7. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ

Το 313 μ.Χ. με το διάταγμα των Μεδιολάνων κατοχυρώνεται η ανεξιθρησκεία.

Κωνσταντίνος

Το 330 μ.Χ. εγκαινιάζεται η Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα του ρωμαϊκού κράτους.

Peter Paul Rubens, Θεμελίωση της Κωνσταντινούπολης

Το 379 π.Χ. ο Θεοδόσιος καθιερώνει το χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία.

Ο χριστιανισμός έχει ήδη εξαπλωθεί τόσο στη Δύση [Ρώμη, Μιλάνο, Ραβέννα] όσο και στην Ανατολή, Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτος, Μικρά Ασία].

Η βυζαντινή τέχνη [κοσμική και θρησκευτική] περνά από τα εξής στάδια:

Παλαιοχριστιανική περίοδος

Βυζαντινή περίοδος Υστεροβυζαντινή

περίοδος Μεταβυζαντινή περίοδος

Ravenna

Παλαιοχριστιανική περίοδος [3ος – 7ος αι.]

Ο καλός ποιμένας, 4ος αι, π.Χ.

Βυζαντινή περίοδος [8ος αι. – 1204].

Ελεφαντοστέινο πλακίδιο, 10ος-11ος αι. Αρχάγγελος Μιχαήλ

Υστεροβυζαντινή περίοδος [1204-1453].

Μονή της Χώρας Μυστράς, Οδηγήτρια

Μεταβυζαντινή περίοδος [1453-1830]

Άγιος Χαράλαμπος, Βάρνα

Tsarevo/Βασιλικό, Βουλγαρία

Για το θεοκρατικό Βυζάντιο η τέχνη λειτουργεί ως το ενδιάμεσο μεταξύ ουρανού και γης.

Ελεφαντοστέινο πλακίδιο, 10ος-11ος αι.

Κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο η βυζαντινή τέχνη ξεκινά από τα ελληνιστικά πρότυπα [σαφήνεια περιγραμμάτων, νατουραλιστική απόδοση του χώρου και των μορφών].

Άγιος Βιτάλιος, Ραβέννα

Τα θέματα έχουν συχνά συμβολικό χαρακτήρα.

Μαυσωλείο της Galla Placidia, Ravenna

Σταδιακά παρατηρείται μια απομάκρυνση από την ελληνιστική τέχνη, καθώς οι καλλιτέχνες στρέφονται στον εσωτερικό κόσμο: η βυζαντινή εικόνα είναι ιδεαλιστική, απομακρυσμένη από τη φυσική αναπαράσταση.

Σινά, Παναγία Οδηγήτρια, 13ος αι.

Κατά την Εικονομαχία η βυζαντινή εικόνα λειτουργεί ως η αντανάκλαση του υπερβατικού κόσμου.

Οι μορφές μοιάζουν να αιωρούνται σε ένα φόντο χρυσού φωτός, που λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στο γήινο και τον ουράνιο κόσμο.

Ως προς τη σύνθεση οι εικόνες οργανώνονται είτε σε τριγωνική συμμετρική διάταξη είτε ασύμμετρα γύρω από ένα κέντρο βάρους.

Σινά, Σταύρωση 13ος αι.

Μετά τον 5ο αι. η γλυπτική παραγκωνίζεται, καθώς το τρισδιάστατο των αγαλμάτων ή των προτομών δε βοηθά στη σύλληψη της ιδέας του αόρατου Θεού.

Η Βαϊφόρος, 10ος αι.

Λατρευτικά κτίρια της βυζαντινής τέχνης είναι τα εξής:

Άγιοι Θεόδωροι, Μυστράς

Η βασιλική, μια μεγάλη ορθογώνια αίθουσα ή στοά, προερχόμενη από τη ρωμαϊκή τέχνη [χρηματιστήριο, αγορά, χώρος συνάθροισης] που εξυπηρετεί τις συγκεντρώσεις μεγάλων ομάδων.

Βασιλική της Mushraba, Συρία

Μπορεί να είναι μονόκλιτη ή πολύκλιτη, αποτελείται από το αίθριο, το νάρθηκα και τον κυρίως ναό, ο οποίος χωρίζεται σε κλίτη με δύο ή περισσότερες κιονοστοιχίες.

Sant‘ Apollinare in Classe, Ravenna

Το περίκεντρο κτίριο, προερχόμενο από τα κυκλικά κτίρια με θολωτές στέγες των Ρωμαίων [μαυσωλεία, θέρμες, Πάνθεον].

Μαυσωλείο Θεοδώριχου, Ravenna

Το περίκεντρο κτίριο, καθώς θα συνδυαστεί με τις βασιλικές, θα οδηγήσει στον τύπο του σταυροειδούς ναού του εγγεγραμμένου με τρούλο [Αγία Σοφία Κων/πολης].

Αγία Ειρήνη

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΟΥ:

Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός δημιουργεί μια τρίκλιτη βασιλική με δύο νάρθηκες [Ανθέμιος, Ισίδωρος οι αρχιτέκτονες].