7. de adolescent pblo-v

Ontwikkelingspsychologie

Hoofdstuk 7Adolescent (12-18 jaar)

Overzicht

1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …

De lichamelijke ontwikkeling

Meisjes < jongens: 1 à 2 j. verschil

• Begin en einde• Tempo en duur

Individuele verschillen


http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=8HVAh_FGHks


Seksuele rijpingsprocessen

• Primaire geslachtskenmerken(direct betrekking op voortplanting)

• Secundaire geslachtskenmerken• Biologisch volwassen:• meisjes 15 jaar• jongens op 16 jaar


Versnelling groei en verandering proportie

= ‘Tweede strekking’

• Groei mbt lengte, gewicht & skelet• Eerst hoofd, handen en voeten• Daarna: armen en benen• Tot slot: romp

• Jongens > meisjes: bredere schouders, smallere heupen, langere benen, meer spieren, minder onderhuidse vetontwikkeling

• Uithoudingsvermogen • Jeugdpuistjes• Zweetklieren

Ook op andere vlakken verschillen:



Reacties op lichamelijke veranderingen• Samenhang uiterlijk en zelfbeeld• Negatieve beleving van het lichaam als o.a.

• Vroege/late rijping• Afwijking van ideaalbeeld• Jeugdpuistjes• Menarche/spermarche: tegenstrijdige emoties• …

• Versnelde ontwikkeling van huidige adolescent in vergelijking met adolescenten van enkele generaties geleden

Acceleratieverschijnsel

Overzicht


De motorische ontwikkeling

Perfecte lichaamsbeheersing• spierontwikkeling• Uithoudingsvermogen neemt toe

Sporten• = favoriete bezigheid• Waarom: Competitie of just for fun? Lichamelijke

aantrekkelijkheid vergroten? Vaardigheid verbeteren?

Overzicht


De perceptuele ontwikkeling

• Selectieve aandacht= aandacht richten op één bron (vb. op les, terwijl anderen zitten lachen, fluisteren, …)

• Verdelen van aandacht(vb. zowel telefoneren als tv kijken)

• Langdurige concentratie mogelijk

Aandacht en concentratie

Overzicht


De cognitieve ontwikkeling

sensori-motorisch stadium (baby)

Pre-operationele

stadium (peuter/ kleuter)

concreet operationele

stadium (lagereschoolk

ind)

formeel operationeel

stadium (adolescent)


• Adolescent vertoont 3 nieuwe dimensies: • Abstract denken (verder dan ‘hier en nu aanwezige’)

• Propositionele denken (‘wat is’ afzetten tegen ‘wat zou kunnen zijn’ = fantasie)

• Hypothetisch-deductief denken (‘als … dan …’ op experimentele manier)

• Combinatorisch denken (combinaties van ideeën nagaan, de relaties er tussen verwoorden en hieruit causale verbanden afleiden)

Formeel operationeel stadium

http://www.youtube.com/watch?v=lw36PpYPPZM



http://images.google.com/imgres?imgurl=http://wijzevrouw.punt.nl/upload/denken.jpg&imgrefurl=http://wijzevrouw.punt.nl/?gr=776371&h=204&w=203&sz=20&hl=en&start=12&um=1&tbnid=NJpsVYvJ8KkirM:&tbnh=105&tbnw=104&prev=/images?q=kritisch&um=1&hl=en&rls=com.microsoft:nl-be:IE-SearchBox&rlz=1I7GGLR&sa=G


• Geheugencapaciteit (beter onthouden + beschikbare capaciteit wordt beter benut)

• Metacognitie (= denken over eigen denken)

• Planmatig en systematisch werken (beste strategie achterhalen)

• Inhoudelijke kennis

Informatieverwerking



• Kritische houding• Zelfreflectie • Discussiëren• Idealisme• ≠ Intelligenter

Consequenties van het gevorderd denkniveau:

Overzicht


De taalontwikkeling

• Uitgebreide woordenschat• Regels en afsprakenVolwassenentaal

• Sms-jes en chattaal: ff, gwn, idd, lama, w817, enz.

• Specifieke uitdrukkingen ‘smoren’, ‘tongen’, …

Taal van de adolescent

Overzicht


volwassene die zelf ouderlijke taken op zich neemt

=> ADOLESCENT =>

Kind opgevoed door ouders

De sociaal – emotionele ontwikkeling

A. Ouders & gezin

Separatie en individuatieSeparatie = loskomen van ouders

-Invloed: ouders , lftgenoten

-Beeld ouders: ouders = feilbaar

-Generatiekloof?

Individuatie = autonome persoon worden

-Verschilt per gezin en cultuur

Rolveranderingen:- Intimiteit en seksualiteit- Relationeel binden- Beroep en studie- Moreel, politiek en levensbeschouwelijk



• Invloed van het gezin1. De opvoedingsstijl

Permissief toegeeflijk

(verwennend)

Autoritatief(democratisch)

Permissief onverschillig

(verwaarlozend)

Autoritair(extreem streng)

Parentale controle

Parentale warmte

Permissief-toegeeflijk = verwennende ouder• Adolescent kan zich niet aan regels houden

Permissief onverschillig = verwaarlozende ouder • Zelfvertrouwen is gering• Geen zelfcontrole

Autoritair = extreem strenge ouder• Laag zelfvertrouwen• Weinig sociale vaardigheden, gebrek aan initiatief, …

Autoritatief = democratische ouder• Sociale competentie, zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel


De sociaal-emotionele ontwikkeling:Invloed van het gezin

Opvoedingsstijl (zie vorige slides)

Wijze waarop ouders omgaan met het ouder worden

De onderlinge relatie van de ouders

De economische situatie van het gezin -> studentenjob!

Samenstelling van het gezin

Culturele achtergrond van het gezin

• Invloed van het gezin

De sociaal – emotionele ontwikkeling:conflicten en stress

B. Conflicten• Interpersoonlijke conflicten

• Conflict ouders • Gewenst !?!• Oplossing ?

• Intrapsychische conflicten• = Stimulans voor ontwikkeling

C. Stress• Door gebeurtenissen die ons bedreigen of uitdagen• Coping

• Probleemgericht• Emotiegericht• Onbewust, defensief

De sociaal-emotionele ontwikkeling: leeftijdsgenoten

Verschuivingen in de contacten met leeftijdsgenoten• Meer omgang, ook buiten school• Informeel gevormde groepen• Contact met andere sekse• In groter verband

Waarom zijn die contacten zo belangrijk voor adolescenten? • Versterken van de zelfwaardering• Ontwikkelen van sociale vaardigheden: communicatie, assertiviteit,

met het andere sekse en sterke emoties• Experimenteren met nieuwe sociale rollen• Integratie in de volwassenenwereld voorbereiden• Sociale vergelijking

De sociaal-emotionele ontwikkeling: jeugdcultuur en subculturen

Jeugdcultuur = adolescenten hebben een eigen cultuur, die bestaat uit dezelfde opvattingen en gedragingen.

Subcultuur = behoort tot de jeugdcultuur, maar onderscheiden zich van elkaar in opvattingen en gedragingen.• = basis voor ‘imago’• Geen groep van vrienden• = een grotere herkenbare groep, waar de jongere één van is. • Conformisme• Vb: skaters, emo’s, jumpers, enz.

http://www.klasse.be/tvklasse/13644-Rockabilly-Brent-16-Daar-is-Elvis

http://www.klasse.be/tvklasse/14846-Gothic-Jolien-17-Ze-noemen-me-

satanist

De sociaal-emotionele ontwikkeling: jeugdcultuur en subculturen



http://www.klasse.be/tvklasse/14846-Gothic-Jolien-17-Ze-noemen-me-satanist





De sociaal-emotionele ontwikkeling: kliekjes

• Erg intensieve omgang -> ‘wij-gevoel’• Dezelfde smaken, voorkeuren, interesses, enz.• Mate van seksuele rijpheid• Wederzijdse socialisatie• Één-sekse groepen -> gemengde groepen• Interculturele vriendschappen nemen af

De sociaal – emotionele ontwikkeling:vriendschap tssn boezemvriend(inn)en

Vriendschap tss ‘boezemvriend(inn)en’• Speciale band gekenmerkt door intimiteit,

gelijkwaardigheid en wederkerigheid• Invulling: steun, vertrouwen &

gesprekken over alledaagse en intieme zaken

• Verschil jongens en meisjes• Tegenwicht voor gevoelens van

eenzaamheid

Overzicht


De seksuele ontwikkeling: de genitale fase

Evolutie• Focus op ontdekking eigen en ander lichaam ->

seksuele omgang

Genitale fase (Freud)• Seksuele ontwikkeling komt in een

stroomversnelling -> volwassen seksualiteit• Geslachtscontact staat centraal• Grote openheid vs taboesfeer

De seksuele ontwikkeling: vorming van romantische relaties

Meerdere functies• Leert een intieme relatie op te bouwen• Manier om plezier te hebben• Prestige• Besef eigen identiteit• Ontwikkeling van autonomie

4 stadia in het ontstaan van relaties• Het initatiestadium: klemtoom op kenmerken van het zelf• Het statusstadium: klemtoon op relaties met anderen• Het stadium van de affectie: klemtoon op passie• Het stadium van de relatievorming: klemtoon op relatie

De seksuele ontwikkeling: belangrijke thema’s

Zelfbevrediging• Controversieel thema: roept gevoelens van verwondering, ongemak

en schuld op. • Komt al voor bij jonge kinderen• Jongens > meisjes

De eerste keer• Stapsgewijs: van vasthouden, over (tong)zoenen en aanraken

geslachtsdelen naar de eerste keer• Individuele verschillen:

• Belang van opleidingsniveau• Motieven: nieuwsgierigheid, wederzijdse affectie en status

volwassene• Emoties: jongens positiever, dan bij meisjes

De seksuele ontwikkeling


Anticonceptie en veilig vrijen• Waarom condoomgebruik?• Meisjes: zwangerschap voorkomen• Jongens: geslachtsziekten vermijden• Hoe jonger, hoe minder gebruikt• Hoe meer seksuele ervaring, hoe meer

anticonceptiegebruik

• Tienerzwangerschappen


Homoseksueel gedrag• 3 reacties op ontdekking:

• Verzet en maskeren• Acceptatie en dubbelleven• Volledige aanvaarding en openheid

• Spanningen en angsten• Zelfmoord > gemiddeld

• Reacties omgeving meestal positief

Overzicht


De persoonlijkheidsontwikkeling: egocentrisme

“anderen zijn net zo fel met mij bezig als ik zelf”

Imaginair publiek• Wanneer een adolescent kritisch of bewonderend over zichzelf

denkt, denkt hij dat anderen dat ook doen (als een vermeend publiek)

Persoonlijke fabel• ‘Ik ben uniek, er is geen tweede zoals ik.”

Oplossingen?• Contact met leeftijdsgenoten (imaginair publiek breekt af)• Realisatie van vriendschappen (persoonlijke fabel lost op)

De persoonlijkheidsontwikkeling:Conformisme

• Op zoek naar zijn eigen identiteit• Met hulp van jeugdcultuur, subcultuur en

vriendschappen op gebied van kleding, muziek en taalgebruik.

• Met behulp van volwassenen op gebied van niet-sociale zaken

• Einde adolescentie: conformisme neemt af

De persoonlijkheidsontwikkeling:Identiteitsvinding en - ontplooiing

Adolescent in staat tot zelfanalyse en introspectie

Identificatie• Van buiten naar binnen: eerst uiterlijk, dan

persoonlijkheidseigenschappen• Spanningen door discrepantie tussen wat men is en wat men zou willen

zijn• Modellen: personen waaraan de jongere zijn gedrag wil oriënteren.• Idealen: algemene opvattingen en waarden die men wil realiseren

Experimenteren• Met verschillende sociale rollen• Toetsen van gedrag aan rolverwachtingen

De persoonlijkheidsontwikkeling:Identiteitsstatus

• 4 statussen van identiteit• Opvoedingsstijl ouders relevant

moratorium achievement

Identiteits-diffusie foreclosure

identificatie

experiment

De persoonlijkheidsontwikkeling:Zelfbeeld

• Zefbeschrijvingen: eigen perceptie + perceptie van anderen.

• Gedifferentieerde zelfbeeld leidtniet noodzakelijk tot hogerzelfwaardegevoel.

• Genderverschillen: meisjes < jongens

Overzicht


De morele ontwikkeling


Preconventionele(peuter/kleuter)1. Straf vermijden2. Beloning nastreven

Conventionele (lagere school)3. Normen directe omgeving4. Normen grotere sociale systemen

Postconventionele(adolescent/volwassene)5. Abstracte morele principes (uvrm)6. Eigen prioriteiten

• Formeel oper. denken = basisvoorwaarde

• Empathie/inlevingsvermogen• Afwegingen = daden ???• Postconventioneel stadium bereikt!

‘Afwegingen’ maken afhankelijk van situatie


Overzicht


De spelontwikkeling

Ontwikkelingsspelen sport en hobby.

Sociale element hangjongeren

Overzicht


Indien wel problemen:

Verschil in aard: Externaliserend/Internaliserend Verschil in gradaties

Meestal zonder ernstige problemen

Adolescentie = gevoelige periode

Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …

• Meestal lichte vormen• Bvb. fietsen zonder verlichting, protesteren in

betoging, niet teruggeven van te veel ontvangen wisselgeld

• Hoogtepunt: 17-18 jaar• Oorzaak: Wensen goedkeuring lftgenoten• Gesocialiseerd versus ondergesocialiseerd

• Stoppen criminaliteit Gaan er mee door

Jeugdcriminaliteit


• Biologische en psychische afhankelijkheid• Alcohol, roken, andere (illegale) drugs• Waarom?

• Spanningen wegnemen, plezierige emotionele toestand,…

• Problemen?• Identificatie met drugcultuur, fysieke

achteruitgang, schoolprestaties , gedragsveranderingen

Middelengebruik en –verslaving


• Sombere stemming, minder plezier beleven, eetlust of , verstoord slaappatroon, concentratie , …

• Stijgt in adolescentie• Oorzaak: genetisch of omgeving

Depressiviteit

• Oorzaak: depressie, stress, perfectionisme, conflicten, …

Suïcide


• Obesitas• Gevolgen voor psyche en gezondheid

Eetproblemen

• Anorexia nervosa• Onderdrukte eetlust, slank willen zijn, ontkenning van

vermagering, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeeld• Boulimia nervosa

• Vreetbuien owv eetdrang versus slank willen zijn (braken, dieethouden, …), gewicht blijft normaal, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeel

• Oorzaak: biologisch, psychisch, sociaal, cultureel

Eetstoornis


http://www.klasse.be/tvklasse/12756-Ik-ben-niet-gek




7. de adolescent pblo-v

Documents