6.1 sprzedawca
TRANSCRIPT
1
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Źródło: http://pl.fotolia.com/
KURS Towar jako element sprzedaży
MODUŁ Ilościowa i jakościowa kontrola towarów
2
Kurs: Towar jako element sprzedaży
6 Ilościowa i jakościowa kontrola towarów
6.1 Przepisy dotyczące jakości
Sprawy jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz organizację i zasady działania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych reguluje ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych ze zmianami.
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010050044
Ustawa ta reguluje wdrożenie następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:
dyrektywy Rady 89/396/EWG z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie wskazówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy dany środek spożywczy (Dz.Urz. WE L 186 z 30.06.1989, str. 21, ze zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 10, s. 1, ze zm.);
dyrektywy Rady 91/238/EWG z dnia 22 kwietnia 1991 r. zmieniającej dyrektywę 89/396/EWG w sprawie wskazówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy dany środek spożywczy (Dz.Urz. WE L 107 z 27.04.1991, s. 50; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 10, s. 275);
dyrektywy Rady 92/11/EWG z dnia 3 marca 1992 r. zmieniającej dyrektywę 89/396/EWG w sprawie wskazówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy dany środek spożywczy (Dz.Urz. WE L 65 z 11.03.1992, s. 32; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 11, s. 81);
dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych (Dz.Urz. WE L 109 z 6.05.2000, str. 29, z zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5, s. 75, ze zm.).
Wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej (o ile w przepisach o jakości handlowej takie wymagania zostały określone) oraz dodatkowe wymagania dotyczące tych artykułów (o ile ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta). Określenie wymagań w zakresie jakości handlowej artykułu rolno-spożywczego może nastąpić w szczególności przez ustalenie jego klasy jakości.
Ustawy i rozporządzenia dotyczące jakości wyrobów dostępne są w Internetowym Systemie Aktów Prawnych na:
http://isap.sejm.gov.pl/KeyWordServlet?viewName=thasJ&passName=jako%C5%9B%C4%87%20wyrob%C3%B3w&isPriv=true
Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej prawo dotyczące standardów musiało zostać dostosowane do wymagań stawianych przez Unię Europejską. Wszystkie kraje członkowskie zobowiązane zostały do wprowadzenia dyrektywy 93/43/EWG o higienie żywności. Nakłada ona obowiązek wprowadzenia systemu HACCP we
3
Kurs: Towar jako element sprzedaży
wszystkich zakładach zajmujących się produkcją, dystrybucją, magazynowaniem i dostarczaniem konsumentom żywności.
System HACCP to postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności. Polega ono na identyfikacji i oszacowaniu skali zagrożeń z punktu widzenia wymagań zdrowotnych, żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością. System HACCP ma na celu określenie metod eliminacji lub ograniczania zagrożeń oraz ustalenie działań korygujących.
W Polsce dyrektywa 93/43/EWG została wprowadzona ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz.U. z 2001 r. Nr 63, poz. 634 ze zm.).
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010630634
Od 1 stycznia 2006 r. w Polsce stosuje się unijne rozporządzenia dotyczące higieny żywności, w szczególności rozporządzenie nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. dotyczące higieny środków spożywczych.
Od 28 października 2006 r. obowiązuje ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2006 r. Nr 171, poz. 1225), która zastąpiła ustawę z 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia. Ustawa ta nie reguluje zagadnień systemu HACCP i higieny żywności (objętych rozporządzeniem 852/2004), ponieważ przepisy krajowe nie mogą regulować tych samych zagadnień, które są uregulowane w rozporządzeniach unijnych.
6.2 Czynniki wpływające na jakość towarów
Zapoznaj się z audiocastem pt. „Wybrane czynniki wpływające na jakość towarów”.
Prawidłowe warunki przechowywania dają gwarancję zachowania smaku, wyglądu, wartości odżywczych i walorów zdrowotnych towarów. Warunki te powinny być zachowane na wszystkich etapach drogi od producenta do konsumenta.
Na jakość przechowywanych towarów wpływają czynniki naturalne, tj.: wilgotność powietrza, wartość temperatury, dostęp światła, powietrze (tlen atmosferyczny), obecność drobnoustrojów oraz czas przechowywania.
Polska Norma PN–84/N–01800 definiuje warunki przechowywania jako zbiór wymagań przechowalniczych w zakresie dopuszczalnych temperatur i wilgotności względnej powietrza w magazynie, częstotliwości wymiany powietrza, możliwości wspólnego przechowywania zapasów oraz dopuszczalnego okresu przechowywania1.
6.2.1 Wilgotność powietrza
Wilgotność powietrza to zawartość pary wodnej w powietrzu. Wilgotność wpływa na temperaturę panującą w pomieszczeniu ― i choć nie jest wyczuwalna przez człowieka, to ma bezpośredni wpływ na towary. Wilgotność względna jest to procentowy stosunek masy pary wodnej zawartej w pewnej objętości powietrza do
1 http://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/logistyka/item/82362-czynniki-naturalne-wplywajace-na-przechowywanie-towarow
4
Kurs: Towar jako element sprzedaży
masy pary, która nasyciłaby tę objętość w tej samej temperaturze. Wilgotność bezwzględna to ilość pary wodnej w jednostce objętości powietrza (1 cm3). Wilgotność w magazynach określa się za pomocą wilgotności względnej. Zbyt mała wilgotność powoduje, że towary kurczą się, pękają i zmieniają konsystencję. Duża wilgotność powoduje natomiast zbrylanie artykułów sypkich (np. cukru), korozję artykułów metalowych, a także niszczenie opakowań produktów (głównie tekturowych). Normy dla poszczególnych towarów określają wartość względną powietrza w czasie przechowywania określonego produktu. Do pomiaru wilgotności względnej w magazynie stosuje się higrometr włosowy oraz psychometr.
Higrometr włosowy do pomiaru wilgotności względnej w magazynie
Rysunek 6.1 Higrometr włosowy
Źródło: http://www.nopex.com.pl/higrometr.html
W poniższej tabeli przedstawione zostały wymagania dotyczące wilgotności podczas przechowywania niektórych towarów.
5
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Wymagania dotyczące wilgotności podczas przechowywania towarów
Tabela 6.1 Wymagania jakościowe
Źródło: Misiarz M., Kocierz K., Towaroznawstwo, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2008, s. 52
6.2.2 Temperatura
Kolejnym ważnym czynnikiem jest temperatura przechowywania towarów. Niewłaściwa temperatura wpływa na psucie się produktów i ich jakość. Podwyższona temperatura powoduje np.: zmianę konsystencji w wyniku parowania wody, rozwarstwianie się składników, zniekształcenie towaru czy ulatnianie się substancji zapachowych. Niska temperatura powoduje natomiast zmianę barwy, smaku i konsystencji oraz przemarznięcie towaru.
Wymagania dotyczące temperatury podczas przechowywania towarów
Tabela 6.2 Wymagania temperaturowe
Źródło: Misiarz M., Kocierz K., Towaroznawstwo, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2008, s. 52
6
Kurs: Towar jako element sprzedaży
6.2.3 Inne czynniki
Owady i gryzonie to kolejny czynnik negatywnie wpływający na przechowywanie towarów. Szkodniki zjadają towary, zanieczyszczają je odchodami, niszczą opakowania. Ważne jest więc ścisłe przestrzeganie zasad przechowywania, transportu i odbioru towarów.
6.3 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów
6.3.1 Odbiór ilościowy towarów
W placówce handlowej dokonuje się odbioru ilościowego towarów. Sprawdza się w ten sposób, czy zamówiony towar dostał doręczony w komplecie. Właściwie zorganizowany odbiór ilościowy pozwala uniknąć strat wynikających z braku towaru, a także problemów związanych z dochodzeniem roszczeń wobec dostawcy.
Odbiór ilościowy polega na sprawdzeniu ilości i stanu dostarczonego towaru z zamówieniem oraz ilością wykazaną w dokumentacji towarzyszącej dostawie. Odbiór ilościowy dokonywany jest w dwóch etapach: odbioru wstępnego oraz odbioru szczegółowego.
Odbiór wstępny dokonywany podczas odbioru towarów, obejmuje następujące czynności:
sprawdzenie zgodności ilości dostarczonego towaru z ilością określoną w zamówieniu i dokumentach towarzyszących dostawie (np. na fakturze VAT). W przypadku towarów dostarczonych w opakowaniach zbiorczych przelicza się ich ilość;
kontrolę stanu opakowań zbiorczych oraz umieszczonych na nich oznaczeń .
Odbiór szczegółowy dokonywany jest przed złożeniem towaru w magazynie lub przed dostarczeniem towaru do sali sprzedażowej. Polega on na wyrywkowym sprawdzeniu towaru (przy dużych dostawach np. co 10. opakowanie) lub sprawdzeniu całej partii towaru. Odbiór szczegółowy polega na skontrolowaniu: liczby jednostek w opakowaniach zbiorczych, stanu opakowań zbiorczych i jednostkowych.
Odbioru ilościowego dokonuje pracownik wyznaczony przez kierownika sklepu lub sam kierownik. Prawidłowo przeprowadzony odbiór pozwala uniknąć niepotrzebnej straty czasu. Osoba dokonująca odbioru powinna natychmiast zabezpieczyć towar, aby wykluczyć straty wynikające ze zniszczenia, uszkodzenia lub zagarnięcia. Podczas przeprowadzania kontroli ilościowej należy zwrócić uwagę na oznaczenia znajdujące się na opakowaniach, które informują o ilości towarów w opakowaniu zbiorczym i masie towaru w opakowaniu jednostkowym. Informacje te należy porównać z dokumentacją.
7
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Pracownik dokonuje odbioru ilościowego
Rysunek 6.2 Odbiór ilościowy towarów
Źródło: http://pl.fotolia.com/
Jeżeli towary dostarczone są w opakowaniach zbiorczych, wówczas sprawdza się, czy nie zostały one uszkodzone, a następnie przelicza się je (bez sprawdzania zawartości). Po przyjęciu i pokwitowaniu odbioru dokonuje się otwarcia opakowań zbiorczych (często dopiero podczas wykładania towarów na sali sprzedażowej) i przelicza się ich zawartość, porównując z ilością zadeklarowaną na opakowaniach. Towary, które sprzedawane są na wagę, należy zważyć i porównać otrzymany wynik z dokumentacją.
Jeżeli dostawie towarów nie towarzyszą żadne dokumenty, wówczas sporządza się dowód przyjęcia towarów.
Podczas odbioru ilościowego mogą zostać stwierdzone różnice (braki, nadwyżki, niezgodności z zamówieniem, uszkodzenia) wówczas sporządza się protokół różnic (protokół rozbieżności w dostawie). Stanowi on podstawę do zgłoszenia reklamacji.
8
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Protokół różnic
Rysunek 6.3 Protokół rozbieżności w dostawie
Źródło: http://www.vinderen.pl/vinderen/files/Pliki/PROTOKOL_ROZBIEZNOSCI_W_DOSTAWIE.pdf
6.3.2 Odbiór jakościowy towarów
Zapoznaj się z videocastem pt. „Odbiór jakościowy towarów”.
6.4 Znaki i cechy jakościowe towarów
Na opakowaniach towarów umieszcza się różnego rodzaju znaki jakości. Mogą być one obowiązkowe, dobrowolne lub promocyjne.
Certyfikatem obowiązkowym jest znak „CE”, który określa zgodność wyrobu z wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa produktu, zdrowia i ochrony konsumenta, a także ochrony środowiska według określonych dyrektyw unijnych.
9
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Obowiązkowy znak CE
Rysunek 6.4 Znak CE
Źródło: http://www.certification-experts.com/wp-content/uploads/2012/10/CE-logo1.jpg
Jednym z certyfikatów dobrowolnych jest Znak Zgodności z Polską Normą (PN). Znak ten wydawany jest przez jednostki do tego uprawnione na podstawie umowy zawartej z Polskim Komitetem Normalizacyjnym. Znak ten oznacza, że towar jest zgodny z określoną normą lub innym dokumentem normatywnym.
Znak Zgodności z Polską Normą
Rysunek 6.5 Znak PN
Źródło: http://www.pkn.pl/znak-pn
Przed wejściem Polski do Unii Europejskiej znak bezpieczeństwa „B” był znakiem obowiązkowym. Po wejściu do UE zastąpiony został przez znak CE. Jednak wielu odbiorców w dalszym ciągu preferuje potwierdzenie bezpieczeństwa wyrobu przez jednostkę niezależną, dlatego producenci nadal umieszczają go na swoich produktach.
10
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Znak bezpieczeństwa B
Rysunek 6.6 Znak B
Źródło: http://www.biall.com.pl/newsy,Znak_B_dla_testerow_elektryczny_Brymen_BT66_i_BT69,1456.html
Znak jakości „Q” wydawany jest przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Jest potwierdzeniem, że wyrób spełnia wymagania zawarte w kryteriach stanowiących podstawę do wydania certyfikatu. Znak „Q” przyznawany jest producentom, których towary charakteryzują się najwyższą jakością.
Znak jakości Q
Rysunek 6.7 Znak Q
Źródło: http://www.generiks.pl/?page_id=90
Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego nadawany jest przez Polskie Centrum Badań Certyfikacji. Oznakowane są nim towary, których producenci respektują europejskie normy ekologiczne.
Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego
Rysunek 6.8 Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego
Źródło: http://www.zielonalekcja.pl/index.php?mod=informacja&id=5141
11
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Znak rolnictwa ekologicznego Unii Europejskiej jest informacją, że przynajmniej 95% składników tego produktu zostało wyprodukowane metodami ekologicznymi. Wszystkie polskie certyfikowane gospodarstwa ekologiczne mogą tym znakiem oznaczać swoje produkty.
Znak rolnictwa ekologicznego Unii Europejskiej
Rysunek 6.9 Znak rolnictwa ekologicznego UE
Źródło: http://www.zielonalekcja.pl/index.php?mod=informacja&id=5141
Polski znak ekologiczny EKO jest oficjalnym znakiem ekologicznym w Polsce, przyznawanym przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Stanowi gwarancję, że określony produkt nie jest szkodliwy dla środowiska i zdrowia.
Polski znak ekologiczny EKO
Rysunek 6.10 Znak EKO
Źródło: http://www.zielonalekcja.pl/index.php?mod=informacja&id=5141
Europejski znak jakości Keymark, jest znakiem certyfikacji określającym zgodność wyrobów z odpowiednimi normami UE, nadawany jest przez Europejski Komitet Normalizacji (CEN) oraz Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej (CENELEC).
12
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Europejski znak Keymark
Rysunek 6.11 Znak Keymark
Źródło: http://www.fiordo.it/certify.asp?lang=en&page=14
Znak Gwarancji Najwyższej Jakości EU przyznawany jest przez Prezydium Kapituły Europejskiego Centrum Jakości. Jest wyróżnieniem przyznawanym w celu podniesienia jakości usług i towarów.
Gwarancja Najwyższej Jakości EU
Rysunek 6.12 Znak Gwarancji Najwyższej Jakości EU
Źródło: http://www.referencje-firm.pl/znakij.php
Certyfikat „Gwarantowana jakość” przyznawany jest przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji producentom wyrobów spełniających deklarowaną jakość i właściwości użytkowe.
Gwarantowana jakość
Rysunek 6.13 Znak Gwarantowana jakość
Źródło: http://www.generiks.pl/?page_id=90
13
Kurs: Towar jako element sprzedaży
Na opakowaniach towarów umieszcza się również znaki jakościowe będące znakami promocyjnymi. Dotyczy to znaków przyznawanych przez różnego rodzaju stowarzyszenia, instytuty i producentów.
O jakości towarów decydują ich cechy: techniczne (np. wymiary, twardość), użytkowe (np. trwałość, bezpieczeństwo), estetyczne (np. wygląd, zapach), ekonomiczne (np. cena), ergonomiczne (np. wygoda użytkowania), ekologiczne (np. możliwość recyklingu) oraz logistyczne.
6.5 Literatura
6.5.1 Literatura obowiązkowa
Misiarz M., Kocierz K., Towaroznawstwo, Wydawnictwo Rea, Warszawa, 2008;
Ustawa z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno–spożywczych oraz niektórych innych ustaw;
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia;
Ustawa z dnia 30 października 2003 r. o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw;
Zielińska H., Organizacja sprzedaży, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2009.
6.5.2 Literatura uzupełniająca
Sikora T., Giemza M., Obsługa klienta. Elementy towaroznawstwa, WSiP, Warszawa 2008;
Sprzedawca, przygotowanie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dla zasadniczych szkół zawodowych, Wydawnictwo IDEA, Kraków 2006.
6.5.3 Netografia
http://new.koweziu.edu.pl/programy-modulowe;
http://www.ijhar-s.gov.pl;
http://isap.sejm.gov.pl;
http://haccp.lublin.pl/index.php?page=akty;
http://www.djb.com.pl/haccp_wymogi_prawne.php;
http://www.vinderen.pl;
http://markiwlasne.com.pl;
http://www.referencje-firm.pl;
http://www.generiks.pl;
http://www.zielonalekcja.pl.
14
Kurs: Towar jako element sprzedaży
6.6 Spis rysunków i tabel
Rysunek 6.1 Higrometr włosowy .............................................................................................................. 4
Tabela 6.1 Wymagania jakościowe ........................................................................................................... 5
Tabela 6.2 Wymagania temperaturowe ................................................................................................. 5
Rysunek 6.2 Odbiór ilościowy towarów ................................................................................................. 7
Rysunek 6.3 Protokół rozbieżności w dostawie .................................................................................. 8
Rysunek 6.4 Znak CE ...................................................................................................................................... 9
Rysunek 6.5 Znak PN ..................................................................................................................................... 9
Rysunek 6.6 Znak B...................................................................................................................................... 10
Rysunek 6.7 Znak Q ..................................................................................................................................... 10
Rysunek 6.8 Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego .................................................... 10
Rysunek 6.9 Znak rolnictwa ekologicznego UE ................................................................................ 11
Rysunek 6.10 Znak EKO ............................................................................................................................. 11
Rysunek 6.11 Znak Keymark ................................................................................................................... 12
Rysunek 6.12 Znak Gwarancji Najwyższej Jakości EU ................................................................... 12
Rysunek 6.13 Znak Gwarantowana jakość ......................................................................................... 12
6.7 Spis treści
6 Ilościowa i jakościowa kontrola towarów .................................................................................... 2
6.1 Przepisy dotyczące jakości ........................................................................................................................... 2 6.2 Czynniki wpływające na jakość towarów ............................................................................................... 3
6.2.1 Wilgotność powietrza ..................................................................................................................................................... 3 6.2.2 Temperatura........................................................................................................................................................................ 5 6.2.3 Inne czynniki ....................................................................................................................................................................... 6
6.3 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów ................................................................................................. 6 6.3.1 Odbiór ilościowy towarów ............................................................................................................................................ 6 6.3.2 Odbiór jakościowy towarów ........................................................................................................................................ 8
6.4 Znaki i cechy jakościowe towarów ............................................................................................................ 8 6.5 Literatura .......................................................................................................................................................... 13
6.5.1 Literatura obowiązkowa ............................................................................................................................................. 13 6.5.2 Literatura uzupełniająca ............................................................................................................................................. 13 6.5.3 Netografia .......................................................................................................................................................................... 13
6.6 Spis rysunków i tabel ................................................................................................................................... 14 6.7 Spis treści .......................................................................................................................................................... 14