BIOLOGIYAN.Miryusif 7a

1.Canlı orqanizmləri öyrənən elm sahələriBiologiyanın sahələri:

BİOLOGİYA

BotanikaZoologiyaMikologiyaAnatomiy

a

Biofizika

MorfologiyaBiokimyaFiziologiya

Bitkiləri öyrənir

Fizikayla biologiyanın birləşməsi

Orqanizmlərin daxili quruluşunu öyrənir

Orqanizlərin həyat fəaliyyətini öyrənir

Orqanizmlərin həm daxili həmdə xarici quruluşunu öyrənir

Heyvanları öyrənirGöbələkləri öyrənir

Kimyayla biologiyanin birləşməsi

Fəaliyyət:

2-də Uçur,Qanadları var,Ayaqları var,Gözləri var,2-də zoologiyaya aiddir,Yemək yeyir.

Kəpənəyin qanadı rənglidir quşun yox,Kəpənəyin

bığcığı var quşun yox,Quşun dimdiyi var kəpənəyin yox,Quşun

quyruğu var kəpənəyin yox.

2.Biologiyanın tədbiqat üsullarıCanlı varlıqların öyrənilməsi üçün müxtəlif metodlardan(yun. Methodos –

yol,tədqiqat, dərketmə yolu)istifadə edilir.Bunların ən əsası müşahidə,eksperiment və ölçmədir.

Müşahidə

Eksperiment

Bu üsuldan müşahidə nəticəsində irəli sürünlən mülahizəni yoxlamaq, onu təsdiq və ya inkar etmək üçün istifadə olunur

Hadisənin gedişine müdaxilə etmədən onların hiss üzvlərimiz vasitəsilə duyulmasi, yaxud cihazlarla ölcülməsinə müşahidə deyilir.

Tədqiqat üsulları

Misallar İstifadə olunan avadanlıqlar

Müşahidə Alma ağacıilin hansı ayında çiçəkləyir, yarpaqların tökülməsi, yəni xəzan nə vaxt baş verir

Binokl,video-kamera,lupa, mikroskop vəs.

Eksperiment Azot duzları bitkinin gövdə və yarpaqlarının böyüməsini sürətləndirir

Azot

Ölçmə Gübrə verilən bitkilərin boylarını ölçüb müqayisə etmək

Xətkeş

3.MIKROSKOPIYAİşıq mikroskopu ilə işləmək qaydası1.

1.Mikroskopu ştativi özünə tərəf olmaqla stolun kənarından 5-8

sm aralı qoyun.2.Güzgünün köməyi ilə işığı əşya kürsüsündə olan dəliyə yönəldin

3.Preparat düzəldərək əşya kürsüsün üzərinə qoyun

4.Preparatın əşya şüşüsini sıxacların köməyi ilə kürsüyə

bərkidin5.Vintdən istifadə etməklə

tubusu ehmalca endirin və elə edin ki, obyektivin aşağı kənarı preparatdan1-2 mm məsafədə

olsun6.Okulyardan baxmaqla əşyanın

preparatda aydın surəti görünənə qədər tubusu yavaş-

yavaş qaldırın.

Mikroskopların hazırlanması texnologiyası və praktiki istifadəsi mikroskopiya adlanır

Ancaq mikroskopun ixtirası XVI-XVII əsrlərdə optikanın sürətli inkişafından sonra mümkün oldu. XVI əsrdə Leonardo da Vinçi kiçik obyektləri xüsusi böyüdücünün köməyi ilə daha yaxşı görmək mümkün olması ideyasını irəli sürdü. İlk mikroskopu isə 1590-cı ildə hollandiyalı Zaxari Yansen icad etdi. Bu cihaz borunun içərisinə yerləşdirilmiş iki linzadan ibarət idi. Onlardan biri obyekti böyüdür, digəri isə böyüdülmüş obyekti yenidən böyüdürdü. Zaxariya Yanssenin mikroskopu 3 dəfədən 10 dəfəyə qədər böyütmək qabiliyyətinə malik idi. Ancaq "Yanssen mikroskopu"nun təkmilləşdirilməsində Qalileo Qaliley, Leonard Eyler, Ernst Abbe kimi məşhur alimlərin də böyük rolu oldu. 1674-cü ildə isə məşhur ingilis alimi Robert Huk (1635-1703) daha güclü bir mikroskop icad etdi. O, öz mikroskopu ilə mantar kəsiyinə baxanda onun arı pətəyinə oxşar ayrı-ayrı gözcüklərdən ibarət olduğunu gördü və Robert Huk bu gözcükləri "hüceyrə" adlandırdı.

Mikroskopun tarixində ən böyük addımı isə hollandiyalı Anton van Levenhuk (1632-1723) atdı. Levenhuk atası və babası kimi yun ticarəti ilə məşğul idi və yəqin ki, onun elmi axtarışları olmasaydı, bu gün adi bir yun tacirini heç kim yada salmayacaqdı.

4.CANLI ORQANIZMLƏRIN MÜXTƏLIFLIYI

Fotosintez Ürək

Heterotrof Mədə

Qidalanma Qidalanma

Tənəffüs Tənəffüs

Avtotrof Görmə

Ələyəbənzər borular Qan

Xlorofil Ağızcıq

Hüceyrə Hüceyrə

ƏSAS XASSƏLƏRİ

HEYVAN LAR

BITKIL ƏR

GÖBƏLƏK LƏR

QIDALANMA

HƏRƏKƏT

QICIQLANMA

İFRAZAT

BÖYÜMƏ

HÜCEYRƏNIN QURULUŞU