35

คบเด็ก สรางบาน

คบเหล็ก นิพนธ ลักขณาอดิศร*

* วิศวกรควบคุมระดับสามัญวิศวกรโยธา * ผูจัดการสวนบริหารงานกอสราง บริษัท เอเชี่ยน พร็อพเพอรตี้ ดีเวลลอปเมนท จำกัด (มหาชน)

>>> เมื่อเราทราบคุณสมบัติตางๆ ที่ระบุที่ตัววัสดุเหล็กเสนทำให

เราทราบวาเหล็กเสนเสริมคอนกรีตที่ทางผูรับเหมาเลือกนำมาใช

กอสรางนั้นตรงตามรายละเอียดประกอบแบบที่วิศวกรออกแบบเอาไว

หรือไม นอกจากการตรวจสอบคุณสมบัติวัสดุจากรายละเอียดบนตัว

วัสดุแลวนั้น ส่ิงสำคัญที่ตองตระหนักถึงอีกก็คือการจัดเก็บวัสดุไว

เหมาะสมหรือไม อยางที่เราทราบกันทั่วไปวาศัตรูของเหล็กที่สำคัญก็

คือสนิมอันมีสาเหตุหลักมาจากความชื้น ฉะนั้นการจัดเก็บวัสดุก็ควร

หลีกเลี่ยงสถานที่เปยกชื้นและจะตองมีอากาศถายเทสะดวก ในหนวย-

งานกอสรางโดยทั่วไป เนื่องจากเหล็กเสนมีความยาว (10-12 ม.)

และมีน้ำหนักมากไมสะดวกตอการโยกยายจึงมักกองไวกลางแจง

หนางาน โดยที่ถูกตองจะตองหาวัสดุรองมิใหเหล็กเสนสัมผัสกับพื้น

ดินโดยตรงและมีวัสดุปกคลุมอาจจะเปนผาใบก็ไดเพื่อปกปองไมให

เหล็กสัมผัสกับน้ำโดยตรงกรณีฝนตก อีกทั้งปองกันไมใหผิวเหล็ก

สกปรกที่อาจจะเกิดขึ้นไดในหนวยงานกอสราง

รูปภาพแสดงการจัดกองเหล็กเสน โดยมีวัสดุรองมิใหสัมผัสพื้นโดยตรง

และมีผาใบคลุมเมื่อหยุดใชงาน

การจัดเก็บเหล็กเสนหากกองเก็บแบบเปนระเบียบจะทำให

สะดวกในการใชงาน ผูรับเหมาที่ไมใชมืออาชีพมักจะมองขามความ

สำคัญในสวนนี้ จัดกองวัสดุเหล็กแบบทับไปทับมาอยางสะเปะสะปะ

ไมแยกตามขนาดเพื่อใหสามารถตรวจสอบปริมาณได ทำใหยาก

เวลาจะนำมาใชงาน (เชน กองเหล็กจัดเก็บแบบคละกันหมด ทำใหยาก

เมื่อตองการใชเหล็กเสนที่อยูบริเวณดานลาง เวลาจะใชตองยกกอง

เหล็กที่ทับอยูออกใหหมดกอน) และที่สำคัญคือเกิดความสูญเสียเปน

จำนวนมากไมวาจะเปน เหล็กเสนบิดงอเสียรูป เหล็กเสนสกปรกเลอะ

คราบดิน เศษปูน หรือคราบน้ำมัน เหล็กเสนเปนสนิมและเหล็กเสน

สูญหาย เนื่องจากไมสามารถตรวจสอบปริมาณเหล็กเสนไดจะเห็นวา

แมวาเราจะไดเหล็กเสนที่มีคุณภาพตามมาตรฐานจากโรงงานผลิต

เหล็ก แตหากหนวยงานกอสรางจัดเก็บไมดี ก็จะทำใหคุณภาพของ

วัสดุลดลงไดเมื่อนำมาใชงาน

รูปภาพการจัดกองเหล็กเสนแบบไมเปนระเบียบ วางบนพื้นดิน

และไมมีวัสดุปกคลุมเมื่อไมใชงาน

สิ่งที่ผมแนะนำขางตนทำใหเราสามารถตรวจสอบเหล็กเสน

เสริมคอนกรีตดวยตนเองอยางงายๆ ซึ่งหากเปนงานโครงการกอสราง

ขนาดใหญก็จะมีวิศวกรควบคุมงานตรวจสอบคุณภาพละเอียดมากขึ้น

และยังมีการสุมเหล็กตัวอยางจากหนวยงานไปทดสอบการรับน้ำหนัก

ที่สถาบันทดสอบที่เปนกลางอีกดวย

เมื่อกลาวถึงเหล็กแลวจะไมกลาวถึงสนิมซึ่งเปนศัตรูตัวสำคัญ

ก็ดูกระไรอยูนะครับ สนิมเปนออกไซดของเหล็ก (Fe2O

3.xH

2O) ทำให

เหล็กผุกรอน ซึ่งสนิมแบงเปน 2 ประเภทใหญๆ คือ

1. สนิมผิว คือ สนิมที่เกิดขึ้นบริเวณผิวเหล็ก โดยยังไมได

กัดกรอนเขาไปในเนื้อเหล็ก ซึ่งสนิมผิวนี้เปนสนิมที่เกิดขึ้นในระยะ

แรกๆ บริเวณผิวยังไมไดกัดกรอนเขาเนื้อเหล็ก หากเกิดขึ้นที่เหล็กเสน

สามารถขัดออกทำความสะอาดแลวนำมาใชงานได

สรางบาน ตอจากฉบับที่แลว

66577_35-36_M2.indd 3566577_35-36_M2.indd 35 11/6/08 6:17:40 PM11/6/08 6:17:40 PM

คบเด็ก สรางบาน

36

อานตอฉบับหนา

รูปภาพสนิมผิว

2. สนิมขุม คือ สนิมที่เกิดขึ้นแลวสรางความเสียหายใหกับ

เหล็กอยางมากโดยกัดกรอนเนื้อเหล็กใหมีขนาดเล็กลง หรือกัดกรอน

เหล็กจนขาดทะลุ กรณีหากเกิดขึ้นกับเหล็กเสนเมื่อนำมือลูบบนผิว

เหล็กที่ถูกสนิมกัดกรอนจะหลุดรอนออกมาเปนแผนๆ ทำใหหนาตัด

ของเหล็กเล็กลงมีผลตอการรับน้ำหนักไมควรนำมาใชงาน

รูปภาพสนิมขุม

ฉะนั้นเมื่อเราพบวาเหล็กเสริมเปนสนิมก็ใหสังเกตดูครับวา

เปนสนิมผิวหรือสนิมขุม หากเปนสนิมผิวก็ตองทำการขัดสนิมออก

กอนจึงนำมาใชงาน หากกรณีสนิมขุมนั้นหามนำมาใชงานเด็ดขาด

เนื่องจากคุณสมบัติในการรับน้ำหนักของเหล็กเสนนั้นลดลง

การขัดสนิมเหล็กโดยวิธีพนทราย (Sand Blast) การขัดสนิม

เหล็กโดยวิธีพนทรายนี้จะตองไดรับความเห็นชอบและควบคุมโดย

วิศวกรเนื่องจากเปนการพนทรายละเอียดดวยความดันสูงเขาไป

ปะทะที่ผิวเหล็ก เม็ดทรายเม็ดเล็กๆ ถูกพนไปดวยความดันสูงนี้จะ

เขาไปปะทะเสียดสีผิวที่เปนสนิมหลุดลอกออก วิธีนี้จะทำใหประหยัด

เวลาในการขัดสนิม แตก็จะทำใหผิวของเหล็กถูกเม็ดทรายพนหลุด

ออกไปทำใหเหล็กมีขนาดเล็กลง จึงตองมีวิศวกรคอยดูแลควบคุม

และพิจารณาตัดสินใจ ไมควรตัดสินใจใชวิธีนี้ในการขัดสนิมเหล็ก

เสริมดวยตนเอง

ในชวงป พ.ศ.2540 ประเทศไทยของเราประสบปญหาทาง

ดานเศรษฐกิจอยางรุนแรง เปนผลใหโครงการกอสรางหลายแหงตอง

หยุดชะงักลงกลางคัน ซึ่งบางโครงการยังกอสรางในสวนโครงสราง

อาคารคางอยู เราจะเห็นเหล็กเสาทิ้งคาเอาไว ตากแดดตากฝนอยู

หลายป กวาจะมีการกอสรางตอ ซึ่งกอนจะทำการกอสรางตอนั้นจะมี

วิศวกรมาทำการตรวจสอบสภาพผิวเหล็กเสริมวามีสภาพอยางไร หาก

ทำการตรวจสอบแลวยังสามารถรับน้ำหนักไดก็มักจะเลือกวิธีขัดสนิม

เหล็กเสริมดวยวิธีพนทราย (Sand Blast) เนื่องจากสะดวกรวดเร็ว

รูปภาพแสดงอุปกรณพนทรายและรูปภาพขณะใชงาน

อีกประเด็นหนึ่งที่เปนเรื่องเขาใจผิดอยางมากในงานกอสราง

ซึ่งผมเจอดวยตนเอง คือ หัวหนางานเกรงวาเหล็กเสนที่นำมาใชจะ

เกิดสนิมจึงสั่งคนงานใหนำน้ำมันมาทาเคลือบผิวเหล็กไว...นากลัว

มากครับกับความเขาใจผิดๆ อยางนี้ เมื่อนำน้ำมันมาทาเคลือบผิว

เหล็กไวหากนำไปเสริมในโครงสรางคอนกรีตเสริมเหล็ก แรงยึดเกาะ

ระหวางผิวเหล็กกับเนื้อคอนกรีตจะนอยมาก เนื่องจากเนื้อคอนกรีตจะ

ไปจับกับน้ำมันที่ทาเคลือบเอาไวแทนซึ่งสงผลตอการรับน้ำหนักของ

โครงสรางอาคาร กรณีนี้ทำใหตองลางคราบน้ำมันออกจากผิวเหล็กให

หมดกอนนำมาใชงาน

อีกตัวอยางหนึ่งในทำนองเดียวกันก็เปนประเด็นที่ผมเคยเจอ

เชนกัน คือ หัวหนางานสั่งคนงานนำน้ำปูนซีเมนตทาเคลือบผิวเหล็ก

ไวเพื่อปองกันสนิม คิดวาเมื่อนำมาใชงานก็ตองเทคอนกรีตปดทับ

อยูดี จึงเลือกใชน้ำปูนมาเคลือบผิวเพราะคิดวาน้ำปูนนาจะเปนเนื้อ

เดียวกับคอนกรีต ซึ่งก็เปนความเขาใจผิดอีกเชนกันแมวาสนิมจะเปน

ตัวกัดกรอนผิวเหล็กก็ตาม แตการที่นำวัสดุใดๆ มาทาเคลือบผิวเหล็ก

ไวนั้นจะสงผลตอแรงยึดเกาะของคอนกรีตกับผิวเหล็ก ซึ่งตาม

มาตรฐานการกอสรางสภาพผิวเหล็กตองสะอาด ไมมีวัสดุอะไรเคลือบ

ผิว กรณีเกิดสนิมผิวก็ใหทำการขัดออกและใชน้ำสะอาดลางทำความ

สะอาดก็สามารถใชงานไดแลว หามนำวัสดุอื่นใดมาทาเคลือบผิว

เหล็กเด็ดขาด กรณีนี้เหนื่อยมากครับ เพราะการจะทำความสะอาด

คราบน้ำปูนออกจากผิวเหล็กลำบากกวาการขัดสนิมผิวออกเสียอีก

หากคุณมีคำถาม ปญหา อยากเขามารวมแบงปนประสบ-

การณเกี่ยวกับเรื่องงานกอสราง หรือมีขอเสนอแนะ ติชม ยินดีรับฟง

ผานทางอีเมล kobdek sangban@yahoo.co.th ครับ

66577_35-36_M2.indd 3666577_35-36_M2.indd 36 11/6/08 6:17:40 PM11/6/08 6:17:40 PM