Сэдэв:Онц байдлын экологи

Бэлтгэсэн: Б. Балдан-Осор

Улаанбаатар 2011 он.

Этүгэн дээд сургууль

Лекц №7

Онц байдал гэж юу вэ?

• Онц байдал гэдэг нь аваар осол, байгалийн гамшиг мөн хүний буруутай үйлдлээс болж хүний эрүүл мэнд, амь насыг хохироож, их хэмжээний материаллаг гарз учруулж, хүний амьдрах нөхцлийг алдагдуулж байгаа нөхцөл байдлыг хэлнэ.

Онц байдлын ангилал

• Хамрах хүрээ, учруулж буй хохиролын хэмжээгээр нь 6 ангилдаг байна.

1. Төвлөрсөн онц байдал

2. Газар нутгийн онц байдал

3. Орон нутгийн онц байдал

4. Бүс нутгийн онц байдал

5. Улсын хэмжээний онц байдал

6. Олон улсын хэмжээний онц байдал

Төвлөрсөн онц байдал

• 10 хүртэл хүн гэмтэж хохирсон

• 10 хүртэл хүний амьдрах нөхцөл алдагдсан

• Материаллаг хохирол нь нэг хүний өдрийн хөлсний доод хэмжээтэй тэнцэхүйц

• Үйлдвэрийн, нэг объектийн нутаг дэвсгэрээс хэтрээгүй онц байдал хамаарна

Газар нутгийн онц байдал

• 10-50 хүртэл тооны хүн хохирсон

• Эсвэл 100-300 хүний амьдрах нөхцөл алдагдсан

• 10’000-50’000 хүртэл төгрөгтэй тэнцэх материаллаг хохирол учирсан

• Онц байдлын бүс нь хүн ам суурьшсан газар, бүс нутгаас хэтрээгүй онц байдал хамаарна.

Орон нутгийн онц байдал

• 50-500 хүн хохирсон

• 300-500 хүний амьдрах нөхцөл алдагдсан

• 50’000-500’000 төгрөгөөс илүүгүй өртөгтэй материаллаг хохирол учирсан

• өргөн хэмжээний газар нутгийг хамарсан онц байдал хамаарна.

Бүс нутгийн онц байдал

• 50-500 хүн хохирсон

• 500-1000 хүний амьдрах нөхцөл алдагдсан

• Материаллаг хохирол нь 0.5-5н сая төгрөгийн өртөгтэй тэнцэхүйц онц байдал хамаарна

Улсын хэмжээний онц байдал

• 500-аас дээш хүн хохирсон

• 1000 дээш хүний амьдрах нөхцөл алдагдсан

• 5 саяас илүү төгрөгийн эд материалын хохирол учирсан онц байдал хамаарна

Олон улсын хэмжээний онц байдал

• Гэмтээгч хүчин зүйл нь тухайн улсын нутаг дэвсгэрээс хэтэрсэн

• Эсвэл гадаад орнуудад болсон онц байдал нь олон улс орны нутаг дэвсгэрийг хамарсан онц байдал хамаарна.

Онц байдал буюу сүйрлийг шалтгаанаар

нь• Байгалийн үүдэлтэй

• Хүний үүдэлтэй

• Холимог ... гэж гурав ангилна.

Байгалийн гамшиг

• Хүнд захирагдахгүй байгалийн хүчин зүйлүүдээс үүсгэгдэх онц байдал хамаарагдана.

• Статистик дүнгээс үзэхэд бүх байгалийн гамшигийн

– 40% -- үер

– 20% -- хар шуурга

– 15% -- газар хөдлөлт

– 25% -- ийг бусад байгалийн гамшигууд

Байгалийн гамшигт

• Үер

• Гал түймэр

• Газар хөдлөлт

• Галт уулын дэлбэрэлт

• Цунами

• Хүчтэй шороон шуурга

• Цасан шуурга ….. гэх мэт

Үер

Хар шуурга

Далайн хар шуурга

Түймэр

Цасан шуурга

Хүний нөлөөгөөр үүсэх онц байдал

• Тээврийн осол /нисэх онгоц, төмөр зам, далайд үүсэх осол гэх мэт/

• Үйлдвэрийн осол /механик, химийн, цацрагийн, бактериологийн /

• Өвөрмөц /тахал, дайн/

• Нийгмийн /өлсгөлөн, алан хядах үйл ажиллагаа, архидалт/

Тахал

Террорсит халдлага

Цөмийн дэлбэрэлт

химийн зэвсгийн халдлага

Нефтийн бохирдуулах

Онц байдлын үе дэх нөхцөл байдлын өөрчлөлт

• Байгалийн гамшиг болон томоохон осол, сүйрлийн үед хүн амын дундах ариун цэвэр, эрүүл ахуйн байдал эрс мууддаг байна.

• Ялангуяа халдварт өвчлөл (тахал) дэгдэх магадлал өндөр байдаг байна.

• Ариун цэвэр, эрүүл ахуйг таатай, тогтворгүй, тааламжгүй, онц ноцтой байдал гэж 4 ангилдаг.

• Мөн халдвар судлалын албаны байдлыг тааламжтой, тогтворгүй, тааламжгүй, ноцтой байдал гэж 4 ангилдаг.

• Та бүхэн эдгээрийг Хүний экологи номноосоо дэлгэрүүлж уншина уу? 297-314-р тал хүртэл буй.

Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа