Sif;tawG;tac:onf/ 'g0ifu tpysdK;cJhjcif;r[kwfbJ plrm&fvl rsdK;wdk‹. &kyfxkudk;uG,fr+rS pwifcJhjcif;jzpfavonf?

aemifaomtcgwGif tDAdkvl;&Sif;tawG;tac:onf &kyfxkudk;uG,fonfh tjcm;,Of aus;r+wpfckjzpfaom *&d,Ofaus;r+acwfwGif tajcpdkufjyefavonf? a&S;*&dvlrsdK; &kyf 0g'Dwdk‹onfvnf;/ &kyf0wˆKypPnf;udkomv#if t"duxm;-uavonf? plrm&fvlrsdK;wdk‹. ,kH-unfcsufudktarGcHI urBmavmu-uD;ESifh p-um0VmwpfckvkH; pwifjzpfay:vmjcif;udk tDAdkvl;&Sif;(ol‹tvdkvdkwpfpwpfpqifhuJajymif;vJjzpfay:vmjcif;)tawG;tac:jzifh &Sif;jy -uavonf? Todk‹jzifh &kyf0g'tawG;tac:ESifh tDAdkvl;&Sif;,kH-unfr+wdk‹onf a±S;*&dvl rsdK;wdk‹.acwfwGif jydKifwlay:xGef;vmcJh.? xdk‹aemuf a&mrvlrsKd;wdk‹.acwfodk‹ quf vufI ul;oGm;avonf?

xdk,kH-unfcsufESpffckpvkH;onf &kyfxkudk;uG,foacwfopf 18 &mpkESpfwGif jyefvnftoufoGif;vmcwdk‹ta-umif;udkavhvmol Oa&mywdkufom;ynm&Sift

plrm&fvlrsdK;wdk‹. a&bk&m;udk o&kyfaz:xm;aom ykHjzpfonf? 'g0if0g'Donfvnf;/ touf. rlvblwonf a&rSrawmfwq -uHKIjzpfay:vmcJhonf[k ,kH -unf-uonf? wpfenf;tm;jzifh/ toufudkpwifjzpfay:apaom a&udk bk&m;tjzpf jrif-u.?

lwdk‹. '¾m&D,kH-unfcsufjzpfI/ Jhjcif;jzpfayonf? a±S;*&dvlrsdK; awG;tac:&SiftcsdKŒwdk‹onf/ xdk

16

Page 17: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&kyf0g'udk oabmuscJh-uonf? xdktawG;tac:±Siftm;vkH;wdk‹. wlnDcsufwpfckrSm/ ol wdk‹tm;vkH;onf bmoma&;qef‹usifolrsm;jzpf-u.?

‚if;wdk‹.todkif;t0dkif;wGif/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tao;pdwfudkifwG,folrSm/ jyif opfvlrsdK; ZD0aA'ynm&Sif *sif; bufwpPaw vmrmuf jzpfonf? ol.oDtdk&DwGif/ ouf&Sdt&mrsm;tm;vkH;wdk‹onf/ olwdk‹.oufwef;twGif; tenf;i,fpDajymif;vJjcif;jzifh wpfqifhpDajymif;vJwdk;wufvmcJh-uonf[k qdkxm;onf? aemifwGif ,if;oDtdk&DrSm rSm; ,Gif;aomtawG;tac:jzpfa-umif; oufaojyxm;jyD;jzpfonf? vmrmuf.oDtdk&Dudk tenf;i,fjyKjyifI tokH;jyKolrSm/ csm;vfpf'g0if jzpf.?

'g0ifu ola&;om;aom t*FvefEdkifiHY 1859 ckESpfwGifykHESdyfxkwfa0onfh “rsdK;pk wdk‹pwifjzpfay:jcif;” odk‹r[kwf rsdK;pkwkd‹.tprlvblw[k t"dy`g,f&aom The Origin of Species pmtkyfjzifh ol.oDtdk&Dudk wifjycJhavonf? xdkpmtkyfwGif 'g0ifu a&S;plrm&f ESifh *&dvlrsdK;wdk‹rSqif;oufvmcJhaom tDAdkvl;&Sif;'¾m&Dudk xyfrHrGrf;rHI tao;pdwfwif jyxm;.? 'g0if.tqdkt& ouf&SdowW0grsm;onf a&xJwGif rawmfwq-uHKIpwif jzpfay:vmcJhaom wpfckwnf;aomouf&SdowW0grS qif;oufvm-uI/ wpfpwpfp tenf;i,fpDajymif;vJvmjcif;jzifh rwlnDaomowW0gaygif;tajrmuftjrm; ay:xGef;vm cJhonf[k wifjyxm;onf?

'g0if. xdkwifjycsufudk ol.acwfumvrS odyH`ynm&SifavmuwGif vufcHjcif; r&SdcJhacs? ausmufjzpf&kyf-uGif;ynm&Sifrsm;u 'g0if.wifjycsufrSm pdwful;,Ofouf oufomjzpfa-umif; od&Sd-uayonf? tcsdeftwef-umvmaomtcg 'g0if.oDtdk&Dudk tjcm;todkif;t0dkif;rS vufcHtm;ay;r+ &&SdvmcJhonf? tb,fha-umifhqdkaomf 19 &mpk ESpfydkif;wGif -uD;pdk;aecJhonf tkyfcsKyfa&;tiftm;pktwGuf [maeaomtajccHtawG;t ac:wpfckudk 'g0if.oDtdk&Du ay;aqmifaoma-umifhjzpfayonf?

17

Page 18: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if.tawG;tac:udk vufcHjcif;onf 0g'a&;&ma-umifhjzpf. 'g0if. rsdK;pkwdk‹pwifjzpfay:jcif; pmtkyfjzifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudkwifjyonfh

acwfumvwGif odyH`ynmonf tvGefacwfaemufusaeao;.? Oyrm/ ,ae‹ypPKy`ef acwfwGif/ tvGeftrif;±+yfaxG;eufeJa-umif;awG‹&Sdxm;onfhqJvfudk xdkacwfu rSef bDvl;wGif tpuftuGufwpfcktjzpfom awG‹jrif&ao;onf? xdk‹a-umifh/ 'g0iftaejzifh ouf&SdypPnf;rsm;onf oufrJh&kyf0wˆKrS tvdktavsmuf-uKH-uKdufI jzpfay:vmonf[k wifjy&mY rnfodk‹aom jy\emrS r-uHKcJh&acs?

xdkenf;‚if;/ ausmufjzpf&kyf-uGif;pkaqmif;r+rSwfwrf;rsm;onfvnf; ouf&SdypPnf; rsm;onf wpfckESifhwpfck tenf;i,fpDuGmjcm;atmif wpfpwpfpajymif;vJvmcJhonf [l aomtcsufudk jiif;y,f&efrSmvnf;/ vkHavmufaomrSwfwrf;rsm; r±Sdao;aomtcsdef jzpf aeao;onf? odk‹aomfvnf;/ txufu cyfwdkwdk&Sif;jycJhonfhtwdkif;/ acwfopfausmuf jzpf&kyf-uGif;pkaqmif;r+rSwfwrf;rsm;rS tcsufwpfcsufur#yif 'g0if.wifjycsufjzpf onfh ouf&SdowW0grsdK;uGJrsm;tm;vkH;onf wpfrsdK;rStenf;i,fpD ajymif;vJvmjcif;jzifh tjcm;wpfrsdK;odk‹ jzpfay:vmonf[laomtcsufudk axmufcHjcif; r&Sdacs? r-umao;rD t csdeftxd/ tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹onf “aemifwpfae‹ae‹wGif awG‹&vdrfhrnf”[kom ajymcJh-u .? odk‹aomfvnf;/ ,QKtcsdefwGif TtajymrsdK;jzifh olwdk‹.rSm;uGufudk zkH;uG,fxm;I r&-uawmhay? (tao;pdwfudk ‘tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. rSm;,Gif;aomcH,lcsuf’tcef;wGif zwfyg)?

18

Page 19: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rnfodk‹yifjzpfap/ 'g0if0g'Drsm;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DwGif wG,fuyfjrJ wG,fuyf vsufyif&Sdae-uao;onf? 'g0ifudk axmufcHtm;ay;olwdk‹onf ESpfaygif; 150 ausmf -umjrifhcJhjyDjzpfaomfvnf;/ 'g0ifudk opPm&Sd&Sd olwdk‹.cH,lcsuftarGtESpfudk ,ae‹u|Ekfyf wdk‹.acwftxd vufqifhurf;vmcJh-uayonf?

aumif;jyD/ 'g0if0g'onf/ ,kwWdr&SdaomtawG;tac:jzpfa-umif; odyH`enf;t& oufaoxlxm;jyD;jzpfaomfvnf;/ tcsdKŒtodkif;t0dkif;twGuf ESpfoufzG,faumif;I t b,fha-umifh tav;teufxm;jyD; t-uD;tus,f 0g'jzef‹ae-uao;oenf;?

csm;vfpf 'g0if

'g0if.oDtdk&DwGif tay:vGifqkH;t*Fg&yfrSm/ zefqif;&Sif&Sdjcif;udk jiif;y,fxm; jcif;yifjzpfayonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ touf[lonf oufrJh&kyf0wˆKypPnf;rS -uKH -udKufI ol‹tvdkvdkjzpfay:vmonf[k qdkonf? 'g0iftaejzifh/ zefqif;&Sifbk&m;rJht awG;tac:rsm;udk odyH`enf;rusaomfvnf; odyH`enf;usonfhykHpHjzifh axmufcHay;vdkuf &if;/ &kyf0g'tawG;tac:udk pwifay;vdkufavonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ 19&mpkESpf rwdkifrDumvrSodyH`ynm&Sifwdk‹onf/ odyH`ynm[lonf bk&m;ocif(tv†m[ft&Sifjrwf) zefqif;xm;awmfrlaomt&mrsm;udk avhvmqnf;yl;az:xkwfaom enf;wpfcktjzpf cH,l -uaoma-umifhjzpf.? xdktawG;tac:udk xdkacwfumvwGif tus,fw0ifhcH,lxm;-u ojzifh/ bk&m;rJh0g'Drsm;ESifh &kyf0g'tawG;tac:rsm;u rdrdwdk‹.tawG;tac:rsm;udk wdk; wufzGH‹jzdK;apEdkifrnfh oifhawmfonfhtajccH&yfwnfr+udk rawG‹EdkifbJ jzpfaecJh-uonf? zefqif;&Sifudk jiif;y,fI bk&m;rJh0g'ESifh &kyf0g',kH-unfcsufwdk‹udk ra&r&maomfvnf; taxmuftultjzpf tokH;jyK&efrSm tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf taumif;qkH;tcGifhta&; jzpf aecJhayonf? xdk‹a-umifh/ xdktawG;tac:ESpfrsdK;pvkH;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk olwdk‹ .udk,fydkiftawG;tac:0g'tjzpf zefwD;,lvdkuf-uavonf?

'g0iftawG;tac:u bk&m;oQif&Sdjcif;udk jiif;y,fxm;onfhtjyif/ 19 &mpkESpfrsm; wGif acwfpm;vmaom &kyf0g'tawG;tac:udk tm;ay;onfhtcsufwpfcsufrSm/ “ouf&Sd owW0gwdk‹. wdk;wufzGH‹jzdK;r+udk obm0tavsmuf jydKifqdkifjcif;ESifh qufpyfay;jcif;yif jzpf.? ,if;onfum;/ “tiftm;t-uD;qkH;olonf obm0tavsmuf tEdkif&pjrJjzpf

19

Page 20: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

onf/ tiftm;enf; csdeJ‹olonf ±+H;edrfhI aemufqkH;aysmufuG,foGm;rnfomjzpf.” [l aom cH,lcsufjzpfavonf?

'g0if.tawG;tac:onf/ tjcm;pD;yGm;a&;EdkifiHa&;ESifh vlr+a&;tawG;tac:rsm; ESifh yl;aygif;um urBmavmu-uD;odk‹ ysufpD;,dk,Gif;jcif; ab;'kuQaygif;pkH ,laqmifvm jcif;onf Ttcsufwpfcsufwnf;jzifhyif xif&Sm;aeayonf?

vlr+a&; 'g0if0g'? vlom;rsm;.trltusifhESifhywfoufI awmwd&dpm>efwdk‹. -uD;Edkifi,fn‡if;obm0udk oifhavsmfovdk qGJ,ltokH;jyKjcif;?

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. ta&;-uD;qkH;wifjycsufrSm/ obm0wGif ouf&SdowW0gwdk‹ .wdk;wufzGH‹jzdK;jcif;Y “touf&Sifa&;twGuf &kef;uefwdkufcdkuf-u&onf” [laomt csufyifjzpfayonf? 'g0if.tqdkt&/ obm0wGif touf&Sifa&;twGuf oem;-uif emjcif;uif;rJhpGm wdkufcdkuf-u&jcif;onf tqkH;r&SdEdkifaom yËdyuQjzpfonf[kqdk.? tif tm;-uD;olonf tiftm;enf;oludk tEdkif&&Sdz,f&Sm;ypfrSomv#if wdk;wufzGH‹jzdK;r+ &SdEdkif onf[kqdk.? rsdK;pkwdk‹pwifjzpfay:jcif; pmtkyf. tcef;i,fjzpfaom“touf&Sifjcif;t wGuf &kef;uefvkH;yef;-u&mwGif ydkrdkaumif;rGefaomrsdK;&dk;udk apmifha&Smufxdef;odrf;xm; &ef obm0tavsmufa&G;cs,fr+t& rsdK;pkwdk‹ pwifjzpfay:jcif;” wGif tao;pdwfaqG;aEG; xm;.?

TudpPESifhywfoufI 'g0if.tawG;tac:udk-oZmanmif;aponfhyif&if;rSm/ t*FvdyfvlrsdK; pD;yGm;a&;abm*aA'ynm±Sif aomrwfarmfvfwyf. An Essay on the Principle of Population ac: vlOD;a&ESifhywfoufaomrl [kt"dy`g,f&onfh pmwrf;yif jzpfayonf? Tpmwrf;t& vlom;avmu-uD;udk arSmifrdkufaomtem*wfu apmifh ar#mfaeayonf? armfvfwyf. wGufcsufr+t&/ rnfonfhaqmif&Gufr+r#r±SdbJ ypfxm; ygu/ urBmhvlOD;a&onf tvGefvsifjrefaomE+ef;jzifh wdk;yGm;vmvdrfhrnf[k qdkonf? urBmhvlOD;a&onf 25 ESpfwdkif;wGif ESpfqjzpfvmvdrfhrnf[kqdkxm;onf? odk‹aomfvnf; tpm;tpmwdk;wufE+ef;onf xdkavmufr&SdEdkifacs? xdk‹a-umifh vlom;rsm;onf rjywf rpJaomiwfrGwfacgif;yg;jcif;tEW&m,fESifh awG‹-uHK-u&rnf[k qdkonf? xdkuJhodk‹aom vlOD;a&wdk;yGm;E+ef;udk xdef;odrf;xm;aomtiftm;rSm/ ysufpD;,dk,Gif;jcif; ted@m&kHrsm; jzpfonfh ppfjzpfjcif;/ iwfrGwfacgif;yg;jcif;ESifh a&m*guyfqdkufjcif;a-umifh vltkyfpkvdkuf aoaus-ujcif;/ ponfwdk‹jzpfonf[k qdkonf? xdk‹a-umifh touf&Sifjcif;[lonf “tqufrjywfaomppfyGJ”jzpfonf?

armfvfwyf.pmtkyfu touf&Sifa&;twGuf &kef;uef-u&jcif;ta-umif; owd& apygonf[k 'g0ifu atmufygtwdkif;wifjyxm;ayonf?

1838 ckESpf atmufwdkbmvonf u|Ekfyfpepfwusavhvmaomvkyfief;pwifjyD;aemuf wpf q,fhig;v&SdavjyD? armfvfwyf. vlOD;a&qdkif&mpmtkyfudk trSwfrxif tjyif;ajyaumuf zwfrdygonf? u|Ekfyfa&muf&Sd&mt&yf ae&mwumwGif wd&pm>efrsm;. trltusifhrsm;udk tcsdef-umjrifhpGm avhvmcJhojzifh/ touf&Sifa&;twGuf &kef;uefr+ESifhywfoufI aumif;pGm oabmaygufxm;jyD;jzpf&m/ armfvfwyf.vlOD;a&qdkif&mtcsuftvufrsm;t& ajymif;vJ vsuf&Sdaomtajctaersm;wGif/ obm0u tompD;&aomrsdK;pkrsm;udkomv#if qufvuf xdef;odrf;touf&SifapI/ ta&;edrfhaomnHhaomrsdK;pkrsm;udkrl/ ysufpD;aysmufuG,foGm;ap rnfomjzpfa-umif;udk owd&ygonf? aemufqkH;tajzrSm rsdK;pktopfxyfrHay:aygufvmay

20

Page 21: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

onf? Todk‹jzifh u|EfkyfqufvufI vkyfaqmiftokH;jyKEdkifrnfh oDtdk&Dwpfckudk xyfrH&&SdcJh ygonf?2

19 &mpkESpfrsm;wGif armfvfwyf.tawG;tac:udk vlxktwGif; tus,fw0ifh vufcHcJh-uayonf? txl;ojzifh Oa&mywdkuf&Sd txufwef;v$m ynm&Sifrsm;u armfvf wyf.tawG;tac:udk axmufcHcJh-uayonf? armfvfwyf.vlOD;a&qdkif&mtawG;t ac:udk ta&;w,lvufcH-u&mwGif/ ta&;-uD;qkH;rSm emZDwdk‹. “vlrsdK;oef‹pifa&;”tpD tpOf. odyH`enf;usaomtajccH [laomaqmif;yg;jzpfayonf?

19 &mpkxuf0ufausmfESpfydkif;rsm;wGif/ Oa&mywcGifvkH;Y EdkifiHtkyfcsKyfa&;qdkif&m yk*~dKvfrsm;pka0;I/ topfpufpufawG‹&Sdaom armfvfwyf. “vlOD;a&jy\em”udk armfvf wyfvkyfydkifcGifhtm%mt&/ qif;&Jolqif;&Jom;rsm;. aoausysufpD;E+ef;udk rnfodk‹jr‡ifh wif&rnfudk tus,fw0ef‹aqG;aEG;wdkifyif-uavonf? “qif;&Jom;rsm;udk oef‹&Sif;a&; ta-umif; oifay;rnfhtpm;/ qef‹usifbufudk tm;ay;&rnf? u|Ekfyfwdk‹. jrdKŒrsm;wGif/ vrf;rsm;udk usOf;ajrmif;pGm aqmufvkyf&rnf? tdrfwdkif;wGif vlOD;a& ydkrdkrsm;jym;pGm jyGwfodyfap&rnf? ykvdwfa&m*gwpfausmhjyefa&mufvmatmif aqmif&Guf&rnf? aus; &Gmrsm;wGif nGHawmteD;/ a&uefteD;ponfh usef;rma&;ESifh roifhawmfonfh ae&mrsm; wGif &Gmwnfjcif;/ &yfuGufrsm;wnfaqmufjcif; vkyfap&rnf/” ponfhtpDtpOfrsm;udk vufawG‹aqmif&Guf&rnf?3

'g0ifudk -oZmoufa&mufI ppfjzpfjcif;ESifh aps;-uD;I&Sm;yg;jcif;wdk‹onf/ vsifjrefaom vlOD;a&wdk;wufr+udk xdef;xm;Edkifvdrfhrnf [k wifjyaom aomrwf armfvfwyf.ykH? TuJhodk‹aom &ufpuf-urf;-uKwfonfh ay:vDpDu/ touf&Sifa&;&kef;uefr+wGif tiftm;-uD;olu tiftm;csdeJ‹oludk tEdkif,lz,f&Sm;ypfjcif;jzifh/ vsifjrefvSaom vlOD;a& wdk;wufE+ef;udk xdef;xm;Edkifrnf[k ,kH-unf&if;/ vufawG‹usifhokH;vm-uayonf? 19 &mpkESpfrsm;wGif t*FvefEdkifiHY txufygqif;&Jom;rsm;tm; azsmufzsufypfa&; tpD tpOfudk vufawG‹usifhokH;aqmif&GufcJh-uayonf? touf&SpfESpfudk;ESpft&G,frsm;udk ausmufrD;aoG;wGif;rsm;wGif wpf&ufv#if 16 em&D tvkyfvkyfapjcif;jzifh/ qdk;&Gm;aom vkyfcGiftajctaea-umifh toufaoaus qkH;±+H;-uukef.? touf&Sifjcif;twGuf &kef; uef-u&jcif;oDtdk&Dudk armfvfwyf.tawG;tac:t& r&Sdrjzpfaomobm0w&m;tjzpf az:xkwfvdkufaoma-umifh/ t*FvefEdkifiHwGif qif;&Jom;vlOD;a& oef;ESifhcsDI 'kuQyif v,fwGif arsmcJh-u&avonf?

21

Page 22: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

armfvfwyf.-oZmanmif;jcif;cH&aom'g0ifu Ttjrifudk obm0odk‹qGJoGif; vdkufI/ ppfrufjzpfyGm;jcif;wGif tiftm;t-uD;qkH; toifhawmfqkH;jzpfolu tEdkif&&Sdjcif; onf obm0tavsmufomv#ifjzpfonf[k wifjycJhavonf? 'g0if.wifjycsufwGif/ tyifrsm;/ wd&pm>efrsm;ESifh vlom;rsm;tm;vkH; yg0ifavonf? xdktouf&Sifa&;twGuf &kef;uefwdkufcdkuf-u&jkcif;onf obm0tavsmuf tjrJrjywf&Sd&rnfh rajymif;rvJ tjrJ xm0&wnf&Sdrnfh ed,mrw&m;jzpfonf[k xyfrHjznfhpGufxm;.? xm0&bk&m;oQif (tv†m[ft&Sifjrwf).zefqif;jcif;udk jiif;y,fjcif;jzifh/ xdk&ufpuf-urf;-uKwfaom “touf&Sifa&;twGuf&kef;uefr+”wGif t[ef‹twm;jzpfaeonfh/ bmoma&;,kH-unfr+ udk,fusifhw&m;rsm;udk ypfy,fxm;-u&ef 'g0ifu vlwdk‹tm; zdwfac:cJhavonf?

xdk‹a-umifh/ 'g0if.oDtdk&Dudk pwifIwifjyonfhtcsdefrSpjyD; yxrt*FvefEdkifiH ESifh aemufydkif;wGif Oa&mywcGifvkH;&Sd -oZm&Sda±S;0g'DtzGJ‹tpnf;wdk‹u aemufausmrS axmufcHtm;ay;r+&SdcJhavonf? e,fcsJŒtm%m&Sifrsm;/ t&if;&Sif-uD;rsm;/ &kyf0g'Drsm;u olwdk‹.tzGJ‹tpnf;vkyfief;aqmifwmtm;vkH;udk odyH`enf;ususausmaxmufaemufcH jyK ay;aom ToDtdk&Dudk qdkif;raeawmhbJ vdkvdkvm;vm;tkH;tkH;-uGuf-uGuf -udKqdk-u avonf? r-umrDtcsdeftwGif;/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf vlr+a&;odyH`rStp vl‹ordkif;txd/ pdwfynmrStp EdkifiHa&;txd/ ponfhvl‹tzGJ‹tpnf;ESifhoufqdkifonfh bmom&yfe,fy,f tm;vkH;twGuf t"duudk;um;&aom tajccHjzpfoGm;avawmhonf? tawG;tac:e,f y,fwdkif;wGif/ “touf&Sifa&;twGuf wdkufyGJqifEGJ&rnf”[laom a-uG;a-umfoHESifh “toifhawmfqkH;olomv#if qufvuftouf&Sifrnf” [laoma-uG;a-umfoHrsm;jzifh ausmf-um;oGm;avjyD? EdkifiHa&;ygwDrsm;/ EdkifiHtpdk;&rsm;/ tkyfcsKyfa&;ydkif;rsm;/ pD;yGm;a&; taqmufttkHrsm;/ yk*~vdutodkif;t0dkif;rsm; ponfwdk‹wGif xdka-uG;a-umfoHrsm; [def;ae awmh.? EdkifiHtkyfcsKyfonfh tawG;tac:±Sifwdk‹onf 'g0if0g'udk awG‹&Sda&G;cs,fvdkufjyD jzpfojzifh/ 'g0if0g'jzef‹r+onf/ ynma&;rStp tEkynmtxd/ EdkifiHa&;rStp vl‹ordkif; bmom&yfrsm;txd ysHŒESH‹tokH;jyK-uavonf? bmom&yfwdkif;udk 'g0iftawG;tac:ESifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk -udK;pm;I qufpyf-uavonf? tenf;qkH; 'g0iftawG;tac:. tjrifESifh qufpyfawG;ac:-uavonf? aemufqkH;wGif/ 'g0if0g'udk rodbl;r-um;bl; olwdk‹.b0ESifh ywf0ef;usifwGifyif/ 'g0ifu cef‹rSef;cJhaom vlr+tzGJ‹tpnf;ykHpHrsm; jzpf ay:vmayonf?

'g0ifudk,fwdkifu ol.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk vlr+a&;odyH`bmom&yfrS udk,fusifh w&m;qdkif&m oabmaygufr+rsm;ESifhywfoufI tajccHoabmw&m;tjzpfwnfaqmuf &ef axmufcHajymqdkcJhayonf? tdyfcsfoD;vf (H. Thiel) xHodk‹ 1869 ckESpfwGif a&;ydk‹cJh aompmwpfapmifwGif 'g0ifu atmufygtwdkif; a&;om;cJhavonf?

vl-uD;rif;uae/ u|Ekfyf.rsKd;pkrsm;.ajymif;vJr+ESifhywfoufI tokH;jyKaom ykHpHudk pdwf"gwf a&;&musifh0wftydkif;ESifh vlr+a&;tydkif;wGif qifwl&dk;rSm;tjrifrsm;taejzifhtokH;csaeonfudk u|Ekfyfrnfr#ESpfaxmif;tm;&pdwf0ifpm;pGm apmifh-unfhaeonfudk oHo,uif;pGm ,kH-unf vdrfhrnf[k ar#mfvifhygonf?4

22

Page 23: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

obm0tavsmuf &kef;uefjydKifqdkifaejcif;udk vl‹obm0wGifvnf; vufcH-uo jzifh/ vlrsdK;a&;yËdyuQrsm;/ zufqpf0g'/ uGefjrLepf0g'ESifh e,fcsJŒ0g'trnfrsm;jzifh/ olwdk‹u tm;enf;onfxifaomolwdk‹udk acsrkef;ypf&efrSm odyH`ta&jcKHI w&m;0ifap avjyD? xdkodk‹&ufpuf-urf;-uKwfaomtkyfpkvdkufowfjzwfr+rsm;/ vlom;rsm;udk wd&pm>ef rsm;yrm jyKusifhjcif;/ tjcm;vlrsm;udk olwdk‹. rsdK;&dk;ESifhvlrsdK;a&;a-umifhrkef;wD;jcif;/ jydKif qdkifr+trnfjzifh vkyfief;i,frsm;udk ydwfypfjcif;/ qif;&Jom;rsm;udk ulnDapmifrjcif;wGif jiif;qefjcif;/ ponfwdk‹udk wm;qD;ta&;,l&ef rjzpfEdkifawmhay? tb,fha-umifhqdkaomf olwdk‹. xdkvkyf&yfrsm;tm;vkH;onf “odyH`enf;usaom” obm0ed,mrw&m;twdkif; vkyfaqmifjcif;om jzpfoGm;aoma-umifhwnf;?

‚if;odyH`enf;usonf[k twif;,lq-uonfh vkyf&yfrsm;udk tajccHrltjzpf vrf; jyaomtawG;tac:udk “vlr+a&; 'g0if0g'” "Social Dawinism" [k ac:wGif.?

u|Ekfyfwdk‹.acwf&Sd tDAdkvl;&Sif;odyH`ynm&Sifrsm;teuf TtcsufESifhywfoufI yxrOD;qkH; vufcHolonf tar&duefvlrsdK; ausmufjzpf&kyf-uGif;ynm&Sifjzpfol pwDzif a*s a*gvf jzpfayonf? 1859 xkwf “rsdK;pkwdk‹ pwifjzpfay:jcif;” pmtkyfudk ykHESdyfxkwf a0jyD;onfhaemufwGif/ “aemufxyfqufvufI/ u|efjyKjcif;ta-umif;/ udkvdkeDe,fcsJŒt a-umif;/ vlrsdK;a&;uGJjym;r+/ vlwef;pm;ta&;&kef;uefr+ESifh umr&m*udpPrsm; ponfwdk‹ tm;vkH;ESifhywfoufonfhaqG;aEG;jiif;ckHr+wdk‹onf/ tajccHtm;jzifh odyH`ynm[laomacgif; pOfatmufodk‹ a&mufoGm;avonf?”5 [k a&;om;cJhavonf?

23

Page 24: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

24

Page 25: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rroaEqauo

Tae&mwGif tcsufwpfcsufudk owdxm;&efta&;w-uD;vdktyfygonf? vl‹o dkif;wav#mufvkH;wGif ppfrufjzpfyGm;jcif;/ &ufpuf-urf;-uKwfjcif;/ t-uifemw&m;uif; Jhjcif;/ vlrsdK;a&;cGJjcm;r+&Sdjcif;/ yËdyuQjzpfjcif; ponfwdk‹ESifh jynfheufaecJhayonf? dk‹aomfvnf; ,if;vkyf&yfrsm;onf rSm;,Gif;a-umif;ESifh jidrf;csrf;jcif;/ w&m;r#wjcif;/

t;csrf;om,mpGm aexdkifjcif;tjzpfodk‹a&mufatmif bmomw&m;rsm;u tjrJowday; d+;aqmf zdwfac:cJhonfcsnf; jzpfcJhavonf? tb,fha-umifhqdkaomf vlom;wdk‹onf zef if;&Sif.omoemw&m;awmfudk od&Sd-uI/ rdrdwdk‹.vkyf&yfrsm;udk vGefu|Hjcif;r&Sd

tmif xdef;odrf;-uaoma-umifhjzpfayonf? odk‹aomfvnf;/ 19 &mpkESpfrSpI 'g0if0g' tjrwftpGef;twGuf&kef;uefjcif;ESifhrw&m;r+rsm;udk odyH`enf;usaom t*Fg&yfjzpf nf[k w&m;0ifatmifjyKay;vdkufI/ xdkvkyf&yfrsm;onf/ vl‹obm0omv#ifjzpfonf/

25

Page 26: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vlom;rsm;u &ufpuf-urf;-uKwfjcif;/ -uL;ausmfapmfum;jcif;tusifhrsm;udk bdk;ab; bDbifrsm;tm; tjypfykHcsvdkufaponf? xdkenf;wl/ wd&pm>efrsm;wGif tiftm;t-uD;qkH; wdkuf&nfcdkuf&nft&SdqkH;taumifu qufvuftouf&SifaeEdkifjcif;udk vlom;twGuf t-uKH;0ifatmif tokH;jyKvdkufonf? TtawG;tac:atmufwGif/ urBmwpf0Srf;vkH; ppfrufjzpfyGm;jcif;/ 'kuQa&mufjcif;ESifh tkyfvdkuftpkvdkufowfjzwfjcif;rsm; jzpfay:vm cJhavonf? 'g0if0g'u urBmay:wGif aoG;acsmif;pD;jcif;/ zdESdyfcsKyfcs,fjcif;jzpfaponfh vkyf&yfrsm;ESifhv+yf&Sm;r+rsm;udk w&m;0ifapaom ausmaxmufaemufcHay;ojzifh vlwdk‹u vufawG‹usifhokH;-uavonf? xdka-umufrufzG,faumif;aom tEW&m,ftawG;tac: rsm;udk odyH`ynmu ausmaxmufaemufcHay;vdkufojzifh/ ae‹csif;ncsif;-uD;xGm; tif tm;-uD;vmaoma-umifh/ 20 &mpkESpfudk “'kuQzdpD;aom&mpkESpf” [laomtrnfwHqdyf cyf ESdyfay;vdkufavonf?

ordkif;ygarmuQ csuf bm&fZGef;u vuf&SdurBmwGif odyH`ynm/ vlr+qufqHa&;ESifh ,Ofaus;r+wdk‹a-umifh udk,fusifhw&m;tvGeftrif;ysufjym;aejcif;ESifhywfoufI 'g0if/ rm;ufP/ a0*fem [laompmtkyfwGif atmufygtwdkif; okH;oyfcsifhwGufxm;ayonf? TurBmavmuwGif 'g0if0g'. -oZmv$rf;rdk;r+ESifhywfoufI bm&fZGef;. a0zefokH;oyf csufonf tifrwefrSefuefvGef;vSayonf?

“==1870 ckESpfESifh 1914 ckESpf-um;umvESpfrsm;wGif Oa&mywcGifvkH;EdkifiHwdkif;Y/ vufeuf wyfqifr+udkvdkvm;aomppftkyfpk/ oem;-uifemr+uif;rJhpGm jydKifqdkifjcif;udkvdkvm;aomtwW 0g'Dtkyfpk/ acwfaemufusaeaomvlwdk‹udk vufvGwfpy,fudkifwGifEdkifcGifh awmif;qdkonfh e,fcsJŒtkyfpk/ tm%modrf;jcif;udkvkdvm;awmif;qdkaomqdk&S,fvpf0g'Dtkyfpk/ jynfwGif;&Sd vlrsdK;jcm;tm;vkH;udk owfjzwfokwfoifypfcGifh awmif;qdkonfh vlrsdK;a&;0g'Dtkyfpk ponfwdk‹ r+dvdkaygufvmcJhonf? ‚if;wdk‹u trsm;vlxk. -udKufESpfoufr+udk qGJaqmifEdkifjcif;ESifh ‚if; wdk‹.ausmf-um;r+*k%f-uufoa&awG usqif;vmonfESifhtr#/ pyifqmESifh'g0ifwdk‹udk pwif udk;um;vm-uavonf? odyH`a,mifaqmifonfh 'kp&dkufrsm;[kyif qdk&ayrnf? ==vlrsdK;cGJ jcm;a&;onf ZD0ed,mrjzpfoGm;.? vlr+a&;jzpfpOftjzpfom ,lq-uawmhonf? 'g0if0g'D wdk‹.trltusifhESifh aqmif&Gufr+awGcsnf; jzpfayonf?6

'g0if/ rm;ufP/ a0*fem pmtkyfudk a&;ol ygarmuQ csuf bm&fZGe;f.ykH

19 &mpkESpfwGif 'g0ifu ouf&Sdt&mrsm;udk zefqif;xm;jcif;r[kwf/ rawmfwq ay:aygufvmI vlom;rsm;ESihfwd&pm>efrsm;onf wpfckwnf;aombdk;ab;rSqif;ouf vmum rawmfwq-uKHItjrifhrm;qkH;zGH‹jzdK;r+jzpfay:cJhonf[k wifjyonfhtcsdefY/ vlt rsm;tm;jzifh xdkwifjycsuf. aemufqufwGJtajzonf rnfodk‹jzpfvmvdrfhrnfudk rnfol ur# rcef‹rSef;EdkifcJh-uacs? odk‹aomfvnf; 20 &mpkESpfukefydkif;wGif &&SdaomaemufqkH;

26

Page 27: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tajzrSm/ a-umufrufzG,faumif;aomb0oufwef;rsm;jzpfcJha-umif; awG‹&Sd-u&ay onf? vlom;udk zGH‹jzdK;aomwd&pm>eftjzpfvufcH,kH-unfolwdk‹onf/ tiftm;csdeJ‹olwdk‹ .ausmudkeif;acsI jrifhaomtqifhodk‹wuf&ef 0efrav;-uacs? emzsm;rusef;olwdk‹ESifh tiftm;csdeJ‹olwdk‹udk azsmufzsufypf&efESifh olwdk‹tjrifwGif tqifhedrfhonf[k xifaom vlrsdK;rsm;udk tpkvdkufowfjzwfypf&ef enf;vrf;&Sm-uavonf? tb,fha-umifhqdkaomf olwdk‹cH,l,kH-unfonfhodyH`rsufESmzkH;wyfxm;aomoDtdk&Du xdkuJhodk‹vkyfjcif;onf “obm0ed,mr” w&m;jzpfonf[k oifay;xm;aoma-umifh jzpf.?

'g0if0g'u urBm-uD;odk‹,laqmifvmcJhaom ysufpD;jcif;'kuQtaygif;onf TuJh odk‹pwifcJhI/ vsifjrefaomE+ef;jzifh/ wurBmvkH;odk‹ jyef‹ESH‹oGm;avawmhonf? 19 &mpkESpf rsm;wGif/ bk&m;rJh0g'Dwdk‹onf/ 'g0if0g'.ulnDaxmufcHr+a-umifh -uD;xGm;vm-ujyD;jzpf aomfvnf;/ vltrsm;pkrSm vlom;udk bk&m;oQifuzefqif;xm;I/ bk&m;ocifu zefqif; ay;tyfxm;aom 0dnmOf&Sdjcif;a-umifh tjcm;owW0grsm;ESifh uGJjym;jcm;em;onf[k cH,l,Hk -unf-uayonf? rnfonfhvlrsdK;udkrqdk/ bk&m;ocifuzefqif;xm;aom vlom;rsm;t jzpf bk&m;ocif. aus;u|efrsm;tjzpf jrif-uayonf? a&S;,cifuwnf;u tarGquf cHvmcJh-uI 'g0if0g'u tiftm;jznfhwif;ay;vdkufaom/ bmoma&;,kH-unfr+ uif;rJhol wdk‹. vlr+todkif;t0dkif;tkyfpkwGifrlum;/ &ufpuf-urf;-uKwfpGmjydKifqdkifr+urBmhtjrifom &Sdojzifh/ vlom;rsm;onf tjrifhqkH;wdk;wufzGH‹jzdK;aom wd&pm>efwpfrsdK;omv#if jzpfonf [k ,kH-unfaoma-umifh ta&;-uD;onfh udk,fusifhw&m;xdef;odrf;ae&efrvdktyfacs? bk&m;ocifudk jiif;y,faomvlwdk‹. ,Ofaus;r+wGif/ wpfudk,faumif;qefjcif;twW0g' rSefor#onf w&m;0if.? TuJhodk‹aom ,Ofaus;r+rS 0g'trsKd;rsdK;ay:aygufcJhI/ ‚if;wdk‹ wpfckcsif;onfvnf; urBm-uD;ESifh vl‹avmutwGuf ab;'kuQuyfqdkufjcif;omv#if jzpf ay:apayonf?

a&SŒwGifvmrnfh pmrsufESmrsm;wGif/ 'g0if0g'u w&m;0ifaponfh xdk0g'tawG; tac:rsm; rnfuJhodk‹tcsif;csif;qufpyfae-uykH/ 'g0if0g'ESifh rnfodk‹oufqdkif qufpyf aeykH ponfwdk‹tjyif/ olwdk‹. tcsif;csif;qufpyf,dkif;yif;r+a-umifh urBmavmu wcGif rnfodk‹tusKd;,kwfcJhonfwdk‹udk qef;ppf-uygrnf?

27

Page 28: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

28

Page 29: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if. &if;ESD;aom rdwfaqGjzpfonfh ygarmuQ tm'rf quf0dufonf/

'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Da-umifh aemiftem*wfwGif oufa&mufrnfhtEW&m,fudk awG; jrifrdolrsm;teuf wpfOD;jzpfayonf? 'g0ifa&;om;aom rsdK;pkwdk‹ pwifjzpfay:jcif; pmtkyfudk zwf±+jyD;onfhaemuf/ Todk‹rSwfcsufcscJhavonf? “Tpmtkyfudk trsm;vlxk u vufcH-uv#if/ vlom;avmuodk‹ ,QifurawG‹rjrifcJhbl;aom &ufpuf-urf;-uKwf r+rsm; ,laqmifvm-uvdrfhrnf?”7

trSefwu,fvnf; quf0dufu oHo,jzpfcJhjcif;rSm rSefuefa-umif; ouf aoxlvdkufavjyD? 20 &mpkESpfonf vl‹o rdkif;wGif vlwdk‹onf vlrsdK;rwljcif;wpfck wnf;a-umifh tcsif;csif;owfjzwf-uonfh tarSmifacwfjzpfcJhavjyD?

trSefrSm 'g0ifrwdkifrD ESpfaygif; ajrmufjrm;pGmuwnf;u/ vl‹ordkif;wGif cGJ jcm;r+ESifh rsKd;jzKwfzsufqD;r+rsm; &SdcJhjyD;jzpf ayonf? odk‹aomfvnf;/ 'g0ifu xdkcGJjcm; r+rsm;udk odyH`enf;usonfhrSefuefjcif;t jzpf em;oGif;vdkufjcif;rSm tifrwefrSm; ,Gif;aomtcsufyif jzpf.?

“vufa&G;pOf vlrsdK;rsm;udk xdef;odrf;jcif;==” u|Ekfyfwdk‹.acwf&Sd 'g0if0g'Dwdk‹u/ 'g0ifudk,fwdkifonf vlrsdK;a&;orm;r[kwf/ vlrsKd;a&;cGJjcm;r+ESifhywfoufI a0zefokH;oyfolwdk‹u olwdk‹.vdk&m udk,fydkiftjrifudk taxmuftuljyKap&ef bufvdkufI a&;om;-ujcif;omjzpfonf[k qdk-uonf? “vuf a&G;pOf(vlrsdK;)rsdK;EG,frsm;udk xdef;odrf;jcif;” [laomrsdK;pkwdk‹pwifjzpfay:jcif; pmtkyfwGif yg&Sdonfhtcef;onf wd&pm>efrsm;ESifhom oufqdkifygonf[k wifjy-u.? odk‹aomf vnf;/ xdkodk‹wifjyolwdk‹onf/ 'g0ifu ol.pmtkyfwGif vlom;rsm;ta-umif;a&;om; xm;onfudk vpfvsL±+xm;jcif;omv#if jzpfayonf?

'g0ifu ol.pmtkyfwGifwifjyaomtjrift&/ vlom;wdk‹onf tDAdkvl;&Sif;tqifh trsdK;rsdK;udk ausmfvGefI zGH‹jzdK;wdk;wufvmcJh-uonf[kqdkonf? xdkodk‹ajymif;vJwdk;wuf vm&mwGif/ vlrsdK;tcsKdŒwdk‹onf tjcm;vlrsdK;rsm;xuf ydkrdkIzGH‹jzdK;wdk;wuf-uonf[kqdk onf? tcsdKŒvlrsdK;rsm;rSm arsmufrsm;.tqifhavmufwGifomv#if usef&pfae-uao; onf[kvnf; qdk.?

“touf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf-u&onf” [laomtcsufonfvnf;/ vlom; rsm;ESifhywfoufI tokH;jyKxm;avonf? “vufa&G;pOfvlrsdK;rsm;”onf xdk&kef;uef wdkufcdkufjcif;rS ay:aygufvmonf[k wifjyxm;ayonf? 'g0if.tqdkt& vufa&G;pOf vlrsdK;rsm;rSm/ Oa&mywdkufom;rsm;jzpfonf? tm&Swdkufom;rsm;ESifh tmz&duwdkufom; rsm;rSm/ xdktouf&Sifa&;wdkufyGJwGif ±+H;edrfhusef&pfolrsm;jzpfonf[k qdkxm;onf? xdk‹

29

Page 30: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

aemuf/ xdkvlrsdK;rsm;onf urBmwpf0Srf;vkH;wGif ,if;touf&Sifa&;wdkufyGJY vkH;0±+H;edrfh oGm;jyD; aemufqkH;wGif vkH;0aysmufuG,foGm;-urnfjzpfonf[k xyfuGef‹tqdkjyKxm;ay onf?

a&SŒvmrnfh &mpkESpftenf;i,ftwGif;/ ,Ofaus;aomvlrsdK;rsm;onf/ &dkif;pdkif;vsuf&Sdaeao; aomvlrsdK;rsm;udk wurBmvkH;twdkif;twmjzifh rsdK;jzKwfypf &Sif;vif;ypfvdrfhrnf? xdktcsdef wGif tif-wdKydkrdkzwf arsmuf0Hrsm;onfvnf; vkH;0aysmufuG,foGm;rnfrSm rvGJra&Smifom jzpf ayonf? vlom;ESifh ol.teD;qkH;aqGrsdK;owW0gt-um; cGJxGufjcif; uGmjcm;csufonfvnf; ydkrdkus,f0ef;oGm;ayawmhrnf? tb,fha-umifhqdkaomf/ obm0u ydkrdk,Ofaus;aomtqifhodk‹ a&mufatmif ydk‹aqmifrnfjzpf.? aumhuqyfvlrsdK;rsm;ESifh bmbGef;uJhodk‹aom tedrfhqkH; arsmuf0Hwdk‹t-um; uGmjcm;csufuJhodk‹/ vuf&Sd eD*&dk;vlrsdK;rsm; odk‹r[kwf -opaw;vsvlrsdK; rsm;ESifh a*:&Dvmarsmuf0Ht-um;uGmjcm;csufxuf ydkvdrfhrnf?8

rsdK;pkwdk‹ pwifjzpfay:jcif; pmtkyfaemufwpfae&mwGif tqifhedrfhaom vlrsdK;rsm; aysmufuG,foGm;&efvdktyfa-umif;/ zGH‹jzdK;jyD;aom vlrsdK;rsm;onfvnf; xdkvlrsdK;rsm;udk qufvuftouf&Sifae-u&ef tumtuG,fay;ae&ef rvdktyfa-umif;/ a&;om;xm;ay onf? ol.tqdkudk vlrsm;u wd&pm>efarG;jrLaomtcg aumif;aomtrsdK;udkom csef xm;I nHhaomtaumifrsm;udk rsdK;tjzpfrxm;bJ owfjzwfypfonfhtavhtxESifh E+dif; ,SOfxm;avonf?

udk,fcE<modk‹r[kwf pdwf"gwft& tm;enf;olwdk‹aysmufuG,foGm;-uonfESifhtr#/ touf qufvuf&Sifaeolwdk‹vnf; tm;rmefwuf-uGaom usef;rma&;tajctaeudk az:jy-uay vdrfhrnf? ,Ofaus;aomu|Efkyfwdk‹onf/ xdkuJhodk‹aom rsdK;jzKwfjzpfpOfudk twwfEdkifqkH;-unfh ±+ppfaq;apmifha&Smuf-u&rnf? &l;oGyfpdwfrESH‹olrsm;/ emzsm;rusef;jzpfolrsm;ESifh rpGrf;roef olrsm;twGuf cdkvkH&mXmersm;udk aqmufvkyfI olwdk‹aemufqkH;touf±SLonftxd apmifh a&Smuf-uayrnf? a&m*gumuG,fa&; aq;xdk;jcif;onf axmifaygif;ajrmufjrm;pGmaom vlwdk‹.toufudk u,fwifEdkifa-umif; ,kH-unf&ayonf? trSefrSm xdktqifhedrfhonfh udk,f cE<mESifh Om%ftajctaewGif&Sdolwdk‹onf umuG,fa&;aq;rxdk;ay;ygu aoa-uukef-u rnfom jzpfayonf? xdkuJhodk‹ edrfhusolrsm;.toufu,f&ef umuG,fa&;aq;rsm; xdk;ay; jcif;onfvnf;/ ,Ofaus;aomvlrsdK;rsm;xJrS pdwf"gwfaysmhnHholwdk‹. vkyf&yfomv#if jzpfayonf? xdkodk‹jyKvkyfjcif;onf vlom;avmutwGufrnfr#epfemapEdkifonfudk wd&pm>ef arG;jrLa&;oifwef;wufbl;olrsm;u aumif;pGmoabmayguf-urnf jzpf.?9

'g0ifu ol. rsdK;pkrsm; pwifjzpfay:jcif;pmtkyfwGif/ -opaw;vsEdkifiHwdkif;&if; om;rsm;ESifh eD*&dk;vlrsdK;rsm;udk a*:&Dvmarsmuf0Htqifhom&Sdonf/ ‚if;vlrsdK;wdk‹onf urBmavmurS aysmufuG,foGm;vdrfhrnf[k wifjyxm;onfudk awG‹&Sd&ayonf?

'g0iftaeESifh “tqifhedrfhonf”[k owfrSwfxm;aomtjcm;vlrsdK;rsm;udkvnf; vlOD;a&xyfrHwdk;yGm;vmapjcif;r&Sdatmif [ef‹wm;xm;&rnf/ ‚if;wdk‹urBmay:rS aysmuf uG,foGm;atmifvnf; aqmif&Guf&rnf[k qdkxm;onf? ,Qifuwnf;u &SdvmcJhaom vlrsdK;a&;cGJjcm;r+rsm;ESifh u|Efkyfwdk‹.acwfwGif jzpfay:IawG‹jrifae&aom tjzpfrsm;udk 'g 0iftaejzifh rSefuefw&m;0ifa-umif; Tenf;jzifhb0ifawG‹awG‹ axmufcHvdkufayonf?

'g0if.tawG;tac:t&/ “,Ofaus;jyD;aomvl”wdk‹.wm0efrSm xdktDAdkvl;&Sif; ajymif;vJr+udk tenf;i,fxyfrHjrefqefoGm;atmif ulnDay;&efjzpfa-umif;udk a&SŒvm rnfhtydkif;rsm;wGif ydkrdktao;pdwf zwf±+&ygrnf? ,QKvuf&Sdtajctaet&/ xdkvlrsdK; rsm;udk azsmufzsufypf&ef vkyfaqmifcsufrsm;udk “odyH`ynmydkif;rS”rnfodk‹r# wm;jrpfjcif; r&Sd-uao;acs?

30

Page 31: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if.vlrsdK;cGJjcm;a&;tydkif;udk ol.a&;om;csufrsm;ESifh avhvmcsufrsm;wGif ydk rdkxif&Sm;ayonf? Oyrm/ ol.&Snfvsm; -umjrifhaom 1871 ckESpfrS yifv,fc&D;pOf twGif; awG‹jrifcJh&onfh wD,m&m'Jvf zl*dk t&yfrS wdkif;&if;om;rsm;ta-umif; a&;om; az:jyxm;csufwGif ol.vlrsdK;cGJjcm;a&;pdwf"gwfudk yGifhvif;pGmyif az:jyxm;ayonf? xdkwdkif;&if;om;rsm;onf “udk,fwkH;vkH;ae-uI/ ta&mifrsdK;pkHqdk;xm;-uonf? wd&pm>ef rsm;uJhodk‹ awG‹&mtm;vkH;pm;-uonf? tkyfxdef;r+r&Sd-uacs? olwdk‹vlrsdK;r[kwfoltm;vkH; udk &ufpuf-uonf? &efoludk ESdyfpuf&mY aysmfjrL;-uonf? aoG;jzifh,pfylaZmf-uonf? cav;oli,frsm;udk owfjzwf-uonf? olwdk‹.ZeD;r,m;rsm;udk ESdyfpufuvljyK-uonf? rzG,fr&maom t,loD;jcif;ESifh jynfheufvsuf&Sdonf?”[k a&;xm;onf? xdka'oodk‹ 'g0ifra&mufrD 10 ESpftvsifuoGm;a&mufcJhaomokawoeynm&Sif W.P.Snow ('AvsL

yD pEdk;). a&;om;csufESifh wjcm;pDjzpfaeayonf? pEdk;.az:jycsuft&/ wD,m&m 'Jvf zl*dk t&yfom;rsm;onf/ awmifhwif;cef‹jim;olrsm;jzpf-uonf? olwdk‹. cav;oli,frsm; udk cspfcifwwf-u.? olwdk‹.tokH;taqmifypPnf;rsm;onf vuf&majrmufayonf? ypPnf;ydkifqdkifr+qdkif&mxkH;"avhtcsdKŒvnf;&Sd.? ouf-uD;0g-uD; trsdK;orD;rsm;. -oZm tm%mudk av;pm;vufcH-uayonf?10

TO"g[&kefrsm;t&/ 'g0ifonf vlrsdK;cGJjcm;a&;orm; tjynfht0jzpfayonf? What Darwin Really Said [laompmtkyfudk a&;om;onfh bif*srif zg&ifwefu 'g0if a&;om;onfh The Descent of Man pmtkyfrS “xif&Sm;aom vlrsdK;rsm;t-um; ydkrdkus,f 0ef;aomjcm;em;csufrsm;”[laomtcef;ESifh ywfoufI tus,fw0ifh a0zefokH;oyfxm; ayonf?11

31

Page 32: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

xdk‹xufydkonfhtcsufrSm/ 'g0if.oDtdk&Donf xm0&bk&m;ocifudkjiif;y,fxm; ojzifh/ 'g0ifoDtdk&Da-umifh xm0&bk&m;ocifu vlom;rsm;tm;vkH;udk wef;wltqifh tjzpfzefqif;xm;onf[k vlwdk‹u rjrif-uawmhacs? Tonfuyif/ vlrsdK;cGJjcm;a&;0g' -uD;xGm;vmcJhjcif;ESifh ,if;0g'udk wurBmvkH;wGif t&Sdeft[kef-uD;pGmjzifh vufcHvm-u jcif;.ta-umif;&if;wpfck jzpfayonf? tar&duefvlrsdK; odyH`ynm&Sif *sdrf;pf zg*lqef u vlrsdK;cGJjcm;a&;0g' -uD;xGm;vmcJhjcif;ESifh zefqif;jcif;,kH-unfcsufudk ypfy,fjcif;wdk‹ wdkuf&dkufqufEG,faea-umif;udk atmufygtwdkif; a-unmxm;avonf?

aemifrsm;r-umrDtwGif;/ rEk\aA'opfonfvnf; vlom;rsm;.tprlvblw ESifhywfouf I tjrifcsif;qef‹usifbufjzpfaomtkyfpkESpfckwdk‹. tajccHjzpfvmavonf? “{uADZ0g'” ac: vlom;rsm;tm;vkH;onf tom;ta&mifESifh tjcm;t*Fg&yfrsm;rwl-uaomfvnf; rsdK;ADZ wpfckwnf;rS qif;oufvmonf[k ,kH-unfaomtkyfpkonf/ vlom;wdk‹.tprlvblwonf yxrvlom; tm'rfrSqif;oufvmI xm0&bk&m;ocif.zefqif;jcif;tvkyfjzpfonf[k ,kH-unf-uonf? Ttkyfpkonf oufwef;ydkI-umanmif;jyDjzpfI ydkItajccdkifaomtkyfpk jzpfonf? {uADZ0g'udk c&pf,mefomoemtzGJ‹rSjy@mef;I/ tawG;tac:t&-oZmanmif; onfhtDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du qef‹usifbuftwdkuftcHjzpfaom“A[kADZ0g'”udk rD;xdk;ay;onfh tcsdefrwdkifrD 18 &mpkESpftxd wurBmvkH;vufcH,kH-unfcJh-uavonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D onf rwlnDaomvlrsdK;pkwdk‹onf rwlnDaomrsdK;ADZrSajymif;vJ ay:aygufvmonf[k qdkonf?12

tdENd,vlrsdK; rEk\aA'ynm&Sif vmvdwm Ad'D,mwDonf/ 'g0if.tDAdkvl;&Sif; oDtdk&Du vlr+a&;odyH`wGif vlrsKd;cGJjcm;a&;tawG;tac:udk rnfodk‹rnfykHvufcHoGm;atmif a&SŒaqmifoGm;ykHudk &Sif;jyxm;ayonf?

xdkacwfu vlr+a&;odyH`ynm&Sifrsm;u 'g0if. tiftm;t-uD;qkH;toifhawmfqkH;olu quf vuftouf&Sifonf [laomtawG;tac:udk vSKdufvSKdufvSJvSJ-udKqdkvufcH-uavonf? vl om;rsm;onf tqifhqifhajymif;vJr+tDAdkvl;&Sif;ajrmufjrm;pGmudk ausmfvGefvmcJh-u&m/ tom; jzLrsm;.,Ofaus;r+onf txGwftxdyfa&mufonf[k ,kH-unf-uavonf? wpf q,fhudk; &mpkESpf'kwd,ydkif;rSpI vlrsdK;cGJjcm;a&;udk trSefw&m;jzpfonf[k taemufEdkifiHom; odyH` ynm&Siftrsm;pkwdk‹u vufcH-uavonf?13

'g0if0g'Dwdk‹onf 'g0if.aemufrSay:vmolrsm;jzpf-uonfESifhtnD/ 'g0if. vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'rSefuefa-umif;/ oufaoxl&ef tifrwef-udK;yrf;-uayonf? xdkuJh odk‹-udK;yrf;-u&mwGif odyH`ynmt&rnDrnGwfuGJvGJaomtqdkrsm;ESifh wrifvkyf-uH vdrf vnfonfhtqdkrsm;udk&SmazGwifoGif;-u&mY olwdk‹.udk,fusifhw&m;oduQmrsm;udkyif iJh n‡mEkdifjcif;r&Sd-uawmhacs? xdkuJhodk‹ vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'onf rSefuefIw&m;0ifa-umif; oufaoxlEdkifygu/ olwdk‹. “tqifhjrifh”r+ESifh zdESdyfcsKyfcs,fjcif;/ udkvdkeDe,fcsJ‹jcif;/ vdktyfygu tjcm;vlrsdK;rsm;udk ajzmufzsufokwfoifypfjcif; ponfwdk‹udkyg rSefuefI w&m;0ifa-umif; oufaoxl&musonf[k ,lq-uayonf?

pwDzif a*s a*gvf'fa&;om;aom The Mismeasure of Man (vlom;.rSm;,Gif; aomwdkif;wmr+) pmtkyf. wwd,tcef;wGif/ rEk\aA'ynm&Sifwdk‹onfvnf; xdkuJhodk‹ awG‹&Sdcsufrsm;udk vdrfvnf-u&mwGif tjypfruif;-uay? a*gvf'f. tqdkt&/ ‚if;wdk‹ u vdrfvnfaomtydkif;onf trsm;tm;jzifh olwdk‹awG‹&SdcJhaomausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;. OD;aESmuft&G,ftpm;jzpfayonf? OD;aESmuft&G,fonf Om%fxufjrufjcif;ESifhywfouf onf[k ,kH-unf-uojzifh/ rEk\aA'ynm&Siftrsm;tm;jzifh aumhau&SefvlrsdK;(vljzL)

32

Page 33: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rsm;.OD;aESmuft&G,ftpm;udk t±SdxufydkIaz:jy-uI/ vlrJESifhtdEdN,vlrsdK;rsm;. OD;aESmuft&G,ftpm;rsm;udkrl t±Sdxuf ydkrdkao;i,fatmif az:jyavh&Sd-uayonf?14

a*gvf'fa&;om;aom Ever Since Darwin [laompmtkyfwGif 'g0if0g'Drsm;u t csdKŒaomvlrsdK;rsm;onf tqifhedrfhaomvlom;rsm;jzpfonf[k az:jyEdkif&efr,kH-unfEdkif avmufatmif wifjy-ujcif;udk &Sif;jyxm;ayonf?

a[u,fvfESifhol.taygif;ygrsm;vnf;/ ajrmufydkif;Oa&mywdkufom; vljzLrsm; onf vlrsdK;t&tqifhjrifha-umif;twnfjyK-u&efwpfa-umhjyefIawmif;qdkcJh-uavonf? vlom;wdk‹.cE<mudk,fwnfaqmufykHtpdwftydkif;rsm;ESifhtrltusifhrsm;rStaxmuftxm; jzpfzG,f&mrsm;udk OD;aESmufrStp 0rf;ydkuf&Sdcsuftxd &Edkifor#tao;pdwfvdkufvH&SmazG -uonf? [m;bwfpyifqmu “,Ofaus;r+ r&Sdao;aomvlrsdK;wdk‹.todOm%fonf ===,Ofaus;jyD;aomvlrsdK; uav;oli,frsm;wGif awG‹&Sd&ayonf?”[k a&;om;xm;av onf? um;vfAdk‹*fu 1864 ckESpfwGif/ “t&G,fa&mufjyD;aom eD*&dk;wpfa,muf. tod Om%fydkif;onf uav;oli,frsm;ESifhqifwlayonf?==tcsKdŒaomvlrsdK;rsm;rSm/ xl;qef; aomtzGJ‹tpnf;tkyfcsKyfykHrsm;jzifh wdkif;EdkifiHrsm;wnfaxmif-u.? odk‹aomfvnf; usefvl rsm;udkyg xnfhpOf;pm;rnfqkdv#if/ vlrsdK;wpfrsdK;vkH;onf twdwfwGifaomfvnf;aumif;/ ypPKy`efwGifaomfvnf;aumif;/ vlom;avmutwGuf wdk;wufzGH‹jzdK;aprnfhvkyfaqmif

33

Page 34: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

csufwpfckwpfavr#r&Sday? odk‹r[kwfolwdk‹udk vl‹avmuwGif qufvufxdef;odrf;xm; avmufatmif wefbdk;r&Sday?15[k jyif;jyif;xef xefa&;om;xm;.?

jyifopfvlrsdK; aq;ynmqdkif&m cE<maAynm&Sif tDwD,Hqm&ufu vlrJa,mufsm; rsm;.csufu atmufydkif;a&mufvGef;aeojzifh ‚if;wdk‹onf urBmOD;vlrsm;twdkif;&Sdae ao;onf[k tjyif;txefjiif;cHkcJhavonf?

'g0ifESifh wpfacwfwnf;ay:cJhaom tDAdkvl;&Sif;0g'D [JAfavmh(cf)tJvpfu tqifh jrifhaomvlrsdK;ESifh tqifhedrfhaomvlrsdK;wdk‹ uGmjcm;-ua-umif; “odyH`enf;us”onf[laom &Sif;vif;csufrsm;udk atmufygtwdkif;ay;xm;avonf?

tmz&duvlrsdK;uav;rsm;onf/ Oa&myvlrsdK;cav;rsm;xuf Om%fxufjrufr+ enf;jcif;udk &Sm;&Sm;yg;yg;awG‹&ayonf? odk‹aomfvnf; xdkuav;rsm;u -uD;jyif;vmaomtcgwGifrl/ xkH xdkif;EkHtjcif;/ &dk;&dk;ae&dk;&dk;pm;b0udkomodjcif;jzpfvmayonf? Oa&mywdkufom;rsm;wGif olwdk‹.uav;b0rSjrL;wl;aysmf&GifwwfaomADZudk qufvufI&Sdjcif;udkawG‹&Sd&ayonf?16

jyifopfvlrsdK;rEk\aA'ynm&Sif Agcsm 'D vmaygufu yg&DjrdK‹wGif 1909 ckESpf wGif&dkufxkwfaom Race et Milin Social Essais d'Anthroposociologie (Paris 1909) wGif/ vljzLr[kwfolwdk‹onf vl&dkif;rsm;rSqif;oufvm-uolrsm;jzpfI/ ,Ofaus;r+udk oif,lwwfajrmufjcif;r&SdcJh-uolrsm;jzpf-uonf? odk‹r[kwf aoG;a&mIaygufzGm;vmol rsm;u aemifwGifqkwf,kwfoGm;cJholrsm;jzpf-uonf? ol.tqdkudk axmufcH&ef yg&DjrdKŒ &Sd txufwef;v$mESifh atmufwef;v$mwdk‹. ocsõKif;rsm;rS OD;acgif;cGHrsm;udk wdkif;wmjcif; jzifh oufaoxlavonf? ol.avhvmcsuft&/ “vlwdk‹.OD;aESmufcGHtwdkif;twmay: rl wnfI/ tcsdKŒaomvlwdk‹onf -uG,f0csrf;omjcif;/ rdrdudk,fudk ,kH-unfr+&Sdjcif;/ vGwfvyf pGmawG;ac:jcif; &Sd-u.? tjcm;olwdk‹rSmrlum;/ r,kwfrvGefjzpfI a&S;qef-ujcif;/ &o r# &Sdor#ESifh wif;wdrfEdkif-ujcif;/ aumif;aomtapcHt&nftcsif;tm;vkH;ESifh jynfhpkHjcif;/ &Sd-uonf? vlwef;pm;onf vlr+a&;t& a&G;cs,fr+jzifh jzpfay:vmjcif;jzpfonf? vl‹tzGJ‹ tpnf;.txufwef;v$monf tqifhjrifhaomvlrsdK;rsm;rSqif;oufvm-uI/ olwdk‹. OpPm"e-uG,f0r+twdkif;twmonf OD;acgif;cGHtwdkif;twmay:rlwnfaeayonf?” vm aygufu/ Todk‹ a[mudef;xkwfxm;cJhavonf? “aemifvmrnfhESpfrsm;wGif vlwdk‹onf olwdk‹. OD;acgif;rsm; vkH;0dkif;jcif; c|efjcif;wdk‹a-umifh tcsif;csif;owfjzwf-uvdrfhrnf”[k qdk.?17 Ta[mudef;onfvnf; rSefuefcJhayonf? aemufvmrnfh pmrsufESmrsm;wGif/ 20 &mpkESpftwGif; vlrsdK;a&;a-umifh tkyfpkvdkufowfjzwf-uonfudk zwf±+&ygvdrfhrnf?

rEk\aA'ynm±Sifrsm;omv#ifr[kwf/ ydk;r$m;aA'ynm±Sifrsm;onfvnf;/ a&yef; pm;aeaom 'g0if.vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'twdkif; ydk;r$m;rsm;ESifhywfoufI r,kH-unfEdkif avmufaomtqdkrsm;udktcGifhta&;rv$wfbJ wifjycJh-uayonf? Oyrm/ 1861 ckESpf wGif t*FvdyfvlrsdK;ydk;r$m;aA'ynm±SifwpfOD;onf/ urBmay:&Sd vlrsdK;toD;oD;wdk‹.oef; rsm;udk pkaqmif;avhvm-unfh&mwGif vlrsdK;wpfrsdK;.oef;onf tjcm;vlrsdK;.aoG;udk rpkwfa-umif;awG‹&Sd&onf[kqdkonf? trSefrSm odyH`ynmt& ,if;tqdkonf t"dy`g,f uif;rJhaomtqdkomv#ifjzpfayonf?18 odyH`ynm&Siftqifh&Sdolrsm;uyif xdkodk‹a-unm ygu/ xufatmufpOf;pm;qifjcifjcif;uif;rJhol/ wpf,loefvlrsdK;cGJjcm;a&;orm;iwkH; rsm;. “eD*&dk;oef;u eD*&dk;bJjzpfonf”[laom qifjcifwkHw&m;uif;rJhI t"dy`g,fuif; rJhonfh 0g'jzef‹a-uG;a-umfoHonfvnf; tHh-op&mr&Sdawmhacs?

tcsKyftm;jzifh 'g0ifoDtdk&D. vlrsdK;cGJjcm;a&;tydkif;onf 19 &mpkESpf'kwd,ydkif; wGif tifrwefaumif;rGefaom tajccHudk &±Sdavawmhonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ xdk

34

Page 35: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tcsdefumvrsm;wGif Oa&mywdkufom; “vljzL”wdk‹onf/ olwdk‹usL;vGef-uaom jypfr+rsm; udk w&m;0ifaprnfh oDtdk&Dudkom apmifhar#mfae-uaom tcdsefjzpfaoma-umifhwnf;?

jAdwdo#udkvdkeDe,fcsJŒ0g'ESifh 'g0if0g' 'g0if.oDtdk&Da-umifh tjrwftrsm;qkH;xkwfEdkifcJhaom EdkifiHonf ol.arG;Zmwd EdkifiH jAdwdo#EdkifiHawmfyifjzpfavonf? 'g0ifu ol.oDtdk&Dudkwifjyonfhtcsdefumv onf/ jAdwdo#EdkifiHu urBmay:wGif udkvdkeDe,fcsJŒtifyg,mt-uD;qkH; wnfaqmufae onfhtcsdef jzpfayonf? tdEdN,rSvufwiftar&duwdkuftxd&Sd o,HZmwypPnf;rsm;udk jAdwdo#tifyg,mu vuf0g;-uD;tkyfacgif;ykHjzwfaeaomtcsdefjzpfonf? “vljzL-uD;”u urBmudk ol.tusdK;tjrwftwGuf t"rRvk,uf,laeayonf?

odk‹aomfvnf;/ jAdwdefEdkifiHrStp rnfonfhudkvkdeDe,fcsJŒwdkif;jynfurS/ rdrdwdk‹udk o,HZmwypPnf;rsm;“vk,uf,lol”tjzpfrjrifapcsif-uonfhtjyif/ ordkif;vnf;rwGif apvdk-uacs? xdk‹a-umifh olwdk‹.vkyf&yfonf rSefuefa-umif; w&m;0ifa-umif; jyEdkifrnfh &Sif;vif;csufudk &Smae-uayonf? xdkodk‹aom &Sif;vif;csufonf udkvdkeDEdkifiHom;rsm; udk “urBmOD;vlom;rsm;” odk‹r[kwf “wd&pm>efESifhwlaom ouf&SdowW0grsm;”tjzpf jyo &ef jzpfayonf? Todk‹jzifh olwdk‹u tkyfpkvdkufowfjzwfaeolrsm;ESifh vlrqefaom vkyf&yfrsm;jzifh zdESdyfcHae&olrsm;udk vlom;rsm;tjzpfrjrifapbJ/ wd&pm>efwpf0uf vlom; wpf0ufjzpfaomowW0grsm;tjzpfjyojcif;jzifh olwdk‹.&ufpuf-urf;-uKwfaomvkyf&yf rsm;udk jypfr+usL;vGefjcif;r[kwf[k jrifapvdkjcif;jzpfayonf?

trSefrSm/ xdkuJhodk‹&SmazGaecJhjcif;onf topftqef;r[kwfacs? 15 &mpkESpfESifh 16 &mpkESpfrsm;uwnf;u jzpfayonf? vlrsdK;tcsdKŒudk vlwpf0ufwd&pm>efwpf0uftjzpf yxrqkH;wifjyolonf tar&duwdkufodk‹c&D;qef‹cJhaom c&pPwdkzg udkvrfbwfyifjzpfav onf? ol.wifjycsuft&/ tar&duwdkufwdkif;&if;om;rsm;onf/ vltppfr[kwf-ubJ/ vlwpf0ufwd&pm>efwpf0ufjzpfaom owW0grsm;jzpfonf[l.? Todk‹jzifh e,fcsJŒpydefvl rsdK;wdk‹.u|eftjzpf tvkyftau|;jyKapcJhavonf?

&kyf&SifZmwfum;rsm;wGif udkvrfbwfu tar&duwdkufudk awG‹&SdcJhpOfu wdkif;&if; om;rsm;udk rnfr#jyLjyLiSmiSmt-uifemw&m;&SdpGmqufqHykH jyoaomfvnf;/ trSefpifppf udkvrfbwfu xdkwdkif;&if;om;rsm;udk vlom;rsm;tjzpf rowfrSwfcJhacs?19

c&pPwdkzg udkvrfbwfonf -uD;us,faomtkyfpkvdkufowfjzwfr+t&Sdefudk pwif cJholjzpfonf? udkvrfbwfonf olawG‹&Sdaome,fajrrsm;udk udkvdkeDe,fajrrsm;tjzpf zef wD;jyD;/ wdkif;&if;om;rsm;udk u|efjyKum u|efa&mif;0,fjcif;udk yxrOD;qkH;pwifcJhol jzpf .? 16 &mpkESpftwGif; rufpDudkESifh yD&l;EdkifiHrsm;udk wdkufcdkufodrf;ydkufcJh-uonfh uGefuGD pwda'gpydefwyfrsm;onf/ udkvrfbwftokH;jyKaom zdESdyfr+ESifhu|efjyKjcif;ay:vDpDudk awG‹jyD; ‚if;wdk‹u qufvufjyKusifh-uavonf? tkyfpkvdkufowfjzwfr+onfvnf; r,kH -unfEdkifavmufaomtwdkif;twmtxd a&mufcJhavonf? Oyrm/ u|ef;wpfu|ef;wGif udkvrfbwf yxrOD;qkH;a&mufpOfu 200000 cef‹&Sdaomwdkif;&if;om; vlOD;a&onf/ ESpf20 twGif; 50000 omv#ifusefawmhonf? 1540 ckESpfwGifrl vlaygif;wpfaxmif om usef&pfavonf? 1519 ckESpfwGif pydefvlrsdK; aumwuftrnf&Sd uGefuGDpwda'gu rufpDudkodk‹yxrOD;qkH;ajccscsdefwGif/ pkpkaygif;wdkif;&if;om;vlOD;a& 25 oef;&SdcJhaomf vnf;/ 1605 ckESpfa&mufaomtcg wpfoef;txdavsmhoGm;cJhonf? [pfygeDtdkvmu|ef; wGif 1492 ckESpfwGif vlOD;a& 7=8 oef;cef‹&SdcJhaomfvnf;/ 1496 ckESpfwGif 4 oef;om

35

Page 36: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

usef&pfcJhavonf? 1570 ckESpfwGifrl wdkif;&if;om; 125 a,mufomusefawmhonf? ordkif;q&mrsm;.tqdkt&/ udkvrfbwf tar&duwdkufodk‹ajccsonfhtcsdefrSpI udkvdkeD e,fcsJŒrsm; wdkufESpfwdkufpvkH;&SdvlOD;a&aygif; 95 oef;txdowfjzwfcJhonf[k qdk.? udkvrfbwftar&duwdkufwGif yxrqkH;ajccspOf vlOD;a& oef;30 &SdaomvlrsdK;wpfrsdK;rSm ,ae‹ 2 oef;eD;yg;omusef&pfojzifh/ aysmufuG,foGm;aomvlrsdK;[kyif ac:-uayonf?

Tr#avmuf oem;-uifemjcif;uif;rJhpGmaom twdkif;twmtxd owfjzwfcJhjcif; ta-umif;&if;rSm/ xdkwdkif;&if;om;rsm;udk vlom;tjzpfrjrifbJ wd&pm>efrsm;tjzpfjrif-u jcif;a-umifhjzpfayonf?

odk‹aomfvnf; xdkudkvdkeDe,fcsJŒwdk‹.tqdkudkaxmufcHol tvGefenf;yg;cJhonf? Oa&mywdkufY/ xdktcsdefxdkacwfwGif vlwdk‹udk bk&m;ocifu wef;wlnDwlzefqif;xm; onf/ vlom;tm;vkH;onf urBmhyxrOD;qkH;bcif tm'rfrSarG;zGm;qif;oufvmonf[k ,kH-unf-uayonf? txl;ojzifh umaomvpfc&pf,mefomoem0ifrsm;u xdkuJhodk‹zsuf qD;vk,ufr+rsm;udk yGifhyGifhvif;vif; qef‹usifcJh-uavonf? udkvrfbwfESifhtwl urBm opfodk‹a&mufcJhaom csD,mywfrSbda&Smh bmwdkvkrf; 'Dvm umqyfu udkvdkeDe,fcsJŒorm; rsm;.wifjycsufjzpfaom “wdkif;&if;om;rsm;onf wd&pm>efwpfrsdK;jzpfonf”[laomt csufudk acsycJhayonf? 1537 ckESpfwGif wwd,ajrmufykyf&[ef;rif;-uD;aygvfu/ xdk ,kwf&if;-urf;wrf;&ufpuf-urf;-uKwfonfhtvkyfudkvkyfaqmifolrsm;tm; -udrfqJI/ xdk wdkif;&if;om;rsm;onf/ c&pf,mefomoemudk vufcH,kH-unfxdkufonfh vlom;ppfppfrsm; jzpf-ua-umif; a-unmcJhavonf?20

odk‹aomfvnf;/ 19 &mpkESpfwGifrl/ tajctaeu ajymif;vJoGm;avonf? vl‹tzGJ‹ tpnf;twGif; &kyf0g'tawG;tac:jyef‹yGm;oGm;onfESifhtr# vlxkuvnf; bmoma&;rS a0;uGmoGm;-uonf? xm0&bk&m;ocif(tv†m[ft&Sifjrwf)u vlom;rsm;udk zefqif; xm;onf[laomtrSefw&m;udk jiif;y,fpjyK-uavjyD? txufpmrsufESmrsm;wGif az:jy cJhonfh vlrsdK;cGJjcm;a&;0g' -uD;xGm;vmcsdefESifh wpfcsdefwnf;jzpfcJhavonf?

19 &mpkESpfwGif 'g0if0g'ESifh&kyf0g'tawG;tac: tiftm;-uD;vmonfESifhtwl/ ‚if;-uD;xGm;r+u Oa&mywdkuf. e,fcsJŒpepfudk txl;taxmuftuljyKcJhavonf?

atmufpzdk‹'fwuUodkvf/ pwef;zdk‹'fwuUodkvfESifh [m;AwfwuUodkvfwdk‹wGif ,ae‹ txd jyXmef;oif-um;vsuf&SdI/ xdkwuUodkvfrsm;wGif ESpf&Snfvrsm; oif-um;cJhonfh ordkif;ygarmuQ *sdrf;pf *sdK;vf. 1870 ckaemufydkif;Oa&mywdkuf (Europe Since 1870) [laompmtkyfwGif/ 'g0if0g'/ e,fcsJŒ0g'ESifh vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'wdk‹t-um;qufpyfr+t a-umif;udk atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?

e,fcsJŒ0g'cH,lcsuftay: -oZmoufa&mufonfh tawG;tac:tkyfpkrsm;wGif/ “vlr+a&; 'g0if 0g'”onf/ txif&Sm;qkH;jzpfayonf? vlr+a&;'g0if0g'onf/ EdkifiHawmftpdk;&rsm;t-um; wGif touf&Sifaea&;twGuf tpOfwpdkufwdkufcdkuf &kef;uefae&ojzifh/ xdkodk‹aom &kef;uef r+twGif; tDAdkvl;&Sif;jzpfpOft& tcsdKŒvlrsdK;rsm;onf tjcm;vlrsdK;rsm;xuf ydkItqifhjrifhonf [k cH,l&if;/ tjcm;vlrsdK;rsm;. a-umuf&GHŒav;pm;vufcHjcif;udk &&Sd&efvnf; aqmif&Guf-u .?

t*FvdyfvlrsdK; obm0avmuynm&Sif csm;vfpf'g0if. 1859ckESpfxkwf rsdK;pkwdk‹ pwifjzpf ay:jcif;pmtkyfESifh aemufydkif; 1871ckESpfxkwf vlom;rsm;qif;oufvm ykH (The Descent of Man) pmtkyfESpftkyfu/ Oa&mywdkuf&SdtawG;tac:tajrmuftjrm;udk xdcdkufaponfh tjiif; yGm;p&mtcsufudk pwifjzef‹jzL;cJhavonf? 'g0ifESifhtwl olESifhwpfacwfwnf;rS t*Fvdyf

36

Page 37: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tawG;tac:ynm&Sif [m;bwf pyifpm wdk‹u/ avmavmvwfvwfawG‹-uHKae&onfh odyH` ynmtqifhxufausmfvGefaomjy\emrsm;wGif tokH;jyK-uonf? vl‹tzGJ‹tpnf;wdk;wufzGH‹ jzdK;a&;wGiftokH;csEdkifqkH;jzpfaom'g0if0g'.t"dutc&mtcsufrSm/ ydkv#HvGef;aom urBmh vlOD;a&onf xdkr#aomvlOD;a&udk au|;arG;Edkifaomobm0tpGrf;r&Sdjcif;a-umifh/ tquf rjywfwdkufcdkuf&kef;uef-u&rnf/ xdkwdkfufcdkuf&kef;uefjcif;wGif tiftm;-uD;olvufa&G;pOf vlrsdK;u tEdkif&vdrfhrnf/ [laomtcsufjzpfayonf? Ttcsufonfyif xdkacwfu vlr+a&; tawG;tac:ynm&Sifwdk‹udk/ vufa&G;pOfvlrsdK;a&;oabmxm;udkaxmufcH&ef 0efrav;ap awmhay? xdkvufa&G;pOfvlrsdK;wdk‹onfvnf;/ trSefwu,f qufvufoufqdk;&SnfEdkif-u &mwGif/ &oifh&xdkufaomtcGifhta&;tjzpf vdyfjymoef‹oef‹ aeEdkifapavonf?

xdk‹a-umifh/ obm0.a&G;cs,fr+tawG;tac:onf/ jyifopfpma&;q&m aumifh *sKd;Zuftmom *dkbifEsLu 1853 ckESpfwGifa&;om;aom vlrsdK;rsm;t-um; uGmjcm;r+pmwrf;wGifaz:jyxm; onfh aemufxyftawG;tac:wpfckESifh vG,fulpGmqufpyfoGm;avonf? *dkbifEsLu/ vl om;wdk‹.wdk;wufr+twGuf ta&;-uD;qkH;t*Fg&yfrSm/ vlrsdK;rsm;jzpfonf[k qdkxm;onf? tqifhjrifhusefaeaomvlrsdK;rsm;onf/ rdrdwdk‹.vlrsdK;aoG;udk oef‹pifatmif xdef;odrf;xm;Edkif aoma-umifh jzpfonf[kqdk.? *dkbifEsLt& tm&d,mefvlrsdK;rsm;onf taumif;qkH;toef‹ qkH;vlrsdK;jzpfonf? a[mhpwGef pwD;0g'f csrfbmvdefu xdkxufydkIxyfrHuGef‹vdkufjyefonf? xdk‹a-umifh [pfwvm udk,fwdkifu pma&;q&mcsrfbmvdeftm; txl;tr$rf;wifcsD;-uL;cJh ojzifh/ 1927 ckESpfwGif [pfwvmaocgeD;tdyf&mem;odk‹ csrfbmvdefudk vma&mufawG‹qkH;cGifh ay;&if; tpDtpOftjynfh jzifh-udKqdkcJhavonf?21

txufwGifaz:jycJhonfhtwdkif;/ 'g0ifrSpI vlrsdK;cGJjcm;a&;tawG;tac:±Sifrsm;ESifh e,fcJsŒwdk‹t-um;qufEG,fr+onf [pfwvmtxd&SdcJhavonf? 'g0if0g'onf 19 &mpkESpfwGif urBmudk aoG;jyifwGifepfjrKyfapcJhaome,fcsJŒ0g'ESifh 20 &mpkESpfwGif urBm

37

Page 38: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

-uD;udk xdkenf;ESifESif aoG;jyifwGif epfjrKyfapcJhaom emZD0g'ESpfrsdK;pvkH;. tawG;tac: tajccH jzpfayonf?

0dwdk&d,bk&ifracwf jAdwdefEdkifiHonfvnf;/ 'g0if0g'wGif “odyH`enf;usonf[l aomtajccH”udk awG‹&SdcJhayonf? jAdwdefEdkifiHonf udkvdkeDpepfa-umifh-uD;rm;aom tjrwftpGef;&&SdcJh.? xdk‹a-umifh rdrd.tusdK;tjrwftwGuf olwdk‹.udkvdkeDe,fcsJŒpepf vufatmufwGif&Sdonfhvlxktay: ysufpD;jcif;ab;'kuQrsdK;pkHudk csrSwfay;&ef 0efrav; acs? jAdwdefEdkifiH.npfywfaomEdkifiHa&;ay:vDpDrsm;teuf wpfckudkjyrnfqdkv#if/ w&kwf jynfESifhjzpfcJhaom“bdef;ppf”onf Oyrmaumif;wpfckjzpfayonf? jAdwdo#tpdk;&onf 19 &mpkESpfapmapmydkif;rSpI ‚if;wdk‹u tdENd,wGifpdkufysdK;aombdef;udk w&kwfEdkifiHodk‹ cdk;oGif; cJhavonf? EdkifiHjcm;ul;oef;a&mif;0,fa&;vdkaiGudk jznfhwif;&ef xdkbdef;arSmifcdkvkyfief; udk ydkrdkjrefqef-uD;xGm;apcJh.? w&kwfEdkifiHodk‹bdef;ukef0ifa&mufvmjcif;a-umifh w&kwf tpdk;&. rdrde,fajrtwGif; -oZmtm%mv$rf;rdk;r+avsmhenf;vmavonf? w&kwfvlrsdK; wdk‹. vl‹tzGJ‹tpnf; ysufpD;,dk,Gif;jcif;onfvnf; pdk;&drfzG,faumif;aomtajctaeodk‹ a&mufaeavjyD? w&kwftpdk;&onfvnf; ESpfaygif;tawmfrsm;rsm; csDwkHcswkefjzpfaecJh &mu aemufqkH;wGif bdef;ukeful;jcif;ESifh bdef;±SLjcif;udk wm;jrpf&awmhonf? xdkodk‹ bdef;wm;jrpfjcif;a-umifh 1842 ckESpfwGif yxrbdef;ppf jzpfcJh&avonf? xdkbdef;ppfu w&kwfEdkifiHtpdk;udkrGJjymusapawmhonf? ppfrsufESmwdkif;rSm wdkif;wpfyg; ppfwyfudk &ifqdkifwdkufcdkufEdkifonfh tiftm;r&Sdawmhacs? aemufqkH;wGif w&kwftpdk;&u acgif;ikH‹t±+H;cHvdkuf&jyD; xdkEdkifiHjcm;ppfwyf wdk‹. rqkH;Edkifaomawmif;qdkcsufrsm;udk rcsdwifuJ vdkuf avsm&ayawmhonf? 1842 ckESpfrSpI taemufEdkifiHom;rsm; onf tajccs&mXmersm;zGifh-uavonf? w&kwfvlrsdK;rsm;xHrS qdyfurf;tem;&SdajruGuftajrmuftjrm;udk ,lvdkuf-uonf? w&kwfwdk‹. v,f,majrrsm;udk iSm;&rf;-uonf? w&kwfEdkif iHudk olwdk‹twGuftusdK;tjrwftrsm;qkH; &&SdrnfhykHpHtwdkif; jyifyurBmodk‹ wHcg;zGifh&ef awmif;qdk-uonf? aemufqkH;wGif/ wdkif;oljynfom;rsm; qif;&JEGrf;yg;jcif;/ tpdk;&. tkyfcsKyfa&; tiftm;aysmhnHhjcif;/ v,f,majrESifh pD;yGm;a&; t"duae&m rsm;udk vufv$wf-u&jcif;/ ponfwdk‹a-umifh jynfolvlxku ykefuefx-uG-uavonf?

0dwdk&d,bk&ifrESifh tkyfpkvdkufowfjzwfr+ t"duw&m;cH pydefvlrsdK; aumwufwdk‹.ykH

w&kwfEdkifiHrStawG‹t-uKHonf/ jAdwdo#ay:vDpDa-umifh xdcdkufepfemr+rsm;teufrS wpfckomv#ifjzpf.? 19 &mpkESpfwav#mufvkH;wGif jAdwdo#e,fcsJŒatmufwGif awmiftm z&du/ tdEdN,ESifh -opawvswdkufponfh e,fajrrsm;wGif tifrwefem-unf;bG,faumif; aom zdESdyfr+cHcJh-u&onf?

38

Page 39: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

yifha'gif;vlOD;acgif;twkvkyfjcif;

jAdwdo#e,fcsJŒ0g'udk -oZmoufa&mufaphaqmfcJhaom pdwf0ifpm;zG,faumif;onfh vuQ %mwpfckrSm/ yifha'gif;vlac: ausmufjzpf&kyf-uGif;ESifhywfoufaomrausmfaumif;r-um; aumif; &SufzG,faumif;onfh vdrfvnfr+twkvkyfjcif;jzpfayonf?

1912=ckESpfwGif t*FvefEdkifiH yifha'gif;t&yfY xl;qef;aomOD;acgif;cGHwpfvkH;udk awG‹&Sd cJhavonf? xdkOD;acgif;cGHudkawG‹&Sdonfh csm;vfpf a':qefESifhtzGJ‹u/ xdkOD;acgif;cGHonf arsmuf0Hwpf0uf=vlwpf0ufjzpfaomowW0gOD;acgif;jzpfonf[k a-unm-uavonf? tvGefausmf-um;aom tDAdkvl;&Sif;0g'D cE<maA'ynm&Sif tmomupfu xdkOD;acgif;cGHudk ppfaq;I twnfjyKcJhavonf?

odk‹aomfvnf;/ a':qefESifhupfwdk‹u ta&;-uD;onfhtcsufwpfcsufudk txl;jyK az:jy-u onf? xdkOD;acgif;cGH.OD;aESmufae&monf acwfopfvlom;rsm;.OD;aESmufavmuf -uD; rm;onf[kqdkonf? csufcsif;vufiif;yif yifha'gif;vl.OD;acgif;cGHonfvnf; jAdwdo#vl rsdK;rsm;twGuf *k%f,lp&mtcsufjzpfoGm;avonf? t*FvefEdkifiHwGif awG‹&Sdojzifh t*F vdyfvlrsdK;wdk‹. bdk;ab;yifjzpf&ayrnf? jAdwdo#vlrsdK;rsm;.tqdkt&/ xdkausmufjzpf &kyf-uGif;OD;acgif;cGH. OD;aESmufyrm% ydk-uD;jcif;onf/ jAdwdo#vlrsdK;rsm;onf tjcm;vl rsdK;rsm;xuftv#ifOD;I vljzpfvmcJhcsdefapmojzifh ydkrdkI tqifhjrifhayonf?

xdk‹a-umifh yifha'gif;vlOD;acgif;udk awG‹&Sdjcif;a-umifh t*FvefEdkifiHwGif tvGefpdwf"gwf wuf-uG-uavonf? owif;pmacgif;pD;rsm;wGif az:jy-uI/ vlxkuvnf; tkH;tkH;-uGuf -uGufatmifyGJcHtcef;tem;rsm; usif;y-uavonf? jAdwdo#tpdk;&uvnf; tmomupf udk qmbGJ‹csD;jr‡ifhvdkufavonf? emrnfausmf-um;aom tDAdkvl;&Sif;0g'D ausmufjzpf&kyf -uGif;ynm±Sif 'Gef *sdK[efqefu yifha'gif;OD;acgif;cGHESifh e,fcsJŒ0g' t-um;qufpyfykHudk az:jy xm;ayonf?

yifha'gif;awG‹&Sdcsufonf Oa&myom;rsm;udk A[dkjyKausmf-um;apjcif;tm;oef aeonf? xdkausmufjzpf&kyf-uGif;OD;acgif;cGHomv#if xl;jcm;aejcif;r[kwfbJ t*F vdyfvlrsdK;rsm;onfvnf; xl;jcm;pGmxl;c|efonf[k jyqdkaejcif;jzpfonf? (Don Johanson, In Search of Human Origins, 1994 WGBH Educational Foundation).

yifha'gif;vlausmufjzpf&kyf-uGif;OD;acgif;cGHrS t*Fvdyfwdk‹&&SdcJhaom pdwf"gwfwuf-uGjcif; aphaqmfr+onf 1953 ckESpftxdom oufqdk;&SnfcJhavonf? uif;euf tkwfuavqdkol odyH`ynm&Sifu xdkausmufjzpf&kyf-uGif;. trSefw&m;udk tao;pdwf az:xkwfvdkufav onf? 20 &mpkESpfrSt-uD;us,fqkH; vdrfvnftwkvkyfr+jzpfayonf? ‚if;ausmufjzpf&kyf -uGif;rSm vlOD;acgif;cGHwGif O&efOwefarsmuf0Har;&dk;wyfxm;aom OD;acgif;cGHomv#if jzpf ayonf?

39

Page 40: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

jAdwdefEdkifiH. xdkuJhodk‹aom zdESdyfr+rsm;udk w&m;0ifatmif aqmif&Guf&efrSm/ jAdwd o#vlrsdK; vlr+a&;ynm&Sifrsm;ESifh odyH`ynm&Sifwdk‹. wm0efjzpfavonf? ‚if;ynm&Sif rsm;teuf csm;vfpf'g0ifonf ta&;t-uD;qkH;ESifh txda&mufqkH;yk*~dKvfjzpfayonf? 'g0ifu/ tDAdkvl;&Sif; wpfpwpfpajymif;vJr+jzpfpOfwpfav#mufvkH;wGif/ “tqifhjrifhaom vlrsdK;”rsm;ay:aygufcJhI/ “vljzLrsm;”onf xdktqifhjrifhvufa&G;pifvlrsdK;rsm;jzpfa-umif; xdkvljzLrsm;u tjcm;vlrsdK;rsm;udk zdEdSyfjcif;onf “obm0ed,mr”omv#ifjzpfa-umif; tqdk jyKcJhayonf?

e,fcsJŒudkvdkeDvlrsdK;cGJjcm;a&;udk 'g0ifu w&m;0ifatmifjyKay;vdkufjcif;a-umifh/ 'g0ifudk “pD;yGm;a&;jydKifqdkifr+(z&D;x&dwf)trnfESifh toifhawmfqkH;vufa&G;pOftwGuf &Sifoefa&;ta-umif;jycsufjzifh/ w&kwfEdkifiHodk‹ppfoabFmrsm;tay: bdef;wifydk‹cJhonfh 0dwdk&d,acwfrS oduQm&SdodyH`ynm&Sif”22 [k ausmf-um;onfh Swiss Federal Institute of Technology rS p0pfvlrsdK;odyH`ynm±Sif yx0D0ifXmerSL;jzpfol uif;euf a*s ql; u orkwfxm;avonf?

'g0if. wl&uDvlrsdK;wdk‹udk rkef;wD;r+ 19 &mpkukefydkif;wGif jAdwdo#udkvdkeDe,fcsJŒwdk‹. ta&;-uD;qkH; ypfrSwfonf tdkwdk reftifyg,mjzpf.?

xdkacwfumvwGif tdkwdkreftifyg,monf ,DrifEdkifiHrS abmhpfeD,m;= [maZ*dkADemtxdus,f0ef;aom e,fajrudktkyfcsKyfaecsdefjzpfayonf? odk‹aomfvnf; jidrf0yfydjym;pGmtkyfcsKyfEdkifpGrf;r&Sdawmhacs? c&pf,mefvlenf;pkwdk‹u vGwfvyfa&;trnf jzifh x-uGykefuef-uavonf? ppftiftm;-uD;EdkifiHjzpfonfh &k&Sm;EdkifiHuvnf; tdkwdkref tifyg,mudk csdef;ajcmufvsuf&Sdavonf?

xdk&mpkESpfaemufqkH;ydkif;wGif/ jAdwdefEdkifiHESifh jyifopfEdkifiHwdk‹u yl;aygif;I tdkwdk reftifyg,mudk csdef;ajcmufavonf? jAdwdo#u tdkwdkreftifyg,m. awmifydkif;EdkifiH rsm;udk rsufpdusvsuf&Sdonf? 1878 ckESpfwGif csKyfqdkaom bmvifpmcsKyfonf Oa&my udkvdkeDe,fcsJŒwdk‹u tdkwdkreftifyg,mudk cGJjcrf;vdkonfh tcsufrsm;yg0ifaeonf? aemif 5 ESpft-umwGif/ tdkwdkreftifyg,mwGif;&Sd tD*spfEdkifiHudk jAdwdo#wdk‹0ifa&mufodrf;ydkuf vdkufonf? jAdwdo#udkvdkeDe,fcsJŒu tdkwdkreftifyg,mwGif;&Sd ta±SŒtv,fydkif;a'orsm; udk qufvufodrf;ydkuf&ef pDrHudef;csjyefonf?

jAdwdefEdkifiHtaejzifh/ xdkudkvdkeDe,fcsJŒay:vDpDtm;vkH;udk tpOfojzifh vlrsdK;cGJjcm; a&;tay: tajccHxm;ayonf? jAdwdo#tpdk;&u tdkwdkreftifyg,m. A[dktcsuftcsm vnf;jzpfaom tdkwdkrefwl&uDEdkifiHom;rsm;udk “acwfaemufus”olrsm;tjzpf az:jyavh &Sdavonf?

jAdwdo#0ef-uD;csKyf 0DvD,rf tD0gwf *vufpwkH;u wl&uDvlrsdK;rsm;onf vlom; r[kwfao;aomowW0grsm;twGuf taumif;qkH;Oyrmjzpfonf/ olwdk‹. ,Ofaus;r+t wGuf tm&Swdkufodk‹wGef;ydk‹ypfI temwdkvD,mrS tjyD;ydkifazsmufzsufypf&rnf[k yGifhyGifh vif;vif;ajymcJh.?23

tdkwdkrefrsm;udk ±+wfcs0g'jzef‹&mwGif txufygpum;rsm;udk pdwfa&mudk,fyg t okH;jyK-uayonf? wl&uDEdkifiHonf acwfaemufusaomEdkifiHjzpfaoma-umifh ydkrdkwdk;

40

Page 41: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

wuf tqifhjrifhaomOa&myvlrsdK;rsm;udk acgif;ikH‹t±+H;ay;&rnfhEdkifiHjzpfonf[k jAdwdo# tpdk;&u az:jyavh&Sdavonf?

xdk0g'jzef‹r+. “odyH`ynmtajccH”onfvnf; csm;vfpf 'g0ifyifjzpf.?

T0g'jzef‹csuftwGuf 'g0if. wl&uDEdkifiHESifhywfoufonfh a0zefcsufrsm;udk 1888 ckESpfxkwf csm;vfpf 'g0if.b0ESifhay;pmrsm; (The Life and Letters of Charles Darwin)[laompmtkyfwGif awG‹&Sd&ayonf? “acwfaemufusaomvlrsdK;rsm;”udk azsmuf zsufypfjcif;jzifh/ obm0.a&G;cs,fr+onf ,Ofaus;r+acwfwdk;wufzGH‹jzdK;a&;wGif wu¾ yg0ifaqmif&Gufvdrfhrnf[k 'g0ifu tqdkjyK.? aemufydkif;wGif xdkodk‹azsmuf zsufypf& rnfhacwfaemufusaomvlrsdK;rSm wl&uDEdkifiHom;rsm;jzpfonf[k twdtuspGyfpGJav onf?

obm0.a&G;cs,fr+jzifh ,Ofaus;r+wdk;wuf-uD;xGm;r+wGif wkdufcdkuf-ujcif;&Sdonfhtcsufudk toifwdk‹0efcHvdkonfxufydkI vufawG‹jyEdkifygonf? vGefcJhonfh &mpkESpftenf;i,fwkef; u wl&uDvlrsdK;rsm;u Oa&myEdkifiHrsm;udk wdkufcdkufodrf;,lcJhonfudk owd&-uyg? ,QKtcsdef wGif xdkuJhodk‹aomtjzpftysuftwGuf rnfr#&,fp&maumif;ygoenf;? ydkrdk,Ofaus;aom aumhauqyfvlrsdK;rsm;u twGif;Y Avmewˆdtacgif;om&Sdaom wl&uDEdkifiH.touf quf vuf&Sifoefa&;twGuf &kef;uefjcif;tjzpf wdkufcdkufodrf;,lvdkuf&rnf? TurBmavmu wcGifvkH;wGif aemifvmrnfhwdkawmif;aomtcsdeftwGif;/ tqifhjrifhaomvlrsdK;rsm;u/ ra& rwGufEdkifavmufonfh edrfhusaomvlrsdK;rsm;udk z,f&Sm;ypfvdkufEdkifawmhrnf?24

41

Page 42: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

T'g0if. t"dy`g,fuif;rJhonfhtqdkonf tdkwdkreftifyg,mudk zsufqD;ypf&ef jAdwdef EdkifiHtwGuf 0g'jzef‹axmufcHcsuf vufeufjzpfcJh.? trSefrSmvnf; xdk0g'jzef‹vuf eufonfvnf; xda&mufcJhayonf? 'g0if. “wl&uDEdkifiHonf r-umrDtwGif; jydKysuf oGm;vdrfhrnf/ Tum; tDAdkvl;&Sif;ed,mryifjzpf.?”[laom pum;vkH;wdk‹onf/ jAdwdefEdkif iHtwGif; wl&uDvlrsdK;rkef;wD;a&; 0g'jzef‹r+twGuf olwdk‹tajymt&odyH`enf;usaom axmufcHcsufjzpfcJhayonf?

jAdwdefEdkifiH. 'g0ifa[mudef;udkvufawG‹usifhokH;vdkufjcif;onf tajccHtm;jzifh yxrurBmppfwGif taumiftxnfpaz:cJhonf? xdkurBmppf-uD;onf 1914 ckESpfwGif pwifcJhI/ *smr%D/ -op-wD;,m=[efa*&Dwdk‹uwpfzuf/ r[mrdwfjzpfonfh jAdwdefEdkifiH/ jyifopf ESifh &k&Sm;EdkifiHwdk‹uwpfzuf yËdyuQjzpfaomppfyGJjzpfonf? odk‹aomfvnf;/ xdkppf yGJ-uD;.t"du&nf&G,fcsufrSm/ tdkwdkreftifyg,mudk tjcrf;jcrf;cGJypf&efwGufudef; csxm; jcif;jzpfayonf?

jAdwdefu tdkwdkreftifyg,mudk ppfrsufESmESpfzufrS pwifwdkufcdkufcJhavonf? yxrppfrsufESmrSm ta&SŒtv,fydkif;a'o tdkwdkreftifyg,mjzpfonfh ygvufpwdkif;ESifh tD&ufe,fajrbufrS pwifwdkufcdkufavonf? 'kwd,rSm *gvDydkvDppfrsufESmjzpfonf? *gvDydkvDppfrsufESmonf yxrurBmppfrS t-uD;us,fqkH; aoG;tdkifcJhaomppfyGJjzpfav onf? wl&uDppfwyfonf umeufumave,f *gvDydkvDwdkufyGJwGif jAdwdo# ppfwyfudk cHwdkufcJh&m/ ppfom;aygif; 250000 txdtoufqkH;±+H;cJhavonf? jAdwdo#uvnf; jAdwdo#tdEdN,ppfwyfESifh -opaw;vsESifh e,l;ZDvefEdkifiHrsm;rS wdkif;&if;om;ppfom;rsm; udk pkaqmif;zGJ‹pnf;xm;aom tefZufppfwyfrsm;udk ydk‹I wdkufcJh.? xdkppfom;rsm;udkrl tom;jzLvlrsdK;rsm;r[kwfojzifh jAdwdo#taejzifh tom;jzLppfom;rsm;xuf tqifhedrfh aomvlrsdK;rsm;tjzpf owfrSwfxm;onf?

'g0if. wl&uDvlrsdK;rsm;tay: &ufpufpGmt-urf;zufvdkonfha-uG;ausmfoHonf yxrurBmppfjyD;onfhaemufwGifyif [def;usefaeao;onf? ,QKacwfOa&mywdkufwGif wl&uDvlrsdK;rsm;tm; wdkufcdkuf-uonfh eDtdkemZDtzGJ‹u 'g0if.t"dy`g,f uif;rJhonfh wl&uDEdkifiHtay:rkef;wD;r+udk tajccHrltjzpf cH,lae-uqJjzpfonf? wl&uDvlrsdK;rsm;udk &efoltjzpf rkef;wD;onfh0g'jzef‹r+rsm;udk tifwmeufpmrsufESmrsm;wGif awG‹jrifEdkifyg ao;onf? (aoG;acsmif;pD;apaom 'g0ifESifh[pfwvmwdk‹t-um;r[mrdwf tcef;wGif t ao;pdwfzwf±+yg?)

42

Page 43: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tar&duefEdkifiHrS vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'ESifh vlr+a&;'g0if0g' vlr+a&;'g0if0g'onf/ jAdwdefEdkifiHwGifomr[kwfbJ tjcm;EdkifiHawGrSmvnf; vl rsdK;cGJjcm;a&;0g'Drsm;ESifh e,fcsJŒorm;rsm;udk taxmuftuljyKayonf? xdk‹a-umifh w urBmvkH;odk‹ tvGefvsifjrefpGm ysHŒESH‹oGm;cJh.? xdkoDtdk&Dudk vufcHudk;uG,folrsm;. acgif;aqmifwpfOD;rSm tar&duefEdkifiHorw oDtdk'dk &l;pAJhjzpfayonf? &l;pAJhonf/ tar&duef wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;udk/ jyefvnfae&mcsxm;a&;tpDtpOftrnfjzifh/ rsdK; jzKwftpDtpOfudk yxrOD;qkH;usifhokH;oljzpfayonf? “taemufzufe,frsm;udk atmifEdkif jcif;” (The Winning of the West) pmtkyfwGif/ &l;pAJhu vltkyfvdkufowfjzwfjcif; tawG;tac:udk wnfaqmufcJhavonf? xdkpmtkyfwGif/ tif'D,ef(tar&duwdkuf wdkif; &if;om;rsm;)udk tjyD;ydkifvlrsdK;jzKwfypf&efta-umif;onf rvGJra&Smifomaomta-umif; wpf&yfjzpf.25[k a&;om;xm;.? xdkwdkif;&if;om;rsm;udk acwfaemufusaom owW0g rsdK;pkwpfcktjzpf olutqdkjyKEdkifatmif 'g0if0g'u usm;cHay;xm;ayonf?

&l;pAJhu -udKwifwGufxm;onfhtwdkif;/ xdktar&duefwdkif;&if;om;rsm;ESifh csKyfqdk xm;cJhaom pmcsKyfrsm;udk wpfckwpfavr#yif tav;xm;*&kpdkufaep&mrvdkawmhacs? ,if;onfvnf; “acwfaemufusaomvlrsdK;”[laomtawG;tac:u ay;tyfonfh rSm; ,Gif;aomw&m;0ifjzpfapjcif;a-umifhjzpfayonf? 1871 ckESpfwGif tar&duefuGef*&uf u tar&duefwdkif;&if;om;rsm;ESifh csKyfqdkcJhaom pmcsKyftm;vkH;udk zsufodrf;ypfjyD;/ olwdk‹udk aorif;e,fajrodk‹ aorif;udkapmifhqdkif;&ef ydk‹vdkuf&efqkH;jzwfcsufcsavonf? wpfbufu ‚if;wdkif;&if;om;rsm;udk vlom;tjzpfvufcHjcif;r&Sdygu/ olwdk‹ESifh csKyfqdk xm;aom pmcsKyfwdk‹onfvnf; rnfodk‹w&m;0ifawmhrnfenf;?

&l;pAJhu xdkvlrsdK;a&;ppfonf/ t*Fvdyfpum;ajymaomvlrsdK;(t*Fvdk=qufZefvl rsdK;)rsm;wurBmvkH;ysHŒESH‹jcif;. tjrifhrm;qkH;atmifjrifr+jzpfonf[k wifoGif;cJh.?26

xdkt*Fvdk=qufZefvlrsdK;a&;tqdkudk yxrOD;qkH;axmufcHolrSm tar&duefvlrsdK; tDAdkvl;&Sif;orm;w&m;"rRq&m *sdKqD,m pxa&mif;jzpfI ‚if;tawG;tac:udk wdkuf&dkuf tokH;jyKcJh.? oluatmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?

xdktcsdefwGifrlum;/ urBm-uD;onf ordkif;wGif u¾opfodk‹a&muf&Sdrnf jzpf.? ,if; u¾onf vlrsdK;a&;jydKifqdkifr+wGif/ t*FvdkqufZefvlrsdK;rsm;udkom a&G;cs,fvdkufjcif;yif jzpf .? Ttiftm;-uD;aomvlrsdK;onf rufpDudktxdvnf;aumif;/ tar&dutv,fydkif;rS awmiftar&dutxdvnf;aumif;/ yifv,fork'N&mtwGif;&Sdu|ef;-uD;u|ef;i,frStp tmz&d uwdkufvGefI jyef‹yGm;a&mufoGm;-uvdrfhrnf[k a[mudef;xkwfxm;yg&ap? TaemufqkH; tajzonf/ “toifhawmfqkH;vufa&G;pif.&Sifoefa&;”r[kwf[k rnfolu oHo,±SdOD; rnfenf;?27

vlr+a&;'g0if0g'udk olwdk‹.vkyf&yfrsm; w&m;0ifjzpfonf[k ta-umif;jy&eft wGuf a&S;OD;pGmtokH;csolwdk‹rSm/ vlrJrsm;. &efolrsm;jzpfayonf? vljzLrsm;onf tqifhtjrifhqkH;jzpfI vlrJrsm;onf urBmOD;vleD;eD;tqifhtedrfhqkH;jzpfonf[k owfrSwf aom olwdk‹.vlrsdK;cGJjcm;a&;tawG;tac:onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk csufcsif;yif tm;& 0rf;ompGm vufcHaxG;ydkufvdkufayonf?28

TtawG;tac:t& vlrJrsm;onf vlom;r[kwf-uacs? 1962 ckESpfxkwf vlrsdK; rsm;.tp (The Origin of Race) pmtkyfwGif vlodrsm;aom tDAdkvl;&Sif;0g'DvlrsdK;cGJjcm; a&;orm; umvufwGefuGef;u vljzLESifhvlrJrsm;onf [dkrdktD&ufwyfpfvufxufwGif ESpf

43

Page 44: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rsdK;cGJxGufvmcJhaom uGJjym;onfhrsdK;pdwfrsm;jzpfonf[k a&;xm;.? uGef;.tqdkt& vljzLrsm;onf xdkuJhodk‹cGJxGufvmonfhtcsdefrSpI tDAdkvl;&Sif;ydkrdkajymif;vJvmcJh-uonf [l.? vlrJrsm;tm; cGJjcm;onfhpdwf"gwfudk axmufcHtm;ay;onfhtkyfpku TodyH`enf; usonf[lonfh &Sif;vif;csufudk tcsdefumv-umjrifhpGmtokH;cscJh-uavonf?

tar&duefEdkifiH orw&l;pAJhu ola&;om;aom The Winning of the West pmtkyfwGif/ vlrsdK;cGJjcm; a&;t& tkyfpkvdkufowfjzwfr+udk pwif tajccHwnfaqmufI aemif wGif vufawG‹usifhokH;cJh.?

vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'udk axmufcH tm;ay;aomoDtdk&D&Sdaejcif;a-umifh tar&d uefEdkifiHwGif vlrsdK;cGJjcm;a&; -uD;xGm;vm cJhavonf? vlrsdK;cGJjcm;a&;udk qef‹usifcJh onfh W.E. Dubois u/ “ESpfq,f&mpkESpf .jy\emonf vlrsdK;tom;ta&mifcGJjcm; r+jy\emjzpfonf?”[ka&;om;cJh.? u|ef pepfudkzsufodrf;jcif;wpfckwnf;u vljzL ESifhvlrJrsm;t-um; nDtpfudkpdwf"gwfjzpf ay:vmap&ef rvkHavmufacs? wdkawmif; onfhtcsdeftwGif; csrSwfcJhaom cGJjcm;r+u

Oya't& u|Ekfyfwdk‹. acwfrSmvnf; xdk odk‹aomjyKrlcsufrsm;twGufta-umif; jycsufaumif;wpfck jzpfaeao;onf?30

19&mpkESpfukefydkif;ESifh 20&mpkESpfOD;ydkif;wGif tar&duefEdkifiHY vljzLrsm;u vlrJrsm;udk &uf puf-urf;-uKwfpGm zdESdyfcJh-u.? Oya'ESifh vufawG‹usifhokH;r+rsm;u vlrJrsm;udk vlom; tjzpfrowfrSwf-ua-umif; az:jyaeayonf? vljzLrsm;u -uG,f0csrf;omaomb0wGif &Sdae -uaomfvnf; vlrJrsm;rSm vlrqefavmuf atmif jyKusifhjcif;udk cHcJh-u&.?

44

Page 45: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tar&duefEdkifiHwGif yxrOD;qkH;jyXmef;aom "Jim Crow Laws" (Jim Crow qdk aom pum;vkH;rSm vlrJwdk‹udk ESdrfaompum;wpfvkH;jzpfonf?) Oya'onf ,ae‹u|Efkyf wdk‹.acwfwdkifatmif &Sdaeao;onf? vlrJrsm;udk vlom;uJhodk‹rqufqH-uacs? olwdk‹ udk tjrJwef;&GH&Smrkef;wD;-uonfhtjyif/ ae&mwumwGif txifao;-uonf? xdkuJhodk‹ jzpfjcif;onf yk*~dKvftcsdKŒ.vkyf&yfomr[kwfay? tar&duefEdkifiH.Oya't& jyXmef; xm;aomtjyKtrljzpfayonf? wufeufpDjynfe,fY 1875=ckESpfwGif rD;&xm;ESifh "gwf &xm;rsm;wGif vlrsdK;cGJjcm;a&;Oya'udk yxrOD;qkH;jyXmef;vdkufonfESifh wjydKifwnf; awmifydkif;e,frsm;tm;vkH;wGif rD;&xm;rsm;Y vlrsdK;t&cJGjcm;owfrSwfjcif;jyKvkyf-uav onf? “vljzLrsm;om”[laomqdkif;bkwfum;csyfrsm;/ “vlrJrsm;twGuf”[laomqdkif; bkwfum;csyfrsm;/ ae&mwumwdkif; awG‹jrif&avonf? ‚if;wdk‹tm;vkH;rSm eudk&SdaejyD; jzpfaom tajctaeudk Oya't& w&m;0ifatmif jyKvkyfjcif;omv#if jzpfayonf? Oy a't& vljzLvlrJcGJjcm;&efrSm aq;&kH/ tusOf;axmifESifh ocsõKif;rsm;wGif rvkyfrae& udpP jzpfonf? odk‹aomfvnf;/ vufawG‹wGif/ a[mfw,f/ Zmwf&kH/ pmzwfcef;/ "gwfavScg;ESifh bk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;wGifvnf; usifhokH;-u.? ausmif;rsm;wGif xdkuJhodk‹ tom;ta&mif cGJjcm;r+a-umifh trsm;qkH;xdcdkufepfemr+cHpm;&ayonf? ‚if;onf vlrJrsm;twGuf txd cdkufqkH;tcsufjzpfI/ olwdk‹. ,Ofaus;r+zGHŒjzdK;a&;twGuf t-uD;qkH;aom t[ef‹twm; jzpfaeayonf?

45

Page 46: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vlrsdK;a&;cGJjcm;r+pwifuwnf;upI t"du&k%f;ajrmufjrm;pGm vdkufvmawmh onf? vlrJrsm;udk vltkyfjzifh w&m;vufv$wfowfjzwfr+rsm; ae‹csif;ncsif;wdk;vmav onf? 1890 ckESpfrS 1901 ESpftxd vlrJOD;a&aygif; 1300cef‹ w&m;vufv$wftowf cH&onf? xdk‹a-umifh jynfe,ftajrmuftjrm;wGif vlrJrsm; x-uGykefuefavonf?

TumvtwGif;Y vlrsdK;a&;tawG;tac:ESifh oDtdk&Drsm;jzifh jynfheufvsuf&Sd.? r-umrD/ tar&duwdkufopfodk‹ xdef;odrf;jcif;uif;rJhaom vl0ifr+udk umuG,f&ef[k , r,f&SmI tm&fbDbif;.OD;acgif;cGHwdkif;wmenf;jzpfaom tar&duefvlrsdK;a&;qefonfh ZD0aA'ay:aygufcJhjyefonf? Tonfvnf; tar&duefwdk‹. vlrsdK;cGJjcm;a&;vkyf&yfwGif xl;jcm;csufwpfckjzpfayonf? 1916 ckESpfxkwf r,f'Dqef *&ef‹. The Passing of the Great Race pmtkyfwGif vlrsdK;ESpfrsdK;pyf,Sufaygif;pyfjcif;jzifh eudktqifhedrfhaeaomvl rsdK;xuftqifhedrfhaomvlrsdK;wpfrsdK; xyfay:vmvdrfhrnf[k a&;om;xm;onf? ol‹tae ESifh rwlaomvlrsdK;csif; vufxyfjcif;udk Oya't& wm;jrpfapvdkjcif;jzpfonf?31

tar&duefEdkifiHwGif/ vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'onf 'g0ifray:rDuwnf;u &SdjyD;om; jzpfonf? odk‹aomfvnf;/ txufu u|Efkyfwdk‹az:jycJhjyD;onfhtwdkif;/ 'g0if0g'onf 19 &mpkESpf'kwd,ydkif;wGif vlrsdK;cGJjcm;a&;tjrifESifh ay:vDpDrsm;udk axmufcHtm;ay;a-umif; xif&Sm;ayonf? Oyrm/ Ttcef;wGifaz:jyonfh vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'Drsm;u olwdk‹.t jrifudk a&SŒwef;wifwdkif; 'g0if0g'udk 0g'jzef‹a-uG;ausmfoHtjzpf tokH;jyK-uonf? 'g 0ifrwdkifrDacwfrsm;wGif &ufpuf-urf;-uKwfonf[k,lqcJhaom tawG;tac:rsm;onf/ ,cktcsdefwGif obm0w&m;omv#ifjzpfonf[k vufcH-uavjyD?

'g0if0g'Dwdk‹. vlrqefaom ay:vDpDrsm; tabmf&D*sif;vlrsdK;rsm;udk rsdK;okOf;owfjzwfjcif;

-opaw;vsEdkifiHrS wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;udk tabmf&D*sif;[kac:-uonf? T vlrsdK;rsm;onf -opaw;vswdkufwGif ESpfaygif;axmifESifhcsDI aexdkifcJh-uolrsm;jzpfonf? olwdk‹onf Oa&mywdkufom;rsm; -opaw;vswdkufodk‹ 0ifa&muftajccsaexdkifuwnf;u pI urBmhordkif;wGif t-uD;us,fqkH;aom vlrsKd;a&;okwfoifowfjzwfjcif;cHcJh-u&.? xdkowfjzwfr+-uD;. tajccHtawG;tac:rSm 'g0if0g'jzpfayonf? TvlrsdK;wdk‹cHpm;cJh& onfh &ufpuf-urf;-uKwfr+.t"duta-umif;&if;rSm/ 'g0if0g'DtawG;tac:&Sifwdk‹. tabmf&D*sif;vlrsdK;rsm;tay:&Sdonfh tjrifa-umifhjzpfonf?

1870 ckESpfwGif vef'efrEk\aA'&DjAL;rS rEk\aA'ynm&Sif rufpfrlv†monf vlom;rsm;udk trsdK;tpm;aygif; ckepfrsdK;cGJxm;avonf? tabmf&D*sif;vlrsdK;rsm;udk atmufqkH;wGifxm;I/ vljzLrsm;jzpfaom tm&d,efvlrsdK;rsm;udk xdyfqkH;wGif xm;onf? 1876 ckESpfwGif trnfausmf-um;aom vlr+a&;'g0if0g'Du atmufygtwdkif; qdkxm;ay onf?

tiftm;t-uD;qkH;vufa&G;piftrsdK;. qufvuftouf&SifEdkifjcif;[lonf tiftm;-uD;ol u w&m;onf[kqdkvdkonf? xdk‹a-umifh u|Ekfyfwdk‹onf -opaw;vsvlrsdK;rsm;ESifh armf&DvlrsdK; rsm;udkvlrsdK;okOf;atmif oem;-uifemjcif;uif;rJhpGm owfjzwfokwfoifjcif;onf vGJa&SmifI r&aom obm0w&m;udk wdkifwnfjznfhpGufae-ujcif;om jzpfayonf?32

1890 ckESpfwGif/ wyfprmeD,mjynfe,f &kd,,fvfqdkqdkifwD. 'kwd,OuUXjzpfol *sdrf;pfbm;em'fu “rsdK;jzKwfjcif;onf tdAdkvl;&Sif;ed,mr. &Sif;jyp&mrvdkaom trSefw

46

Page 47: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&m;jzpfI oifhavsmfawmifhwif;qkH;vufa&G;pOfjzpfol. qufvuf&Sifoefa&;jzpfonf?” [k a&;om;cJh.? xdk‹a-umifh/ ol‹taejzifh/ xdkuJhodk‹-opaw;vswdkuf tabmf&D*sif;rsm;udk owfjzwfqkH;±+H;aponfh &mZ0wfr+twGuf “tjypfwifcHxdkufaom vpfvsL±+kjcif;r[kwf” [kta-umif;jycJhavonf?33

Todk‹aom 'g0if u pwifysdK;axmifcJhaom vlrqefonfh&ufpuf-urf; -uKwfonfh vlrsdK;cGJjcm;a&; a-umifh/ a-umufrufzG,f aumif;onfh tabmf&D*sif; rsdK;jzwfa&; pwifcJhjcif;jzpf ayonf? tabmf&D*sif; OD;

acgif;cGHrsm;udk rD;&xm;bl wm&kHwHcg;rsm;Y qGJcsdwfjy oxm;-uavonf? -op aw;vswdkufwpfcGifvkH; ae &mwumwGif tabmf&D*sif; rsm;tajccsaexdkifaom &yf &Gmrsm;onf xdkodk‹aom&uf pufpGmowfjzwfr+a-umifh ESpfaygif;50twGif; aysmuf uG,foGm;cJhavonf?34

tabmf&D*sif;rsm;udk rsdK;jzKwfowfjzwfjcif; tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹onf -op awvswdkuf wdkif;&if;om;t abmf&D*sif;wdk‹udk vlom;t jzpf tjynfht0zGH‹jzdK;jcif;r&Sd ao;aom owW0grsm;jzpf onf[kqdkI owfjzwfcJh-u .?

tabmf&D*sif;wdk‹udk &nf&G,faomay:vDpDrsm;onf/ rsdK;jzKwfowfjzwfjcif;jzifhom rjyD;ao;acs? tabmf&D*sif;vlOD;a&aygif;tajrmuftjrm;udk wd&pm>efuJhodk‹ odyH`ynmprf; oyfr+twGuf tokH;jyKcJh-u.? 0g±Sifwef'DpDrS prpfqdkeD,HtifpwD-uL;onf urBmay:&Sd

47

Page 48: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vlrsdK;aygif;pkH. &kyftavmif;aygif; 15,000 ±Sd.? jAdwdo#jywdkuftwGuf/ wd&pm>ef (arsmuf0H)rsm;ESifh vlom;rsm;t-um;wGif “aysmufaeaomtquf”udk &SmazG&eftwGuf -opaw;vstabmf&D*sif;aygif; 10000udk oabFmjzifh wifydk‹cJh-uonf?

jywdkufrsm;onf/ t&kd;pkrsm;udkom pdwf0ifpm;onfr[kwf? tabm&D*sif;wdk‹. OD;aESmufudkvnf; "gwfcGJcef;prf;oyf&eftwGuf aps;aumif;aumif;jzifh a&mif;cscJh-u.? -opaw;vswdkufwdkif;&if;om;tabmf&D*sif;wdk‹udk odyH`prf;oyfcsuftwGuf "gwfcGJcef; wGif owfjzwf-ua-umif;vnf; oufaotaxmuftxm;&Sdayonf? atmufygtcsuf rsm;u xdkodk‹aom&ufpuf-urf;-uKwfr+twGuf oufaoom"ursm; jzpfayonf?

1866 ckESpfwGif/ uGif;pvifjynfe,f bdk;0if;jrdKŒawmf0efu/ oludk,fwdkif tabmf&D*sif;rsm;udk 1865 ckESpfwkef;u odyH`prf;oyfcsuftwGuf olrnfuJhodk‹ taygiftvufrsm; wpfppDzsufcJh ykHudk olaocgeD;wGif uGufuGufuGif;uGif;jrifEdkifavmufatmif &Sif;jycJhavonf?

1874 ckESpfrSpI ESpfaygif;20 txd qpf'eDjrKdŒ&Sd -opaw;vsjywdkufr+;tjzpf tr+xrf;cJhaom tuf'Gwf&rfaqonf xdkvkyfief;wGif trsm;qkH;yg0ifcJholjzpfonf? olonf jywdkuftdyf aqmifpmtkyfudk &dkufxkwf&mY/ tabmf&D*sif;rsm;ta-umif;ESifh ywfoufaomtcef;wGif “-o paw;vs wd&pm>efrsm;”[laom acgif;pOfwyfxm;avonf? ocsdKif;rsm;wGif t&dk;pktwGuf tavmif;rsm;udk cdk;,lenf;rsm;tjyif/ “odyH`prf;oyfcef;twGuf” vwfvwfqwfqwf ypf owfI&,laom tabmf&D*sif;tavmif;&Sd usnfpH'%f&mudk rnfuJhodk‹ydwf&rnfhenf;udkyg a&;om;xm;ayonf?

*smrefvlrsdK;tDAdkvl;&Sif;0g'D (vlrJwdk‹.aorif;wrefewforD;[ktrnf&aom)trmvD 'D ,ufx&pfonf/ jywdkufrsm;wGif &kyfvkH;oGif;jyoxm;&ef tabmf&D*sif;rsm;udk ypfowfay; &ef -opaw;vsblwm&kHydkif&Sifrsm;udk iSm;&ef;cJhavonf? r-umrD olrtm; -opaw;vsEdkifiH rS ESifxkwfjcif;cH&aomfvnf;/ tenf;qkH; oltvdk&Sdaom"gwfcGJcef;erlemwpfck olESifhtyg,l oGm;EdkifcJhavonf?

e,l;aqmufa0;jynfe,frS omoemjyKwpfOD;u/ jrif;pD;ykvdwfrsm;u tabmf&D*sif;vlrsdK; a,mufsm; rdef;r cav;rsm;tygt0if tajrmuftjrm;udk vdkufvHypfowfonfudk awG‹&SdI t vGefxdwfvef‹oGm;cJhavonf? OD;acgif;tvkH; 40 udktdk;-uD;wGif xnfhjyKwfI taumif;qkH; 10 vkH;udka&G;,lum aocsmpGmxkyfI EdkifiHjcm;odk‹ ydk‹-uonf?35

tabmf&D*sif;rsm;udk rsdK;jzKwfonfhvkyf&yfonf 20 &mpkESpfwGif qufvufaqmif &Guf-uonf? rsdK;jzKwfenf;rsdK;pkHtokH;jyK-uonfhteuf/ wpfenf;rSm tabmf&D*sif;cav; rsm;udk olwdk‹.rdbrsm;vufxJrS vk,ljcif;jzpfonf? 1997 ckESpf {jyDv 28&ufae‹xkwf zDvm'JvfzD;,m;ae‹pOfowif;pmwGif tmvifaomef[D;vfa&;om;aom owif;aqmif; yg;wpfyk'fygcJh.?

tabmf&D*sif;tdrfaxmifpkuzrf;qD;jcif;udk tao;pdwfjyefajymjyonf atyDowif;/ = /-opaw;vsEdkifiH taemufajrmufydkif;oJuEWm&wGif aexdkif-uaom tabmf&D*sif;wdk‹onf/ olwdk‹.cav;rsm;udk rD;aoG;r+ef‹jzifh wpfudk,fvkH;vdrf;xm;I tpdk;& vlr+zlvkHa&;t&m&Sdrsm;u zrf;qD;oGm;jcif;rS vGwfajrmuf&ef vkHjcKHonfhae&mrsm;Y0Sufxm;-u onf? “vlr+zlvkHa&;vkyfom;rsm;u awG‹wJhae&mrSm zrf;vdkuf-uw,f?”[k tzrf;cH&aom cav;wpfa,mufu aemifESpfaygif;rsm;pGm-umjrihfjyD;aemufwGif jyefvnfajymjy.? “u|Ekfyf wdk‹&JhrdbaqGrsdK;wdk‹u/ rD;aoG;awGvdrf;jyD; 0Sufxm;avh&Sd-uw,f?” [kajymjyayonf?

i,f&G,fpOfb0wGif tcdk;cHcJh&aom EGm;arG;jrLa&;jcHtvkyform;wpfa,mufu/ “us aemhudk rlvmblvfvmudk ac:oGm;-uw,f? usaemfwdk‹tm;vkH; touf 5ESpf 6ESpfavmufbJ

48

Page 49: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&Sd-uao;w,f?”[k jyefajymjyonf? ol‹tjzpfrSm/ “tcdk;cHcJh-u&aomvl‹oufwef;”pkHprf;a&; tpDtpOft&/ -opaw;vs vl‹tcGifhta&;ESifhwef;wlcGifhaumfrD&Sifu -um;emcJh&onfha-u uGJbG,ftjzpftysufaygif; axmifaygi;frsm;pGmteufrS wpfckomjzpfayonf? 1920 ckESpfrS pI 1970 ckESpftxd tabmf&D*sif;cav;aygif; 100000 ausmf olwdk‹.rdbrsm; vufxJrS cdk;,lvk,ljcif;cHcJh-u&onf? tom;ta&mif azsmhonfhcav;rsm;udk vljzLtdrfaxmifpkrsm; odk‹arG;pm;&eftyfESH-uI/ tom;rJaomcav;rsm;udkrl rdbrJha*[mwGif xm;-uonf?36

,QKtcsdefwGifyif/ aumfrD&Sif. “olwdk‹udk tdrfodk‹jyefac:vmcJhjcif;”[laomtpD&if cHpmwGif/ oufaocHolwdk‹u rdrdwdk‹. trnf&if;udkaz:rjy0ef‹avmufatmif/ em-unf; r+u &Sdaeao;onf? ukvor*~.owfrSwfcsuft&/ tpdk;&tm%mydkifwdk‹.vkyf&yf onf/ vlrsdK;jzKwfpDrHudef;tqifh&Sdonf[k aumfrD&Sifuqdkonf? xdktwif;zrf;,lcdk;0Suf jcif;cH&aomcav;rsm;twGuf oufqdkifolwdk‹u avsmfa-u;aiGrsm; ay;aqmifEdkif&ef ckH&kH; tzGJ‹ zGJ‹pnf;I ppfaq;&ef aumfrD&Sifuawmif;qdkaomfvnf;/ tpdk;&u jiif;y,fxm;ay onf?

u|Efkyfwdk‹odcJh-ujyD;onfhtwdkif;/ xdkuJhodk‹aom vlrqefonfhvkyf&yfrsm;/ tkyfpk vdkufowfjzwfr+rsm;/ &ufpufr+/ &dkif;pdkif;r+ESifh rsdK;jzKwfr+rsm;udk 'g0if0g'pmwrf;rsm;u “obm0.a&G;cs,fr+”/ “touf&Sifjcif;twGuf wdkufcdkufr+”ESifh “toifhawmfqkH; vufa&G;pOf. &Sifoefr+twGuf”ponfhtqdkrsm;jzifh w&m;0ifjyKay;xm;onf?

,if;uJhodk‹ -opawvswdkuf wdkif;&if;om;rsm; cHpm;cJhcHpm;ae-u&aom ysufpD; jcif;ab;'kuQtaygif;wdk‹onf/ 'g0if0g'u wurBmvkH;odk‹,laqmifvmaom ysufpD;,dk ,Gif;jcif;ab;'kuQtaygif;. tenf;i,faom tydkif;r#om±Sdaeao;onf?

tdkwmbif*g 'g0ifu ola&;aom rsdK;pkrsm;pwifay:aygufjcif; pmtkyfwGif/ vlom;rsm;onf arsmufrsm;rSqif;oufzGH‹jzdK;vmonf[k wifjyonfhae‹rSpI/ xdkZmwfvrf;udk axmufcH rnfh ausmufjzpf&kyf-uGif;udk &SmazGonfhvkyfief;onfvnf; pwifcJhavonf? odk‹aomf vnf; tDAdkvl;&Sif;0g'DtcsdKŒu ausmufjzpf&kyf-uGif;omr[kwfbJ “arsmufwpf0uf vlwpf 0uf”owW0grsm;onfvnf;/ urBmhae&ma'otajrmuftjrm;wGif toufxif&Sm;&SdaeOD; rnf[k ,kH-unf-u.? 20 &mpkESpftpOD;ydkif;wGif “-um;wGifaysmufaeaomtquft pyf”udk &SmazGjcif;u ajrmufjrm;pGmaom ±kdif;pdkif;onfh vkyf&yfrsm;. ta-umif;&if; jzpfcJhayonf? ‚if;wdk‹teuf ypf*rDvlrsdK; tdkwmbif*g. Zmwfvrf;onf wpfcktyg t0ifjzpf.?

tdkwmbif*gudk 1904 ckESpfwGif qJjrL&,f Agemac:aom tDAdkvl;&Sif;0g'D okawoeynm±SifwpfOD;u uGef*dkEkdifiHwGif zrf; qD;cJhjcif;jzpfonf? Ttmz&duwdkif;&if;om;.trnf tdkwmbif *gonf olwdk‹.pum;t& “rdwfaqG”[laomt"dy`g,f&I/ cav; ESpfa,muf&Sdaom tdrfaxmifonfwpfa,mufjzpf.? odk‹aomf vnf; ol‹udkwd&pm>efrsm;uJhodk‹ avSmifcsdKifhwGif;Y oH-udK;ESifhcsnf xm;um tar&duefEdkifiHodk‹ydk‹vdkufonf? tar&duefEdkifiHodk‹ a&mufaomtcg/ tDAdkvl;&Sif;odyH`ynm&Sifwdk‹u pdef‹vl0pfurBmhjyyGJ wGif “vlom;rsm;ESifh teD;qkH;tquftpyf”tjzpf jyoxm;onf? xdk‹aemuf ESpfESpf-umaomtcg e,l;a,mufjrdKŒ&Sdb&Gef‹Zl;ac: wd&

tdkwmbif*g

49

Page 50: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

pm>ef&kHwGif csifyefZDarsmuf tenf;i,ftjyif/ 'dkifemac:a*:&Dvmarsmuf0HESifh 'dk[eftrnf &Sd O&efOwefarsmuf0Hwdk‹ESifhtwl/ “vlom;wdk‹. a&S;tusqkH;bdk;ab;owW0grsm;”tjzpf jyoxm;avonf? tDAdkvl;&Sif;0g'D wd&pm>ef&kHn$ef-um;a&;rSL; a'gufwm0DvD,H wDa[mf eDa';u xdkodk‹aom “aysmufuG,faeonfhtquftpyf”udk ydkifqdkifxm;cGifh&&Sdjcif;twGuf vGefpGm*k%f,lrda-umif; ESpfaygif;rsm;pGm ajymusef&pfcJhavonf? xdkwd&pm>ef&kHa&muf vlxkuvnf; tdkwmbif*gudk wd&pm>efwpfaumiftjzpf qufqHcJh-uavonf?

xdktcsdefuxkwfa0cJhaom e,l;a,mufwdkif;rf owif;pmwGif wd&pm>ef&kHodk‹vm a&mufvnfywfonfhvlwdk‹. qufqHykHudk az:jyxm;avonf?

wd&pm>ef&kHodk‹ we*FaEGae‹wGif vlaygif; 40000 oGm;a&mufvnfywf-uonf? cav;vl-uD; rdef;ra,mufsm;tm;vkH;vdkvdkyif/ arsmuf&kHrSZmwfvdkufudk -unfh-uonf? xdkZmwfvdkufrSm tmz&duwdkufrS vl&kdif;wpfaumifjzpf.? uGif;jyifwGif waeukef atmfvdkuf[pfvdkufESifh 0dkif;vdkuf-uonf? wcsdKŒu ol.eH&dk;udk xdk;-unfh-uonf? wcsdKŒu ol‹udk ajcuvdrfydkif;-u onf? tm;vkH;uvnf; 0dkif;&,f-uonf?37

1906 ckESpf pufwifbmv 17 &ufae‹xkwf e,l;a,muf*sme,f u xdkuJhodk‹vkyf jcif;onf tDAdkvl;&Sif;udk oufaojy&eftwGufjzpfaomfvnf; -uD;us,faomrw&m;jcif; ESifh &ufpufjcif;jzpfonf[k atmufygtwdkif; az:jycJhavonf?

Tvlwdk‹onf/ pOf;pm;qifjcifjcif;uif;rJhpGm tmz&duwdkufrS vlykwpfa,mufudk arsmuf avSmifcsdKifhwGif jyoxm;-uonf? olwdk‹.tawG;t& -uD;us,faomtDAdkvl;&Sif; oifcef;pm wpfckudk pGJjrJpGmrSwfom;Edkifapvdk-u[efwlygonf?

odk‹aomfvnf;/ &&SdonfhtajzrSm TvljzLEdkifiHrS oem;-uifemjcif;u&k%mw&m;jzifh -unfh±+ xm;oifhaomfvnf;/ xdkr#avmuf&ufpuf-urf;-uKwfpGm xm;&Sdjcif;onf/ tmz&duwdkuf vlrsdK;rsm;udk apmfum;jcif;om jzpfayonf?===u|Ekfyfwdk‹udk pdwfcHpm;r+&Sdjcif;ESifh 0dnmOfudk ay;xm;aomtiftm;-uD;u zefqif;xm;I uHqdk;ojzifh udk,fcE<mrzHG‹jzdK;onfh vlom;wpfOD;

50

Page 51: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

udk arsmufrsm;ESifhtwl avSmifcsdKifhwGifxnfhxm;jyD; vltrsm;udk jypm;-ujcif;onf tvGef &SufzG,faumif;aom vkyf&yfomv#ifjzpfayonf?38

e,l;a,mufa'vDx&DjAGef;uvnf; tDAdkvl;&Sif;ta-umif;az:jy&eftwGuf tdkwm bif*gudk wd&dpm>ef&kHwGif jy-uonfhta-umif;udk atmufygtwdkif; a&;om;xm;avonf? 'g0if0g'Dwd&pm>ef&kHn$ef-um;a&;rSL;. tifrwefpOf;vJaumuf-upfaomtajzudk ay;cJh avonf?

vGefcJhonfhtygwfwGif e,l;a,mufwd&pm>ef&kHY tmz&duwdkufrS ypf*rDvlrsdK;wpfa,mufudk O&efOwefarsmuf0Hrsm;ESifhtwl avSmifcsdKifhtwGif;xnfhI jyoxm;onfhudpPESifhywfoufI vltawmfrsm;rsm; a0zef-u.? tcsdKŒyk*~dKvfrsm;.tqdkt&/ wd&pm>ef&kHn$ef-um;a&;rSL; atmf ema';u eD*&dk;vlrsdK;rsm;ESifh arsmufrsm;t-um;qufpyfr+udk jyo&efjzpfonf[kqdkonf? a'gufwmatmfema';u ,if;pGyfpGJcsufudk jiif;y,fvdkufonf? “wu,fvdk‹ tJ'Dvlykuav; u avSmifcsdKifhxJrSm&Sdae&if/ ol‹twGuf toufomqkH;tajctaejzpfygw,f?”[k a'gufwm atmfema';uqdk.? “usaemfwdk‹u ol‹udkb,fvdkxm;&r,fqdkwmrodbJjzpfaeygw,f? ol‹udk vrf;ay:rSm v$wfxm;r,fqdk&if b,folurS *&kpdkufjyD;-unfhrSmr[kwfbl;vdk‹awmh b,folurSajymrSmr[kwfbl;vdk‹xifygw,f?” [kqufvufajymygonf?39

tdkwmbif*gudk wd&pm>efwpfaumiftvm;/ a*:&Dvmarsmuf0Hrsm;ESifhtwl avSmif tdrfwGifjyoxm;jcif;onf todkif;t0dkif;tawmfrsm;rsm;udk pdwfrtDrom jzpfapcJh.? tzGJ‹tpnf;cyfrsm;rsm;u tm%mydkifrsm;tm; xdkvkyf&yfudk&yfwef‹&ef awmif;qdkcJh-u onf? olwdk‹.awmif;qdkcsufrsm;wGif/ tdkwmbif*gonf vlom;ppfppfjzpfa-umif;/ ol‹ tm; xdkuJhodk‹vkyfjcif;onf tifrwef&ufpuf-urf;-uKwf&ma&mufa-umif; ponfjzifh az: jy-uavonf? xdkawmif;qdkcsufpmrsm;teuf 1906 ckESpf pufwifbmv 12 &ufae‹ xkwf e,l;a,muf*vkwf owif;pmyg pmwpfapmifrSm atmufygtwdkif;jzpf.?

The Globe t,f'Dwmodk‹/

vl-uD;rif;cifAsm;/= u|Efkyfawmiftmz&duwGif ESpfaygif;ajrmufjrm;pGmaexdkifcJhygonf? xdk‹ a-umifh vlrJeD*&dk;rsm;udkrESpfoufvSyg? odk‹aomfvnf; olwdk‹onfvlom;rsm;jzpfonfudk ,kH -unfygonf? Tr#-uD;us,fvSaomjrdKŒawmf-uD;. tm%mydkifrsm;u Bronx Park rSjrif uGif;jzpfonfh eD*&dk;a,mufsm;uav;wpfa,mufudk arsmufrsm;ESifhtwl jyoxm;jcif;udk cGifh jyKxm;jcif;onf &Sufp&maumif;onf[kxifygonf?

Typf*rDvkyf&yfwpfckvkH;udk pkHprf;ppfaq;oifhygonf?

at tm&f tD

e,l;a,muf/ pufwifbmv 12&ufae‹?40

tdkwmbif*gudk vlom;wpfa,muftjzpfqufqH&ef awmif;qdkaom aemufxyf av#mufv$mwpfapmifonfvnf; atmufygtwdkif;jzpf.?

vlom;ESifharsmufwdk‹udk jyojcif;udk omoemh"rRq&mu uef‹uGufonf?

"rRq&ma'gufwm ruftmomu xdkjyuGufonf ,kwfnHhaomvkyf&yfjzpfonf[k jrif.?

“TjyuGufudk tpDtpOfvkyfolonf ol‹udk,fol xdktmz&duom;.tqifhodk‹edrfhusaponf [k a'gufwmruftmomuajym.? “Tvli,fav;udk wd&pm>eftjzpfjyKvkyfxm;rnfh tpm;/ ol‹udk bk&m;ocifuay;aom tpGrf;tprsm;udk zGH‹jzdK;apatmif pmoifausmif;wGif tyf xm;oifhygonf?”

51

Page 52: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

a'gufwm*Dvfbwfuvnf;/ xdkjyuGufonf a'goxGufp&mjzpfaeojzifh olESifhtwl tjcm; "rRq&mrsm;tm; a'gufruftmomESifhyl;aygif;I ‚if;awmom;vlrJuav;udk arsmufavSmif tdrfrSxkwfI tjcm;ae&mwGifxm;&ef aqmif&Gufrnf[k ajymqdk.?41

tufpuDrdkrsm;ESifh vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'usifhokH;jcif;

1897=ckESpfwGif emrnfausmftmwdwfpuf0dkif;okawoeynm&Sif a&mbwfyD,m&Donf ajrmuf0if&dk; pGef; tufpuDrdkvlrsdK;tcsdKŒudk e,l;a,mufjrdKŒodk‹ac:aqmifvmcJhavonf? xdktkyfpkxJwGif ti,fqkH; rSm rDepftrnf&Sduav;i,fwpfa,mufvnf; ol.zcifESifhtwl ygvmcJh.? olwdk‹udk tar&duef obm0ordkif;jywdkufwGif ESpfaygif;rsm;pGm jyoxm;cJh-uonf? rDepf.zcifrSm emzsm;rusef; jzpfI aoqkH;oGm;&m rDepfrSm tumtuG,fr&Sd e,l;a,mufjrdKŒwGif wpfudk,fwnf;txD;xD;usef&pfcJh&Sm onf? wpfae‹wGif ol‹taz.tavmif;t&dk;pkudk tar&duefobm0ordkif;jywdkufwGif “rsdK;pdwfrsm; .erlemwpfck”tjzpf jyoxm;onfudk awG‹cJhavonf? ol‹zcif.&kyftavmif;t&dk;pkudk jyefawmif; aomfvnf; jywdkuft&m&Sdrsm;u jiif;qefcJhavonf?

rDepf.b0vrf;a-umif;wGif rSwfom;oifhonfhtcsufwpfcsufrSm xdktufpuDrdkwdk‹udk e,l;a,mufjrdKŒ okd‹ac:aqmifvmcJhonfhokawoeynm&Sifjzpfaom a&mbwfyD,m&Donf vlrsdK;cGJjcm;a&;tjrif&Sdol wpfOD;jzpfonfhtcsuf jzpf.? olonf tufpuDrdkwdk‹ESifhtwl aexdkifcJhaomfvnf;/ olwdk‹udk olESifh wef;wlonf[k rxifcJhacs? yD,m&D.tqdkt&/ tufpuDrdkESifh eD*&dk;wdk‹onf tqifhedrfhaom vlrsdK; rsm;jzpfonf[kqdk.? olwdk‹onf usef;rmoefpGrf;I/ Om%fxufjruf-uum olwdk‹.tdrfaxmifpkudk aumif;rGefpGm &SmazGa-uG;arG;Edkif-uaomfvnf;/ vljzLrsm;avmuf raumif;acs? wpfcsdefu olonf atmufygtwdkif; ,kwfrmpGma&;om;cJhbl;.? “u|Ekfyfudk vlawGu = tufpuDrdkrsm;onf urBm-uD; twGuf rnfodk‹tokH;us-uygoenf;[k r-umc%ar;-uygonf? olwdk‹onf pD;yGm;a&;t& bmrSt okH;rus-uyg? aemufxyfwpfcku olwdk‹rSm &nfrSef;csuf[lI r&Sd-uyg? olwdk‹.oufwef;udk ajr acG;twdkif;bJ wefbdk;xm;-uonf? ‚if;onfolwdk‹&JhADZrSvmaom trltusifhawGjzpfygonf?” xdk tufpuDrdk ajcmufa,mufudk e,l;a,mufjrdKŒodk‹ tb,fha-umifhac:aqmifvmcJhoenf;? xdktufpuDrdk wdk‹onfvnf; ol,Qifu pkaqmif;,liifcJhaomt&dk;pkerlemuJhodk‹ rsdK;pkerlemtjzpfac:vmjcif;omjzpf ygvdrfhrnf? odk‹aomfvnf; xdkt&dk;pkrsm;xuf ydkIpdwf0ifpm;zG,faumif;onfrSm olwdk‹. udk,fwGif;Y aoG;pD;aeao;jcif;yifjzpfayonf?

ol‹rSm olod-uGrf;aom tufpuDrdkwdk‹. tavmif;udk pGJvrf;wwfonfhOyg'gef vnf;&Sdao;onf? xdktufuDrdkwdk‹. tavmif;rsm; ocsõKif;xJwGifrykwfodk; ukefrD xkwf,l&Sif;vif;I t&dk;pkrsm;udk e,l;a,mufjrdKŒ jywdkufwGif wefqm qif xm;&ef ,laqmifvmcJh.?

rDepf/ tdkwmbif*gtjyif trnfrod aomtjcm;vlaygif;tajrmuftjrm;wdk‹onfvnf;/ “tqifhedrfhaom” vlom; rsm;udk &SmazGae-uonfh odyH`ynm&Sifwdk‹ . vlrqefaom&ufpuf-urf;-uKwfpGm jyKusifh jcif;udk cHcJh-u&.?

52

Page 53: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

TuJhodk‹vlrqefaomvkyf&yfwdk‹. aemufqkH;tajzrSm/ tdkwmbif*gu ol‹udk,f ol owfaovdkufonfhtjzpfoma&mufcJhavonf? Tae&mwGif vlom;wpfa,muf. toufqkH;±+H;jcif;xuf jy\emydkI-uD;rm;ayonf? Ttjzpftysufonfyif/ 'g0if0g'D wdk‹u &ufpuf-urf;-uKwfI &dkif;pdkif;aomvkyf&yfrsm;udk vufawG‹usifhokH;-ua-umif; xif &Sm;onfh Oyrmwpfckjzpfaeayonf?

vlrsdK;cGJjcm;a&;pdwfaepdwfxm;OmOf qufvuf&Sdaeao;I/

'g0ifxHrStiftm;udk tokH;jyK-uonf?

53

Page 54: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tqifhjrifhjcif;onf aoG;rSrvm/ trltusifhrSvm. vlom;rsm;onf/ wd&pm>efrS wpfqifhjyD;wpfqifh wdk;wufzGH‹jzdK;vmI/ tcsdKŒvlrsdK; rsm;onf wdk;wufzGH‹jzdK;r+ jyD;jynfhpkHum/ tcsdKŒvlrsdK;rsm;rSm wd&pm>efrsm;ESifheD;pyfaeao;o jzifh vl‹ordkif;wGif ysufpD;r+udkom aqmifusOf;ay;onf[k 'g0ifu wifjyxm;avonf? 'g0if.TowfrSwfcsufudk vufcHolwdk‹onf tjcm;vlrsdK;rsm;udk -uifemoem;jcif; uif; rJhum &ufpufpGmzdESdyfEdSrfeif;-uayonf? olwdk‹udk tcufcJqkH;b0wGif aexdkifapI/ rsdK; jzKwfowfjzwfonftxd jyKusifh-uayonf?

&J&ifhaomurBmopfrsm;[kt"dy`g,f&onfh Brave New Worlds pmtkyfudka&;om; ol b&dkif;tJyJvf,m'fu vlrsdK;cGJjcm;a&;wGif udef;atmif;aeonfh &ufpuf-urf;-uKwf aompdwfaepdwfxm;ESifh/ ‚if;rS&&Sdaomtajzrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf[k az:jy xm;.?

vlwdk‹u oifhtm;rnfonfhta-umif;jycsufESifhrqdk/ t,loD;r+jzifhjzpfap/ odyH`enf;jzifhjzpfap/ tqifhydkedrfhaomowW0gjzpfonf[k qkH;jzwfonfESifhwjydKifwnf;/ oifhtay:wGifjyKusifhrnfh &ufpufr+rsm;onf twdkif;twmr&SdbJjzpfvdrfhrnf? xdkodk‹&ufpuf-urf;-uKwfpGmjyKusifh vdkufjcif;udkvnf; tjynfht0w&m;onf[k,lqvdrfhrnf? tb,fha-umifhqdkaomf tjcm;vl om;wpfa,mufudk tqifhedrfhonf[k ,kH-unfjcif;onf xdkoludk raumif;/ tEW&m,f&Sdonf/ odk‹r[kwf tqifhydkjrifhaomowW0gudk tEW&m,fay;vdrfhrnf[k ,lqjcif;xuf tenf;i,f tqifhjrifhjcif;a-umifh jzpfayonf? tcsdKŒaomolwdk‹u xdk‘tqifhedrfhaom’olwdk‹onf vlom; avmuwpfckvkH;. usef;rmoefpGrf;r+ESifhtoufudk tEW&m,fjyKvdrfhrnf[kyif 0g;vkH;&Snf &ef;jcKHIowfrSwf-uayvdrfhrnf? xdk‹aemuf oif;uGyfjcif;/ vufxyfjcif;udk uef‹owfjcif; rsm;jyKvkyfvdrfhrnf? vlom;rsdK;pkudk wdkufcdkufrnfhtEW&m,fESifh tqifhjrifholvlom;wdk‹. *k%foduQmudk umuG,fonf[k ta-umif;jy&if; owfjzwfr+yifvkyf-uvdrfhrnf?42

odk‹aomfvnf;/ vlom;tm;vkH;udk nDwlnDr#zefqif;xm;ayonf? vlwdkif;udk tv†m[ft&Sifjrwf(xm0&bk&m;ocif)u zefqif;xm;onf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf u vlom;rsm;udk zefqif;jcif;ESifhywfoufI Todk‹a-ujimxm;.?

t-uift&Sifjrwfonf rdrdzefqif;awmfrlcJhaomt&m0wˆKwdkif;udk aumif;rGefpGm jyKvkyfzefqif;awmfrlcJh.? ‚if;jyif xdkt&Sifjrwfonf vlom;tm; zefqif;jcif; udk ±$HŒnGefjzifh tpjyKawmfrlcJh.? xdk‹aemuf xdkt&Sifjrwfonf xdkvlom;. tquftEG,fwdk‹udk n‡pfxkwfxm;aom tzdk;rwefaoma&jzifh jyKvkyfzefqif; awmfrlcJh.? xdk‹aemuf xdkt&Sifjrwfonf ‚if;tm; aexm;usepGm jyKvkyfawmf rlI ‚if;(. cE<mudk,ftwGif;)Y rdrdtxHawmfrS toufZD0defudk r+wfoGif;awmfrl cJh.? (pl&mtvfp*sf'[f 32;7=9)?

txufyg tm,ofawmfrsm;twdkif;/ vlom;rsm;onf tv†m[ft&Sifjrwfr+wf oGif;ay;xm;aom toufZD0def0dnmOfudk aqmifxm;-uayonf? vlom;wdkif; vlrsdK;r a&G; pOf;pm;jcif;/ tm&kHcHpm;jcif;/ cspfjcif;/ emusifjcif;udkcHpm;jcif;/ pdwfv+yf&Sm;jcif;/ cspf jcif;arwWmw&m;udk od&Sdjcif;/ oem;-uifem *&k%mw&m;&Sdjcif; ponfwdk‹&Sd.? vlom; wdkif;onf Edkifvdkrif;xufzdESdyfn‡Of;yef;jcif;/ txifao;yrmrxm;jcif;/ tcuftcJ&Sdjcif;/ ponfwdk‹udkvnf; od.? xdk‹a-umifh/ ordkif;wav#mufvkH;wGif tjcm;vlrsdK;rsm;onf wd&pm>efwpf0ufowW0gjzpfonf[k ,kH-unfI wpfOD;OD;avmufudkyif ESdyfpufuvl jyKyg u/ xdkodk‹jyKusifhol/ usL;vGefol/ zdESdyfol/ acgif;ykHjzwfolESifh rrSefruefvkyf-uHxm;aom

54

Page 55: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

oufaoom"ursm;jyI axmufcHtm;ay;olwdk‹onf olwdk‹rodaomfvnf; -uD;us,faom jypfr+i&Judk usL;vGefjcif;yif jzpfayonf?

u|Efkyfwdk‹.acwfwGif/ tjcm;vlrsdK;rsm;ESifhpmv#if ,Ofaus;r+t& acwfaemufus aeao;aom vlrsdK;rsm;vnf;&Sdao;onf? olwdk‹tm;vkH;onf vlom;.t*FgvuQ%mrsm; tm;vkH;jynfhpkHpGm&Sd-u.? odk‹aomfvnf; urBmudkpdk;rdk;aeonfh enf;ynmESifh,Ofaus;r+ydkif; wGif avsmhenf;r+&Sdae-uonf? olwdk‹aexdkifonfht&yfa'. obm0tajctaeESifh &moD Owkt&/ vl‹tzGJ‹tpnf;tawmfrsm;rsm;wdk‹onf usefwdk;wufaomvl‹tzGJ‹tpnf;,Ofaus; r+trsm;pkwdk‹ESifha0;uGmvsuf&Sd-uayonf? odk‹aomfvnf; olwdk‹wpfOD;csif;wGif vlom; wdk‹. t*Fg&yfrsm;/ xkH;wrf;"avhrsm;/ tusifhpm&dwWrsm;ESifh jynfhpkH-uayonf? rorm onfh&nf&G,fcsuf&Sdolrsm;ESifh vlrsdK;cJGjcm;jcif;wGif tjrwfxkwfEdkifr+udk tm;usvufcHol rsm;onf/ 'g0if.oDtdk&Dudk pdwf0ifpm;pGmzufvJwuif;vufcHI/ xdkuJhodk‹aom tjcm;vl om;rsm;ESifhjcm;em;jcif;r&Sdolrsm;udk/ edrfhusonfhvlrsdK;rsm;[lIvnf;aumif;/ ,kwfpGtqkH; wd&pm>efrsm;jzpfonf[lIvnf;aumif; owfrSwf-u.? xdktjrifa-umifh/ ,ae‹vuf&Sd acwfwGifyif/ acwfaemufusaeao;aomvl‹tzGJ‹tpnf;udk vlom;tjzpfvkHavmufpGmzGH‹ jzdK;r+r&Sdao;aomowW0grsm;jzpfonf[k zdESdyfpufqkyfolrsm;vnf; ay:aygufaeao;.?

odk‹aomfvnf; tv†m[ft&Sifjrwfonf vlrsdK;cGJjcm;jcif;udk vkH;0wm;jrpfxm;.? tv†m[ft&Sifjrwfonf vlom;wdkif;udkzefqif;xm;jyD;/ rwlnDuGJjym;aomtom;ta&mif ESifh ajymqdkaombmompum;trsdK;rsdK;jzpfay:aponf? ,if;onfuyif tv†m[ft&Sif jrwf. zefqif;jcif;.tEkynmESifhuJGjym;jcm;em;jcif;udk jyqdkjcif;jzpfayonf? uk&ftmef usrf;awmfjrwfwGif/

xdkrSwyg; xdkt&Sifjrwf.oufaovuQ%mawmfrsm;teufrSyif rdk;aumif;uif rsm;ESifh yx0Dajrudk zefqif;awmfrljcif;onfvnf;aumif;/ toifwdk‹. bmomp um;ESifh taoG;ta&mifwdk‹ uGJjym;jcm;em;jcif;onfvnf;aumif;/ pifppfTonf ynm&Sdokcrdefwdk‹tzdk‹ trSefyifoufaovuQ%mrsm;onf &Sdacsonf? (pl&mt&f&l;rf 30;22)

tv†m[ft&Sifjrwf. tjrifwGif vlwpfOD;.tqifhjrifhjcif;onf/ xdkol. tusifh pm&dwWaumif;rGefjcif;/ tjypf'kp&dkuftm;vkH;ESifh tv†m[ft&Sifjrwfudkykefuefjcif;/ t usifhpm&dwWysufjym;jcif;ESifhaoGznfjcif; ponfwdk‹udk a&SmifusOfjcif;tjyif/ t&Sifjrwfudk c0wfqnf;uyfjcif;w&m;"rRESifhjynfhpkHjcif;rsm;tay:wGif rlwnf.? xdkt&Sifjrwfudk qnf;uyfudk;uG,fr+ESifh w&m;"rRudkvdkufemusifh-uHoDvaqmufwnfr+uvGJI tjcm;rnf onfht&murS jrifhjrwfjcif;tqifhudk r&±SdEdkifacs? TtcsufESifhywfoufI uk&ftmef usrf;awmfjrwfwGif atmufygtwdkif; rdef‹qdkxm;awmfrl.?

tdk=vlcyfodrf;wdk‹/ {uefrvGJ igt&Sifjrwfonf toifwdk‹tm; a,mufsm;wpf a,muf/ rdef;rwpfa,mufrS pwifzefqif;awmfrlcJh.? xdk‹jyif igt&Sifjrwfonf toifwdk‹tcsif;csif; wpfOD;udkwpfOD; cGJjcm;odjrifrSwfrd-utHhaomiSm vlrsdK;pkt oD;oD;/ rsdK;EG,ftoG,foG,fjyKvkyfawmfrlcJh.? {uefpifppf toifwdk‹teufrS (tv†m[ft&Sifjrwftm;) ta-umuf&GHŒqkH;/ tjypfrsm;rS trsm;qkH; -uOfa&Smifol omv#if tv†m[ft&SifjrwftxHawmfY tjrifhjrwfqkH;aomoljzpf.? pifppfwpf rlum; tv†m[ft&Sifjrwfonf todawmfrlqkH;/ t-um;awmfrlqkH;t&Sif jzpfawmf rlayownf;? (pl&mtvf[k*s&mwf 49;13)

55

Page 56: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

56

Page 57: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

aoG;acsmif;pD;apaom 'g0ifESifh [pfwvmwdk‹t-um; r[mrdwf

emZD0g'onf yxrurBmppfwGif ppf±+H;ojzifh &kwf&if;qefcwf ±+wfaxG;ae

onfh *smr%DEdkifiHY pwifay:aygufcJh.? ygwDacgif;aqmifrSm tvGefa'go-uD;I &efvdk aom tma'ghzf[pfwvmjzpfonf? vlrsdK;cGJjcm;a&;onf [pfwvm. tajccHurBmhtjrif jzpfavonf? [pfwvmu/ *smr%DEdkifiH. t"duvlrsdK;jzpfonfh tm&d,efvlrsdK;onf usefvlrsdK;rsm;tm;vkH;xuf jrifhjrwftqifhjrifhojzifh xdkolwdk‹udk tkyfpdk;&rnfhvlrsdK;jzpf onf[k ,kH-unfonf? olu tm&d,efvlrsdK;onf urBmhtifyg,mudk wnfaxmifI ESpfaygif; wpfaxmif pdk;rdk;tkyfcsKyfEdkifvdrfhrnf[k pdwful;,OfcJhavonf?

[pfwvmu ol.vlrsdK;cGJjcm;a&;oDtdk&DtwGuf 'g0if. tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk odyH`enf;usaxmufcHay;rnfhoDtdk&Dtjzpf awG‹&Sdavonf?

[pfwvm.ta&;-uD;qkH;tawG;tac:ykHpHoGif;ay;ol *smrefvlrsdK;ordkif;ynm&Sif [if;&dcsf AGef x&pfcsfauonf 'g0if. tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tvGef-udKufESpfoufojzifh 'g0if. vlrsdK;cGJjcm;a&;tjrifrsm;ay:wGif tajccHIykHpHoGif;avonf? olu “'g0if. toifhawmfqkH;olu toufqufvuf±Sifonf [laomtqdktwdkif;/ EdkifiHrsm;onf &kef‹ &if;-urf;wrf;pGm,SOfjydKif-urSomv#if wdk;wufzGH‹jzdK;Edkifonf?”[kajymavh&Sd.? qdkvdk&if; rSm rqkH;EdkifaomppfyGJrsm;wdkufcdkuf-u&rnf? ol‹tjrifonf “'g;jzifhpdk;rdk;jcif;onf ,Of aus;r+acwfudk &dkif;pdkif;r+odk‹ac:aqmifjcif;jzpfI/ todynmudk ynmrJhjcif;odk‹ac:aqmif jcif;yifjzpfayonf?” ol.tawG;wGif “vl0grsm;onf tEkynmtpGrf;ESifh EdkifiHa&;vGwf vyfr+udk rodem;rvnf-uacs? vlrJrsm;.b0uH-urRmonf vljzLrsm;udk tusdK;aqmif -u&efomjzpfI/ vljzLrsm;. xm0pOfpufqkyfjcif;ypfrSwfjzpf-uonf?”43

[pfwvmu ol.oDtdk&DtawG;tac:rsm;udk -uHqaecsdefwGif/ x&pfcsfauuJhodk‹ yif 'g0if. touf&Sifa&;twGufwdkufcdkuf&rnf[laomtawG;tac:udk ul;,lvsuf&Sd .? trnfqdk;jzifhausmf-um;aom Mein Kampf (u|Ekfyf. &kef;uefr+)[kac:aom ol. pmtkyfonf touf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf&rnf[laomtawG;tac:. aphaqmfr+t rsm;qkH;yg0ifayonf? 'g0ifuJhodk‹yif [pfwvmonfvnf; Oa&mywdkufom;r[kwfaom vlrsdK;wdk‹udk arsmuftqifhYom xm;.? “aemf'pf*smrefvlrsdK;rsm;udk z,fxm;vdkufygu/ urBm-uD;wGif arsmuf0Hrsm;uckefaejcif;omusefayonf?”[k [pfwvmuqdk.?44

1933 ckESpf EL&ifbg*fjrdKŒygwDtiftm;jyyGJwGif/ [pfwvmu “tqifhjrifhaomvl rsdK;u tqifhedrfhwJhvlrsdK;udk vufatmufcHtjzpfoGwfoGif;&w,f? 'Dtcsufudk odyH`ynm rSmtajccHxm;jyD;wJhtcsufjzpfvdk‹ obm0uay;wJhtcGifhta&;jzpfw,f?”[k a-unmcJh .?45

tm&d,HvlrsdK;rsm;. tqifhjrifhjcif;udk ,kH-unfonfh [pfwvmonf/ xdktqifh jrifhjcif;onf obm0uay;aomtcGifhta&;jzpfonf[k ,kH-unf.? Mein Kampf pm tkyfwGif atmufygtwdkif; a&;xm;ayonf?

*sL;vlrsdK;rsm;onf vlom;wpf0ufomjzpfao;aomvlrsdK;jzpfonf? aemf'pfvlrsKd;rsm;udk jrifh jrwfaomtqifhwGifwifxm;ouJhodk‹ olwdk‹.yifudkADZtarGt& aumuf-upfpOf;vJolrsm; jzpf-uonf?46

57

Page 58: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

[pfwvmonf/ vl om;rsm;udk tjrifhrm;qkH; zGH‹ jzdK;jyD;aomwd&pm>efrsm;t jzpfvufcH,kH-unfxm;ol jzpfojzifh/ obm0tiftm; ESifh -uHK-udKufIajymif;vJ jcif;udkom apmifhaejcif;r jyKbJ/ vlom;rsm;. zGH‹jzdK;r+ udk oludk,fwdkifwm0ef,lI pDrHcef‹cGJ&efvdktyfonf[k ,kH-unfavonf? ,if; onfyifv#if emZDv+yf&Sm;r+ . tqkH;pGef&nfrSef;csuf jzpfayonf? xdk&nfrSef; csufudk a&mufEdkif&ef yxr OD;qkH;tqifhrSm/ tqifhedrfh aomvlrsdK;rsm;udk oD;jcm;cGJ xkwfI tqifhjrifhaom tm&d,HvlrsdK;rsm;ESifh cGJjcm; xm;&rnf?

TtcsufwGif emZD ygwD0ifwdk‹onf 'g0if0g' udk vufawG‹usifhokH;jcif; jzpfayonf? “vlom;oef‹ pifa&;0g'”onf 'g0if0g' rStpysdK;vmjcif;jzpfonf?

vlom;oef‹pifa&;oDtdk&Donf 'g0if.tawG;tac:wGif tajccH.

20 &mpkESpfyxrydkif;wGifpwifay:aygufvmcJhaom vlom;oef‹pifa&;oDtdk&D odk‹r [kwf vlom;oef‹oDtdk&Donf/ usef;rmoefpGrf;olOD;a&rsm;jym;vmatmif emzsm;rusef;r oefrmolrsm;ESifh 'kuQdwrsm;udk z,f&Sm;ypfjcif;jzifh vlom;rsdK;pkrsm;udk rGrf;rHjcif;[k qdk vdkonf? wd&pm>efarG;jrLa&;wGif ydkrdkusef;rmoefpGrf;aom taumifrsm;udkoma&G;cs,fI rdwfvdkufapjcif;jzifh ydkrdkaumif;rGefaom wd&pm>efrsm;udk xkwfvkyfEdkifayonf? vlom; oef‹pifa&;oDtdk&Dt&/ xdkenf;twdkif; vlom;rsm;udkvnf; oef‹jyef‹aomvlrsdK;rsm;udk arG; xkwfEdkifonf[k qdkonf?

vlom;oef‹pifa&;tpDtpOfudk pwifIwifjy-uolwdk‹onfvnf; 'g0if0g'Drsm;yif jzpf-uavonf? xdkvlom;oef‹pifa&;tpDtpOfv+dif;*,ufwGif/ t*FvefEdkifiHY csm;vfpf 'g0if.0rf;uGJnDjzpfol z&ef;ppfa*gvfwefESifh csm;vfpf'g0if.om; vDtdkem'f'g0ifwdk‹u xdyfqkH;a&SŒwef;rSaeI OD;aqmif-uonf?

58

Page 59: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

‚if;vlom;oef‹pifa&;tpDtpOfy&dk*&rfonf 'g0if0g'.&vm'fjzpfa-umif; xif &Sm;aeayonf? TtcsuftrSefyifjzpfa-umif; vlom;oef‹pifa&;0g'udkaxmufcHolwdk‹. pmayrsm;wGif az:jyxm;ayonf? “vlom;oef‹pifa&;onf tDAdkvl;&Sif;ajymif;vJr+udk vlom;rsm;udk,fwdkif wm0ef,laqmif&Gufjcif;yifjzpf./”[kqdkxm;onf?

0g&SifwefwuUodkvfrS aq;ynmordkif; ynm&Sif uif;euf v'frD&mu/ vlom;oef‹pif a&;oDtdk&Donf yvmwdk.&Dygyvd*f(Republic)txda&S;usaomtawG;tac:jzpfonf[k rSwfcsufcs.? 'g0if0g'u 19 &mpkESpf.tusdK;twGuf aygufzGm;vmjcif;jzpfayonf[k xyfIuGef‹xm;avonf?

==acwfopfvlom;oef‹pifa&;oDtdk&Donf 19 &mpkESpfwGifay:xGef;vmjcif;jzpfonf? xdk&mpk ESpfwGif vlom;oef‹pifa&;tusdK;tjrwfay:xGef;vmjcif;onf tajccHZpfjrpftm;jzifh rsm;jym; ayonf? ta&;-uD;qkH;ZpfjrpfrSm tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Djzpf.? tb,fha-umifhqdkaomf/ “vlom; oef‹pifa&;oDtdk&D” "euginics" tawG;tac:udk pwifzefwD;olonf csm;vfpf'g0if. nD0rf; uGJ z&efppf a*gvfwefjzpfI/ xdkoDtdk&D.trnfudkvnf; oludk,fwdkifay;aomtrnfjzpfay onf? vlom;oef‹pifa&;tawG;tac:onf csm;vfpf'g0ifu xkwfaz:onfh odyH`enf;usaom tawG;tac:rSwdkuf&dkuf wdk;wufvmjcif; jzpfayonf?47

*smreDEdkifiHwGif/ vlom;oef‹pifa&;oDtdk&DudkvufcH,kH-unfI jzef‹jzL;olonf t vGefausmf-um;aom ZD0aA'ynm&Sif tmef;a[uJvfjzpfonf? a[uJvfonf 'g0ifudk axmufcHtm;ay;aom rdwfaqG&if;jzpfonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk axmufcHonfhtae jzifh "recapitulation" “jyefvnfaygif;pnf;jcif;”tqdkudk wifoGif;avonf? ol.tqdk wGif owW0grsm;tm;vkH;. oaE<om;avmif;wdk‹onf wpfckESifhwpfck qifwl-uonf[k qdkonf? aemifwGif a[uJvfu xdktqdkudk wif;oGif;&eftwGuf tcsuftvufrsm;udk vkyf-uHzefwD;cJhjcif;jzpfa-umif; awG‹&Sd&.?

a[uJvfonf wpfzufu odyH`ynmqdkif&mtcsuftvuftwkrsm;udk vkyf-uHae pOf aemufwpfzufrSmvnf; vlom;oef‹pifa&;0g'jzef‹ae.? ajcvufrpkHrvif'kuQdwt jzpfarG;vmaomcav;rsm;udk owfypfjcif;tm;jzifh vl‹tzGJ‹tpnf;tDAdkvl;&Sif;ajymif;vJr+ ydk

59

Page 60: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rdkjrefqefvmvdrfhrnf[k t-uHjyKcJhavonf? xdk‹xufru/ tem-uD;a&m*gonfrsm;/ uif qma&m*gpGJuyfaeolrsm;ESifh OD;aESmufysufaeolrsm;udk em-uifjcif;r&SdapbJ owfypfoifh onf/ odk‹r[kwfygu ‚if;wdk‹onf vl‹tzGJ‹tpnf;twGuf wm0efav;apjcif;omjzpfojzifh tDAdkvl;&Sif;wpfpwpfpqifhuJajymif;vJwdk;wufjcif;udk aESmifhaES;apvdrfhrnf[k wifjycJh avonf?

tar&duefvlrsdK; okawoeynm±Sifjzpfol a*smh pwdef;u a[uJvf. tDAdkvl; &Sif;wGifopPmcHjcif;ESifhywfoufI American Scientist r*~Zif;wGif aqmif;yg;wyk'fjzifh pk aygif;tusOf;csKyfxm;ayonf?

==(a[uJvfu) 'g0ifonfrSefuefonf[k qdk.? ==vlom;rsm;onf wd&pm>efrsm;rS qif; oufvmjcif;udk tjcm;ar;cGef;xkwfaep&mrvdkawmhyg[k qdkonf? xdk‹a-umifh *smr%DEdkifiH wGif a[uJvfu 'g0if0g'ESifhywfoufI vlom;wdk‹. vlr+a&;ESifh EdkifiHa&;&Sifoefr+onf tDAdkvl;&Sif;ed,mrjzpfonfh obm0ua&G;cs,fjcif;omjzpfonf[k &Sif;vif;az:jyjcif;onf aoa&;&Sifa&;avmuf ta&;-uD;aomyxrajcvSrf;jzpf.? ,if;tawG;tac:udk qef‹usif jiif;ckHjcif;onf t,loD;jcif;ESifh acwfaemufusjcif;omjzpfonf?48

a[uJvfonf 1919 ckESpfwGif aoqkH;.? odk‹aomfvnf; ol.tawG;tac:rsm; udk emZDwdk‹u tarGqufcHvdkufonf? [pfwvmtm%m&jyD; r-umrDtwGif; vlom;oef‹ pifa&;tpDtpOfudk pwiftaumiftxnfaz:awmhonf? [pfwvmu xdkay:vDpDopfudk atmufyg0gusrsm;jzifh twdkcsKH;xm;cJhavonf?

jynfoltrsm;uvufcHxm;aom EdkifiHawmfwGif pdwfydkif;ESifhudk,fcE<mydkif;qdkif&m ynma&; onf ta&;-uD;aom u¾jzpfayonf? xdkenf;wl vlom;rsm;udka&G;cs,fjcif;onfvnf; wef;wlta&;-uD;ayonf? EdkifiHawmftpdk;&onf/ rnfolu rsdK;ADZt&usef;rmoefpGrf;r+r&Sd aoma-umifh rsdK;yGm;a&;twGuf oifhawmfonfroifhawmfonf ponfwdk‹udk owfrSwf&ef wm 0ef&Sdonf? xdk‹a-umifh oabmraygufolwdk‹udk *&kpdkufem;axmifae&efrvdktyfbJ/ ,if;wm

0ef0wW&m;udk &ufpuf-urf;-uKwfpGm aqmif&Guf&rnf? udk,fcE<mcsdKŒwJholrsm; odk‹r[kwf udk,fum,roefpGrf;olrsm;udk ESpfaygif; 600 twGif; &Sif;vif;ypfygu ,ae‹tcsdefwGif rnf

60

Page 61: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

olr# ar#mfrSef;awG;qEdkifjcif;r&Sdonfh usef;rmoefpGrf;aomvlom;rsm;tjzpf zGH‹jzdK;oGm;rnf jzpf.? vlrsdK;wpfrsdK;.usef;rmoefpGrf;qkH;yk*~dKvfrsm;.rsdK;ADZrsm;udk rsdK;atmifapjcif;jzifh aumif;rGefaomvlrsdK;ay:xGef;vmatmif pDrHudef;csI aqmif&Gufygu ,ae‹u|Efkyfwdk‹wGif &Sdaeonfh udk,fum,ESifh pdwf"gwfaysmhnHh,kwfavsmhjcif;rsm; yaysmufoGm;rnfrSm trSefyif jzpf.?49

[pfwvm. Tay:vDpDt&/ pdwfydkif;a&m*g&Sdolrsm;/ 'kuQdwrsm;/ arG;&mygrsuf uef;rsm;ESifh rsdK;ADZyga&m*g±Sdolrsm;udk 0dkif;zrf;I “om;a-umjzwfoif;uGyfpcef;rsm;”odk‹ ydk‹-uavonf? xdkolrsm;onf *smrefvlrsdK;rsm;. vlom;oef‹pifa&;tDAdkvl;&Sif;jzpfpOf wGif t[ef‹twm;jzpfaprnfh tEW&m,f&Sdaomuyfyg;aumifrsm;jzpfonf[k owfrSwf-u onf? r-umrDtwGif; xdkvlemrsm;udk [pfwvm. v#dKŒ0Suftrdef‹t& owfjzwfvdkuf-u avonf?

Tvlowfr+rsm;udk vkH;0usdK;a-umif;qDavsmfonf[k vufcH-uI/ rsdK;ADZt& edrfh usolrsm;udk “tusdK;tjrwfr&Sd”onfhtjyif/ wdkif;jynf. wdk;wufzGH‹jzdK;a&;wGif t[ef‹t wm;jzpfolrsm;tjzpf vufcH-uavonf? wdkif;oljynfom;rsm;teuf tqifhedrfhonf[k ,lq&aom tcsdKŒaomtkyfpkrsm;ESifh vlrsdK;rsm;udkvnf; wpfajz;ajz; xdktpDtpOfwGif xnfhoGif;-uavonf? aemifwGif emzsm;rusef;jzpfaomZ&mtdkrsm;/ tom;0ga&m*g&Sdol rsm;/ pdwWZa&m*g&Sdolrsm;/ rsufuef;rsm;/ qGH‹tolrsm;ESifh touftEW&m,fay;Edkifaoma&m *g&Sdolrsm; ponfwdk‹udkyg xdkowfjzwfa&;tpDtpOfwGif xnfhoGif;vdkuf-u.?

61

Page 62: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tar&duefvlrJtm;upm;orm; *s,fpDtdk0ifu 1936ckESpf bmviftdkvrfypfwGif a&$wH qdyfav;ck&&SdcJh&m/ [pfwvmu tjcm;tm;upm;orm;rsm;udk csD;-uL;E+wfquf aomfvnf;/ *s,fpDtdk0ifudkrE+wfqufbJ tm;upm;uGif;rS xGufcGmoGm;avonf? tcsdKŒtDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹onf tDAdkvl;&Sif;t& rdef;rrsm;onf a,mufsm;rsm;xuf edrfhusonf[k qdk-uonf? umvDzdk;eD; ,m;jynfe,frSxif&Sm;ausmf-um;aom tm&kHa-umqdkif&mygarmuQonf rdef;r rsm;udk a,mufsm;rsm;u umuG,fr+ ray;ygu qufvufItouf&SifEdkif -urnfr[kwf[k wifjyI oufaoxl Edkif&ef -udK;pm;cJhavonf? tm;enf;ol rdef;rrsm;onf a,mufsm;rsm;.tum tuG,fjzifh rsdK;okOf;oGm;jcif; r±SdEdkif[k qdk.? rdef;rrsm;wGif tDAdkvl;&Sif;t& obm0.a&G;cs,fr+onf rdef;rrsm;Y a,mufsm;rsm;xufaES;auG;onf[kqdk .? xdktawG;tac:tay:wGiftajccH I emZD*smreDEdkifiHwGif tcsdKŒaomtvkyf tudkifrsm;Y rdef;rrsm;udk vufrcH-u acs?50

*smreDEdkifiHwGif 'g0if0g'ESifh vlom;oef‹pifa&;tawG;tac:-uD; xGm;vmonfESifhtr#/ rvdktyfaom vlOD;a&tcsdKŒudk owfjzwfypf&ef t qdkwifoGif;-uonf? xdkodyH`ynm &Sifrsm;teuf/ tma'ghzf a*smpf u “aq;ynmt& wdkuf&dkufowfjzwf &ef 1895 ckESpfwGif ola&;om;aom Das Recht auf den Tod (aoqkH;cGifh) pmtkyfwGif a&;om;tqdkjyKavonf? a*smhpfu “usef;rma&;ESifh vlr+a&; twGuf EdkifiHawmftpdk;&u wpfOD; csif;. aoqkH;cGifhudk wm0ef,l&rnf?”[k a&;om;tqdkjyKcJhavonf? tma'ghzfa*smhpf onf [pfwvm.vrf;jyq&mjzpfI/ aemufESpfaygif; 30 t-umwGif EdkifiHa&;ZmwfckHodk‹ wufvmcJholjzpfonf? “usef;rmoefpGrf;olwdk‹omv#if om;orD;&Sd-u&ef EdkifiHawmftpdk; &u wm0ef,l&rnf”[k [pfwvmuqdkonf? “rusef;rmolESifh ul;pufwwfaom a&m *gpGJuyfolwdk‹tm;vkH; om;orD;arG;zGm;cGifhr&Sda-umif; a-unm&rnf?”51

62

Page 63: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

1933=ckESpfwGif jy@mef;aomOya't& pdwfrESH‹olOD;a&aygif; 350000ESifh *sdyfpDvlrsdK; aygif; 30000 tjyif vlrJcav;aygif;&mcsDI/ trsdK;orD;rsm;. wefZmudk tufpa&;jzifhvnf; aumif;/ aq;xdk;jcif;jzifhvnf;aumif;/ v#yfppf a&Smhay;jcif;jzifhvnf;aumif;/ oif;uGyf-uav onf? *smrefvlrsdK;rsm;udk rsdK;oef‹zGH‹jzdK;r+t wGuf &ufpuf-urf;-uKwfpGmowfjzwfaepOf/ [pfwvmu vlom;oef‹pifa&;ay:vDpDudk aemufxyfykHpHwpfrsdK;jzifh vkyfaqmifaeao; onf? *smrefvlrsdK;tppf[k owfrSwfcH&aom qHyifeDESifhrsufvkH;jymrdef;ra,mufsm;rsm;udk aygif;oif;aexdkifapI cav;rsm;rsm;arG;xkwf apavonf? 1935=ckESpfwGif cav;xkwfvkyf a&;jcHrsm;udk wnfaqmufcJh.? vlrsdK;oef‹pifa&; pHcsdefrSDonfhrdef;cav;rsm;udk pk&kH;xm;I/ tufpf tufpfwyfom;t&m&Sdt&mcH rsm;udk oGm;a&muf vnfywfaponf? xdkw&m;r0ifarG;xkwfvm aomcav;rsm;udk ESpfaygif;1000 -um±Snfrnfh *smrefEdkifiHawmf. ppfonfawmfrsm;tjzpf -uD; jyif;vmatmif au|;arG;xm;rnfjzpfayonf? emZDwdk‹. tm&d,HvlrsdK;rsm;rS wdrf;apmif;jcif;t,l

emZDwdk‹onf/ 'g0if0g'cH,lcsuft& tm&d,HvlrsdK;. tqifhjrifhjcif;udk oufao jy-uonf? 'g0iftaeESifh vlom;rsm;zGH‹jzdK;vmonfESifhtr# OD;aESmufonfvnf; ydkI-uD; vmonf[k wifjyxm;onf? emZDwdk‹u TtawG;tac:udk tvGeft-uL;vufcHI *smref vlrsdK;rsm;.tqifhjrifhjcif;udkjy&ef wdkif;xGmjcif;vkyfief;udk pwif-uavonf? emZD acwf *smreDEdkifiHwGif ae&mwumvrf;auG‹vrf;qkHwdkif;vdkvdkwGif *smrefOD;acgif;onf t jcm;vlrsdK;rsm;. OD;acgif;xuf ydkI-uD;rm;a-umif;udk jy-uonf? oGm;rsm;/ rsufpdrsm;/ qHyifrsm;ESifh tjcm;udk,fum,t*Fg&yfrsm;udk wdkif;xGmI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dtwdkif;twm ESifh udkufnDr+&Sdr&Sdppfaq;-uavonf? *smrefvlrsdK;rsm;twGuf owfrSwfxm;aom t wdkif;twmpHcsdefrrSDolrsm;udkrl vlom;oef‹pifa&;rlt&owfjzwf&Sif;vif;ypf-uavonf?

xdkuJhodk‹t&l;xjcif;tm;vkH;wdk‹onf 'g0if0g'.tajccHrlrsm;udk vl‹tzGJ‹tpnf;Y usifhokH;jcif;a-umifh jzpfcJhonf? tar&duefvlrsdK; ordkif;yg&*ljzpfol rdkufu,f *±dk'ifu xdktjzpfrSefrsm;udk ola&;om;aom The Nazi and the Nuremberg Code [laompmtkyf wGif az:xkwfxm;onf?

20=&mpktul;ydkif;wGif emZD0g'ESifh qdk&S,f'g0if0g'rSwdk;yGm;vmaomvlrsdK;oef‹pif;a&;tawG; tac:wdk‹onf tH0if*GifusjzpfoGm;ykH&onf[k u|Ekfyfxifygonf?53

63

Page 64: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

TtcsufESifhywfoufI a*smhpwdef;u &Sif;jyxm;.?

trsdK;om;qdk&S,fvpf0g'onf tjcm;bmbJjzpfaejzpfae/ aemufqkH;rSmjzifh 'g0if0g'Dwdk‹. awmfvSefa&;ESifh odyH`enf;qefonfhtcsufrsm;ESifhtjynfhtHudkufjzpfaom xl;jcm;onfh rsdK;&dk; ZmwdrmefwGiftajccHonfh EdkifiHa&;tzGJ‹tpnf;wnfaqmuf&efyxrOD;qkH;&nf&G,fjcif;om jzpfayonf?54

ausmf-um;onfhtDAdkvl;&Sif;0g'D qmtmomupfu [pfwvmESifhywfoufI atmufygtwdkif; a0zefxm;.?

*smreftm%m&Sifonf tDAdkvl;&Sif;0g'Djzpfonf? olonf *smreDEdkifiH.usifhokH;r+ tm;vkH;udk tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DESifh udkufnDatmif owd&Sd&Sd pDpOfcJhayonf?55

Darwin: Before and After pmtkyfudka&;om;ol a&mbwfuvmuf u/ [pfwvm ESifhywfoufI Todk‹tusOf;csKyfaz:jyxm;.? “==[pfwvmonf tDAdkvl;&Sif;oif-um; csufrsm;. wkwfaESmifjcif;udk cHae&oljzpfonf? oli,fpOfawmifaus;b0uyif pwif cJhonf[k xif&.? [pfwvmu tqifhjrifhonfhvlrsdK;rsm;u tqifhedrfhonfhvlrsdK;rsm;

64

Page 65: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

udk tjrJwappdk;rdk;tkyfcsKyf&rnf[k ta-umif;jy.?”56 emZD*smreDEdkifiH. EdkifiHa&;t awG;tac:rl0g'onf [pfwvm. xdktawG;tac:.-oZmatmufwGif ykHpHoGif;vmcJh jcif;jzpfayonf?

Race and Reich(vlrsdK a&;ESifh*smreftifyg,m)pmtkyfudka&;ol *sKd;Zuf wDeif abmifu *smreDEdkifiHudkwnfaqmufonfh EdkifiHa&;tawG;tac:tajccHjzpfay:jcif;ESifh ywfoufI atmufygtwdkif;az:jyxm;ayonf?

;

==&kef;uefwdkufcdkufjcif;/ a&G;cs,fjcif;/ tiftm;t-uD;qkH;uqufvuftouf&Sifjcif; ponfh 'g0if.avhvmcsufrsm;onf 19=&mpkESpfrS *smrefvlr+a&;tawG;tac:. oefrmaom tzl; tnGef‹jzpfaeavjyD? ==xdk‹a-umifh ydkrdktiftm;-uD;jcif;rljzifh urBmudktkyfpdk;&efrSm *smref EdkifiH. &Sd&if;pGJtcGifhta&;jzpfonf[laomrl0g'jzpfay:vmayonf? xdktkyfpdk;r+wGif *smref tifyg,mESifh tiftm;enf;aomEdkifiHrsm;t-um; qufqHa&;onf “wlESifhaywkH;”ykHpHtwdkif; jzpf.?57

“tDAdkvl;&Sif;tawG;tac:ppfyGJ”wGif emZDacgif;aqmifrsm;teuf tma'ghzf[pfw vmwpfOD;omr[kwfacs? *sufpwmydkykvdwfOD;pD; [def;&dcsf[if;rfvmu/ “tiftm;t-uD; qkH;ol.&Sifoefa&;twGuf obm0ed,mrtwdkif;om jzpfay:vmvdrfhrnf”[kqdkcJh.? trSefrSm emZDacgif;aqmifrsm;tm;vkH;onf xdktarSmif&ufrsm;twGif;rS *smrefodyH`ynm &Sifrsm;ESifh pufr+vufr+vkyfief;ydkif&Sif-uD;rsm;uJhodk‹yif tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DESifh *smrefvlrsdK; a&;0g'udk opPmcH,l-uolrsm;csnf;jzpf-u.?

[pfwvm. bmoma&;udk rkef;wD;r+ [pfwvmu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk xdkr#cspfjrwfEdk;jcif;. aemufxyfta-umif; &if;wpfckrSm xdkoDtdk&Donf bmoma&;,kH-unfr+udk wdkufcdkuf&mwGif taumif;qkH;vuf euftjzpf jrifaoma-umifhjzpf.? bmomt,l0g'rsm;u rdef‹-um;oGefoifaom cspfjcif; arwWmw&m;/ oem;-uifemjcif;u&k%mw&m;/ rdrdudk,fudk ESdrfhcsI armufrmjcif;r&dS&ef oGefoifjcif; ponfwdk‹onf emZDwdk‹zefwD;vdkonfh &ufpuf-urf;-uKwfonfh tm&d,efykHpH twGuf t[ef‹twm;jzpfaeayonf? xdk‹a-umifh/ 1933=ckESpfwGif emZDwdk‹u tm%m& onfESifhwjydKifwnf; *smrefvl‹tzGJ‹tpnf;udk a&S;urdpm>'d@dt,l0g'odk‹ jyefvnfac: aqmifcJh-ujcif;jzpfonf? a±S;rdpm>'d@dacwfu p-umwHqdyfonf xdkodk‹jyefvnfac:aqmif jcif;.vuQ%mjzpf.? *smrefEdkifiHtwGif; ae&mwumwdkif; usif;yonfhemZDtxdrf;t rSwfyGJrSefor#onfvnf; a&S;rdpm>'d@dyGJrsm;twdkif; usif;y-uavonf? Ttcsufuyif a±S;rdpm>'d@dt,l0g'rSqif;oufvmaom tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf/ emZDtawG;tac:ESifh tifrweftH0if*Gifusjzpfaeayonf? wpfcsdefu [pfwvmonf c&pf,mefbmomudk wkH;wdwdyif=

==pepfwuspDpOfxm;aom vdrfvnfr+jzpfw,f? azsmufzsufypf&r,f? EdkifiH awmftpdk;&rSm vkH;0tm%m&Sd&r,f? usaemfi,fpOfwkef;u bmomt,l0g'udk 'dkif;erdkif; eJ‹azgufcGJzsufqD;ypfzdk‹vdkw,fvdk‹ pOf;pm;cJhw,f? tJ'DtcsdefupjyD; ajz;ajz;-unfh&Sif;zdk‹ tcsdef&ao;w,fvdk‹owd&vmw,f?== aemufqkH;tqifhuawmh==pdef‹yDwm&Jhukvm;xdkif rSmxdkifzdk‹bJ? rsufESmxm;qdk;wJh rdef;rtdkawGu ol‹udkrsufESmcsif;qdkifae-ucsdefrSm/ usKyf wdk‹bufrSmawmh vSyjyD;usef;rmoefpGrf;wJhrdef;cav;rsm;pDwef;ae-ur,f? usKyfwdk‹&Jhvl rsdK;awGu tJ'Dbmomra&mufvmcif -uD;yGm;csrf;omjyD;aumif;aumif;rGefrGefaexdkifEdkifcJh -uw,f? bmomt,l0g'udk-unfh&Sif;zdk‹ usKyfrSm tufpftufpfwyfraygif; ajcmufwyfr awmif &Sdw,f?59 [k ajymcJh.?

65

Page 66: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'JeD,,fvf *wfprefu [pfwvmonftDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. ZD0qdkif&m tcsufudk bmoma&;udkqef‹usifwdkufcdkuf&eftwGuf tb,fha-umifha&G;xkwfcJhonfudk ola&;om; aom “trsdK;om;qdk&S,fvpf0g'. odyH`qdkif&mtajccH” (The Scientific Origins of National Socialism) pmtkyfwGif az:jyxm;onf?

66

Page 67: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

[pfwvmonf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. ZD0qdkif&majymif;vJr+tydkif;udk &dk;&mbmoma&;udkwdkuf cdkufonfhae&mwGif tokH;jyK&ef a&SŒwef;wifEdkifonfh taumif;qkH;vufeuftjzpfa&G;cs,fcJh avonf? c&pf,mefomoemonf tDAdkvl;&Sif;oif-um;csufESifhqef‹usifaoma-umifh[k xyfcgxyfcg±+wfcscJhavonf? [pfwvmtwGuf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf acwfopfodyH` ynmESifh,Ofaus;r+.0daoovuQ%m jzpfayonf?60

trSefrSm 20=&mpkESpftwGif; urBmavmuodk‹usa&mufcJhaom ra&rwGufEdkifonfh 'kuQqif;&Jjcif;.tajccHZpfjrpfrSm [pfwvmESifhemZDygwD0ifwdk‹uJhodk‹aom bmomt,l 0g'r&Sdolrsm;. trltusifhrsm;a-umifhyifjzpfayonf? xdkyk*~dKvfwdk‹onf xm0&bk&m; ocif(tv†m[ft&Sifjrwf)wnf&Sdjcif;udkjiif;y,fI vlom;wdk‹onf wd&pm>efrsm;rSqif; oufay:aygufvmonf[k,kH-unfaoma-umifh/ olwdk‹udk,fudk rnfolur# apmifh-unfhppf aq;aejcif;r&SdbJ olwdk‹vkyfor#jypfr+rsm;udk rnfol‹udkr#tajzay;xkacsaep&mrvdk[k,kH -unf-uonf? olwdk‹u xm0&bk&m;ocifudkr,kH-unfaoma-umifh bk&m;ocifESifh wrvGefb0udk a-umuf&GHŒae&efrvdktyf-uojzifh/ olwdk‹.udk,fusifhw&m;ysufjym;r+ESifh &ufpuf-urf;-uKwfr+wGif twdkif;twmr±Sd-uacs? Ttcsufonf ‚if;wdk‹u vl‹touf aygif; oef;ESifhcsDI oem;-uifemjcif;uif;rJhpGm owfjzwf-ujcif;jzpfonf? bmom omoemr±Sdaomvl‹tzGJ‹tpnf;wGif awG‹-uHKcHpm;-u&rnfh 'kuQqif;&JcufcJr+wdk‹twGuf [pfwvmonf Oyrmwpfckjzpf.? [pfwvmwpfa,mufwnf;r[kwfyg? a&SŒvmrnfh tcef;rsm;wGif 20=&mpkESpfudk aoG;acsmif;pD;jcif;wGif epfjrKyfapcJh-uaom pwmvif/ armf/ yGefyGwf/ z&efudk/ rdkqdkvDeDESifh tjcm;yk*~vfrsm;onfvnf; bmomt,l0g'vkH;0r&Sdolrsm; jzpf-ua-umif; avhvm-uygrnf? bmomt,l0g'uif;rJhjcif;. tdyfrufqdk;-uD;rS oif cef;pm,loifhayonf?

tv†mt&Sifjrwfudk a-umuf&GHŒ&dkaoI uk&ftmefusrf;awmfjrwfuoGefoifonfh udk,fusifhw&m;twdkif;aexdkifolwdk‹onf/ vl‹tzGJ‹tpnf;odk‹ jidrf;csrf;r+/ om,mr+/ vkHjcHK r+/ aygrsm;r+ESifh ynmtajrmftjriftvif;udkay;aqmif-uonf? tv†m[ft±Sifjrwf. omoemtwGif; opPm&Sd&Sdaexdkifolonf urBmay:wGif jidrf;csrf;om,mr+udk b,faomt cgrS aESmifh,Sufjcif;rjyKacs? xdkodk‹jyKrnfhtpm; oem;-uifemr+&Sd&ef/ cifrifr+&Sd&ef/ opPm*wd&Sd&efESifhtcsif;csif;,dkif;yif;ulnD-u&ef tjrJwef;wdkufwGef;E+d;aqmf-uayonf?

67

Page 68: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

68

Page 69: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

69

Page 70: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

70

Page 71: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

-uD;rm;vSonfhysufpD;jcif;udk ,laqmifcJhaom 'g0if0g'D=zufqpf0g'D rdkqdkeDvD

[pfwvmu ol.ay:vDpDrsm;udk 'g0if0g'tokH;jyKI owfrSwfa&;qGJcJhovdk/ olESifhwpfacwfwnf;jzpfaom r[mrdwf bifeDwdk rdkqdkvDeDuvnf; 'g0if0g'.tqdkESifhcH,lcsufrsm;udk tokH;jyKI zufqpf0g'ESifh e,fcsJŒ0g'tajccHwdk‹jzifh tDwvDEdkifiH udk wnfaqmuf&ef pdkif;jyif;aeavonf?

rdkqdkvDeDonf 'g0if0g'udk a-unufxm;oljzpfI t-urf; zufjcif;onf ordkif;udk armif;ESifaomtiftm;jzpfjyD; ppfjzpfjcif; onf awmfvSefa&;udk pwifay;onf[k,kH-unfonf? ol‹twGuf

“t*Fvefu ppfjzpfjcif;udk wGef‹qkwfaejcif;onf jAdwdo#tifyg,m. tDAdkvl;&Sif;t& ysufpD;,dk,Gif;jcif;tjzpfudk oufaoxlaejcif;omjzpfayonf?”61 [kqdk.?

jyifopftpdk;&.aiGa-u; tultnDjzifh olwnfaxmifaom The People of Italy (Il Popolo d'Italia) r*~Zif;wGif/ “oH&Sdolonf pm;p&m&Sd.”[ka&;xm;avonf? qdkvdk &if;rSm Adkuf0zdk‹twGuf ppfwdkufEdkifrnfhtm%m±Sd&rnf[k vltrsm;udk ajymvdkjcif;jzpf.?

71

Page 72: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rdkqdkvDeDonf zufqpf0g'ESifh zufqpfygwD. wHqdyftwGuf ykqdefykHudktokH;jyK xm;onf? ykqdefonf ppf.oauFwjzpfI/ -urf;-uKwfjcif;/ aojcif;ESifh owfjzwfjcif; udk az:jyjcif;jzpfonf?

rdkqdkvDeD.tusifhrSm/ EdkifxufpD;eif;usL;ausmfapmfum;jcif;&SdI tjcm;zufqpf0g 'Drsm;enf;wl t-urf;zufvdkjcif;&Sdonf[k 'Jepfruf. pmtkyfwGif az:jyxm;ayonf? 'Jepfruf.pmtkyfwGif rdkqdkvDeD.rajymif;vJaom,kH-unfcsufrSm/ usL;ausmfjcif;ESifh ol .0rf;wGif;ADZonf t-urf;zufjcif;jzpfonf[k a&;xm;onf?62

tjcm;'g0if0g'D=zufqpf0g'Drsm;uJhodk‹yif rdkqdkvDeD. &ufpufIusL;ausmfzdESdyf a&;ay:vDpDa-umifh vltajrmuftjrm;owfjzwfcHcJh&onf? tdrfaxmifwuGJwjym;/ tcsdKŒ vnf;vifa,mufsm;ZeD;om;orD;rsm;towfcH&I txD;wnf;usef&pfjcif;/ tdrf,mrJh jcif;/ ponfh'kuQrsm;ESifh-uHKawG‹-u&ojzifh/ wdkif;jynfonfvnf; ysufpD;,dk,Gif;oGm;av awmhonf? tuôseufvlowfwyfzGJ‹udktokH;jyKI t-urf;zufjcif;ESifh zdESdyfjcif;rsm;usifh okH;.? EdkifiHwGif;Yomr[kwf tjcm;EdkifiHwGifvnf; xdkenf;‚if;usifhokH;avonf? 1935 ckESpfwGif tDoD,dkyD,mEdkifiHudk 0ifa&mufodrf;ydkufcJh&m 1941=ckESpfwGif vlaygif; 15000 udk&Sif;ypfvdkufavonf? tDoD,dkyD,m;EdkifiHudk odrf;ydkufjcif;ESifhywfoufI 'g0if0g'. vlrsdK;cGJjcm;a&;tjrifudktokH;jyK&ef raES;auG;acs? rdkqdkvDeD.tajymt&/ tDoD,dkyD,m; EdkifiHom;rsm;onf vlrJrsm;jzpfojzifh tqifhedrfhaomvlrsdK;jzpfonf[k qdk.? xdk‹a-umifh olwdk‹xuftqifhjrifhaom tDwmvDvlrsdK;rsm;vma&muftkyfcsKyfjcif;onf olwdk‹twGuf *k%f,lp&myifjzpfonf[kqdk.?

1911=ckESpf vpfAsm;EdkifiHudk 0ifa&mufwdkufcdkufodrf;ydkufonfrSpwifI rGwfp vifrfwdk‹udk zdESdyfav&m/ rGwfpvifrfrsm;udkom&nf&G,fI aemufxyftiftm;jznfhum wdkufcdkufavonf? xdkodrf;ydkufwdkufcdkufjcif;onf 1947=ckESpf azaz:0g&Dv 10 &uf ae‹Y rdkqdkvDeDaoqkH;oGm;ojzifh ppfajyjidrf;a&;pmcsKyfcsKyfqdkI &yfwef‹oGm;avonf? xdk umvtwGif; rGwfpvifrfOD;a&aygif; 1 oef; 5 odef;&S[D'fjzpfcJhI odef;aygif;rsm;pGm '%f&m&&SdcJhavonf?

72

Page 73: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&ufpuf-urf;-uKwfI zdESdyfcsKyfcs,fjcif;jzifh ordkif;wGifavaom rdkqdkvDeDonf/ atmufygrdef‹cGef;twdkif; axmufcHtm;ay;I vufawG‹usifhokH;cJhavonf?

zufqpf0g'qdkwm vGwfajrmufa&;twGufr[kwfawmhbl;? &ufpufjcif;jzpfw,f? EdkifiH awmf&Jh&efolab;rS umuG,fzdk‹r[kwfawmhbl;? yk*~vdutusdK;tjrwfrsm;udk umuG,fjcif; jzpfw,f?63

[pfwvmESifhrdkqdkvDeDwdk‹.jyKrlcsufrsm;udk -unhfjcif;jzifh/ zufqpf0g'wGif tif tm;-uD;olESifh&ufpufolu rSefuefonfhtjyif tqifhjrifh.? T0g'wGif atmifjrifjcif; ESifhzGH‹jzdK;r+u -urf;wrf;./ &ufpuf./ jyif;xef./ ppfvnf;jzpf&.? ‚if;wdk‹tm;vkH; onf/ 'g0ifwifjyxm;aom “tiftm;-uD;ol&Sif/ tm;enf;olao”[laomtqdka-umifh vl‹toufaygif;oef;ESifhcsDI aoa-uysufpD;cJh&jcif;jzpf.?

73

Page 74: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

zufqpf0g'D z&efudkESifh pydefEdkifiHwGif zdESdyfcJhjcif;

20=&mpkESpfudk aoG;tdkifaponfhaemufxyf zdESdyfpdk;rdk;onfhzufqpf0g'DwpfOD;rSm z&efudkjzpf.? olonf 'g0if0g'Dzufqpfrsm;jzpfaom [pfwvmESifh rdkqdkvDeDwdk‹. tultnDjzifh pydefEdkifiHwGif "Falange"v+yf&Sm;r+udkpnf;&kH;I pydefEdkifiHom;rsm;tay: -uD; us,faom'kuQESifhzdESdyfr+udk aqmifusOf;ay;cJhonf? z&efudku ol.wdkif;oljynfom;rsm; udk ppfwGif;odk‹qGJoGif;cJhI/ nDtpfudktcsif;csif;/ om;ESifhtzwdk‹udk wdkufcdkufapcJhonf?

pydefEdkifiH. jynfwGif;ppf twGif; ae‹pOfr'&pfjrdKŒwGif vl 250/ bmpDvdkemwGif 150 ESifh pD AD;vfwGif 80 owfjzwfcH&.? t csKdŒolwdk‹udk OD;acgif;Y oHr+d&dkuf ESufoGif;jcif;jzifh owfjzwf-u onf? Oyrm/ r'&pfjrKdŒ.ajrmuf buft&yf&Sd aus;&Gmwpf&GmwGif z&efudktm; rJrxnfhaoma-umifh &Gmom; 31 udk zrf;ac:oGm;I 13 a,mufudk avmf&Dum;ay:wifoGm; jyD; vrf;ab;wGif owfxm;cJh-uonf? xdkzufqpfwdk‹onf pDAD;vfjrdKŒ-uD;teD;&Sd vlOD;a& 11000 ±SdaomjrdKŒi,fodk‹0ifI vl

74

Page 75: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

aygif; 300 udk owfjzwfcJh-uonf? xdkuJhodk‹jynfwGif; ppfquf vufjzpfcJh&m/ vlaygif; &Spfodef;cef‹aoa-ucJhI/ z&efudk.trdef‹jzifh vlaygif; ESpfodef;udk owfjzwfcJh-uonf? vlaygif;oef;ESifhcsDI '%f&m&ol& 'kuQdwjzpfoljzpfESifh 'kuQa&mufusef&pfcJhavonf? z&efudku [pfwvmudk vufeufprf;oyf&eftwGuf

jrdKŒi,fwpfjrdKŒvkH;&Sdvltm;vkH;udk ay;tyfvdkuf. zufqpf0g'D z&efudktm; trsm;qkH;axmufyHhtm;ay;olwdk‹rSm [pfwvmESifh rdkqdk vDeDjzpfonf? z&efudkuvnf; ol.r[mrdwfrsm;udk wHk‹jyefr+aumif;aumif;ay;cJh.? ordkif;wGif t&ufpufqkH;pmcsKyfudk csKyfqdkcJhonf? *gedumtrnf&SdjrdKŒi,fwpfjrdKŒudk emZD wdk‹tm; aus;Zl;qyfonfhtaeESifh olwdk‹.vufeufprf;oyf&ef ay;tyfvdkufavonf?

1937 ckESpf arv 5 &ufae‹eHeufwGif *gedumjrdKŒi,fav;rS jrdKŒoljrdKŒom;rsm;onf -uD;rm; aom emZDwdk‹.AkH;usJav,Ofrsm; AkH;-uD;rsm;usJcsonfhaorif;udkawG‹qkH&ef Edk;vm-uav onf? xdkjrdKŒi,fuav;udk z&efudku emZDrsm;. AkH;usJav,Ofprf;oyfr+twGuf paw;vdkuf jcif;jzpfonf?64

TtjzpftysufrSm vl;om;rsm;udk "gwfcGJcef;prf;oyfcsufokH;wd&pm>efrsm;tjzpf ,lqaom tawG;tac:a-umifh jzpfay:vmonfhtcsufwpfcsuf jzpfayonf? TtawG; tac:onf/ olwdk‹.ppfvufeufprf;oyfjcif;a-umifh axmifaygif;ajrmufjrm;pGmaom vl wdk‹udk rpGrf;roefjzpfusef&pfapjcif;/ '%f&m&apjcif;ESifh tjcm;ESdyfpufjcif; enf;rsdK;pkHudk jyKusifhap&ef ykHpHtrsdK;rsdK; ta&trsdK;rsdK;jcHKI usefaeao;onf? vlom;rsm;udk wd&pm>ef rsdK;pkwpfrsdK;omjzpfonf/ ppfjzpfjcif;onf zGH‹jzdK;wdk;wufr+twGuf wpfckwnf;aom enf; vrf;jzpfonf[kjrifaom 'g0if0g'tawG;tac:ESifhtvm;wlzdESdyfr+rsm; qufvufouf qdk;&Snfaeao;oI Ttajctae Ttjzpftysufrsm;onf qufvuf&SdaeOD;rnfom jzpf.?

75

Page 76: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

yxrESifh 'kwd,urBmppf -udKwifjyifqifr+wGif 'g0if0g'.yg0ifywfoufr+

jAdwdo#vlrsdK;ordkif;ygarmuQ *sdrf;pf *sdK;vf u ol. Europe Since 1870 [laom pmtkyfwGif/ yxrurBmppfjzpfapjcif;. t*Fg&yfta-umif;&if;onf/ xdkacwfrS Oa&my

76

Page 77: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

wdkuf EdkifiHacgif;aqmifrsm;u 'g0if0g'udk ,kH-unfjcif;a-umifhjzpfonf[k a&;om;xm; .?

19=&mpkESpfukefydkif;wGif e,fcsJ‹0g'tawG;tac:tay:wGif 'g0if0g'u rnfodk‹-oZmouf a&mufcJhonfudk awG‹-ujyD;jzpfonf? odk‹aomfvnf;/ touf&Sifa&;twGuf &kef;uefwdkufcdkuf

&onf [lonfhtawG;tac:ESifh tiftm;-uD;olu qufvuf&SifoefEdkifjcif; [laomtawG;t ac:wdk‹udk Oa&mywdkuf&Sdacgif;aqmifrsm;u yxrurBmppfrwdkifrD rnfodk‹rnfykHaumuf,l t okH;jyK-uonfhtcsufudk oabmayguf&efvnf;ta&;-uD;ayonf? Oyrm/ -op-wD;,m=

77

Page 78: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

[efa*&DwyfAdkvfcsKyf z&ef‹Zf ab&Gef uGef&m'fAGef [dkZifa'ghzf u ol.b0rSwfwrf;wGif atmufygtwdkif;a&;om;xm;ayonf?=

“y&[dwomoemrsm;/ udk,fusifhw&m;oGefoifcsufrsm;ESifh tawG;tac:tbd"rRm-o0g'rsm; onf/ vlom;wdk‹. touf&Sifa&;twGuf &kef;uefwdkufcdkuf&jcif;udk tm;aysmhapaomfvnf;/ urBmavmurS vkH;0azsmufzsufypfEdkifjcif;r&Sday?===?xdk‹a-umifh T-uD;us,faomurBmppf jzpfa&;rl0g'onf EdkifiHawmftpdk;&ESifh vlxktwGif;rSaeI obm0tavsmufjzpfay:vm& onfh rkefwdkif;-uD;yrm wGef;tm;rsm;tjzpf ay:xGufvmayonf?”

TuJhodk‹aom tawG;tac:tajccHrsm;udk awG‹jrifod&Sd&ojzifh/ -op-wD,m;=[efa*&Deef;udk qufvufxdef;xm;&eftwGuf -udKwifumuG,fonfhppfudk pwifwdkufcdkuf&efvdktyfa-umif; uGef&m'f.jyif;jyif;xefxefwdkufwGef;csufudk aumif;pGmem;vnfoabmaygufEdkifayonf?

Ttjrifrsm;onf ppfbufqdkif&mbufodk‹ra&mufatmif uef‹owfxm;jcif;r&Sda-umif;udk vnf; awG‹jrifcJh-uavjyD? Oyrm ruf0Jbfbmu tjynfjynfqdkif&m touf&Sifa&;twGuf &kef;uefwdkufcdkuf&jcif;twGuf pdk;&drfruif;jzpfayonf? 1914=ckESpfwGif/ *smrefcsmefqvm (orw)oD,dkabmvf'f AGef bufrmef;=[dk;vf0J*f. twGif;a&;twGif;0efu/ “vlwdk‹.-um; qufqHa&;wGif rqkH;Edkifaomrkef;wD;jcif;onf twGif;pdwfY obm0rlt& &SdaejyD;om;jzpf .? u|Efkyfwdk‹ ae&mwumwdkif; awG‹jrifae&onfh t-urf;zufr+wdk‹onf vlom;wdk‹. azgufjyefjcif;r[kwfay? odk‹aomfvnf; ‚if;onf urBmavmu-uD;. tESpfom&jzpfI t ouf&Sifjcif;rSpwifay:aygufvmjcif;jzpfayonf?”65

yxrurBmppfrS AdkvfcsKyfvnf;jzpf *smrefqdk&S,f'g0if0g'Dvnf;jzpfol z&uf'&pf AGef bmef[m'Donfvnf; acgif;aqmifwpfOD;jzpf.? “ppf”onf obm0ZD0ed,mrt& vdktyfcsufwpfckjzpfonf/ obm0wGifyg0ifaomt&mtm;vkH;.&kef;uefv+yf&Sm;r+jzpf onf obm0ZD0ed,mr. w&m;aomqkH;jzwfcsufudkay;. xdkqkH;jzwfcsufrsm;onf vnf; t&m&m.obm0ay:rSm rlwnfaoma-umifhjzpf./ [ka-unmcJhonf?66

78

Page 79: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

u|Ekfyfwdk‹odcJh-ujyD;onfhtwdkif;/ yxrurBmppfonf Oa&myom;tawG;tac: ±Sifrsm;/ AdkvfcsKyfrsm;ESifh wdkif;jynfacgif;aqmifrsm;u/ ppfwdkufjcif;/ aoG;acsmif;pD;jcif;/ ESifh'kuQa&mufapjcif;wdk‹onf “zGH‹jzdK;r+”wpfrsdK;jzpfI rvGJra&SmifEdkifaom obm0w&m; jzpfonf[k jrif-uaoma-umifh ay:aygufvmcJhjcif;jzpfonf? acwfwpfacwfvkH;&Sdvlxk tm;vkH;udk ysufpD;,dk,Gif;jcif;odk‹qGJac:cJhonfh vkH;0rSm;,Gif;aomtawG;tac:onf 'g0if . “touf&Sifa&;twGuf&kef;uefwdkufcdkuf&jcif;”ESifh ”vufa&G;pOfvlrsdK;rsm;” cH,l csufuvGJI tjcm;r[kwfacs? bmef[m'Du Tpum;vkH;rsm;udk ajymxkwfjyD;aemuf ESpfESpft-umwGif ZD0qdkif&mzGH‹jzdK;r+twGuf yxrurBmppf-uD; pwifavonf? vl 8 oef; ausmfaoqkH;I jrdKŒ-uD;aygif; &mESifhcsDIysufpD;cJhonf? vloef;aygif;ajrmufjrm;pGmwdk‹ onfvnf; roefrpGrf; ajc-udK;vuf-udK;/ tdrfrJh,mrJh tvkyfvufrJhusef&pfcJh-uonf? aemif 21 ESpft-umwGif emZDwdk‹YtajccHIjzpfyGm;aom 'kwd,urBmppf-uD;wGif vloef; aygif; 50 ausmfaoqkH;jcif;onfvnf; 'g0if0g'a-umifh jzpf.?

[pfwvmu ol.ppfay:vDpDESifh vlrsdK;jzKwfowfjzwfa&;ay:vDpDrsm;udk r-umc % 'g0if0g'ESifhqufpyfajymqdkcJh.? ppfjzpfjcif;onf tiftm;aysmhnHhaomvlrsdK;rsm;udk azsmufzsuf&Sif;vif;jcif;omr[kwf/ ocifrsdK;twGif;&Sd tm;enf;csdeJ‹olrsm;udkyg &Sif;vif; jcif;jzpfonf[k jrifavonf? emZDwdk‹u ppfjzpfjcif;udk Tta-umif;a-umifh -obmay;cJh -uonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ olwdk‹. rlrrSefazgufjyefaomtawG;tac:t& ppfjzpf jcif;onf vlrsdK;wpfrsdK;wdk;wufzGH‹jzdK;&ef vkdtyfaomtqifhjzpfayonf?

tDAdkvl;&Sif;0g'D attD 0d*f*rfu 1922=ckESpfwGifxkwfa0onfh ol.pmtkyfwGif/ “ppfjzpfjcif;onf vlwdk‹twGufzGH‹jzdK;r+jzpfonf”[laom [pfwvm.,kH-unfcsufESifh ywfoufI a&;om;xm;onf?

==wpfcsdefwkef;u vlom;onf vlESifhqifwlaom0rf;uJGnDtpfudkarsmuf0H.OD;aESmufxuf ydk I -uD;aomOD;aESmufr&SdcJhacs? odk‹aomfvnf;/ xkd;-udwfuefausmufjcif;/ udkufjcif;/ wdkuf cdkufjcif;===ponfjzifh Om%ftrsdK;rsdK;okH;jyD; ol.&efoludktEdkif&cJh.? ol‹avmufOm%frrSD onfhtaumifu towfcHcJh&onf? xdk‹a-umifh vlom;.OD;aESmufrSm ydkrdk-uD;xGm;vmjcif;/ tajrmftjrifpOf;pm;Om%fydkrdkI±Sifoefwdk;wufvmjcif; jzpfvmavonf?===67

[pfwvmonf 0d*f*rfuJhodk‹aom tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹. axmufcHtm;ay;r+udk&,l I/ toufquf&Sifvdkolwdk‹twGuf ppfjzpfjcif;onf rjyKrae&aomwm0efwpfckjzpfonf [k jrif.? Ttcsufudk ol. Mein Kampf pmtkyfwGif bGif;bGif;yifaz:jyxm;onf?

obm0tav#muf urBm-uD;wpfckvkH;onf/ tiftm;-uD;olESifhcsdeJ‹olwdk‹t-um; tiftm;jydKif qdkif-uonfh ,ifjyifjzpfI/ tiftm;-uD;olonf tpOftjrJ tiftm;csdeJ‹oludk tEdkif&pjrJjzpf .? tu,fI TuJhodk‹rjzpfygu urBm-uD;w0Srf;vkH;onf ykwfodk;ysufpD;jcif;ESifhom jynfh eufaevdrfhrnf? toufqufvufI &Sifaevdkolonf wdkufcdkuf&rnf? &kef;uefwdkufcdkuf jcif;onf obm0.xm0&jzpfaomed,mrjzpfonfh TurBmwGif qufvuftouf&SifcGifh r&Sday? Ttqdkudk qef‹usifaomtawG;onf obm0w&m;udk “apmfum;jcif;”omv#if jzpf.? 0rf;enf;a-uuGJjcif;/ 'kuQa&mufjcif;ESifha&m*gzdpD;jcif;wdk‹onf urB-uD;.ta-umif; udk jyefvSefajymjyaejcif;jzpf.?68

'g0if0g'Dwdk‹.tqdkt&/ touf&Sifa&;ppfwGifwdkufcdkufjyD;onfhaemuf tiftm; -uD;olu qufvuftouf&SifI rsdK;pkrsm;zGH‹jzdK;wdk;wufvmonf? vl‹tzGJ‹tpnf;twGuf vnf; TtcsufudkcH,l-uonf? xdk‹a-umifh ppfjzpfjcif;udk vlom;avmu-uD;zGH‹jzdK;wdk; wufjcif;twGuf vdktyfcsuftjzpf pwifajrmfjrif-uayonf? Oyrm/ [pfwvmu

79

Page 80: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

olwdk‹twGif;rS csdŒeJ‹olrsm;udk ppfjzpfjcif;jzifh &Sif;vif;ypfjcif;udk *smreDEdkifiH. -uD;us,f cef;em;r+tjzpf owfrSwfcJhonf? *smrefvlrsdK;rsm;twGuf ppfjzpfjcif;onf tqef;r[kwf

80

Page 81: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

aomfvnf;/ T“odyH`enf;us”w&m;0ifapjcif;onf olwdk‹. ppfvdkvm;aomay:vDpDudk axmufcHtm;ay;aom tiftm;-uD;wpfckjzpfcJh.?

tjcm;wpfae&mwGif/ [pfwvmu “ppfjzpfjcif;omr&SdcJhygu vlom;avmu onfvnf; ,ae‹uJhodk‹wnf&Sdaernfr[kwfay?”[k tcdkiftrmtqdkjyKxm;.?69

ppfjzpfjcif;ESifhywfoufI a[uJvfu/ a&S;*&dvlrsdK;wdk‹.acwf&Sd pygwefac: jrdKŒ EdkifiHawmf (aejynfawmf)-uD;rS &ufpufaomenf;vrf;rsm;udk tokH;jyKoifhonf[k wifjy cJhonf? “vkH;0usef;rmoefpGrf;aomcav;rsm;uvGJI usefcav;rsm;tm;vkH;udk owf jzwfvdkufjcif;jzifh/ pygwefwdk‹onf tpOfwpdkuf tiftm;awmifhwif;olrsm;jzpfcJh-u onf?”70 [k wifjycJh.?

*smreDEdkifiHomr[kwfbJ Oa&mywcGifvkH;wGif/ ppfjzpfjcif;onf vlOD;a&wdk;yGm; jcif;udk “xdef;uGyfonfh r&Sdrjzpfaomtcsuf”jzpfonf[k jrifcJh-u.? *smreDvlrsdK; vlr+ a&;'g0if0g'D z&uf'&pf AGef bmef[m'Du/ “tqifhedrfhjyD;qkwf,kwfaeonfh vlrsdK;rsm;udk ydkrdkusef;rmoefpGrf;jyD; EkysdKaeolawGrsm;jym;I -uG,f0csrf;omvm-uatmif enf;vrf;&Sm oifhygonf? xdk‹a-umifh ppfjzpfjcif;udk zefwD;jcif;onf a&G;cs,fjcif;udkjzpfay:apaom a-umifh/ ZD0ed,mrw&m;t& vdktyfjcif;jzpfayonf?71

u|Efkyfwdk‹,QKtcsdeftxdodcJh&or#wGif/ [pfwvmESifhol‹udkaxmufcHtm;ay;-u aomemZDtawG;tac:&Sifrsm;u ppfjzpfjcif;onf 'g0if0g'tawG;tac:twdkif;vdktyf aomaqmif&Gufcsufjzpfonf[k rSwf,l-uonf? T,kH-unfcsufudk vufawG‹usifhokH; jcif;a-umifh olwdk‹.vlxkESifh tjcm;urBmhvlxkxHodk‹ 'kuQqif;&Jjcif;ab;trsdK;rsdK;udk ouf a&mufapcJh-uonf? Ttjrif±+axmifht& 'kwd,urBmppfwGif awG‹-uKHcHpm;-u&aom 'k uQqif;&Jjcif;aygif;pkHtwGuf csm;vfpf'g0ifonf t"dutjypfruif;wm0ef&Sdolwpf a,mufjzpfonf[k qdkjcif;onf vkH;0rSefuefaomtcsufjzpfayonf?

ygarmuQa'gufwm *s,f&Dbm*frJef;u 'g0if0g'a-umifh 'kwd,urBmppfwGif jzpfcJh aom xdcdkufepfemr+rsm;udk xkwfaz:jyoxm;onf?

'g0if0g'tawG;tac:rsm;onf *smrefvlrsdK;wdk‹. tawG;tac:ESifhvufawG‹usifhokH;r+rsm;wGif -uD;us,fxda&mufonfh-oZmoufa&mufr+&Sda-umif; oufaoom"uxif&Sm;aeayonf? ==trSefrSm toufaygif; oef;aygif; 40 ausmfqkH;±+H;cJhI a':vmoef;aygif; 6 odef;ausmf ukefusonfh 'kwd,urBmppftwGuf -uD;us,fxda&mufonfh -oZmoufa&mufr+&SdcJhonf[k qdk&ayrnf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DrSefuefonf[k tcdkiftrm,kH-unfonfh[pfwvmu ol‹udk,f ol acwfopfurBmhu,fwif&Sif-uD;jzpfonf[k rSwf,lavonf? ==tqifhjrifhaomvlrsdK;udk arG;jrLxkwfvkyfjcif;jzifh urBmu ol‹tm;vlom;tDAdkvl;&Sif;udk ydkrdkjrifhrm;aomtqifhodk‹ jr‡ifh wifay;oltjzpf jrif-uvdrfhrnf[k ,kH-unfavonf?72

trSefrSm 'g0ifu ol.oDtdk&Dudk rwifjyrD/ urBmay:wGif ,Qifu ra&rwGufEdkif aom ppfrsm;jzpfcJhbl;avjyD? odk‹aomfvnf; ToDtdk&D.oufa&mufr+a-umifh ppfjzpfjcif; onf yxrOD;qkH; odyH`enf;ususw&m;onf[k rSm;,Gif;pGmvufcH-uayonf? 'g0if. ppfESifhywfoufI raumif;aomyg0ifr+ESifhywfoufI rufpf aemfa'gifu ppf.tawG;t ac:ESifhudk,fusifhw&m; (The Philosophy and Morals of War) [laomaqmif;yg;wGif jyqdkxm;&m/ tar&duefEdkifiHwGif [dk;av;wausmfjzpfoGm;bl;onf?

ppfjzpfjcif;ESifhywfoufI t-uD;us,fqkH;-oZm&SdolESifhaxmufcHr+ay;olonf 'g0ifjzpf.? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk a-unmjyXmef;vdkufonfhae‹rSpI/ olwdk‹.obm0ADZqdk;oGrf;r+udk

81

Page 82: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if.emrnfjzifh zkH;tkyfuG,f0Sufxm;I olwdk‹.toJESvkH;wGif udef;atmif;aeonfh aoG; qmaom yifudkp&dkufudk aemufqkH;odyH`a0g[m&okH;I a-unm-uawmhonf?73

wurBmvkH; ae&mwumppfjzpfjcif;

19=&mpkESpfwGifjzpfaomppf-uD;onf 'g0if/ rmufP ESifh z&l'fwdk‹uzefwD;cJh onfhppfjzpfovdk/ 20=&mpkESpfwGifjzpfonfh urBmay:wGif aoG;xGufoH,kdtrsm;qkH;jzpf onfhppf-uD;rsm;onfvnf;/ -uHK-udKufIrawmfwqjzpfcJhjcif;r[kwfacs? 'g0if0g'u aemufqkH;ppfjzpfjcif;jzifhtqkH;owfrnfh odyH`enf;usonf[lonfhoDtdk&DudkpDpOfjyifqifcJh onf? ppfjzpfjcif;onf vlom;wdk‹.wdk;wufzGH‹jzdK;r+wpfckjzpfI rvGJra&Smifomaom udpPjzpfonf[k ,kH-unf-uonfh ol.aemufvdkufrsm;uvnf; ppf-uD;ESpfckpvkH;wGif vl aygif;oef;aygif; 60 ausmf owfjzwfcJh-u.?

82

Page 83: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

83

Page 84: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

84

Page 85: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

85

Page 86: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

86

Page 87: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

87

Page 88: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

88

Page 89: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vdkifab;&D,m; jynfwGif;yËdyuQwGif r-umc%awG‹&aom jrifuGif;?

eDtdkemZDrsm; zufqpf0g'acgif;aqmifrsm;jzpfonfh [pfwvmESifh rdkqdkvDeDwdk‹tjyif emZDygwD tzGJ‹tpnf;ESifhqufpyfaom (tufpfat/ tufpftufpf/ *sufpwmydk)ponfwdk‹ odk‹r[kwf rdkqdkvDeD. “tuôseuf”wdk‹onf/ twdwfumvrSm usef&pfcJhjyD[kxif&.? odk‹aomf vnf; olwdk‹.tawG;tac:udk vdkufemusifhokH;onfh eDtdkemZDtzGJ‹u v+yf&Sm;vsuf&Sdae ao;onf? r-umcifESpfrsm;wGif/ Oa&myEdkifiHtajrmuftjrm;wGif vlrsdK;a&;ESifh zufqpf v+yf&Sm;r+rsm; jyefvnftouf0ifvm.? *smreDEdkifiHrS eDtdkemZDv+yf&Sm;r+onf a&SŒwef; wGif yg0ifaeayonf?

89

Page 90: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

eDtdkemZDrsm;wGif tvkyfvufrJhawavusydk;vlrdkufrsm;/ rl;,pfaq;0g;pGJolrsm;/ aoG;qmonfhvlrdkufrsdK;pkHESifh zufqpf0g'pdwfaepdwfxm;ESifht*Fg&yfrsm;jzifhjynfhpkHolrsm; yg0if-u.? owif;aqmif;yg;wpfckwGif xdkeDtdkemZDvlrdkufrsm;onf rnfr#aoG;qm-uI t-urf;zufvdk-uonfhta-umif;udk a&;om;xm;.?

zufqpftdkvHyD,mtkyfpktzGJ‹0ifwdk‹.wefzdk;tm;vkH;udk aoG;/ *k%f-uufoa&ESifh t&l;trl;t ,loefjcif;(blood, honour, and fanaticism) [lonfh pum;okH;vkH;jzifhjcKHikHaz:jyEdkif ayonf? ,ae‹tcsdefwGif tzGJ‹0ifaygif; 35000 &SdaeavjyD? x-uGvdkonfhqEN vGefvGefuJ uJjzpfae-uonfudk olwdk‹.rsufvkH;wGiftwdkif;om;ay:vGifaeayonf?74

eDtdkemZDwdk‹onf olwdk‹.“-uD;us,faomacgif;aqmif-uD;”rsm;uJhodk‹ 'g0if0g'o abmw&m;.-oZmatmufwGifa&mufae-uonf? emZDESifhvlrsdK;cGJjcm;a&;0g'jzef‹r+twGuf zGifhxm;aom tifwmeufpmrsufESmrsm;wGif 'g0if.pum;rsm;ESifh 'g0ifudkcsD;-uL;onfh pum;rsm;awG‹Edkifayonf? 'g0if.pum;rsm;onf olwdk‹.v+yf&Sm;r+ESifh tawG;tac: rsm;udk axmufcHtm;ay;aejcif;a-umifhjzpfonf? olwdk‹.tifwmeufpmrsufESmrsm;wGif 'g0if0g'udk a&SŒwef;wifaz:jyxm;jyD;/ ‚if;oDtdk&Dudk rSefuefa-umif;oufaoomou" &SmazGae&efrvdktyfbJ trSefw&m;tjzpfvufcH-u&efvdktyfonf[k qdkxm;onf?

eDtdkemZDwdk‹.0ifa&mufwdkufcdkufjcif;ESifh owfjzwfjcif;wdk‹onf tifrwef&uf puf-urf;-uKwfayonf? eDtdkemZDwdk‹onf vlwdk‹udk t&SifvwfvwfrD;±+dŒowfjcif;/ vl awGudk ajcmufvef‹jcif;/ cav;i,frsm;udk n‡if;yef;ESdyfpufjcif;/ ponfwdk‹udk tvGef

90

Page 91: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

oabmust&omawG‹-uonf? olwdk‹.t"duypfrSwfrsm;onfvnf; wl&uDvlrsdK;rsm; jzpf-uonf? olwdk‹.tifwmeufpmrsufESmwdkif;wGif wl&uDvlrsdK;rsm;udk rkef;wD;jcif;t a-umif; a&;om;xm;-uonf? xdkrkef;wD;jcif;udk vufawG‹vnf;az:jyxm;ayonf? atmufygpma-umif;rsm;onf eDtdkemZDwdk‹. tifwmeufrS ul;,laz:jyjcif;jzpfygonf?

Oyrm/ ,ae‹u|EkfyfwGiftm%m&Sdygu/ wl&uDvlrsdK;trsm;pkudk "gwfaiG‹cef;wGif xnfhowf onfudk awG‹vdkygonf?75

Twpfcg eDtdkemZDwdk‹u wl&uDvlrsdK;rsm;udk &efrljcif;onfvnf; csm;vfpf'g0ifudk tajccHjcif;jzpfayonf? eDtdkemZDwdk‹u olwdk‹wl&uDvlrsdK;rsm;udk rkef;wD;&jcif;ta-umif; ESifhywfoufI 'g0if.rSm;,Gif;IOm%fwdrfaomwifjycsufrsm;rS aumufE+wfcsufrsm;jzifh odyH`enf;usonf[k &Sif;jy-uonf? Ttcef;. aemufqkH;pmrsufESmwGif eDtdkemZDtif wmeufrsm;wGif 'g0iftm;csD;-uL;xm;ykHESifh wl&uDEdkifiHESifhywfoufI olwdk‹ajymqdkvdk onfhtcsufrsm;udk jyxm;ygonf?

vGefcJhonfhr-umao;rDtcsdefwGif wl&uDvlrsdK;rsm;udkqef‹usifonfh t-urf;zufr+ rsm;jym;vmonfudk awG‹&.? 2000=ckESpf -o*kwfv 12=&ufae‹xkwf wl&uDbmom qbmae‹pOf owif;pmwGif 2000=ckESpfaEG&moDtwGif; eDtdkemZDwdk‹. wdkufcdkufr+rsm;udk pm&if;jyKpkwifjyxm;.?

= ZGefvwGif wl&if*sifjynfe,f *sD&mjrdKŒ&Sd tvf&[frefwl&uDAvD. jywif;aygufrSefrsm;udk cJESifhaygufI zsufqD;onf?

= bm'if0lwifbm*fjynfe,f tDyif*sifjrdKŒi,frS wl&uDAvDwGif rdkvdkawmhaumufaw;ESpfvkH; ypfxnfhonf?

= yifeDbm*fjrdKŒ Owmqif&yfuGufrS tpdrf;a&mifAvDodk‹ rdkvdkawmhaumufaw; wpfvkH;ypf xnhfonf?

= rDrif*sifjrdKŒ&Sd wl&uDrsm;aexdkifonfh tdrfwpfvkH;udk rD;±+dŒypfonf?

= bdkacsmhwGif wl&uDvBuf&nfqdkifESifh avbmEGefom;rsm;aexdkifonfh wdkufudk rD;±+dŒojzifh vl 14 OD;'%f&m&I wpfOD;rSmjyif;xefaom'%f&m&&Sd.?

= *smreDEdkifiH ta&SŒydkif;&Sd cJsrfepfZfjrdKŒwGif tD&mufvlrsdK; touf 7 v&Sd cav;i,fudk ajray: odk‹aygufcsvdkufojzifh cav;i,f.rsufESmonf aumifu&pf-urf;jyifESifh&dkufrd&mwGif '%f&mjyif;xefpGm&&SdoGm;.?

r-umao;rDu xdk‹xuf,kwfywfaomtjyKtrlrsm;&Sdao;onf? 'g0if. wl&uD vlrsdK;rsm;tay:rkef;wD;&efvdkr+udk olwdk‹.a±SŒaqmifvrf;jytjzpf,lI/ 1992=ckESpf Edk0if bmvwGif rdkvfjrdKŒwGif wl&uDvlrsdK;rsm;tm;0ifa&mufwdkufcdkuf-uonf? aemif 1993=ck ESpfwGif eDtdkemZDwdk‹u qdkvif*sifjrdKŒY wl&uDvlrsdK;wdk‹udk rD;±+dŒowfjzwf-uonf?77

owif;pmrsm;uvnf; “Twdkufcdkufr+onf emZDacwfaemufydkif;wGif tjyif;xefqkH;aom pkaygif;pnf;&kH;wdkufcdkufjcif;jzpfonf?”[k a&;om;-uayonf? aemifESpfrsm;wGifvnf; Todk‹aomwdkufcdkufr+ qufvufI jzpfyGm;avonf? wl&uDvlrsdK;wdk‹.tdrfrsm;udk rD; wif±+dŒjcif;/ wl&uDvlrsdK;rsm;udk &dkufESufojzifh '%f&m&&Sd-ujcif;rsm;jzpfyGm;onf? *smreD EdkifiHrSmuJhodk‹ a[mfvefEdkifiHwGifvnf; xdkenf;ESifESifjzpfyGm;onf? wl&uDvlrsdK;rsm;udk &nf&G,fI wdkufcdkufaom tjzpftysufwpfckwGif rdef;rwpfa,mufESifh cav;ig;a,muf towfcH&.? wef;pDItokbydk‹&mY yg0ifolrsm;onf q0yfwDum(p-umwHqdyf)ygaom pmrsm;jzifh jcdrf;ajcmufjcif;cH-u&onf?

91

Page 92: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

wl&uDvlrsdK;rsm;udk wdkufcdkufonfh Ttjzpftysufrsm;rSm tcsdKŒomv#ifjzpfyg onf? [pfwvmuJhodk‹aom zufqpf0g'DESifh 'g0ifwdk‹.tarGcHrsm; owfjzwfonfh&mZ 0wfr+rsm;onf qufvufI &Sdaeayonf? TuJhodk‹aom vlrqefonfhwdkufcdkufr+rsm;udk Oya't&ta&;,ljcif;wpfrsdK;wnf;jzifhom ukefqkH;Edkifrnfr[kwfyg? aocsmaomenf; rSm Oya't&ta&;,lonfhtjyif tawG;tac:t&wdkufppfqifjcif;vnf; yg0if&efvdk tyfayonf? 'g0if.tawG;tac:udk odyH`ynmavmurS jzKwfcsEdkifjcif;r&Sdor#umv ywfvkH; vlrsdK;cGJjcm;a&;onf obm0ed,mrwpfckjzpfonf[k ,kH-uolwdk‹. a'goxGuf zG,f&m jyKrlcsufrsm;onfvnf; &yfwef‹oGm;rnfr[kwfay?

92

Page 93: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

93

Page 94: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

94

Page 95: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

u|Ekfyfwdk‹r-umao;rDu ausmfvGefcJhonfh &mpkESpftwGif; vlom;wdk‹tm;

t-uD;us,fqkH;aom &ufpuf-urf;-uKwfr+ESifh qkH;±+H;r+udk ay;aqmifcJhaom/ urBmay:wGif tus,fjyef‹qkH; ysHŒESH‹cJhaomtawG;tac:onf/ uGefjrLepf0g'jzpfa-umif; oHo,jzpfp&m ta-umif;r&Sdacs? ,ae‹tcsdefwGifyif/ wpfOD;wpfa,mufu &k&Sm;EdkifiHESifhoHuef‹vef‹um EdkifiHrsm;ta-umif;ajymygu/ arSmifrdkufjcif;/ ar#mfvifhcsufuif;rJhjcif;/ toufuif;rJh aomvrf;rrsm;/ cufcJr+ESifha-umuf&GŒHxdwfvef‹r+ponfwdk‹ESifhjynfheufaeaomvl‹tzGJ‹t pnf;ykHudk rsufpdYcsufcsif;ay:vGifvmrnfjzpf.? 1991=ckESpfwGif uGefjrLepf0g'onf ysufpD;ausrGoGm;jyD[k xif-uaomfvnf;/ ‚if;.tu|if;tuseftptersm;rSm ,ae‹txd &Sdaeao;onf? wzufwGif“vGwfajrmufjyD”[kqdkaomfvnf;/ vltrsm;udk bmoma&; ESifhudk,fusifhw&m;wdk‹rSaoGjznfoGm;aponfh aemifwr&ao;aomuGefjrLepf0g'ESifhrm;ufP 0g'wdk‹.rJarSmifonfhrsufESmu -oZmv$rf;rdk;aeqJjzpfayonf?

wurBmvkH;. axmifhwdkif;odk‹ wkefv+yfajcmufjcm;r+udk jzef‹cJhonfhTtawG;tac: onf/ a&S;ya0oeDutawG;tac:wpfckudk udk,fpm;jyKjcif;jzpfayonf? xdktawG;tac: onf/ usKd;a-umif;qifjcifjcif;jzifh trSefw&m;udk&SmazGjcif; (dialectics)jzpfI/ ,if;t awG;tac:t& p-um0VmwpfckvkH;wGif zGH‹jzdK;wdk;wufr+onf yËdyuQjzpfjcif;rSay:ayguf vmonf[kqdk.? TtawG;tac:udktajccHI rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹u urBmhordkif;udk qef;ppf-uavonf? rm;ufPu vl‹ordkif;onf xdkyËdyuQrsm;wGifwpfcktygt0ifjzpfI/ vuf&SdyËdyuQrSm tvkyform;rsm;ESifh t&if;&Sifrsm;t-um;wGifjzpfaom yËdyuQjzpfonf [k qdkonf? ol.tqdkt& tvkyform;rsm;onf r-umrDtwGif; x-uGv+yf&Sm;vm-ujyD; uGefjrLepfawmfvSefa&; pwifvdrfhrnf[k qdkonf?

uGefjrLepf0g'udk wnfaxmifcJholESpfOD;pvkH;wdk‹.txif&Sm;qkH;t*Fg&yfrSm/ tjcm; &kyf0g'Drsm;uJhodk‹yif/ bmomt,l0g'udk t-uD;tus,frkef;wD;onfhpdwfxm; arG;-uav onf? rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹ESpfOD;pvkH;onf rdpm>'d@drsm;jzpf-uI/ uGefjrLepf0g'tjrif t&/ bmomt,l0g'tm;vkH;udk zsufqD;ypf&efvdktyfonf[k jrif-u.?

odk‹aomfvnf; rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹onf/ tvGefta&;-uD;onfh csdKŒ,Gif;csufwpf ck&Sdae-uonf? olwdk‹.tawG;tac:udk trsm;vlxkt-udKufawG‹Edkifatmif pnf;&kH;Edkif rnfhtcsufjzpfonfh odyH`enf;qefonfh ykHpHvdktyfae-uonf? r[mtEW&m,f-uD;jzpfI/ ESpfq,f&mpkESpfudk em-unf;bG,f&maom A&rf;Awm±+yfaxG;r+/ tkyfpkvdkufowfjzwfr+/ nDtpfudktcsif;csif;udk &efbufrsm;jzpfapr+/ wuGJwjym;jzpfapr+rsm;jzifhjynfheufaponfh r[mrdwfonf TtcsufrSay:aygufvmcJhavonf? 'g0ifu ol.oDtdk&Dudk rsdK;pkrsm; pwif ay:aygufjcif; (The Origin of Species) [laompmtkyfwGif wifjyxm;.? ol. wifjyaom tajccHcsufrsm;rSmvnf; rm;uPfESifhtif*sJvfwdk‹&SmazGaeonfh&Sif;vif;csufESifh tHudkufjzpfaeonfrSm pdwf0ifpm;zG,fjzpfayonf? 'g0ifu/ ouf&SdowW0grsm;onf touf&Sifa&;twGuf &kef;uef-uojzifh ay:aygufvmjcif;jzpfonf[k wifjyxm;onf? qdkvdk&if;rSm "dialectical conflict"ac: yËdyuQudkqef;ppfjcif;.&vm'fjzpfonf[kqdk onf? xdk‹tjyif zefqif;jcif;udkjiif;y,fI bmomt,l0g'udky,fcsavonf? rm;uPfESifh tif*Jsvfwdk‹twGuf ,if;wifjycsufonf vufv$wfIrjzpfonfh tcGifhaumif;jzpfaeay onf?

95

Page 96: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0ifudk rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹u csD;-uL;jcif; 'g0ifoDtdk&Donf uGefjrLepf0g'twGuftvGefta&;-uD;ayonf? 'g0if.pmtkyf &dkufxkwfjyD; vaygif;tenf;i,ftwGif; tif*sJvfu rm;ufPodk‹ pmwpfapmifa&;cJh&m “,QKu|Efkyfzwfaeaom 'g0if.pmtkyfonf odyfudkaumif;vGef;ygw,fcifAsm?”78 [k xnfha&;cJh.?

1860=ckESpf 'DZifbmv 19=&ufae‹wGif rm;ufPu tif*sJvfxHodk‹ “'DpmtkyfxJrSm usKyfwdk‹ESpfa,muf&Jh obm0ordkif;tjriftwGuf tajccHawGyg0ifaeygw,f?”[k pm jyefa&;cJhavonf?

rm;uPf.aemufxyfa,mif;&if;wpfOD;jzpfol vmaq;vfodk‹a&;aom 1861=ckESpf ZEM0g&Dv 16=&ufae‹pGJygpmwGif “'g0if.pmtkyfonf tvGefta&;ygt&ma&mufyg onf? u|Ekfyftm; vlwef;pm;&kef;uefv+yf&Sm;r+ordkif;twGuf obm0odyH`tajccHudk ay; ygonf?”80[k uGefjrLepf0g'twGuf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.ta&;ygt&ma&mufjcif;udk xkwfaz:xm;ayonf?

rm;ufPu ol.ta&;-uD;qkH; 'g;pfuufyDwmvf (Das Kapital) pmtkyfwGif 'g0iftm;&nfn$ef;I *g&0jyKcJh.? 'g0ifudkay;aom rm;uPf.xdkpmtkyfyxrtapmifwGif rm;ufPuol‹udk,fol t*Fvdyfobm0odyH`ynm&Siftm; “toJESvkH;rScsD;-uL;aeol”[k rSwf csufa&;ay;cJhavonf?81

tif*sJvfuvnf; tjcm;wpfae&mwGif 'g0ifudk csD;-uL;xm;onfudk awG‹&.?

obm0onf 'dkiftmvufwpf(tEkyËdavmr)udkprf;oyfjcif;jzpfonf? xdk‹a-umifh obm0onf 'dkiftmvufwpftawG;tac:twdkif;jyKrljzpfay:I obm0vGeftiftm;rsm;jzifh

96

Page 97: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

jzpfay:jcif;r&Sdacs? TtcsufwGif 'g0ifonf tjcm;olrsm;xuf OD;pGmyxrqkH;awG;awmol jzpfonf[k todtrSwfjyK&ygrnf?82

rmufP0g'. ordkif;tjrif ysufokOf;oGm;jcif; uGefjrLepf0g'udk wnfaxmifcJhaom um;vfrm;uPfonf/ ordkif;udk pOf;pm;qifjcif okH;oyf &mwGif ol‹tay:eufeufeJeJ-oZmoufa&mufcJhaom 'g0if.tawG;tac:udk vdkufzufnD axGr+&Sdatmif n‡dE+dif;jyifqif,lxm;onf? rm;uPf.tqdkt&/ vl‹tzGJ‹tpnf;onf ordkif; wav#muf tqifhtrsdK;rsdK;jzwfoef;vmcJhI/ xdkajymif;vJaomtqifhrsm;udk owfrSwf ay;aomt*Fg&yfrsm;onf/ ukefxkwfvkyfr+ESifh ukefxkwfvkyfr+t-um;qufoG,fr+rsm;jzpf onf[k qdkonf? Ttjrift& pD;yGm;a&;onf tpp&m&mudk xdef;csKyf.? vl‹ordkif; onf tDAdkvl;&Sif;ajymif;vJr+tqifhrsm;udk jzwfoef;cJh&onf? urBmOD;vl‹tzGJ‹tpnf;/ u|ef acwfvl‹tzGJ‹tpnf;/ ya'o&mZfvl‹tzGJ‹tpnf;/ t&if;&Sifvl‹tzGJ‹tpnf;ESifh aemufqkH; uGefjrLepfvl‹tzGJ‹tpnf;wnf;[laom tqifhrsm;jzpfonf?

odk‹aomfvnf;/ rm;ufP.tqdkjyKcsufjzpfonfh tDAdkvl;&Sif;tqifhumvydkif;rsm;onf usdK; a-umif;nDnGwfcdkifvkHjcif;r&Sda-umif; jycJhavjyD? ordkif;wGif rnfonfhvl‹tzGJ‹tpnf;urS rm;ufPwifjyxm;aom tDAdkvl;&Sif;tqifhrsm;udk jzwfoef;vmjcif;rawG‹&acs? qef‹usif buftjzpf vl‹tzGJ‹tpnf;wpfckckwGif rm;ufPwifjyouJhodk‹aomtpDtpOfr[kwfbJ jzpf ay:Edkifovdk wcsdefwnf;wGifvnf;jzpfay:onfudk awG‹&ayonf? EdkifiHwpfEdkifiH. vl‹t zGJ‹tpnf;wpfydkif;u ya'o&mZfpepfuJhodk‹aompepfjzpfay:aepOf/ tjcm;tydkif;wGif t&if; &SifpepfudkusifhokH;aeayonf? xdk‹a-umifh rm;ufPuwifjyouJhodk‹ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt wdkif; pepfwpfckrSaemufwpfckodk‹ajymif;vJoGm;jcif;r&Sdacs?

aemufwpfckrSm rm;ufPutem*wftwGuf a[mudef;xkwfxm;ovdk rjzpfvmacs? rm;ufP aoqkH;jyD; 10 ESpftwGif; rm;ufP.oDtdk&DonftokH;csIr&a-umif; xif&Sm;vmcJhav onf? rm;ufPu wdk;wufqkH;t&if;&SifEdkifiHrsm;wGif wpfEdkifiHjyD;wpfEdkifiH uGefjrLepf awmfvSefa&; jzpfay:jzwfoef;-u&vdrfhrnf[k a[mudef;xkwfxm;cJhaomfvnf;/ xdkuJhodk‹ rnfonfhwdkif;jynfwpfckwpfavr#rjzpfvmcJhacs? rm;ufP.t-uD;us,fqkH;aomaemuf vdkufjzpfolvDeifu tb,fha-umifh xdka[mudef;twdkif;rjzpfvmonfhta-umif;udk -udK; pm;ajz&Sif;cJhonf? ‚if;aemuf wwd,urBmEdkifiHrsm;wGif jzpfay:vmvdrfhrnf[k xyfqifh a[mudef;xkwfjyefonf? vDeif.a[mudef;tm;vkH;onfvnf; rrSefa-umif; ordkif;u oufaoxlxm;avjyD? ,ae‹u|Efkyfwdk‹.acwfwGif uGefjrLepf0g'tkyfcsKyfaeonfh EdkifiHrsm;udk vufwpfzufjzifh vufndK;csKd;a&wGufI&Edkifayonf? xdk‹xufru rm;ufP0g 'tm%m&vmcJhonfha'orsm;Y t-urf;zufjcif;udkom tokH;jyKcJhavonf? rm;ufP0g' a-uG;ausmfxm;ovdk trsm;t-udKuftkH-uGr+t& tm%m&vmcJhjcif;r[kwfay? tm%m&Sif pepfzdESdyfowfjzwfr+jzifh pdk;rdk;vmcJhjcif;om jzpfayonf?

tusOf;tm;jzifhqdk&aomf/ r-umao;rDu ausmfvGefcJhonfhordkif;u rm;uPf.tawG;tac: t& a[mudef;xkwfxm;onfh ordkif;.tDAdkvl;&Sif;ajymif;vJr+udk tjyD;ydkify,fcsacszsuf vdkufjyD;jzpfayonf?

rm;ufPESifhtif*sJvfuJhodk‹aom &kyf0g'tawG;tac:&Sifwdk‹. ajrmufjrm;pGmaom &kyf0g'Edkif iHa&;usrf;tapmifapmifwGif a&;om;xm;aom “ordkif;udk usdK;a-umif;qifjcifjcif;jzifh t ajz&Smjcif;”"the dialectic of history" ESifh “ordkif;.tDAdkvl;&Sif;ajymif;vJr+” "historical evolution" wdk‹onf/ pma&;olwdk‹. pdwful;,Ofoufoufomv#if jzpf.?

97

Page 98: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tif*sJvfu 'g0ifESifhrm;ufPESpfOD;pvkH;onf wlnD-uonf[k csD;-uL;xm;jyefonf?

“'g0ifu tDAdkvl;&Sif;ed,mrudk obm0ZD0tajctaewGifawG‹&Sdaz:xkwfcJhovdk/ rm;ufPonf vnf; tDAdkvl;&Sif;ed,mrudk vl‹ordkif;tDAdkvl;&Sif;ajymif;vJr+wGif awGŒ&Sdaz:xkwfol jzpfay onf[k qdkcJhonf?83

tif*sJvfu aemufxyfI 'g0if. bmoma&;udkqef‹usifonfhoDtdk&Dudk xkwfaz: csufonf ta&;-uD;a-umif;a&;om;xm;onf?

ol('g0if)u obm0ESifhywfoufI ,ae‹vuf&Sdobm0ZD0avmujzpfonfh= tyif/ wd&pm>ef ESifh aemufqkH;tqifhtjzpfvlom;rsm;onf ESpfoef;aygif;ajrmufjrm;pGmtwGif; wpfpwpfp qifhuJajymif;vJjcif;tDAdkvl;&Sif;jzifh ay:aygufvmcJha-umif; oufaoxlI bmomt,l0g' rsm;.,kH-unfcsufudk wdkufzsufvdkufayonf?84

wpfcsdefwGif tif*sJvfu “arsmuf0HrSvlom;tjzpfajymif;vJ&mwGif tvkyform;wdk‹ .yg0ifr+”[k acgif;pOfwyfxm;aomaqmif;yg;wpfyk'fwGif 'g0if.oDtdk&Dudk rnfuJhodk‹ vufcHcJhonfhta-umif;ESifh ywfoufI a&;om;xm;onf?

tar&duefvlrsdK;okawoeynm&Sif uGefa0;Zmuvfu uGefjrLepf0g'wnfaxmif olwdk‹ 'g0if.oDtdk&Dudk tb,fha-umifh csufcsif;vufiif;vufcH-uonfudk &Sif;jyxm;ay onf?

rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹onf 'g0ifu rsdK;pkrsm;pwifay:aygufjcif;pmtkyfudk ykHESdyfxkwfa0vdkuf onfESifhwjydKifwnf; tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk vufcHvdkuf-uonf? trSefrSm uGefjrLepfwdk‹tae jzifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf vlom;wdk‹ urBmavmuodk‹a&muf&Sday:aygufvmjcif;onf bk&m; oQifa-umifh a&mufvmjcif;jzpfonf[k ajym&efrvdktyfonfh &Sif;vif;csufudk vdktyfae onfESifhtHudkufjzpfaeayonf? olwdk‹.&kyf0g'tawG;tac:udkvnf; axmufcHtm;ay;&m wGif tokH;csEdkifayonf? xdk‹tjyif/ 'g0if. =tDAdkvl;&Sif;jzpfpOfonf obm0.a&G;cs,fr+ jzifh jzpfay:vmonf= [laom tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D t"dy`g,faz:csufuyif/ xdkacwfwGifv$rf;rdk; aeonfh&Sif;vif;csufudk/ odyH`enf;ususapmifhqdkif;rSwfwrf;wifjcif;rS&&Sdonfh&Sif;vif;csuf [k wifjyxm;onfh “touf[lonfywf0ef;usiftajctaeudk vdkufzufIjzpfay:vmonf” [laom,lqcsuftopfjzifh tpm;xdk;Edkifjyefonf?85

[mygr*~Zif;rS awmfrf bufwJvfu/ rm;ufPESifh'g0ift-um;wGif qufEG,faeaom tajccHtcsufudk atmufygykHpHtwdkif; &Sif;jyxm;ayonf?

rm;ufPu 'g0if.pmtkyfudkcsD;-uL;jcif;rSm pD;yGm;a&;abm*aA't&r[kwfacs? 'g0if. ‘urBmonf &kyf0g'oufoufjzpfonf’ [laomtajccHa-umifhjzpfayonf? u|Efkyfwdk‹. tm&kH ig;yg;jzifh apmifh-unfhEdkifjcif;ESifh &kyfavmuESifhrywfoufaom jyifyavmuwdk‹ESifhrywf oufjcif;onf t"dutcsufjzpfavonf? TtcsufwGif 'g0ifESifhrm;ufPwdk‹onf &Jabmf &Jbufppfppf jzpf-u.?86

,ae‹tcsdefwGif/ 'g0ifESifhrm;ufPwdk‹t-um; qufpyfr+onf xif&Sm;I vlwdkif;vuf cHaomtcsufjzpfavjyD? rm;ufP.udk,fa&;&mZ0iftwˆKy`wWdrsm;u Ttcsufudk t&Sif; om;az:jyvsuf&Sd.? Oyrm/ um;vfrm;ufP.twˆKy`wWdwGif Tqufpyfr+udk atmufyg twdkif; az:jyxm;ayonf?

“'g0ifoDtdk&Donf rm;ufP0g'udk trSefwu,faxmufcHtm;ay;a-umif; oufaowoD wwef;-uD; ay;xm;ayonf? 'g0if.tDAdkvl;&Sif;(wpfpwpfpajymif;vJr+)tawG;tac:jyef‹ yGm;jcif;u rm;ufP0g'tawG;tac:. taumif;qkH;tajcpdkuf&mjzpfvmjyD; tvkyform;avm u.oifykef;wGif tokH;csae&onfhtqifhjzpfvmcJhayonf? rm;ufP/ tif*sJvfESifh vDeifwdk‹u 'g0if.tawG;tac:udk txl;wvnfwefzdk;xm;-uI/ odyH`enf;t& ta&;yga-umif;udk

98

Page 99: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tpOfn$efjy-uavonf? Todk‹jzifh xdktawG;tac:rsm;onft&Sdeft[kef-uD;pGmjzifh jyef‹yGm; oGm;avawmhonf?87

rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹onfvnf; 'g0if.tDAdkvl;&Sif;cH,lcsufu olwdk‹.bk&m;rJh rdpm>'d@dtjrifudk odyH`enf;qefqefaxmufcHr+ay;aeonfudk ESpfaxmif;tm;&pGm vufcH,kH -unfvdkuf-uayonf? odk‹aomfvnf; xdkESpfaxmif;tm;&r+onfvnf; apmvGef;oGm;ay onf? rSm;,Gif;r+ESifhjynfheufaeao;aomtDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk trSefwu,f odyH`enf; ususoufaoxlEdkifjcif;r&Sdao;onfh a&S;usIacwfrrSDao;aom odyH`ynmtajctae ywf0ef;usifwGifwifjycJhjcif;a-umifh us,fjyef‹pGmvufcH-ujcif;jzpfayonf? 20 &mpkESpf 'kwd,ydkif;wGif wdk;wufvmcJhonfhodyH`ynmu xdkoDtdk&Donf rSefuefjcif;r&Sd tajct jrpfr&Sda-umif;az:xkwfvdkufavjyD? Tum; 'g0iftawG;tac:udk tjyD;tydkify,fzsuf vdkufonfESifhtr# uGefjrLepf0g'ESifh&kyf0g'wdk‹onfvnf; rSefuefr+r&Sdw&m;r0ifysufokOf; oGm;jyDjzpfa-umif; az:xkwfvdkufjcif;yifjzpfayonf? (tao;pdwfudk [m&Gef,[f,ma&; om;aom tDAdkvl;&Sif;vdrfvnfr+ pmtkyfwGifzwf&+yg?) odk‹aomfvnf; rdpm>'d@dodyH`ynm &Sifwdk‹u 'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dysufys,foGm;jcif;onf olwdk‹.tawG;tac:rsm; vnf;ysufokOf;oGm;jcif;jzpfaeaoma-umifh 'g0if0g'ysufys,foGm;jcif;udkwwfEdkifonfh enf;rsKd;pkHjzifh zkef;uG,f&ef-udK;pm;-uayonf?

rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹. aemufvdkufom;rsm; 'g0ifudk csD;-uL;-ujcif; vlaygif;oef;aygif;rsm;pGmwdk‹toufaoa-uysufpD;apjcif;ESifh oef;aygif;&m aygif;ajrmufjrm;pGmaomvlxkwdk‹udk 'kuQyifv,fwGif;Yarsmaeapjcif;/ xdwfvef‹a-umuf &GHŒapjcif;/ t-urf;zufjcif; ponfwdk‹udkjyKusifhcJhol rm;ufPESifh tif*sJvfwdk‹.aemuf vdkufom;rsm;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tvGeftrif; ESpfaxmif;tm;&pGmESifhpdwf0ifpm; pGmjzifh vufcH,kH-unf-uavonf?

*|ef tif rl;&fu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DESifh rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹. tawG;tac:rsm;udk &k&Sm;EdkifiHwGif vufawG‹taumiftxnfaz:olwdk‹.t-um;qufpyfr+udk atmufygt wdkif; qdkxm;.?

qdkAD,uf&k&Sm;EdkifiHacgif;aqmifrsm;. tawG;tac:onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtjrifwGif eufeJ pGm tajccHayonf?88

rm;ufP.uGefjrLepf0g'tpDtpOfudk taumiftxnfaz:olonf vDeifjzpf.? &k &Sm;EdkifiHrS uGefjrLepfAdkv&SDApfv+yf&Sm;r+acgif;aqmifjzpfol vDeifu &k&Sm;EdkifiH Zmbk&if udk vufeuftokH;jyKI jzKwfcs&ef &nf&G,foljzpfonf? yxrurBmppftjyD;wGif jzpf ysufaeonfh A&rf;Awmjzpfaeonfht±+yftaxG;rsm;uyif Adkv&SDApfwdk‹ ±SmazGar#mfvifhae aomtcGifhta&;aumif;jzpfcJhonf? 1917=ckESpf atmufwdkbmvwGif vDeifacgif;aqmif aom uGefjrLepfwdk‹u vufeufjzifh tm%modrf;vdkufavonf? xdkawmfvSefa&;. aemufydkif; 3 ESpfwdkifwdkif uGefjrLepfwdk‹ESifh Zmbk&ifudkaxmufcHolwdk‹t-um; ppfjzpfcJh onf?

99

Page 100: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tjcm;uGefjrLepfacgif;aqmifrsm;uJhodk‹ vDeifuvnf; 'g0if.oDtdk&Donf 'dkiftmvuf wpf(tEkyËdavmr)&kyf0g'tawG;tac:.tajc cHtkwfjrpfjzpfonf[k r-umc%ajymavh&Sd.?

ol.rdef‹cGef;wpfckwGif ,if;tcsuf ESifhywfoufI az:jyxm;ayonf? 'g0ifu/ wd&pm>efrsm;ESifhtyifrsm;t-um;

wGif qufpyfr+r&Sd/ ‚if;wdk‹tm; bk&m;oQifu zefqif;xm;ojzifh rsdK;ADZ ajymif;vJr+rjzpf Edkif [laom,kH-unfcsufudk/ tjyD;ydkify,f zsufvdkufavonf?89

vDeif.aemuf Adkv&SDApfawmfvSefa&; wGif ta&;-uD;qkH;ydokumtjzpfowfrSwfxm; jcif;cH&aomxa&mhpuDuvnf; 'g0if0g'wGif tvGeftrif;wG,fwmolwpfa,mufjzpfav onf? olu 'g0ifudk atmufygtwdkif;csD; -uL;xm;avonf?

100

Page 101: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if.awG‹&Sdcsufonf'dkiftmvufwpftawG;tac:t&/ ZD0ypPnf;rsm;ESifhywfoufaom e,fy,ftwGuf t-uD;us,fqkH;aomatmifjrifr+jzpfayonf?90

vDeifaoqkH;jyD;aemuf/ urBmhordkif;wGif t&ufpufqkH;tm%m&SifwpfOD;tjzpf owfrSwfjcif;cH&aom pwmvifonf uGefjrLepfygwD. acgif;aqmiftjzpf qufcHcJhav onf? oltm%m&&Sdaomoufwef;ESpfaygif; 30 twGif;/ uGefjrLepf0g'onf rnfr#&uf puf-urf;-uKwfa-umif;udkom oufaoxlcJhavonf?

pwmvif.yxrqkH;ajcvSrf;rSm/ wdkif;jynf. 80 &mcdkifE+ef;jzpfaom awmifol v,form;wdk‹. v,f,majrrsm;udk jynfolydkiftjzpfodrf;,l&efjzpfonf? yk*~vduydkifp epfudk y,fzsuf&eftwGuf pkaygif;pepfay:vDpDt&/ &k&Sm;awmifolv,form;rsm;. pyg; oD;ESHrsm;udk vufeufudkifwyfzGJŒrsm;u vdkufvHodrf;,l-uonf? xdk‹a-umifh iwfrGwf acgif;yg;jcif; t-uD;tus,fjzpfay:avonf? rnfonfhpm;aomufp&m tpm;tpmudkr# ±Smr&Edkifaom rdef;r/ cav;/ Z&mtdkrsm; OD;a&oef;ESifhcsDI iwfjywf&if; toufaoqkH;cJh -u.? aumhauqyfwpfa'ownf;wGif xdkodk‹iwfaocJholaygif; 1 oef;&SdcJhavonf?

pwmvifu ol.,if;ay:vDpDudk qef‹usifol vlaygif;odef;aygif;rsm;pGmudk tvGefqdk;0g;vSaom qdkifab;&D,m;pcef;odk‹ ydk‹cJhavonf? tusOf;om;rsm;udk tvkyf vkyfcdkif;&efydk‹xm;onfh xdkpcef;onf tydk‹cH&oltrsm;tm;jzifh. ocõsif;jzpfcJhavonf?

aemufwpfzufwGif/ pwmvif.v#dKŒ0Sufykvdwfrsm;u vlaygif;odef;ESifhcsDI owf jzwf-u.? vlOD;a&aygif;oef;ESifhcsDI &k&Sm;EdkifiH. ta0;qkH;tpGef;qkH;e,fajrodk‹ tydk‹cHcJh -u&onf? xkdvlrsm;teuf c&DrifvlrsdK;rsm;ESifh wmupPwefrSwl&uDvlrsdK;rsm; trsm;qkH; yg0ifcJhavonf?

TuJhodk‹aomay:vDpDt&/ pwmvifonf vlOD;a&aygif; oef;aygif; 20 udk owf jzwfcJhavonf? pwmvifonf ol.&ufpuf-urf;-uKwfr+tay:wGif tvGefw&m ESpf axmif;tm;& auseyfr+&SdcJhonf[k ordkif;yg&*lwdk‹u qdk-uonf? u&ifrvifeef;awmf&Sd pm;yGJay:wGifxdkifI tusOf;pcef;rsm;wGifaoqkH;oGm;olwdk‹.pm&if;ESifh ol‹trdef‹jzifh ao '%fay;Iowfjzwfvdkufonfhvlaopm&if;udk ppfaq;&if; tvGefauseyfpGm jyKH;&$ifae onf[k qdk-uonf?

ol.pdwWZtajctaetjyif ol,kH-unfaom &kyf0g'tawG;tac:u xdkuJhodk‹t vGeftrif;&ufpuf-urf;-uKwfoljzpfatmif -oZmoufa&mufjcif;jzpf.? 'g0if.tDAdk vl;&Sif;oDtdk&Donf ol.tajccHtawG;tac:jzpfonf[k pwmvifudk,fwdkif zGifh[ajym qdkcJhayonf? ol‹taejzifh 'g0if.tawG;tac:wGif rnfr#ta&;w-uD;wG,fwmonfh ta-umif;udk atmufygtwdkif; &Sif;jyxm;avonf?

usKyfwdk‹u c&pf,mefusrf;pmoifausmif;om;rsm;&JhpdwfxJrSm&SdwJhtpGJawGudk enf;okH;rsdK;tokH; jyKjyD;c|wf-uygw,f? olwdk‹udk urBmajr-uD;&Jhoufwef;/ blrdaA'rlvtpESifh 'g0if&Jhoif -um;csuf ponfwdk‹udk oifay;&w,f?91

pwmviftoufxif&Sm;&SdaepOftwGif;/ ol.i,foli,fcsif;wpfa,mufu pwm vif rnfuJhodk‹bk&m;rJhrdpm>'d@djzpfvmcJhonfhta-umif; Landmarks in the Life of Stalin [laompmtkyfwGif atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?

101

Page 102: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

oltoufi,fpOft&G,f c&pf,mef"rRusrf;pmoifwef;ausmif;wGifaepOfuyif awmfvSefa&; pdwf"gwf arG;jrLvmcJhayonf? 'g0if.pmtkyfrsm;udkzwf±+&if; bk&m;rJh0g'Drdpm>'d@djzpfvm cJhayonf?92

‚if;pmtkyfwGif pwmvif.i,foli,fcsif;jzpfol *sD *vg'f*sdZfu/ pwmvifrnf uJhodk‹bk&m;ocifudk,kH-unfjcif;Y &yfpJypfy,fcJhonfhta-umif;&if;udkaz:jy&mwGif/ 'g0if .pmtkyfudkzwfjcif;a-umifhjzpfonf[k a&;xm;onf? ol‹udkvnf; xdkpmtkyfudkzwf&ef twif;cdkif;cJhonf[k qdkonf?93

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DwGif pwmvif.rsufpdrSdwf,kH-unfjcif;udk n$efjyonfhtcsuf rSm/ qdkAD,ufynma&;pepfwGif rif;'Jvf.rsdK;ADZqdkif&med,mr(genetic laws)udk oltm %m&aecsdefumvtwGif; y,fcsxm;jcif;yifjzpfonf? 20 &mpkESpftpydkif;rSpI Ted,m rudk wurBmvkH;uvufcHjyD;jzpfI/ vmruf. “usifh,lI&&SdaomOmOfudk aemifvmrnfh rsdK;qufrsm;odk‹ tarGqufcHay;onf”[laomtqdkudk jiif;y,fvdkufonf? &k&Sm;vlrsdK; odyH`yg&*l vdkifqifudku Ted,mronf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tav;eufqkH;xdcdkufapI

102

Page 103: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tvGeftEW&m,f&Sda-umif; pwmvifudkajymjyavonf? pwmvifuvnf; vdkifqifudk. tawG;tac:udk tifrwefpdwf0ifpm;jyD; EdkifiHawmftpdk;&atmuf&Sd odyH`ynmtoif;rsm; tm;vkH;. t-uD;tuJtjzpf cef‹tyfvdkufavonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk t-uD;tus,f xdcdkufapaom TrsdK;ADZqdkif&med,mrudk qdkAD,ufjynfaxmifpkEdkifiHrsm;&Sd odyH`ynmt oif;rsm;ESifhausmif;rsm;wGif pwmvifraoqkH;rDumvwpfckvkH;twGif; vufrcHcJh-uacs?

pwmvif.acwfwGif qdkAD,ufjynfaxmifpkonf A&rf;Awm±+yfaxG;ayGvDvsuf &Sdaomtajctaeywf0ef;usiftjzpfodk‹a&mufoGm;onf? vlaygif;oef;ESifhcsDI tpOfw pdkufjcdrf;ajcmuf jcif;cHae-u&onf? olwdk‹onf rnfonfhjypfr+r#rusL;vGef-uaomfvnf;/ tcsdefra&G;zrf;qD;ac:aqmifoGm;jcif;cH&EdkifI/ rawG;awm&Javmufatmifa-umufruf zG,faumif;aomESdyfpufjcif;udk cH-u&Edkifonf? ,if;uJhodk‹aomtajctaeonf uGefjrL epf0g'atmufwGifomv#ifjzpfonfr[kwf/ zufqpf0g'atmufwGifvnf; xdkenf;ESifESif yif jzpf.?

tcsdKŒaoma0zefa&;orm;rsm;onf/ xdktjzpftysufrsm;udk rSm;,Gif;pGmqef;ppf-u ayonf? xdkuJhodk‹aom oem;-uifemjcif;uif;rJhpGm &ufpuf-urf;-uKwfjcif;. tajccHt a-umif;&if;rSm/ vDeif/ pwmvif/ armf/ [pfwvmESifh rdkqdkvdkeDwdk‹onf pdwfa0'ema-umifh -urf;wrf;I &efrlvdkaomp±dkufvuQ%mjzpfay:vmjcif;jzpfonf[k wifjyvdk-uayonf? wurBmvkH;&Sdvlwdk‹onf xdkuJhodk‹aom xdef;rEdkifodrf;r&aom pdwWZa&m*gonfvlqdk;awG .vufxJodk‹ wacwfwnf;wjydKifwnf;wGifusa&mufcJh&jcif;onf/ rnfuJhodk‹aom-uHK -udKufr+jzpfygoenf;?

xdkyk*~dKvfwdk‹onf/ tawG;tac:rdk;cg;a&wGif;wpfwGif;wnf;rS cyfaomufcJh-ujyD; xdktawG;tac:rdk;cg;a&uyif olwdk‹.rormr+vkyf&yfrsm;udk w&m;0ifonf[kowfrSwf ay;xm;aoma-umifhjzpfayonf? tusOf;tm;jzifh xdkjypfr+rsm;.aemufuG,fwGif aemuf xyfvlwpfpk&Sdaeao;onf? xdkvlom;rqefonfh aoG;qmaeonfht&l;wpfydkif;acgif; aqmifwdk‹u olwdk‹ESifhtwl oef;ESifhcsDaomvlwdk‹udk tygqGJac:I olwdk‹usL;vGefvdkaom jypfr+'kp&dkufwdk‹udk usL;vGefapjcif;onf/ odyH`enf;usonfqdkaomtiftm;-uD;ESifh 'g0if .tawG;tac:u axmufcHtm;ay;cJhaoma-umifh jzpfayonf?

armfpDwkH; = 'g0ifESifhrm;uPfwdk‹. w&kwfjynfodk‹v$wfaomoHtrwf

pwmvifu tm%m&SifpepfwnfaxmifaepOf/ 'g0if0g'. odyH`enf;usonf[l aomausmaxmufaemufcHtjzpf&,lxm;aomuGefjrLepftm%m&Siftpdk;&wpfpkuvnf; w&kwfEdkifiHwGif tajcpdkufcJhavonf? armfpDwkH;acgif;aqmifaom uGefjrLepf0g'Dwdk‹onf 1949=ckESpfwGif tcsdeftm;jzifh &Snf-umvSaomjynfwGif;ppf.aemufydkif;wGif tm%m wnfaqmufEdkifcJh-uonf? armfpDwkH;onf ol‹tm;t-uD;us,fqkH;axmufyHhr+ay;cJhaom pwmvifuJhodk‹yif zdESdyfcsKyfcs,fI&ufpuf-urf;-uKwfaomtpdk;&udk wnfaxmifcJhonf? w&kwfjynfonf ra&rwGufEdkifatmifrsm;jym;aom EdkifiHa&;owfjzwfr+,ifjyif-uD;tjzpf odk‹ ajymif;vJoGm;avonf? aemifESpfrsm;wGif/ acgif;aqmif-uD;armf. vli,fvl-urf;rsm; jzpfaom “aoG;aomufwyfeD&Jabmf” (Red Guards)rsm;u wdkif;jynfudk a-umufruf zG,ftaumif;qkH;tajctaeodk‹ qGJac:oGm;cJh-uonf?

103

Page 104: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

armfpDwkH;u olwnfaxmifcJhaompepf. tawG;tac:ydkif;tajccHtkwfjrpfudk “w&kwfqdk&S,fvpf0g'onf 'g0ifESifhtDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dtay:wGif tkwfjrpfcswnfaxmif xm;onf?”94 [k yGifhyGifhvif;vif; a-unmcJh.?

rm;ufP0g'Djzpfonfhtjyif tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk t-uGif;rJh,kH-unfvufcHol bk&m; rJhrdpm>'d@djzpfonfESifhtnD/ armfpDwkH;onf xdkuGefjrLepfawmfvSefa&;tpOD;ydkif;ESpfrsm;wGif “-uD;us,faoma±SŒodk‹”pmayrsm;Y csm;vfpf'g0ifESifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DO'g[&kefrsm;udk taxmuftuljyKonfhpmom;rsm;udkom a&;om;jzef‹jzL;&eftrdef‹cscJhavonf?95

1950=ckESpfwGif w&kwfuGefjrLepfwdk‹ tm%m&vmaomtcg/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D udk olwdk‹.tawG;tac:tajccHtkwfjrpftjzpfcH,l-uonf? trSefrSm/ w&kwfynm&Sdrsm; u tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk vGefcJhonfhESpfaygif;rsm;pGmuwnf;u vufcH-ujyD;jzpfonf?

19=&mpkESpfrsm;wGif taemufEdkifiHrsm;u w&kwfjynfonf olwdk‹.a&S;a[mif;&dk;&mxkH;"avh wGifepfjrKyfI tdyfaysmfaeaome*g;-uD;tjzpf ,lq-uonf?

w&kwfynm±Sifrsm;u 'g0if.tDAdkvl;&Sif;tawG;tac:udk olwdk‹.wdk;wufzGH‹jzdK;a&;ESifh ajymif;vJr+twGuf wGef;tm;jzpfEdkifrnfhar#mfvifhcsufjzifh pdwftm;xufoefpGm vufcHcJh-u onfudk taemufEdkifiHom;tenf;i,fomv#if owdxm;rd-uavonf? w&kwfpma&;q&m [l&SD(Living Philosophies, 1931)t&/ 1898=ckESpfwGif aomrwf[yfpav.Evolution and Ethics)pmtkyfudk xkwfa0vdkufonfESifhwjydKifwnf;/ w&kwfynm&Sifwdk‹u csufcsif; vufcHvdkuf-uonf? csrf;om-uG,f0olwdk‹u xdkpmtkyfw&kwfbmomjyefudk aps;oufompGm &dkufxkwfI trsm;vlxkzwf±+Edkif&ef a0iS-uavonf?96

104

Page 105: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

xdk‹a-umifh/ trsm;vlxku uGefjrLepf0g'udk vufcHI uGefjrLepf0g'awmfvSefa&; udk tkH;tkH;-uGuf-uGufa&SŒaqmifcJh-ujcif;rSm/ 'g0if.tawG;tac:u Tynm±Sifwdk‹ .pdwftm;xufoefr+tay: -oZmanmif;cJhaoma-umifhjzpfonf?

w&kwfEdkifiHwGif ajrmufjrm;pGmaom,kH-unfr+t,l0g'rsm;&SdcJhaomfvnf;/ w&kwf EdkifiHtaejzifh 'g0if0g'ESifhuGefjrLepf0g'wdk‹. u%ef;vufr-uD;wGif n‡yfrdoGm;&ef cuf cJr+r&SdvSacs? odyH`ynm&Sifopf(New Scientist) [laomr*~Zif;wGif uae'gEdkifiHom; 'g0iftawG;tac:&Sif rdkufu,f&l;pfu/ ESpfq,f&mpkESpfw&kwfEdkifiHESifhywfoufI atmuf ygtwdkif; a&;xm;.?

taemufEdkifiHrsm;rSmuJhodk‹/ w&kwfjynfwGif arG;&mygtodOm%fESifhbmomt,l0g'[ef‹wm;r+ r&Sdaoma-umifh TtawG;tac:wdk‹u csufcsif;tjrpfwG,fEdkifcJhavonf? trSefrSm 'g0if udku w&kwfqefovdkvdkyifjzpfaeayonf? awm0fESifhuGefzl;&SyftawG;tac:opfwdk‹u vl om;wdk‹. “t&Sdw&m;”udk tav;xm;-uayonf? xdk‹a-umifh u|Ekfyfwdk‹vlom;taejzifh wd&pm>efESifhwpfrsdK;wnf;jzpfjcif;tqdkrSm w&kwfvlrsdK;rsm;twGuf tHh-oxdwfvef‹zG,frjzpf acs? ,ae‹tpdk;&.w&m;0iftawG;tac:rSm rm;ufPESifhvDeif0g'(wpfrsdK;)jzpfonf? odk‹aomf vnf;/ 'g0if0g'.avmuDa&;oD;oef‹&kyf0g' (qdkvdk&if;rSm us,fjyef‹aom vlr+a&;tawG; tac:)udk tokH;rjyKbJ/ armfpDwkH;twGuf awmfvSefa&;rsdK;aphrsm;udk atmifjrifpGmysdK;Edkifrnfh ajr rjyKjyifxm;bJ/ xdkawmfvSefa&;atmifjrifr+oD;ESHudk &dwfodrf;EdkifcJhrnfr[kwfay?97

txufwGif rdkufu,f&l;pfajymcJhovdk/ tu,fI 'g0iftawG;tac:u tajccdkif atmifpGJxm;jcif;r&SdcJhygu/ w&kwfEdkifiHonf xdkr#avmufvG,fulpGm uGefjrLepf0g'udk aumuf,laxG;ydkufrnfr[kwfay? 'g0iftawG;tac:.r+dif;rdaecJh-uaom w&kwfvlxk onf/ ordkif;wGif txdef;tcsKyfr&SdqkH;jzpfcJhaom vlowform;armfpDwkH;. owfjzwfr+ rsm;udk vufydkufIom -unfhaecJh-uayonf?

odk‹aomfvnf;/ uGefjrLepf0g'onf w&kwfjynfwGifomru EdkifiHtajrmuftjrm; wGif/ ajymufusm;wdkufyGJrsm;/ owfjzwfr+rsm;/ t-urf;zufr+rsm;ESifh jynfwGif;ppfrsm;. t&if;cHjzpfcJhonf? wl&uDEdkifiHonf xdkodk‹aomEdkifiHrsm;teuf wpfcktygt0ifjzpfay onf? 1960=ckESpfrsm;ESifh 1970=ckESpfrsm;wGif wl&uDtpdk;&udkawmfvSefI uGefjrLepf EdkifiHwnfaxmif&efpdwful;,Ofonfhtkyfpkrsm;u wl&uDEdkifiHudk arSmifrdkufonfht-urf; zufr+tajctaeodk‹ qGJoGif;cJh-uavonf? 1980=ckESpfwGif xdkuGefjrLepft-urf;zuf orm;rsm;u/ vuf&SdcGJxGufa&;orm;rsm;ESifhyl;aygif;-ujcif;onf/ wl&uDvlrsdK;rsm;ESifh ykvdyfESifhppfom;rsm;tygt0if OD;a&odef;ESifhcsDI aoa-ucJh-u&jcif;. t&if;cH jzpfcJhay onf?

TurBmajr-uD;ay:wGif aoG;xGufoH,dkr+trsm;qkH;ay;aqmifcJhaomuGefjrLepf0g' onf/ 'g0if0g'ESifh tjrJwapwGJzufcJhayonf? ,ae‹tcsdefwGifyif/ uGefjrLepf0g'Dwdk‹ onf 'g0iftawG;tac:udk a&SŒwef;rSaxmufcHtm;ay;ae-uolrsm;jzpfonf? rnfonfh EdkifiHwGifrqdk/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudkacgif;rmrmESifhaxmufcHtm;ay;aeolrsm;udk-unfhygu/ a&SŒwef;acgif;aqmifrsm;onf rm;ufP0g'Drsm;omv#ifjzpfaeonfudk awG‹&Sd&.? tb,fh a-umifhqdkaomf/ um;vfrm;ufPu/ obm0odyH`tjrift& tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf uGefjrL epftawG;tac:. tajccHtkwfjrpfjzpfonf[k rdef‹qdkxm;aoma-umifhjzpf.? uGefjrLepf 0g'udkvnf; bmomt,l0g'uif;rJhatmif rrSefuefaomodyH`ynmqdkif&maxmufcHr+ ay; xm;aoma-umifhjzpfayonf?

105

Page 106: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

bmomt,l0g'udk rkef;wD;jcif; = 'g0if0g'ESifhuGefjrLepf0g'wdk‹ r[mrdwfjzpfjcif;.tajccH

txufwGif&Sif;vif;cJhonfhtwdkif;/ &kyf0g'DESifhuGefjrLepfwdk‹ 'g0if0g'udk wG,f zufxm;-ujcif;onf/ 'g0if0g'u bk&m;rJht,ludk axmufcHtm;ay;jcif;a-umifhjzpfonf rSm ta&;-uD;qkH;tcsufjzpfayonf? &kyf0g'tawG;tac:onf vl‹ordkif;wav#mufvkH; wGif&SdcJhayonf? odk‹aomfvnf;/ 19=&mpkESpfrwdkifrDumvrsm;wGifrl/ tawG;tac:trsm; pkwdk‹onf oDtdk&Dpmtkyfrsm;wGifom usef&pfcJh-uavonf? 'g0if.oDtdk&DrSm obm0 odyH`avmuwGif tokH;cspjyKcJhonf? 'g0if0g'onf 19=&mpkESpfrsm;wGif ‚if;.ajc&m vuf&mtxif;om;usef&pfapcJhaom bk&m;rJh&kyf0g',Ofaus;r+twGuf t-uD;us,fqkH; aomtajccHjzpfayonf? ‚if;xdcdkufepfemcsufrsm;udkvnf; 20=&mpkESpfusrS az:xkwfEdkif cJhayonf?

u|Efkyfwdk‹r-umrDu qef;ppfcJh-uaom T&kyf0g',Ofaus;r+rS arG;xkwfvdkufonfh tawG;tac:rsm;u/ urBmppf-uD;.rD;udk arG;ay;cJhI/ ra&rwGufEdkifaom jynfwGif;ppf rsm;/ t-urf;zufr+rsm;/ rsdK;jzKwfowfjzwfr+rsm;/ tjyD;tydkif&Sif;vif;okwfoifr+rsm;ESifh &dkif;pdkif;&ufpuf-urf;-uKwfr+rD;rsm;udkvnf; arG;cJhavonf? xdkysufpD;,dk,Gif;jcif;uyf ab;-uD;a-umifh vl‹toufaygif; oef;aygif;rsm;pGmqkH;&+H;cJhI/ oef;aygif;ajrmufjrm;pGm aomvlwdk‹onfvnf; t&Sufuif;rJhpGmzdESdyfapmfum;cHcJh-u&onf? vl‹ordkif;wGif tqdk;&Gm; qkH;aom ESdyfpufjcif;udkvnf; cHcJh-u&.?

'g0if0g'.-oZmanmif;jcif;cH&aom t-urf;zuform;rsm;onf/ olwdk‹udk,fol wdk‹ wd&pm>efrSqif;oufvm-uonf[k ,kH-unf-uonfhtm;avsmfpGm/ awmawmif*lwGif; rsm;Y tvGefqdk;&Gm;onfhtajctaejzifh aexdkifEdkif-uayonf? olwdk‹onf vl‹toufrsm; udk 'kwd,wpf-udrfxyfrHpOf;pm;jcif;rjyKbJ uav;i,frsm;/ Z&mtdkrsm;ESifh tjypfrJholrsm; udk owfjzwfEdkif-uayonf?

olwdk‹onf/ olwdk‹udk,fudkvnf;aumif;/ tjcm;olwdk‹udkvnf;aumif;/ xm0& bk&m;ocifzefqif;xm;aom 0dnmOf/ pdwf/ todw&m;/ em;vnfoabmaygufjcif;rsm; &SdonfhowW0gtjzpf rjrif-uacs? xdk‹a-umifh wd&pm>efrsm;tcsif;csif;qufqefjyKusifh-u onfhtwdkif; qufqH-uayonf? pwmvifu c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;ESifhAvD tajrmuftjrm;udk azgufcGJzsufqD;ypfjcif;onfyif/ uGefjrLepf0g'onf bmomt,l0g' udk rnfr#rkef;wD;a-umif; n$efjyvsuf&Sdaeayonf?

xm0&bk&m;oQifudkqef‹usifonfh &Snfvsm;aomppf (The Long War Against God) trnf&Sdpmtkyfa&;om;ol [ife&D arm&pfu xdkqufpyfr+udk atmufygtwdkif; az:jyxm; ayonf?

odyH`enf;rusaomfvnf;/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. odyH`ynmvuQ%mygoa,mif&Sdjcif;udk/ bk&m; ocifESifhqef‹usifonfhpepfESifh usifhpOftm;vkH;udk w&m;0ifap&eftokH;jyK-uonf? xdkodk‹jyK &mwGif/ ,QKtcsdeftxd tatmifjrifqkH;rSm uGefjrLepf0g' jzpf.? ‚if;ESifhqufEG,fonfh tawG;tac:rsm;tm;vkH;wdk‹udk uGefjrLepf0g'onf odyH`ynmtay:tajccHaoma-umifh rSefuef &rnf[k xifapayonf?98

uGefjrLepf0g'ESifh &kyf0g'wdk‹u bmomt,l0g'udkrkef;wD;onfhtjcif;t&mrsm;udk Adkv&SDApfx-uGawmfvSefa&;wGif t-urf;zufzsufqD;jcif;rsm;jzifh ay:vGifapcJhayonf? c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;ESifhAvDrsm;udk vkH;vkH;vsm;vsm;jzdKzsufypf-uonf? topf

106

Page 107: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

jzpfaom “qdk&S,fvpfvl‹tzGJ‹tpnf;”.jyifyodk‹ yxkwfESifxkwf&rnfholrsm;teuf bm oma&;ESifhywfoufolrsm;onf xdyfwef;a&SŒwef;wGifyg0if-uavonf? vl‹tzGJ‹tpnf; todkif;t0dkif;onf bmoma&;udkif;±+dif;olrsm;omjzpfaomfvnf;/ bmoma&;wm0efrsm;udk xrf;aqmif&ef t[ef‹twm;rsm;vkyf-uavonf? c&pf,mefrsm; bk&m;&Sdcdk;ausmif;oGm; &rnfh we*FaEGae‹em;&ufudk &kwfodrf;vdkufonf? vlwdkif; wpfygwfwGif ig;&uftvkyf vkyf&aomfvnf; em;&ufrSm rnfonfh&ufrqdk jzpfEdkifonf? TtpDtpOfudk uGefjrLepfwdk‹

Adkv&SDApfawmfvSefa&;twGif;ESifhaemufydkif;wGif bmoma&;udkwdkufcdkufcJh-uonf? c&pf,mefbk&m;&Sd cdk;ausmif;rsm;ESifh AvDrsm;udk jzdKzsufypf-uonf? ykHwGifawG‹&onfhtwdkif; c&pf,mefbk&m;&Sdcdk; ausmif;rsm;rS tEkynmvuf,mypPnf;rsm;udk vk,ufjzKwf,l-u.?

107

Page 108: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

u “bmoma&;udkwdkufzsufonfhppf”twGuf wrifwum pDpOfjcif;jzpfavonf?99 xdk‹ aemuf 1928=ckESpfESifh 1930=ckESpfwGif bmoma&;qdkif&myk*~dKvfwdk‹ay;&onfh tcGefudk 10qwdk;vdkufavonf? olwdk‹. tpm;tpmulyGefudk odrf;,lvdkufonf? usef;rma&;t cGifhta&;cHpm;cGifhrsm;udk ydwfvdkufonf? jynfol‹tcGifhta&;wpfckr#cHpm;cGifhr&Sd-uawmh acs? olwdk‹udkzrf;qD;I olwdk‹.&mxl;rSjzKwfum jynfyodk‹ESifxkwfvdkuf-uonf? 1936 =ckESpfavmufwGif AvDaygif; 65 &mcdkifE+ef;ESifh c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif; 75 &mcdkifE+ef; udk zsufqD;ypfvdkufavjyD?

bmoma&;udkwdkufcdkuf&mwGif tvfab;eD,m;wGif tjyif;xefqkH;jzpfcJh.? tvf ab;eD,m;uGefjrLepfacgif;aqmifonf tifAm a[mh'f*smtrnf&Sd bk&m;rJh0g'DjzpfI 1967 =ckESpfwGif tvfab;eD,m;udk yxrOD;qkH;aom “bmomt,l0g'rJh”EdkifiHtjzpfa-unm cJhavonf? bmoma&;qdkif&myk*~dKvfrsm;udk rnfonfhusdK;a-umif;r#rjybJ zrf;qD;csKyf aESmifum tcsdKŒudkrl owfjzwfypfavonf? 1948=ckESpfwGif bda&Smhbkef;awmf-uD;ESpfyg; ESifhbmoma&;qdkif&myk*~dKvfaygif; 5000 udk ypfowfvdkufavonf? rGwfpvifrfwdk‹udk vnf; xdkenf;twdkif;jyKusifh-uonf? eif'dk&D vpOfpmapmifwGif AvDESifh c&pf,mefbk&m;

108

Page 109: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&Sdcdk;ausmif;aygif;2169 vkH;udk ydwfvdkufa-umif; a-unmcJh&m/ 327 vkH;rSm umaomvpf bk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;jzpfavonf?

TuJhodk‹jyKusifh-ujcif;rSm/ uGefjrLepf0g'.&nf&G,fcsufonf/ bk&m;ocif&Sdjcif; udk rsufpdrSdwfI jiif;y,faomvl‹tzGJ‹tpnf;udkwnfaxmifI/ bmomt,l0g'udkvkH;0 a&maESmqufpyfjcif;rjyKapbJ &kyf0wˆKypPnf;rsm;udkom ,kH-unfwefbdk;xm;ap&efjzpf onfrSm ,kHrSm;oHo,jzpfp&mr&Sdacs? trSefrSm/ ,if;onfuyif uGefjrLepf0g'.t"du ypfrSwfwpfckjzpfayonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ uGefjrLepfacgif;aqmifrsm;u vlawG udk puf&kyfuJhodk‹ pdwfcHpm;r+uif;rJhI bk&m;ocifudka-umuf&GHŒjcif;r&Sdonfhvl‹tzGJ‹tpnf; udk wnfaxmifEdkifrSomv#if/ olwdk‹-udKufovdktkyfcsKyfEdkifrnfjzpf[k ,kH-unf-uaom a-umifhjzpfonf? odk‹rSomv#if olwdk‹tvdk&SdoavmufowfjzwfzdESdyfEdkifrnfjzpf.? bk&m;rJhrdpm>'d@dt,ludkaxmufcHtm;ay;I/ bmomt,l0g'rsm;u wm;jrpfxm;aom zdESdyfr+rsdK;pkH/ &ufpufr+rsdK;pkH/ yËdyuQrsdK;pkH/ owfjzwfr+ponfwdk‹udk w&m;0ifapaom 'g0if0g'.wifjycsufonf/ 20=&mpkESpftwGif; vl‹toufudkwefbdk;rxm;bJ aoG; acsmif;pD;aponfh tawG;tac:tm;vkH;udk tm;ay;tm;ajr‡mufjyKcJhayonf? xdk‹a-umifh vGefcJhonfh 20=&mpkESpfonf/ r&yfrem;aomppfyGJrsm;/ owfjzwfr+rsm;/ awmfvSefykefuefr+ rsm;/ t-urf;zufr+rsm;/ wdkufcdkufr+rsm;ESifh &efbufjzpfjcif;rsm;jzifh jynfheufcJhavonf?

'g0if0g'DuGefjrLepfrsm;u urBmay:wGif oufa&mufapcJhaom zdESdyfr+ESifh t-urf;zufr+rsm;

rif;rJhp&dkufESifh t-urf;zufjcif;ESpfrsdK;pvkH;onf rm;ufP0g'ESifh uGefjrLepf0g'wdk‹ . r&Sdrjzpfaom tokH;jyKvufeufu&d,mjzpfayonf? rm;ufP0g'.t-urf;zufjcif; vuQ%monf rm;ufPtoufxif&Sm;aepOftwGif;yif yg&pfjrdKŒawmfuGefjrGef;wGif vuf awG‹jzpfcJhavonf? txl;ojzifh/ t-urf;zufjcif;onf rm;ufP.oDtdk&Dudk vufawG‹t aumiftxnfaz:ol vDeif.uGefjrLepftawG;tac:twGuf r&Sdrjzpfaomtydkif;jzpfcJhay onf? uGefjrLepfwdk‹onf wurBmvkH;ae&mwumwGif aoG;acsmif;pD;apcJh-uI/ vlwdk‹tm; t-urf;zuf*dk%f;tzGJ‹rsm;wnfaxmifI emusifem-unf;r+/ xdwfvef‹a-umuf&GH‹r+rsm; jzpf aponf? ,ae‹tcsdefwGif uGefjrLepfacgif;aqmiftm;vkH;udk olwdk‹usL;vGefcJh-uaom zdESdyf r+ESifh owfjzwfr+rsm;.w&m;cHrsm;tjzpf rSwfom;xm;-uonfudk a±SŒvmrnfhpmrsufESm rsm;wGif awG‹&Sd-uygvdrfhrnf? odk‹aomfvnf; tcsdKŒtodkif;t0dkif;rsm;wGif oem;-uifemr+ uif;rJhI vufrsm;wGifaoG;ayaeaomvlowform;rsm;.ykHrsm;udk acgif;&if;wGifcsdwf xm;olrsm;vnf;&Sdao;onf? xdkuJhodk‹ vlowfjcif;ESifh&ufpufjcif;wGif aysmfarG‹olwdk‹udk olwdk‹. q&morm;rsm;tjzpfvufcHae-uao;onf?

uGefjrLepfwdk‹u &ufpuf-urf;-uKwfjcif;ESifh t-urf;zufjcif;wdk‹onf uGefjrLepf wdk‹.vkyf&dk;vkyfpOfr[kwf[k qdkonfhjyif/ tcsdKŒyk*~dKvfrsm;u uGefjrLepf0g'udk vufawG‹ usifhokH;&mwGif jyKusifh-ujcif;omjzpfonf[k rnfr#yifxkacsajymqdk-uapumrl/ olwdk‹u uGefjrLepf0g'udk jzLpifoef‹&Sif;atmif rnfr#yif-udK;pm;aq;a-um-uapumrl/ jiif;qefI r&aomtrSefw&m;u &SdaejyD;om; jzpfayonf? uGefjrLepf0g'udk wnfaxmifcJholwdk‹u &ufpufr+ESifht-urf;zufr+rsm;udk umuG,fajymqdkcJh-uI/ olwdk‹.tawG;tac:twGuf vkdtyfcsufrsm; jzpfonf[k jrif-u.? tar&duefvlrsdK; EdkifiHa&;odyH`yg&*ljzpfol q,fjrL&,f z&ef;ppf u ,if;udpPESifhywfoufI atmufygtwdkif; ajym-um;xm; ayonf?

109

Page 110: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹u awmfvSefa&;onf tpOftjrJ&ufpufr+&Sd&rnf/ awmfvSefa&;orm;wdk‹ onf tkyfcsKyfolwdk‹udk&ufpuf&rnf[k a,bk,stm;jzifhjcHKikHI twdtustav;xm;rdef‹-um; cJh-uonf? wpfcgwpf&H t-urf;zufr+udkvnf; axmufcHtm;ay;-u.?100

um;vfrm;uPfu/ 'efwef. a&S;OD;tusqkH;“awmfvSefa&;qdkif&mEdkifiHa&;odyH`” jzpfonfh "de l'audace, de l'audace, encore de l'audace" (wdkufcdkufyg/ wdkufcdkufyg/ aemufxyfwdkufcdkufyg) [laomrl0g'udk,lI “awmfvSefykefuefjcif;onf ppfynmwpfrsdK; jzpfayonf?”[k qdkcJh.?101 vDeifuvnf; t-urf;zufr+udk tpDtpOfusus pepfwus aqmif&Guf&ef vdktyfonf[k &Sif;&Sif;bGif;bGif;yif ajymcJhavonf? atmufygwdk‹rSm vD eif. rdef‹cGef;rsm;rS aumufE+wfcsuftcsdKŒjzpfygonf?

110

Page 111: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

trSefpifppf EdkifiHawmftpdk;&onf tjcm;r[kwfbl;/ vlwef;pm;wpfrsdK;u tjcm;vlwef;pm; wpfrsdK;udk zdESdyfwJh,EW&m;wpfrsdK;omjzpfw,f? tm%m&Sifpepf[m tiftm;okH;jcif;rSm wdkuf&dkuftajccHjyD; b,fOya'urS xdef;uGyfxm;jcif;r&Sdbl;? ypPnf;rJhvlwef;pm;&Jh awmf vSefa&;rSm tm%m&SifpepfeJ‹tEdkif&&Sda&;pepfom&SdjyD; blZ0gwdk‹tay: &ufpuf-urf;-uKwf jcif;udk vufudkifxm; usifhokH;&r,f? tJ'Dvdkaqmif&Gufjcif;udk b,fOya'ur# uef‹owf xdef;csKyfxm;wmr&Sdbl;?102

usKyfwdk‹u EdkifiHa&;t& owfjzwfjcif;udk qef‹usifjcif;vkH;0r&Sdbl;? rsufarSmufrSm vlxktkH -uGv+yf&Sm;r+eJ‹ wdkuf&dkufqufpyfjyD; wpfOD;csif;t-urf;zufr+jzpfjcif;[m tusKd;&Sdw,f?103

tm%m&&Sdbdk‹twGuf vlwef;pm;tod&SdwJh tvkyform;trsm;pkudk udk,fhbufygatmifvkyf& r,f? &ufpuf-urf;-uKwfjcif;r&Sdor#umvywfvkH; tm%m&bdk‹vrf;r&Sdbl;?104

tvkyform;rsm;tpnf;ta0;wGif vDeifu t-urf;zufjcif;onf olwdk‹twGuf rnfr#txdrvGJra&Smifom vdktyfa-umif; a-umufrufzG,faumif;aom rdef‹cGef;udk ay;cJh onf?

tu,fI vlxkwpfckvkH;tkH-uGjyD; qlylx-uGjcif;r&Sd&if 'gawG[m bmrStusdK;&SdrSmr[kwfbl;? ab;rSm&yf-unfhae-uwJhvlawG&Jhacgif;rSm usnfqHray;bJ 'Dtwdkif;xm;xm;&if/ usKyfwdk‹[m b,fudkrS c&D;a&mufrSmr[kwfbl;?105

&k&Sm;EdkifiH atmufwdkbmawmfvSefa&;wGif ta&;-uD;qkH;acgif;aqmifwpfOD;jzpfol xa&mhpuDu vDeif.pum;vkH;rsm;udk twnfjyKcJh.?

awmfvSefa&;wGif yef;wdkifa&mufbdk‹ vdktyfonfhtcGifhta&;tm;vkH;udk tokH;jyKwwfwJh awmf vSefa&;vlwef;pm; vdktyfw,f? vdktyf&if vufeufudkifawmfvSef&r,f? vdktyfao;&if t -urf;zufjcif;vJvkyf&r,f?106

xa&mhpuDu aemufxyf atmufygrdef‹cGef;udk ajymcJhonf?

usKyfwdk‹twGuf 'DtcsdefrSm a&G;p&mqdkvdk‹ jynfwGif;ppfbJ&Sdawmhw,f? jynfwGif;ppfqdkwm t pm;tpmtwGuf ppfwdkuf&jcif; jzpfw,f?==jynfwGif;ppf oufawmf&Snfygap?107

111

Page 112: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vDeifESifh xa&mhpuDwdk‹uJhodk‹aom uGefjrLepfoDtdk&Dorm;rsm;onf/ &k&Sm;EdkifiHwGif Adkv&SDApfawmfvSefa&;jzifh vufawG‹prf;oyfcJh-uonf? 1917=ckESpfaEGOD;umv awmfvSef a&;umvwGif tus,fjyef‹qkH; owfjzwfjcif;/ vk,ufjcif;ESifh rawG;Edkifavmufaom &ufpuf -urf;-uKwfr+rsm; jzpfay:cJh.? awmfvSefa&;udk qef‹usifolwdk‹ ESifh qef‹usifonf[k xif&aom olwdk‹udk rnfonfh ta-umif;r# rjybJ zrf;qD;I ypfowfvdkuf -uonf? olwdk‹.tdrfudk vk,uf ,ljyD;aemuf zsufqD;vdkuf-uav onf? t-urf;zufr+rsm;onf/ vDeifESifh xa&mhpuDwdk‹rSpwifcJhI pwmvif.acwfwGif ydkIqdk;&Gm; cJhavonf? e,l;a,mufwdkif;owif; pmrS [,f&Dqef tD qmvpfbm&D u qdkAD,ufpepf. tusOf;pcef; rsm;udk atmufygtwdkif; az:jy xm;ayonf?

==(Oa&my)wdkuf-uD;wwdkuf vkH; t-urf;zufr+ESifhjynfheuf aeonf?==qdkAD,uft-urf; zufpepfwGif vlaygif;odef; ESifhcsDI owfjzwfvdkufjyD; oef;aygif;ajrmufjrm;pGm ao a-uysufpD;jcif;ESifhE+dif;,SOf vdkufygu/ Zmbk&ifwdk‹onf tifrwefEl;nHhaysmhajymif;-uayonf? pepfwus pDpOfxm;aom jzpf&dk;jzpfpOf,kwfrmr+rsm;udkawG‹I u|Efkyfwdk‹.pdwfrsm;onf tHhtm;oifhjcif; a-umuf&GHŒxdwf vef‹jcif;wdk‹jzifh xkH-uifoGm;ayonf? ESpfpOfvlaygif; okH;oef; av;oef;cef‹udk tvkyf-urf; ESifhaxmif'%ftjypfcsrSwfI woufwmvkH;jyefvrf;r&Sdonfh tvkyf-urf;pcef;odk‹ydk‹-uonf? w&m;cHtrsm;tm;jzifh rnfonfhjypfr+a-umifh xdkjypf'%fcH&onfudkyif rod&onfrSmvnf; &dk; aeaomudpPyifjzpfayonf?108

&k&Sm;vlrsdK;r[kwfol/ txl;ojzifh c&DrD,Hwl&uDvlrsdK;rsm;/ tm&Stv,fydkif; wl& uDvlrsdK;rsm;ESifh umZufvlrsdK;rsm;onf qdkAD,uft-urf;zufr+rsm;udk tjyif;txefcHcJh-u &onf? x&G,fuDac: txl;ckH&kH;rsm;udk zGJ‹pnf;I &k&Sm;vl‹tzGJ‹tpnf;rS umZufvlrsdK;wdk‹ udk z,f&Sm;&Sif;vif;ypf-u.? 1920=ckESpf atmufwdkbmv wpfvwnf;wGif x&G,fuD u vlaygif; 6000 udk ao'%fay;cJhavonf? xdkao'%ftrdef‹rsm;udkvnf; csufcsif; aqmif&Gufvdkuf-uonf? awmfvSefa&;tpdk;&udkqef‹usifolwdk‹. rdom;pkrsm;/ wcgw&H

112

Page 113: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tdrfeD;em;csif;wdk‹udkvnf; zrf;qD;jyD; pkaygif;tvkyf-urf;pcef;rsm;odk‹ydk‹vdkuf-uonf? ,lu&drf;jynfe,f&Sd xdkodk‹aompcef;rsm;. pcef;r+;wpfOD;jzpfol rmwif vufppfu xdkp cef;rsm;onf aorif;pcef;rsm;omjzpfonf[k atmufygtwdkif;0efcHcJh.?

toifwdk‹onf rnfonfhta-umif;a-umifh tv†m[ft&Sifjrwf.vrf;awmfYvnf; aumif;/ t-uiftif tm;csdeJ‹aom a,mufsm; rdef;rESifh uav;oli,fwdk‹tm; u,fwif&eftvdk‹iSmvnf;aumif;/ ppfruf jydKifqdkifwdkufcdkufjcif; rjyK-uoenf;? xdkolwdk‹onfum;/ ‘tdk=u|efawmfrsdK;wdk‹tm; zefqif;arG;jrLawmfrlaomt&Sif/ t&Sifjrwfonf u|efawmfrsKd;wdk‹tm; Tt-uifjrdKŒ&GmrS xkwfaqmifawmfrlyg? xdkjrdKŒoljrdKŒom;rsm;onf rw&m;ESdyfpufn‡Of;yef;olrsm;jzpf-uyg.? ‚if;jyif t&Sifjrwfonf u|efawmfrsKd;wdk‹tbdk‹ rdrdtxHawmfrS taqGcifyGef;wpfOD;OD;udk zefwD;Iay;oem;awmfrlyg? xdkenf;wlpGm t&Sifjrwfonf u|efawmfrsdK;wdk‹tbdk‹ rdrdtxHawmfrS umuG,fapmifha&Smufrnfhol zefwD;I ay;oem;awmfrlyg’ [k av#mufxm;yef-um;vsuf&Sd-uukefownf;? (pl&mtefeDqm 4;75)

113

Page 114: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rdkifaumhjrdKŒteD;&Sd tusOf;pcef;odk‹ zrf;qD;vmcJhaom rdef;r/ uav;oli,fESifhZ&mtdkrsm;onf atmufwdkbmv &$HŒEGHtwGif; tat;'%fESifh wkefv+yfajcmufjcm;zG,ftajctaewGif touf &Sifae-u&.? olwdk‹onf aovkeD;aom ,ifaumifrsm;uJhodk‹jzpfae-uonf? aojcif;rSvGwf ajrmuf&ef rdef;rrsm;onf bmrqdkvkyf-u.? xdkpcef;udk apmifh-uyfaeonfhppfom;rsm;u t cGifhaumif;,lI olwdk‹udk jynfhwefqmtjzpf qufqH-uonf?109

'g0if.-oZmatmufwGifusa&mufae-uaom uGefjrLepfawmfvSefa&;orm;rsm; onf vlawGudk t&l;trl;xdef;rEdkifodrf;r&owfjzwfae-uonf? xdkacwfu pmaypm wrf;rsm;udk-unfhjcif;jzifh olwdk‹.t"du&nf&G,fcsufrSm tjyD;tydkifokwfoif&Sif;vif;ypf &efjzpfykH&.? olwdk‹u vlrsm;rsm;owfav/ olwdk‹.&nf&G,fcsufatmifjrifav jzpfonf [k ,kH-unf-u[efwlygonf? olwdk‹.awmfvSefa&;udk qef‹usifolwdkif;udk owfjzwf&Sif; vif;ypf&efpDrHudef;&SdcJha-umif; olwdk‹.qkH;jzwfcsufrsm;u az:jyvsuf&Sdaeayonf?

y,mwDa*gpf csufum(awmfvSefa&;qef‹usifolwdk‹udk wdkufppfqifa&;txl;aumfrDwD)u ae‹pOf vl 300 owfypf&efqkH;jzwfcsufcs.? jrdKŒudktuGufrsm;csI xdktuGufrsm;wGif owf jzwfrnfhudkwmcGJwrf;csay;um ygwDpdwfrsm;udk owfypfrnfhvlpm&if;jyKpkcdkif;onf? upfp vdkaAghjrdKŒwGif pOf;pm;raygufojzifh aemufqkH;wGif aq;&kH&Sdvlemrsm;udk owfypf&efqkH;jzwf -uavonf?110

uGefjrLepfudktm;ay;axmufcHonfh Krasnyi Mech u&mpfnDruf('g;eD)owif; pmacgif;-uD;ydkif;wGifa-unmcJhonfhtwdkif;/ uGefjrLepfwdk‹ t&mtm;vkH;cGifhjyKcsuf&Sdonf/ aoG;,dkpD;&efvdktyfonf/ aoG;onf tvHeD.ta&mifjzpfonf[k ,kH-unf-u.?

usKyfwdk‹twGuf t&mtm;vkH;cGifhjyKcsuf&Sdw,f? usKyfwdk‹&Jh'g;udk ajr‡mufwm[m vlawGudk u|efoaygufb0a&mufaewJhvlrsdK;jzpfoGm;onftxd zdESdyfbdk‹r[kwfbJ vlom;rsm;udk cwf xm;wJh vufxdwfoHajccsif;rsm;udk jzKwfbdk‹jzpfw,f? aoG;/ aoG;awGa&vdkpD;ygap? blZ0g awGv$ifhwJhtvHeufudk aoG;pGef;ygap? usKyfwdk‹&JhtvH tjrJwapeDaeygap? tdkrif;jyD jzpfwJh urBm-uD; aoqkH;ysufokOf;oGm;rSomv#if tJ'DajracG;awG jyefrxvmawmhbJ usKyfwdk‹udk,f udk xm0&vGwfajrmufatmif vkyfEdkif-uvdrfhr,f?111

TuJhodk‹aomESdyfpufn‡Of;yef;r+rsm;tjyif/ pwmvifu “acsmqJGa&;wyfqG,f” rsm;udkvnf; awmifolv,form;rsm;. oD;ESHxGufukefrsm;udk odrf;,l&ef xyfrHzGJŒpnf; xm;ao;onf? TwyfqG,frsm;onf zdESdyfr+[lor#. t"duw&m;cHjzpfayonf? 1922 =ckESpf azaz:0g&Dv 14 &ufae‹wGif/ ppfaq;a&;t&m&SdwpfOD;u atmufygtwdkif; a&;om;.?

TacsmqGJa&;wyfqG,f.jypfr+usL;vGefjcif;tqifhonf/ &Sif;&Sif;ajym&aomf/ r,kH-unfEdkif avmufonfhtqifhrsm;odk‹a&mufaeavjyD? tpDtpOf&Sd&Sd/ awmifolv,form;rsm;udk zrf;qD; I taEG;aiG‹ray;xm;aompyg;usDwGif jyGwfodyfI avSmifxm;-uonf? xdk‹aemuf olwdk‹udk -udrf'%fcwf-u.? owfypfrnf[k jcdrf;ajcmuf-uonf? csxm;ay;onfh udkwmrjynhfao; olwdk‹udk udk,fvkH;wD;c|wfI &Gmvrf;rwGif ajy;cdkif;onf? xdk‹aemuf taEG;aiGŒray;xm;aom tjcm;tcef;wGif avSmifxm;-ujyefonf? rdef;rtajrmuftjrm;udk arharsmoGm;onftxd &dkufESufjyD; ESif;awmxJwGif wl;xm;aomwGif;xJodk‹ ypfcsvdkuf-u.?112

pwmvifu pydefEdkifiHonf qdkAD,ufjynfaxmifpktwGuf tvm;tvm&SdaomEdkif iHjzpfI/ ,if;EdkifiHESifha&maESmqufqHjcif;onftusKd;&Sdvdrfhrnf[k ,kH-unfavonf? xdk‹ a-umifh pydefEdkifiHjynfwGif;ppfwGif uGefjrLepfwdk‹udk axmufyHhcJhonf? xdkodk‹jzifh qdkAD ,ufjynfaxmifpkrS t-urf;zufr+rsm;onfvnf; pydefEdkifiHtxd v#HxGufoGm;avawmh .? xdkzdESdyfr+ESifhESdyfpufr+wdk‹.Oyrmwpfckonf 1938=ckESpfOD;ydkif;wGif pwmvif0g'

114

Page 115: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

qef‹usifa&;orm;rsm;udk tusOf;pcef;wpfckY csKyfaESmifxm;jcif;yifjzpfayonf? xdkt usOf;pcef;a&muf tusOf;om;wpfOD;u=

“pwmvif0g'Dwdk‹ csufumpcef;zGifhbdk‹qkH;jzwfvdkufwmeJ‹/ tem;rSm&SdwJh ocsõKif;wpfckudk &Sif; -uw,f? csufumtzGJŒ0ifwdk‹onf tvGefqdk;,kwfwJhtawG;&Sd-uw,f? ocsõKif;tay:ydkif;udk zGifhjyD;t&kd;pkawG vlaotavmif;ykwfawGudk zGifhjyxm;-uw,f? tcufqkH;tr+awGrSm w&m; cHjzpfrJhvludk tJ'DocsõKif;rSmcsKyfxm;-uw,f? olwdk‹rSm oD;jcm;olrwlwJh&ufpufenf;awGeJ‹ ESdyfpufenf;awG&Sd-uw,f? tusOf;orm;tajrmuftjrm;udk waeukefajymif;jyefqJGxm;avh

115

Page 116: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&Sdw,f? wcsdKŒudkawmh bD'dkusOf;usOf;rSmavSmifxm;jyD; rsufESmem;rSmtouf±SLzdk‹tayguf i,fuav;bJazgufxm;ay;w,f? tqdk;qkH;enf;uawmh “tHqGJenf;”vdk‹ac:w,f? tusOf;

orm;udk aowWmi,fxJrSm &ufaygif;rsm;pGmxnfhxm;w,f? eJeJrSv+yf&Sm;vdk‹r&wJhaowWmxJ rSm &Spf&ufuae q,f&uftxd xnfhxm;-uw,f?113

1931=ckESpfwGif {u'\rajrmufykyf&[ef;rif;-uD; ydkif;,yfpfu urBm-uD;udk 'kuQay;onfh uGefjrLepf0g'ESifhywfoufI ESpfpOfyxrwe*FaEGae‹xkwf trdef‹pmapmif Quadragesimo Anno wGif atmufygtwdkif; a-unmcJhavonf?

uGefjrLepf0g'onf/ &nf&G,fcsufESpfckudkoif-um;ay;I aqmif&Gufonf? r&yfrem;tav#mhr ay;aom vlwef;pm;ppfyGJESifh yk*~vduydkifqdkifr+udk tjyD;tydkif;zsufodrf;a&;jzpfonf? xdk&nf &G,fcsufrsm;udk aqmif&Guf&mwGif v#dKŒ0SufuG,f0SufIrvkyfawmhbJ/ tqdk;qkH;t-urf;zuf jcif;rsm;tygt0if &&Sdonfhenf;tm;vkH;jzifh ajAmifwif;wif; yGifhyGifhvif;vif; aqmif&Guf-u onf? xdk&nf&G,fcsufrsm;udk jznfhwif;&eftwGuf olwdk‹rnfonfht&mudkr#vkyf&efra-umuf &GHŒ-uacs? rnfonfht&mudkr# av;pm;udkif;±d+if;aejcif;vnf;r&Sdacs? tm%m&onfESifhwjydKif wnf; cufxef-urf;wrf;I vlrqefatmif&ufpuf-urf;-uKwfavonf? ta±SŒOa&myydkif; us,f0ef;vSonfhe,fajrrsm;wGif a-umufcref;vdvd owfjzwfzsufqD;xm;cJhonfh t-uGif; tusefrsm;u oufaoxlaeayonf?114

txufygpmom;t&/ uGefjrLepf0g'. tajcrl0g'onf/ oem;-uifemjcif;uif;rJh aom vlwef;pm;ppfESifh yk*~vduydkifypPnf;rsm;udk tjyD;tydkifzsufqD;ypf&efjzpfonf? wpf enf;tm;jzifh 'g0ifu ZD0avmuwGiftokH;jyKonfh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk vl‹avmu vl‹tzGJ‹tpnf;wGif vufawG‹usifhokH;&ef&nf&G,fcsufjzpf.? tb,fha-umifhqdkaomf vl om;wdk‹onfvnf; wd&pm>efrsm;uJhodk‹ tpOfwpdkufyËdyuQjzpf-uI tjrJppfwdkuf-u&rnf [k ,kH-unf-uaoma-umifhjzpf.?

uGefjrLepf0g'onf &k&Sm;EdkifiHYom &yfwef‹oGm;jcif;r&SdcJhacs? uGefjrLepf0g' jyef‹yGm;oGm;jcif;a-umifh epfemysufpD;jcif;trsm;qkH;&SdonfhEdkifiHrsm;wGif w&kwfEdkifiHonf wpf cktygt0ifjzpf.?

116

Page 117: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if0g'D armfpDwkH;ESifh ol.owfjzwfr+rsm; w&kwfEdkifiH.acgif;aqmifjzpfol armfpDwkH;wGif a&SŒaqmifq&morm;ESpfOD;&SdcJh.? wpfOD;rSm 'g0ifjzpfI aemufwpfOD;rSm pwmvifjzpfonf? Taorif;wreftrnfESpfckwdk‹ onf/ armfpDwkH;.udk,fwpfckwnf;wGif pkaygif;yg0ifcJhI/ w&kwfEdkifiH.ordkif;wGif 0rf; enf;a-uuGJzG,f -um&SnfvGef;aomtarSmifacwf-uD;tjzpf trJuGufcsefxm;cJhavonf? vlaygif; 6 oef;rS 10 oef;txd armfpDwkH;.wdkuf&dkufn$ef-um;csufjzifh owfjzwfcJh onf? aemufxyfoef;aygif;ajrmufjrm;pGmaom wefjyefawmfvSefa&;orm;wdk‹u olwdk‹. b0trsm;qkH;tydkif;udk tusOf;axmifxJY tcsdefukefcJh-u.? ‚if;wdk‹teuf oef;aygif; 20 aocJhonf? 1959=rS 1961=ckESpftxd “-uD;us,faoma±SŒodk‹ajcvSrf;” (The Great Leap Forward)ac: armf.&ufpuf-urf;-uKwfonfhtpGef;xGufay:vDpDrsm;jzifh vlOD;a& oef;aygif; 20 ESifh 40 t-um; iwfrGwfIaoa-u-uukef.? 1989=ckESpfwGif wD,Htef rif,ifjyifowfjzwfr+wGif vlaygif; 1000 ausmfaocJhjcif;onfvnf; w&kwfEdkifiH.r -umao;rDu ausmfvGefcJhaomordkif;taxmuftxm;jzpfayonf? ta&SŒwmupPwefe,f wGif rGwfpvifrfwl&uDvlrsdK;rsm;udk vlrsdK;jzKwfowfjzwfaejcif;onfvnf; qufvufI jzpfyGm;aeao;onf?

w&kwfEdkifiHwGifjzpfcJhonfh uGefjrLepfawmfvSefa&;wGif r,kH-unfEdkifavmufatmif &dkif;pdkif;onfhtjzpftysufrsm; &SdcJhavonf? xdk&dkif;pdkif;&ufpufpGmowfjzwfaeonfudk ab;rSatmf[pfaxmufcHtm;ay;aecJh-uonfhvlxkwckvkH;rSm nd‡KŒ"gwfwpfrsdK;rsdK; rdae-u onf[kyif xif&ayonf?

ordkif;yg&*lESifhordkif;q&m-uD;tcsdKŒpkaygif;a&;om;xkwfa0aom Le Livre Noir du Communisme (uGefjrLepf0g'. teufa&mifpmtkyf)ac:pmtkyfwGif/ uGefjrLepfwdk‹. &dkif;pdkif;,kwfrmonfhvkyf&yfrsm;udk atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?

rvGJwef;ao'%fcsrSwf-urnfhtusOf;om;jzpfonfh “wefjyefawmfvSefa&;orm;rsm;”udk ckH&kH; wifppfaq;&modk‹ a'ocHvlxkwpfckvkH;udk qifhac:-unfhcdkif;-uonf? xdktusOf;om;rsm;udk owfjyD;aemuf tavmif;rsm;udktydkif;ydkif;jzwf-urnfh Red Guards ac: wyfeD&Jabmfwdk‹udk/ ao'%fay;onfhckH&kH;odk‹wufa&mufvmonfhvlxku ab;rSaeI “owfvdkuf/ owfvdkuf”[k 0dkif;atmf-uonf? wcgw&H xdkvlaotydkif;rsm;udk csufjyKwfIpm;okH;-uavonf? odk‹r[kwf touf&Sifaeao;I xdkppfaq;a&;ckH&kH;odk‹vma&muf-unfh±+-u&onfhtusOf;om;.tdrf axmifpkaqGrsdK;om;csif;wdk‹udk twif;pm;cdkif;-uonf? xdk‹aemuf &yf-unfhaeonfhvlxkudk pm;yGJ&SnfwGifxdkifcdkif;I csufxm;jyD;aom tusOf;om;ajrydkif&Sif.toJESvkH;rsm;udk a0iSay; avonf? tm%mom;acgif;aqmifu owfjzwfxm;onfhuseftusOf;om;rsm;. vwfvwf qwfqwfOD;acgif;rsm;udk a&SŒwGiftpDt&DwHusifv#dKpDxm;I rdef‹cGef;ajymavonf? xdkuJhodk‹ vlom;pm;I uvJhpm;acsonfhtavhtxonf/ aemifwGif yGefyGwftpdk;&vufxufwGifvnf; vkyf&kd;vkyfpOfwpfckjzpfcJhayonf? ,if;tavhtxonf ta&SŒtm&SwdkufwGif a&S;ya0oeDrS pIjyKusifhvmcJh-u&m yJhwifxyfouJhodk‹ w&kwfordkif;wGif r-umc%-udK;-um; ay:vmavh &Sd.?115

117

Page 118: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

118

Page 119: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

119

Page 120: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

120

Page 121: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

=============================================================

yGefyGwfESifh crmeD.

“owfjzwfr+ ,ifjyifrsm;” 1975=ckESpfrS 1979=ckESpftwGif;/ yGefyGwftkyfcsKyfr+atmufwGif uarBm'D,m; EdkifiHrSvlOD;a& 7 oef;teuf 2 oef;udk owfjzwfcJhonf? yGefyGwfu uGefjrLepf EdkifiHwnfaxmif&efpdwful;,Ofjzifh owf jzwfcJhaomvlOD;a&udk &mcdkifE+ef;t&wGuf ygu [pfwvmESifh pwmvifowfjzwfcJh onfhOD;a&xuf ydkIrsm;jym;aeayonf? yGefyGwfowfjzwfrnfholrsm;onf uarBm'D ,m;vlrsdK;rsm;rS ynm&Sifydkif;jzpf-uonfh q&m0ef/ tif*sifeD,m/ odyH`ynm&Sifponf wdk‹ t"dujzpfavonf? yGefyGwfu rsuf rSefwyfolwdkif;udk owfypf&efyif trdef‹cs cJh.? TuJhodk‹aom vlrqefonfh owf jzwfr+rsm;a-umifh ESpfaygif;rsm;pGm -um&Snf cJhaom “vlowfr+ ,ifjyifrsm;” ay:ayguf cJhayonf?

crm&l*sfac: crmeDwdk‹. owfjzwfr+rsm;twGuf w&m;0ifa-umif; usKd;a-umif;jy csufrsm;udk “toifhudkxm;&Sdjcif;jzifh bmr#tusdK;r&Sd/ toifhudk qkH;±+H;jcif;jzifh rnfonfh t±+H;r#r&Sd”[laompum;vkH;rsm;jzifh twdkcsKH;xm;Edkif.? olwdk‹u tokH;rus odk‹r[kwf tEW&m,f&Sdonf[kxifolwdkif;udk owfypf-uonf? xdkowfjzwfr+rsm;wGif/ uarBm'D,m; vlxk tdrfaxmifpkwdkif;wGif tenf;qkH;wpfOD; towfcHcJh&onf?

vl‹toufudk wefzdk;vkH;0rxm;aomyGefyGwfonf olpdwful;,Ofaomqdk&S,fvpf avmutwGuf tdrfaxmifpkonf t[ef‹twm;jzpfonf[k ,kH-unf.? xdk‹a-umifh tdrf axmifpkrsm;udkwuGJwjym;cGJxm;vdkufjcif;jzifh vlom;rsm;udk uGefjrGef;ac:bkHtzGJ‹pepfwGif aexdkifapvdkjcif;jzpfonf? ‚if;ay:vDpDrsdK;udk pwmvifuvnf; &k&Sm;EdkifiHwGif csrSwf aqmif&GufcJh.? yxrqkH; awmifolv,form;rsm;. ajr,mrsm;udk odrf;vdkufonf? xdk‹ aemuf wpfOD;ESifhwpfOD; a0;vHaomae&m&Sd ajr,mtenf;i,fpDudk a0iSay;onf? xdkajr ,mcGJwef;rsm;wGif tvkyfvkyf-u&ef rdrd.tdrfaxmifpkom;csif;rsm;ESifh cGJcGmae-u&.?

Robert Templer, Pol Pot's Legacy of Horror, The Age, April 18, 1998,

http://dithpran.org/PolPotlegacy.htm =============================================================

121

Page 122: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

122

Page 123: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

uGefjrLepf&dkif;pdkif;&ufpufr+rS em-unf;zG,faomqkH;±+H;r+ xdkuJhodk‹aom&dkif;pdkif;&ufpufr+tjzpftysufrsm;onf uGefjrLepfwdk‹ odrf;ydkufcJh aomwdkif;jynfwdkif;wGif cHpm;cJh-u&.? uarBm'D,m;/ ajrmufudk&D;,m;/ avmEdkifiH/ AD,uferf/ Oa&mywdkufESifhtmz&duwdkufEdkifiHrsm;wGifvnf; jzpfcJh.? ,if;aoG;acsmif; pD;qkH;±+H;r+rsm;udk uGefjrLepf0g'.pmtkyfeuf[kac:aom The Black Book of Communism pmtkyfwGif atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?

T&mZ0wfr+rsm;onf/ tpdk;&wpfckESifhwpfck.vufawG‹aqmif&GufykH tenf;i,fpD uGJjym;-uaomfvnf;/ tm;vkH;onf xif&Sm;onfhykHpHwpfcktwGif;Yom &Sd-uonf? xdkykHpHwGif/ enf;trsdK;rsKd;jzifh owfjzwfjcif;vkyf-uonf? Oyrm wef;pDxm;Iypfowfjcif;/ -udK;qGJcsowf jcif;/ a&ESpfowfjcif;/ &dkufowfjcif;/ "gwfaiG‹jzifhowfjcif;/ tqdyfjzifhowfjcif;/ um;wdkuf owfjcif;/ vlOD;a&av#mhcs&ef iwfrGwfacgif;yg;jcif;udkvkyf-uHzefwD;jcif;/ tpm;tpmrsm;udk xdef;csKyfxm;jcif;/ jynfESif'%fay;jcif;/ xdkodk‹jynfESif'%fay;&mwGif vrf;c&D;Yaoapjcif; (armyef;iwfjywfIjzpfap/ usOf;usyfIavr0ifaom,mOftcef;/ rD;&xm;wGJponfwdk‹Yao apjcif;)/ rdrd.tdrfwGif;YtowfcH&jcif;/ tvkyf-urf;acsmqJG&mY (armyef;vGef;Ijzpfap/ a&m *gjzifhjzpfap/ iwfrGwfIjzpfap)aoapjcif;/ ponfwdk‹yg0ifonf? jynfwGif;ppf[kac:aom umvtwGif;rS tjzpftysufrsm;onf ydkI±+yfaxG;.? tkyfcsKyfolwdk‹ESifh awmfvSefykefuef olwdk‹t-um;wdkufcdkufjcif;ESifh tkyfvdkufpkjyKHI t&yfom;rsm;udk owfjzwfjcif;rsm;cGJjcm;&ef cufcJhayonf?

odk‹aomfvnf;/ ae&mwumwGifpwifqef;ppf&ayrnf? atmufygwdk‹onf/ tpdk;&w &m;0ifa-unmjcif;r[kwfonfh t-urf;jzif;cef‹rSef;csufrsm;jzpfygonf? Tcef‹rSef;csufrsm; u tenf;qkH; ,if;&mZ0wfjypfr+rsm;. twdkif;twmudk jyqdkEdkifygvdrfhrnf?

qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif oef;aygif; 20 aocJhonf?

w&kwfEdkifiHwGif 65 oef;aocJhonf?

AD,uferfwGif 1 oef;aocJhonf?

ajrmufudk&D;,m;wGif 2 oef;aocJhonf?

uarBm'D,m;wGif 2 oef;aocJhonf?

ta&SŒOa&mywdkufwGif 1 oef;aocJhonf?

vmwiftar&duwdkufwGif 150000 aocJhonf?

tmz&duwdkufwGif 1 oef; 7 odef;aocJhonf?

tzf*gefeDpwefwGif 1 oef; 5 odef;aocJhonf?

EdkifiHwum uGefjrLepfv+yf&Sm;r+ESifh uGefjrLepfygtm%mr&&Sdaoma'orsm;Y 10000 aocJh onf?

pkpkaygif; oef;aygif; 100 eD;yg;aoa-ucJhonf?116

TuGefjrLepftpdk;&rsm;ESifh ygwDtzGJ‹tpnf;tm;vkH;wdk‹.pdwf"gwfonf tcsuf wpfcsufwnf;wGif wlnD-uonf? olwdk‹wGif vlom;rsm;.cHpm;csufjzpfaom/ oem; wwfjcif;/ w&m;r#wjcif;ESifh arwWmw&m;wdk‹ vkH;0aysmufuG,fuif;rJh.? csufcsif; vufiif; vl‹tzGJ‹tpnf;onf wd&pm>efrsm; touf&Sifae&eftpmvkpm;-uonfhenf;wl/ tpkvdkufttkHvdkufowfjzwfonfh,ifjyifESifh ppfajrjyifjzpfoGm;avonf?

123

Page 124: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

wd&pm>efwpfaumifu tpm;tpmESifhtm%mpufa'otwGuf rdrdESifhrsdK;wltjcm; wpfaumifudk wdkufcdkufvk,ufouJhodk‹/ uGefjrLepfwdk‹onfvnf; “wd&pm>ef”rsm;uJhodk‹ jyKusifh-uayonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ 'g0ifarG;zGm;vmjcif;u olwdk‹onf tajccH tm;jzifh wd&p>mefjzpfonf/ touf&Sifae&efwdkufcdkuf&rnf[k oifay;xm;aoma-umifh/ olwdk‹uvnf; xdkenf;twdkif; jyKusifh-ujcif;jzpfayonf?

Tvlrqefaomv+yf&Sm;r+rsm;wGif uGefjrLepfwdk‹onf odyH`ynmrsufESmzkH;twk wwfxm;I olwdk‹onf av;pm;xdkufjcif;*k%foa&udk &&Sd-uonf[k xif-uavonf? Adkv&SDApfacgif;aqmifrsm;onf olwdk‹.usL;ausmfjcif;/ t-urf;zufjcif;ESifh tkyfpkvdkuf owfjzwfjcif;rsm;udk &Jwif;yGifhvif;pGmajymEdkif-ujcif;rSm 'g0if. tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du todtrSwfjyKjcif;a-umifhomv#ifjzpfayonf? obm0odyH`ynm&Sifrsm;twGuf tDAdkvl; &Sif; [laom Evolution for Naturalists pmtkyfwGif yDa*s 'gvifwefu/ tDAdkvl;&Sif;0g'D taejzifh/ xdk&dkif;pdkif;&ufpufr+rsm;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Da-umifhjzpfI/ olwdk‹.usifh-uHr+ tm;vkH;udkvnf; rSefuefw&m;0ifonf[k owfrSwf-ujcif;jzpfonf[k 0efcHxm;ayonf?

yxrtcsufu u|Ekfyfwdk‹yifudkt& avmbw&m;ESifh &ufpufjcif;u/ tifrwefa0;vHaom wd&pm>efbdk;ab;rsm;xHrS tarGqufcHxm;jyD;jzpfonf?==xdk‹a-umifh &ufpuf-urf;-uKwfjcif; onf vlom;twGuf obm0jzpfayonf? ,if;onfum; tDAdkvl;&Sif;(wpfpwpfpajymif;vJ vmcJhjcif;)rS xGufay:vmjcif;jzpfayonf?116

TtDAdkvl;&Sif;0g'D.0efcHcsuftwdkif;/ 'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk a&SŒaqmif vrf;jytjzpfvufcHxm;onfhuGefjrLepftawG;tac:twGuf/ tjcm;vlom;rsm;udkwd&pm>ef tjzpfcH,ljcif;/ olwdk‹udk wd&pm>efESifhudkufnDatmifqufqHjcif;/ zdESdyfjcif;/ ponfwdk‹onf vkH;0obm0usonf[k rSwf,la-umif;xif&Sm;aeayonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ uGef jrLepf0g'='g0if.tawG;tac:udkvufcHolonf/ ol‹rSmzefqif;&Sif&Sdonfhtcsuf/ T urBmavmuwGifola&mufaejcif;.ta-umif;&if;/ aemifwrvGefb0 aemufqkH;w&m; pD&ifrnfhae‹wGif olvkyfcJhor#tajzay;&rnfhtjzpf/ ponfwdk‹udkarhxm;vdkuf.? xdk‹ a-umifh tv†m[ft&Sifjrwfudk a-umuf&GHŒ&dkaojcif;r&Sdolwdkif;uJhodk‹yif/ ol.udk,fusdK;udk om-unfhonfh avmbom;/ oem;-uifemr+uif;rJhonfhvlrdkuf/ &dkif;pdkif;&ufpufonfh vl owform;/ jzpfoGm;awmhonf? tv†m[ft&Sifjrwfu TuJhodk‹aomvlwdk‹.tajctae udk atmufygtwdkif; rdef‹qdkxm;ayonf?

tjypfwif&efenf;vrf;rSmum; vlwdk‹tay:YESdyfpuf-uaomwdkif;jynfY rw&m;o jzifh qlylaomif;usef;qdk;oGrf;-uaomolwdk‹tay:Yomv#if&Sdayonf? ,if;uJhodk‹ aomolwdk‹Y emusifzG,fjzpfaom jypf'%fonf &Sdacsrnf? (pl&mt&Sf±SL&m 42;42)

124

Page 125: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

125

Page 126: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

126

Page 127: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

ta&SŒwmupPwefwGifjzpfonfhzdESdyfr+ ==========================================================

qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif uGefjrLepftpdk;&jyKwfusoGm;jyD[k rnfodk‹yifajymajym/ uGefjrLepf0g'ESifhusifh-uHr+u qufvufI &Sdaeao;onf? ppfwyfeDOmOfpdk;rdk;qJjzpfaom &k&Sm;EdkifiHwGif cscsif,mYvnf;aumif;/ w&kwfEdkifiHwGif ta&SŒwmupPwefYvnf; aumif; TvuQ%mrsm; xif&Sm;vsuf&Sd.? ta±SŒwmupPwefwGif aexdkifvsuf&Sdaom wl&uDvlrsdK; rGwfpvifrfwdk‹onf,ae‹tcsdefwGif armfpDwkH;.w&kwfeDtawG‹t-uHKrsm;udk xyfwvJvJ cHae&-uonf? tjypfrJhrGwfpvifrfvli,frsm;udk tpdk;&qef‹usifonf[kpGyfpGJ jyD;zrf;qD;owfjzwfvsuf&Sdonf? rGwfpvifrfwdk‹udk omoemhwm0efxrf;aqmifjcif;rSef or#/ AvDwGifqGvmwf0wfjyKjcif;tygt0if/ wm;jrpfydwfyifxm;onf? tpdk;&u tcGef taumuf wdk;jr‡ifhjcif;jzifh olwdk‹.0ifaiGudk vk,lae-uonf? rGwfpvifrfvlxkrSm iwf rGwfacgif;yg;r+a-umifh aoa-uysufpD;ae-u.? tqdk;qkH;rSm rGwfpvifrfwdk‹. ae&me,f ajrwGif e,l;uvD,m;vufeufprf;oyfjcif;a-umifh qdk;&Gm;onfha&m*grsm; jzpfyGm;ap vsuf&Sdonf?

ta&SŒwmupPwefrS wl&uDvlrsdK;rGwfpvifrfwdk‹onf w&kwftkyfcsKyfr+atmufwGif ESpfaygif; 250 aexdkifvmcJh-ujyD? ta&SŒwmupPwefudk w&kwfwdk‹u “pifuD,ef”odk‹r [kwf“wdkufcdkufpdk;rdk;&aome,fajr”[k rSnfhac:jyD; w&kwfwdk‹.e,fajrtjzpfajymif;vJ xm;-uonf? armfpDwkH;acgif;aqmifaom uGefjrLepfwdk‹ 1949=ckESpf tm%m&jyD;aemuf/ ta&SŒwmupPwefwGif rGwfpvifrfwdk‹udk zdESdyfr+ ydkrdkIjyif;xefcJhavonf? uGefjrLepftpdk; &.ay:vDpDrSm uGefjrLepf0g'udk vufcHjcif;rjyKaom rGwfpvifrfwdk‹udk zsufqD;okwfoif ypf&efjzpfonf? owfjzwfvdkufonfhrGwfpvifrfOD;a&rSm a-umufcref;vdvdjrifhrm;.? 1949=ckESpfrS 1952=ckESpftwGif; 2800000/ 1952=ckESpfrS 1957=ckESpftwGif; 3509000/ 1958=ckESpfrS 1960=ckESpftwGif; 6700000/ 1961=ckESpfrS 1965=ckESpft wGif; 13300000 w&kwfeDppfwyf.owfjzwfr+ESifh w&kwftpdk;&uzefwD;aom iwfjywf r+a-umifh aoa-uukef-uavonf? 1965=ckESpfaemufydkif; tpkvdkufowfjzwfr+jzifh ta&SŒwmupPwef rGwfpvifrfvlOD;a&tm;vkH;aygif;onf 35 oef; aoa-uukef-uavjyD?

1949=ckESpfrSpI rGwfpvifrfwdk‹udk wpfzufwGif owfjzwf&Sif;vif;&if; aemuf wpfzufwGif w&kwfvlrsdK;rsm;udk a&GŒajymif;aexdkifaponf? 1953=ckESpfrSpwifvmcJh aom w&kwftpdk;&. Tpnf;&kH;v+H‹aqmfr+onf &nf&G,fcsuf&Sd&Sdjzihf &efpjcif;yifjzpfay onf? 1953=ckESpfvlOD;a&pm&if;t& rGwfpvifrf 75 &mcdkifE+ef;ESifh w&kwfvlrsdK; 6 &mcdkif E+ef;&Sd.? 1982=ckESpfwGif rGwfpvif 43 &mcdkifE+ef;ESifh w&kwfvlrsdK; 40 &mcdkifE+ef; &SdavjyD? 1990=ckESpf oef;aumifpm&if;wGif rGwfpvifrfvlOD;a& 40 &mcdkifE+ef;ESifh w&kwfvlrsdK; 53 &mcdkifE+ef;&Sd.? TvlOD;a&pm&if;rsm;u w&kwftpdk;&. vlrsdK;jzKwf tpDtpOfudk t±Sif;om;az:jyvsuf&Sdayonf?

w&kwftpdk;&u ta&SŒwmupPwefrGwfpvifrfwdk‹udk e,l;uvD,m;vufeufprf; oyfonfh wd&pm>efrsm;tjzpf tokH;jyKaeayonf? 1964=ckESpfrSpwifonfh xdke,l;uvD ,m;vufeufprf;oyfr+a-umifh a'ocHvlrsm; tifrwefqdk;&Gm;onfha&m*gpGJuyf-u.? rpGrf;roefonfhcav;aygif; 20000 arG;avjyD? xdke,l;uvD,m;vufeufprf;oyfr+ a-umifh rGwfpvifrfvlOD;a&aygif; 210000 a,mufaoqkH;-ujyD;jzpfa-umif; od&Sd&ay onf? vlaygif;axmifaygif;ajrmufjrm;pGm rpGrf;roefjzpf-uI/ aemufxyfaxmifaygif; rsm;pGmwdk‹onf tom;0ga&m*gESifh uifqma&m*grsm;jzpfae-uonf?

127

Page 128: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

1964=ckESpfrS ,ae‹txd w&kwftpdk;&u t%kjrLAkH;ESifh [dkufj'dK*sifAHk;tvkH; 50 txdazgufcGJcJhavonf? qGD'ifEdkifiHrS u|rf;usifolynm&Sifrsm;u 1984=ckESpfwGif azgufcGJaom wefcsdef 150 &SdAHk;a-umifh wkefv+yfr+&pfcsfwmpau; 8˜8 &Sd ajrivsifjzpfap cJhonf[k qdk.?

tGD*k&fwl&uDvlrsdK;rsm;tay: w&kwfEdkifiH.zdESyfr+rsm;onf xdkr#ESifhr&yfwef‹ao; acs? tajctaeydkrdkqdk;&Gm;vmcJhjcif;a-umifh 1997=ckESpf azaz:0g&Dvtjzpftysufu w&kwftpdk;&.zdESdyf&ufpufr+udk txif;om;xkwfaz:jyoavonf? pufwifbmv 4=&ufae‹owif;a-unmcsuft&/ rGwfpvifbmoma&;yGJtwGif; w&kwfumuG,fa&;wyf zGJ‹u AvDwGifuk&ftmefusrf;awmfjrwf&Gwfzwf&ef pk&kH;aeaomrGwfpvifrftrsKd;orD; 30=udk oH'kwfrsm;jzifh0dkif;&dkuf-ujyD; vkHjcKHa&;pcef;odk‹qJGac:oGm;-uonf? a'ocHvl-uD; rsm;u XmecsKyfodk‹oGm;jyD; xdktrsdK;orD;rsm;udk v$wfay;&efawmif;qdkcJh-uonf? xdktcsdef wGif &dkufESufESdyfpufIowfvdkufaom trsdK;orD; 3 a,muf.tavmif;udk olwdk‹a&SŒwGif ypfcsay;-uonf? xdk‹a-umifh w&kwfrsm;ESifhrGwfpvifrfwdk‹t-um; t"du&k%f;jzpfav awmhonf? pufwifbmv 4 &ufae‹twGif; ta&SŒwmupPwefwl&uDvlrsdK; 7200 a,muftoufqkH;±+H;cJh-uI/ tGD*k&fwl&uDvlrsdK; 3500 OD; tusOf;cscH-u&onf? puf wifbmv 8 &ufae‹wGif em;ae&uf0wfjyK&efAvDwGifpk&kH;aeaomrGwfpvifrfwdk‹udk 0wf jyKcGifhray;acs? xdkt"du&k%f;xyfrH-uD;xGm;vmcJh&m/ {jyDvwGif vlaygif; 58000 a,mufudk zrf;qD;csKyfaESmifcJhI/ 'DZifbmvwGif vlOD;a&aygif; 70000 a,muftxdudk zrf;qD;csKyfaESmifxm;-u.? vlxktem;,laomjrdK‹v,f,ifjyifwGif vli,fta,muf aygif; 100 ausmfudk ypfowfvdkuf-uonf? tGD*k&fta,mufaygif; 5000 udk udk,f vkH;wD;c|wfI ta,muf 50 wpfpkpD pDwef;I vlxka&SŒwGifjyo-uonf?

ta&SŒwmupPwefrS cHpm;csufrsm;onf 20 &mpkESpfrStcsdKŒomjzpfayonf? urBmh axmifhwdkif; ae&mwumwGif bmomt,l0g'rwl-uolrsm;/ vlrsdK;rwl-uolrsm; odk‹r [kwf tawG;tac:rwl-uolrsm;u tcsif;csif;owfjzwf&Sif;vif;ae-uonf? xdkowf jzwfonfhtawG;tac:rsm;onf 'g0if.urBmhtjrifESifh a&maxG;aejcif;onf -uHK-uduf jcif;r[kwfay? trSefpifppf 'g0if.oDtdk&Du xdkuJhodk‹vlom;rsm;owfjzwf-uonfh vkyf &yfudk w&m;0ifapjcif;a-umifh ydkrdkvG,fulpGmowfjzwfEdkif-ujcif;jzpf.?

==========================================================‚if;aemuf (xdktcsdeftcgwGif) ‚if;wdk‹.usL;vGefcJh-ujcif;a-umifh

uwdcsdef;qdkcsufonf ‚if;wdk‹tay:Y twnfjzpfjyD; jzpfay&m/ ‚if;wdk‹rSm (xkacs&ef)pum;ajymqdkEdkif-urnf r[kwfay?

(pl&m tvfervf 27;85)

odk‹ygvsuf rw&m;jyKvkyf-uaomolwdk‹rSmrlum;/ oufaotaxmuftxm;r±SdbJvsuf

rdrdwdk‹.pdwftvdkqENrsm;udkom vdkufemvdkufpm;cJh-uukef.? odk‹jzpfay&m tv†m[ft±Sifjrwfu vrf;rSm;apawmfrlcJhaomoltm;

w&m;vrf;rSefudk rnfoln$ef-um;jyoEdkifrnfenf;? xdkrSwyg; ‚if;wdk‹Y ,dkif;yif;ulnDolrsm;[lIvnf; &Sdrnfr[kwfaywum;?

(pl&mt&f&l;rf 30;29)

128

Page 129: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

129

Page 130: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

cscsif,mrS rqkH;EdkifaomzdESdyfr+ =============================================== &k&Sm;EdkifiHu cscsif,mudk 1991=ckESpfY 0ifa&mufodrf;ydkufjyD;aemuf/ uG,fvGef jyD;jzpfol Zdkum 'l'g,JAfu jyefvnfwGef;vSefcJhjyD;aomfvnf;/ 1994=ckESpf 'DZifbmv 11 &ufae‹rSpI wuJhppf-uD;jzpfyGm;cJh.? xdkppfyGJwGif cscsifvlrsdK; 100000 toufqkH;±+H;cJh -uonf? vlaygif;aomif;ESifhcsDI xGufajy;wdrf;a&Smif-u&onf? cscsifvlrsdK;wdk‹onf ordkif;0ifypPnf;rsm;ESifh pD;yGm;a&;t&if;tESD;o,HZmw &maygif;rsm;pGmqkH;±+H;cJh.? &k&Sm; EdkifiHu cscsifta&;onf “jynfwGif;ta&;”jzpfonf[k a-unmvdkufojzifh jyifyurBmrS rnfodk‹r# ta&;qdkjcif;r&Sdawmhacs? cscsifEdkifiH.pwk&ef;rDwmwdkif;wGif AkH;wefcsdefaygif; tajrmuftjrm;cscH&.? urBmay:wGif b,faomtcgurS r-uKHbl;aom vlrsdK;jzKwf owfjzwfr+rsm;udk jyKusifhae-uonf? urBmuwm;jrpfxm;aom tqdyf"gwfaiG‹AkH;rsm;udk ,ae‹tcsdeftxd usJcsaeqJjzpfonf? cscsifwdk‹onfvnf; olwdk‹wGif&Sdor#tiftm;jzifh cHwdkuf-u&m/ 1996=ckESpf -o*kwfvwGif &k&Sm;EdkifiHu cscsifwdk‹udk ppf±+H;a-umif; 0efcH avonf?

130

Page 131: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

1996=ckESpf -o*kwfvESifh 1997ckESpf arvwGif xdyfwef;acgif;aqmifrsm;u vufrSwfa&;xdk;aompmcsKyft& &k&Sm;EdkifiHu cscsif,mudktajctaet&oD;jcm;jynfe,f tjzpf vufcHoa,mif&SdcJh.? odk‹aomfvnf; 1997ckESpf atmufwdkbmvrSpI cscsife,f ajrodk‹0ifa&mufusL;ausmfI rdef;r/ uav;/ Z&mtdkrsm;udkyifrcsef owfjzwf-ujyefonf? &k&Sm;wyfrsm;u t&yfom;rsm;aexdkif&ma'orsm;udk vaygif;rsm;pGm r&yfrem;AkH;usJ-u onf? vlxk.wefjyefwdkufcdkufr+udk jzwfawmufonfhtaejzifh/ aq;&kHrsm;/ uav;arG; zGm;&mXmersm;/ aps;rsm;ESifh ppfajy;'kuQonfum;wef;rsm;udka&G;cs,fI avwyfrSypf cwfjcif; AkH;usJjcif;rsm;jyK-uonf? aemufqkH;/ &k&Sm;wyfrS "gwkaA'tqdyfAkH;rsm;/ quyf ESifh emygrf tqdyfrDqdkif'kH;ysHAkH;rsm;udk cscsifwyfESifh vlxkudkwdkufcdkuf&mwGif tokH;jyK-u .? ‚if;jyif cscsifaus;&Gmtajrmuftjrm; aomufokH;aom tm*GefjrpfxJodk‹ tqdyfcyf-u onf? rdef;rESifhuav;i,ftrsm;pkwdk‹onf xdkjrpfa&udkaomufokH;ojzifh aoa-u-u.? &maygif;rsm;pGmaomcscsifrdef;r uav;oli,fwdk‹onfvnf; aq;&kHwHcg;0wGif vJao-u onf? jrpfudk tqdyfcyfxm;aoma-umifh t&yfom;vlxkrSaomufokH;&efa&r&Sdojzifh t -uD;tus,f'kuQa&muf-u.?

ppfajy;'kuQonftajctaeonfvnf; pdk;&drf;zG,ftqifhodk‹a&mufaeayonf? ppf ajy;'kuQonfpcef;rsm;Yavhvmcsuft&/ vl‹tcGifhta&;csdK;azgufr+onfvnf; twdkif; xuftvGefrsm;jym;aea-umif;awG‹&Sd&ayonf? OD;a& 250000 cef‹&Sdaom ppfajy;'kuQ onfrsm;onf tif*l&Sufwme,fwGif cdkvkHae-u&jyD;/ usefaomppfajy;'kuQonfrsm;onf teD;tem;&Sde,frsm;wGifcdkvkHae-u&onf? &k&Sm;tpdk;&u ,if;ppfyGJtwGuf a':vm 385 oef;tokH;jyKonf[k a-unmcJh.? cscsifrsm;rS xkwfaz:csuft&/ 1999=ckESpf pufwif bmvrSpI 2000=ckESpf Zlvdkifv 25 &ufae‹txd cscsifppfom;aygif; 1460 a,mufESifh t&yfom;OD;a&aygif; 46000 aoa-ucJha-umif;od&Sd&ayonf? &k&Sm;wdk‹.pDrHudef;rSm olwdk‹udkwdkufcdkufaeaom cscsifppfom;tm;vkH;udk 2000 ckESpf Edk0ifbmvrwdkifrDtwGif; tjyD;tydkif okwfoif&Sif;vif;ypf&efjzpfayonf?

131

Page 132: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

==========================================================

132

Page 133: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

133

Page 134: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

=============================================== 'g0if0g'D uGefjrLepftawG;tac:. zrf;pm;v$rf;rdk;r+onf

vGifhpifaysmufuG,foGm;avjyD? uGefjrLepf0g'onf 1800=ckESpfrsm;wGif toufxif&Sm;ay:aygufcJhonfh/ odyH` ynm±+axmifht& “ynmrJholrsm;”u ,laqmifvmcJhaomtawG;tac:jzpfayonf? T tawG;tac:onf tao;pdwfqef;ppfavhvmr+tajzrsm;t& rSm;,Gif;aomtawG;tac: jzpfa-umif;/ vl‹avmuodk‹aemufxyftEW&m,fomay;rnfhtawG;tac:jzpfa-umif;/ ouf aoxlI t-udrf-udrfwifjycJhjyD;jzpfaomfvnf; EdkifiHtajrmuftjrm;rS vlxktay:wGif vsifjrefpGm-oZmanmif;Edkifjcif;rSm/ xdkodk‹vufcHolvlom;wdk‹ ynmuif;rJhjcif;a-umifh jzpf onfrSm ta&;-uD;aom tcsufjzpfayonf? pufr+awmfvSefa&;.aemufydkif;wGif/ vl‹tzGJ‹tpnf;wpfydkif;rSm tvGefw&mqif;&J rGJawusI/ wpfjydKifwnf;wGif tjcm;tkyfpkwpfckrSm E+dif;,SOfIr&Edkifavmufatmif -uG,f 0csrf;omvm-ujcif;a-umifh/ EdkifiHwumwGif a'ocHvlr+a&;tkyfpkrsm;udk v+HŒaqmfay;jcif; jzifh wif;rmr+rsm; ay:aygufvmcJhavonf? xdkuJhodk‹aomwif;rmr+rsm;onf pdkufysKd;a&; vl‹tzGJ‹tpnf;trsm;qkH;om±Sdaeao;onfh &k&Sm;EdkifiHESifhw&kwfjynfwdk‹wGif ydkIjzpfay:-uD; xGm;vmcJhayonf? vl‹tcGifhta&;ESifh w&m;r#wa&;udk -udK;yrf;aeaomvlr+tzGJ‹tpnf; rsm;uvnf; xdkwif;rmr+rsm;wGif yg0iftm;ay;vmcJhavonf? odk‹aomfvnf; aemufqkH; &vm'frSm olwdk‹ar#mfvifhovdkrjzpfvmcJhbJ olwdk‹xHodk‹omv#if r#m;OD;vSnfhvmcJhav onf? olwdk‹onf ,QifvGefavjyD;aomtcsdefu pD;yGm;a&;tajctaexuf ydkrdkqdk;&Gm;aom tajctaewGif aexdkif-u&.? aemufwpfzufrSm tpma&pmiwfjywfIrao&efudkvnf; xyfI&kef;uef-u&onf? tcsdefra&G;zrf;qD;owfjzwfcH&rnfhab;/ ESdyfpufcH&rnfhab;/ jynfESif'%f ay;cH&rnfhab;ESifh vk,ufcH&rnfhab;wdk‹udkvnf; a-umuf&GHŒpdk;&drf-u&jyef onf?

bmomt,l0g'uif;rhJaomtajccHwGif wnfaqmufxm;onfh tawG;tac:wGif/ zGH‹jzdK;wdk;wufr+.t"dutajccHonf yËdyuQ/ wdkufcdkufjcif;ESihf ppfjzpfjcif;rsm; jzpfonf [k ,kH-unfxm;onfhtjyif/ vlom;onf tajccHtm;jzifh wd&pm>efjzpfaoma-umifh/ tdrf axmifpk/ opPm&Sdjcif;ESifh tcsif;csif;eD;uyf&if;ESD;r+ponfwdk‹onf vlom;rsm;twGuf jidrf; csrf;om,mr+/ vkHjcHKr+/ om,maysmf&$ifr+ESifh w&m;r#wr+&&Sdap&mwGif vkH;0roufqdkif[k ,kH-unfayonf? odk‹aomfvnf; ,if;vlr+a&;tzGJ‹tpnf;wdk‹onf Ttcsufrsm;udk taotcsmqef;ppfjcif;ESifhoabmaygufjcif;r&Sd-uacs? olwdk‹u rm;ufPESifh tif*sJvfwdk‹ ."gwfykHudkom-unfhjyD; =tif; 'Dyk*~dKvfawGu “teufeJqkH;”ESifh “ynmt±SdqkH;”tawG; tac:&Sif-uD;awGjzpfrSmbJ= [kawG;awmrSwf,l-uayonf? olwdk‹taeESifh odyH`ynmta& jcHKjcif;. vSnfhpm;r+ESifh xdktawG;tac:±Sifwdk‹udkaxmufcHolwdk‹. oum&nfysm;&nf qef;xm;aomtajymESifh [eftrlt&mwdk‹udkom-unfhjyD; uGefjrLepf0g'ESifh&kyf0g'wdk‹.pdk; rdk;r+wGif r$efoGm;-uavonf? tu,fI olwdk‹omv#if ,ae‹txd touf&Sifae-uao; ygu uGefjrLepfacgif;aqmifwdkif;onf odyH`ynmudk tay:,Hausmomodxm;-uolrsm;/ ynmrJholrsm; jzpf-ua-umif; aumif;aumif;od-urnfjzpf.?

olwdk‹taejzifh acgif;aqmif-uD;rsm;tjzpf vufcH,kH-unfcJholwdkif;onf a&SŒa&;udk ajrmfjrifolrsm;r[kwfonfhtjyif vlr+a&;tzGJ‹tpnf;rsm;udk apmfum;ajcmufvSef‹jcif;jzifh omv#ifolwdk‹bufodk‹ygatmif qGJaqmifcJh-uolrsm;jzpf-uayonf? t-urf;zufESdyfpuf

134

Page 135: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

uvljyLjcif;/ &dkif;pdkif;&ufpufjcif;/ -urf;wrf;cufxefjcif;/ owfjzwfvdkpdwfudkom arG;jrLjcif; ponfhtusifhrsm;ESifhjynfheufaeolrsm; jzpf-uayonf? ,ae‹tcsdefwGif “vGef cJhonfhESpfaygif;rsm;pGmwkH;u” uGefjrLepf0g'DjzpfcJholwdk‹u rdrdwdk‹vkyfcJhaomtrSm;rsm;t wGuf -uD;pGmaemifww&m; &ae-uayjyD? xdkolwdk‹wpfOD;csif;onf/ tusKd;r&Sdaom ykHpHp epfudk rsufpdrSdwfvdkufemcJha-umif;udk od&Sd-uayjyD? o-uFeftajrmufuJhodk‹ toHom&SdI tqHr&SdcJhaomb0udk od&SdayjyD? tcsdKŒurl/ t±+H;ray;vdkao;bJ ESpfaygif;rsm;pGmtcsdef jzKef;cJhvifhupm;/ “wpf&uf&ufawmh atmifjrifvdrfhr,f”[k ajymaeao;olvnf;&Sd.?

,ae‹tcsdefonf/ ynmA[kokwrSefor# tcsdefra&G;ae&mwum a&mufEdkifonfh acwfumvjzpfaeayjyD? odk‹jzifh vlom;wdk‹onf trSefw&m;udk a&S;,Qifuxuf ydkrdkjref qefpGmESifh ydkrdkrSefuefpGm od&SdEdkifcGifh&SdayjyD? TuJhodk‹aomtajctaewGif uGefjrLepfwdk‹/ &kyf0g'Dwdk‹ESifh 'g0if0g'Dwdk‹u tokH;jyKcJh-uaom rJqG,fenf;rsm;/ olwdk‹.n‡dKŒ"gwfygaom tajympum;rsm;jzifh wdkufyGJ0if&efaqmfatmoHrsm;onf tiftm;rygawmhay? vlom; rsm;tay: uGefjrL0g'/ &kyf0g'ESifh 'g0if0g'ponfh t"dy`g,fuif;rJhaomtawG;tac:rsm; . -oZmv$rf;rdk;r+rsm;onfvnf; vsifjrefaomE+ef;jzifh tiftm;avsmhenf;aeavjyD? ,if; wdk‹.&vm'fonfum;/ ydkrdkayghyg;jidrf;csrf;om,mI aecsifpzG,faumif;aom tem*wf ae‹&ufrsm;u vlom;avmuudk apmifhar#mfaeayonf? ta&;-uD;qkH;tcsufrSm/ 'g0ifoD tdk&D.vdrfvnfvSnfhjzm;r+udk oufaoom"ujynfhpkHpGmjzifh az:xkwfvdkufjcif;jzifh xdktawG;tac:wdk‹onfvnf; qkH;cef;wdkifoGm;awmhrnfh ta&;yifjzpfayonf?

===============================================

ed*kH;? uGefjrLepf0g'onf bmomt,l0g'uif;rJhjcif;u ,laqmifvmcJhaom t-urf;zufr+jzpf.?

uGefjrLepfrsm;/ emZDrsm;ESifh e,fcsJŒwdk‹u vl‹avmuwGifwrifoufouf ysufpD; qkH;±+H;aponfh tkyfpkvdkufowfjzwfr+rsm;ESifh'kuQrsm;udk awG;awmqef;ppfolonf/ xdkt awG;tac:rsm;udk axmufcHtm;ay;olwdk‹u omrefvlom;rsm;wGif&Sdonfh oem;-uifem jcif; rnfodk‹jzifhuif;rJhEdkif-uonfudk pOf;pm;awG;awmrdayvdrfhrnf? Tacgif;aqmifwdk‹ u ysufpD;qkH;±+H;r+rsm;udk oufa&mufapjcif;.t"duta-umif;&if;rSm bmomt,l0g' uif;rJhjcif;jzpfI bk&m;ociftv†m[ft&Sifjrwfudk a-umuf&GŒHjcif;r&Sdaoma-umifhjzpf.? tv†m[ft&Sifjrwfudk a-umuf&GŒH&dkaoI aemifwrvGefb0udktcdkiftjrJ,kH-unfolonf/ u|Efkyfwdk‹txufuaz:jycJhonfh zdESdyfr+rsm;/ rSm;,Gif;r+rsm;/ rw&m;r+rsm;ESifhowfjzwfr+ rsm;udk jyKusifh0ef‹rnfr[kwfacs? rnfr#yifol‹tm;qGJaqmifapumrl/ tv†m[ft±Sifjrwf udk tDrmef,louf0if,kH-unfolonf xdkodk‹aom rSm;,Gif;vrf;vGJonfhtawG;tac:aemuf odk‹ em;a,mifvdkufemvdrfhrnfr[kwfay?

odk‹aomfvnf; bmomt,l0g'r&SdbJ (xm0&bk&m;ocif)tv†m[ft&Sifjrwfudk a-umuf&GHŒ&dkaojcif;r&Sdolwdk‹onf uef‹owfr+r&Sd-uacs? olESifhtwl tjcm;ouf&SdowW0g rsm;onf oufrJhj'yfypPnf;rS rawmfwq-uHKIay:aygufjzpfay:vmonf[k tenf;i,fr# em;oGif;vdkufonfESifhwjydKifwnf;/ olonf wd&pm>efrsm;rSqif;oufvmcJhI/ urBmay: wGif &kyf0wˆKypPnf;rsm;uvGJI tjcm;bmr#r&Sd[k csufcsif;,kH-unfvdkufojzifh/ &ufpufr+ rsdK;pkHudk jyKusifhEdkifayonf? tpydkif;wGif xdkolwdk‹onf tjcm;olrsm;udk tEW&m,fray;

135

Page 136: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

ovdkvdk&Sdaomfvnf;/ tcGifhta&;&onfESifhwjydKifwnf; olwdk‹.tawG;tac:udk vufrcH &kHwpfckwnf;a-umifh tkyfpkvdkufowfjzwfjcif;/ vlrsm;udktjypfrJhuGyfrsufjcif;/ &dkufESuf owfjcif;/ tpma&pmiwfapjcif; ponfhtjypfusL;vGefol vlowform;rsm;jzpfvm ayonf? olwdk‹.pdwfESvkH;wGif;Yvnf; rkef;wD;r+/ rESpfjrdKŒpufqkyfr+/ t-urf;zufvdkr+ ponfwdk‹ESifhom jynfheufaeavawmhonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ olwdk‹,kH-unfaom wefzdk;ESifh urBmhtjrifwdk‹uyif xdkodk‹jyKusifh&ef vdktyfapaoma-umifhjzpf.?

1970=ckESpfEkdbJvfqk& pmayynm&Sif tvufZENm tdkif qdkvfZifepfqifu 1983=ckESpfwGif vef'efjrdKŒY/ ol.trsdK;om;rsm;tay: tb,fha-umifhxdkr#&ufpuf-urf; -uKwfr+rsm; usa&mufcJhonfhta-umif;udk -udK;pm;&Sif;jycJhavonf?

vGefcJhwJhESpfig;q,favmufwkH;u/ usaemfi,fao;wJhtcsdefrSm/ &k&Sm;EdkifiHrSm -uD;us,fwJh ysufpD;,dk,Gif;jcif;jzpfwmeJ‹ywfoufjyD; vl-uD;ol-uD;awGu “vlawG[m bk&m;ocifudk arhvdkuf-uw,f/ 'gha-umifh 'DvdkjzpfvmwmbJ?”vdk‹ nD;nL-uwmudk owd&rdygw,f?”

tJ'DtcsdefupjyD;/ ESpfaygif; 50 eD;yg;avmuf usaemfwdk‹&Jh awmfvSefa&;ordkif;udk avhvmcJhyg w,f? tJ'DudpPeJ‹ywfoufjyD; pmtkyfaygif;&mcsDjyD;zwfcJhygw,f? wpfOD;csif;&JhxGufqdk0efcH csufaygif;awGvJ &mcsDjyD;pkaqmif;xm;cJhygw,f? tJ'Duaomif;ueif;ajAmif;qefr+awGudk &Sif;xm;&mrSm pmtkyfaygif; &SpfwGJtxdjyKpkcJhygjyD? vl‹toufaygif; oef;aygif; 60 avmuf udk0g;jrdKcJhwJhtzsufawmfvSefa&;-uD;&Jhta-umif;&if;udk 'Duae‹twdkcsKH;EdkifqkH; twdusqkH; ajymr,fqdk&if “vlawG[m bk&m;ocifudk arhvdkuf-uw,f/ 'gha-umifh 'DvdkjzpfvmwmbJ?” vdk‹usaemfxyfajym&rSmygbJcifAsm?118

qdkvfZifepfqif&Jhtqdk[m tifrwefrSefuefygonf? vl‹tzGJ‹tpnf;wpfckvkH;udk jyif;xefonfht-urf;zufjcif;udkjyKusifh&ef qGJaqmifoGm;I zdESdyfr+rsdK;pkHudk ab;rS&yf-unfh aeEdkifjcif;onf/ trSefpifppfrSm xm0&bk&m;ocif(tv†m[ft±Sifjrwf)udk arhavsmhxm; vdkuf-ujcif;jzpfayonf? bk&m;ocifurlum; arhavsmhjcif;r&Sda-umif; ,kHrSm;oHo, uif;Edkifayonf? uGefjrLepfacgif;aqmifrsm;u urBmay:wGif vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;udk olwdk‹ ydkifqdkifonfhpepfcsrSwfxm;EdkifjyD/ -uD;us,fonfhtm%mudkydkifqdkifjyD[k xifrSwfcJh-uav onf? v#dKŒ0Suftpnf;ta0;rsm;usif;yI olwdk‹.tm%mydkrdkawmifhwif;ap&ef xyfrHwdk; csJŒIzdESdyfr+vkyf&ef tcsif;csif;wdk;wdk;wdwfwdwfwdkifyifaqG;aEG;-u.? olwdk‹u xdkodk‹jyK ae-upOf xm0&bk&m;ocif(tv†m[ft&Sifjrwf)u od&Sdaeayonf? xdk‹aemuf olwdk‹ jyKusifhcJhor#udkvnf; jyefvnfajymjyvdrfhrnf? tv†m[ft&Sifjrwfu uk&ftmefusrf; awmfjrwfwGif atmufygtwdkif;a-unmxm;awmfrl.?

t-uifae‹wGif tv†m[ft&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹tm;vkH;udk &SifjyefxapawmfrljyD; aemuf ‚if;wdk‹usifhrlcJhor#wkd‹udk ‚if;wdk‹tm; odapawmfrlayrnf? tv†m[ft&Sif jrwfonf xdktusifhtrludk a&wGufrSwfom;Ixm;&Sdawmfrl.? odk‹&mwGif ‚if;wdk‹ rSmrlum; ,if;tusifhtrludk arhaysmuf-uukef.? trSefaomfum; tv†m[ft&Sif jrwfonf t&mcyfodrf;wdk‹tay:0,frsufjrifoufaojzpfawmfrl.?

(tdk=eADwrefawmf) {uefrvGJtv†m[ft&Sifjrwfonf rdk;aumif;uifY&Sdonfwdk‹ udkvnf;aumif;/ yx0DajrY&Sdonfwdk‹udkvnf;aumif;/ od&Sdawmfrla-umif; toif onf pOf;pm;qifjcifodjrifcJhjyD;r[kwfygavm? (vl)okH;OD;v#dKŒ0Sufwdkifyif-uonf r[kwfay? odk‹&mwGif xdkt&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹teuf pwkwˆjzpfawmfrl.? xdk enf;wlpGm (vl)ig;OD; (v#KdŒ0Sufwdkifyif-uonf)r[kwfay? odk‹&mwGif xdkt&Sif jrwfonf ‚if;wdk‹teuf q@rjzpfawmfrl.? xdk‹jyif xdk(okH;OD;)xufavsmhIvnf;

136

Page 137: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

aumif;/ (ig;OD;)xufydkIvnf;aumif; (v#KdŒ0Sufwdkifyif-uonf)r[kwfay? odk‹&m wGif xdkt&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹rnfonfhae&mwGif &Sdae-uonfjzpfap ‚if;wdk‹ESifh twl &Sdaeawmfrl.? xdk‹aemuf xdkt&Sifjrwfonf “ud,mrwf”&Sifjyefxrnfhae‹ wGif ‚if;wdk‹tm; ‚if;wdk‹usifhrlcJhonfwdk‹udk odapawmfrlayrnf? pifppf{uef t v†m[ft&Sifjrwfonf t&mcyfodrf;wdk‹udk t-uGif;rJhodawmfrlaom t&Sifjrwfyif jzpfawmfrlayownf;? (pl&mtvf*sm'dv[f 58;6=7)

xdk‹aemuf xdkacgif;aqmifrsm;.aemufwGif vdkufyg-uaomvlrsm;vnf; &Sd.? ,if;odk‹aomtajctaeta-umif;udkvnf; uk&ftmefusrf;awmfjrwfY az:jyxm;ayonf? “{uefpifppf tv†m[ft&Sifonf vlom;wdk‹tm; tenf;i,fpdk;pOf;r# ESdyfpufuvljyK awmfrlonfr[kwfay? pifppfrSmrlum; vlwdk‹onf rdrdudk,fwdkif rdrdwdk‹udk,fudk ESdyfpufu vl jyK-uukefownf;? (pl&m ,lEGwfpf 10;44)? qdkvdk&if;rSm xdkolwdk‹onf 'g0if0g'D acgif;aqmifrsm;aemufudk vdkufemjcif;jzifh olwdk‹udk,folwdk‹ ESdyfpuf-ujcif;jzpfayonf? aemufxyf uk&ftmeftm,ofawmfwpfckwGif/ vlom;wdk‹onf raumif;r+'kp&dkufwdk‹udk u rBmay:odk‹ olwkd‹udk,fwdkif,laqmifvm-uonf[k rdef‹qdkxm;awmfrl.?

vlwdk‹.vufrsm;u qnf;yl;cJh-uaom(raumif;r+'kp&dkufwdk‹)a-umifh ukef;ajrY vnf;aumif;/ ork'N&myifv,fYvnf;aumif;/ ysufpD;r+(ab;Oyg'frsm;)onf jzpf ay:IaeacsjyD? aemufqkH;wGif xdkt&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹usifhrlcJh-uaomjypfr+t csKdŒ.t&omudk ‚if;wdk‹tm;jrnf;prf;apawmfrlrnfjzpfayonf? odk‹rSomv#if ‚if; wdk‹onf (rdrdwdk‹. jypfr+rsm;rS) jyefvSnfh-uayrnf? (pl&m tvf&l;rf 30;41)?

xdkuJhodk‹aomab;'kuQuyfqdk;-uD; vl‹avmodk‹xyfrHa&mufrvmap&efwpfckwnf; aomenf;vrf;rSm/ vlwdk‹onf tv†m[ft±SifjrwfESifhwrvGefb0udk,kH-unfI rdrdwdk‹usifh rlcJhaomjypfr+rsm;tm;vkH;udk tajzay;tjypf'%fcH-u&rnfhta&;udk arhavsmhxm;jcif;rjyK &efjzpfayonf? xdk‹aemuf/ vlom;wdk‹twGuf csay;awmfrlaom uk&ftmefusrf;awmfjrwf wGifoGefoiftrdef‹csxm;awmfrlonfhtwdkif;/ cspfjcif;arwWm&Sdjcif;/ oem;-uifemjcif;/ u &k%mw&m;&Sdjcif;/ ponfhwdk‹jzifhjynfhpkH-u&efvdktyfayonf?

rnfolrqdk a,musfm;jzpfap/ rdef;rjzpfap aumif;jrwfaomtusifhoDvudk usifhrl aqmufwnfcJhaomf/ ‚if;jyif xdkolonf rktfrifefouf0if,kH-unfolvnf; jzpfcJhaomf rvGJ{uef igt&Sifjrwfonf xdkoltm; oef‹&Sif;pif-u,faomtouf &Sifjcif;rsdK;jzifh touf±Sifapawmfrlayrnf? (pl&mtvfe[fvf 16;97)?

137

Page 138: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

138

Page 139: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

139

Page 140: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

140

Page 141: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

t&if;&Sifpepf[lonfha0g[m&.t"dy`g,frSm t&if;tESD;udk pdk;rdk;ydkifqdkifxm;

um/ tjrwftpGef;ay:YvkH;0tajccHI/ vl‹tzGJ‹tpnf;onf xdktjrwftpGef;&&Sd&efjydKifqdkif ae-u&onfh vGwfvyfIuGyfuJr+r&Sdaompepf jzpfonf? t&if;&SifpepfwGif ta&;-uD; onfh t*Fg&yfokH;ckyg0ifonf? xdkt*Fg&yfrsm;rSm yk*~vduydkifqkdifr+ta&;/ ,SOfjydKifa&; ESifh tjrwftpGef;&&Sda&;/ ponfwdk‹jzpfonf? yk*~vduydkifdqdkifr+ta&;onf t&if;&Sifpepf wGif ta&;-uD;onf? tb,fha-umifhqdkaomf vlwdk‹onf rdrdudk,fudk vl‹tzGJ‹tpnf;. tpdwftydkif;wpfckr[kwf[kjrifjyD;/ “yk*~vduwpfOD;csif;”onf rdrdajcESpfacsmif;ay: wGif om &yfwnfae&ojzifh/ rdrd.tpGrf;udkom tm;udk;-u&rnfjzpfonf? “t&if;&Sifvl‹tzGJ‹ tpnf;”onf tvGefjyif;xefI &ufpuf-urf;-uKwfaomtajctaewGif ,SOfjydKif&onfh jydKifuGif;wpfckjzpfonf? ,if;jydKifuGif;onf/ 'g0ifaz:jycJhaom/ tiftm;-uD;olu quf vuftouf&SifonfhjydKifuGif;/ tiftm;csdeJ‹olESifhtm%mr±Sdolwdk‹u eif;acszsufqD;jcif; cH&aomjydKifuGif;/ &ufpuf-urf;-uKwfonfh ,SOfjydKifr+-uD;pdk;aomjydKifuGif;/ jzpfonf?

t&if;&SifpepftajccHaomtawG;tac:t&/ yk*~vduwpfOD;csif; =Tae&mwGif vlyk*~dKvfwpfOD;/ ukr`%Dwpfck/ EdkifiHwpfEdkifiH= onf/ rdrd.zGH‹jzdK;a&;ESifh tcGifhoma&;t wGuf wdkufcdkuf&rnfjzpfonf? TwdkufyGJwGif ta&;-uD;qkH;t*Fgtpdwftydkif;rSm ukef xkwfvkyfr+jzpfonf? taumif;qkH;ukefxkwfEdkifolonf qufvuftouf&SifEdkifI/ tif tm;csdeJ‹olESifh ,SOfjydKifEdkifpGrf;r&Sdolrsm;onf z,f&Sm;okwfoifjcif;cH&rnfjzpf.? T onfum; pepf-uD;wpfckvkH;.ykHpHjzpfonf? TuJhodk‹aomjyif;xefpGm,SOfjydKif&kef;uef-u &mwGif/ z,f&Sm;eif;acsjcif;cH&olwdk‹onf/ “vlyk*~dKvfrsm;”jzpfonfudk arhaysmufvdkuf-u ayonf? tm&kHpl;pdkufpdwf0ifpm;&rnfht&monf vlom;rsm;r[kwfbJ/ pD;yGm;a&;wdk;wuf r+/ zGH‹jzdK;jcif;.tusdK;jzpfonfh xkwfukefomv#ifjzpf.? xdk‹a-umifh/ t&if;&Sifpdwfaeo abmxm;onf udk,fusifhw&m;apmifhxdef;ae&efwm0efr&Sd/ oluxdyfqkH;odk‹wufvSrf;&m wGif ajcz0g;atmuf eif;acsz,f&Sm;okwfoifvdkufaom vlyk*~dKvfwdk‹onf tcuftcJrsm; pGmjzifh touf&Sifae&onfudk iJhn‡mae&efvnf;rvdktyfacs? Tonfum; 'g0if0g'u ay;aom vl‹tzGJ‹tpnf;.pD;yGm;a&;vrf;a-umif;wGif vufawG‹usifhokH;enf;yif jzpfay onf?

vl‹tzGJ‹tpnf;twGif; ae&mwumwGif ,SOfjydKifr+udktm;ay;&efvdktyfa-umif; wifjyI/ tm;enf;csdeJ‹oludk/ usef;rma&;rStp pD;yGm;a&;txd/ rnfonfhtydkif;wGifr# tcGifhta&;ay;jcif; axmufyHhjcif;jyK&ef rvdktyfa-umif;/ vlr+a&;'g0if0g'. OD;pGmaom oDtdk&Dxkwfaz:csrSwfol tawG;tac:&Sifrsm;u t&if;&Sifpepfudk tm;ay;onfh “tawG; tac:”ESifh “odyH`ydkif;qdkif&m”axmufcHcsufudk jyKpkxm;cJh-uayonf? Oyrm/ 'g0if0g'D= t&if;&Sifoabmw&m;a&;udk OD;pGmwifjyol wDv†Du/ “±+H;edrfholvlwef;pm;rsm;”udk qif; &JEGrf;yg;jcif;rS u,fq,f&ef-udK;pm;jcif;onf -uD;us,faomtrSm;jzpfonf[kqdkonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ ,if;odk‹u,fq,fulnDjcif;onf tDAdkvl;&Sif;jzpfpOft& obm0 .a&G;cs,fr+udk 0ifa&mufaESmuf,Sufjcif;jzpfonf[k qdk.?119

vl‹tzGJ‹tpnf;oufwef;rsm;twGuf 'g0if0g'rStajccHrlrsm;udkwifjycsrSwfay; aomvlr+a&;'g0if0g'. t"duoDtdk&DcsrSwfoltawG;tac:&Sif [m;bwfpyifpmu/ tu,fI wpfOD;wpfa,mufonf qif;&JEGrf;yg;aeygu xdkol.tjypfomv#ifjzpfonf? xdkol.tajctae wdk;wufvm&ef rnfolur#ulnD&efrvdktyfacs? wpfOD;wpfa,mufu csrf;om-uG,f0vm.? xdkcsrf;om-uG,f0r+onf udk,fusifhw&m;ESifhrudkufnDonfhenf;

141

Page 142: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vrf;rsm;jzifh &&Sdvmjcif;jzpfapumrl/ ol.tpGrf;tpa-umifh&&Sdvmjcif;jzpfonf? Tt a-umif;&if;a-umifh csrf;om-uG,f0olonf qufvuf&SifaeEdkifI qif;&JEGrf;yg;olonf aysmufuG,foGm;rnfjzpfonf? Ttjrifonfum; ,ae‹vuf&Sdvl‹tzGJ‹tpnf;wGif pdk;rdk; aeaomtjrifjzpfI/ 'g0if0g'Dt&if;&Sifwdk‹. pdwfaeoabmxm;tusOf;csKyfjzpfayonf?

Tpdwfaeoabmxm;udk umuG,fcJhaom pyifpmonf/ 1850=ckESpfwGif ol. vlr+a&;pm&if; udkjyKpkjyD; EdkifiHawmftpdk;&u ay;aeonfha&m*gum uG,fa&;pepftm;vkH;ESifh umuG,fa&;aq;xdk;ay;jcif; vkyfief;rsm;udk qef‹usifwifjycJhavonf? qdk&S,f'g 0if0g'(vlr+a&;'g0if0g')t&/ vlr+a&;pepfonf tif tm;-uD;olqufvuf&Sifoefjcif;tajccHrljzifh -uD;xGm; vmaoma-umifhjzpfonf[k qdk.? xdk‹a-umifh pyifpm .wifjycsuft& tiftm;csdeJ‹oludk qufvuftouf &Sifaeapjcif;onf xdktajccHrludk qef‹usifjcif;jzpf onf? csrf;om-uG,f0olonf ydkrdkoifhawmfaoma-umifh -uG,f0.? EdkifiHtcsdKŒonf tjcm;EdkifiHrsm;udkpdk;rdk;tkyf csKyfjcif;rSm omvGeftiftm; -uD;aoma-umifhjzpf.? t csdKŒvlrsdK;rsm;onf tjcm;vlrsdK;rsm;.atmufwGif u|efcH-u&.? xdktjcm;vl

rsdK;rsm;u ydkIOm%fxufjrufaoma-umifhjzpf.? pyifpmu vl‹tzGJ‹tpnf;ESifhywfouf onfht,ludk tn‡dK;-uD;pGmjzifh tokH;csayonf? “olwdk‹onf jynfhpkHvkHavmufpGmtouf &SifEkdifygu toufqufI&Sif-uvdrfhrnf? toufqufI vnf;&Sifoifh.? tu,fI olwdk‹onf toufquf&SifEdkif&efrjynfhpkHrvkHavmufygu aoa-uoGm;-uvdrfhrnf? ol wdk‹twGuf aojcif;onf taumif;qkH;jzpf.?120

a&;wuUodkvfrSvlr+a&;odyH`ESifh EdkifiHa&;odyH`ygarmuQ *&m[rfqrfemonf tar&d uefEdkifiHwGif 'g0if0g'.ajyma&;qdkcGifh&Sdoljzpfayonf? vl‹tzGJ‹tpnf;ESifhywfoufonfh ol.tawG;tac:udk atmufygtwdkif; twdkcsKH;xm;ayonf?

==tu,fIwpfOD;wpfa,mufudk jr‡ifhwifygu/ wefjyeftm;twGuf vnfcsuf&Sd&ayrnf? qdk vdk&if;rSm vl‹tzGJ‹tpnf;wGif wpfOD;wpfa,mufudk jr‡ifhwifygu tjcm;olwpfOD;udk zdcsvdkuf &rnf?121

e,l;a,mufjrdKŒtar&duefobm0ordkif;jywdkuf. obm0ordkif;r*~Zif; t,f'D wm &pfcsm'f rDvfemu atmufygtwdkif;a&;om;cJh.?

qdk&S,f'g0if0g'(vlr+a&;'g0if0g'). ajyma&;qdkcGifh&SdolwpfOD;jzpfaom y&ifhpwGefwuUodkvf rS 0DvD,rf *&m[rfu oef;-uG,folaX;rsm;onf vl‹tzGJ‹tpnf;wGif toifhawmfqkH;vufa&G; pOfrsm;jzpf-uojzifh/ txl;tcGifhta&;rsm;udk cHpm;xdkufonf[k ,lqayonf? olwdk‹onf “,SOfjydKifr+wnf;[laom t&nf-udKtdk;-uD;wGif ppfxkwfta&G;cs,fcH&olrsm;jzpf-uay onf”[k qdk.?122

Ta-unmcsufrsm;udk-unfhjcif;jzifh/ qdk&S,f'g0if0g'Dwdk‹onf 'g0if.tDAdkvl;&Sif; oDtdk&DudktokH;jyKI t&if;&Sifvl‹tzGJ‹tpnf;rsm;twGuf okH;oyfxm;a-umif; od&ayonf? xdk‹a-umifh vlom;rsm;onf/ bmomt,l0g'rsm;uoGefoifxm;aom tcsif;csif;tjyef tvSef,dkif;yif;ulnDr+/ y&[dwpdwf"gwfESifh yl;aygif;aqmif&Gufr+ ponfwdk‹ qkwf,kwf oGm;-ujyD;/ Taumif;jcif;vuQ%mrsm;tpm; wpfudk,faumif;qefjcif;/ Om%feDOm%f

142

Page 143: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

eufokH;I pOf;vJjcif;/ tcGifhaumif;,lwwfjcif; ponfwdk‹wGif *k%f,l-uavonf? t ausmf-um;qkH;qdk&S,f'g0if0g'oDtdk&Dorm;jzpfol tar&duefvlrsdK;ygarmuQ tData&mhpf u/ “c&pf,meftvSL*kd%f;. *k%f-uufoa&onf vlydef;vl‹iwkH;rsm;cdkv+HarG;xkwfonfh ae&m jzpfonf?”[k qdk.? xdk‹aemuf “EdkifiHawmftpdk;&uvnf; em;yif;qGH‹tolrsm;udk cdkv+H&m ay;xm;onfhtwGuf/ qGH‹t em;yif;onfhvlrsdK;wpfrsdK;ay:xGef;vmaeayjyD?”[k xyfrH ajymqdkavonf? Taumif;r+rsm;tm;vkH;onf tDAdkvl;&Sif;t& obm0tavsmuf zGH‹jzdK;r+udk [ef‹wm;jcif;jzpfonf[k ypfy,f±+wfcsI/ “TurBmudk edAŠmefbkHtjzpftjrefqkH; aqmufwnf&efenf;vrf;rSm/ xdkr#txdwdrf;apmif;olwdk‹udk olwdk‹.ajcvSrf;twdkif; i&J bkHodk‹ vSrf;oGm;-uatmif v$wfxm;oifh.?”123 [lIvnf; a-unmxm;ayonf?

txufuaz:jycsufrsm;rS u|Efkyfwdk‹od&Sd-ujyD;jzpfonfhtwdkif;/ 'g0if0g'onf w urBmvkH;&Sd t&if;&SifpD;yGm;a&;pepftm;vkH;ESifh ‚if;rSxyfqifhyGm;vmonfhEdkifiHa&;pepfrsm; . tawG;tac:ydkif;qdkif&m tajccHrljzpfayonf?

xdk‹a-umifh qdk&S,f'g0if0g'udk t-uD;us,fqkH;axmufcHolwdk‹u &if;ESD;aiGtrsm; qkH;ydkifqdkifolrsm;jzpf-uayonf? tiftm;-uD;olonf tiftm;csdeJ‹oludk eif;acsIwuf vSrf;onfh pD;yGm;a&;ay:vDpDonf oem;-uifemr+uif;rJhjcif;/ ulnDapmifrr+r&Sdjcif;/ arwWmw&m;uif;rJhjcif;a-umifh ±+wfcs&rnfhudpPr[kwfawmhacs? tb,fha-umifhqdkaomf/ Tvkyf&yfrsm;ESifht*Fg&yfrsm;onf “odyH`enf;usaom&Sif;vif;csufrsm;”ESifh “obm0w &m;”twdkif;omjzpfonf[k vufcHxm;-ujyD;jzpfaoma-umifhwnf;?

vlr+a&;'g0if0g'udk tar&duefqefqefawG;ac:jcif;[k t"dy`g,f&aom Social Darwism in American Thought pmtkyfudk a&;om;ol &pfcsm'f a[mhzfpwufwmu/ 19 &mpkESpfrD;&xm;vrf;olaX;-uD; acsmefpD 'DjyLu e,l;a,mufjrdKŒwGif emrnfausmf-um;ol csrf;om-uG,f0olESifhtm%m&Sdolwdk‹onf “olwyg;xuf ydkrdkomvGefaomtpGrf;tp&Sd jcif;/ -udKwifajrmfjrifEdkifjcif;ESifhtajctaeudkvdkufzufatmifvkyfaqmifEdkifjcif;” ponf wdk‹a-umifh touf&Sifjcif;twGuf toifhawmfqkH;yk*~dKvfrsm;jzpf-uonf[k ajymqdka-umif; a&;om;cJhayonf? tjcm;aemufxyfrD;&xm;olaX;wpfOD;jzpfol *sdrf;pf a*s [D;vfu “rD; &xm;vrf;ukr`%Drsm;&&SdaomaiGa-u;tajrmuftjrm;onf toifhawmfqkH;olwdk‹touf &Sifoefjcif;ed,mru owfrSwfay;jcif;jzpfonf?”125 [kajymqdkcJhavonf?

tar&duefEdkifiHrS aemufxyft&if;&Sif-uD;wpfOD;jzpfol tif'&l; umae*sDu ol. udk,fa&;&mZ0ifwGif “u|Ekfyfonf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. rSefuefjcif;udk awG‹&SdygjyD?”[k a&;om;cJhayonf?126 aemufxyfwpfae&mwGif atmufygtwdkif; a&;om;cJhjyefonf?

,SOfjydKifjcif;ed,mronf rsufarSmufwGif&Sdaeonf? a&Smifwdrf;Ir&Edkifacs? ‚if;udk tpm;xdk; Edkifonfht&mudkvnf; rawG‹&yg? xdked,mronf yk*~dKvftcsdKŒtwGuf wpfcgwpf&H cufcJ-urf; wrf;onf[kxif&aomfvnf;/ vlrsdK;wpfrsdK;twGuf taumif;qkH;t*Fg&yfyifjzpfayonf? Xmewdkif;wGif toifhawmfqkH;olu qufvuf&Sifoefoifhjcif;udktmrcHaoma-umifhjzpf.?127

tDAdkvl;&Sif;odyH`ynm±Sif uif;euf a*s pl;u/ tar&duefEdkifiH. a&SŒwef;t&if; &Sifrsm;. 'g0if0g'tawG;tac:rsm;udk atmufygtwdkif; az:xkwfxm;ayonf?

'g0if0g'udk t*FvefEdkifiHESifh tar&duEdkifiHwdk‹rS yk*~vdu,SOfjydKifr+pepfESifh t&if;&Sifpepf pD; yGm;a&;.tusdK;qufrsm;udk umuG,f&mYvnf; tokH;cs-uayonf? tif'&l;umae*sDu/ “,SOfjydKifjcif;ed,mronf/ -uifemr+&Sdonfjzpfap r&SdonfbJjzpfap/ rsufarSmufwGif &Sdaeay onf? u|Efkyfwdk‹ a&SmifuGif;Ir&Edkifacs?”[ka&;om;cJhavonf? a&mhufzJvm;u wpfqifh

143

Page 144: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

wufI/ “vkyfief;-uD;rsm; -uD;xGm;vmjcif;onf toifhawmfqkH;olwdk‹qufvuf&Sifoefoifh jcif;omv#ifjzpfI/ obm0ed,mrw&m;u aqmif&Gufjcif;om jzpfayonf?128 [kqdk.?

tar&duefEdkifiHwGif a&mhzJvm;ESifh umae*sDuJhodk‹aom t&if;&Sifoef;-uG,fola@; rsm; wnfaxmifcJhaom a&mhzJvm;azgifa';&Sif;ESifh umae*sDtifpwD-uL;&Sif;wdk‹u tDAdkvl; &Sif;ESifhywfoufaom okawoersm;wGif ta&;-uD;onfhaiGa-u;axmufyHhr+ ay;-u&jcif; onf tvGefpdwf0ifpm;zG,fudpPwpf&yfjzpfayonf?

txufwGif &Sif;jycJhonfhtwdkif; t&if;&Sifpepfonf vlom;wdk‹udk aiGa-u;ESifh aiGa-u;.tm%mudkom udk;uG,f&ef ac:aqmifoGm;a-umif; awG‹cJh-uayjyD? bmomt,l 0g'rsm;u oGefoifxm;aom udk,fusifhw&m;rsm;onf tokH;rus[k cH,l-uI/ tDAdkvl; &Sif;oDtdk&D.-oZmatmufa&mufae-uaom vl‹tzGJ‹tpnf;onf &kyf0wˆKtiftm;rsm;udk om tav;xm;-uojzifh arwWmw&m;/ oem;-uifemjcif;ESifh udk,fusdK;pGef‹jcif;rsm;rS a0; uGmoGm;-u.?

,ae‹u|Ekfyfwdk‹.acwfwGif vl‹tzGJ‹tpnf;tm;vkH;vdkvdkonf Tt&if;&Sifpdwfae oabmxm;. -oZmv$rf;rdk;r+atmufwGif a&mufae-uayonf? xdk‹a-umifh qif;&JEGrf; yg;ol/ tultnDrJhaeol/ rpGrf;roefolwdk‹udk vSL'gef;jcif;r&Sd-uawmhbJ tumtuG,frJh ypfxm;-ujcif;jzpfonf? tu,fI olwdk‹onf jyif;xefaoma&m*gpGJuyfaevifhupm;/ rnfolur# -uifemw&m;xm;I aq;ukoay;rnfholr&SdbJtoufaoqkH;oGm;onftxd ypfxm;jcif;cHae-u&onf? EdkifiHtawmfrsm;rsm;wGif uav;oli,frsm;udk tvkyfcdkif;apI xdkuav;oli,frsm;onf vlr+zlvkHa&;tcGifhta&;uif;rJhae-uonfudk awG‹&Sd&ayonf?

,ae‹ tDodk,dkyD,m;EdkifiHwGif rdk;acgifa&&Sm;ojzifh iwfrGwfacgif;yg;ae-ujcif; onf/ t&if;&Sifpepfpdwfaeoabmxm; v$rf;rdk;aeaoma-umifhjzpf.? xdkiwfjywfaeol wdk‹udk EdkifiHwumrS tpm;tpmulnDaxmufyHhoifhaomfvnf;/ iwfjywfaeonfhtajctae twdkif; ypfxm;-uayonf?

144

Page 145: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

t&if;&Sifvl‹tzGJ‹tpnf;. aemufxyft*Fg&yfwpfckrSm ‚if;twGif;Y rwlnDrr#w r+udk zefwD;jzpfay:apjcif;jzpfonf? Todk‹aomvl‹tzGJ‹tpnf;wGif csrf;om-uG,f0olESifh qif;&JEGrf;yg;olt-um; uGm[r+onf -uD;rm;oxuf-uD;rm;vm.? qif;&Jolonf ydkI qif;&JjyD; csrf;om-uG,f0olonf ydkI-uG,f0vmayonf? urBmay:wGif twdk;wufqkH; aomEdkifiHjzpfonfh tar&duefEkdifiHrStp/ t&if;&SifEdkifiHrsm;wGif tdrf,mrJholoef;ESifhcsDI &Sdaejcif;rSm/ t&if;&Sifudk,fusifhw&m;a-umifh ypfxm;-ujcif;jzpfayonf? trSefrSm tar &duefvl‹tzGJ‹tpnf;onf/ ‚if;.EdkifiHtwGif;&Sdqif;&Jolqif;&Jom;tm;vkH;udk axmuf yHhumuG,fay;I tvkyfay;Edkifayonf? odk‹aomfvnf; vuf&Sdtrsm;vufcHxm;aom pdwfaeoabmxm;udku/ qif;&Jom;rsm;udk txufodk‹wufvSrf;cGifhray;acs? olwdk‹ydkrdk -uD;yGm;&eftwGuf xdkqif;&Jom;rsm;.ausmudk eif;&efvdktyfayonf? xdk‹a-umifh ,if; jy\emudkrajz±Sif;-ujcif;jzpf.? Tum; qdk&S,f'g0if0g'. “txufudkwuf&ef eif; wuf&rnfh ckHvdktyfonf”[laomtqdkudk vufawG‹usifhokH;jcif;yifjzpfayonf?

TtqifhwGif/ ta&;-uD;onfhtcsufwpfcsufudk owdrloifhayonf? ordkif;w av#mufvkH;wGifOpPm"e-uG,f0ap&eftwGuf qif;&JEGrf;yg;olrsm;udk eif;acsI &kyf0wˆK ypPnf;udkomtav;xm;jcif;/ wpfudk,faumif;qefjcif;/ udk,fusdK;udkom-unfhjcif;/ vdrf vnfvSnfhjzm;jcif;rsm;&SdcJh.? twdwfumvrsm;wGifvnf; &kyf0wˆKOpPm"eudkom tav; xm;um ESpfoufjrwfEdk;xdkufonfh udk,fusifhw&m;uif;rJholrsm; &SdcJh-uonf?

odk‹aomfvnf; 19 &mpkESpf'kwd,ESpfig;q,fydkif;wGif xdkodk‹aomyk*~dKvfwdk‹onf t jriftm;jzifh uGJjym;aomacwfumvodk‹a&muf-uavonf? vGefcJhonfh ESpf 150 twGif; &Sd xdkuJhodk‹&ufpuf-urf;-uKwfonfhrdwfuyfcs,foxm;aom vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;ESifh yk*~dKvf rsm;onf uJh&ŒJ±+wfcsjcif;rcH-u&awmhacs? xdkodk‹aom vuQ%mt*Fg&yfrsm;udk obm0ed ,mrtjzpf vufcH-uavonf? Ttcsufjzhif 'g0if0g'onf xdkudk,fusifhw&m;ysuf jym;jcif;ESifhoem;-uifemjcif;uif;rJholwdk‹. rSm;,Gif;aom t,l0g'wpfckjzpfayonf?

145

Page 146: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

a&mbwf tD'D uvm;ufu ,if;tajctaeudk atmufygtwdkif; &Sif;jyxm;.?

tDAdkvl;&Sif;onf/ twdkcsKH;ajym&rnfqdkygu/ raumif;r+'kp&dkufjyKol. todw&m;rsm;udk cdkvkHem;aer+ ay;xm;ayonf? rdrd.jydKifbufudk rormqkH; pOf;vJqkH;trltusifhwdk‹jzifh wkH‹ jyefoludk a0zefjypfwifIr&awmhacs? raumif;r+'kp&dkufjyKusifhjcif;udk aumif;onf[k o rkwf-uayonf?129

tdwfcsf tDaemhuvnf; ol. tDAdkvl;&Sif;odk‹r[kwfzefqif;jcif; (Evolution or Creation) [laompmtkyfwGif atmufygtwdkif;a&;om;xm;ayonf?

ygarmuQ a*s [krf;u Todk‹qdk.? “'g0if0g'onf aumif;r+rsm;udk qufvuf&SifoefEdkifjcif; wefzdk;jzifh worwfwnf;wdkif;wmayonf?”==,if;onfum; awmwd&pm>efrsm;uJhodk‹ &dkif; pdkif;aomtrltusifh “-uD;Edkifi,fn‡if;=tiftm;-uD;oltEdkif&olonf rSef.?” [laomOya' o jzpfonf? toifhawmfqkH;olonf qufvuf&SifoefcGifh&Sdonf [laomt,ltq jzpf.? Om%feDOm%feufjzifhpOf;vJjcif;ESifh&ufpufjcif;/ ol&Jabmenf;jcif;odk‹r[kwfuvdrfus vdrf vnfjcif; tp&dSojzifh rdrdqufvuf&SifoefEdkifatmifjyKjcif;onf xdkyk*~dKvf odk‹r[kwf xdkvlŒtzGJ‹tpnf;twGuf aumif;. rSefuef.?130

u|Ekfyfwdk‹awG‹cJh-uonfhtwdkif;/ vGefcJhonfh ESpf 150 twGif; urBmay:odk‹ ylyif aomursm;/ cufcJr+rsm;/ em-unf;r+ESifhar#mfvifhcsufuif;rJhjcif;rsm;udk ,laqmifvmcJh-u olrsm;/ pepfrsm;ESifhtawG;tac:rsm;.aemufuG,fwGif bmomt,l0g'uif;rJhjcif;ESifh 'g0if0g'wdk‹u -oZmanmif;v+HŒaqmfaecJhayonf? xdkraumif;r+'kp&dkufrsdK;pkHudk ,laqmif vmcJholrsm;onf bmomt,l0g'uif;rJholrsm;jzpfonfhtm;avsmfpGm olwdk‹. wpfudk,f aumif;avmbtwGuf &ufpuf-urf;-uKwfr+rsm;udk umuG,f&ef 'g0if0g'udk u,fwif &Siftjzpftm;udk;cdkv+H-uavonf? 'g0if. “tiftm;csdeJ‹olaysmufuG,fI/ tiftm;-uD; olqufvuf&Sifoef&rnf”[laom okawoepmwrf;udk olwdk‹.b0tawG;tac:tjzpf cH,l-uayonf?

146

Page 147: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

xdkrSwyg; xdkolwdk‹. ypPnf;OpPmrsm;wGif awmif;&rf;aom olqif;&Jtzdk‹vnf;aumif;/

awmif;&rf;jcif;rjyKaomolqif;&Jtzdk‹vnf;aumif;/ a0pka0ykH &Sd.?

(pl&m tvfZm&d,mwf 51;19)

147

Page 148: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

urBmhvlom;rsm;tm;vkH;udk axmifajcmufYzrf;xm;ouJhodk‹ zrf;Edkifvdrfhrnf[k xif-uayonf? odk‹aomfvnf; xdkaxmifajcmufrsm;onf olwdk‹udk,fwdkiftwGufomv#if jzpfa-umif;udk rod-uay? olwdk‹onf rnfr#yifqufvuftouf&SifaeEdkif&ef-udK;pm; tm;xkwf-uaomfvnf;/ trSefpifppfolwdk‹twGufa&m/ wurBmvkH;twGufa&m/ olwdk‹ydkif qdkifvdkonfht&mrsm;tm;vkH;twGufa&m/ olwdk‹opPmcH,lxm;onfhacgif;aqmifrsm;t wGufa&m/ odk‹r[kwfolwdk‹vufcH,kH-unfonfhtawG;tac:rsm;twGufa&m/ pD&ifcsufcs rnfhw&m;ol-uD;wpfyg;wnf;ESifh t&Sifocifwpfyg;wnf;omv#if &Sd.? tv†m[ft&Sif jrwfonf wefcdk;tm%mESifhjynfhpkHaom w&m;ol-uD;jzpfawmfrl.? tpOftjrJxm0& wnf &Sdawmfrlaomw&m;ol-uD;vnf; jzpfawmfrl.? vlom;rsm;ydkifqdkif&&Sdaom OpPm"ersm;/ tiftm;ESifhtm%mrsm;onf/ olwdk‹.tpGrf;tprsm;jzifh &&Sdvmonfr[kwf? tv†m[f t&Sifjrwfu olwdk‹tm;prf;oyf&ef ay;tyfjcif; jzpf.? rnfolrqdk TurBmavmuonf tiftm;csdeJ‹olwdk‹udk azsmufzsufokwfoifypfI tiftm;-uD;olu pdk;rdk;&ef&kef;uefwdkuf cdkuf-u&onfh ,ifjyifjzpfonf[k ,kH-unfaomfvnf;/ trSefrSm vlom;wdkif;onf ol‹t wGuf tv†m[ft&Sifjrwfu owfrSwfay;xm;aom prf;oyfcsufabmiftwGif;Yomv#if touf&Sifae-ujcif;jzpfayonf? vlom;rsm;udk tcGifhtvrf;aumif;rsm;ay;I prf;oyf a-umif; atmufyguk&ftmeftm,wfawmfwGif rdef‹qdkxm;ayonf?

{uefrvGJ igt&Sifjrwfonf vlwdk‹tm; ‚if;wdk‹teuf rnfolonf tusifhtrltm;jzifh t aumif;qkH;jzpfonfudk prf;oyfawmfrltHhaomiSg/ yx0Dajray:Y&Sdukefaom t&m0wˆKrsm; udk igt&Sifjrwfonf ,if;yx0Dajr. tvSrsm;jyKvkyfawmfrlcJhavonf? (pl&m tvfu[fzf 18;7)

rdrdwdk‹ydkifqdkif&&SdaomOpPm"ersm;onf rdrdwdk‹u “touf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf I&&Sdonf”[k oabmydkufxm;olwdk‹onf/ tpm;xdk;Ir&Edkifaom em-unf;r+rsm;ESifh -uKH awG‹-u&I/ rdrdwdk‹onf Avm[if;vif;tokH;rusaomtawG;tac:aemufodk‹ vdkufygcJh -ua-umif; aemifwrvGefb0Y trSefw&m;ESifhxdyfwdkufawG‹qkHaomtcgor,wGif 0rf; enf;a-uuGJjcif;-uD;pGm jzpf-uvdrfhrnf?

148

Page 149: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

149

Page 150: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

xdk‹jyifw0 *sEMwftrw okcbkHom;wdk‹onf *s[EMrfi&Jom;wdk‹tm;(Todk‹)[pfac:(ajym qdk)-uukeftHh? “igwdk‹onf igwdk‹.t&Sifjrwfu igwdk‹ESifhxm;&SdawmfrlcJhaom uwdawmf twdkif; rSefuefpGm&&Sd-ujyD? toifwdk‹onfvnf; toifwdk‹.t&Sifjrwfu toifwdk‹ESifh xm;&Sdawmfrlaomuwdtwdkif; rSefuefpGm&&Sd-ujyDavm/” xdktcg ‚if;(*s[EMrfi&Jom;)wdk‹ u “[kwfuJh”[k ajz-um;-uvwWHŒ? xdk‹aemuf [pfatmfolwOD;u ‚if;wdk‹.pyf-um; wGif (Todk‹)[pfatmfajymqdktHh/ rw&m;usL;vGefaomolonf tv†m[ft&Sifjrwf. u&k %mawmfrS uif;a0;-uapom;”?

‚if;jyif “ttf&mzf”Y &Sdolwdk‹u t-uif(rsm;jym;pGmaom)olwdk‹udk [pfatmf-uukeftHh? ‚if;wdk‹onf xdkolwdk‹tm; xdkolwdk‹.trSwftom;jzifh rSwfrd-uukeftHh? (xdk‹aemuf) ‚if; (tjrifhY&Sdol)wdk‹u (T)odk‹ajymqdk-uvwWH‹? “toifwdk‹. toif;tzGJ‹ vlpkrsm;jym;jcif; onfvnf;aumif;/ toifwdk‹ rmefrmeaxmifv$m;jcif;onfvnf;aumif;/ toifwdk‹tzdk‹ tokH;r0ifcJhacsjyDwum;? (pl&mtvfttf&mzf 7;44=45/ 48)

'g0if0g'=t&if;&Sif0g'tawG;tac:rsm;.-oZmatmufodk‹rusa&mufao;olwdk‹ ESifh olwdk‹TurBmavmuY a&muf&Sdtouf&Sifae-u&jcif;.ta-umif;&if;rsm;udk arh aysmufjcif;r&Sd-uao;olwdk‹urlum;/ tjcm;vlom;rsm;udk tv†m[ft&Sifjrwfuzefqif; xm;olrsm;jzpfonf[k jrif-uayonf? tv†m[ft&SifjrwfrStrdef‹&Sdxm;onfhtwdkif;/ vl om;rsm;udk omom,m,m/ cspfcif-uifemjcif;jzifh xdkolwdk‹.tcuftcJ pdwfaomursm; udk z,f&Sm;ay;&ef rdrdwwfEdkifor#pGrf;tm;jzifhulnD-urnfjzpfayonf? olwdk‹onf om ,memaysmfzG,faomyD,0gpmpum;udkomajymqdk-uayonf? rdbrJhuav;oli,frsm;udk ulnDapmifha&Smuf-u.? rusef;rmolrsm;ESifh 'kuQdwrsm;udk ulnDapmifrI umuG,fapmifh a&Smufayonf? Todk‹aomolwdk‹onf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif rdef‹qdkxm;onfht wdkif;/ tv†m[ft&Sifjrwf. rsufpdatmufwGif tjrifhjrwfqkH;olrsm;jzpf-uayonf? ol wdk‹onf OpPm"eudkvnf;pdwf0ifpm;r+r&Sd-uay? vlrsdK;/ tom;ta&mif/ tqifhtwef; vlwef;pm;/ olwyg;.,kH-unfr+ tawG;tac:wdk‹udk pdwf0ifpm;jcif;r&Sdonfhtjyif ‚if; wdk‹a-umifh cGJjcm;jcif;vnf;r&Sd-uacs?

150

Page 151: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

151

Page 152: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if0g'u vl‹avmuodk‹ ,laqmifvmcJhaomt-uD;us,fqkH;ysufpD;,dk,Gif;

r+rSm vlwkd‹udk bmomt,l0g'rSuif;uGmoGm;apjcif;jzpfa-umif; ,kHrSm;oHo,jzpfp&mt a-umif;r&Sdacs? &ufpuf-urf;-uKwfonfhudk,fusifhw&m;ESifh pdwf"gwfysufjym;jcif;u vl‹ tzGJ‹tpnf;rsm;udk bmomt,l0g'rS vsifjrefpGm uif;uGmapavonf? ,ae‹u|Ekfyfwdk‹. rsufarSmufacwf vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;wGif ,if;ysufjym;r+udkjyqdkonfhO"g[&k%ftajrmuf tjrm;&Sdaeayonf?

TtcsufESifhywfoufI tcsdKŒaomvlwdk‹u bmomt,l0g'uif;rJholtajrmuf tjrm;wdk‹onf 'g0if0g'udkyif r-um;bl;olrsm;jzpf-uojzifh/ bmomt,l0g'uif;rJh jcif;twGuf 'g0if0g'udk tjypfrwifoifha-umif;xkacs-uayonf? bmomt,l0g' uif;rJholtajrmuftjrm;wdk‹u 'g0if0g'udkr-um;bl;-ua-umif; rSefygonf? ,QKacwf wGif 'g0if0g'udk umuG,fajymqdkaeol ta&twGufrSm tuef‹towfavmufom&Sday onf? odk‹aomfvnf; xdktuef‹towfavmuftenf;i,fom±Sdonfhvlenf;pkonf/ vl‹tzGJŒtpnf;. tawG;tac:trsm;qkH;udk -udK;udkifn$ef-um;aeolrsm;jzpf-u.? vl‹tzGJŒtpnf;ay:wGifoufa&mufaom olwdk‹.-oZmonf ra&rwGufEdkifavmufaom vlwdk‹xHodk‹ qifhyGm;oufa&mufoGm;ayonf? olwdk‹.urBmhtjrifudk vl‹tzGJ‹tpnf; trsm;qkH;tydkif;tay:Y jy@mef;owfrSwfay;EdkifpGrf;&Sd-uayonf? Oyrm/ tausmf-um;qkH; wuUodkvfygarmuQrsm;/ emrnfausmf-um;onfh &kyf&Sif'g&dkufwmtrsm;pk/ urBmausmf-um; vlodrsm;aom pmayxkwfa0&mXme/ owif;pmESifh r*~Zif;t,f'Dwmrsm;onf trsm;tm; jzifh tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;/ bmomt,l0g'uif;rJholrsm;jzpf-uonf? xdk‹a-umifh Tuwf oD;uwfowfEdkifaomtawG;tac:rsm;udk vufcHonfhvl‹tzGJ‹tpnf;xGufay:vmjcif; jzpf ayonf?

urBmhtDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;teuf a&SŒwef;ajy;aeol [m;AwfwuUodkvfrS ZD0aA' yg&*l tm;ef ar,mu vl‹tzGJ‹tpnf;wGif tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du ,lxm;aomae&mudk atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?

'g0if.acwfrSpwifI/ urBmay:wGif ynmtenf;i,f&Sdolwdkif;onf vlom;onf arsmuf0HrS qif;oufvmonf[k odayonf?==tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf vlwdk‹.awG;ac:&m tydkif;wdkif; jzpfonfh vlwdk‹.tawG;tac:/ vlwdk‹.,kH-unfr+/ vlwdk‹.udk,fusifhw&m; ponfwdk‹tm; vkH;wGif -oZmoufa&mufayonf?131

'g0if0g'Dwdk‹. us,fjyef‹aom-oZmanmif;jcif;onf/ vlwdk‹.b0wpfckvkH;wGif “r+dif;rd”xm;ouJhodk‹jzpfaeayonf? b0tawG‹t-uHKenf;ao;ojzifh/ urBmhtjrifwGif jynfhpkHvkHavmufpGm jyDjyDjyifjyif rawG;awmwwfao;ol vli,frsm;onf TuJhodk‹aom jrLqG,fr+wGif tvG,fulqkH;r+dif;rdEdkif-uayonf? TuJhodk‹aomvli,frsm;udk r*~Zif; pmapmifrsm;/ &kyf&SifZmwfvrf;rsm;/ Zmwfvrf;wdkrsm;ESifh aw;oDcsif;rsm;rSwqifh olwdk‹vdk&modk‹jrLqG,f qJGoGif;&ef tifrwefvG,fulayonf? txl;ojzifh vli,frsm; oif,l-u&onfh ausmif;oifcef;pmynma&;onf ta&;-uD;qkH;jzpfayonf? xdk‹a-umifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf ody`Hqefqef oufaotaxmuftxm;twkrsm;jzifh vdrfvnf vSnfhjzm;cJhaomfvnf; ESpfaygif; 150 avmuf vltrsm;u rSefuefonf[k,kH-unfvmcJh -ujcif; jzpfayonf? trSefrSm xdkoufaotaxmuftxm;rsm;onf vlwdk‹udk vdrfvnf vSnfhjzm;&ef oufoufxGifxm;onfh odyH`enf;vkH;0rusaom taxmuftxm;rsm; omv#if jzpfayonf?

152

Page 153: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

,QKacwfwGif bmomt,l0g'qef‹usifa&;0g'jzef‹r+rsm;onf wdkuf&dkufqef‹usif jcif;r&Sd-ua-umif;udk owdxm;rd-uygvdrfhrnf? rnfolur# bmoma&;udk r,kH-unf oifha-umif;(a±S;uGefjrLepf0g'acwfpm;aecsdefuJhodk‹)yGifhyGifhvif;vif;rajym-uawmhacs? yxrydkif;wGif owdrxm;oabmraygufEdkifonfh cdk;a-umifcdk;0Suf oG,f0dkufaomenf; rsm;udk tokH;jyK-uayonf? bmomt,l0g'rsm;/ bmoma&;qdkif&mbmom&yfrsm;/ t rsm;-unfndKaom bmoma&;qdkif&myk*~dKvfrsm; ponfwdk‹udk ysuf&,fjyK-uonf? aw; oDcsif;rsm;/ 0wˆKZmwfvrf;rsm;/ &kyf&SifxJwGif Zmwfaumifrsm;ajymqdkaompum;rsm;/ owif;pmacgif;pOfrsm;/ [mopmayrsm;/ umwGef;pmayrsm; ponfwdk‹wGif bmoma&;ESifh rdrdwdk‹. uH-urRmudk r,kHr-unfypfy,faponfh tokH;tE+ef;rsm;udk rodromxnfhoGif; xm;-ujcif;onf enf;vrf;tcsdKŒ jzpf.?

'g0if0g'bmom&yfonf/ bmomt,l0g'rsm;udk qef‹usifonfhvufeufrsm;wGif trsm;qkH;tokH;jyKaom vufeufjzpfayonf? tcsdKŒrqDrqdkifudpPrsm;wGifyif vlom;wdk‹ qif;oufvmcJhaom bdk;ab;rsm;onf arsmufESifharsmuf0Hrsm;jzpfa-umif; tav;xm;I xnfhoGif;az:jyavh&Sd-uonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.wifjycsufrsm;udk vlom;rsm;ESifhouf qdkifonfhpdwfynmpmayESifhtcsuftvufrsm;wGifyif rodromxnfhoGif;xm;onfh 0gus rsm;udk awG‹Edkifayonf? Todk‹jzifh/ tv†m[ft±Sifjrwfudkwu,fwef;,kH-unfjcif;&Sdr&Sd ar;jref;aomtcg/ bk&m;ociftv†m[ft&SifjrwfESifh bmomt,l0g'wGif,kH-unfygonf [k ajz-um;aomfvnf;/ bmomt,l0g'/ aemifwrvGefb0ESifh vl‹usifh0wfudk apmifhxdef; &efwm0ef&Sdjcif;rsm;udk ayghayghwefwef,lqI/ tv†m[ft&Sifjrwf &Sda-umif;ESifh tv†m[f ±Sifjrwfudk a-umuf&GHŒ&dkao&rnfhta-umif;rsm;udk OD;aESmufY xnfhpOf;pm;jcif;rjyK-u onfhvl‹tzGJ‹tpnf;rsm; ay:xGef;vmjcif;jzpfayonf? tv†m[ft&Sifjrwfudk ,kH-unfjcif; r&SdI a-umuf&GHŒ&dkaojcif;r&Sdolwdk‹onf rnfonfhudpPwGifrqdk tuef‹towfudkrod-ubJ rdrdwdk‹. bdk;ab;rsm;onf wd&pm>efrsm;jzpfonf[k ,kH-unf-uojzifh b0wpfckvkH; wGifvnf; wd&pm>efuJhodk‹om aevdk-uayonf?

Oyrm/ tv†m[ft±Sifjrwfudk a-umuf&GHŒjcif;r&Sdolwdk‹onf olwdk‹.um,uH 0ZD uHwdk‹udk apmifhxdef;I pif-u,fvdrfhrnf[k ar#mfvifhIr&Edkifacs? olwdk‹wGif apmifhxdef; &rnfhtuef‹towf[lIr&Sdacs? tjcm;olrawG‹rjrifygu rnfuJhodk‹yif ,kwfnHhodrfzsif;I udk,fusifhw&m;ysufjym;jcif;udkrqdk jyKusifh&ef tqifoifh&Sd-uayonf? u|Ekfyfwdk‹.acwf wGif/ txl;ojzifh vli,frsm;ESifh oD;jcm;pDjzpfonfhvl‹tzGJ‹tpnf;rsm;Y/ uef‹oef‹r+ &Sd-u &efwdkufwGef;csufrsm;ESifh tv†m[ft&Sifjrwf.trdef‹awmftwdkif; udk,fusifhw&m;rsm;udk apmifhxdef;-u&ef E+d;aqmfcsufrsm;onf t&mra&mufawmhacs? ,if;onfum; 'g0if0g' u bmomt,l0g'rS uif;uGmatmifoifay;aejcif;. &vm'fyifjzpfayonf? rdrdudk,f udk vuf0Jorm;[kowfrSwfxm;olwdk‹onf olwdk‹vkyf-uHjyKusifhaomtjypfrsm;udk rnfol‹ xHr# tajzay;ae&ef rvdktyf[k ,kH-unf-uojzifh xdef;a-umif;r+vkH;0r&Sd-uacs? ae‹pOf ESifhtr# tokH;tjzKef;ydkrdk-uD;-uD;jzifh udk,fusifhw&m;ysufjym;r+rsm;udk az:jyae-uay onf? vli,fvl&G,f/ rdef;ra,mufsm;ra&G;wdk‹onf olwdk‹.umr&m*qdkif&mb0ESifh ywf oufI/ owif;pmrsm;tm; tao;pdwfajymjy0ef‹-u.? owif;pmrsm;uvnf; xdkuJhodk‹ aomrzG,fr&m [d&d-ooyw&m;uif;rJhonfhudpPrsm;udk tao;pdwfa&;om;az:jy-ujyef onf? odk‹aomfvnf; vlxku rnfodk‹r#trSm;rxif-uacs? rD'D,mowif;avmu wGif tdrfaxmifa&;azgufjyefaemufrD;vif;jcif;ta-umif;udk txl;tav;xm; ajr‡mufyifhI tao;pdwfaz:xkwf-uonf? xdkuJhodk‹jyKusifh-u&efyif jrLqG,fa&;om;-uao;onf? TuJhodk‹aom a&;om;r+udkvnf; vlwdk‹twGuf &dk;aeavjyD? rnfolur# txl;tqef;r

153

Page 154: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

xif-uawmhacs? tao;pdwfppfaq;qef;ppf-unfhygu/ vlowfr+rsm;/ jynfhwefqmvkyf ief;rsm;/ vdrfvnfr+rsdK;pkH/ vmbfay;vmbf,ljcif;/ ponfh udk,fusifhw&m;ysufjym;r+ 'kp &dkuftm;vkH;.tajccHrSm bmomt,l0g'uif;rJhjcif; jzpfayonf? xdkuJhodk‹ bmomt ,l0g'uif;rJhaponfh t"duta-umif;&if;rSm “vlom;onf rawmfwq-uHKIjzpfay:vm onf” [laom 'g0if.vdrfvnfjcif;udk t-urf;zufI ysHESH‹apjcif;a-umifhjzpfayonf?

The Lie: Evolution (vdrfvnfr+=tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D) [laompmtkyfudka&;om; ol uif; [Jrfu 'g0if0g'ESifhywfoufI atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?

tu,fI bk&m;ocifae&mwGif rawmfwqjzpfjcif;ESifh -udK;-um;ay:aygufjcif;jzpfpOf [l onfh,kH-unfr+udk tpm;xdk;vdkufonfESifhwjydKifwnf;/ trSm;trSefudkcGJjcm;rnfhtajccHrl[lI r&Sdawmhacs? pnf;urf;pnf;rsOf;wdk‹onf oifxkwfcsifovdkxkwfEdkifavjyD? tajccHtjzpf qkyf udkifxm;rnfh y&rwfw&m;/ rl0g'[lI r&Sdawmhay? vlwdk‹onf olwdk‹vdkufemvdkonfh pnf; rsOf;rsm;udk olwdk‹a&;qGJ-uawmhonf?132

emrnfausmf-um;aom tDAdkvl;&Sif;orm; oDtdk'D,yfpf a'ghAfZefpuD u/ 'g0if0g' . tajccHrljzpfonfh “obm0.a&G;cs,fr+”tawG;tac:onf/ vl‹tzGJ‹tpnf;.udk,f usifhw&m;ysufjym;r+udk qkwf,kwfysufjym;apa-umif; oabmwlayonf?

vl‹tzGJ‹tpnf;tm;vkH;wdk‹onf/ vlom;wdk‹wGif&Sdonfh raumif;r+'kp&dkuf-uL;vGefjyKrlvdkonfh obm0t*Fg&yfrsm;udk tkyfpkvdkufqef‹usifvdkjcif; odk‹r[kwf wm;jrpfjcif;rsm;jyKI/ ‚if;obm 0t*Fg&yfrsm;ESifhqef‹usifbufjzpfonfh oem;-uifemjcif;/ &ufa&mjcif;ESifh olwyg;. aumif;usdK;twGufvnf;aumif;/ wdkif;jynfESifhvlrsdK;.aumif;usdK;twGufvnf;aumif;/ vl om;avmuwpfckvkH;.aumif;usdK;twGufvnf;aumif;/ udk,fusdK;pGef‹Edkifonfhudk,fusifhw &m;rsm;udk tom;ay; -obmay;ae-upOf/ obm0.a&G;cs,fr+tawG;tac:u b0wGifaysmf &$ifr+udkomy"mexm;jcif;/ &J&ifhjcif;tpm; ol&Jabma-umifjcif;/ vdrfvnfjcif;ESifhacgif;ykHjzwf jcif;/ ponfwdk‹udk tm;ay;.? 133

,ae‹u|Ekfyfwdk‹.ywf0ef;usifudk-unfhygu/ ta&;-uD;qkH;ESifh teufeJqkH;udk,f usifhw&m;,dk,Gif;ysufjym;jcif;rsm;wGif 'g0if0g'a-umifhay:aygufvmonfhajc&mvuf &mrsm;udk csufcsif;awG‹jrifEdkifayonf? vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;udk/ vlwdk‹tcsif;csif;,dkif;yif; jcif;ESifhtcsif;csif;qufpyfr+r&SdbJ uif;uif;uGmuGmaexdkifjcif;/ wpfOD;ESifhwpfOD; &dkao av;pm;cspfcifr+uif;rJhjcif;om&Sdonfh wdk;wuf-uD;xGm;r+/ zGH‹jzdK;r+ESifh ,Ofaus;r+acwf tawG;tac:jzifh twif;&dkufoGif;vsuf&Sdaeayonf? xdkuJhodk‹aomb0udk xkwfvkyfr+ -uD;xGm;wdk;wufa&;twGufjzpfojzifh vufcH&rnf[k ta-umif;jyavh&Sd-uonf? trSef rSm T&vm'frsdK;onf vlom;udk “wd&pm>eftqifh”odk‹oma&mufapjyD;/ wdk;wufa&;ESifh ,Ofaus;r+acwf tvsOf;r[kwfacs?

trSefw&m;rSm/ vlom;onf wd&pm>efwpfrsdK;r[kwfonfhtjyif/ rnfonfhwd&pm>ef rSwqifh qif;oufvmcJhjcif;vnf; r[kwfacs? vlom;udk tv†m[ft&Sifjrwfu/ tod Om%f/ usKd;a-umif;qifjcifwwfjcif;/ aumif;usdK;qdk;jypfcGJjcm;wwfaomtodw&m;/ 0dnmOf ponfwdk‹tjynfhtpkHay;xm;I oD;jcm;zefqif;xm;aom a0ae,sjzpfojzifh/ t jcm;owW0grsm;ESifh rGefjrwfr+t&vnf;aumif;/ t&nftcsif;t&vnf;aumif;/ t&nf taoG;t&vnf;aumif;/ rwlnDuGmjcm;ayonf? odk‹aomfvnf; 'g0if0g'ESifh&kyf0g' udk,fusifhw&m;wdk‹. r+dif;rdoGm;aomvlom;wdk‹onf/ ,if;t&nftcsif; t&nftaoG; rsm;udk arhavsmhxm;vdkufjyD;/ rdrdudk,fudk wd&pm>efrsm;wGifyif rawG‹&onfh ,kwfnHhodrf zsif;jcif;/ udk,fusifhw&m;uif;rJhjcif;/ todw&m;uif;rJhjcif; tqifhodk‹ESdrfhcs,lvdkuf ayonf? “usKyfwdk‹u wd&pm>efuaeqif;oufvmw,fqdkawmh/ b,fvdkbJjzpfjzpf wd&

154

Page 155: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

pm>efrsdK;ADZudkawmh qufcHxm;-urSmygbJ?”[k ajym-uI/ rdrd. todw&m;uif;rJhjcif;ESifh vl‹pdwf"gwftiftm;qkwf,kwfr+twGuf odyH`tajccHudk &Sm-uHjyifqif -uavawmhonf?

'g0if0g'D=tjyKtrlqdkif&modyH`ynm&Sifrsm;onf/ olwdk‹.tawG;tac:rsm;udk T tcsufrS pwif-uI/ vlom;wdk‹. &mZ0wfjypfr+usL;vGefvdkpdwfonf wd&pm>efbdk;ab; rsm;rS qufcHcJhjcif;jzpfonf[k tqdkjyK-uayonf? Ttqdkudk ausmf-um;aomtDAdkvl;&Sif; 0g'D pwDzif a*s a*gvfu tDwvDvlrsdK; &lyaA'ynm±Sif avmrfb&dkqdk.t-uHay;csuft &/ ol. Ever Since Darwin ('g0ifrSpI aemufydkif;) [laompmtkyf. pum;OD;wGif atmufygtwdkif; tqdkwifoGif;xm;ayonf?

&mZ0wfjypfr+usL;vGefjcif;ESifhywfoufonfh ZD0aA'oDtdk&Drsm;rSm tifrwef&Sm;yg;vSay onf? odk‹aomfvnf; avmrfb&dkqdku tDAdkvl;&Sif;vSnfhuGufjzifh Zmwfvrf;yrmaqG;aEG;xm; ayonf? arG;&myg &mZ0wfaumifrsm;onf pdwWZa&m*gjzpfjcif;ESifhpdwfrESH‹jcif;omr[kwfay? olwdk‹. vGefcJhjyD;aom tDAdkvl;&Sif;tqifhodk‹ jyefa&mufoGm;-ujcif;jzpfayonf? urBmOD;acwf ESifharsmuf0Hrsm;jzpfaom bdk;ab;rsm;.t*Fg&yfrsm;yg&Sdaom rsdK;ADZrsm;udkqufcHvmcJhjcif; jzpfonf? uHqdk;oltcsdKŒrSm arG;vmpuwnf;u xdkrsdK;ADZqufcHvmjcif;Y tajrmuftjrm; usef&Sdae-uayonf? olwdk‹.trltusifhrsm;rSm a&S;,Qif &dkif;pdkif;aeao;onfhacwfumvwGif vdkufzufoifhavsmfrnfjzpfaomfvnf;/ ,ae‹u|Ekfyfwdk‹.acwfwGif olwdk‹udk 'kp&dkuf&mZ0wf aumifrsm;tjzpfowfrSwf-uayonf? ol‹udk,fol rnfodk‹r#xdef;odrf;Edkifjcif;r&Sdojzifh oem; oifhayonf? odkk‹aomfvnf; ol.vkyf&yfrsm;udkrl u|Ekfyfwdk‹u onf;rcHEdkif-uay?134

Twifjycsuft&/ vlom;tcsif;csif;owfjzwf-ujcif;/ tjcm;oludkem-uifap jcif;/ cdk;0Sufjcif;ESifh&efjzpfwdkufcdkuf-ujcif;onf/ arsmuf0Hbdk;ab;rsm;rS rsdK;ADZt& quf cHvmcJh&jcif;jzpfonf[k qdkvdkayonf? xdk‹a-umifh xdkjypfr+'kp&dkufonf jypfr+usL;vGefol ESifhroufqdkifaoma-umifh xdkoludk cGifhv$wfoifhonf[k qdkvdkjcif;jzpfonf?

Twifjycsufudk qufIokH;oyf-unfhygu/ vlom;wdk‹onf usKd;a-umif;qifjcif wkHw&m;ESifh taumif;tqkd;wdk‹udk cGJjcm;qkH;jzwfEdkifonfh todw&m;ESifhpdwf"gwftiftm; rsm;onf t&mra&mufawmhbJ wd&pm>efrsm;uJhodk‹ todw&m;uif;rJhI rdrdwdk‹.pdwfaZmt vdktwdkif;om jyKusifhvkyfaqmifolrsm;jzpfonf[k vufcH,kH-unfjcif;jzpfayonf? Tt jriftwdkif;qdkygu/ jcaoFhwpfaumifonf ol.±dkif;pdkif;aoma'goudkrxdef;EdkifbJ onf; cHjcif;[laomaumif;jrwfjcif;udkrodouJhodk‹/ vlom;onfvnf; xdkenf;twdkif;jyKusifh onf[k qdkvdk&if;jzpf.? xdkuJhodk‹aomtawG;tac: tjrif&Sdolrsm;udk cdkvkHcGifhay;xm; onfh vl‹tzGJ‹tpnf;onf rnfodk‹r# at;csrf;om,mr+ESifh vkHjcKHr+&Sdrnfr[kwfonfhtjyif/ pnf;urf;ysufjym; z±dkz&Jjzpfjcif;/ tqufrjywfaomyËdyuQ&Sdjcif;/ wdkufcdkufae-ujcif; rsm;jzifh jynfheufaeonfh vl‹tzGJ‹tpnf;jzpfrnfrSm xif&Sm;aeayonf?

'g0if0g'u vl‹avmuodk‹wifjyonfh qdk;,kwf&ufpufonfhvlaer+ykHpH 'g0if0g'Drsm;ESifh&kyf0g'Dwdk‹.tqdkt&/ vlom;rsm;tygt0if/ p-um0VmwpfckvkH; onf z±dkz&Jjzpfjcif;ESifh-uHK-udKufwdkufqdkifr+rsm;omjzpfonf[k qdk.? vl‹tzGJ‹tpnf;t wGif; Ttjrif.-oZmanmif;r+ rsm;jym;vmonfESifhtr#/ rdrdwdk‹tay: rnfonfh xdef; ausmif;uef‹owfr+r# r±Sd[k ,kH-unfonfh wm0efrJholwdk‹ay:aygufvmavonf?

&nfrSef;csufuif;rJholwpfa,mufonf/ rdrdudk,fudkzGH‹jzdK;wdk;wufatmifvkyfrnfh &nf&G,fcsuf&Sdrnfr[kwfay? xdkolonf/ rnfonfhudpPudkr#*±krpdkufjcif;/ t&m&mudkysuf

155

Page 156: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&,fomjyKjcif;/ cHpm;r+uif;rJhjcif;/ ol.todw&m;udk tokH;rjyKwwfjcif;/ pnf;urf; pnf;rsOf;tuef‹towfrsm;udk todtrSwfrjyKjcif;/ ponfwdk‹jzifhjynfheufaevdrfhrnf? xdk ol‹wGif olawmfaumif;w&m;ESifh aumif;rGefonfhvuQ%m&Sdrnfr[kwfay? xdkolonf/ zGH‹jzdK;vmaomwd&pm>efwpfaumifjzpfonf[laom ol.ravsmfuefonfhtjrift&/ tjcm; ouf&SdowW0grsm;uJhodk‹ tpm;tpm&Sdjcif;ESifhrsdK;yGm;&efomaqmif&GufI/ olvdktyfonfudk &&Sdonfhtcg/ aysmfjrL;r+udktwwfEdkifqkH;&SmazGI aoqkH;rnfh&ufudkom apmifhar#mfaevdrfh rnf? vltrsm;pkwdk‹onf 'g0if0g'udk tao;pdwfrod-uaomfvnf; olwdk‹onf vl‹avm utwGuf 'g0if0g'u -udKwifjrifxm;aomb0twdkif; aexdkif-uonfudk awG‹jrifEdkifay onf?

olwdk‹onf aemufqkH;wGif qkH;cef;wdkifoGm;rnfh qdk;,kwf&ufpufaomb0wGif ae xdkiftouf&Sif-u&ojzifh/ ar#mfvifhcsufuif;rJhjcif;/ tqdk;udkomjrifjcif;ESifh 0rf;enf;a-u uGJr+jzifhjynfheufvsuf&Sdaevdrfhrnf? rdrdonf toufaoqkH;onfESifhwjydKifwnf; tpp t&m&monf qkH;cef;wdkifoGm;rnfhtjzpfudk awG;aeolonf ol.pdwfESvkH;twGif;Y 0rf; enf;a-uuGJr+ tpOfudef;atmif;vsuf&Sdaevdrfhrnf? rdrdudk,fudkowfaojcif;/ pdwWZa&m *gjy\emrsm;ESifh pdwftm;nd‡K;i,fpdwfysufvufysufjzpfjcif;wdk‹onf vlwdk‹.pdwfydkif; qdkif&mY xdcdkufapaom 'g0if0g'r+dif;rdjcif;. tE+wfvuQ%mrsm;yifjzpfayonf?

u|Efkyfwdk‹.acwfwGif/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tjyif;xefqkH;umuG,fol &pfcsm'f a':uifpfu/ O"g[&k%fwpfckudk az:jyxm;.? vlom;rsm;onf rsdK;ADZpufrsm;om jzpfI vlom;rsm;.touf&Sifaejcif;onf xdkrsdK;ADZrsm;udk aemifvmrnfhrsdK;qufrsm;odk‹ quf vufydk‹ay;&efwm0efomv#if&Sdonf[k a':uifpfu tqdkjyK.? a':uifpf.tjrift&/ vl om;rsm;ESifh p-um0VmwpfckvkH;.wnf&Sdjcif;onf rnfonfh&nf&G,fcsufr# r&Sdacs? p-um 0VmwpfckvkH;ESifh vlom;rsm;onf/ z±dkz&Jjzpfjcif;ESifh-uHK-udKufwdkufqdkifr+rsm;rS ay:ayguf vmjcif;jzpfonf[k qdkvdk.? xdkuJhodk‹aom tqdk.vdrfvnfvSnfhjzm;r+wGif rdoGm;olwdk‹ onf/ pdwftm;nd‡K;i,fI ar#mifvifhcsufuif;rJh-uayonf? aemifvmrnfhrsdK;qufrsm;odk‹ rsdK;ADZrsm;udk qufvufydk‹aqmifay;&efwm0efom&Sdonf/ tppt&m&m onfaoqkH;csdef wGif qkH;cef;wdkifoGm;onf/ TurBmavmuwGif olvkyfor# tm;vkH;onf t"dy`g,f uif;rJhonf/ rdwfo*F[jzpfjcif;/ cspfcifjcif;/ aumif;rGefjcif;ESifhvSyjcif;wdk‹onf wefzdk; rJhonf/ ponfjzifh,kH-unfolonf/ b0[lonf oem;-uifemjcif;uif;rJhI vdktyfr+ vnf;r&Sdonfhjyif rnfonf‹t&mrSvnf; aysmf&$ifr+&&Sdrnfr[kwfacs? a':uif;pfu ol. Unweaving the Rainbow (oufwef‹udk ajzjzKwfjcif;) [laompmtkyfwGif olwifjycJhaom vl‹oufwef;ESifhywfoufonfhtcsufrsm;onf tqdk;jrifoabmyg&SdI rnfr#txd xdcdkuf Edkifonfudk 0efcHxm;ayonf?

u|Ekfyf.yxrqkH;pmtkyfudk ykHESdyfxkwfa0ol EdkifiHjcm;rSyk*~KdvfwpfOD;u/ u|Ekfyf.pmtkyfudk zwfjyD;/ pmtkyfygtcsuftvufrsm;onf tvGefqdk;0g;I pdwf"gwfusp&maumif;aom owif;pum;-um;&ovdkjzpfojzifh/ okH;nOfhwdkifwdkif tdyfraysmfEdkif[k ajymygonf? tjcm;vl awGu 'Dpmtkyfa&;jyD;aemufeHeufrSm Edk;vmonfhtcg tb,hfa-umifhcHEdkifygoenf;[k ar; -uygonf? &yfa0;wdkif;jynfwpfjynfrSausmif;q&mwpfa,mufu/ ol.wynfhwpfa,muf u u|Efkyf.pmtkyfzwfjyD;aemufwpf&ufwGif pmtkyfygtcsuftvufrsm;onf b0wGif t "dy`g,fuif;rJhI &nf&G,fcsufr&Sd [mvm[if;vif;jzpfa-umif;n$efjyxm;ojzifh 0rf;enf;a-u uGJae&onf[k rsuf&nfrsufcGufESifhvmajyma-umif; pma&;vmygonf? xdkausmif;oluJhodk‹ xyfIrjzpfapvdkojzifh xdkpmtkyfudk tjcm;oli,fcsif;rsm;tm; ray;zwf&efn$ef-um;vdkuf onf[kqdkygonf? a,bk,stm;jzifh ody`HynmESifhywfoufI tusdK;r&Sdonfhted@m&kHrsm; omjzpfonf/ 0rf;omp&mr&Sdonfhpum;awGomjzpfonf ponfjzifh pGyfpGJavh&Sd-u.? odyH`

156

Page 157: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

ynm&Sifwdk‹uvnf; olwdk‹udk vG,fulpGmajz&Sif;Edkif-uayonf? u|Ekfyf. a,mif;,if;jzpfol yDwm tufuifu olpwifa&;om;aeaom The Second Law (1984)pmtkyfwGif TudpP ESifhywfoufI atmufygtwdkif; &Sif;jyxm;ygonf?

u|Efkyfwdk‹onf z&dkz&Jjzpfjcif;.om;orD;rsm;jzpf-uygonf? ajymif;vJjcif;.teufeJqkH;ykHpH rSm aqG;ajrŒoGm;jcif;jzpf.? ysufpD;,dk,Gif;azgufjyefjcif;ESifh wm;jrpfIr&Edkifaom z&dkz&Jjzpf jcif;onf ‚if;.Zpfjrpfjzpfayonf? &nf&G,fcsuf &nfrSef;csufvnf;uif;rJh.? OD;wnf&m wpfckwnf;omv#ifusef&Sdawmhonf? p-um0VmtwGif;odk‹eufeufeJeJtm&kHpdkuf-unfhygu rufarmp&m[lI vkH;0r&Sdonfudk pdwfysufvufysufjzifhvufcH-u&rnfjzpfayonf?135

[pfwvmudk vlrsdK;-uD;0g'twGuf tawG;tac:qdkif&maxmufcHr+ay;cJhaom *sm rmefvlrsdK; 'g0if0g'DtawG;tac:&Sif epfZfacsu vl‹b0ESifhywfoufI ol.“bk&m;w&m; rJhewˆdu0g'” "nihilism" [kac:aomtawG;tac:jzifh wifjyxm;onf? tajccHtm;jzifh/ vlom;touf&Sifjcif;onf ta-umif;&if;wpfckckawmh&Sd&rnf[kqdkonf? odk‹aomfvnf;/ epfZfacsonf xm0&bk&m;oQif(tv†m[ft&Sifjrwf) wnf&Sdjcif;udkjiif;y,fonfh rdpm>'d@d jzpfonfhtm;avsmfpGm/ xdkta-umif;&if;onf xm0&bk&m;oQifu vlom;rsm;udk zefqif; xm;jcif;ESifh vkH;0rywfouf[kqdkonf? xdk‹a-umifh/ epfZfacs. tawG;tac:t&/ vlom; onf xdkta-umif;&if;udk r&yfrem;±SmazGae&ayonf? aemufqkH;&Smr&aomtcg arG;&m yg ar#mfvifhcsufuif;aomb0tjzpfESifhom touf&Sif-u&onf[kqdk.? odk‹aomfvnf;/ tajccHtusqkH;trSefw&m;jzpfonfh tv†m[ft&Sifjrwf.zefqif;jcif;udkvufrcHbJ t jcm;ta-umif;&if;udk&SmazGaeolonf b,faomtcgrS xdkta-umif;&if;udk xyfIawG‹&Sd rnfr[kwfay? epfZfacsonfvnf; aemufqkH;wGif &l;oGyfI aoqkH;oGm;cJh.?

tv†m[ft&Sifjrwf. zefqif;jcif;udk arhavsmhxm;onfhvl‹tzGJ‹tpnf;onf pdwf "gwfa&;&mESifhudk,fusifhw&m;rsm; ysufjym;oGm;-urnfrSm rvGJ{uefyifjzpfayonf? OpPm "e-uG,f0jcif;/ vlr+zlvkHa&;jynfhpkHr+ESifh pD;yGm;a&;wdk;wufzGH‹jzdK;r+wdk‹onf ‚if;wdk‹tm; jidrf; csrf;om,mr+ESifh vkHjcKHr+ay;Edkifrnfr[kwfay? rdrd.udk,fydkiftodw&m;ESifhusKd;a-umif; qifjcifjcif;w&m;rsm;. aphaqmfr+rsm;udkvdkufemjcif;rjyKolwdk‹onf/ rdrdwdk‹udk,fudk t xdef;ta-umif;r&Sd &nf&G,fcsufuif;rJhonfh owW0grsm;tjzpfxifjrif,lq-uojzifh/ aysmf &$ifr+uif;rJhjcif;/ ar#mfvifhcsufuif;rJhjcif;ESifh t&m&mudk tqdk;omjrifjcif;rsm;odk‹ wGef;ydk‹ jcif;omv#if cH-u&ayonf? toufaoqkH;jcif;jzifh olwdk‹.b0qkH;cef;wdkifoGm;vdrfhrnf [k ,lqolwdk‹onf/ aovGefjyD;aemufrSomv#if trSefw&m;ESifh-uHKawG‹onfhtcgor, wGif 0rf;enf;a-uuGJpGm aemifw&-urnfjzpf.?

tv†m[ft&SifjrwfESifh aemifwrvGefb0udk ,kH-unfolonf/ TurBmavmuwGif oltouf&Sifae&jcif;. tusdK;aus;Zl;ESifh oltouf&Sifaejcif;onf/ rnfodk‹ta&;yg t&ma&mufonfudk odxm;ayonf? xdkolonf/ tv†m[ft&Sifjrwf. cspfcifESpfoufr+ ESifh *sEMwfokcbkHudk &&Sd&efar#mfvifhcsufjzifh aysmfarG‹ae.? jzpfor#ta-umif;pkHtwGuf xdkolonf tv†m[ft&Sifjrwfudk aus;Zl;wifaernfjzpf.? xdk‹a-umifh/ xdkolonf ar#mf vifhcsufuif;rJhjcif;ESifh tqdk;jrifb0rS vGwfajrmufrnfjzpf.?

157

Page 158: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

158

Page 159: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

urBm‹ordkif;wav#mufvkH;wGif/ ppfrufjydKifqdkifwdkufcdkuf-ujcif;/ zdESdyf

csKyfcs,fjcif;/ owfjzwfjcif;ESifh yËdyuQrsm;&Sdjcif;wdk‹ESifhjynfheufcJhayonf? odk‹aomf vnf;/ vGefcJhonfh&mpkESpftwGif;Y {&mr-uD;us,fvGef;onfh ysufpD;,dk,Gif;r+&SdcJh jcif; onf 'g0if0g'u xdkowfjzwfr+rsm;/ zdESdyfr+rsm;ESifh yËdyuQrsm;udk odyH`enf;usonf[k w&m;0ifatmif axmufcHjcif;a-umifhjzpfayonf? 'g0if0g'. vl‹obm0ESifhywfaom vkH;0rSm;,Gif;onfhtcdkiftrmtqdkjyKcsufonf/ vlowform;rsm;/ tm%m&Sifrsm;ESifhn‡if; yef;&ufpufjcif;jzifhom,mr+udk,lonfhtawG;tac:±Sifrsm;u olwdk‹jyKusifhor#ESifhay:vD pDrsm;udk “vl‹tzGJ‹tpnf;wGif obm0.ed,mrw&m;udkvufawG‹usifhokH;jcif;jzpfonf” [k olwdk‹.trSm;rsm;udk trSefw&m;jzpfoa,mif/ ajymqdkcGifhjyKxm;ayonf?

u|Ekfyfwdk‹.acwfwGif/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tawG;tac:rsm;twGuf umuG,f xm;-uao;onf? 19 &mpkESpfwGif tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Da-umifh wGifus,fysHŒESH‹cJhaomudkvdkeD e,fcsJŒpepf/ *smrmefemZD0g'ESifh qdkAD,ufjynfaxmifpk ponfwdk‹onf twdwfumvwGif usef&pfcJhavjyD? odk‹aomfvnf; ,if;wdk‹. tajccHrl0g'jzpfonfh 'g0if0g'=&kyf0g' tawG;tac:udkrl/ tcsdKŒtodkif;t0dkif;rS jyif;jyif;xefxefumuG,fae-uao;ojzifh/ ‚if; a-umifhxdcdkufepfemonfhtcsufrsm;udkvnf; wurBmvkH;u qufvufcHpm;ae-u&ay onf?

uif;eufa*spl;onf oludk,fwdkifu tDAdkvl;&Sif;orm;wpfOD;jzpfaomfvnf;/ 'g0if 0g'a-umifh vl‹avmuwGifysufpD;,dk,Gif;r+rnfr#oufa&mufapcJhonfudk atmufygt wdkif; az:jyxm;ayonf?

u|Ekfyfwdk‹onf/ wpfOD;csif;/ vlwef;pm;tcsif;csif;/ wdkif;EdkifiHtcsif;csif;ESifh vlrsdK;tcsif;csif; wdk‹,SOfjyKdifwdkufcdkuf-ujcif;onf b0.obm0w&m;jzpfonf/ ‚if;jyif tiftm;-uD;olonf tm;enf;oludkazsmufzsufypfjcif;onf b0.obm0w&m;jzpfonf[k ,lqaom &ufpuf onfh qdk&S,f(vlr+a&;)tawG;tac:. wefZmcHrsm;jzpf-uayonf? obm0ua&G;cs,fjcif;ed ,mronf odyH`ynmr[kwf[k u|EkfyfucH,lygonf? ‚if;onf tawG;tac:wpfckomjzpfI/ qdk;,kwfaumuf-upfaom tawG;tac:yifjzpf.?136

w&m;Oya'ESifhudk,fxdvufa&muf -udKwifumuG,fr+awmh vdktyfayonf? odk‹ aomfvnf; T-udKwifumuG,fr+rsm;onf xdktawG;tac:rsm;u ay;aqmifcJhaom'%f&m rsm;udk ukpm;jcif;omjzpfayvdrfhrnf? tpOftjrJxm0&twGufajz±Sif;enf;rSm ,Ofaus;r+ ESifh odyH`enf;ukpm;r+omv#ifjzpfayonf?

,Ofaus;r+ESifhodyH`ynmtjrifwdk‹rS 'g0if0g'ysufjy,fqkH;cef;wdkifoGm;onfESifht r#/ ‚if;udktajccHIxGufvmaomtawG;tac:rsm;onfvnf; aysmufuG,foGm;rnfjzpf.? ,if;onfum; urBmavmu-uD;onf zdESdyfcsKyfcs,f&rf;um;jcif;rsm;rS {uefrvGJ vGwf ajrmufoGm;jcif;yif jzpfayonf?

xdk‹a-umifh todw&m;&SdolESifh bk&m;w&m;wGif,kH-unfr+&Sdolwdk‹wGif -uD;av;aom wm0efusa&mufaeayonf? urBmay:odk‹ 'g0if0g'u ,laqmifvmcJhaom ysufpD;,dk,Gif; r+rsm;udk ao;i,fonf[ktxifrao;oifhyg? txl;ojzifh vGefcJhonfh&mpkESpftwGif;wGif vl‹tzGJ‹tpnf;u cHpm;jzwfoef;cJh&aom 'kuQrsm;udk vpfvsL±+jcif;rjyKoifhyg? ESpfaygif; 150 wdkifwdkif -umjrifhcJhaom Tvdrfvnfr+-uD;udk tjyD;ydkifokwfoif&Sif;vif;ypf&ef

159

Page 160: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

TudpPonf ta&;w-uD;tvsiftjrefvdktyfaea-umif;udk odjrifoltm;vkH;wdk‹onf ,Of aus;r+t& rdrdwdk‹wwfEdkifonfhtwdkif;twmjzifh wdkufyGJqifEGJ-u&efvdktyfygonf?

TvdrfvnfvSnfhjzm;jcif;udk trSefwu,fqkH;cef;wdkifazsmufzsufI/ vlom;wdk‹ { csrf;pGmaexdkifEdkifrnfhtajccHrludk &&SdEdkifrnfhajz&Sif;enf;rSm/ uk&ftmefusrf;awmfjrwf&Sd udk,fusifhw&m;twdkif; aexdkifjcif;yifjzpfayonf? vlom;wdk‹onf bmomt,l0g'odk‹ rsufESmjyefvSnfh-uygu/ xdkysufpD;,dk,Gif;r+rsm;onfvnf; &yfwef‹oGm;rnfjzpfayonf? xdktcg/ uk&ftmefusrf;awmfjrwfu n$ef-um;xm;onfhb0aexdkifa&;twdkif;/ vSyjcif;/ cspfcif-uifemjcif;/ w&m;r#wjcif;/ opPm&Sdjcif;/ tcsif;csif;,dkif;yif;ulnDjcif;/ onf;cH jcif; ponfwdk‹ESifhjynfhpkHrnfjzpf.? tv†m[ft&Sifjrwf. trdef‹&Sdawmfrlonfhtwdkif;/ “trSefonfa&muf&Sdvm”I “trSm;onf aysmufuG,f”oGm;rnfjzpf.?

xdk‹jyif toifonf Todk‹ajym-um;ygav? “trSefonf a&muf&SdvmcJhacsjyD? ‚if; jyif trSm;onf aysmufuG,foGm;cJhacsjyD? {uefrvGJ trSm;onf uG,faysmufrnfh t&myif jzpfcJhayownf;? (pl&m beDtpP&mtDvf 17;81)

160

Page 161: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

161

Page 162: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

'g0if0g' odk‹r[kwf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf/ zefqif;jcif;trSefw&m;udk jiif;

y,f&ef wifjyxm;aom/ odyH`ynmudktajccHonfhrSm;,Gif;aom t,ltqwpfckjzpfay onf? odk‹aomfvnf; xdkt,ltqrSm atmifjrifr+r&SdcJhacs? ToDtdk&DrSm touf[lonf tZD0rlvjzpfaom j'yf0wˆKypPnf;rsm;rS rawmfwq-uKH-udKufI wpfqifhjyD;wpfqifh qifhuJajymif;vJjzpfay:vmcJhonf[k wifjyxm;aomtawG;tac:jzpf.? p-um0Vmwpfck vkH;ESifh ‚if;twGif;Y&Sd&Sdor#t&mcyfodrf;udk xm0&bk&m;ociftv†m[ft&Sifjrwfu zef qif;xm;jcif;jzpfa-umif;udk oufaoxljcif;jzifh xdkoDtdk&D.tajccHrl&if;udk y,fzsuf vdkufavjyD? p-um0Vmudk tv†m[ft&Sifjrwfu zefqif;xm;awmfrlI/ tao;pdwftcsuf rsm;txd trdef‹csrSwfxdef;odrf;xm;awmfrl.? xdk‹a-umifh/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du touf&Sd jcif;udk tv†m[ft&Sifjrwfuzefqif;xm;jcif;r[kwf[k jiif;y,fI/ ouf&SdypPnf; rsm;onf rawmfwqol‹tvdkvdkjzpfay:vmcJhonf[laom wifjyxm;csufonf rSefuef jcif; r&SdEdkifacs?

trSefrSm/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk u|Efkyfwdk‹avhvm-unfhaomtcg/ odyH`ynmokaw oeawG‹&Sdcsufrsm;u ‚if;oDtdk&Dudky,fzsufjyD;jzpfaeayonf? ouf&SdypPnf;rsm;wGifyg0if zGJ‹pnf;aeonfh wnfaqmufr+rsm;onf/ oufrJhj'yf0wˆKypPnf;urBmwGif yg0ifzGJ‹pnf;ae aomwnfaqmufr+rsm;xuf ajrmufjrm;pGmydkrdkI cufcJ±+yfaxG;aea-umif;awG‹&Sd&ayonf? Oyrm/ oufrJh0wˆKypPnf;rsm;twGif; t%kjrLtwrfrsm;onf rnfuJhodk‹t%kpdwf wnf aqmufzGJ‹pnf;pDpOfxm;onfudk avhvmEdkifouJhodk‹/ xdktwrfrsm;onf ouf&SdypPnf; wGif;&Sd y&dkwif;/ tifZdkif;rfESifhqJvfrsm;wGif rnfr#avmuf olrwlatmifcufcJ±+yfaxG;I zGJ‹ pnf;wnfaqmufaeonfudkvnf; avhvmod&SdEdkifayonf?

xdk‹a-umifh/ ,if;olrwlatmifcufcJ±+yfaxG;aeonfh zGJ‹pnf;wnfaqmufykHrsm;u tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf odyH`ynmt& rrSefuefw&m;r0ifa-umif; 20 &mpkESpfukefydkif;wGif y,fzsufvdkufayonf?

TudpPESifhywfoufI u|Ekfyfa&;om;aom tjcm;pmtkyfrsm;wGif tao;pdwfaz:jy xm;jyD;jzpfaomfvnf;/ tvGefta&;-uD;onfhta-umif;&yfjzpfojzifh/ Tae&mwGifvnf; tusOf;csKyfI xyfrHaz:jyoifhonf[k ,lqygonf?

'g0if.oDtdk&Dudk y,fzsufvdkufonfh tcuftcJrsm; tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf a&S;*&dvlrsdK;rsm;.acwftxd -umanmif;cJhaomtawG; tac:oGefoifcsufjzpfI/ 19 &mpkESpftv,fydkif;avmufwGif w[kefxdk;ausmf-um;cJhay onf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk urBmhodyH`ynmavmuodk‹ a&mufoGm;aponfh ta&;-uD;qkH; tcsufrSm/ 1859=ckESpfwGif xkwfa0onfh csm;vfpf'g0ifa&;om;aom The Origin of Species ac: rsdK;pkrsm;pwifjzpfay:jcif; pmtkyfjzpfayonf? TpmtkyfwGif ouf&SdowW0g trsdK;rsdK;wdk‹udk tv†m[ft&Sifjrwfu wpfrsdK;pDoD;jcm;zefqif;xm;awmfrla-umif;udk 'g0ifu qef‹usifxm;ayonf? 'g0if.tqdkt&/ ouf&SdowW0gtm;vkH;wdk‹onf/ bdk; ab;wpfrsdK;wnf;rS qif;oufvm-uI/ tcsdefumv-umjrifhvmcJhonfESifhtr# wpfrsdK;pD onf wpfpwpfptenf;i,fpDajymif;vJvmcJhjcif;jzifh uGJjym;aomowW0grsm;jzpfay:vm onf[k qdk.? 'g0if.oDtdk&Donf/ 'g0ifudk,fwdkif0efcHxm;onfhtwdkif;/ cdkifvkHaom odyH`ynmawG‹&SdcsufwGif tajccHjcif;r[kwfbJ “qifjcifawG;ac:r+ tpOftquf”wpfck omv#ifjzpfayonf? 'g0ifudk,fwdkifu ol.pmtkyfwGif “oDtdk&D. tcuftcJrsm;”[l

162

Page 163: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

aomacgif;pOfatmufwGif/ ol.oDtdk&DwGif ta&;-uD;onfhar;cGef;jy\emrsm;.tajz r±Sdao;a-umif; &Snfvsm;pGma&;om;0efcHxm;ayonf?

'g0ifu ol.oDtdk&DrSefuefa&;twGuf &ifqdkifae&aomtcuftcJrsm;udk odyH`y nm ydkrdkwdk;wufvmaomtcsdefwGif topftopfaomawG‹&Sdcsufrsm;u xyfrHtiftm; jznfhpGufay;Edkifvdrfhrnf[k qdkxm;.? odk‹aomfvnf;/ 'g0if.ar#mfvifhcsufESifhqef‹usif I/ odyH`ynmwdk;wufr+wdkif;u tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tajccHwifjycsufwpfckpDonf tajc tjrpfr&Sda-umif;udkom az:xkwfvsuf&Sdayonf?

'g0if0g' (tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D). odyH`ynmavmuwGif ±+H;edrfhoGm;jcif;udk acgif; pOf okH;ckcGJI avhvmEdkifayonf?

1? ToDtdk&Donf/ urBmay:wGif touf odk‹r[kwf ouf&SdypPnf; yxrqkH; rnfodk‹ay:aygufvmcJhonfudk r±Sif;jyEdkifacs?

2? ToDtdk&Duwifjyaom “tDAdkvl;&Sif;,EW&m;rsm;”onf/ tDAdkvl;&Sif;jzpfpOfY rnfodk‹aomoufa&mufr+r# r±Sdacs?

3? ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf;rsm;onf ToDtdk&D.ar#mfvifhcsufrsm;ESifh vkH;0 qef‹usifvsuf &Sdaeayonf?

Ttcef;wGif Tacgif;pOfokH;ckjzifh ta&;-uD;onfhtcsufrsm;udk tusOf;csKyfI qef;ppfygrnf?

ausmfv$m;Ir&Edkifaom yxrqkH;twm;tqD; = touf.tprlvblw

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du/ ouf&SdowW0gwdk‹onf vGefcJhonfh ESpfoef;aygif;okH;aomif; &SpfaxmifausmfcJhaomtcsdefumvY/ jzpfay:cJhaom ouf&SdqJvfwpfckrS qif;oufvmcJh onf[k wifjyxm;ayonf? xdkwpfckwnf;aomouf&SdqJvfonf rnfuJhodk‹trsdK;aygif; oef;ESifhcsDonfhouf&SdowW0grsm; rnfodk‹jzpfay:vmcJhonf/ tu,fI xdkodk‹jzpfcJhygu tb,fha-umifh ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;Y ,if;wdk‹wpfqifhpDjzpfvmcJhonfhoJvGefprsm;udk rawG‹&Sd&onf ponfhta-umif;rsm;udk tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du &Sif;jyEdkifjcif;r&Sdacs? xdkudpP tm;vkH;udk raqG;aEG;rD tqdkygtDAdkvl;&Sif;jzpfpOf. yxrqkH;tqifhudk qef;ppf-unfh-u ygpdk‹? tqdkyg “yxrOD;qkH;ouf&SdqJvf”onf rnfodk‹jzpfay:vmcJhygoenf;?

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du/ zefqif;jcif;udkjiif;y,fxm;I/ rnfonfhobm0vGeftif tm;. 0ifa&mufpGufzufjcif;udkr# vufrcHaoma-umifh/ xdk“yxrOD;qkH;qJvf”onf/ -udK wifpDrHxm;aomykHpHESifhpDrHudef;r&SdbJ obm0ed,mrw&m;t& rawmfwq-uHK-udKufI jzpfay:vmcJhonf[k qdk.? wpfenf;tm;jzifh/ oufrJhj'yfypPnf;rsm;u xdkouf&Sd qJvfudk -uHK-udKufwdkufqdkifr+t& jzpfay:aponf[k qdkvdkjcif;jzpfayonf? TtqdkrSm vuf&Sd od&Sdxm;jyD;jzpfaom ZD0aA'ed,mrrsm;tm;vkH;ESifh qef‹usifbufjzpfaeayonf?

“toufonf toufrSomqif;oufvm.”

'g0ifu ol.pmtkyfwGif touf.rlvblwta-umif;udk a&;om;az:jyxm;jcif; r&Sdacs? ol.acwfwGif &SdcJhaom a&S;usaeao;onfhodyH`ynmt& 'g0ifuvnf; touf

163

Page 164: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&Sdjcif;onf tvGef&Sif;vif;&dk;pif;aomudpPtjzpf oabmaygufcJhayonf? tv,facwf rsm;rSpI ,kH-unfcJh-uaom “tvdktavsmufjzpfay:jcif;”oDtdk&Dt&/ oufrJhypPnf;rsm; pk aygif;jcif;jzifh ouf&SdypPnf;rsm;rawmfwqtvdktavsmufjzpfay:vmEdkifonf[k ,kH-unf -uayonf? xdkacwfwGif tpm;tpmt-uGif;tusefrsm;rS ydk;r$m;rsm;tvdkvdkjzpfay:vmI/ -uGufrsm;onfvnf; qefpyg;*sKHrsm;rS jzpfay:aygufzGm;vmonf[k vlwdkif;u,kH-unf-u avonf? xdk,kH-unfcsufudk oufaoxl&ef pdwf0ifpm;zG,faumif;aom prf;oyfcsuf rsm;vnf; vkyf-u.? *sKHaphtenf;i,fudk t0wfprsm;wGifjzef‹usJxm;jcif;jzifh r-umrDt wGif; ‚if;wdk‹aygif;pyfjcif;jzifh -uGufuav;rsm;ay:aygufvmonf[k xif-uonf?

tom;prsm;rS avmufaumifrsm;jzpfay:vmonfudk-unfhI/ touf[lonf ouf rJhypPnf;rsm;rS tvdkvdkay:aygufvmonf[laom ,kH-unfcsufudkaxmufcHaom oufao om"ujzpfonf[k ,lq-uayonf? aemifaomtcgwGif/ xdkavmufaumifrsm;onf t om;prsm;.rsufESmjyifrS tvdkvdkjzpfay:vmjcif;r[kwfa-umif;/ u|Efkyfwdk‹.rsufpdjzifh rjrifEdkifaom ,ifaumifrsm;Ocsxm;cJhaomOrsm;rS avmufaumifrsm;aygufzGm;vmjcif; jzpfa-umif; od&Sdvm-uavonf?

'g0ifu rsdK;pkrsm;pwifjzpfay:vmjcif; pmtkyfudk a&;om;onfhtcsdefwGif/ buf wD;&D;,m;ydk;rsm;onf tZD00wˆKypPnf;rsm;rS jzpfay:vmEdkifonf[k odyH`avmuwpfckvkH; u vufcH,kH-unf-uayonf?

'g0if.pmtkyfudk ykHESdyfxkwfa0jyD;aemuf ig;ESpft-umwGif emrnfausmf-um;onfh ZD0aA'yg&*l vl;0dpf ygpcsmu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. t"dutajccHjzpfaom ‚if;,kH-unf csufudk tjyD;ydkifzsufqD;vdkufavonf? ol.ESpfaygif;rsm;pGm okawoejyKcJhjcif;rStajz udk aemufqkH;pkaygif;vdkufjcif;jzifh “oufrJhypPnf;rsm;rS toufjzpfay:vmEdkifonf [laomtqdkjyKcsufudk ordkif;wGiftjyD;tydkif jr‡KyfESHypfvdkufavjyD?”[k a-ujimcJhav onf?137

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,folwdk‹u ygpcsm.awG‹&Sdcsufrsm;udk ESpfaygif;t wef-umtxd qef‹usifcJh-uonf? odk‹aomfvnf;/ odyH`ynmqufvufwdk;wufr+rsm;u ouf&SdqJvf. eufeJ±+yfaxG;aom wnfaqmufr+rsm;udkaz:xkwfojzifh touf[lonf ol‹tvdkvdk jzpfay:vmEdkifjcif;tqdkonf rjzpfEdkifa-umif;ydkrdk xif&Sm;vmayonf?

20 &mpkESpftwGif;rS tusdK;r&Sdaom-udK;yrf;r+rsm; 20 &mpkESpftwGif; tDAdkvll;&Sif;oDtdk&DrS touf&Sifjcif;.rlvblwta-umif;udk OD;qkH;udkifwG,folonf &k&Sm;vlrsdK;emrnfausmfZD0aA'yg&*l tvufZENm; tdkyg&if jzpfay onf? 1930=ckESpfrsm;wGif ouf&SdqJvfonf tvdktavsmufjzpfay:vma-umif; oufao xlEdkif&ef tdkyg&ifu -udK;yrf;cJhayonf? xdk-udK;yrf;r+rsm;onf tv[\jzpfcJhojzifh tdkyg&ifonfvnf; aemufqkH;wGif atmufygtwdkif; 0efcH&avonf? “ouf&SdqJvf. tprlvblwta-umif;onf/ &SmazGaz:xkwfIr&ao;aomtcsuftjzpf usefaeao;onf rSm uHqdk;onf[k qdk&ayrnf? trSefrSm ,if;tcsufonf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtwGuf arSmifrdkufqkH; tcsufyifjzpfayonf?”138

ygarmuQtdkyg&if.ajc&maemufudkvdkufI touf&Sdjcif;. rlvblwta-umif; udk ajz±Sif;Edkif&ef tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;u qufvufI -udK;yrf;-uavonf? vlodtrsm; qkH; tar&duefvlrsdK; "gwkaAyg&*ljzpfol pwifavrDv†mu "gwfaiG‹rsm;udk pkaygif; jcif;jzifh "gwfcGJcef;vufawG‹prf;oyfcsufjyKvkyfcJhonf? pwifavrDv†m.tqdkt& urBm

164

Page 165: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

OD;avxktajctaewGif&SdEdkifonfh ola&mpyfxm;aom"gwfaiG‹rsm;udk pGrf;tm;ay;jcif;jzifh y&dkwif;xkwfvkyfEdkifonfh ZD0tajccHjzpfaom"gwfaygif;armfvD-uLrsm;(trdkifEdktufqpf rsm;)tcsdKŒudk xkwfvkyfEdkifonf[k tqdkjyKwifjyavonf?

xdkprf;oyfcsufudk xdkacwfumvwGif tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. ta&;-uD;aomtqifh wpfcktjzpf -obmay;cJh-uayonf? xdkodk‹a-ujimjyD;aemufydkif; r-umrDtwGif;/ odyH`ynm &Siftajrmuftjrm;wdk‹u rDv†mwifjyaom"gwfa&mtajctaeonf urBmOD;avxkwGif trSefwu,f&SdcJhaomtajctaeESifh rudkufnDa-umif; axmufjyjcif;jzifh ,if;wifjycsuf udk y,fzsufvdkuf-uavonf?139

ESpfaygif;twef-umonftxd rDv†mu wdwfwqdwfaecJh&mrS aemufqkH;wGif ol ."gwfcGJcef;prf;oyfcsufwGiftokH;jyKcJhaom "gwfaiG‹"gwfa&monf urBmOD;avxkwGif trSefwu,f&SdEdkifcJhaom avxkESifh rudkufnDEdkifojzifh/ ol.prf;oyfcsufonfvnf; rSef uefjcif;r&Sda-umif; 0efcH&ayonf?140

tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u 20 &mpkESpftwGif; tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DESifh udkufnDaom t ouf.rlvblwESifhywfoufonfh -udK;yrf;csufrsm;tm;vkH;rSmvnf; t±+H;ESifhom ed*kH;csKyf ukef-uavonf? qef;'D,m*dk&Sd pu&dbfwuUodkvfrS blrd"gwkaA'yg&*l *sufz&Dbm'g onfvnf;/ ,if;trSefw&m;udk vufcHa-umif;/ 1998=ckESpfwGifxkwfa0aom Earth r*~Zif;wGif aqmif;yg;wpfyk'fY atmufygtwdkif;a&;om;cJhayonf?

,ae‹ u|Efkyfwdk‹onf 20 &mpkESpfudk ausmfvGefaeygjyD? 20 &mpkESpft0ifpwGif -uHKcJhaom t -uD;us,fqkH;jy\emudk ,ae‹vnf; ajz&Sif;Ir&-uao;yg? ,if;jy\emrSm = urBmajr-uD; rnfuJhodk‹pwifcJhoenf; [laomar;cGef;yifjzpfayonf?141

touf&Sifjcif;. eufeJ±+yfaxG;aomwnfaqmufr+ touf.rlvblwESifhywfoufI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtcuftcJ-uHK acsmifydwfrdae &onfht"dutcsufrSm/ tvG,fqkH;t&dk;qkH;wnfaqmufr+&Sdonf[k xif&aomouf&Sdt &myifv#if tvGefw&meufeJ±+yfaxG;onfh wnfaqmufr+rsm;&Sdaeaoma-umifhjzpfayonf? ouf&SdqJvfwpfckonf vlom;wkd‹. wufEdkvdk*sDtwwfynmrsm;rS xkwfvkyfaompuf ud&d,mrsm;xuf ydkrdkIcufcJeufeJayonf? urBmay:&Sdtwdk;wufqkH;acwftrSDqkH; "gwfcGJ cef;wGif tZD0ypPnf;rsm;udk,laqmifvmI ouf&SdqJvfwpfckudk xkwfvkyf-urnfqdkv#if yif rjzpfEdkifacs?

ouf&SdqJvfwpfck jzpfay:vmEdkifrnfhvdktyfonfhtajctaeonf/ ol‹tvdkvdk-uHK -udKufIjzpfay:vmEdkifonf[k &Sif;jyEdkifjcif;xuf ydkrdkeufeJaeayonf? ysrfr#tm;jzifh trdkifEdktufppf 500 yg±Sdonfh y&dkwif;wpfck ol‹tvdkvdkjzpfay:vmEdkif&eftcGifhtvrf; onf tykHaygif; 10950 ykH. 1 ykHom±Sdayonf? ocsFmbmomt& tcGifhtvrf;aygif; 1050 ykH. 1 ykHom&Sdjcif;udk okntcGifhtvrf; odk‹r[kwf rjzpfEdkif[k owfrSwf-uay onf?

ouf&SdqJvf. EsL;uvd,ufwGifyg&Sdonfh rsdK;ADZqdkif&mtcsuftvufrsm;yg&Sd aom 'Dtifat(DNA)armfvD-uLonf/ r,kH-unfavmufaom tcsuftvufpkaqmif;&m b%fwdkuf-uD;jzpfayonf? tu,fI vlom;.'DtifatrsdK;ADZv#dKŒ0Suf tcsuftvuf rsm;udk pm&Gufay:wGifa&;csygu pmrsufESmaygif; 500 ygonfh pmtkyfapmifa&aygif; 900 ±Sdonfhpm-unhfwdkufwpfck &±Sdrnfjzpfayonf?

165

Page 166: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

aemufxyfpdwf0ifpm;zG,ftcsufwpfcsufudk xyfrHjznfhpGuf&ygrnf? 'Dtifat onf/ txl;pDrHxm;aom y&dkwif;(tifZdkif;rf)rsm;.tultnDjzifhomv#if ykHwlul; yGm; rsm;Edkifayonf? odk‹aomfvnf; xdktifZdkif;rfrsm;udk xkwfvkyfEdkifrnfh tcsuftvufrsm; onfvnf;/ 'DtifatwGif yg&Sdaeayonf? xdkt&mESpfckpvkH;onf tcsif;csif;rSDcdkae&o jzifh olwdk‹ESpfrsdK;pvkH;onf wjydKifwnf; ay:ayguf&rnfjzpfayonf? Ttcsufuyif touf[lonf ol‹tvdkvdkjzpfay:vmEdkifonf [laomZmwfvrf;twGuf vrf;ydwfoGm; avonf? TtrSefw&m;ESifhywfoufI pef;'D,m*dkwuUodkvfrS tDAdkvl;&Sif;0g'D ygarmuQ vufpav tdk*sJvfu 1994=ckESpf atmufwdkbmvxkwf Scientific American (tar&d uef odyH`ynm) r*~Zif;wGif atmufygtwdkif; 0efcHxm;ayonf?

wnfaqmufr+eufeJ±+yfaxG;vGef;aom y&dkwif;ESifhEsL;uvD,uftufppfESpfrsdK;pvkH;onf/ w ae&mwnf; wpfcsdefwnf;wGif jzpfay:Edkifrnfhtcsufonf tvGefw&mroifhawmfaom tcsuf jzpfayonf? wpfcsdefwnf;wGifvnf; xdkt&mESpfckwdk‹onf wpfckr&Sdv#if aemufwpfckvnf; r&SdEdkifacs? xdk‹a-umifh/ yxrqkH;tcsuftaeESifh/ touf[lonf "gwkaA'enf;t& ay:ayguf vmEdkifjcif;r&Sd[k ed*Hk;csKyf&rnfom jzpfayonf?142

touf[lonf obm0tavsmuf ol‹tvdkvdkay:aygufvmEdkifjcif;r&Sdygu/ t ouf[lonf obm0vGeftjzpfjzifh “zefqif;xm;jcif;”jzpfa-umif;udk vufcH&rnfom jzpfayonf? TtrSefw&m;u/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tajccH&nf&G,fcsufonf zefqif; jcif;udkjiif;y,f&efomjzpfa-umif;jyqdkI/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D w&m;r0ifa-umif; y,fzsuf vdkufayonf?

tDAdkvl;&Sif;.pdwful;,Of,EW&m;rsm; 'g0if.oDtdk&Donf w&m;r0ifa-umif;az:jyy,fzsufvdkufonfh 'kwd,tcsufrSm/ ,if;oDtdk&D. “tDAdkvl;&Sif;.,EW&m;rsm;”[k ac:aomcH,lcsufESpfckwdk‹onf/ trSefpif ppftm;jzifh tDAdkvl;&Sif;(wpfpwpfptvdktavsmufqifhuJajymif;vJjcif;)tiftm; r±Sdjcif; yif jzpfayonf?

'g0ifu ol.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk wifjy&mwGif “obm0tavsmufa&G;cs,f jcif;”Yomv#if qufpyfxm;ayonf? xdka&G;cs,fr+,EW&m;onf rnfr#ta&;-uD;onfudk ol.pmtkyfrS The Origin of Species, By Means of Natural Selection...[laomacgif; pOfwGif awG‹&SdEdkifayonf?

touf&Sifa&;twGuf &kef;uef-u&mwGif tiftm;-uD;olonf obm0tajctae rsm;udk vdkufzufoifhavsmfatmifaeEdkifolonfomv#if qufvufItouf&SifEdkifonf[k qdk.? Oyrm/ orif'&,ftkyfwpfckudk om;&Jwd&pm>efrsm;u vdkufvHzrf;pm;ojzifh xGuf ajy;-u&.? tajy;oefaomtaumifomv#if toufcsrf;om&m&I qufvuftouf &SifEdkifayonf? xdk‹a-umifh xdkorif'&,ftkyfwGif tajy;toefqkH;taumifrsm;om usef &pfI qufvuftouf&Sif-uayrnf? odk‹aomfvnf; xdkorif'&,faumifrsm;onf rnf odk‹r# wpfpwpfpajymif;vJvmjcif;r&SdEdkifacs? tjcm;wd&pm>eftrsdK;/ Oyrm jrif;tjzpf/ ajymif;vJoGm;jcif;r&SdEdkifacs?

xdk‹a-umifh/ obm0tavsmufa&G;cs,fr+[kac:aom ,EW&m;onf tDAdkvl;&Sif; ajymif;vJr+tiftm;r&Sdacs? 'g0ifudk,fwdkifu Ttcsufudk odxm;jyD;jzpfojzifh/ ol. rsdK; pkrsm;pwifjzpfay:jcif; [laompmtkyfwGif atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?

166

Page 167: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

obm0tavsmufa&G;cs,fr+onf/ oifhawmfaom uGJjym;r+tcGifhtvrf;jzpfay:vmjcif;r&Sdr csif; rnfodk‹r# yg0ifaqmif&GufEdkifjcif; r&Sdacs?143

vmruf.-oZmanmif;jcif; xdk“oifhawmfonfh uGJjym;r+”rnfodk‹jzpfay:vmygoenf;? Tar;cGef;ESifhywf oufI/ 'g0ifonf ol.acwf&Sd a&S;usaeao;aomodyH`ynmtjrifjzifh vmruf.tqdk wGif -udK;pm;tajccHcJhavonf? 'g0if.tvsif ay:aygufcJhaomjyifopfvlrsdK; ZD0aA' ynm±Sif vmrufu/ ouf&SdowW0grsm;onf olwkd‹touf&SifaepOftwGif; &±Sdxm;aom &kyfydkif;qdkif&majymif;vJr+rsm;udk aemifvmaemufom;rsdK;qufrsm;odk‹ vufqifhurf;qufcH r+jzpfapI/ aemufrsdK;qufrsm;wGif topftopfaom rsdK;pkrsm;xyfrHay:aygufvmayonf [kqdkonf? Oyrm/ vmruf.tjrifwGif/ orifrsm;onf jrifhrm;aomtyifrsm;rS t&Guf rsm;udkpm;aomuf&ef-udK;pm;-ujcif;a-umifh/ rsdK;qufwpfqufjyD;wpfquf vnfyif;&Snf oxuf&SnfvmjyD; opfukvm;tkyftjzpf ajymif;vJvmcJhonf?

'g0ifuvnf;/ xdkykHpHtwdkif; rsdK;pkrsm;pwifay:aygufvmjcif; pmtkyfwGif/ 0uf0H tcsdKŒonf a&xJodk‹qif;I tpm±Sm&if; tcsdef-umjrifhvmonfESifhtr# aemufqkH;wGif a0 vig;-uD;tjzpfodk‹ ajymif;vJoGm;onf[k Oyrmay; a&;om;xm;ayonf?144

odk‹aomfvnf;/ 20 &mpkESpfwGif rif;'Jvfaz:xkwfxm;onfh rsdK;ADZaA'ynmwdk; wufvmonfESifhtwl usifh,l&,laomOmOfvuQ%mrsm;onf aemifrsdK;qufrsm;odk‹rsdK;AD Ztm;jzifh ul;pufoGm;jcif;r&Sd [laomawG‹&Sdcsufjzifh ,if;pdwful;,Of tqdkudk y,fzsuf ypfavonf? Todk‹jzifh/ obm0tavsmufa&G;cs,fr+,EW&m;onfvnf; wpf-udrfwnf; jzifh Zmwfodrf;cef;odk‹a&mufoGm;avawmhonf?

'g0if0g'opfESifh jrLaw;&Sif;(oaE<ajymif;vJr+)rsm; Todk‹tusyf&dkufaeonfhtajctaeudk ajz&Sif;&eftwGuf/ 'g0if0g'Dwdk‹onf 1930=ckESpfukefydkif;wGif “acwfopftwkvkyfoDtdk&D” odk‹r[kwf “acwfopf orBm&enf; oDtdk&D” odk‹r[kwf trsm;tac: eDtdk'g0if0g'udk wDxGif-ujyefonf? obm0tavsmuf a&G;cs,fr+tjyif/ eDtdk'g0if0g'wGif “oifhavsmfonfhuGJjym;r+tajctae”ac: oaE<ajymif; vJr+udkxyfI jznfhpGuf-uonf? jrLaw;&Sif;ac:oaE<ajymif;vJr+qdkonfrSm owW0grsm;. rsdK;ADZY a&mifjcnfv$wfjcif;ponfh jyify-oZmwpfrsdK;rsdK;a-umifhjzpfap/ rsdK;ADZyGm;rsm;jcif; Y rSm;,Gif;jcif;a-umifhjzpfap/ uGJjym;jcif;rsm;jzpfvmojzifh rdcifESifhrwlaomowW0g topfwpfrsdK; arG;zGm;ay:aygufvmEdkifonf[k qdkvdkonf?

,ae‹tcsdeftxd tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk w&m;0ifatmif eDtdk'g0if0g'trnfjzifh umuG,fae-uao;onf? ToDtdk&Dt& tcsdefumvESpfaygif;rsm;pGmtwGif; rsdK;ADZt wGif; oaE<ajymif;vJr+jzpfay:vmojzifh/ em;/ rsufpd/ tqkyf/ awmifyH ponfwdk‹ ajymif;vJ jcif;a-umifh urBmay:wGif owW0gtrsdK;aygif;oef;ESifhcsDI ay:aygufvmjcif;jzpfonf[k qdk-uonf? odk‹aomfvnf; ,if;oDtdk&Dudk odyH`ynmtcsuftvufrsm;uyif vufeufcs t±+H;ay;cdkif;vdkuf.? jrLaw;&Sif;oaE<ajymif;vJr+onf ouf±SdowW0gay:aygufapjcif;r &Sdonfhtjyif/ tpOftjrJ ysufpD;jcif;udkom ay;aqmifayonf?

ta-umif;&if;rSm tvGef&Sif;aeonf? 'Dtifatonf tifrwefeufeJ±+yfaxG;aom wnfaqmufr+&Sd.? TarmfvD-uLtwGif; tenf;i,fr#ajymif;vJjcif;onf ysufpD;jcif;

167

Page 168: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

om ay;aqmifayonf? tar&duefvlrsdK; rsdK;ADZyg&*ljzpfol bD*sD &ef*gemoefu atmuf ygtwdkif; &Sif;jyxm;ayonf?

jrLaw;&Sif;onf ao;i,fI-udK;-um;omjzpfay:aomfvnf; ysufpD;jcif;udkom ay;aqmif.? jzpfavhjzpfx enf;yg;aomfvnf; jzpfay:wdkif; aumif;usdK;ray;acs? ,if;vuQ%mrsm;t& jrLaw;&Sif;onf tDAdkvl;&Sif;(wpfpwpfptvdktavsmufajymif;vJwdk;wufjcif;)zGH‹jzdK;r+odk‹ OD; wnfay;jcif;r&SdEdkifacs? xl;uJr+&Sdonfh ZD0zGJ‹pnf;r+wGif -udK;-um;ajymif;vJr+onf t&mr a&mufv#ifvnf;&Sdrnf/ odk‹r[kwf tEW&m,fv#ifvnf;ay;vdrfhrnf? vufywfem&DwpfvkH; twGif; rar#mfvifhaom -udK;-um;ajymif;vJr+onf xdkvufywfem&Dudk ydkrdkaumif;rGefapjcif; r&Sdacs? ysufpD;apjcif;omjzpfvdrfhrnf? ajrivsifv+yfjcif;onf jrdKŒwpfjrdKŒudk ydkrdkaumif;rGef vSyatmif aqmif-uOf;ay;jcif;r&Sdacs? ysufpD;,dk,Gif;jcif;omv#if jzpfay:ap.?145

trSefpifppf/ rsdK;ADZodyH`ynmwGif/ tokH;0iftusdK;&Sdaom jrLaw;&Sif;jzpf&yfudk r awG‹bl; r-uHKbl;ao;acs? awG‹&Sdor# jrLaw;&Sif;tm;vkH;onf tEW&m,fay;jcif;udkom awG‹ae&ayonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du “tDAdkvl;&Sif;,EW&m;”tjzpf wifjyaom jrLaw; &Sif;onf/ trSefpifppf rpGrf;roef'kuQdwowW0grsm;udkom arG;zGm;ay:aygufap.? (vl om;wGif trsm;qkH;awG‹&Sd&aom jrLaw;±Sif;oaE<ajymif;vJr+onf uifqma&m*gjzpfay onf?) xdk‹a-umifh ysufpD;,dk,Gif;jcif;udkom ay;aqmifaom,EW&m;onf “tDAdkvl;&Sif; ,EW&m;”rjzpfEdkifacs? obm0.a&G;cs,fr+onf ol‹zgomolbmr#rwwfEdkif[k 'g0ifu vufcHxm;ayonf? xdk‹a-umifh Ttcsufuyif obm0wGif “tDAdkvl;&Sif;,EW&m;”r&Sd a-umif;udk jyvsuf&Sdayonf? tDAdkvl;&Sif;,EW&m;r±SdonfESifhwjydKifwnf;/ tDAdkvl;&Sif; = wpfpwpfptvdktavsmufqifhuJajymif;vJcJhonfqdkaom pdwful;,Ofumvydkif;onf vnf; ±Sdrnfr[kwfacs?

ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf; = -um;umvykHpHrsm;r&Sd tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DZmwfvrf; vkH;0r&SdcJha-umif;udk ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf; wGif rawG‹&jcif;onf t&Sif;qkH;oufaocH jzpfayonf?

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ ouf&SdowW0grsm;onf wpfrsdK;rSaemufwpfrsdK;tpOft quf ay:aygufvmcJhonf[k qdkonf? ,Qifu&SdaejyD;aom owW0gonf tcsdefumv-um jrifhvmaomtcg aemufwpfrsdK;tjzpfodk‹ wajz;ajz;csif; ajymif;vJvmcJhonf[k qdk.? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ xdkodk‹wpfqifhpDajymif;vJcJhonfhtcsdefumvonf ESpfaygif;oef; aygif;rsm;pGm -umjrifhcJhayonf?

tu,fI Ttqdktwdkif; jzpfcJhygu/ tqdkygajymif;vJcJhonfhumvtwGif; ra& rwGufEdkifavmufatmif rsm;jym;aom “-um;umv rsdK;pkrsm;”&SdcJhrnfomjzpf.?

Oyrm/ twdwfumvwGif/ ig;onf ig;.vuQ%mrsm;usef&Sdaeao;pOf wGm;oGm; owW0g.vuQ%mrsm;vnf;&Sdvm&rnfjzpfojzifh/ ig;wpfydkif; zGwfwpfydkif;owW0gvnf; &Sdrnfom jzpfonf? xdkwGm;oGm;owW0gonfvnf; ol.-ueftifvuQ%mrsm;&SdaepOft wGif; iSuftjzpfajymif;vJaepOf iSuf.-ueftifvuQ%mrsm;vnf; &Sdvm&rnfjzpf.? xdk‹ a-umifh zGwfwliSufwlowW0gvnf; ay:aygufcJh&rnfjzpfonf? xdkuJhodk‹ajymif;vJaeonfh owW0grsm;onfvnf;/ odyH`ynmt&qdkygu/ 'kuQdwowW0grsm;omv#if jzpf-uayrnf? tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;u xdkuJhodk‹aom olwdk‹tac:“-um;umvykHpH” owW0grsm; &SdcJhonf[k ,kH-unf-uayonf?

168

Page 169: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

tu,fI TuJhodk‹aom owW0grsm;omv#if trSefwu,f&SdcJhygu/ ta&twGuf tm;jzifh oef;aygif;ajrmufjrm;pGm&Sdrnfjzpfonf? xdk‹a-umifh/ tvGefxl;qef;aomowW0g wdk‹. ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udkvnf; rSwfwrf;wifxm;rnfom jzpfonf? rsdK;pkrsm; p wifay:aygufvmykH pmtkyfwGif 'g0ifu atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?

tu,fI u|Efkyf.oDtdk&DrSefuefygu/ teD;pyfqkH;rsdK;pkrsm;t-um;. -um;rsdK;uGJrsm; trSef wu,f &SdcJhrnfjzpfayonf?==xdk‹a-umifh/ vGefavjyD;aomumvrsm;wGif ay:aygufcJhaom owW0grsm;.oufaocHtaxmuftxm;rSm ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;yif jzpfayonf?146

'g0if.ar#mfvifhcsuf qdwfokOf;oGm;jcif; 19 &mpkESpfrSpI ,ae‹txd ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk urBmhae&mwumwGif t ywfwukwf &SmazGpkaqmif;vmcJh-uaomfvnf;/ ,ae‹wdkif rnfonfh-um;ykHpHowW0g. ausmufjzpf&kyf-uGif;wpfckwpfavr#yif rawG‹&Sdao;acs? ausmufjzpf&kyf-uGif; &SmazGa&; okawoevkyfief;tm;vkH;. awG‹&Sdcsufrsm;t&/ tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹ ar#mfvifhonfh -um; ykHpHrawG‹&onfhjyif/ owW0grsm;onf &kwfw&uf t*Fg&yftjynfhtpkHjzifhom ay:ayguf vmcJh-ua-umif; az:xkwfxm;ayonf?

emrnfausmf-um;aom jAdwdo#vlrsdK; ausmufjzpf&kyf-uGif;yg&*ljzpfol Derek W. Ager u/ oludk,fwdkif tDAdkvl;&Sif;0g'Djzpfaomfvnf; atmufygtwdkif; 0efcHxm;ayonf?

ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk ppfaq;-unfhaomtcg/ ‚if;wdk‹. rsdK;EG,ftqifhwGifjzpfap/ odk‹r[kwf rsdK;pdwfrsm;tqifhwGifjzpfap/ wpfpwpfpajymif;vJvmcJh-ujcif;r&SdbJ/ wpfrsdK;qdwf okOf;aysmufuG,foGm;jyD; aemufwpfrsdK;&kwfw&ufay:aygufvmcJhjcif;udkom/ xyfcgwvJvJ awG‹&Sd&ayonf?147

qdkvdk&if;rSm/ ouf&SdowW0gwdk‹. rsdK;pkrsdK;pdwfrsm;onf/ -um;owW0grsdK;r&SdbJ wpfrsdK;csif;t*FgtjynfhtpkHjzifhom &kwfw&ufay:aygufvmjcif;jzpfayonf? ,if;onf um; 'g0if.tjrifESifh wduspGmqef‹usifbufjzpfaeayonf? xdk‹xufru/ Ttcsuf onf ouf&SdowW0grsm;udk zefqif;xm;jcif;jzpfa-umif; tcdkifvkHqkH;oufaomom"u jzpfayonf? owW0gwpfrsdK;onf/ qif;oufvmcJhaom,QiftqifhowW0grsdK;r&SdbJ csdKŒ ,Gif;csufuif;rJhI &kwfw&ufay:aygufvmcJhonf [laomtcsufonf xdkowW0gudk zef qif;xm;jcif;jzpfa-umif; jyqdkvsuf&Sdayonf? TtrSefw&m;udk tDAdkvl;&Sif;0g'D ZD0 aA'ynm&Sif a'gufuvyf zlwl,mrmuvnf; vufcHayonf?

ouf&SdowW0grsm;. tprlvblwudpPESifhywfoufI zefqif;jcif;ESifhtDAdkvl;&Sif;tqdkESpfrsdK; t-um; aemufxyf&Sif;vif;csufay;p&m r&Sdawmhyg? ouf&SdypPnf;rsm;onf urBmay:wGif t*FgvuQ%mtm;vkH; tjynfhtpkHjzifh ay:aygufvmcJhjcif; [kwfr[kwfudkom -unfh&rnf? xdk uJhodk‹r[kwfygu/ ,Qif&SdjyD;om;owW0gbdk;ab;wpfrsdK;rsdK;rS wpfpwpfajymif;vJvmjcif;jzifh qif;oufvmcJhjcif;jzpf&ayrnf? tu,fI ‚if;wdk‹onf t*FgvuQ%mtm;vkH;tjynfhtpkHjzifh &kwfw&ufay:aygufvmygu/ ‚if;wdk‹udk t&m&mudkpGrf;aqmifEdkifaom teEWwefcdk;awmf&Sif/ Om%fynmESifhjynfhpkHawmfrlaomt&Sifu zefqif;xm;jcif;om jzpf&rnf?148

ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;onf urBmay:wGif t*FgvuQ%mrsm;tjynfhtpkHjzifhom ay:aygufvmcJh-ua-umif; xkwfaz:xm;ayonf? wpfenf;tm;jzifhqdk&aomf/ “owW0grsdK; pkwdk‹ jzpfay:vmjcif;”onf/ 'g0ifxifouJhodk‹ tDAdkvl;&Sif;enf;jzifh jzpfay:vmcJhjcif; r[kwfbJ/ zefqif;jcif;jzifh ay:aygufvmcJhayonf?

169

Page 170: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

vlom;rsm;.tDAdkvl;&Sif; pdwful;,Of'¾m&D tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,folrsm;u r-umc% wifjyavh&SdaomtcsufrSm vl om;rsm;. tprlvblwta-umif;yifjzpfayonf? 'g0if0g'Drsm;u acwfopfvlom;rsm; onf/ arsmuf0HuJhodk‹aom owW0gtrsdK;rsdK;rS qif;oufvmcJh-uonf[k wifjy-uay onf? vGefcJhonfh ESpfaygif; 4=5oef;cef‹twGif; ‚if;arsmuf0Hbdk;ab;rsm;ESifh acwfopf vlom;rsm;t-um;&Sd owW0grsm; toufxif&Sm;aexdkifcJh-uonf[k qdk-uonf? Tpdwf ul;,OfZmwfvrf;wGif/ tajccHtm;jzifh tqifhav;qifhcGJxm;-u.?

‚if;wdk‹rSm/

1? -op-wdKvdkydoduyfpf

2? [dkrdk[mbDvpf

3? [dkrdktD&ufwyfpf

4? [dkrdk aqyD,H ponfwdk‹jzpfayonf?

tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u “-op-wdKvdkydoduyfpf”odk‹r[kwf “awmifydkif; arsmuf0H”[k trnfay;xm;aomarsmuf0HESifhwlonfhowW0gonf vlom;wdk‹. yxrqkH;bdk;bGm; jzpf onf[k qdkonf? trSefrSm/ xdkowW0grsm;onf rsdK;okOf;cJhjyDjzpfaom rsdK;uGJtajrmuft jrm;&SdcJhonfh arsmuf0Hppfppfrsm;omjzpfayonf? urBmay:wGif tausmf-um;qkH; cEWmaA' ynm&Sifjzpf-uaom jAdwdo#vlrsdK; avmh'fqdkv†D ZlumrefESifh tar&duefvlrsdK; ygarmuQ csm;vfpfatmufpfem'fwdk‹u -op-wdKvdkydoduyfpfausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;ESifhywfoufI ESpfaygif;rsm;pGmjyKvkyfcJhaomokawoet&/ ‚if;owW0grsm;onf rsdK;okOf;cJhjyD;jzpfaom arsmuf0Hppfppfrsm;omjzpfI vlom;rsm;ESifh rnfonfht&mr# eD;pyfjcif;r&Sda-umif; az: xkwfxm;ayonf?149

tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u aemufxyftqifhudk vlom;rsm;. wpfppDajymif;vJjcif; tD Adkvl;&Sif;tqifhtjzpf “[dkrdk”tqifhrsm;tjzpf cGJjcm;xm;ayonf? olwdk‹.owfrSwfcsuf t& “[dkrdk”tqifhonf -op-wmvdkydoduyfpftqifhxuf ydkrdkzGH‹jzdK;aomowW0grsm;jzpf onf[k qdkonf? tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u Tausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;jzifh pdwful;,OftDAdk vl;&Sif;tpDtpOfudk qJG-uayonf? trSefrSm ‚if;tqifhrsm;t-um; qufpyfr+udk oufao xljyxm;jcif;r&Sdojzifh pdwful;,OftpDtpOfomv#ifjzpfayonf? 20 &mpkESpftwGif; tDAdk vl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,fajymqdkolrsm;teuf ta&;-uD;qkH;yk*~dKvfjzpfonfh tmef;pf ar,mu Ttcsufudk “[dkrdkaqyD,Htxd qufpyfr+uGif;quf trSefyif aysmufaeyg onf”[k vufcHayonf?150

-op-wmvdkydoduyfpf>[dkrdk[mbdvpf>[dkrdktD&ufwyfpf>[dkrdkapyD,H ponfhtpDt pOfwGif tvsifwpfrsdK;onf aemufvmonfhwpfrsdK;aygufzGm;vmcJhonfh bdk;ab;trsdK; jzpfonf[k tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdku qdkonf? odk‹aomfvnf; ausmufjzpf&kyf-uGif;okawoe t& aemufqkH;awG‹&SdcsufrSm -op-wmvdkydoduyfpf/ [dkrdk[mbDvpfESifh [dkrdktD&ufwyfpfwdk‹ onf wacwfwnf;wcsdefwnf;wGif urBmhtydkif;wpfae&mpDY touf&Sifxif&Sm;cJh-u aomowW0grsm; jzpfa-umif;od&Sd&ayonf?151

xdk‹xufru/ [dkrdktD&ufwyfpfowW0grsm;onf vGefcJhonfhr-umao;rDumvtxd toufxif&Sm;aexdkifcJh-ua-umif; awG‹&Sd&ayonf? [dkrdkapyD,HeD,H'gwmvif;ppfESifh

170

Page 171: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

[dkrdkapyD,H(acwfopfvlom;)rsm;onfvnf; wpfjydKifwnf;wacwfwnf;wGif touf xif&Sm; aexdkif-ua-umif; xyfrHawG‹&Sd&ayonf?152

trSefpifppf/ Ttcsufrsm;uyif ,if;owW0gtqifhrsm;onf wpfrsdK;onf aemufwpfrsdK;rS aygufzGm;ajymif;vJvmcJhjcif;r[kwfa-umif;udk oufaoxlvsuf&Sdaeay onf? [m;AwfwuUodkvfrS ausmufjzpf&kyf-uGif;aA' ygarmuQ pwDzif a*sa*gvfu/ ol udk,fwdkif tDAdkvl;&Sif;0g'Djzpfaeaomfvnf;/ 'g0if.oDtdk&D t-uyf&dkufaejcif;ESifhywf oufI atmufygtwdkif; &Sif;jyxm;ayonf?

[dkrdkrsdK;EG,fpkrsm;jzpfonfh A. africanus, robust australopithecines ESifh H. habilis wdk‹ wpf csdefwpfumvwnf;rSm jydKifwltoufxif&Sm;ay:aygufcJhonfqdkv#if/ wpfrsdK;pDu aemufwpf rsdK;rS qif;oufvma-umif; xif&Sm;pGmaz:jyEdkifjcif;r&Sdygu/ u|Ekfyfwdk‹xyfrHwufvSrf;rnfh avSum;rSm rnfodk‹jzpfoGm;awmhrnfenf;? xdk‹xufru/ xdkokH;rsdK;pvkH;teuf wpfckr# urBmay:wGif touf&SifaepOftwGif; tDAdkvl;&Sif;vuQ%m jyoonfhtvm;tvmr&Sdjcif;u ydkqdk;aeayonf?153

twdkcsKH;Iajym&rnfqdkv#if/ rD'D,mowif;avmuESifh ausmif;okH;pmtkyfrsm;wGif a&;qGJaz:jyxm;onfh pdwful;,Of “arsmufwpf0uf vlwpf0uf”ykHrsm;onf/ wpfenf; tm;jzifh vlom;wdk‹.tDAdkvl;&Sif; wpfpwpfptvdktavsufajymif;vJqif;oufvmcJhonfh jzpfpOfpdwful;,OfZmwfvrf;udk oufqdk;&Snfaeatmif 0g'jzef‹aeonfhenf;rsm;omjzpfI/ odyH` ynmtajccHr&Sdaom '¾m&DZmwfvrf;rsm;omv#if jzpfayonf?

jAdwdefEdkifiHrS trsm;qkH;av;pm;jcif;cH&onfh odyH`ynm&SifwpfOD;jzpfaom avmh'f qdkv†DZlumrefonf/ TudpPESifhywfoufI ESpfaygif;rsm;pGm avhvmcJhonfhjyif/ -op-wm vdkydoduyfpfausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk 15 ESpfwdkifokawoe jyKcJh&mrS/ tDAdkvl;&Sif;0g'D jzpfaomfvnf;/ aemufqkH;wGif arsmufuJhodk‹aomowW0grsm;rS vlom;t-um;qufEG,f aygufzGm;r+rawG‹&Sd&a-umif; ed*kH;csKyftjzpf wifjycJhayonf?

Zlumrefu pdwf0ifpm;zG,faumif;aom“odyH`ynmqdkif&me,fy,f”tpDtpOfwpfck udkvnf; a&;qGJcJhayonf? odyH`enf;usaombmom&yfrsm;[k ol‹taejzifhvufcHonfh bm om&yfrsm;ESifh odyH`enf;rusaombmom&yfrsm;udk tpDtpOftvdkuf e,fy,fowfrSwf xm;ayonf? cdkifvkHonfhtaxmuftxm;rsm;udk tajccHaom "gwkaA'ESifh &lyaA'bm om&yfrsm;udk yxrwef;xdyfqkH;wGifxm;I/ ‚if;aemufwGif ZD0aA'qdkif&mbmom&yfrsm; ESifh vlr+a&;bmom&yfrsm; ponfjzifh tpDtpOfqGJxm;ayonf? xdk“e,fy,f”owfrSwf onfhtpDtpOfaemufqkH;ydkif;wGif/ odyH`enf;rusaombmom&yfrsm;udk qufvufaz:jy xm;ayonf? Zlumreftaejzifh odyH`enf;rusaombmom&yfrsm;rSm tm&kHig;yg;jyify od &Sdr+rsm;jzpfonfh/ w,fvDyoDac:Zmef0ifjcif;/ q@rtm&kH ponfwdk‹jzpfI aemufqkH;wGif tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D jzpfayonf? xdk “odyH`ynmqdkif&m e,fy,f”.aemufqkH;wGif/ Zlum refu atmufygtwdkif; jznfhpGufa&;om;xm;ayonf?

TtpDtpOfwGif/ "rR'd@mefusaomtrSefw&m;rsm;.aemufydkif;wGif ZD0aA'bmom&yf[kqdk aombmom&yfrsm;jzpfonfh tm&kHig;yg;jyifytodrsm; odk‹r[kwf ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk t"dy`g,faz:jcif;rsm;/ ponfwdk‹wGif/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk opPmcHxm;oltwGuf bmrqdkjzpf Edkifayonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DwGif pdwfxufoefolwpfOD;twGuf wpfckESifhwpfck qef‹usif bufjzpfaeaom t&mrsm;udkyif wpfjydKifwnf;wGif ,kH-unfEdkifayonf?154

171

Page 172: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

xdk‹a-umifh/ vlom;rsm;qdkif&mtDAdkvl;&Sif; (vlom;rsm;wpfpwpfpajymif;vJjzpfay: vmjcif;)Zmwfvrf;wGif/ olwdk‹awG‹&Sdaom ausmufjzpf&kyf-uGif;tcsdKŒay:tajccHxm;aom oDtdk&Dudk rsufpdrSdwf,kH-unfoltcsdKŒ. okH;oyfa0zefcsufrsm;om jzpfayonf?

rsufpdESifh em;wGif&Sdonfh enf;ynm tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du tajzray;Edkifao;aomt&mESpfckrSm/ rsufpdESifhem; wGifyg&Sd onfh txl;aumif;rGefonfh tm&kHcHpm;r+t&nftaoG;yifjzpfayonf?

rsufpdESifhywfoufI raqG;aEG;rD/ u|Ekfyfwdk‹ “rnfodk‹jrif&onf”udk tusOf;tm; jzifh az:jyvdkygonf? t&m0wˆKwpfckrSvmaom a&mifjcnfwef;rsm;onf &ufwDemac: rsufpd.aemufydkif;wGif&Sdonfh um;csyfay:wGifusa&mufjyD; ajymif;jyefykH&dyfay:aponf? Tae&mwGif qJvfrsm;u v#yfppftcsufjyvd+if;rsm;tjzpfajymif;vJay;jyD; OD;aESmuf. jrifjcif;tydkif;odk‹ xdkvd+if;rsm;udk ydk‹ay;vdkufonf? OD;aESmuf. xdktydkif;wGif rsufpda&SŒ wGif&Sdonfht&m0wˆKrsm;.ykH&dyftjzpf tpDtpOftwdkif; t"dy`g,faz:ay;avonf? T vufawG‹usonfh tajccHtay: qufvufI pOf;pm;-unfh-uygpdk‹?

OD;aESmufonf tvif;a&mifrS umuG,fxm;ayonf? qdkvdk&if;rSm/ OD;aESmufwnf &Sd&mae&mY tvif;a&mifra&mufEdkifojzifh/ arSmifrdkufvsuf&Sd.? tjrifqdkif&mtydkif;onf tvif;a&mif ra&mufEdkifaom arSmifrdkufvsuf&Sdonfhae&mjzpfayonf? toif-uHKbl; od bl;onfh tarSmifrsm;xuf ydkrdkIarSmifrdkufaomae&mvnf;jzpfayvdrfhrnf? odk‹aomf vnf;/ toifonf xdkydef;ydwfatmifarSmifaeaomae&mY vif;xif;vsuf&Sdaom urBmudk awG‹jrifae&ayonf?

rsufpdjzifhjrif&onfh ykH&dyfonf tvGeftrif;xif&Sm;jywfom;av&m/ 20 &mpkESpf&Sd enf;ynmwufEdkvdk*sDuyif xdkr#jywfom;aomykH&dyfudk &±SdatmifrjyKvkyfEdkifao;acs? toifzwfaeaompmtkyfudk ajr‡mufIaocsmpGm-unfhyg? oifhywf0ef;usifudkvnf; wzef vSnfhI-unfhyg? toifonf xdkuJhodk‹xif&Sm;jywfom;aomykHrsm;udk rnfonfhae&mwGif awG‹jrifbl;ygoenf;? wdk;wufzGH‹jzdK;qkH;puf&kHrS xkwfvkyfonfh &kyfjrifoH-um;puf. zefum;csyfwGifyif xdkr#xif&Sm;jywfom;aomykHudk rjyoEdkifao;acs? rsufpdjzifh awG‹jrif &onfh ykH&dyfrsm;onfvnf; okH;zufwefykH&dyfrsm;jzpfI/ tifrwefjywfom;aom a&mifpkHykH &dyfrsm;vnf; jzpfayonf? ESpfaygif; 100 ausmftwGif; OD;a&axmifESifhcsDaomtif*sifeD ,mwdk‹u rsufpdjzifhjrif&onfhykH&dyftwdkif; az:ay;Edkifonfh pufud&d,mudk -udK;pm;wDxGif -uaomfvnf; ratmifjrif-uao;acs? TudpPESifhywfoufI -uD;rm;aompuf&kHrsm; aqmufvkyfI pDrHudef;trsdK;rsdK;csrSwfum okawoetrdsK;rsdK;jyK-uayonf? oif. &kyf jrifoH-um;pufudk wzefvSnfh-unfhygOD;? xdk‹aemuf toifudkifwG,fxm;aom pmtkyfudk vnf; xyfrHI-unfhyg? xif&Sm;jywfom;r+Y t-uD;tus,fuGmjcm;aeonfudk awG‹jrif& ygrnf? xdk‹xufru/ &kyfjrifoH-um;um;csyfwGif tvsm;teHomyg0ifonfh ESpfzufwefykH &dyfudkom jrif&I/ toifhrsufpdjzifhjrif&aomykH&dyfrsm;rSm tvsm;teHteuf(odk‹r[kwf tjrifh)okH;rsdK;vkH;yg0ifonfh okH;zufwefykH&dyfjzpfayonf?

wurBmvkH;&Sd tif*sifeD,maygif; axmifaomif;ruwdk‹onf ESpfaygif;rsm;pGmt wGif; rsufpdjzifhjrif&onfhykH&dyftwdkif; jywfom;&Sif;vif;aomykH&dyfaz:Edkifonfh &kyfjrifoH -um;pufudk xkwfvkyfEdkif&ef -udK;yrf;cJh-uayonf? okH;zufwefykH&dyfudk az:Edkifaomfvnf; txl;pDrHxm;onfh rsufrSefwyfI-unfhrSomv#ifjrifEdkifI awG‹jrif&onfh ykH&dyfonfvnf; ykH&dyftwkjzpfayonf? aemufcHykH&dyfonfvnf; -unfvifjywfom;jcif;r&SdbJ r+ef0g;ae

172

Page 173: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

onf? rsufpdjzifh awG‹jrif&onfh ykH&dyftwdkif; b,faomtcgrS xkwfaz:Edkifjcif;r&Sd-uacs? uifr&mESifh &kyfjrifoH-um;pufESpfrsdK;vkH;wGif ykH&dyf.t&nftaoG;rsm; avsmhenf;vsuf om&Sdaeayonf?

tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u xdkuJhodk‹-unfvifxif&Sm;jywfom;aomykH&dyfudk az:xkwfEdkif onfh,EW&m;onf rawmfwq-uHK-udKufI tvdktavsmufjzpfay:vmcJhonf[k tqdkjyK-u ayonf? aumif;jyD/ toif. &kyfjrifoH-um;pufonf/ j'yfypPnf;twrft%kjrLrsm;tvdk vdkvma&mufpk&kH;jyD; tvdktavsmufrawmfwqjzpfvmonf[k ajymygu toifrnfodk‹ xifrnfenf;? axmifaomif;ruaom vlwdk‹u xkwfvkyfEdkifjcif;r&Sdonfht&monf twrfrsm; tvdktavsmufvma&mufpk&kH;I ol‹tvdkvdk jzpfay:vmygrnfavm?

rsufpdjzifh awG‹jrifjcif;avmuf-unfvifjywfom;aomykH&dyfudk xkwfaz:ay;EdkifpGrf; r&Sdonfh/ rsufpdavmufacwfrrSDao;onfh pufrsm;onfyif tvdktavsmufjzpfay:vmEdkif jcif;r&Sdygu/ -unfvifjywfom;qkH;ykH&dyfudk xkwfaz:ay;Edkifonfh rsufpdonfvnf; ol‹t vdktavsmuf -uHK-udKufIjzpfay:vmcJhjcif; rjzpfEdkifay? em;onfvnf; xdkenf;ESifESif jzpf ayonf? em;.jyifyydkif;onf toHudkzrf;,lI toHvd+if;rsm;udk em;.tv,fydkif;odk‹ydk‹ vdkufonf? xdktv,fydkif;wGif toHudkcsJŒay;I v#yfppfvd+if;rsm;tjzpfajymif;vJay;um OD;aESmufodk‹ ydk‹ay;vdkufonf? rsufpduJhodk‹/ toHonfvnf; OD;aESmufwGif;&Sd -um;jcif;t ydkif;wGif toHudk cGJjcm;ay;jzifh -um;&onf?

em;ESifhywfoufIvnf;/ rsufpduJhodk‹aom tajctaetwdkif;yifjzpfayonf? jrif jcif;tydkif;udk tvif;rSumuG,fxm;ouJhodk‹/ OD;aESmufwGif;&Sd -um;jcif;tydkif;onf vnf; toHra&mufEdkifatmifumuG,fxm;ojzifh wdwfqdwfaeayonf? odk‹aomfvnf; -unf vifjywfom;qkH;aomtoHudk OD;aESmuf.-um;jcif;tydkif;wGif -um;&ayonf? toH ra&mufEdkifatmifumuG,fxm;aomOD;aESmufwGif;Y/ toifonf om,memaysmf bG,f aumif;aomaw;oDcsif;oHrsm;ESifh qlnHoHrsm;udk jywfom;pGm-um;ae&ayonf? t u,f I toHwdkif;wmonfhud&d,mjzifh xdktcsdefor,wGif OD;aESmufwGif;&Sd-um;jcif;tydkif;udk wdkif;wm-unfhygu/ toH[lIvkH;0r±SdbJ vkH;0wdwfqdwfaejcif;ESifh -uHK&ayrnf?

yHk&dyfESifhywfoufI-udK;yrf;-uovdk/ toH.eudk,ft&nftaoG;twdkif;&&SdEdkif&ef ESpfaygif;rsm;pGm-udK;yrf;vmcJh-uavjyD? xdkodk‹-udK;yrf;-uI &&SdcJh-uaom toHqdkif&mud&d ,mrsm;rSm toHzrf;pufrsm;/ [dkifzdkifpepfrsm;/ toHcGJjcm;pufrsm; ponfjzifh puftrsdK; rsdK;wDxGifxm;-uayonf? xdk-udK;yrf;r+rsm;wGif tif*sifeD,maygif;axmifaomif;ruwdk‹ yg0if-uaomfvnf;/ em;jzifh-um;&aomtoHuJhodk‹ &Sif;vif;jywfom;-unfvifaomtoH udk r&&SdEdkif rxkwfvkyfEdkif-uao;acs?

toHqdkif&mtaumif;qkH;pepf[kowfrSwf-uonfh t-uD;qkH;wl&d,mqdkif&mu&d ,mxkwfvkyfa&;puf&kHrsm;rSxkwfvkyfonfh [dkifzdkifpepftoHzrf;pufrsm;yif eudktoHt csdKŒtydkif;rsm; rygvmbJ aysmufaeonfudk awG‹&ayonf? rvdktyfonfhtaESmifht,Suf oHrsm;vnf; wusDusDjrnfI tydkygvmao;onf? odk‹aomfvnf; vlom;wdk‹.udk,fcEWm wGif;&Sd toHzrf;enf;ynmonf taumif;qkH;t-unfvifqkH;toHudk &&Sdapayonf? vl om;wdk‹.em;rS toHydktaESmuft,SufoHrsm; r-um;&ay? vlom;udk pwifzefqif; uwnf;u xdktwdkif; &SdvmcJhjcif;yif jzpfayonf?

173

Page 174: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

,QKtcsdeftxd vlom;wdk‹.puQKtm&kHESifh aomwm&kHwdk‹rS vufcH&&Sdaom jrifawG‹& onfhykH&dyfESifh-um;&onfhtoHrsm;avmuf -unfvifjywfom;jcif;tqifhudk rSDEdkifonfh ud&d,m pufypPnf;rxkwfvkyfEdkif-uao;acs?

puQKtm&kHESifh aomwm&kHwdk‹ESifhywfoufI txufwGifaqG;aEG;cJh-uonfxufru aom tcsuftvufrsm;onfvnf; aemufuG,fwGiftajrmuftjrm; &Sdaeygao;onf?

OD;aESmufwGif jrifjcif;ESifh-um;jcif;onf rnfolESifh oufqdkifygoenf;?

OD;aESmufwGif rnfolu vSyonfhurBm-uD;udk apmifh-unfhaeygoenf;? rnfolu om,memaysmfbG,faumif;aom aw;*Dwrsm;ESifh iSufuav;rsm;.wDwDwmwm toH rsm;udk em;qifaeygoenf;? rnfolu teH‹t&omrsm;udkcHpm;aeygoenf;?

vlom;wdk‹. rsufpd/ em;ESifhESmacgif;rsm;rSvmaomEd+;qGay;jcif;onf OD;aESmufodk‹ v#yfppf="gwktm&kHa-umE+d;qGr+tjzpf a&muf&SdoGm;ayonf? ZD0aA'/ ZD0"gwkaA'ESifh ZD0 urRaA'pmtkyfrsm;wGif rnfodk‹jrif&onf/ rnfodk‹-um;&onf/ rnfodk‹teH‹t&omcHpm;& onf ponfhta-umif;&yfrsm;udk tao;pdwfzwf±+Edkifygonf? odk‹aomfvnf;/ xdkpmtkyf rsm;wGif ta&;-uD;qkH;tcsufjzpfonfh = xdkv#yfppf"gwktm&kHa-umE+d;qGr+jzpfonfh tm&kHcH pm;r+rsm;udk rnfoluvufcHI t"dy`g,faz:cHpm;aeoenf; [laomtcsufudkum; zwf&+ &rnfr[kwfyg? OD;aESmufwGif xdktm&kHa-umE+d;qGr+rsm;udk ‚if;rsufpd/ em;ESifh ESmacgif; rsm;wGif cHpm;r+r&SdbJ vufcHt"dy`g,faz:ay;aeonfh todw&m;oD;jcm;&Sdaeayonf? xdktodw&m;onf/ tm&kHa-um/ OD;aESmuf&SdtqDv$mESifhtm&kHqJvf(EsL&Gef)rsm;ESifhoufqdkif jcif;r&SdonfrSm xif&Sm;aeayonf? xdk‹a-umifh/ tppt&m&monf j'yf0wˆKypPnf;rsm; jzifhom zGJ‹pnf;yg0ifaeonf[k ,kH-unfol 'g0if0g'Dwdk‹u TudpPESifhywfoufI tajz ray;Edkif-uacs?

Ttodw&m;onf tv†m[ft&Sifjrwfzefqif;xm;aom 0dnmOfyifjzpfayonf? 0dnmOfonf ykH&dyfudk-unfhjrif&eftwGuf rsufpdrvdktyfovdk/ toH-um;&eftwGuf em; vnf;rvdktyfacs? xdk‹xufru 0dnmOfonf pOf;pm;qifjcif&eftwGuf OD;aESmufvnf; r vdktyfacs?

T&Sif;vif;jywfom;jynfhpkHvkHavmufI odyH`enf;usaomtcsufudk zwf±+rdol onf/ ydef;ydwfatmifarSmifrdkufaeaom ukApifwDrDwmtenf;i,fr#om&Sdonfh ae&m ao;ao;av;wGif p-um0VmwpfckvkH;udk ta&miftqif;ESifhjynfhpkHI vif;0if;awmufy aeaom okH;zufwefykH&dyftjzpf jzpfn‡pfjyoxm;Edkifaom tv†m[ft±SifjrwfESifhywfouf I pOf;pm;qifjcif/ a-umuf&GHŒ&dkaoI xdkt&SifjrwfxHawmfyg;Y cdkvkHoifhayonf?

&kyf0g'D. ,kH-unfcsuf ,QKtcsdeftxd u|Ekfyfwdk‹avhvmcJhor#t&/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf odyH`ynmt csuftvufrsm;ESifh wjcm;pDjzpfaeonfrSm &Sif;aeayonf? touf&Sifjcif;.tprlv blwESifhywfoufI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tqdkjyKcsufonf odyH`ynmESifh qef‹usifbufjzpf aeayonf? ‚if;uwifjyonfh tDAdkvl;&Sif;,EW&m;rsm;onf tDAdkvl;&Sif;twGuf tokH; r0ifjzpfaeayonf? ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;Yvnf;/ ‚if;twGufvdktyfonfh-um;ykHpH owW0grsm; r&Sdacs? Todk‹jzpfaeojzifh/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk odyH`ynmESifh qef‹usif onfhtawG;tac:tjzpf pGef‹ypfvdkuf&efomvdktyfayonf? trSefrSm/ ordkif;wGif tDAdkvl;

174

Page 175: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

&Sif;ykHpHuJhodk‹aom urBmESifhywfoufonfh tawG;tac:tajrmuftjrm;udk cdkifvkHr+r&Sd ojzifh odyH`ynmavmurS y,fxkwfvdkufavjyD?

odk‹aomfvnf;/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudkrl odyH`ynmavmuY twif;ayuyfI csef xm;vsuf&Sdayonf? tcsdKŒu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk a0zefolrsm;udkyif “odyH`ynmudk wdkufcdkufqef‹usifonf”[k pGyfpGJ&efrl-uao;onf? tb,fa-umifhenf;?===

TuJhodk‹jzpf&jcif;.ta-umif;&if;rSm/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf tcsdKŒaomyk*~dKvfwdk‹ twGuf r&Sdrjzpfaomw&m;ao,kH-unfcsufjzpfaeayonf? Ttodkif;t0dkif;onf &kyf0g 'tawG;tac:wGif acgif;rmrmwG,fuyfae-uI 'g0if.oDtdk&Donf olwdk‹.&kyf0g',kH -unfcsuft& obm0udk&Sif;jyEdkifonfh wpfckwnf;aomtawG;tac:vnf; jzpfaejyef onf?

wcgw&Holwdk‹u yGifhyGifhvif;vif;yif 0efcH-uayonf? [m;AwfwuUodkvfrS ausmf-um;aom rsdK;ADZaA'ygarmuQvnf;jzpf/ wcsdefwnf;wGifa&SŒwef;rStDAdkvl;&Sif;0g'D vnf;jzpfol &pfcswfvD0efwifu olonf“yxra±SŒwef;wGif&kyf0g'DjzpfI/ odyH`ynm±Sif onf 'kwd,tqifhjzpfonf”[k atmufygtwdkif; 0efcHxm;ayonf?

odyH`ynmxkH;wrf;"avhrsm;ESifh enf;vrf;rsm;u tHhzG,fxl;uJaomurBmta-umif; &kyfydkif;qdkif &m&Sif;vif;csufrsm;udk twif;vufcHapjcif;r[kwfrlbJ/ u|Efkyfwdk‹. &Sd&if;pGJ,kH-unfcsufrsm; u &kyf0g'udk&Sif;jyEdkifonfh tawG;tac:enf;ynmrsm;udk&SmazG&ef twif;t-uyfjyKaejcif; jzpfonf? xdkodk‹&SmazG&mwGif/ rdrdwdk‹tvdkvdkodEdkifaom todw&m;ESifhyif qef‹usifae jcif;ESifh/ rnfr#yif pdwful;,Ofqefaejcif; &Sdaomfvnf;/ ta&;r-uD;yg? &kyf0g'uomv#if vkH;0O\kHrSefuefonf[k cH,lxm;ygonf? “zefqif;&Sifbk&m;ocif &Sdonf[laom tawG; tac:onf u|Efkyfwdk‹. wHcg;0odk‹ a&mufrvm&ef”om ta&;-uD;qkH; jzpfygonf?155

Tpum;vkH;rsm;u/ 'g0if0g'onf &kyf0g'tawG;tac:wGif wG,fuyfae&eft wGuf w&m;ao0g'wpfckjzpfa-umif; xif&Sm;apygonf? Tw&m;ao0g'wGif j'yf0wˆK ypPnf;rSvGJI tjcm;rnfonfht&mr# wnf&Sdjcif;r&Sd[kqdkonf? xdk‹a-umifh/ todw&m; uif;rJhonfh oufrJhypPnf;jzpfaom j'yf0wˆKypPnf;onf toufudkzefwD;Edkifonf[k ,kH -unfjcif;jzpf.? urBmay:&Sd oef;ESifhcsDaom ouf&SdtrsdK;tpm;rsm;/ Oyrm iSufrsm;/ ig; rsm;/ opfukvm;tkyfrsm;/ usm;rsm;/ ydk;r$m;rsm;/ opfyifrsm;/ yef;rmvfrsm;/ a0vig; rsm;ESifh vlom;rsm;onf/ rdk;ESifhv#yfpD;vufjcif;ponfhoufrJhpGrf;tifrsm;a-umifh jzpfay: vmonf[k ,kH-unfjcif;jzpfonf? T,kH-unfcsufonfum;/ vl‹todOm%fESifh odyH` ynmwdk‹ESifh trSefyifqef‹usifbufjzpfaeayonf? odk‹aomfvnf;/ “zef;qif;&Sif&Sdonf [laomtawG;tac:u wHcg;0odk‹a&mufrvmap&ef”twGuf T,kH-unfcsufudk um uG,faxG;ydkufvsuf&Sd-uayonf?

&kyf0g'udk -udKwifbufvdkufjcif;r&SdbJ touftm;vkH;.tprlvblwudk -unfh jrifokH;oyfolonf/ ouf&SdypPnf;tm;vkH;udk teEWwefcdk;awmf&Sif/ tvkH;pkHudkod&Sdawmfrl onfh oAŠnKwOm%fawmf&Sif/ todw&m;ESifhjynfhpkHawmfrlaomzefqif;&Sif. vkyfaqmif csufjzpfa-umif;udk od&Sdrnfjzpfayonf? xdkzefqif;&Sifonf/ p-um0VmwpfckvkH;udk Avm ewˆdtvsif;r&Sd&mrS ykHpHcsI jyD;jynfhpkHqkH;tjzpfodk‹ zefqif;xm;I ouf&SdowW0gtm;vkH; udkvnf; zefqif;xm;aom tv†m[ft&Sifjrwfyif jzpfawmfrl.?

175

Page 176: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

rSwfcsufrsm;?

176

Page 177: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

177

Page 178: ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရန် သောဘေးဥပဒ်. Burmese

2009=ckESpf Edk0ifbmv 16 &ufae‹wGif jyefvnfppfaq;jyifqifjyD;.?

178